Զանազան լեզվական հարցեր

[dvgray]

Նոր մի հատ բառ հանդիպեց
"գերտաղանդավոր"
Հիմա կարամ ասե՞մ: Մեղսի
Ուրեմն
-Մի ասա "գերտաղանդավոր", այլ ասա "չաղ տաղանդավոր"

[Ուլուանա]

Նոր մի հատ բառ հանդիպեց
"գերտաղանդավոր"
Հիմա կարամ ասե՞մ: Մեղսի
Ուրեմն
-Մի ասա "գերտաղանդավոր", այլ ասա "չաղ տաղանդավոր"

dvgray, հասկանում եմ, որ հայոց լեզուն ընդհանրապես քո ճաշակով չի, բայց բայց էդ դեպքում ի՞նչ իմաստ ունի էդ լեզվի բոլոր բաղադրիչները հերթով օրինակ բերել ու փորձել սխալ կամ անիմաստ հանել։
Հայերենում «գեր» բառը և՛ «չաղ» իմաստն ունի, և՛ անգլերեն "super" իմաստը՝ նախածանցի տեսքով, ու դրանում ոչ մի անբնական կամ արտառոց բան չկա։

[dvgray]

dvgray, հասկանում եմ, որ հայոց լեզուն ընդհանրապես քո ճաշակով չի, բայց բայց էդ դեպքում ի՞նչ իմաստ ունի էդ լեզվի բոլոր բաղադրիչները հերթով օրինակ բերել ու փորձել սխալ կամ անիմաստ հանել։
Հայերենում «գեր» բառը և՛ «չաղ» իմաստն ունի, և՛ անգլերեն "super" իմաստը՝ նախածանցի տեսքով, ու դրանում ոչ մի անբնական կամ արտառոց բան չկա։

Կներես, բայց ստիպված եմ ասել, որ Սխալ ես հասկացել իմ ճաշակը
ես մեջբերեցի, որպեսզի հասկանալ տալի, որ ամեն բառի պետք չի գերադրական /այդպես է չէ՞ կոչվում/ աստիճաններ ասել:
Տաղանդավորը տաղանդավոր է: էլ ի՞նչ իմանստ կա "ավելի տաղանդավոր", "շատ տաղանդավոր", կամ էլ "ԳԵՐտաղանդավոր" ասելու մեջ:
Դրանք իմաստային տեսակետից համարում եմ անիմաստ բառեր:
Տաղանդները չի կարելի համեմատել: Հետևաբար չի կարելի աստիճանակարգել:

[Kuk]

Իմ համեստ կարծիքով՝ եթե որևէ մեկի մոտ տաղանդը չափազանցված է (այսինքն՝ Աստված տվել, չի խնայել), ավելի տեղին է օգտագործել հանճար բառը:

[Ուլուանա]

Կներես, բայց ստիպված եմ ասել, որ Սխալ ես հասկացել իմ ճաշակը
ես մեջբերեցի, որպեսզի հասկանալ տալի, որ ամեն բառի պետք չի գերադրական /այդպես է չէ՞ կոչվում/ աստիճաններ ասել:
Տաղանդավորը տաղանդավոր է: էլ ի՞նչ իմանստ կա "ավելի տաղանդավոր", "շատ տաղանդավոր", կամ էլ "ԳԵՐտաղանդավոր" ասելու մեջ:
Դրանք իմաստային տեսակետից համարում եմ անիմաստ բառեր:
Տաղանդները չի կարելի համեմատել: Հետևաբար չի կարելի աստիճանակարգել:

Լավ, իսկապես սխալ էի հասկացել, թե ինչ նկատի ունես տվյալ դեպքում (թեև հայերենի նկատմամբ վերաբերմունքիդ հետ կապված կարծիքս մնում է նույնը ), բայց համաձայն չեմ. «տաղանդավոր» բառը լրիվ իրավունք ունի «գեր–» նախածանցը կրելու, քանի որ տաղանդավորության տարբեր աստիճաններ գոյություն ունեն, իսկ ինչու՞ ոչ։ Ճիշտ է, կան բառեր, որոնք «չեն վերցնում» գերադրական, բայց «տաղանդավոր» բառը դրանց թվին չի պատկանում։

Հետաքրքիր է, դու, օրինակ, անգլերենում երբեք չե՞ս լսել "more talented", "most talented" արտահայտությունները։ Թե՞ քեզ թվում է՝ տաղանդավորությունն աստիճանավորելը զուտ հայկական մենթալիտետի տխուր արգասիքներից է։

[Ուրվական]

Կներես, բայց ստիպված եմ ասել, որ Սխալ ես հասկացել իմ ճաշակը
ես մեջբերեցի, որպեսզի հասկանալ տալի, որ ամեն բառի պետք չի գերադրական /այդպես է չէ՞ կոչվում/ աստիճաններ ասել:
Տաղանդավորը տաղանդավոր է: էլ ի՞նչ իմանստ կա "ավելի տաղանդավոր", "շատ տաղանդավոր", կամ էլ "ԳԵՐտաղանդավոր" ասելու մեջ:
Դրանք իմաստային տեսակետից համարում եմ անիմաստ բառեր:
Տաղանդները չի կարելի համեմատել: Հետևաբար չի կարելի աստիճանակարգել:

Հա, համաձայն եմ, ու տենց լիքը բառեր կան: Անահիտ, սա ոնց կբացատրես, ինչի՞ համար են այսպիսի ածականների համար համեմատության աստիճանները, եթե հենց ինքը՝ ածականն է արդեն այնպիսին, որ ցույց է տալիս համեմատություն, նորից այդ համեմատությունների մեջ համեմատություն մտցնելն ի՞նչ իմաստ ունի...

[Ուլուանա]

Իմ համեստ կարծիքով՝ եթե որևէ մեկի մոտ տաղանդը չափազանցված է (այսինքն՝ Աստված տվել, չի խնայել), ավելի տեղին է օգտագործել հանճար բառը:

«Տաղանդ» և «հանճար» բառերն իմաստային տարբերություն ունեն, թեև դրանց իմաստները շատերի համար վիճելի են։
Ամեն դեպքում լեզուն ճշգրիտ գիտություն չէ, ու որոշ դեպքերում մի քանի տարբերակներ կարող են ճիշտ և ընդունելի լինել, օրինակ՝ գերտաղանդավոր և հանճար։

[Սերխիո]

տաղանդ դառնում են , հանճար ծնվում…

[dvgray]

«Տաղանդ» և «հանճար» բառերն իմաստային տարբերություն ունեն, թեև դրանց իմաստները շատերի համար վիճելի են։
Ամեն դեպքում լեզուն ճշգրիտ գիտություն չէ, ու որոշ դեպքերում մի քանի տարբերակներ կարող են ճիշտ և ընդունելի լինել, օրինակ՝ գերտաղանդավոր և հանճար։

Բայց ես համոզված եմ, որ լեզուն իրականում ճշգրիտ գիտություն է:
Սակայն արհեստավորական/փինաչիական մոտեցումների հետևանքով լեզուն աղավաղվում է, "կորցնում" իր ճշգրտությունը:
Եթե վերցներնք օրինակ Աճառյանին որպես լեզվաբան, որ ուսումնասիրոնք նրա աշխատությունները, ապա կհամոզվենք որ լեզուն ճշգրիտ գիտություն է:
Իսկ ոչ լուրջ "լեզվաբանների" շնորհին /անշնորքությունն ավելի տեղին է/ լեզուն կորցնում է իր միասեռությունը, համակարգվածությունը:
Գերտաղանդ բառի թույլատումը հենց դրա վկայությունն է: Լեզուն իրականում դա չպետք է թույլ տար:

[Ուլուանա]

Բայց ես համոզված եմ, որ լեզուն իրականում ճշգրիտ գիտություն է:
Սակայն արհեստավորական/փինաչիական մոտեցումների հետևանքով լեզուն աղավաղվում է, "կորցնում" իր ճշգրտությունը:
Եթե վերցներնք օրինակ Աճառյանին որպես լեզվաբան, որ ուսումնասիրոնք նրա աշխատությունները, ապա կհամոզվենք որ լեզուն ճշգրիտ գիտություն է:
Իսկ ոչ լուրջ "լեզվաբանների" շնորհին /անշնորքությունն ավելի տեղին է/ լեզուն կորցնում է իր միասեռությունը, համակարգվածությունը:
Գերտաղանդ բառի թույլատումը հենց դրա վկայությունն է: Լեզուն իրականում դա չպետք է թույլ տար:

dvgray ջան, լեզուն չի կարող ճշգրիտ լինել թեկուզ միայն այն պատճառով, որ այն մշտապես փոփոխվող, նորացող երևույթ է։ Քո էս գրառումից հետո բանավեճն անիմաստ եմ համարում։ Հիմա ինչը դուրդ չի գալիս կամ ինըչ չգիտես, կվերագրես լեզվաբանների անշնորհքությանը։ Մինչդեռ ներկա լեզվաբաններին անշնորհքության մեջ մեղադրելուց և լեզուն քննադատելուց առաջ ավելի լավ կլիներ սեփական լեզուն ավելի լավ ուսումնասիրել ու տիրապետել լեզվին։ Համոզված եմ, որ այդ դեպքում մեղադրանքներն ու քննադատությունները զգալիորեն կպակասեին։

[dvgray]

dvgray ջան, լեզուն չի կարող ճշգրիտ լինել թեկուզ միայն այն պատճառով, որ այն մշտապես փոփոխվող, նորացող երևույթ է։

Ուլուանա ջան
Իսկ ի՞նչը փոփխվող ու նորացող չի: Քանի որ բոլոր գիտություններ էլ ունեն եզրեր ու էտ եզրերը դուրս են գալիս սւոբեկտիվիզմի սահմաններից, ուրեմն բնական է նաև էտ գիտությունների զարգացումը:

Քո էս գրառումից հետո բանավեճն անիմաստ եմ համարում։

Ես չէի էլ բանավիճում: Մասնագետի հետ չեն բանավիճում, այլ ասում էի իմ սիրողական, օգտագործողական /user / կարժիքը:

Մինչդեռ ներկա լեզվաբաններին անշնորհքության մեջ մեղադրելուց և լեզուն քննադատելուց առաջ ավելի լավ կլիներ սեփական լեզուն ավելի լավ ուսումնասիրել ու տիրապետել լեզվին։ Համոզված եմ, որ այդ դեպքում մեղադրանքներն ու քննադատությունները զգալիորեն կպակասեին։

Մի քիչ /կամ լրիվ/ տարբեր ձև ենք մտածում: Դու որպես օգտագործող իմ ծրագրային պրոդուկտի , որը լավ կամ վատ ձևի, բայց հիմնված է մի շարք գիտուիթյունների վրա, կարող ես առանց ծրագրային դաշտում որևէ լուրջ գործ արած լինելու ասել ընդամենը, որ իմ արածը հարմար չէ, նույնիսկ անշնորք է:
Օգտագործողը միշտ էլ իրավունք ունի ասելու իր կարծիքը ու նաև որոշում ընդունելու օգտվի պրոդուկտից թէ ոչ:

[Ուլուանա]

Ուլուանա ջան
Իսկ ի՞նչը փոփխվող ու նորացող չի: Քանի որ բոլոր գիտություններ էլ ունեն եզրեր ու էտ եզրերը դուրս են գալիս սւոբեկտիվիզմի սահմաններից, ուրեմն բնական է նաև էտ գիտությունների զարգացումը:

Օրինակ, երկուսին գումարած երկուսը միշտ էլ 4-ի է հավասար, իսկ որևէ բառ այսօր կարող է ճիշտ և գործածական լինել, վաղը դուրս շպրտվել ու այլևս չօգտագործվել, քանի որ նոր՝ տվյալ պահին առավել հարմար ու ճիշտ բառ է եկել նրան փոխարինելու։ Կարծում եմ՝ տարբերությունն ակնհայտ է։

Օգտագործողը միշտ էլ իրավունք ունի ասելու իր կարծիքը ու նաև որոշում ընդունելու օգտվի պրոդուկտից թէ ոչ:

Այո, իհարկե, օգտագործողը միշտ էլ կարող է իր կարծիքն արտահայտել ապրանքի մասին, ինչպես նաև որոշել՝ օգտվել դրանից, թե ոչ, պարզապես հարցն այն է, որ եթե օգտագործողը տվյալ ապրանքից օգտվելու ձևերին լիարժեք կերպով չի տիրապետում, բնական է, որ նա չի կարող օբյեկտիվորեն գնահատել տվյալ ապրանքի որակն ու հնարավորությունները։ Սա էր ասածս։

[ըշտը]

Մի անգամ Մխիթարեան վարդապետներից մեկից լսեցի, որ ներկայ արեւելահայերէնում սխալ են արտասանում ի՞նչպէս, ո՞րպէս, ո՞րչափ, ի՞նչչափ, ո՞րքան, ի՞նչքան, ա՛յսպէս, ա՛յդպէս, ա՛յնպէս, ա՛յսքան, ա՛յնքան, ա՛յդքան եւ այլ դերանուններ՝ շեշտը դնելով ոչ թէ առաջին, այլ երկրորդ վանկի ձայնաւորի վրայ: Ի՞նչ կարծիքներ ունէք սրա վերաբերեալ: Ինձ թւում է, որ ճիշտ է այդ միտքը, քանի որ հարցական դերանունների մէջ հարցը պարունակողը ոչ թէ պէս-ը կամ քան-ն են, այլ՝ ինչ-ը եւ որ-ը: Չէք ասի չէ՝ ինչ ձեւո՞վ, այլ ի՞նչ ձեւով, նոյնպէս եւ ի՞նչպէս, ո՞րպէս: Միւսին յստակ բացատրութիւն չեմ կարող տալ, բայց տրամաբանօրէն...

[Rammstein]

Մի անգամ Մխիթարեան վարդապետներից մեկից լսեցի, որ ներկայ արեւելահայերէնում սխալ են արտասանում ի՞նչպէս, ո՞րպէս, ո՞րչափ, ի՞նչչափ, ո՞րքան, ի՞նչքան, ա՛յսպէս, ա՛յդպէս, ա՛յնպէս, ա՛յսքան, ա՛յնքան, ա՛յդքան եւ այլ դերանուններ՝ շեշտը դնելով ոչ թէ առաջին, այլ երկրորդ վանկի ձայնաւորի վրայ: Ի՞նչ կարծիքներ ունէք սրա վերաբերեալ: Ինձ թւում է, որ ճիշտ է այդ միտքը, քանի որ հարցական դերանունների մէջ հարցը պարունակողը ոչ թէ պէս-ը կամ քան-ն են, այլ՝ ինչ-ը եւ որ-ը: Չէք ասի չէ՝ ինչ ձեւո՞վ, այլ ի՞նչ ձեւով, նոյնպէս եւ ի՞նչպէս, ո՞րպէս: Միւսին յստակ բացատրութիւն չեմ կարող տալ, բայց տրամաբանօրէն...

Մեր ներկայիս հայերենում շեշտը, հարցականը, բացականչականը դնում են բառի վերջին վանկի վրա։ Չգիտեմ նախկինում ոնց են դրել, բայց հիմա այդպես ա։
Լեզուն միշտ էլ փոփոխությունների ա ենթարկվում, ու դա բնական ա։ Երեւի գոյություն չունի լեզու, որ անփոփոխ մնացած լինի։

[Բարեկամ]

Կներես, բայց ստիպված եմ ասել, որ Սխալ ես հասկացել իմ ճաշակը
ես մեջբերեցի, որպեսզի հասկանալ տալի, որ ամեն բառի պետք չի գերադրական /այդպես է չէ՞ կոչվում/ աստիճաններ ասել:
Տաղանդավորը տաղանդավոր է: էլ ի՞նչ իմանստ կա "ավելի տաղանդավոր", "շատ տաղանդավոր", կամ էլ "ԳԵՐտաղանդավոր" ասելու մեջ:
Դրանք իմաստային տեսակետից համարում եմ անիմաստ բառեր:
Տաղանդները չի կարելի համեմատել: Հետևաբար չի կարելի աստիճանակարգել:

Տաղանդավոր-ի հետ կապված համամիտ եմ: Կան բառեր, որոնք արդեն լիքն ու -գեր են այնքան, որ նման աստիճանակարգումը արժեզրկում է բառն ու նրա իմաստը:
… ու տվյալ բառի դեպքում, -գեր կամ -թեր աստիճանակրգում մտցնելը ավելի ճիշտ խոսում է դա անողի էմոցիոնալ վերաբերմունքի մասին, բայց միևնույնն է՝ արժեզրկում է