Զանազան լեզվական հարցեր

[StrangeLittleGirl]

«որի» զեղչման ժամանակ կարծեմ ստորակետ էր դրվում:

[Ուլուանա]

«որի» զեղչման ժամանակ կարծեմ ստորակետ էր դրվում:

Որքան գիտեմ, և՛ «որ», և՛ «թե» շաղկապների զեղչման դեպքում միշտ բութ է դրվում։ Օրինակ, հետևալ նախադասության մեջ.

Ինձ թվաց, թե/որ նա ինչ–որ բան ասաց։
Ինձ թվաց՝ նա ինչ–որ բան ասաց։

Վերոհիշյալ դեպքում հաստատ բութ է դրվում։

[Array]

Այո, երկուսի զեղչման դեպքում էլ բութով է տրոհվում: Տվյալ նախադասության մեջ, պարզապես, «կրկնում եմ»-ը կարելի է դիտել որպես միջանկյալ նախադասություն , և երկու կողմից ստորակետ դնել, կամ, համարելով,որ «որ»-ը զեղչվել է, տրոհել բութով;

[Ուլուանա]

Այո, երկուսի զեղչման դեպքում էլ բութով է տրոհվում: Տվյալ նախադասության մեջ, պարզապես, «կրկնում եմ»-ը կարելի է դիտել որպես միջանկյալ նախադասություն , և երկու կողմից ստորակետ դնել, կամ, համարելով,որ «որ»-ը զեղչվել է, տրոհել բութով;

Բայց եթե ուշադիր լինենք, կնկատենք, որ սա քո ասած միջանկյալի դեպքը չէ, քանի որ տվյալ դեպքում «կրկնում եմ»–ը վերաբերում է միայն իրենից հետո ընկած հատվածին, ոչ թե ամբողջ նախադասությանը (սկզբում պարզապես ասում է («Աննա մեր տանը տեղ չունի»), հետո արդեն կրկնում է մինչ այդ ասածը («տեղ չունի»))։

[Array]

Բայց,եթե ուշադիր չլինենք և չնկատելու տանք «կրկնում եմ»-ը(այսինքն` հանենք մտքից) , կտեսնենք,որ շատ բան չի փոխվի.
-Նա այս տանը տեղ չունի . տեղ չունի(որպես անկախ նախադասություններ):
Կամ դնել վերջակետ.
-Նա այս տանը տեղ չունի: Տեղ չունի:
Միայն ոճական փոփոխություններ են կատարվում,բայց իմաստը չի փոխվում

[Dar 21]

"մեկ էլ" արտահայտությունը միասի՞ն է գրվում, թե՞ առանձին, այսինքն՝ "մեկ էլ", թե "մեկէլ":

Օրինակ այսպիսի նախադասություն.
Հայաստանում Անիից բացի, մեկ էլ Ռուզաննան է վարում "ԿԱՄԱԶ" մակնիշի ավտոմեքենա:

[Ուլուանա]

"մեկ էլ" արտահայտությունը միասի՞ն է գրվում, թե՞ առանձին, այսինքն՝ "մեկ էլ", թե "մեկէլ":

Օրինակ այսպիսի նախադասություն.
Հայաստանում Անիից բացի, մեկ էլ Ռուզաննան է վարում "ԿԱՄԱԶ" մակնիշի ավտոմեքենա:

Առանձին է գրվում, բնականաբար, քանի որ դրանք առանձին բառեր են։

[Պանդուխտ]

Մի քիչ խորհենք

Խմում եմ ջուր, կը խմեմ ջուր (արմ.):
Ջուրը խմւում է, ջուրը կը խմուի:
Առաջինի պարագայում անձն է գործողը, իսկ ջուրը գործողութեան ենթարկւողն է:
Հարց.-ինչու՞ ասում են՝ «հրաժարւում եմ», «բնակւում եմ» մինչ սրանց արեւմտահայերէն տարբերակներ են «կը հրաժարիմ» (գրաբարը՝ «հրաժարիմ»), «կը բնակիմ»:
Գուցէ հարաժարւողը պարտադրաբար հրաժարել է, բայց չէ՞ որ կարելի է կամովին հրաժարիլ եւ բնակիլ:
Խնդրեմ տրամաբան պատասխան, այլապէս գիտեմ աւանդոյթով պատճառաբանութիւնը: Չեմ կարծում սա արեւելահայերէնի օրէնքն է, քանզի նոյն արեւելահայերէնը գիտի զանազանել՝ «ուտելու» եւ «ուտուելու», «զարնելու» եւ «զարնուելու», «սիրելու» եւ «սիրուելու» միջեւ եղած տարբերանքը:
Եթէ մի օր հասկանանք, որ աւանդուած է երկու ձեւ, առաջինը՝ ճիշտ, երկրորդը՝ ոչ ճիշտ, սակայն ինչ որ պատճառներով ոչ ճիշտ ձեւն է գոյատեւել. հասել օրը մեր, շարունակելու՞ ենք ոչ ճիշտ ձեւը, թէ՝ մեծամասնութեան խօսքը, թէեւ ոչ ճիշտ, դառնում է օրինաչափութիւն:

[StrangeLittleGirl]

Հարց.-ինչու՞ ասում են՝ «հրաժարւում եմ», «բնակւում եմ» մինչ սրանց արեւմտահայերէն տարբերակներ են «կը հրաժարիմ» (գրաբարը՝ «հրաժարիմ»), «կը բնակիմ»:

Հարգելի պանդուխտ, ինչպես նկատեցիք, ասում եք «կը հրաժարիմ», ոչ թե՝ «կը հրաժարեմ» (ինչպես՝ կը խմեմ): Արևմտահայերենում «ի-ն» արևելահայերենի նույն «վ» կրավորական ածանցն է:

[Universe]

Բյուրակն, կարծում եմ քեզ քաջ ծանոթ է «շարահյուսական ոճաբանություն»-ը:
Sorry, իսկ նշված նախադասություններից ըստ քեզ ո՞րը կարելի է ավելի ճիշտ համարել

--Ես Ծիրանի մի ծառ եմ:
Or
--Ես մի ծառ եմ Ծիրանի:

[StrangeLittleGirl]

Հայոց լեզուն ճկուն շարադասություն ունի
Երկուսն էլ ճիշտ են

[Ուլուանա]

Հայոց լեզուն ճկուն շարադասություն ունի
Երկուսն էլ ճիշտ են

Այո, միայն թե երկրորդն ավելի բանաստեղծական ոճի է։

[Արշակ]

Բյուրակն, կարծում եմ քեզ քաջ ծանոթ է «շարահյուսական ոճաբանություն»-ը:
Sorry, իսկ նշված նախադասություններից ըստ քեզ ո՞րը կարելի է ավելի ճիշտ համարել

--Ես Ծիրանի մի ծառ եմ:
Or
--Ես մի ծառ եմ Ծիրանի:

Կարծում եմ, որ ոչ բանաստեղծական խոսքում առավել տարածված/սահուն է հետևյալ երրորդ շարահյուսությունը։
Ես մի ծիրանի ծառ եմ։
Չնայած, ինչպես արդեն նշվեց, բոլոր տարբերակներն էլ ճիշտ են։ Կարելի է նաև ասել.
Մի ծիրանի ծառ եմ ես։
Ծիրանի մի ծառ եմ ես։

[Philosopher]

Հայկական շարադասությունը իսկապես հրաշք է, լեզվական ու ինտելեկտուալ հրաշք, երբ բառերի դիրքերի փոփոխությամբ կարողանում ես ստանալ, նոր երանգ, նոր միտք, նոր հնչեղություն: Հայկական շարադասության հնարավորությունից օգտվելու արվեստը հայերեն իմանալու ամենահիմնական ցուցանիշներից է, ընդ որում ոչ միայն բանաստեղծական խոսքում, այլև արձակում, լուրջ, իրական արձակում:

[Second Chance]

Ինձ ինչ որ մեկը կբացատրի՞ միանշանակ բառի իմաստն ու նշանակությունը, որքան տեղյակ եմ այն շատ պատահականորեն մտել մեր բառպաշար (թարգմանված է ռուսերենից, դա մի անգամ ասել է սովետական չինովնիկներից մեկը, մինչ այդ այդպիսի բառ չի եղել ոչ էլ ռուսերենում ), բայց այսպես ասած շատ լայն տարածում է գտել:Հայոց լեզվիս դասախոսը խիստ բարկանում էր, երբ այդ բառը միամիտ դուրս էր պրծնում մեկի բերանից… Ինչ՞ որ մեկը կարող է բացատրել այն և ասել, որ՞ դեպքերում է տեղին օգտագործել այդ բառը, եթե այնուամենայնիվ այդպիսին կա