Զանազան լեզվական հարցեր

[anahit96]

«Առ»-ը նախածանց, նախադրությունն է (հմմ. հունական προς նախամասնիկի հետ), արմատը «արկ»-ն է (ձգել, նետել ևն, նույն արմատից, ասենք, արկանել, առարկել, բանսարկու, ձեռնարկել, բանտարկել, գլխարկ և այլ բառեր): «Առարկա(յ)»-ն նոր գրական հայերենում արմատի ադապտացման օրինակ է:




Լայն իմաստով (իր սկզբնական բառիմաստի նկատմամբ) և կազմությամբ հոգնակի է («կայ»՝ կեցած տեղը, վիճակը (Աճառյան, նույն արմատից՝ կայան, կայուն, պարզկա, բացակա, հեռակա, դիմակայել, կայանալ, կալ, (կամ, կաս, կա, հմմ. թուրքերեն kalmak/qalmaq/)) և այլ բառերը), բայց իր համացանցային կիրառությամբ հոգնակի իմաստը կորցրել է ու Նարեի նշածի պես ենթարկվում է սովորական հոգնակիացման:

Շնորհակալություն,բայց մի հարց. որ բառարանից եք օգտվել՞

[My World My Space]

հայեր հիմի ո՞վ ինձ հաստատ կասի ասվա՞լտ ա, թե՞ ասֆալտ...

[Նարե91]

հայեր հիմի ո՞վ ինձ հաստատ կասի ասվա՞լտ ա, թե՞ ասֆալտ...

ասֆալտն է ճիշտը, բայց հիմնավորել չեմ կարող.... հայոց լեզվի շտեմարանից եմ հիշում

[_Հրաչ_]

հայեր հիմի ո՞վ ինձ հաստատ կասի ասվա՞լտ ա, թե՞ ասֆալտ...

ասֆալտն է ճիշտը, բայց հիմնավորել չեմ կարող.... հայոց լեզվի շտեմարանից եմ հիշում

Հաստատ ասֆալտն է ճիշտը: Արմատը հունական է (άσφαλτος _ սարի խեժ):

Իսկ ինձ մոտ միշտ անորոշ մնաց. վերջապես ո՞րն է ճիշտ՝ պատճե՞, թե՞ պատճեն: Եվ որո՞նք են հիմնավորումները:

[Նարե91]

Իսկ ինձ մոտ միշտ անորոշ մնաց. վերջապես ո՞րն է ճիշտ՝ պատճե՞, թե՞ պատճեն: Եվ որո՞նք են հիմնավորումները:

Միանշանակ՝ պատճեն... պատճենահանել տարբերակը լսած կլինեք երևի... պատճեահանել չենք ասում

[_Հրաչ_]

Միանշանակ՝ պատճեն... պատճենահանել տարբերակը լսած կլինեք երևի... պատճեահանել չենք ասում

Ասելն ուրիշ խնդիր է, հնարավոր է «ն» տառը որպես աճական ավելանա «պատճենահանել» բառի մեջ: Ուղղակի բառի ծագումն ու մեկնաբանությունն եմ ուզում իմանալ:

[Ուլուանա]

Հաստատ ասֆալտն է ճիշտը: Արմատը հունական է (άσφαλτος _ սարի խեժ):

Իսկ ինձ մոտ միշտ անորոշ մնաց. վերջապես ո՞րն է ճիշտ՝ պատճե՞, թե՞ պատճեն: Եվ որո՞նք են հիմնավորումները:

Հիմնավորումներ չունեմ, բայց ճիշտը պատճենն է, հաստատ։

[_Հրաչ_]

Հիմնավորումներ չունեմ, բայց ճիշտը պատճենն է, հաստատ։

Իսկ ես արդեն ունեմ հիմնավորումներ:

«Հայերեն բացատրական բառարան»
Ստ. Մալխասյանց։ Հայկական ՍՍՌ Պետական Հրատարակչություն, Երևան, 1944



Հ. Գ. Հետո էլ ծաղրում էինք «Նայիրի» բառարանը:

[Ռուֆուս]

Ես եմ պարանոյի՞կ, թե ուրիշներին էլ ա հունից հանում որոշ հայերի էս էշ խասյաթը, որ, օրինակ, պետական մարմինները չեն կարում նորմալ տրանսլիտ անեն։
ոչ թե esgitem, այլ yesgitem, ոչ թե echmiadzin, այլ ejmiatsin, ոչ թե hovtamedj, այլ hovtamej:

Թեմայից դուրս ա, բայց շատ ա ներվայնացում, չդիմացա։

Ես էլ եմ ահավոր նյարդայնանում սխալ տրանսլիտից: Ու սխալ տրանսլիտ անողների մեծ մասը ռուսական կրթություն ունեն ու առանց լատինական այբուբենի կանոնները իմանալու, բառերը ոնց ուզում տրանսլիտավորում են:

Չուկը ճիշտ ա ասում, հստակ կանոններ չկան, բայց տրանսլիտ անելու ընդունված ձևեր կան, որոնք պետք է պահպանել, հատկապես հատուկ անունները՝ տեղանուններ, անուն-ազգանուններ տրանսլիտ անելու համար:

Օրինակ «ե»-ն, եթե «յ» հնչույթը լսվում է, պետք է տրանսլիտել «ye»:
խ-ն kh, այլ ոչ թե x
ջ-n j, այլ ոչ թե dj
ը-ն y, այլ ոչ թե @
ժ-ն zh, այլ ոչ թե j
ծ-ն ts
ձ-ն dz
ղ-n gh
ճ-n tch կամ ch
յ-ն y
շ-ն sh
չ-ն ch
ց-ն ts այլ ոչ թե c
ք-ն k այլ ոչ թե q
և այլն

Ինչ վերաբերվում է Էջմիածնի տրանլիտին, ապա ավելի ընդունված ձևը ոչ թե Ejmiatsin է (Գուգլում 550,000 արդյունք), այլ Echmiadzin-ը (Գուգլում 604,000 արդյունք) ու պատճառը էստեղ ոչ թե սխալ տրանսլիտն է, այլ արևմտահայերենի արտասանությունը: Համենայն դեպս երկու ձևով էլ կարելի ա գրել, բայց ես միշտ օգտագործել եմ Echmiadzin տարբերակը:

[Varzor]

Ես էլ եմ ահավոր նյարդայնանում սխալ տրանսլիտից: Ու սխալ տրանսլիտ անողների մեծ մասը ռուսական կրթություն ունեն ու առանց լատինական այբուբենի կանոնները իմանալու, բառերը ոնց ուզում տրանսլիտավորում են:

Չուկը ճիշտ ա ասում, հստակ կանոններ չկան, բայց տրանսլիտ անելու ընդունված ձևեր կան, որոնք պետք է պահպանել, հատկապես հատուկ անունները՝ տեղանուններ, անուն-ազգանուններ տրանսլիտ անելու համար:

Օրինակ «ե»-ն, եթե «յ» հնչույթը լսվում է, պետք է տրանսլիտել «ye»:
խ-ն kh, այլ ոչ թե x
ջ-n j, այլ ոչ թե dj
ը-ն y, այլ ոչ թե @
ժ-ն zh, այլ ոչ թե j
ծ-ն ts
ձ-ն dz
ղ-n gh
ճ-n tch կամ ch
յ-ն y
շ-ն sh
չ-ն ch
ց-ն ts այլ ոչ թե c
ք-ն k այլ ոչ թե q
և այլն

Ինչ վերաբերվում է Էջմիածնի տրանլիտին, ապա ավելի ընդունված ձևը ոչ թե Ejmiatsin է (Գուգլում 550,000 արդյունք), այլ Echmiadzin-ը (Գուգլում 604,000 արդյունք) ու պատճառը էստեղ ոչ թե սխալ տրանսլիտն է, այլ արևմտահայերենի արտասանությունը: Համենայն դեպս երկու ձևով էլ կարելի ա գրել, բայց ես միշտ օգտագործել եմ Echmiadzin տարբերակը:

Իսկ կասես, թե էդ կանոնները որտեղից??
Նախապես նշեմ, որ մեր երկրում գործում են տրանսլիտի մի քանի ընդունված տարբերակներ, մասնավորապես` Անձնագրային բաժին, բանկայնի փոխանցման համակարգեր (ըդն որում ամենմեկն իրենն ունի, բայց հիմքը SWIFT-ն է )

Chishtn asac indz el e misht heraqrqrel, te vor tarberakn e chisht, bayc de miasnakan tarberak chem gtel

[Ռուֆուս]

Իսկ կասես, թե էդ կանոնները որտեղից??
Նախապես նշեմ, որ մեր երկրում գործում են տրանսլիտի մի քանի ընդունված տարբերակներ, մասնավորապես` Անձնագրային բաժին, բանկայնի փոխանցման համակարգեր (ըդն որում ամենմեկն իրենն ունի, բայց հիմքը SWIFT-ն է )

Chishtn asac indz el e misht heraqrqrel, te vor tarberakn e chisht, bayc de miasnakan tarberak chem gtel

Սեփական դիտարկումներից, թե անուններն ու տեղանունները ոնց են տրանլիտացնում

[Varzor]

Սեփական դիտարկումներից, թե անուններն ու տեղանունները ոնց են տրանլիտացնում

Բայց սեփական դիտարկումներդ բավականին հաջող են ու կիրառականներին շատ մոտ:
ափսոս ես էլ ասեցի պաշտոնական միասնական տարբերակ ես գտել

[Vaio]

Chishtn asac indz el e misht heraqrqrel, te vor tarberakn e chisht, bayc de miasnakan tarberak chem gtel

Վաաաաայ, էս ինչ լուրջ ՉՊ-յա: Ուզում ես մոդերների կողմից BAN ստանաս?

[Աթեիստ]

Ես էլ եմ ահավոր նյարդայնանում սխալ տրանսլիտից: Ու սխալ տրանսլիտ անողների մեծ մասը ռուսական կրթություն ունեն ու առանց լատինական այբուբենի կանոնները իմանալու, բառերը ոնց ուզում տրանսլիտավորում են:

Չուկը ճիշտ ա ասում, հստակ կանոններ չկան, բայց տրանսլիտ անելու ընդունված ձևեր կան, որոնք պետք է պահպանել, հատկապես հատուկ անունները՝ տեղանուններ, անուն-ազգանուններ տրանսլիտ անելու համար:

Օրինակ «ե»-ն, եթե «յ» հնչույթը լսվում է, պետք է տրանսլիտել «ye»:
խ-ն kh, այլ ոչ թե x
ջ-n j, այլ ոչ թե dj
ը-ն y, այլ ոչ թե @
ժ-ն zh, այլ ոչ թե j
ծ-ն ts
ձ-ն dz
ղ-n gh
ճ-n tch կամ ch
յ-ն y
շ-ն sh
չ-ն ch
ց-ն ts այլ ոչ թե c
ք-ն k այլ ոչ թե q
և այլն

Ինչ վերաբերվում է Էջմիածնի տրանլիտին, ապա ավելի ընդունված ձևը ոչ թե Ejmiatsin է (Գուգլում 550,000 արդյունք), այլ Echmiadzin-ը (Գուգլում 604,000 արդյունք) ու պատճառը էստեղ ոչ թե սխալ տրանսլիտն է, այլ արևմտահայերենի արտասանությունը: Համենայն դեպս երկու ձևով էլ կարելի ա գրել, բայց ես միշտ օգտագործել եմ Echmiadzin տարբերակը:

Ռուֆ, ես էս քո մի քանի տառերի հետ համաձայն չեմ, որտև տրանսլիտ անելուց տարբեր տառեր չպիտի նույն տառով ներկայացվեն, եթե կ = k, ուրեմն ք = q, որ նույնը չլինի։ Նույն կերպ եթե ծ=ts, ուրեմն Ց=c: Տրասլիտը վերջը լատինատառ ա, ոչ թե անգլերեն, իսկ լատիներենում լավ էլ կարաս գրես Ց հենց c-ով։

Էջմիածինն էլ ամեն մարդ կարող ա մի ձև արտասանել (այդ թվում և սխալ), բայց հո չի կարելի էդ սխալների պատճառով ծ-ն դարձնել ձ, ջ-ն էլ՝ չ։
Ստեղ ոչ թե տրանսլիտն ա սխալ, այլ մարդիկ հենց անունն են սխալ արտասանում։ Սխալ անունն էլ սխալ էլ տրանսլիտում են։

[Rammstein]

Ռուֆ, ես էս քո մի քանի տառերի հետ համաձայն չեմ, որտև տրանսլիտ անելուց տարբեր տառեր չպիտի նույն տառով ներկայացվեն, եթե կ = k, ուրեմն ք = q, որ նույնը չլինի։ Նույն կերպ եթե ծ=ts, ուրեմն Ց=c: Տրասլիտը վերջը լատինատառ ա, ոչ թե անգլերեն, իսկ լատիներենում լավ էլ կարաս գրես Ց հենց c-ով։

Էջմիածինն էլ ամեն մարդ կարող ա մի ձև արտասանել (այդ թվում և սխալ), բայց հո չի կարելի էդ սխալների պատճառով ծ-ն դարձնել ձ, ջ-ն էլ՝ չ։
Ստեղ ոչ թե տրանսլիտն ա սխալ, այլ մարդիկ հենց անունն են սխալ արտասանում։ Սխալ անունն էլ սխալ էլ տրանսլիտում են։

Արտ, բայց պիտի՞ լինի ինչ-որ լեզու, որի կանոններով տրանսլիտը պիտի կարդացվի: Թե՞ մի հատ էլ կարդալու կանոններ հորինենք (ինչպես հորինել են, որ @-ն ը-ն ա, 4-ն չ-ն ա եւն):

Ինչ վերաբերում է Էջմիածնին, ասեմ. ըստ իմ դիտարկման, Echmiadzin ձեւը եկել է ռուսերեն Эчмиадзин-ից: Երեւի դեռ խորհրդային ժամանակ է էդպես տրանսլիտացվել ու մնացել է: Նույն ձեւով, օրինակ, Վիկտոր Համբարձումյանի ազգանունը անգլերեն միշտ գրվել է Ambartsumian, քանի որ էն ժամանակ ռուսերենից են լատինատառացրել: