Զանազան լեզվական հարցեր

[Ուլուանա]

Էս վերջին գրառումները, չգիտես ինչու, աչքիցս վրիպել էին... Նոր տեսա։

Ժողովուրդ ջան ո՞րն է ճիշտ

ի՞նչ լեզվից եք թարգմանում, թե՞ ո՞ր լեզվից եք թարգմանում

«Ինչ»-ն ավելի անորոշ ա: «Որ»-ը մի քիչ որոշակիություն ունի: Մի քիչ դժվար ա պատկերացնելը բայց:
Ես ավելի կողմնակից եմ «որ» տարբերակին:

Միայն ավելացնեմ, որ «որը» գործածելիս հիմնականում հասկանում ենք որոշակի, սահմանափակ քանակով ինչ–որ բաներ, որոնց մեջից պետք է ընտրել մեկը, իսկ «ինչը»՝ երբ այդպիսի որոշակիություն ու ընտրության սահմանափակություն չկա։ Սակայն շատ դեպքերում անորոշն ու որոշակին հստակ սահմանազատելը դժվար է, հետևաբար մեծ մասամբ երկուսն էլ համարժեքաբար կարող են գործածվել։ Իսկ տվյալ դեպքում համաձայն եմ, որ նախընտրելի է «որը», քանի որ նույնիսկ եթե համարենք, որ աշխարհում այնքան լեզուներ կան, որ դրանք բոլորը չեն կարող հայտնի լինել, այսինքն՝ թիվը որոշակի համարելը դժվար է, ապա, միևնույն է, նման հարց տալով՝ մենք մտքում նկատի ենք ունենում ընդամենը մի քանի լեզու, այսինքն՝ դրանք ենք դիտարկում որպես հնարավոր տարբերակներ (ոչ թե աշխարհի բոլոր լեզուները) և ուզում ենք իմանալ, թե այդ լեզուներից ո՛ր մեկի մասին է խոսքը։

Հա, մեկ էլ չմոռանամ ասել, որ սա պնդում չէ, այլ կարծիք, թեև քիչ թե շատ համոզված։

[Lionne_en_Chasse]

Հարցս ծնվել է հայկական հեռուստատեսության շնորհիվ:
Վերջերս հենց հայկական ալիք եմ նայում, րոպեն մեկ ավելնորդ բառն եմ լսում, որը մինչ այդ երբեք չէի լսել: Բառը գործածողներն էլ էնպիսի լուրջ ու գրագետ մարդկանց տպավորություն են թողնում, որ ակամայից սկսում ես կասկածել
Ո՞րն է ճիշտ' ավելորդ թե՞ ավելնորդ

[Շինարար]

Հարցս ծնվել է հայկական հեռուստատեսության շնորհիվ:
Վերջերս հենց հայկական ալիք եմ նայում, րոպեն մեկ ավելնորդ բառն եմ լսում, որը մինչ այդ երբեք չէի լսել: Բառը գործածողներն էլ էնպիսի լուրջ ու գրագետ մարդկանց տպավորություն են թողնում, որ ակամայից սկսում ես կասկածել
Ո՞րն է ճիշտ' ավելորդ թե՞ ավելնորդ

Սա հա՞րց էր, թե՞ հարց ու պատասխան, բնականաբար դու արդեն նշեցիր ճիշտ պատասխանը՝ ավելորդ:

[Ուլուանա]

Հարցս ծնվել է հայկական հեռուստատեսության շնորհիվ:
Վերջերս հենց հայկական ալիք եմ նայում, րոպեն մեկ ավելնորդ բառն եմ լսում, որը մինչ այդ երբեք չէի լսել: Բառը գործածողներն էլ էնպիսի լուրջ ու գրագետ մարդկանց տպավորություն են թողնում, որ ակամայից սկսում ես կասկածել
Ո՞րն է ճիշտ' ավելորդ թե՞ ավելնորդ

Ճիշտը հաստատ «ավելորդն» է. ն–ն ավելորդ է։ Բայց լավ էլ տարածված սխալ է, զարմանալի է, որ առաջին անգամ հեռուստատեսությամբ ես լսել։

Ի դեպ, նույն շարքից է «անձեռնոցիկ» սխալ ձևը, մինչդեռ ճիշտը «անձեռոցիկն» է։

[Lionne_en_Chasse]

Սա հա՞րց էր, թե՞ հարց ու պատասխան, բնականաբար դու արդեն նշեցիր ճիշտ պատասխանը՝ ավելորդ:

Անկեղծ ասած, արդեն սկսել էի կասկածել: Ես հայերենի մասնագետ չեմ ( ցավոք սրտի), բայց բնազդաբար զգում եմ որոշ բաներ

Ճիշտը հաստատ «ավելորդն» է. ն–ն ավելորդ է։ Բայց լավ էլ տարածված սխալ է, զարմանալի է, որ առաջին անգամ հեռուստատեսությամբ ես լսել։

Ի դեպ, նույն շարքից է «անձեռնոցիկ» սխալ ձևը, մինչդեռ ճիշտը «անձեռոցիկն» է։

Իրոք, նույն շարքից են ,,, նոր գլխի ընկա
Շնորհակալություն

[Շինարար]

Ի դեպ, նույն շարքից է «անձեռնոցիկ» սխալ ձևը, մինչդեռ ճիշտը «անձեռոցիկն» է։

Ես այս անձեռոցիկ բառի զոհն եմ, համալսարանի ընդունելության քննությունների ժամանակ զուտ արտագրության ժամանակ սխալ էի արտագրել՝ ն-ով, արդյունքում ստացա տասնինը, վերջում ընդամենը մի բալ պակասեց, ու ընդունվեցի վճարովի… Ու դասի չգնացի Այսպես, մի ն տառի պատճառով… Եթե դա լիներ տեստի հարցի մեջ, ես անշուշտ ճիշտ կգրեի, բայց արտագրության ժամանակ էլ չես խորանում ու գրում ես այնպես, ինչպես տպավորված է: Այդպես, եթերից հնչող սխալ խոսքը կարող է շատ ճակատագրական հետևանքներ ունենալ, իրոք, առաջին անգամ հիմա մտածեցի, թե որքան կարևոր է, որ այն մարդիկ, ովքեր մեծ լսարան ունեն, ում խոսքը տպավորվում է, ճիշտ հայերենով խոսեն: Շնորհակալություն, Lionne_en_Chass, այս հարցը բարձրացնելու համար, և շնորհակալություն, Ուլուանա, անձեռոցիկ բառը հիշեցնելու համար:

[dvgray]

Էօր պարզեցի , որ "ստորագրել" բառը կազմված է "ստորև" և "գրել" բառերից
Եթե ճիշտ եմ պարզել, ապա նորից հիշեցի, որ հաճախ պետական պաշտոնյաները /և ոչ միայն/ օգտագործում են "Ստորագրեք վերևում" ձևը:
Բայց արդյոք տաֆտալոգիա չի՞ ստացվում եթե բացենք արմատների "ստորև գրեք վերևում":

Եվ մի հարց էլ, արդյո՞ք ճիշտ է լեզվաբանորեն, ասել "Եթե ճիշտ եմ պարզել…" :
Եվ մի հարց էլ, ու վերջ: Արդյո՞ք ճիշտ է լեզվաբանորեն ասել "արդյո՞ք ճիշտ է լեզվաբանորեն" :

[Rammstein]

Այս գրառումը գտնվում է «Զվարճալի» բաժնի « «Նայիրի», բառարան, զվարճանքի աղբյուր» թեմայում, եւ նրան այս պահի դրությամբ 4 հոգի շնորհակալություն են հայտնել: Չգիտեմ, թե հատկապես ինչն է այդտեղ զվարճալի, ուղղակի` որպեսզի գրառումը թյուրիմացություն չառաջացնի, տեղեկացնեմ, որ «Փնտռել» ձեւը սխալ չէ: Գրաբարում եւ արեւմտահայերենում հենց այդ ձեւն է օգտագործվել/օգտագործվում:

Այն կարելի է գտնել «Նոր Բառագիրք Հայկազեան Լեզուի»-ի երկրորդ հատորում, որպես «Փնդռել կամ Փնտռել»:

[Ուլուանա]

Մի տարածված սխալի մասին եմ ուզում գրել։ Որքան նկատել եմ, «–ույթ»–երի ու «–ություն»–ների խնդիրը հայերենում լուրջ է։ Շատ եմ հանդիպել սովորույթ–սովորություն, ավանդույթ–ավանդություն և նմանատիպ այլ բառազույգերի շփոթությանը։ Փորձեմ բացատրել տվյալ բառերի իմաստները, որպեսզի տարբերությունն էլ պարզ լինի։

Սովորությունը որևէ գործողություն կատարելու հակումն է, որը ձեռք է բերվել որոշակի ժամանակի ընթացքում` պարբերաբար կամ հաճախակի կրկնելու արդյունքում. օրինակ՝ ուշ քնելը, վաղ արթնանալը, ծխելը, եղունգներ կրծելը, առանց հացի ճաշ ուտելը և նմանատիպ բաները սովորություններ են, ռուսերեն՝ привычка։

Սովորույթը որևէ ժողովրդի, հասարակության կամ հասարակական որևէ խմբի մեջ արմատավորված, որոշակի վարքի ընդունված կարգն է։ Ռուսերեն՝ обычай։ Օրինակ, հայերի՝ Նոր տարվա օրերին միմյանց տներ այցելելը կամ Նոր տարին սեփական օջախում նշելը սովորույթ է։ Իրար հանդիպելիս տղաների համբուրվելը սովորույթ է։

Ընդհանրացնելով՝ կարելի է ասել, որ սովորությունն ավելի շուտ անձին բնորոշ երևույթ է, իսկ սովորույթը՝ մարդկանց խմբերին։


Ավանդությունը սերնդեսերունդ բանավոր փոխանցվող պատմություն է, լեգենդ, ռուսերեն՝ предание, сказание, легенда։

Ավանդույթը հնուց եկած որոշակի սովորույթների, հավատալիքների, տոների, ծեսերի ու արարողակարգերի պահպանումն է կոնկրետ երկրի, ժողովրդի, ընտանիքի կամ այլ հասարակական խմբի կողմից, ռուսերեն՝ традиция։

Ավանդույթի ու սովորույթի միջև սահմանը ոչ միշտ է հստակ, դրանք հաճախ կարող են գործածվել մեկը մյուսի փոխարեն, քանի որ ընդհանուր հիմք ունեն, այնուամենայնիվ, ավանդույթն ընդհանուր առմամբ ավելի շատ պատմական, մշակութային, կրոնական հիմք ունի ու հաճախ նաև հանդիսավորություն է ենթադրում, մինչդեռ սովորույթն ավելի կենցաղային, առօրեական բնույթի է։

[Շինարար]

Այս գրառումը գտնվում է «Զվարճալի» բաժնի « «Նայիրի», բառարան, զվարճանքի աղբյուր» թեմայում, եւ նրան այս պահի դրությամբ 4 հոգի շնորհակալություն են հայտնել: Չգիտեմ, թե հատկապես ինչն է այդտեղ զվարճալի, ուղղակի` որպեսզի գրառումը թյուրիմացություն չառաջացնի, տեղեկացնեմ, որ «Փնտռել» ձեւը սխալ չէ: Գրաբարում եւ արեւմտահայերենում հենց այդ ձեւն է օգտագործվել/օգտագործվում:

Այն կարելի է գտնել «Նոր Բառագիրք Հայկազեան Լեզուի»-ի երկրորդ հատորում, որպես «Փնդռել կամ Փնտռել»:

Ռամշտեյն, համոզվա՞ծ ես, որ գրաբարում հանդիպում ա «փնտռել» բայը, որովհետև որքան ես գիտեմ, գրաբարում «փնտրել»-ի փոխարեն օգտագործվել է «խնդրել» բայը: Համենայն դեպս, ինձ որևէ գրաբարյան տեքստում «փնտրել» բայը չի հանդիպել: Քանի որ չեմ կարող պարծենալ գրաբարով մեծաքանակ տեքստերի կարդացածությամբ, խնդրում եմ, որևէ գրաբարով որևէ հատված մեջբերեք, որում օգտագործվում է «փնտրել» կամ «փնտռել» բայը: Շնորհակալություն

[Եղիայեան]

Էօր պարզեցի , որ "ստորագրել" բառը կազմված է "ստորև" և "գրել" բառերից
Եթե ճիշտ եմ պարզել, ապա նորից հիշեցի, որ հաճախ պետական պաշտոնյաները /և ոչ միայն/ օգտագործում են "Ստորագրեք վերևում" ձևը:
Բայց արդյոք տաֆտալոգիա չի՞ ստացվում եթե բացենք արմատների "ստորև գրեք վերևում":

Եվ մի հարց էլ, արդյո՞ք ճիշտ է լեզվաբանորեն, ասել "Եթե ճիշտ եմ պարզել…" :
Եվ մի հարց էլ, ու վերջ: Արդյո՞ք ճիշտ է լեզվաբանորեն ասել "արդյո՞ք ճիշտ է լեզվաբանորեն" :

Հայերէնը օժտուած է այնպիսի վսեմ յատկութեամբ մը, որ բոլոր խօսողներուն կը թոյլատրէ ու մատչելի կը դարձնէ բառակերտումի ընթացքին հիմնուելու էապէս արմատներու արտայայտած նեղ իմաստին վրայ. այդպէս է պարագան «ստորագրել»-ին ալ, որ սկզբնապէս յղացուած է իբրև «տակը, ստորին մասը գրել»-ուն: Բայց ահա ժամանակի ընթացքին այս յղացքը կը մաշի և բառին բաղադրիչները կը կորսնցնեն իրենց նախնական, ստուգաբանական նշանակութիւնը ու կը ստանան աւելի ընդհանուր, վերացարկուած նշանակութիւն, որով տուեալ բառը կը սկսի աւելի լայն ու ճկուն կիրակութիւններ ունենալ: Այս վերացարկումին շնորհիւ ալ կարելի կը դառնայ 10-րդ յարկի վրայ գտնուող այցելուին ըսել՝ խնդրեմ, վերԵԼակով ԻՋէք, երբ վերելակը յղացուած է իբրև ելլելու կամ բարձրանալու միջոց և ոչ թէ իջնելու: Նոյն ձևով ալ ստորագրել բային մէջ այլևս մոռցուած է տակը կամ ստորին մասը գրելու գաղափարը, և ան սկսած է մտածուիլ իբրև «անունը գրել»: Հետևաբար, «ստորագրէք վերևում» ըսողը նկատի ունի անունը գրելը միայն և բնաւ երբեք այդ անունը գրելու տեղը. և ճիշդ այս պատճառով ալ ան կիրարկած է «վերևում» մակբայը, քանի «ստոր»ը իր գիտակցութեան մէջ այլևս «վար»ի գաղափարը չ'արթնցներ: