Զանազան լեզվական հարցեր

[Ambrosine]

նորից իտալացիներին հիշեցի
հետագա մեկնաբանություններից հրաժարվում եմ)

եթե պիտի Օմերտան հիշեիր, ուրեմն ի՞նչ կարիք կար այսքան ծավալելու այս հարցը

[Անահիտ]

Եթե չեմ նշել, դա դեռ չի նշանակում, որ չեմ խոսել:
Ամեն դեպքում, Ձեր հայերեն լեզվի իմացությունն ինձ համար շատ ցածր մակարդակի վրա է:

Kuk, նմանապես
հետաքրքիր ավատար ունես

[Լեո]

Ոնց էի սիրում էս անաղարտ (նախկին) թեման

[Chuk]

ադմինների ադմին, ում հետաքրքրում է, կարող են մասնագետներից հարցնել
ես դա արդեն արել եմ)

..իտալական մաֆիան մտաբերեցի

Հարգելի Rabbit, Դուք այնքան ինքնավստահ տոնով ասեցիք, որ որոշեցի օգտվել ինձ ընձեռված այդ հնարավորությունից ու հարցնել մասնագետներից: Ներկայացրի Ձեր տեսակետն ու հարցրի. «Իրականությանը համապատասխանու՞մ է»: Եղավ պատասխան. «Այդ անգրագիտությունն ո՞վ է ասել»:

Շնորհակալություն, հարգելի Rabbit, Ձեր շնորհիվ ես ստացա ինձ հուզող հարցի պատասխանը:

Թախանձագին խնդրում ու միաժամանակ խորհուրդ եմ տալիս մոռանալ այն ամենը, ինչը Ձեզ սովորեցրել են այն «կարգին» մասնագետները, ովքեր Ձեզ այս «կանոնը» ասել էին, քանզի մնացածում էլ կարող են բազում անգրագիտություններ լինել:

[Անահիտ]

Հարգելի Rabbit, Դուք այնքան ինքնավստահ տոնով ասեցիք, որ որոշեցի օգտվել ինձ ընձեռված այդ հնարավորությունից ու հարցնել մասնագետներից: Ներկայացրի Ձեր տեսակետն ու հարցրի. «Իրականությանը համապատասխանու՞մ է»: Եղավ պատասխան. «Այդ անգրագիտությունն ո՞վ է ասել»:

Շնորհակալություն, հարգելի Rabbit, Ձեր շնորհիվ ես ստացա ինձ հուզող հարցի պատասխանը:

Թախանձագին խնդրում ու միաժամանակ խորհուրդ եմ տալիս մոռանալ այն ամենը, ինչը Ձեզ սովորեցրել են այն «կարգին» մասնագետները, ովքեր Ձեզ այս «կանոնը» ասել էին, քանզի մնացածում էլ կարող են բազում անգրագիտություններ լինել:

չգիտեի, որ ադմիններն էլ են ֆորումում տաքարյունություն ցուցաբերում
իմ կողմից նշված մասնագետները տարբեր են և մի քանիսը

շնորհակալություն բոլորին ուշադրության համար

[Chuk]

չգիտեի, որ ադմիններն էլ են ֆորումում տաքարյունություն ցուցաբերում
իմ կողմից նշված մասնագետները տարբեր են և մի քանիսը

շնորհակալություն բոլորին ուշադրության համար

Տաքարյունությու՞ն:
Ներողություն, սակայն տաքարյունության բացարձակ բացակայություն, ընդամենը անգրագետ պնդման մասին բարձրաձայնում:

Իմ հարցրած մասնագետներն էլ են տարբեր, նրանց խոսքերը հավաստի են, կասկածի տեղիք թողնող չեն: Ինչ վերաբերվում է Ձեր նշած մասնագետներին, ապա պահանջում եմ ներկայացնել նրանց անունները, հակառակ դեպքում ես կսկսեմ կասկածել նրանց գոյությանը: Ակումբում ևս կան լեզվաբաններ, լեզվաբաններ կան մեր շրջապատում ու բոլորովին դժվար չի լինի Ձեր մասնագետներին ճանաչելը: Անուններ չներկայացնելը կարող է նշանակել միայն նրանց չգոյությունը:

Նման կերպ ես կարող եմ հայտարարել, որ հարցրել եմ մասնագետների ու նրանք ինձ ասել են, որ «ճանՃ» բառի վերջին «Ճ»-ն մեծատառով է գրվում, ի տարբերություն «չանչ» բառի վերջին «չ»-ի, որը միանշանակ փոքրատառով է գրվում: Բայց այ «գանԳ» բառի վերջին «Գ»-ն նույնպես մեծատառով է գրվում: Մեծատառով են գրվում որպեսզի վերջում մարող տոնով չկարդացվեն, քանի որ «հուժկու» բառեր են ու արտասանելիս պետք է գնալով կոշտացնել արտասանությունը: Իսկապես հարցրել եմ մի քանի մասնագետների, բայց նրանց անունները չեմ ասի, որովհետև ձեզ այդ անունները ոչինչ չեն տա:

[Անահիտ]

Տաքարյունությու՞ն:
Ներողություն, սակայն տաքարյունության բացարձակ բացակայություն, ընդամենը անգրագետ պնդման մասին բարձրաձայնում:

Իմ հարցրած մասնագետներն էլ են տարբեր, նրանց խոսքերը հավաստի են, կասկածի տեղիք թողնող չեն: Ինչ վերաբերվում է Ձեր նշած մասնագետներին, ապա պահանջում եմ ներկայացնել նրանց անունները, հակառակ դեպքում ես կսկսեմ կասկածել նրանց գոյությանը: Ակումբում ևս կան լեզվաբաններ, լեզվաբաններ կան մեր շրջապատում ու բոլորովին դժվար չի լինի Ձեր մասնագետներին ճանաչելը: Անուններ չներկայացնելը կարող է նշանակել միայն նրանց չգոյությունը:

Նման կերպ ես կարող եմ հայտարարել, որ հարցրել եմ մասնագետների ու նրանք ինձ ասել են, որ «ճանՃ» բառի վերջին «Ճ»-ն մեծատառով է գրվում, ի տարբերություն «չանչ» բառի վերջին «չ»-ի, որը միանշանակ փոքրատառով է գրվում: Բայց այ «գանԳ» բառի վերջին «Գ»-ն նույնպես մեծատառով է գրվում: Մեծատառով են գրվում որպեսզի վերջում մարող տոնով չկարդացվեն, քանի որ «հուժկու» բառեր են ու արտասանելիս պետք է գնալով կոշտացնել արտասանությունը: Իսկապես հարցրել եմ մի քանի մասնագետների, բայց նրանց անունները չեմ ասի, որովհետև ձեզ այդ անունները ոչինչ չեն տա:

այ հիմա հավասար հիմքեր ունենք առողջ բանավեճի՝ մի տարբերությամբ. ես ձեզ ու ձեր մասնագետներին անգրագետ չեմ անվանի, ինչպես նաև իմ մասնագետները անգրագետ չեն համարի ձեր տարբերակը..
Լեոպոլդ կատուն ամեն դեպքում ճիշտ էր

[Լեո]

Չուկ, Ռաբիթի «պատասխանատու» հայտարությանը նախ ոչ ոք չհավատաց, հետո էլ հայտարարությունն անելու հաջորդ իսկ րոպեներին պարզ դարձավ, որ այն ընդհանրապես զուրկ է որևէ հիմքից: Այնպես որ հանգիստ, անգրագիտությունը ոչ մի կերպ չի կարող պրոպագանդվել ակումբում

[Chuk]

այ հիմա հավասար հիմքեր ունենք առողջ բանավեճի՝ մի տարբերությամբ. ես ձեզ ու ձեր մասնագետներին անգրագետ չեմ անվանի, ինչպես նաև իմ մասնագետները անգրագետ չեն համարի ձեր տարբերակը..
Լեոպոլդ կատուն ամեն դեպքում ճիշտ էր

Անուններ չհնչեցին
Ցավալի է:

Իմ հարցրած մասնագետների անունները ևս չեմ նշի, քանի որ այսօր չեմ հասցրել հանդիպել այնպիսի լեզվաբանների, ում անունները հայտնի կլինեն, այլ կերպ ասած, չնայած նրանք հրաշալի մասնագետներ են, բայց այնքան էլ անվանի չեն:

Փոխարենը ես, ի տարբերություն Ձեզ, կապացուցեմ իմ տեսակետը:

Այսպես, մեջբերում եմ հայտնի լեզվաբան Դավիթ Գյուրջինյանի «Մեծատա՞ռ, թե՞ փոքրատառ» հայերեն բառարան-տեղեկատուից, որը հրատարակվել է Երևանում, «Ասողիկ» հրատարակչությունում 2005 թ.-ին (ISBN 99941-43-33-6, ԳՄԴ 81.2Հ-4, հրատարակության է երաշխավորել ՀՀ ԿԳՆ կրթական բարեփոխումների կենտրոնը, սա երրորդ, լրամշակված հրատարակությունն է):

Եվ այսպիսով մեջբերում 27-րդ էջից.

Մեծատառով են գրվում հարգական (քաղաքավարական) հոգնակիի ինչպես ուղիղ, այնպես էլ թեք հոլովաձևերը: Այսպես՝ Ակնածանքով եմ հիշում Ձեզ, սիրելի՛ ուսուցիչ, Ձեր ուսանելի դասերը, երբ Դուք մեզ համար բոլորից իմաստունն էիք, և մենք շատ բան սովորեցինք Ձեզանից:

Գիտական ոճում խոսողի կողմից գործածվող մենք դերանունը, որ խոնարհության՝ համեստության նշան է, գրվում է փոքրատառով: Այսպես՝ Հեղինակը առաջաբանում գրում է. «Սույն բառարանի կազմությանը մենք ձեռնամուխ ենք եղել երեք տարի առաջ»:

Դուք թերևս կանոնը շփոթել եք մեկ այլ կանոնի հետ, որը կարող ենք գտնել նույն էջում, մեջբերում եմ.

Հարգական դիմելաձևերը (հայերեն և փոխառյալ), որպես կանոն, արևելահայերենում գրվում են փոքրատառով, ինչպես՝ պարոն, տիկին, տիար, պանի, միսիս, ֆրաու:

Ինչ վերաբերվում է Աստծուն, ապա նույն գրքի 22-րդ էջում գտնում ենք հետևյալ կանոնը.

«Աստված» նշանակող բառերը գրվում են մեծատառով, ինչպես՝ Բարձրյալ, Հայր, Ամենակալ և այլն:

Այդպես է նաև բառակապակցությունների մեջ, ինչպես՝ Երկնավոր Հայր, Երկնային Թագավոր և այլն:

Հիշեցնեմ, որ պարոն Գյուրջինյանը նաև ներկայիս դպրոցական դասագրքերի (մայրենի և հայերեն) հեղինակն է, ու թեև ես այդ գրքերից դժգոհ եմ, սակայն ընդամենը կառուցվածքից, այլ ոչ թե գրագիտությունից: Դպրոցական թե ներկայիս (Գյուրջինյանի հեղինակած), թե նախորդ (հեղինակներին չեմ հիշում) դասագրքերում այս կանոնը ուսանվել է, այս կանոնը գրված է բազում լեզվաբանական գրքերում: Հետևաբար ներեք, խնդրում եմ, հարգելի Rabbit, բայց մեր բանավեճի հիմքերն էականորեն տարբերվում են:

[Անահիտ]

Դավիթ Գյուրջինյանն իմ դասախոսն է եղել ԵՊԼՀ-ում, ու հատկապես սիրում եմ իրեն.. ինչպես տեսնում ենք, նա չի պատկանում այն մարդկանց թվին, ով կիսում է ժամանակակից հայերենում քաղաքավարի «դուք»-ը փոքրատառով գրելու տեսակետը

կանոններ չեմ շփոթել և առհասարակ կանոն չեմ համարում տվյալ լեզվական հարցի շուրջ տարբերակներ

[hamLT]

Ցանկացաց բնագավառում ա էդպես՝, ընդհուպ մինչեվ ճշգրիտ գիտություններ:
Դոկտորական թեկնածու մարդուն հարցնում ես՝ "Պարոն, ճիշտ է որ լույսը դա Ճառագայթ է՞" ....պատասխանում է "ոչ, դա այն ախմախ պրոֆեսորն է՞ ասել, լույսը ֆոտոնների հոսք է" (օրինակ եմ բերում, չհայտնագործեք, որ լույսը երկակի բնույթ ունի ):
Լեզվաբանությունում ամեն ինչ շատ ավելի խճճված է: Ամեն տարի նոր "կանոններ" են ընդունվում, հաջորդ տարի փոխվում, երորդ տարում ետ փոխվում: Մեր հարգարժան լեզվաբանները, նույնիսկ ուզում էին արեվելահայերենի եվ արեվմտահայերենի մեջ զուգահեռներ անց կացնեին, որ սփյուռքը չկտրվի լեզվից:
Այնինչ լեզուն, մեծ հավակնություն կարող էր ունենալ ճշգրիտ գիտությունների շարքին դասվելու, եթե ստանդարտացում մտցվեր, թեկուզ որոշակի պայմանականություններով: Ու հետագայում ոչ թե փոփոխությունների ենթարկվեր, այլ կատարելագործվեր ավելի: Երեվի շահեր կան, որ էդպես չի, չիգիդեմ:
Ինձ համար լեզուն հաղորդակցվելու միջոց ա, ու գեղեցիկ արտահայտվելու կամ գրելու համար, ամենավին կարիք չեմ զգում ծանոթանալ լեզվագիտության ամենավերջին ճիչերի (կանոնների) հետ:
Խոսենք սիրուն

[Chuk]

կանոններ չեմ շփոթել և առհասարակ կանոն չեմ համարում տվյալ լեզվական հարցի շուրջ տարբերակներ

Աաաա. փաստորեն ընդամենը տեսակետ է... Իսկ ես չգիտես ինչու կարծում էի, որ կանոն եք ներկայացնում: Տեսնես ինչու՞: Գուցե այն պատճառով, որ Դուք էիք այդպես պատասխանել, մասնավորապես «Սա նո՞ր կանոն է» հարցին պատասխանելով.

այո՛, Կուկ, մի շարք «կարգին» մասնագետներ հաստատում են դա

Եվ տպավորություն էր, որ Դուք անհերքելի ճշմարտություն հանդիսացող կանոն եք ներկայացնում: Դե ի՞նչ, տեսակետ ունենալը անշուշտ յուրաքանչյուրի իրավունքն է, օրինակ Մարինե Պետրոսյանը համարում է, որ պետք է գրվի «ա» այլ ոչ թե «է»: Ու էդպես էլ գրում է: Մեկ այլ լեզվաբան էլ՝ Մերուժան Հարությունյանը, համարում է, գրական լեզուն պետք է փոխել ու գրել Երևանյան ժարգոնով:

Միայն թե նորից եմ կրկնում, «Դուք»-ի գրելաձևն անգամ դպրոցական դասագրքերում է ուսուցանվում ասածս ձևով, հետևաբար «դուք»-ի փոքրատառով գրելու տեսակետը կարելի է օգտագործել շարքային հաղորդակցման, բայց ոչ պաշտոնական գրությունների դեպքում:

[Chuk]

Ի դեպ հանուն ճշմարտության ասեմ, որ Rabbit-ի տեսակետը կրող լեզվաբաններ իրոք կան, մասնավորապես այդպիսիքի անունը Rabbit-ն ինձ ասեց նամակագրական կապի միջոցով, այլ հարց, որ ես համարում եմ, որ այս դեպքում այդ տեսակետների գոյությունը բավարար չէ, որ փոխենք գրության ձևը, քանզի կանոնները ներկայացրել եմ վերևում:

Պարզապես, ցավոք, մենք հենց սկզբից սխալ հասկացանք Rabbit-ին, որ ինքն ընդամենը տեսակետ ու քննարկման նյութ էր ներկայացրել, այլ ոչ թե պնդում արել, որ դա է կանոնը:

Կարծում եմ, որ այս քննարկումը պետք է համարել ավարտված

[Միգռո]

Մի փոքր պարզաբանում: Հայերենում քաղաքավարական հոգնակին միշտ գրվում է մեծատառով: Առանց բացառության: ԲԱՅՑ թե ո՛ր դեպքը պետք է քաղաքավարական դիտարկել հաճախ չի բացատրվում, ինչի հետևանքով միտում է նկատվում (հատկապես երիտասարդ թարգմանիչների շրջանում) չարաշահել մեծատառով տարբերակը, օրինակ` որևէ սարքի օգտագործման ձեռնարկ թարգմանելիս: Մեկ հոգու դիմելիս դուք գրելը դեռևս չի նշանակում, թե անպայման գործ ունենք քաղաքավարական հոգնակի երևույթի հետ: Քաղաքավարականն ունի բավականին նեղ գործածություն` պաշտոնական (ավելի լավ պատկերացնելու համար ասեմ` շատ պաշտոնական) ոլորտում: Այստեղ տարվող քննարկումը այդ պաշտոնականության նշույլն անգամ չունի:

[Լեո]

Արդյոք ճի՞շտ է երեն վերջածանցի առկայության դեպքում օգտարործել լեզու բառը, այսինքն՝ օրինակ, ֆրանսերեն լեզու, ռուսերեն լեզու, անգլերեն լեզու, հայերեն լեզու և այլն:

Իմ իմանալով սխալ է: Երեն վերջածանցի առկայությունը արդեն իսկ հուշում է, որ խոսքը գնում է լեզվի մասին: Այսպես՝ կարելի է ասել կա՛մ, օրինակ, ֆրանսերեն, ռուսերեն, հայերեն, կա՛մ, օրինակ, ռուսաց լեզու, հայոց լեզու (երկրորդ տարբերակը ոչ բոլոր լեզուների պարագայում է հարմար օգտագործել, որովհետև անգլիաց լեզու կամ անգլիական լեզու տարբերակները այնքան էլ ընդունված (գործածելի) չեն):