Զանազան լեզվական հարցեր

[Շինարար]

Միավանկ գոյականների դեպքում էդ հարցը լուծվում ա «-եր» վերջավորությունից առաջ ն ավելացնելով: Դե, միավանկ բառերի հոգնակին, բացառությամբ որոշ բառերի, որոնք գրաբարից պահպանել են բառավերջի ն-ն (մուկ(ն) - մկներ, մատ(ն) - մատներ և այլն), կազմվում ա «-եր» ավելացնելով, ի տարբերություն բազմավանկ բառերի, որոնց հոգնակին կազմվում ա -ներ ավելացնելով: Հիմա, օրինակ, վերցնենք «աչքդ լույս» արտահայտությունը: Եթե մի քանի հոգու ենք ասում, «աչքՆերդ լույս» ենք ասում, ոչ թե «աչքերդ լույս»: Բայց բազմավանկ բառերի դեպքում էդ հնարավորությունը չկա, քանի որ դրանք էսպես թե էնպես ն ունեն արդեն, էդ ձևն էլ մի օգտագործի, աշխարհի վերջը չի: Էս եղածն էլ դիտարկի որպես առավելություն, ոչ թե էն չեղածը` թերություն: Ուրիշ լեզուներում, որ ընդհանրապես ոչ էդ ս-ն կա, ոչ էլ նշածս ձևը, չես բողոքում ու համարում թերություն, չէ՞ :

խոսակցականում մեկ-մեկ երկրորդ -ներ են ավելացնում, ասենք՝ հարևանի պատուհանները, հարևանների պատուհաններները, յանի՝ տարբեր հարևանների, բայց չեմ կարծում ստանդարտացված լինի դա: Ընդհանրապես լեզուն ավելի ճկուն ա, քանի դասագրքային կանոնները, բայց դե բնականաբար չի կարա ամեն բան հստակ ասվի, լիքը բան մնում ա կոնտեքստում: Նույն մեր մոտոցիկլետները արտահայտությունը չի հստակեցնում, թե կոնկրետ յուրաքանչյուրիս մեկական մոտոցիկլետներն են էդ մեր մոտոցիկլետները, թե էդ բոլոր մոտոցիկլետները հավասարապես մեր բոլորինն են: Դե ոչինչ:

Լիքը բաներ էլ ստանդարտ կանոնների մեջ մտնում ա, բայց մարդիկ տենց չեն խոսում: Ասենք մեկ մեկ որ արաբերեն նամակ եմ գրում, եթե շատ կարևոր ա, լեզվակիրների եմ ցույց տալիս: Ասում են՝ օգտագործածդ ոչ մի կոնկրետ կառույցին քերականության տեսանկյունից կպչելու բան չկա, սաղ կանոնները պահպանած ա, բայց կոնկրետ նախադասությունը արաբերեն չի, արաբները տենց չեն ձևակերպի միտքը Մեղա քեզ, էս ինչ կոմպրոմատ օրինակ բերեցի իմ մասնագիտական հմտությունների դեմ

[Ուլուանա]

խոսակցականում մեկ-մեկ երկրորդ -ներ են ավելացնում, ասենք՝ հարևանի պատուհանները, հարևանների պատուհաններները, յանի՝ տարբեր հարևանների, բայց չեմ կարծում ստանդարտացված լինի դա: Ընդհանրապես լեզուն ավելի ճկուն ա, քանի դասագրքային կանոնները, բայց դե բնականաբար չի կարա ամեն բան հստակ ասվի, լիքը բան մնում ա կոնտեքստում: Նույն մեր մոտոցիկլետները արտահայտությունը չի հստակեցնում, թե կոնկրետ յուրաքանչյուրիս մեկական մոտոցիկլետներն են էդ մեր մոտոցիկլետները, թե էդ բոլոր մոտոցիկլետները հավասարապես մեր բոլորինն են: Դե ոչինչ:

Հա, ճիշտն ասած` էդ ավելացվող երկրորդ «-ներ»-ի մասին էլ էի ուզում գրել, որ խոսակցականում տենց ասում են երբեմն, բայց սխալ ա համարվում, հետո մտածեցի` լավ, սխալ բանի մասին ինչի՞ գրեմ իզուր, մարդուն սխալի դրդեմ, կարող ա` ինքը չի էլ օգտագործում դա, ավելի լավ ա` տենց էլ մնա :

[Adam]

Օտար լեզուներից խոսք գնաց ու իրանց ընդհանրություններից ու տարբերություններից՝ հայերենի հետ, ինձ հետաքրքիր ա՝ արդյո՞ք Հայաստանում հիմա որ օֆիցիալ ինչ-որ մեկին մի նամակ են ուղարկում՝ ամենավերջում քաղաքավարության ֆորմուլա տեղադրում են, թե չէ: Բերեմ օրինակ. ես էս վերջին տարիների էնքան թղթաբանախեղդ եմ եղել (երևի արդեն մոտ 500 ից ավելի նամակներ եմ գրել՝ հասցեագրված ստեղ-ընդեղ՝ թե՛ անգլերենով, թե՛ ֆրանսերենով) ու արդեն սովորություն ա դարձել ամեն մի նամակի տակ քաղաքավարության ֆորմուլա տեղադրելը ու նենց ինձ դա մեծ բավականություն ա պատճառում: Օրինակ՝ ուղղակի հասարալ Best Regards -ի կամ Cordially-ի փոխարեն ֆրանսիացիները սիրում են ճոխ-ճոխ բաներ գրել ու դա ֆրանսիական կուլտուրայի մի մասն ա ու առանց դրա ստեղ եթե նամակ գրեց՝ լավ չեն նայի: Մասնավորապես՝ Please accept, Sir, the assurance of my highest consideration. Խնդրում եմ, պարոն, ստացեք բարձր ուշադրությանս հավաստիքը , կամ ես արդեն ինչ ասես չեմ դնում տակը, որ ճոխ էրևա ու սիրում են իրանք … ասենք ֆրանսերենում շատ ընդունված Je vous prie d’agréer, Madame, l’expression de mes salutations les plus distinguées, կամ Je vous prie de croire, Madame, Monsieur, à mes sentiments les plus cordiaux. (Խնդրում եմ ընդունեք բարձր ողջույններիս արտահայտումը , կամ Խնդրում եմ, տիկնայք և պարոնայք, ընդունեք ամենասիրալիր զգացմունքներիս հավաստիքը :Ճճճ : Սենց բաներ հիմա գրվու՞մ են Հայաստանյան նամակներում …

[Տրիբուն]

Օտար լեզուներից խոսք գնաց ու իրանց ընդհանրություններից ու տարբերություններից՝ հայերենի հետ, ինձ հետաքրքիր ա՝ արդյո՞ք Հայաստանում հիմա որ օֆիցիալ ինչ-որ մեկին մի նամակ են ուղարկում՝ ամենավերջում քաղաքավարության ֆորմուլա տեղադրում են, թե չէ: Բերեմ օրինակ. ես էս վերջին տարիների էնքան թղթաբանախեղդ եմ եղել (երևի արդեն մոտ 500 ից ավելի նամակներ եմ գրել՝ հասցեագրված ստեղ-ընդեղ՝ թե՛ անգլերենով, թե՛ ֆրանսերենով) ու արդեն սովորություն ա դարձել ամեն մի նամակի տակ քաղաքավարության ֆորմուլա տեղադրելը ու նենց ինձ դա մեծ բավականություն ա պատճառում: Օրինակ՝ ուղղակի հասարալ Best Regards -ի կամ Cordially-ի փոխարեն ֆրանսիացիները սիրում են ճոխ-ճոխ բաներ գրել ու դա ֆրանսիական կուլտուրայի մի մասն ա ու առանց դրա ստեղ եթե նամակ գրեց՝ լավ չեն նայի: Մասնավորապես՝ Please accept, Sir, the assurance of my highest consideration. Խնդրում եմ, պարոն, ստացեք բարձր ուշադրությանս հավաստիքը , կամ ես արդեն ինչ ասես չեմ դնում տակը, որ ճոխ էրևա ու սիրում են իրանք … ասենք ֆրանսերենում շատ ընդունված Je vous prie d’agréer, Madame, l’expression de mes salutations les plus distinguées, կամ Je vous prie de croire, Madame, Monsieur, à mes sentiments les plus cordiaux. (Խնդրում եմ ընդունեք բարձր ողջույններիս արտահայտումը , կամ Խնդրում եմ, տիկնայք և պարոնայք, ընդունեք ամենասիրալիր զգացմունքներիս հավաստիքը :Ճճճ : Սենց բաներ հիմա գրվու՞մ են Հայաստանյան նամակներում …

Խաթաբալան հիշեցի ...

Կարելի՞ է հրամանքդ իմանամ, Մարտիրոսյանցի տունը որտե՞ղ է այստեղ:


Հրամանքդ իմանամ .... հանճարեղ ա:

[Շինարար]

Հայերենում վայթե միայն «հարգանքներով» կամ «սիրով»-ն ա:

Ես էլ ներվայնանում եմ, որ էս ֆլամանացիք ալարում են լրիվ վերջաբանը գրել:
Ասենք ընդունված տարբերակը «met vriendelijke groeten»-ն ա (ընկերական ողջույններով), որի փոխարեն շատերը հապավումն են գրում՝ mvg..

Հարգանքով առանց ների

[Գաղթական]

Հարգանքով առանց ների

Հմմ, հավանաբար 2-ն էլ ճիշտ են:
Ես միշտ ներ-ով տարբերակի հետ եմ առնչվել, բայց նոր գուգոյին հարցրի՝ 2 ձևերով էլ լիքը բերեց..

[Շինարար]

Հմմ, հավանաբար 2-ն էլ ճիշտ են:
Ես միշտ ներ-ով տարբերակի հետ եմ առնչվել, բայց նոր գուգոյին հարցրի՝ 2 ձևերով էլ լիքը բերեց..

Իմաստ չունի ուղղակի հոգնակին: իմհկ

[Տրիբուն]

Ինձ թվում ա հարգանքի հոգնակին ըմդհանրապես չկա, ոնց որ ակնածանքի, մեծարանքի, արհամարանքի ....

[Ուլուանա]

Հմմ, հավանաբար 2-ն էլ ճիշտ են:
Ես միշտ ներ-ով տարբերակի հետ եմ առնչվել, բայց նոր գուգոյին հարցրի՝ 2 ձևերով էլ լիքը բերեց..

Չէ, ճիշտը «հարգանքով» ձևն ա: «Հարգանք» բառը վերացական գոյական ա, հետևաբար հոգնակի չի կարող ունենալ: Օրինակ` նույն կերպ չես ասի, չէ՞, սերերով` Էսինչ:

Իսկ էն, որ երկու տարբերակներն էլ հանդիպել ես, ընդամենը ցույց ա տալիս, որ էդքան շատ մարդիկ ճիշտ ձևը չգիտեն ուղղակի, ոչ թե որ դա էլ ա ճիշտ: Ընդհանրապես առնվազն հայերենի դեպքում ճիշտ ու սխալի հարցում տարածվածությամբ կողմնորոշվելը սխալ ա, որովհետև շատ հաճախ սխալ տարբերակն ավելի տարածված կարող ա լինել, քան ճիշտը, ցավոք:

[Ուլուանա]

Մոդերատորական. վերջին գրառումները տեղափոխվել են «Ինչու՞ չենք խոսում հայերեն» թեմայից:

[StrangeLittleGirl]

Չէ, ճիշտը «հարգանքով» ձևն ա: «Հարգանք» բառը վերացական գոյական ա, հետևաբար հոգնակի չի կարող ունենալ: Օրինակ` նույն կերպ չես ասի, չէ՞, սերերով` Էսինչ:

Իսկ էն, որ երկու տարբերակներն էլ հանդիպել ես, ընդամենը ցույց ա տալիս, որ էդքան շատ մարդիկ ճիշտ ձևը չգիտեն ուղղակի, ոչ թե որ դա էլ ա ճիշտ: Ընդհանրապես առնվազն հայերենի դեպքում ճիշտ ու սխալի հարցում տարածվածությամբ կողմնորոշվելը սխալ ա, որովհետև շատ հաճախ սխալ տարբերակն ավելի տարածված կարող ա լինել, քան ճիշտը, ցավոք:

Ոչ, դա ընդամենը ցույց ա տալիս, որ պրեսկրիպտիվիստները չգիտեն, որ դա էլ ա ճիշտ ձև։ Հա՛, հենց տարածվածությամբ ու լեզվի գործածությամբ ա որոշվում ճիշտն ու սխալը, ոչ թե իրա կաբինետում լռված ինչ֊որ բիձա

[Գաղթական]

Չէ, ճիշտը «հարգանքով» ձևն ա: «Հարգանք» բառը վերացական գոյական ա, հետևաբար հոգնակի չի կարող ունենալ: Օրինակ` նույն կերպ չես ասի, չէ՞, սերերով` Էսինչ:

Իսկ էն, որ երկու տարբերակներն էլ հանդիպել ես, ընդամենը ցույց ա տալիս, որ էդքան շատ մարդիկ ճիշտ ձևը չգիտեն ուղղակի, ոչ թե որ դա էլ ա ճիշտ: Ընդհանրապես առնվազն հայերենի դեպքում ճիշտ ու սխալի հարցում տարածվածությամբ կողմնորոշվելը սխալ ա, որովհետև շատ հաճախ սխալ տարբերակն ավելի տարածված կարող ա լինել, քան ճիշտը, ցավոք:

ՈՒլուանա ջան, նախ՝ տեղեկացնեմ, որ, տեղափոխության ընթացքում, գրառումներիցս մեկը թողել ես նախնական թեմայում:

Խնդրո առարկայի մասին.

Բազմիցս առիթ եմ ունեցել համոզվելու, որ դու հայերենի քերականությանն ավելի լավ ես ծանոթ, քան ես:
Դրա համար՝ գուցե և համաձայնեի հետդ, եթե «հարգանքներ» ձևին չհանդիպեի էնպիսի մարդկանց մոտ՝ ինչպիսիք են.

Ավետիք Իսահակյան,
նամակ Նիկողայոս Մառինին

Ընդունեցեք հարգանքներս և ողջույններս`

Եղիշե Չարենց.
նամակ Հովհ. Թումանյանին

Խորապես ցավում եմ, որ հնարավորություն չունեմ անցնել Ձեզ մոտ և ամենախորին հարգանքներս բերել Ձեզ, մեր խոսքի ամենամեծ վարպետին, մեր ամենասիրելի պոետին:

Նիկողայոս Ադոնց.
նամակ No.5

Ընդունեցեք, խնդրեմ, հարգանքներս և ողջույններս

Էդուարդ Աղայան
Արդի հայերենի բացատրական բառարան

Հարգանացս հավաստիքը

Վիլյամ Սարոյան. «Մարդկային կատակերգություն»
Թարգմ. և հրատարակություն՝ Հայպետհրատ, 1959

կանգ առա գեղեցկությանն ու անմեղությունը հարգանքներս մատուցելու:

[Ուլուանա]

ՈՒլուանա ջան, նախ՝ տեղեկացնեմ, որ, տեղափոխության ընթացքում, գրառումներիցս մեկը թողել ես նախնական թեմայում:

Խնդրո առարկայի մասին.

Բազմիցս առիթ եմ ունեցել համոզվելու, որ դու հայերենի քերականությանն ավելի լավ ես ծանոթ, քան ես:
Դրա համար՝ գուցե և համաձայնեի հետդ, եթե «հարգանքներ» ձևին չհանդիպեի էնպիսի մարդկանց մոտ՝ ինչպիսիք են.

Ավետիք Իսահակյան,
նամակ Նիկողայոս Մառինին



Եղիշե Չարենց.
նամակ Հովհ. Թումանյանին



Նիկողայոս Ադոնց.
նամակ No.5



Էդուարդ Աղայան
Արդի հայերենի բացատրական բառարան



Վիլյամ Սարոյան. «Մարդկային կատակերգություն»
Թարգմ. և հրատարակություն՝ Հայպետհրատ, 1959

Գաղթական ջան, չգիտեմ` գուցե սկսել ա ճիշտ համարվել զուտ էն պատճառով, որ շատ ա գործածվում, բայց տրամաբանորեն ճիշտ չի, ըստ իս, ու ճիշտ չլինելու մասին նաև տարբեր մասնագետներից եմ լսել: Իսկ հայտնի գրողների կողմից օգտագործված լինելը չափանիշ չի, քանի որ նույնիսկ ամենահայտնի ու ամենասիրված գրողներից շատերի գրվածքներում լիքը լեզվական սխալներ կարելի ա գտնել, էդ թվում` շատ ավելի ակնհայտ ու անժխտելի սխալներ:

Հ.Գ. Էն մի գրառումդ չեմ վրիպել, հատուկ չեմ տեղափոխել, որովհետև մի քիչ ուրիշ բնույթի էր, էն թեմային քիչ թե շատ համապատասխանում էր, իմ կարծիքով:

[Ուլուանա]

Հա, պարզվում ա` էն սխալ ձևերից ա, որ ուղղակի էնքան են օգտագործել, որ ստիպված սկսել են ճիշտ համարել :

[Շինարար]

Ոչ, դա ընդամենը ցույց ա տալիս, որ պրեսկրիպտիվիստները չգիտեն, որ դա էլ ա ճիշտ ձև։ Հա՛, հենց տարածվածությամբ ու լեզվի գործածությամբ ա որոշվում ճիշտն ու սխալը, ոչ թե իրա կաբինետում լռված ինչ֊որ բիձա

Բյուր ջան ուղղակի ասացի իմաստ չունի որովհետև հարգանքը հաշվելի չի ոնց ուզում եք գրեք ես չեմ որոշողը բիձեն որս ա ոչ էլ կաբինետում եմ տեղիս մեջ պառկած եմ