Զանազան լեզվական հարցեր

[Ուլուանա]

Գրակա՞ն է արդյոք «գերժամանակակից» բառը: Եվ ընդհանրապես, ի՞նչ իմաստ ունի այս բառը

Գրական չհամարելու ոչ մի հիմք չեմ տեսնում։ Նորմալ բառ է։ «Գեր»–ը գերադրական նախածանց է, որ ունի «շատ, չափազանց, վերին աստիճանի, ամենա–» իմաստը, «գերժամանակակիցն» էլ համապատասխանաբար նշանակում է վերին աստիճանի ժամանակակից։

[Լեո]

Գրական չհամարելու ոչ մի հիմք չեմ տեսնում։ Նորմալ բառ է։ «Գեր»–ը գերադրական նախածանց է, որ ունի «շատ, չափազանց, վերին աստիճանի, ամենա–» իմաստը, «գերժամանակակիցն» էլ համապատասխանաբար նշանակում է վերին աստիճանի ժամանակակից։

Ուղղակի մտածում եմ՝ ժամանակակից նշանակում է տվյալ ժամանակին վերաբերող, նույն ժամանակահատվածի մեջ գտնվող, բայց այ գերժամանակակիցը չեմ հասկանում: Ավելի ճիշտ հասկանում եմ` ինչ իմաստ են դրել այս բառի հիմքում, բայց զուտ բառը ինքնին ինձ համար անընդունելի է: Ո՞րն է գերժամանակը, որ մի հատ էլ դրան կից որևէ բան լինի

[Ուլուանա]

Ուղղակի մտածում եմ՝ ժամանակակից նշանակում է տվյալ ժամանակին վերաբերող, նույն ժամանակահատվածի մեջ գտնվող, բայց այ գերժամանակակիցը չեմ հասկանում: Ավելի ճիշտ հասկանում եմ` ինչ իմաստ են դրել այս բառի հիմքում, բայց զուտ բառը ինքնին ինձ համար անընդունելի է: Ո՞րն է գերժամանակը, որ մի հատ էլ դրան կից որևէ բան լինի

Ժամանակակիցը, բացի քո նշած իմաստից, նաև նորաձև իմաստն ունի, իսկ այդ իմաստով կարող է լինել «ավելի ժամանակակից», «ամենաժամանակակից» և «գերժամանակակից»։ Չարժե կառչել «ժամանակ» բառից։ Որոշ դեպքերում «ժամանակի» իմաստը պահպանված չէ կամ խամրած է։

[Chuk]

Բառի կազմությունը ճիշտ ա, բայց իմ կարծիքով ավելորդաբանություն ա: Ժամանակակից, նորաձև, ոչ թե գերժամանակակից, գերնորաձև:

[Ուլուանա]

Բառի կազմությունը ճիշտ ա, բայց իմ կարծիքով ավելորդաբանություն ա: Ժամանակակից, նորաձև, ոչ թե գերժամանակակից, գերնորաձև:

Արտ, ինչ–որ բան կարող ա լինել ժամանակակից՝ վերջին տարիներին արդիական, և գերժամանակակից՝ վերջին տարում կամ ամիսներին արդիական, այլ կերպ ասած՝ մոդայի վերջին ճիչը։ Օրինակ, ռուսերենում էլ կա ультрамодный բառը, որը հենց գերժամանակակիցն ա։

[Chuk]

Արտ, ինչ–որ բան կարող ա լինել ժամանակակից՝ վերջին տարիներին արդիական, և գերժամանակակից՝ վերջին տարում կամ ամիսներին արդիական, այլ կերպ ասած՝ մոդայի վերջին ճիչը։ Օրինակ, ռուսերենում էլ կա ультрамодный բառը, որը հենց գերժամանակակիցն ա։

Չեմ առարկում բայց և չեմ համոզվում: Իմ կարծիքով ավելորդաբանություն ա, ինչպես լիքը ուրիշ բաներ, որոնք լայնորեն գործածվում են ու ես էլ եմ գործածում: Ультрамодный-ն էլ եմ ավելորդաբանություն համարում: Ընդհանրապես գնալով մտածում եմ, որ գերադրական աստիճանով բառերի մեծ մասն իրականում արհեստական, ձևական են, ավելորդաբանություն:

[Ուլուանա]

Չեմ առարկում բայց և չեմ համոզվում: Իմ կարծիքով ավելորդաբանություն ա, ինչպես լիքը ուրիշ բաներ, որոնք լայնորեն գործածվում են ու ես էլ եմ գործածում: Ультрамодный-ն էլ եմ ավելորդաբանություն համարում: Ընդհանրապես գնալով մտածում եմ, որ գերադրական աստիճանով բառերի մեծ մասն իրականում արհեստական, ձևական են, ավելորդաբանություն:

Համաձայն եմ, որ շատ դեպքերում (գուցե նույնիսկ դեպքերի մեծ մասում) իսկապես ավելորդ են օգտագործում՝ անտեղի չափազանցնելով, բայց դեպքեր էլ կան, երբ հենց գերժամանակակից նկատի ունես, ուղղակի ժամանակակիցը չի բավարարում։

[Ուլուանա]

Օրինակ, մարդկանց հիմնական մասը ժամանակակից ա հագնվում, այսինքն՝ հնաոճ, Նոյի թվի մոդայի շորեր չի հագնում, բայց մարդիկ կան, որ հենց գերժամանակակից են հագնվում, այսինքն՝ անցյալ տարվա հագուստն իրենց համար արդեն հնաոճ ա, չեն հագնի։

[Chuk]

Օրինակ, մարդկանց հիմնական մասը ժամանակակից ա հագնվում, այսինքն՝ հնաոճ, Նոյի թվի մոդայի շորեր չի հագնում, բայց մարդիկ կան, որ հենց գերժամանակակից են հագնվում, այսինքն՝ անցյալ տարվա հագուստն իրենց համար արդեն հնաոճ ա, չեն հագնի։

Օք, Ան, հենց էդ օրինակիդ վրա ասեմ: Ասենք Պողոսն էլ մի ամսից ավելի հին տարբերակի շոր չհագնի, իրան էլ գերժամանակակիցը չի հերիքի, կասենք ուլտրագերժամանակակից: Մենք գերժամանակակիցն ասում ենք, որ ընդգծենք տվյալ մարդու առանց էն էլ ժամանակակից լինելու վերին աստիճանը: Բայց այ դրա իմաստը կա՞, թե՞ չկա, էս ա հարցը: Իմ կարծիքով իրականում չկա:

[Ուլուանա]

Օք, Ան, հենց էդ օրինակիդ վրա ասեմ: Ասենք Պողոսն էլ մի ամսից ավելի հին տարբերակի շոր չհագնի, իրան էլ գերժամանակակիցը չի հերիքի, կասենք ուլտրագերժամանակակից: Մենք գերժամանակակիցն ասում ենք, որ ընդգծենք տվյալ մարդու առանց էն էլ ժամանակակից լինելու վերին աստիճանը: Բայց այ դրա իմաստը կա՞, թե՞ չկա, էս ա հարցը: Իմ կարծիքով իրականում չկա:

«Գեր»–ը նորմայից ավելին ա, իսկ թե նորմայից ինչ աստիճանի ա ավել, արդեն էական չի. ամեն աստիճանի համար, բնականաբար, մի նոր բառ չենք մոգոնելու՝ ածանցներն իրար վրա դարսելով։ Գերժամանակակից ասում ենք էն դեպքերին, երբ արդեն ծայրահեղություն ենք համարում, էդքան բան։

[Chuk]

Գերժամանակակից ասում ենք էն դեպքերին, երբ արդեն ծայրահեղություն ենք համարում, էդքան բան։

Հըը: Ասենք Գուգլում որոնի ու նայի թե ինչ կոնտեքստում են օգտագործում հիմնականում: Ոչ թե ծայրահեղ դեպքերի համար, այլ ասենք կլինիկաների, գործարանների ու նման բաների տեխնիկական զինումը նկարագրելու համար: Դեռ չեմ խոսում նրա մասին, որ դեպքերի մեծ մասում իրականում բավական հնոտ էլ տեխնիկայով են հագեցնում

[Ուլուանա]

Հըը: Ասենք Գուգլում որոնի ու նայի թե ինչ կոնտեքստում են օգտագործում հիմնականում: Ոչ թե ծայրահեղ դեպքերի համար, այլ ասենք կլինիկաների, գործարանների ու նման բաների տեխնիկական զինումը նկարագրելու համար: Դեռ չեմ խոսում նրա մասին, որ դեպքերի մեծ մասում իրականում բավական հնոտ էլ տեխնիկայով են հագեցնում

Տարօրինակ բաներ ես ասում, Արտ։ Հիմա էդ բառը մեղք ունի, որ իրան հիմնականում սխալ ու անտեղի են օգտագործում ։ Ամեն դեպքում իմ ասած իմաստն էլ գոյություն ունի ու անտեղի չի։

[Chuk]

Տարօրինակ բաներ ես ասում, Արտ։ Հիմա էդ բառը մեղք ունի, որ իրան հիմնականում սխալ ու անտեղի են օգտագործում ։ Ամեն դեպքում իմ ասած իմաստն էլ գոյություն ունի ու անտեղի չի։

Ան, ես քո ասած իմաստը հասկանում եմ, ուղղակի ասում էի, որ էդ իմաստով չի օգտագործվում՝ հիմնականում:

Հիմա երկու բան էլ ասեմ իմ՝ ոչ լեզվաբանի տեսակետը հիմնավորելու համար ու պրծնեմ: Ինձ ծանոթ որևէ բառարանում չգտա «գերժամանակակից» բառը: Գուցե կա՞ ինչ-որ «գերժամանակակից» բառարան, որում արդեն կա, չգիտեմ, բայց անգամ Աղայանի «Արդի հայերենի բացատրական բառարանում» այդ բառը չկա (ի դեպ հետաքրքիր ա, եթե հիմա բացատրական բառարան գրվի, պետք ա անվանվի գերարդի՞ հայերենի բացատրական բառարան, թե՞ չէ): Ես սրանից եզրակացնում եմ, որ ինքը նորաստեղծ բառ ա, լեզվաբանորեն ճիշտ, այսինքն զուտ բառակազմության տեսանկյունից սխալ չկա: Բայց այ ո՞վ ա ստեղծել ու ո՞ր կոնտեքստում օգտագործելու համար, վիճելի հարց ա: Եթե նայում եմ, թե ինքը հիմնականում ինչ կոնտեքստում ա օգտագործվում, եզրակացնում եմ, որ ավելորդաբանություն ա, ուռճացման համար: Քո ասած ծայրահեղ դեպքերը նկարագրելու համար գուցե և տեղին ա օգտագործելը, կարելի ա ավելորդաբանություն չհամարել, բայց իմ կարծիքով իրան հազվադեպ են էդ իմաստով օգտագործում: Ու օգտագործման դեպքերի մեծ մասում ԿԱՐԵԼԻ Ա յոլա գնալ առանց «գեր»-ի:

[Ուլուանա]

Ան, ես քո ասած իմաստը հասկանում եմ, ուղղակի ասում էի, որ էդ իմաստով չի օգտագործվում՝ հիմնականում:

Հիմա երկու բան էլ ասեմ իմ՝ ոչ լեզվաբանի տեսակետը հիմնավորելու համար ու պրծնեմ: Ինձ ծանոթ որևէ բառարանում չգտա «գերժամանակակից» բառը: Գուցե կա՞ ինչ-որ «գերժամանակակից» բառարան, որում արդեն կա, չգիտեմ, բայց անգամ Աղայանի «Արդի հայերենի բացատրական բառարանում» այդ բառը չկա (ի դեպ հետաքրքիր ա, եթե հիմա բացատրական բառարան գրվի, պետք ա անվանվի գերարդի՞ հայերենի բացատրական բառարան, թե՞ չէ): Ես սրանից եզրակացնում եմ, որ ինքը նորաստեղծ բառ ա, լեզվաբանորեն ճիշտ, այսինքն զուտ բառակազմության տեսանկյունից սխալ չկա: Բայց այ ո՞վ ա ստեղծել ու ո՞ր կոնտեքստում օգտագործելու համար, վիճելի հարց ա: Եթե նայում եմ, թե ինքը հիմնականում ինչ կոնտեքստում ա օգտագործվում, եզրակացնում եմ, որ ավելորդաբանություն ա, ուռճացման համար: Քո ասած ծայրահեղ դեպքերը նկարագրելու համար գուցե և տեղին ա օգտագործելը, կարելի ա ավելորդաբանություն չհամարել, բայց իմ կարծիքով իրան հազվադեպ են էդ իմաստով օգտագործում: Ու օգտագործման դեպքերի մեծ մասում ԿԱՐԵԼԻ Ա յոլա գնալ առանց «գեր»-ի:

Զարմանալի չի, որ չկա։ Նույն կերպ երևի չեն լինի, օրինակ, «ամենաժամանակակից» կամ, ասենք, «դժվարագույն» բառերը։ Հո բոլոր էն բառերը, որոնց կարելի ա էդ ածանցը կցել, չե՞ն լինելու բառարանում։ Նման ածանցները նրա համար են, որ անհրաժեշտության դեպքումտարբեր բառերի ավելացվեն՝ իմաստային նոր երանգ ստանալու համար։

[Chuk]

Զարմանալի չի, որ չկա։ Նույն կերպ երևի չեն լինի, օրինակ, «ամենաժամանակակից» կամ, ասենք, «դժվարագույն» բառերը։ Հո բոլոր էն բառերը, որոնց կարելի ա էդ ածանցը կցել, չե՞ն լինելու բառարանում։ Նման ածանցները նրա համար են, որ անհրաժեշտության դեպքումտարբեր բառերի ավելացվեն՝ իմաստային նոր երանգ ստանալու համար։

Ան, հակառակը չասեցի
Չնայած եթե նայես բառարանները, կտեսնես, թե էդ նույն «գեր»-ով ինչքան բառ կա, որ ասածիդ պես կարող էր չլինել:
Բայց իմ ասելիքը դրա մասին չէր: Ավելի կարևոր էին եզրակացությունները: Իսկ պարապ լինելու դեպքում զուտ հետաքրքրության համար կարելի ա որոնել ու գտնել, թե նախկինում էդ բառը օգտագործվե՞լ է (գեղարվեստական գրականությունում, գիտական գրականությունում, մամուլում և այլն), երբ է առաջին անգամ հայտնվել