Ո՛չ ժամանակ ունեմ, ո՛չ ներվ, որ գրառմանդ բոլոր արձագանքները, այդ թվում քո գրած արձագանքները հատ-հատ կարդամ: Ընդամենը տեսնում եմ լուրջ թեմայում, լուրջ դեմքով արված, սխալ պարունակող գրառում ու ընդամենը ուղղում եմ:Varzor-ի խոսքերից
Տեսեք այս գրառումս
Ինչ վերաբերում ա հղածդ գրառմանը, ասեմ, որ Ակումբի «Հայերեն» բաժինը հասարակական-հոգեբանական փորձերի համար չի:
Իսկ եթե (տարբերակ 2) գրառումդ ուղղակի չիմացությունդ ծածկելու համար էր, ընդունում ու կարեկցում եմ:
Մոդերատորական. վերջին գրառումները տեղափոխվել են «Ակումբցիների գրառումներում հաճախ հանդիպող լեզվական սխալներ» թեմայից։
Երջանկությունը ճամփորդելու ձև է, ոչ թե նպատակակետ։
Ռոյ Գուդման
Քանի որ արդեն ստեղ ենք, հարցնեմ:
Էս հաստա՞տ ա, Նաիրուհի: Կարո՞ղ ես ճշտել: Ոչ թե կասկածում եմ, այլ ուղղակի հետաքրքիր ա:
Օրինակ «բարիք» բառը խիստ հավանական եմ համարում, որ «բար» բառից լինի:
Իսկ «օձիքը» նայեցի Աճառյանում, ու իրա մեկնաբանությունից հասկացա, որ հենց «օձ» բառն ա:
Քայլ առ քայլ՝ դարից դար
Խենթ եմ
Varzor ջան, էնքան հաճելի է «լեզվաբանություն» կոչվող ու քեզ համար անկասկած նոր երևույթի նկատմամբ քո վառ էնտուզիազմը տեսնելըԻզուր մի նյարդայնացի, որովհետև մարդիք տարբերակը եղել է ավելի հնում ու լեզվի բառակազմության տեսանկյունից ավելի ճիշտ է: Ես էլ եմ հաճախ յադ "սխալը" թույլ տալիս: Որ նկատում եմ` ուղղում եմ:
"մարդ" + "ք" հոգնակիակերտ ածանց: Արդյունքում` մարդիք: Թե չե ստացվում է "մարդ"+"իկ": Իսկ "իկ" ը փոքրացնող ածանց է: Մի տեսակ հաճելի չէ:
Զարմանալի են մեր լեզվագետները, որ այդպիսի պրիմիտիվ խեղաթյուրումը մինչև հիմա չեն ուղել:
Հետաքրքիր է, որ մինչ այժմ օգտագործվում են և նույնիսկ նորմ են դարձել անիմաստ ու բացահայտ սխալներ:
Օրինակ`
Մթերք - մթերքներ: Երկրոդ տարբերակն ուղակի հիմար իմաստ ունի: Նույնատիպ զավեշտալի բառեր էլ ունեն մեր բարբառները` մաշինքներ, մարդիկներ և այլն
Վնասակար - "կար"-ը իրենցի ներաայցնում է դրական նշանակություն (օգտակար), սակայն "Ծխելը վնասակար է" արտահայտությունը սխալ է, քանի որ պիտի լինի "Ծխելը վնաս է": Այդ մասին նույնսի մի ժամանակին "Մեր լեզուն, մեր խոսքը" հազղորդաշարում ասվեց, սակայն մինչև հիմա կիրառվում է համատարած: Վնասը չի կարող "կար" լինել:
Խմորեղեններ - մեկնաբանություններն ավելորդ են:
Ակնոցներ - շատ հաճախ կիրառվում են որպես մեկ անձին պատկանող գարնիտուրային իրի անվանում, մինչ դեռ ընդամենը "ակնոց" բառը բավարար է, իսկ "ակնոցներ" նշանակում է "շատ ակնոց":
Բայց դե լեզուն զարգանում է և աղավաղուների ու խեղաթյուրումների, ինչպես նաև հնչյունափոխությունների հաշվին ձեռք է բերում նոր բառեր, նոր իմաստներ:: Քեզ ընդամենը մի քիչ փորձ, մի քիչ էլ համապատասխան գիտելիքներ են պակասում՝ քո զարմանալի վարկածները հիմնավորելու համար, բայց կարևորը, իհարկե, ցանկությունն է ու անսպառ եռանդը: Դիտարկենք հենց էս չարաբաստիկ «մարդիկ/մարդիք» դեպքը, օրինակ: Մի պահ մոռանանք, որ հայերենում երբեք ու ոչ մի ժամանակներում գոյություն չի ունեցել «մարդիք» բառաձև, մոռանանք համաբանություն կամ նմանակային հնչյունափոխություն կոչվող երևույթի մասին (սեպտեմբեր-սեկտեմբեր-հոկտեմբեր, մարդիկ-մարդիք-կնանիք) ու հիշենք, որ հնդևրոպական գրեթե բոլոր լեզուներում «մարդ» բառի հոգնակիի կազմությունն անկանոն է: Человек-люди, homme-gens, man-people, mann-menschen... Նման օրինակները շատ են. ասենք՝ փորձիր հիշել, թե քեզ ծանոթ-անծանոթ լեզուներում «մեկ-առաջին» զույգերը ինչ տեսք ունեն (один-первый, one-first, un-premier, uno-primero, ein-erste և այլն): Մեր մեջ ասած՝ էն, որ «մարդ» բառի հոգնակիի կազմությունն անկանոն է, լա՜վ էլ լուրջ օրինաչափություն է ու գրեթե կանոն: Փաստորեն՝ ում համար պրիմիտիվ խեղաթյուրում, ում համար՝ հետաքրքիր օրինաչափություն
Սա էլ է հետաքրքիր թեմա: «Բարիքը», իհարկե, կազմված է «բարի» և «ք» մասերից, սա անվիճելի փաստ է, բայց այ տեղանունների հարցը մի քիչ ավելի հետաքրքիր է: Դու մի ասա՝ էդ հայերենը էնքան անկազմակերպ ու փնթի լեզու է, որ տեղանուն կազմող ածանցները նաև հոգնակի կազմող իմաստներ են ունեցել, ու դու մի ասա՝ հակառակն էլ է ճիշտ: «Ք» հոգնակիակերտը անընդհատ ու անընդմեջ օգտագործվել է տեղանուններում (հենց քո նշածներում էլ), իսկ «ստան» վերջածանցը մինչև հիմա էլ հոգնակի կառուցող իմաստ ունի, ախալքալաքցի ծանոթներիդ հարցրու, կհաստատեն: Հայք-Հայաստան, Վիրք-Վրաստան, Պարսկաստանին նաև «Պարսք» են ասել և այլն: «Սյունիք», «Աղձնիք», «Ուտիք» ու նման այլ բառերում արմատը հենց ի-ով էլ վերջանում է, ու դու մի ասա՝ դա էլ է օրինաչափություն: Հին հայկական կամ արդեն ուրարտական տեղանուն-արմատները հիմնականում հենց ի-ով էլ վերջանում են. Էրուբունի, Արգիշտիխինիլի, Բիայնիլի, Խիմմեի, Ուատկունի, Բարգունի, Սալուայի, Խալիլայի, Լուխայի, Նիլիպախրիի, Զինգունի...Չես հիշում` հիշեցնեմ. օձիք, բարիք, Սյունիք, Աղձնիք, Ուտիք և այլն
Դե, ում համար սխալ է, ում համար վրիպում, ում համար էլ սխալ է, որ դա հիմա սխալ են համարում
Անցանք:: Սա չիմացող մարդու համար, բնականաբար, շատ ավելի հեշտ է «Սյունիքի» մեջ տեսնել «սյունը», քան թե «սյունին», բայց դու մի ասա՝ զանազան տեղերում զարմանազան շան գլուխներ կան թաղված, ու ոչ բոլորը գիտեն էդ մասին:
Նաիրուհու փոխարեն պատասխանեմ. հաստատ ա:
Դե եկ, Varzhապետ, մի խելագարվիր
Վերջին խմբագրող՝ Հայկօ: 28.10.2011, 19:15:
DIXIcarpe noctem
Շնորհակալ եմ պատասխանի համար Հայկ ջան, բայց մեկ ա չեմ կարողանում հասկանալ թե ինչի ա Աճառյանն ասում, որ օձ արմատն ա, ու մեկ էլ չգիտեմ թե «օձի» բառն ինչ ա նշանակում:
Նորից ասեմ, որ կասկածողի տեսակետից չեմ հարցնում, այլ հետաքրքրվողի, մի քիչ ավելի մանրամասն հիմնավորում պատասխան կուզեի կարդալ, ոչ թե ուղղակի «հաստատ ա», «հաստատ չի», եթե իհարկե հնարավոր ա:
Քայլ առ քայլ՝ դարից դար
Խենթ եմ
Ճիշտ է՝ ձեռքիս տակ բառարան չկա, գրաբարն էլ լրիվ չեմ ուսումնասիրել, բայց տրամաբանության վրա հիմնվելով՝ այսպես կարող եմ մեկնաբանել «օձիք. բառը. արմատն «օձ» բառն է, շատ հնարավոր է բառը ծագել է օձիքի՝ պարանոցը «պարուրելը» օձի փաթաթվելուն նմանեցնելով: Իսկ «օձի», իմ կարծիքով, նշանակում է «օձի կաշի»: Նման եզրակացության գալիս եմ այն բանից, որ որքան գիտեմ, կենդանիների մորթիները հնում կոչվում էին կենդանու անվանը միացրած «ի» կամ «ենի» վերջածանցը: Օրինակ, ինձ ծանոթ են «վագրենի», «այծենի» բառերը, որոնք նշանակում են վագրի, այծի մորթի: Կոնկրետ «ի»-ով այս պահին բառ միտքս չեկավ, բայց որ «ի» ու «ենի» վերջածանցները «եղբայրներ» են, դա փաստ է, հենց ասենք ծառերի անվանումների օրինակով՝ խնձորենի, տանձենի, բոխի, սոճի և այլն:
Այսինքն՝ վերոգրյալը վերլուծելով՝ կարելի է պատկերացնել, որ «օձիք» (ինչու չէ, հնարավոր է նաև հնում կարվել է օձի կաշվից) բառի արմատը «օձ» բառն է, որին միացել է «ի» վերջածանցը ու «ք» գրաբարյան հոգնակիակերտը:
Ցավոք, չունեմ որևէ աղբյուր, որ գրածս գիտականորեն հիմնավորեմ, բայց կարծում եմ, որ տրամաբանորեն ճիշտ կարող է լինել:
Այս բառի ամեն տարբերակը հանդիպել եմ, հիմա ճիշտը ո՞րն ա, թեստ, թեսթ, տեստ թե տեսթ
"Non est ad astra mollis e terris via."
Թեստը:Այս բառի ամեն տարբերակը հանդիպել եմ, հիմա ճիշտը ո՞րն ա, թեստ, թեսթ, տեստ թե տեսթ
Ժող. ընդամենը բառի մեջ հ հնչյուն է լսվում?
Ես էլ եմ էդպես կարծում ու օգտագործում, շնորհակալությունԹեստը:
"Non est ad astra mollis e terris via."
Ոչ:
Ձայնալար (10.12.2011)
Երկու հարց ունեմ,խնդրում եմ պատասխանեք
1. Առարկա բառը ստուգաբանել,արմատը կա-ն է,առ-ը նախածանց,իսկ ար-ը՞
2. Կայք բառը հոգնակի՞ է
կարծում եմ երկրպագել բառը ճիշտ տարբերակ է սակայն ես նաև կողմ եմ ոգևորել բառին
Անահիտ ջան, առաջին հարցիդ չեմ խիզախում պատասխանել, որովհետև հաստատ չգիտեմ, այ բայց երկրորդին այսպես կպատասխանեմ. կայք բառը ինձ թվում է, որ հոգնակի չէ, քանի որ այսօր լայնորեն գործածվում է նաև կայքեր տարբերակը, բայց եթե ստուգաբանեք ապա «ք»-ն հոգնակիակերտ մասնիկ է տվյալ բառում, ինչպես որ օրինակ՝ հավք, թևք, գույք բառերում:
Why is the truth always being raped?...because its naked and beautiful.
«Առ»-ը նախածանց, նախադրությունն է (հմմ. հունական προς նախամասնիկի հետ), արմատը «արկ»-ն է (ձգել, նետել ևն, նույն արմատից, ասենք, արկանել, առարկել, բանսարկու, ձեռնարկել, բանտարկել, գլխարկ և այլ բառեր): «Առարկա(յ)»-ն նոր գրական հայերենում արմատի ադապտացման օրինակ է:
Լայն իմաստով (իր սկզբնական բառիմաստի նկատմամբ) և կազմությամբ հոգնակի է («կայ»՝ կեցած տեղը, վիճակը (Աճառյան, նույն արմատից՝ կայան, կայուն, պարզկա, բացակա, հեռակա, դիմակայել, կայանալ, կալ, (կամ, կաս, կա, հմմ. թուրքերեն kalmak/qalmaq/)) և այլ բառերը), բայց իր համացանցային կիրառությամբ հոգնակի իմաստը կորցրել է ու Նարեի նշածի պես ենթարկվում է սովորական հոգնակիացման:
Վերջին խմբագրող՝ Moonwalker: 14.01.2012, 13:33:
Այս պահին թեմայում են 1 հոգի. (0 անդամ և 1 հյուր)
Ձեր իրավունքները բաժնում
Մեջբերել
Էջանիշներ