Հովհաննես Թումանյանի «Սասունցի Դավիթ» էպոսում կան այսպիսի տողեր.
Մի բոզ նապաստակ, ականջները ցից,
Խրտնեց ու ահից դուրս պրծավ հանկարծ։
Որքան որ ես գիտեմ այստեղ «բոզ» բառը համարժեք է «սպիտակ» բառին, այսինքն՝ մի սպիտակ նապաստակ:
Հովհաննես Թումանյանի «Սասունցի Դավիթ» էպոսում կան այսպիսի տողեր.
Մի բոզ նապաստակ, ականջները ցից,
Խրտնեց ու ահից դուրս պրծավ հանկարծ։
Որքան որ ես գիտեմ այստեղ «բոզ» բառը համարժեք է «սպիտակ» բառին, այսինքն՝ մի սպիտակ նապաստակ:
Բարև Ձեզ
Ի դեպ, նույն էպոսում գործածվում է նաև «բոզալուկ» բառը՝ բոզալուկ ուլեր չարչարում են քեզ:
«Բոզալուկ» ինչ է նշանակում?
Բարև Ձեզ
Իրականում «բոզ»-ն այստեղ նշանակում է մոխրագույն/մոխրագույնին խփող: Հատկապես արլ. բարբառներում տարածված էր, բայց հիմա պիտի որ գործածությունից դուրս եկած լինի: Գրական հայերենում կիրառություն չունի (հնաբանությունը չհաշված):
Ճիշտն ասած էս բառին անծանոթ եմ, բայց նման շատ բառեր կան, ովքեր լրիվ այլ ծագում ու նշանակություն ունեն: Ասենք՝ բոզի («արեգակ»), բոզոկան («վատթարություն»), բոզպայիտ («մեղքերի քավարան») ևն:
Այստեղ ենթադրելով կոնտեքստից պիտի որ դարձյալ «մոխրագույն» նշանակի, որովհետև ուլերը բաժանվում են ըստ գույնի՝ սև և բոզալուկ՝
«Աստված օխնել է էն սև-սև ուլեր,
Ամա բոզալուկ էս ուլեր, որ կան...»
![]()
Freeman (21.08.2011)
Ի դեպ, որն է ճիշտ - "Ետ գնալ, ետ մղել և այլն", թե` "Հետ գնալ, հետ մղել"?
Համեցեք իմ ֆորում
Միայն արժանապատվություն ունեցողը կարող է գնահատել դա և իր, և ուրիշների մոտ:
Ariadna (06.09.2011), ivy (29.08.2011), StrangeLittleGirl (29.08.2011)
Հարցերը մեկ-մեկ տալուց խուսափելու համար նրանք որոշ ժամանակ կուտակում էի։ ՛)
- «գրականությունով», թե՞ «գրականությամբ»;
- «Կառավարել»-ը «կառք» և «վարել» բառերի հետ կապ ունի՞;
- պոպոքի միջուկը մեկ բառով արտահայտող հասկացություն կա՞;
- եթե «ալ»-ը վառ կարմիր է նշանակում, ապա ինչու՞ է «ալեհեր»-ը գույնը կորցրած մազեր նշանակում;
- ճի՞շտ է արդյոք «կարիք ունենալ» արտահայտության կիրառումը, թե՞ դա փոխառում է ռուսերեն «нуждаться в ...»-ից;
- «ր» տառով սկսվող բառերը հայերենում ինչու՞ են այդքան քիչ;
- հայերենում ցուցակի ենթակետերը (բացի վերջինից) կետ-ստորակետո՞վ է պետք ամփոփել, թե՞ սովորական ստորակետով։
Կարծում եմ` առաջինը: Վստահ չեմ:
Դա «ալ»-ի, այսինքն` կարմիրի հետ կապ չունի, հակառակ դեպքում կլիներ «ալահեր»:
Եթե գրեինք դասական ուղղագրությամբ, կգրվեր «ալէհեր» ու «է» տառից կեզրակացնեինք, որ արմատը «ալի»-ն է:
Ըստ Աճառյանի` Ալի նշանակում է սպիտակած մորուք կամ մազ:
Այո, ունի:
Կետ ստորակետ ասելով նկատի ունես սա՞` «;»: Այդպիսի կետադրական նշան հայերենում չկա: Ցուցակի ենթակետերի վերջում իմ հիշելով միջակետ է դրվում, կամ եթե նախադասության ավարտ է` վերջակետ:
Հիդրոգեն (06.09.2011)
Շնորհակալ եմ արագ արձագանքի համար։
>Ըստ Աճառյանի` Ալի նշանակում է սպիտակած մորուք կամ մազ:
>ալի = սպիտակած մորուք\մազ
>ալեհեր = ալի + հեր՝ գլխի մազ (Աղայան)
Բայց ալեհերն այդ դեպքում չի դառնու՞մ, կոպիտ ասած, «սպիտակամազամազ»։
>>«Կառավարել»-ը «կառք» և «վարել» բառերի հետ կապ ունի՞;
>Այո, ունի:
Եվ հետևաբար եթե մեկը պնդեր, որ այդ բառը իրականում գալիս է նրանից, որ «հնում շինարարական կամ նմանատիպ այլ “խմբային” աշխատանքների ժամանակ ղեկավարող անձի գլխին արևի տակ փայլփլող (որ լավ երևա) թանկարժեք քարով թագանման բան էին ամրացնում, որ մյուսներն իրեն ճանաչեն», և հետևաբար նա կոչվում էր «քար վարող» ... ապա նա շատ սխալ կլիներ, չէ՞։
Զուգաձևություն է, որ հանդիպում է -ում և -ություն ածանցներով կազմության դեպքում, ինչպես՝ ծագում-ծագմամբ-ծագումով կամ քաջություն-քաջությամբ-քաջությունով-: Երկու ձևերն էլ նույնական են, ըստ որում առաջի դեպքում գործիականը կազմվում է տրականից, իսկ երկրորդ դեպքում՝ ուղղականից:
Այո, ինչքան գիտեմ նույնարման են: Բայց երևի թե զարգացման տարբեր ուղղիներով են անցել: Երկու իմաստներն էլ բավական հին են: Ասենք Ագաթանգեղոսի ու Կողբացու մոտ կառավարել նշանակում է «կառքը քշել» («կառքով կռուիլ»), իսկ ասենք Խորենացու մոտ՝ «երկիրը կառավարել»: Հիշեցի թրքախոս հայերի garavellemek՝ «կառավարել» ձևը:
«Ալեհեր»-ը ծագում է ալի՝ «սպիտակ մորուս» բառից (հմմ. ալևոր, ալեզարդ, ալեխառն կամ Բուզանդի մոտ հանդիպող ալևույթ՝ ծերություն բառերը): Բնիկ հայկական ծագում ունի՝ ալի[ք] բառից (թե ծովի և թե մազի): Հետաքրքրորեն նույն օրինաչափությունը նկատվում է նաև հունարենում՝ πολιος - ալիք, αι πολιαι - «ճերմակ մազեր»:
Իսկ «ալ»-ի կարմիր իմաստը ուշ շրջանի փոխառություն է. հին հայերենում այդ բառը նշանակել է ընդհանրապես չարք կամ չարք որը մասնագիտացած է ծննդկան մայրերին և նորածին մանուկներին վնասելու գործում (հունական αλης-ի համարժեքը): Ալ/հալ ձևը ազգակից է անգլերենի hell «դժոխք» ձևին:
Կարիք /կար ձևի հոգնակին/ ( հմմ. լատ. careo - կարիք ունենալ, թուրք. gerek - հարկավորություն) , պետք, հարկավորություն կամ «պիտոյք» հայերը ռուսների հետ շփվելուց շատ ավելի առաջ են ունեցել:
Հայերենի կետադրության նշանների (մասնավորապես տրոհության նշանների) թվում նշածդ կետ-ստորակետը չկա:![]()
Հիդրոգեն (06.09.2011)
Հիդրոգեն ջան, մեջբերելու համար գոյություն ունի հատուկ ձեւ: Մանրամասների համար կարող ես կարդալ այս թեման:
Բայց հենց բանն այն է, որ ալին առանձին չի օգտագործվում:
Էդ կարող ա՞ Պարիս Հերունին ա տենց բաներ ասել:
Հիդրոգեն ջան, չգիտեմ` ում համար ոնց, իմ համար դա աբսուրդ ա:![]()
Մանրհանգուցավոր, թե մանր հանգուցավոր? (միասին, թե առանձին)
Չափսեր, թե չափեր? Օրինակ, ոնց է ճիշտ ասել՝ խոհանոցը ունի 10x6x2,8 մ չափեր, թե չափսեր?
Բարև Ձեզ
Ժողովուրդ ջան,խնդրապատում եմ մի հատ Messenger բառին խելքին մոտ համանուն բառ էլի հուշեք![]()
Հարց լեզվաբաններին. հայերենում ալոֆոններ կա՞ն (այսինքն, պիտի որ լինեն, բայց ես չեմ գտնում)
Այս պահին թեմայում են 1 հոգի. (0 անդամ և 1 հյուր)
Էջանիշներ