Զանազան լեզվական հարցեր

[StrangeLittleGirl]

Չէ, ճիշտը «ծաղկեցնել»-ն է: Օրինակ իմ ռուսերեն-հայերեն ակադեմիական բառարանը «ծաղկացնելու» համար տալիս է ժխսց. նշումն ու հղում տալիս դեպի ծաղկեցնելը:
Ընդհանրապես, Ուլուանան ճիշտ նշեց, բայերի պատճառական կերպը կազմվում է համաձայն նրանց խոնարհման:

Ախր սաղ հարցն էն ա, որ դա հնացած կանոն ա, ու լեզվի մեջ արդեն մտել ա ա-ով տարբերակը: Ու եթե բառարանի մեջ դա կա, արդեն խոսում ա էն մասին, որ ամեն դեպքում էդ ձևը սխալ չի: Եթե պառկացնել-պառկեցնելու վերաբերյալ կարելի ա անվերջ վիճել, ապա ծաղկացնելն արդեն հանգիստ մտել ա գրական լեզվի մեջ:

[Moonwalker]

Ախր սաղ հարցն էն ա, որ դա հնացած կանոն ա, ու լեզվի մեջ արդեն մտել ա ա-ով տարբերակը: Ու եթե բառարանի մեջ դա կա, արդեն խոսում ա էն մասին, որ ամեն դեպքում էդ ձևը սխալ չի: Եթե պառկացնել-պառկեցնելու վերաբերյալ կարելի ա անվերջ վիճել, ապա ծաղկացնելն արդեն հանգիստ մտել ա գրական լեզվի մեջ:

Համաձայն չեմ, որևէ ժամանակակից հայերենի ձեռնարկ առնվազն չի ողջունում նշածդ տարբերակը ու համանման ձևերը:
Չնայած, չեմ վիճի որ տարբեր լեզվաշրջանների բառաձևերի միջև պայքարը բավական ակտիվ է ընթանում (ինչպես անցյալ դարի կեսերին գեղագիտություն - գեղեցկագիտություն /հաղթեց ինչպես հասկանում ես առաջինը/ ևն) ու չեմ էլ բացառում, որ մի քանի տասնամյակ հետո «ա»-ով ձևերը գերակշռեն:

[StrangeLittleGirl]

Համաձայն չեմ, որևէ ժամանակակից հայերենի ձեռնարկ առնվազն չի ողջունում նշածդ տարբերակը ու համանման ձևերը:
Չնայած, չեմ վիճի որ տարբեր լեզվաշրջանների բառաձևերի միջև պայքարը բավական ակտիվ է ընթանում (ինչպես անցյալ դարի կեսերին գեղագիտություն - գեղեցկագիտություն /հաղթեց ինչպես հասկանում ես առաջինը/ ևն) ու չեմ էլ բացառում, որ մի քանի տասնամյակ հետո «ա»-ով ձևերը գերակշռեն:

Օրինակ մի 15 տարի առաջ գրեցեք ձևն էր ճիշտ, բայց հիմա ավելի ճիշտ են համարում գրեք ձևը: Ուզում եմ ասել՝ ամեն դեպքում որոշ փոփոխություններ խոսակցականից անցնում են գրականին:

[Նաիրուհի]

Բյուր, ծաղկացնելը գրական լեզվի մեջ չի մտել։ Բառարաններում խոսակցական ձևերը հիմնականում ընդգրկվում են՝ համապատասխան նշումով։

[Հայկօ]

Պատճառական «եցն»-ը ստանում են «ե» խոնարհման բայերը, մեկ էլ «են» սոսկածանց ունեցող բայերը:
Պատճառական «ացն»-ը ստանում են «ա» խոնարհման բայերը, մեկ էլ «ան» սոսկածանց ունեցող բայերը:

Հնարավոր ա, որ բայը լինի «ա» խոնարհման, բայց ունենա «են» սոսկածանցը ու ստանա «եցն» պատճառական: Օրինակ՝ մոտենալ-մոտեցնել, հագենալ-հագեցնել:


Հ.Գ. Խոսակցականը հիմք չի: Էն ամեն ինչը, որ խախտում ա լեզվի համակարգայնությունը, ենթակա ա անխնա քարկոծման ու ցցի հանվելու: Վառե՛լ:

[Moonwalker]

Օրինակ մի 15 տարի առաջ գրեցեք ձևն էր ճիշտ, բայց հիմա ավելի ճիշտ են համարում գրեք ձևը: Ուզում եմ ասել՝ ամեն դեպքում որոշ փոփոխություններ խոսակցականից անցնում են գրականին:

Բնականաբար, ասածս էլ հենց էն էր, որ լեզուն ապրող օրգանիզմ ա: Հին ձևերը դուրս եմ մղվում, ասենք՝ «հորական» (գրաբարյան «հորենական»ից) դուրս մղվեց գրական լեզվից «հայրական»-ի կողմից: Բայց ասենք գրաբարից եկող «կենսական»-ը հաղթեց «կյանքային»-ին: Ուստի, տեսնում ենք, որ լեզուն բարդ օրինաչափությամբ ա զարգանում ու հպանցիկ հայացքը հաճախ խաբուսիկ ա: Ի դեպ «-եցեք», «-ացեք»-ով ձևերը ավելի եմ սիրում, թեև դրանք դարձել են անցյալի գեղեցիկ հուշ՝ դիպվածային հնաբանության տեսքով:
Բայց պատճառականի ձևերի համար մի 10-20 տարի շուտ ես եկել:

[Shah]

չգիտեմ որտեղ գրեմ, ամենահարմարը ստեղ գտա:
խնդրում եմ հաստատեք որ «Յ» տառը կիսաձայն ա: երկրորդ օրն ա մարդամեկի հետ կռիվների մեջ եմ...

[Ուլուանա]

չգիտեմ որտեղ գրեմ, ամենահարմարը ստեղ գտա:
խնդրում եմ հաստատեք որ «Յ» տառը կիսաձայն ա: երկրորդ օրն ա մարդամեկի հետ կռիվների մեջ եմ...

Հաստատում եմ ։ Բայց եթե դասելու լինենք կա՛մ բաղաձայնների, կա՛մ ձայնավորների շարքին, ապա բաղաձայն է համարվում։
Իսկ մարդամեկդ ի՞նչ կարծիքի էր։

[Shah]

Հաստատում եմ ։ Բայց եթե դասելու լինենք կա՛մ բաղաձայնների, կա՛մ ձայնավորների շարքին, ապա բաղաձայն է համարվում։
Իսկ մարդամեկդ ի՞նչ կարծիքի էր։

այ էստեղ ես քաշվա...
ես գիտեի թե կիսաձայն համարվելով դասվում ա ոչ ձայնավորներին ոչ բաղաձայններին:
մարդամեկը ասում էր որ բաղաձայն ա, ես էլ ասում էի թե չէ՝ կիսաձայն ա... խառն ա..

[Moonwalker]

չգիտեմ որտեղ գրեմ, ամենահարմարը ստեղ գտա:
խնդրում եմ հաստատեք որ «Յ» տառը կիսաձայն ա: երկրորդ օրն ա մարդամեկի հետ կռիվների մեջ եմ...

Կիսաձայնը կարգին լեզվաբանական բնորոշիչ չի:
Յ-ն հայերենում բաղաձայն ա, ավելի կոնկրետ՝ձայնորդ (ձայնորդները ձայնի պարունակության առումով միջին դիրք են գրավում ձայնավորների ու բաղաձայների միջև, սրանց կազմավորման ժամանակ գործում են ձայնալարերը, ու սրանց մեջ ձայնի պարունակությունն ավելի զգալի ա, քան ձայնեղ բաղաձայների մեջ):
Իսկ էլ ավելի կոնկրետ՝Յ-ն հայերենի միակ միջնալեզվային ձայնորդն ա, որը արտաբերվում ա, երբ նեղվածքը ստեղծվում ա լեզվի լեզվի և քիմքի միջին մասերի միջոցով:

[Shah]

Կիսաձայնը կարգին լեզվաբանական բնորոշիչ չի:
Յ-ն հայերենում բաղաձայն ա, ավելի կոնկրետ՝ձայնորդ (ձայնորդները ձայնի պարունակության առումով միջին դիրք են գրավում ձայնավորների ու բաղաձայների միջև, սրանց կազմավորման ժամանակ գործում են ձայնալարերը, ու սրանց մեջ ձայնի պարունակությունն ավելի զգալի ա, քան ձայնեղ բաղաձայների մեջ):
Իսկ էլ ավելի կոնկրետ՝Յ-ն հայերենի միակ միջնալեզվային ձայնոդն ա, որը արտաբերվում ա, երբնեղվածքը ստեղծվում է լեզվի լեզվի և քիմքի միջին մասերի միջոցով:

ինձ զգացի երկար շիկահեր հյուսած մազերով...
հիմա ի՞նչ, բաղաձա՞յն ա, հա՞..
դավաճաննե՛ր: ավելի ճիշտ, ինձ դավաճանել ա իմ հայոց լեզվի դասատուն, դեռ առաջին դասարանում... նոր եմ իմանում..

[Ուլուանա]

այ էստեղ ես քաշվա...
ես գիտեի թե կիսաձայն համարվելով դասվում ա ոչ ձայնավորներին ոչ բաղաձայններին:
մարդամեկը ասում էր որ բաղաձայն ա, ես էլ ասում էի թե չէ՝ կիսաձայն ա... խառն ա..

Մի օրինակ բերեմ։ Նախկինում, բառը վանկերի բաժանելիս յ–ից առաջ եղած բաղաձայնն էլ հետն էր գնում հաջորդ վանկ, քանի որ յ–ն բաղաձայն չէր համարվում, օրինակ՝ օգ–նու–թյուն, քա–ռյակ, հետո կարգը փոխվեց, ճիշտ էր համարվում վանկատման հետևյալ ձևը. օգ–նութ–յուն, քառ–յակ։ Մի շրջան կարծեմ երկուսն էլ ճիշտ էին համարվում, բայց երկրորդն ավելի նախընտրելի էր , հիմա, ինչքան գիտեմ, միայն երկրորդ ձևն է ճիշտ համարվում, ինչը նշանակում է, որ յ–ն ընդունված է համարել բաղաձայն։

[հովարս]

մի հարց ունեմ, ամպայման թե անպայման, որն է ճիշտ:

Շնորհակալություն:

[Նարե91]

մի հարց ունեմ, ամպայման թե անպայման, որն է ճիշտ:

Շնորհակալություն:

Անպայմանն է ճիշտ տարբերակը, ան-ը այստեղ ժխտական նածախանց է, անպայման= առանց պայման

[AniwaR]

Մի օրինակ բերեմ։ Նախկինում, բառը վանկերի բաժանելիս յ–ից առաջ եղած բաղաձայնն էլ հետն էր գնում հաջորդ վանկ, քանի որ յ–ն բաղաձայն չէր համարվում, օրինակ՝ օգ–նու–թյուն, քա–ռյակ, հետո կարգը փոխվեց, ճիշտ էր համարվում վանկատման հետևյալ ձևը. օգ–նութ–յուն, քառ–յակ։ Մի շրջան կարծեմ երկուսն էլ ճիշտ էին համարվում, բայց երկրորդն ավելի նախընտրելի էր , հիմա, ինչքան գիտեմ, միայն երկրորդ ձևն է ճիշտ համարվում, ինչը նշանակում է, որ յ–ն ընդունված է համարել բաղաձայն։

քա-ռյակ ? Առաջին անգամ եմ լսում, որ այդպես կարելի է տողադարձել: Նույնիսկ վանկերի չի բաժանվում այդպես (-ռյակ դժվար է արտասանել): Իմ հիշելով, երբ որ վիճում էին՝ -թյուն-ը տանել, թե -յուն-ը, -թյուն-ի կողմնակիցների գլխավոր արգումենտն էն էր, որ վանկերի բաժանելիս բնականորեն -թյուն-ն ես առանձնացնում: Իմ անձնական կարծիքը կարևոր չի, բայց դե ես մինչև հիմա էլ համաձայն եմ դրա հետ ու -թյուն եմ տողադարձում: