Հարցեր տնտեսագիտությունից ու տնտեսությունից

[Belle]

Այս թեմայում եկեք քննարկենք տնտեսագիտությանն ու ՀՀ, ինչպես նաև համաշխարհային տնտեսությանը վերաբերող բազմապիսի ու բազմաթիվ հարցեր: Ակումբի տնտեսագետններն ու ապագա տնտեսագետները կփորձեն պատասխանել առաջացած հարցերին: Ինչու չէ, նաև լսել ոչ մասնագետների կարծիքը: Դե, բարի ժամանց, հետաքրքիր քննարկումներ:

[dvgray]

Սկսենք հետևյալ հարցից
Հայաստանում կա՞ն արդյոք բաց բաժնետիրական ընկերություններ, որոնց ակցիաներից կարելի է գնել, և ստանալ ռեալ շահույթ:

[Kheranyan]

Հայաստանում կա՞ն արդյոք բաց բաժնետիրական ընկերություններ, որոնց ակցիաներից կարելի է գնել, և ստանալ ռեալ շահույթ

Այո կան, ես կարող եմ տալ դրանցից միքանիսի անունները, որոնց բաժնետոմսրը կարող եք ձեռք բերել բորսայում և մասնակցություն ունենալ այդ կազմակերպությունների կառավարման գործին (եթե իհարկե այդ կազմակերպությունը վաճառի այդքան բաժնետոմս և եթե դուք ունենաք բավարար միջոցներ դրանք գնելու համար) կամ ստանալ դիվիդենտներ:

[Նավաստի]

Իսկ գները՞

Մոտավոր...

[dvgray]

Այո կան, ես կարող եմ տալ դրանցից միքանիսի անունները, որոնց բաժնետոմսրը կարող եք ձեռք բերել բորսայում և մասնակցություն ունենալ այդ կազմակերպությունների կառավարման գործին (եթե իհարկե այդ կազմակերպությունը վաճառի այդքան բաժնետոմս և եթե դուք ունենաք բավարար միջոցներ դրանք գնելու համար) կամ ստանալ դիվիդենտներ:

Էլ ի՞նչ ԲԲԸ. եթե իր բաժնեմասերը չեն վաճառվում բորսայում: Մյուս կողմից էլ այդ բաժնեմասերի գինը պետք է լինի ըստ սկզբունքի այնքան, որ միջին աշխատող քաղաքացին կարողանա այն գնել /ասենք մի 1000-10000 դրամ/: Թե չէ էլ ի՞նչ իմաստ ունի այն թողարկելը:
Ճի՞շտ եմ, թե՞ ոչ

Ավելացվել է 4 րոպե անց

ստանալ դիվիդենտներ:

Իսկ ինչ ռեալ մեխանիզմներով են այդ ֆիրմայի տեղեկագրերը կազմվում: Կարելի է Հայաստանում հանգիստ ցույց տալ, որ ֆիրման չի ունեցել ոչ մի շահույթ, և հետևաբար դիվիդենտներ չի կարող բաժանել:
Ինչպե՞ս է պաշտպանված արժեթղթի տերը սուտ. սխալ հաշվետվություններից:

[Նավաստի]

Լավ հարց էր: Իրոք, որ հետաքրքիր է:

Ինչպե՞ս կարող է քաղաքացին ապահովագրված լինել նման դեպքերից:

[Economist]

Այո կան, ես կարող եմ տալ դրանցից միքանիսի անունները, որոնց բաժնետոմսրը կարող եք ձեռք բերել բորսայում և մասնակցություն ունենալ այդ կազմակերպությունների կառավարման գործին (եթե իհարկե այդ կազմակերպությունը վաճառի այդքան բաժնետոմս և եթե դուք ունենաք բավարար միջոցներ դրանք գնելու համար) կամ ստանալ դիվիդենտներ:

Նայեցի Kheranyanի բերած ընկերությունները և ասեմ, որ դրանք հիմնականում սեփականաշնորհման ընթացքում են դարձել ԲԲԸ: Սրանցից կարող եմ առանձնացնել Արարատ բանկը, որը վերջերս իրականացրել էր բաժնետոմսերի թողարկում ու պետք է նշել, որ դրանց նկատմամբ պահանջակը բավականին մեծ է եղել: Ասեմ, որ բաժնետոմսերի անվանական արժեքը եղել է 5000 դրամ, իսկ տեղաբաշխվել է 5900դրամով:
Ինչ վերաբերում է ՀՀ արժեթղթերի շուկային, ապա ցավոք այնտեղ կատարվող գործարքներ մեծ մասը կրում է ֆիկտիվ բնույթ և հիմնական մասնակիցներն են բանկերը և մասնագիտացված անձինք, իսկ մասնավոր ներդրողները խիստ պասիվ են:Պետք է նշել նաև, որ բորսան աշխուժացնելու փորձեր են կատարվում: Մասնավորապես այս վերջերս Armexը վերակազմակերպել է ԲԲԸ-ի և վաճառվել է OMX-ին, որն իրենից ներկայացնում է շվեդո-ֆինական ֆինանսական ծառայություններ տրամադրող ընկերություն է, որը զբաղվում է բորսաների զարգացմամբ: Նաև կարևոր էր, անցյալ տարվա վերջին ընդունված «Արժեթղթեր շուկայի կարգավորման մասին» ՀՀ օրենքը:

[Kheranyan]

Էլ ի՞նչ ԲԲԸ. եթե իր բաժնեմասերը չեն վաճառվում բորսայում: Մյուս կողմից էլ այդ բաժնեմասերի գինը պետք է լինի ըստ սկզբունքի այնքան, որ միջին աշխատող քաղաքացին կարողանա այն գնել /ասենք մի 1000-10000 դրամ/: Թե չէ էլ ի՞նչ իմաստ ունի այն թողարկելը:
Ճի՞շտ եմ, թե՞ ոչ

Այո, պրակտիկորեն դու ճիշտ ես, ես համամիտ եմ քեզ հետ այն առումով, որ դրանք պետք է ազատ վաճառվեն և յուրաքանչյուրը կարողանա դրանք ձեռք բերել, բայց որ դրանց գները պետք է տատանվեն 1000-10000, ապա այս հարցում մի քիչ համամիտ չեմ: Եթե ֆիրման ունի մեծ համբավ կամ կամ բաժնետոմսեր թողարկում է ոչ հաճախակի և չունի լրացուցիչ կապիտալի ներգրավման խնդիր, ապա դրա գները կարող են շատ ավելի բարձր լինել:

Իսկ ինչ ռեալ մեխանիզմներով են այդ ֆիրմայի տեղեկագրերը կազմվում: Կարելի է Հայաստանում հանգիստ ցույց տալ, որ ֆիրման չի ունեցել ոչ մի շահույթ, և հետևաբար դիվիդենտներ չի կարող բաժանել:
Ինչպե՞ս է պաշտպանված արժեթղթի տերը սուտ. սխալ հաշվետվություններից:

Նայեցի Kheranyanի բերած ընկերությունները և ասեմ, որ դրանք հիմնականում սեփականաշնորհման ընթացքում են դարձել ԲԲԸ: Սրանցից կարող եմ առանձնացնել Արարատ բանկը, որը վերջերս իրականացրել էր բաժնետոմսերի թողարկում ու պետք է նշել, որ դրանց նկատմամբ պահանջակը բավականին մեծ է եղել: Ասեմ, որ բաժնետոմսերի անվանական արժեքը եղել է 5000 դրամ, իսկ տեղաբաշխվել է 5900դրամով:
Ինչ վերաբերում է ՀՀ արժեթղթերի շուկային, ապա ցավոք այնտեղ կատարվող գործարքներ մեծ մասը կրում է ֆիկտիվ բնույթ և հիմնական մասնակիցներն են բանկերը և մասնագիտացված անձինք, իսկ մասնավոր ներդրողները խիստ պասիվ են:Պետք է նշել նաև, որ բորսան աշխուժացնելու փորձեր են կատարվում:

Այստեղ դուք ճիշտ եք և ես կասեմ, որ այսօր Հայաստանում կան մի քանի ընկերություններ, որոնք ռեալ կատարում են բաժնետոմսերի և պարտատոմսերի թողարկում և ազատ բաց են թողում շուկա, որոնք կարող է գնել ցանկացած անձ, դրանք են մասնավորապես՝ Արարատ բանկը, Հայէկոնոմբանկը և Վալլետա սպը-ն:

[dvgray]

Եթե ֆիրման ունի մեծ համբավ կամ կամ բաժնետոմսեր թողարկում է ոչ հաճախակի և չունի լրացուցիչ կապիտալի ներգրավման խնդիր, ապա դրա գները կարող են շատ ավելի բարձր լինել:

Այստեղ սակայն տնտեսագիտական տեսանկյունից չկա՞ արդյոք նոնսենս :
Ինչպե՞ս կարող է բարգավաճող, զարգացող ֆիրման շուկայական տնտեսության պայմաններում չունենալ լրացուցիչ կապիտալի կարիք: Չէ՞ որ լրացուցիչ կապիտալը՝ դա լրացուցիչ հզորություններ է իր տնտեսական պրոեկտների իրականացման համար:

Ինչու՞ /գործնականում/ Հայաստանում ոչ մի ֆիրմա չունի այդ լրացուցիչ դրամի կարիքը : Կան նույնիսկ հակառակ պրոցեսները, երբ իրենց շարքային բաժնետերի ձեռքից խաբեությամբ կամ ուժով վերցնում են նրա բաժնեմաս-բաժնետոմսերը եվ այդ ֆիրմաները վերածում բացարձակ սեփականության: Չէ՞ որ սա դեմ է շուկայական տնտեսության կանոններին :