Հայ-թուրքական հարաբերություններ

[Տրիբուն]

Ապեր իսկակամուց Թուրքիային սարքիր պռաշլայկ...Ապեր եթե Թուրքաին չլիներ էտ Ադրբեջանը լիքը խնդիրներ կունենար
Ինչ պիտի աներ որ Ադրբեջանը?

Ռամ ջան, էլի խորացե՞լ ես «ալամ աշխարհի քաղաքականությունը գալիս ա Հայաստանի վրով ա անցնում» թեմայով: Ապեր, խոսքի Մեդվեդեվը զանգել ա, ասել ա «Սերոժիկ, մի հատ կասեցրու վավերացման գործընթացը», ու Սերժն էլ ափալ թափալ ելույթի տեքստ ա գրել ու կասեցրել ա: Քու համար ի՞նչ տարբերություն: Իտոգում Հայաստանի նախագահը չի՞, որ թուրքիային տակտիչնի գրողի ծոցն ա ուղարկում:

[Երվանդ]

Ապեր ես քո կարծքին եմ հարցնում ուղղակի...
Այսինքն Թուրքաին ԱՄՆ-ի առաջ պարտավորություն ստանձնել որ կկարգավորի իր հարաբերությունները բայց չի կարգավորում? Նման բան է եղել, Թուրքիան պարտավորություն է ստանձնել? Երբ? Կամ ինչի պիտի Թուրքիան ԱՄՆ-ի առաջ պարտավորթույուն ստանձներ Հայաստանի հետ հարաբերությունները կարգավորելու համար? Որն է ԱՄՆ-ի շահագրգռվածությունը...

Եր գիտես ինչի եմ ասում, բոլորը կարծես աում որ պետք է ճնշում բանացնեն Թուրքայիա վրա որ սահմանը բացի: Այսինքն ԱՄՆ իր շաաաատ կարևոր ռազմավարական ու տնտեսկանա դաշնակցի վրա պետք է ճնշում գործադրի,որ բացի սահմանը մի երկրի հետ որ գտնվում է խիստ ռուսական ազդեցության տակ? Խի որ? ԱՄՆ-ի ուշքըգնում ա որ հայորը գնան էժանով Անթալիա?

Ռամ իհարկե ստանձնել ա, Արձանագրությունների ստրոագրումով ստանձնել ա, ախպերս քո հետ չեմ ուզում բանավիճեմ որտև կներես բայց իմ կարծիքով քո արտաքին քաղաքականության հարցում մտածելակերպը խիստ զիջում ա էն մակարդակը որի առկայության դեպքում ես վիճում եմ

[Rammer]

Ռամ իհարկե ստանձնել ա, Արձանագրությունների ստրոագրումով ստանձնել ա, ախպերս քո հետ չեմ ուզում բանավիճեմ որտև կներես բայց իմ կարծիքով քո արտաքին քաղաքականության հարցում մտածելակերպը խիստ զիջում ա էն մակարդակը որի առկայության դեպքում ես վիճում եմ

Փաստորեն Թուրքիան ԱՄՆ-ի առաջ արձանագրությունները ստորագրելով պարտավորություն ա ստանձնել...Հարց չկա, վեճ չկա, բան չկա..

[Երվանդ]

Փա՜ռք սերժին, փա՛ռք, փա՛ռք
Տղա ա, է, բա չէ
Տեսա՞ր, տղեն ոնց դուրս եկավ ողջ աշխարհին դեմ Գնաց մի հատ ԱՄՆ, մի հատ Ռուսաստան, մեծերն ասին՝ ինչ պետքա անի, ինքն էլ եկավ արեց, ու մենք ոււրախացանք մեր խիզախ նախագեով Ու ջանդամ թե մարտի մեկի անմեղ զոհերի արյան վրով չի նստել նախագահի աթոռին, կարևորը որ էս գործընթացը սառացրեց: Ու նենց տպավորություն ա, ոնց որ էս խայտառակ գործընթացն ինքը չէր սկսել, մեկ այլ անձ էր անամոթաբար սկսել, ինքն էլ եկավ երկիրը հանեց էդ խայտառակ մղձավանջից, որով ուրանում էր ցեղասպանությունը, վաճառվում էր Ղարաբաղը և այլն… Ու քանի կար շատերը անհավանական էին համարում Ղարաբաղի հանձնումը, ցեղասպանության ուրացումը և մյուս խայտառակությունները, էդ դեպքում, հիմա ինչի՞ վրա ենք հրճվել, մեկա սենց թե նենց Ղարաբաղը չէր հանձնելու, հիմա ի՞նչ փոխվեց էս ուղերձից հետո:

Ես Արձանգրությունների ստորագրման կողմնակիկց եմ եղել մի բայց-ով, քանի որ Արձանգրություներում կային կետեր որոնք Թուրքիան կարար մեկնաբաներ իր տեսանկյունից մենք մեր, համարել եմ որ էտ մեկնաբանման ու վավերացումից հետո կատարվելիք քայլերում Սերժի թիմը կարա պարտություն կրի , մենակ էտ մտավախությունն ա եղել, իսկ ներքին քաղաքականություն ու զոհերը էս թեմայի հետ կապ չունեն, էտ հարցում իմ դիրքորոշումը չի փոխվել:

[Rammer]

Ռամ ջան, էլի խորացե՞լ ես «ալամ աշխարհի քաղաքականությունը գալիս ա Հայաստանի վրով ա անցնում» թեմայով: Ապեր, խոսքի Մեդվեդեվը զանգել ա, ասել ա «Սերոժիկ, մի հատ կասեցրու վավերացման գործընթացը», ու Սերժն էլ ափալ թափալ ելույթի տեքստ ա գրել ու կասեցրել ա: Քու համար ի՞նչ տարբերություն: Իտոգում Հայաստանի նախագահը չի՞, որ թուրքիային տակտիչնի գրողի ծոցն ա ուղարկում:

Ապեր եթե Մեդևդեևն ա զանգել ուրեմն այդ քայլը ռուսական շահն է սպասրկում Հայաստանը ստեղ կապ չունի...

[Chuk]

Ես Արձանգրությունների ստորագրման կողմնակիկց եմ եղել մի բայց-ով, քանի որ Արձանգրություներում կային կետեր որոնք Թուրքիան կարար մեկնաբաներ իր տեսանկյունից մենք մեր, համարել եմ որ էտ մեկնաբանման ու վավերացումից հետո կատարվելիք քայլերում Սերժի թիմը կարա պարտություն կրի , մենակ էտ մտավախությունն ա եղել, իսկ ներքին քաղաքականություն ու զոհերը էս թեմայի հետ կապ չունեն, էտ հարցում իմ դիրքորոշումը չի փոխվել:

Ո՞նց կապ չունի, եթե էս ամբողջը հենց դրա դեմ ճնշումները կոծկելու համար էին

[Երվանդ]

Փաստորեն Թուրքիան ԱՄՆ-ի առաջ արձանագրությունները ստորագրելով պարտավորություն ա ստանձնել...Հարց չկա, վեճ չկա, բան չկա..

Ոչ միայն ԱՄՆ-ի Ռամ ջան, միջազգային հանրության, Ցյուրիխում մոտ մի տարի առաջ ստորգրվել են Արձանագրություններ որի իմաստը հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորումն էր, ըստ ժամանակացույցի, կամ այսպես կոչված Ճանապարհային քարտեզի, արձանգարության կետերը չասեմ էլի գտի կարդա, ստորագրման արարողությանը մասնակցել են Հիլարի Քլինթոնը, Շվեյցարիայի արտ գործ նախարարը, Լավրովը և Խավիեր Սոլանան, իրանք երևի գիտես ովքեր են, ստրոգրումից հետո էլ վերոհիշյալ անձինք քաշքշում էին Նալբանդյանի թուշիկները

[Տրիբուն]

Ձաջ երբ ա ՀԱԿ-ը ողջունել այս արձանագրությունները?
ՀԱԿ -ը ասյ արձանագրությունները անվանել է ուրացման փաստաթուղթ...

Ապեր, եսի՞մ:

Ողջունում են

Սեպտեմբեր 12, 2009

Երեկվա ասուլիսում` անդրադառնալով հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման գործընթացին, «Հանրապետություն» կուսակցության քաղխորհրդի անդամ Սուրեն Սուրենյանցն ասել է. «Այդ հարցում մենք ողջունում ենք դրական որեւէ նախաձեռնություն: Ասեմ, որ ընդդիմությունն իր մտավոր կազմակերպչական պոտենցիալով շատ ավելի մեծ օգուտ կարող է տալ իշխանությանը: Եթե մեր քաղկալանավոր ընկերներն ազատ արձակվեն, հենց նույն պահին ՀԱԿ-ը պատրաստ է նստել իշխանությունների հետ բանակցությունների սեղանի շուրջ եւ հատկապես արտաքին խնդիրների շուրջ ձեւավորել հնարավորինս ընդհանրական մոտեցումներ: Նույնիսկ այս հակադրության միջավայրում, չեմ կարծում, որ հայ-թուրքական հարաբերությունների մասով ՀԱԿ-ի գործիչների հնչեցրած գնահատականները խանգարում են իշխանությանը. ճիշտ հակառակը»: Ըստ նրա` իրենք, որպես ընդդիմություն, երբեք ծաղրական չեն արտաբերել «ֆուտբոլային դիվանագիտություն» արտահայտությունը: Ընդհակառակը, ըստ Սուրենյանցի` իրենք ըմբռնումով են մոտեցել եւ Գյուլի այցի հետ կապված` հետաձգել են անցած տարվա սեպտեմբերին նախատեսված ՀԱԿ-ի հանրահավաքը, եւ նույնիսկ ՀԱԿ-ի կենտրոնական գրասենյակի հայտարարության մեջ երկու վերապահում-մտահոգության կողքին տեղ է գտել Հայ Ազգային կոնգրեսի հստակ գնահատականը, որ արձանագրությունները դրական տեղաշարժ են ապահովել հայ-թուրքական հարաբերությունների կայացման գործում: Նրա կարծիքով՝ ՀԱԿ-ն այս առումով ամենաշահեկան քաղաքական միավորումներից մեկն է, քանի որ «ՀԱԿ առաջնորդ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանն այս ամբողջ տարիների ընթացքում բանաձեւել է հայ-թուրքական հարաբերությունների մոտեցումները, հնարավոր քայլերը, եւ այս առումով ՀԱԿ-ն իսկապես, գոնե ՀԱԿ-ի առաջնորդի մակարդակով, շատ հստակ դիրքորոշումներ ունի»:

այիսի 1-ի հանրահավաքին Լևոն Տեր-Պետրոսյանը նշեց, որ «հայ-թուրքական հարաբերություններում վերջերս նկատվող տեղաշարժը արժանի է հատուկ գնահատականի, որովհետև շոշափում է հայոց պետականության զարգացման ամենակենսական խնդիրներից մեկը», և ավելացրեց, որ «ՀԱԿ-ը… կողմ է հայ-թուրքական հարաբերությունների շուտափույթ կարգավորմանը և պատրաստ է այդ հարցում աջակցել Հայաստանի իշխանությունների ձեռնարկած բոլոր դրական քայլերին»:

Հայ ազգային կոնգրեսի կենտրոնական գրասենյակը տարածել է հայտարարություն երեկ նախաստորագրված հայ-թուրքական հարաբերությունների հաստատման արձանագրությունների մասին:

Նշելով, որ «հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորումը բխում է երկու երկրների եւ ժողովուրդների, ինչպես նաեւ տարածաշրջանային խաղաղության եւ կայունության շահերից» եւ «Հայաստանի եւ Թուրքիայի միջեւ դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատման եւ երկկողմ հարաբերությունների զարգացման վերաբերյալ արձանագրությունները զգալի տեղաշարժ են», Հայ Ազգային կոնգրեսը, այդուհանդերձ, հավելում է, որ «անընդունելի է հայ եւ թուրք պատմաբանների միջկառավարական ենթահանձնաժողովի ստեղծման մասին դրույթը, որը կասկածի տակ է դնում Հայոց ցեղասպանության իրողությունը» եւ «մտահոգություն է հարուցում երկու երկրների խորհրդարանների կողմից նշված փաստաթղթերի վավերացման պայմանը, որը Սերժ Սարգսյանին հնարավորություն է տալիս ենթահանձնաժողովի ստեղծման պատասխանատվությունը կիսել խորհրդարանի հետ, իսկ Թուրքիային՝ Լեռնային Ղարաբաղի խնդրի լուծված չլինելու պատճառաբանությամբ, ձգձգել վավերացման հարցը եւ դրանով հետաձգել հայ-թուրքական սահմանի բացումը»։

Էլ ողջունելը ոնց ա լինում, խո սաղովի Սերժի ճակատը չէի՞ն պաչելու:

[Երվանդ]

Ո՞նց կապ չունի, եթե էս ամբողջը հենց դրա դեմ ճնշումները կոծկելու համար էին

Համաձայն չեմ, ոչ թե կոծկելու, այլ միջազգային հանրության աչքը փակելու, կոպիտ ասած մարսելու, թե չէ բոլորն էլ, մենք էլ դուրսն էլ շատ լավ գիտենք ինչ ա կատարվել մարտի մեկին, ինքը ներսում արդեն հասել էր իրա նպատակին ուժային մեթոդով, մնացել էր դուրսը իրան էտ հարցում չդատապարտի, բայց եթե ինքը ունեցել ա նաև տենց նպատակ, էտ չի նշանակում որ ես կոնկրետ արձանագրություններին պիտի դեմ լինեմ, ես միշտ էլ կողմ եմ եղել Թուքիայի հետ հարաբերությունների կարգավորմանը, ոչ իհարկե Ցեղասպանության ուրացման կամ Ղարաբաղի կորստի գնով, հիմա ինչ անեմ որ Սերժին չկարողացանք տապալել ու ինքը էտ նախաձեռնեց այլ ոչ թե Լևոնը, որը նույնպես կողմնակից ա իմ ասած ձևով հարաբերությունների նորմալացմանը:

[Rammer]

Ոչ միայն ԱՄՆ-ի Ռամ ջան, միջազգային հանրության, Ցյուրիխում մոտ մի տարի առաջ ստորգրվել են Արձանագրություններ որի իմաստը հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորումն էր, ըստ ժամանակացույցի, կամ այսպես կոչված Ճանապարհային քարտեզի, արձանգարության կետերը չասեմ էլի գտի կարդա, ստորագրման արարողությանը մասնակցել են Հիլարի Քլինթոնը, Շվեյցարիայի արտ գործ նախարարը, Լավրովը և Խավիեր Սոլանան, իրանք երևի գիտես ովքեր են, ստրոգրումից հետո էլ վերոհիշյալ անձինք քաշքշում էին Նալբանդյանի թուշիկները

Ապեր ես կարդալու կարիք չունեմ ես հաստատ գիտեմ որ բացի Հայաստանի ու Թուրքայից ընդեղ ոչ մեկի ստորագրույթյունը չի եղել: Հետևաբար ԱՄՆ-ի առաջ պարտավորությունների մասին խոսել սխալ է ապեր: Նույնիսկ Արձանագրություններըստորգրելով Թուրքիան պարտավրություն չի ստանձնել:Այ եթե իրենց խորհրդարանը դա վավերացներ արդեն կսատցվեր որ իրոք պարտավորվելա ... Էրդողը Օբամայի դեմը ասեց որ ես չեմ կարող ճնշում գործադրել մեր Մեջլիսի վրա...Ապեր թուրքաին ոչ մեկի առաջ ոչ մի պարտավորություն չի ստանձնել կարգավորել,հիմա դեռ բանակցություններեն գնում բայց պարտավորություն չկա...

[Chuk]

Ապեր, եսի՞մ:

Էլ ողջունելը ոնց ա լինում, խո սաղովի Սերժի ճակատը չէի՞ն պաչելու:

Սուրեն Սուրենյանցին մի կողմ ենք դնում, ինքը ՀԱԿ պաշտոնական տեսակետ ներկայացնող չի, չնայած իմ կարծիքով մեծ պոտենցիալ ունեցող քաղ. գործիչ ա:

Լևոն Տեր-Պետրոսյանն ասում է. «ՀԱԿ-ը… կողմ է հայ-թուրքական հարաբերությունների շուտափույթ կարգավորմանը և պատրաստ է այդ հարցում աջակցել Հայաստանի իշխանությունների ձեռնարկած բոլոր դրական քայլերին»:

Ընդգծել եմ կարևորագույն հատվածը:

Նույն կերպ ՀԱԿ հայտարարության մեջ. «անընդունելի է հայ եւ թուրք պատմաբանների միջկառավարական ենթահանձնաժողովի ստեղծման մասին դրույթը, որը կասկածի տակ է դնում Հայոց ցեղասպանության իրողությունը» եւ «մտահոգություն է հարուցում երկու երկրների խորհրդարանների կողմից նշված փաստաթղթերի վավերացման պայմանը, որը Սերժ Սարգսյանին հնարավորություն է տալիս ենթահանձնաժողովի ստեղծման պատասխանատվությունը կիսել խորհրդարանի հետ, իսկ Թուրքիային՝ Լեռնային Ղարաբաղի խնդրի լուծված չլինելու պատճառաբանությամբ, ձգձգել վավերացման հարցը եւ դրանով հետաձգել հայ-թուրքական սահմանի բացումը»։

Սրանք խիստ սթափ ու նորալ գնահատականներ են: Ուզած դրական տեղաշարժի մասին մտածող ուզող ուժ դրական է համարում Թուրքիայի հետ նորմալ հարաբերություններ հաստատելը: Դու փորձիր գտնել նյութ, որտեղ ՀԱԿ-ը անվերապահ դրական է գնահատել այս արձանագրությունը: Նման բան գոյություն չունի: Դրական է գնահատվել լավ հարաբերություններ հաստատելու ձգտումը:

[Rammer]

Ապեր, եսի՞մ:





էլ ողջունելը ոնց ա լինում, խո սաղովի Սերժի ճակատը չէի՞ն պաչելու:

Ձաձ ղրղզական սպեկուլցիա ես անում Սպիտակի վրա սևով գրել ես որ ՀԱԿ-ը ողջունում է հայաստանի և թուրքայի միջև հարաբերությունների կարգավորումը: Բայց ոչմի տեղ չկա մի պաշտոնական հայտարարությունկամԼևոնը որ ասի որ իրենք ողջունում են այս արձանագրությունները

[Երվանդ]

Ապեր ես կարդալու կարիք չունեմ ես հաստատ գիտեմ որ բացի Հայաստանի ու Թուրքայից ընդեղ ոչ մեկի ստորագրույթյունը չի եղել: Հետևաբար պարտավորությունների մասին խոսել սխալ է ապեր: Նույնիսկ Արձանագրություններըստորգրելով Թուրքիան պարտավրություն չի ստանձնել:Այ եթե իրենց խորհրդարանը դա վավերացներ արդեն կսատցվեր որ իրոք պարտավորվելա ... Էրդողը Օբամայիդեմըասեց որ ես չեմ կարող ճնշումգործադրել մեր Մեջլիսի վրա...Ապեր թուրքաինոչ մեկի առաջոչ մի պարտավորություն չի ստանձնել կարգավորել,հիմա դեռ բանակցություններեն գնումբայց պարտավորություն չկա...

Լավ:

[Chuk]

Համաձայն չեմ, ոչ թե կոծկելու, այլ միջազգային հանրության աչքը փակելու, կոպիտ ասած մարսելու, թե չէ բոլորն էլ, մենք էլ դուրսն էլ շատ լավ գիտենք ինչ ա կատարվել մարտի մեկին, ինքը ներսում արդեն հասել էր իրա նպատակին ուժային մեթոդով, մնացել էր դուրսը իրան էտ հարցում չդատապարտի, բայց եթե ինքը ունեցել ա նաև տենց նպատակ, էտ չի նշանակում որ ես կոնկրետ արձանագրություններին պիտի դեմ լինեմ, ես միշտ էլ կողմ եմ եղել Թուքիայի հետ հարաբերությունների կարգավորմանը, ոչ իհարկե Ցեղասպանության ուրացման կամ Ղարաբաղի կորստի գնով, հիմա ինչ անեմ որ Սերժին չկարողացանք տապալել ու ինքը էտ նախաձեռնեց այլ ոչ թե Լևոնը, որը նույնպես կողմնակից ա իմ ասած ձևով հարաբերությունների նորմալացմանը:

կոծկել = միջազգային հանրության աչքը փակել

Ես էլ եմ կողմ Թուրքիայի հետ լավ հարաբերություններ հաստատելուն ու շարունակում եմ կողմ լինել: Բայց մենք խոսում ենք կոնկրետ գործընթացից:

[Տրիբուն]

Սուրեն Սուրենյանցին մի կողմ ենք դնում, ինքը ՀԱԿ պաշտոնական տեսակետ ներկայացնող չի, չնայած իմ կարծիքով մեծ պոտենցիալ ունեցող քաղ. գործիչ ա:

Լևոն Տեր-Պետրոսյանն ասում է. «ՀԱԿ-ը… կողմ է հայ-թուրքական հարաբերությունների շուտափույթ կարգավորմանը և պատրաստ է այդ հարցում աջակցել Հայաստանի իշխանությունների ձեռնարկած բոլոր դրական քայլերին»:

Ընդգծել եմ կարևորագույն հատվածը:

Նույն կերպ ՀԱԿ հայտարարության մեջ. «անընդունելի է հայ եւ թուրք պատմաբանների միջկառավարական ենթահանձնաժողովի ստեղծման մասին դրույթը, որը կասկածի տակ է դնում Հայոց ցեղասպանության իրողությունը» եւ «մտահոգություն է հարուցում երկու երկրների խորհրդարանների կողմից նշված փաստաթղթերի վավերացման պայմանը, որը Սերժ Սարգսյանին հնարավորություն է տալիս ենթահանձնաժողովի ստեղծման պատասխանատվությունը կիսել խորհրդարանի հետ, իսկ Թուրքիային՝ Լեռնային Ղարաբաղի խնդրի լուծված չլինելու պատճառաբանությամբ, ձգձգել վավերացման հարցը եւ դրանով հետաձգել հայ-թուրքական սահմանի բացումը»։

Սրանք խիստ սթափ ու նորալ գնահատականներ են: Ուզած դրական տեղաշարժի մասին մտածող ուզող ուժ դրական է համարում Թուրքիայի հետ նորմալ հարաբերություններ հաստատելը: Դու փորձիր գտնել նյութ, որտեղ ՀԱԿ-ը անվերապահ դրական է գնահատել այս արձանագրությունը: Նման բան գոյություն չունի: Դրական է գնահատվել լավ հարաբերություններ հաստատելու ձգտումը:

Ապեր, անվերապահ դրական, դաժե Սերժը չէր գնահատել ես արձանագրությունները: Այ սենց էլ հիմա, էլի առանց անվերապահի, կողջունենք սառեցնելը: Չուկ ջան, դու մեկ ընդհանուրին ես նայում, մեկ մասնակիին: Եթե մասնակիին նայենք, նույնիսկ ՀՀԿ մեջ մարդիկ կային, որ ասում էին, դե հանձնաժողովը լավ բան չի: Իսկ ընդհանուր առմամբ արձանագրություններին դեմ են եղել միայն Ժառանգությունն ու դաշնակները: ՊՌԾ: Մնացածը, ՀԱԿ-ի սիրած ձևով ատմազկեքն են - լրիվ դաշնակոտ խաղեր, նենց կողմ ենք, բայց մի քիչ էլ դեմ ենք: Ոնց դաշնակները ներքին քաղաքականությանն են վերաբերվում իշխանությունների, տենց էլ ՀԱԿ-ը արտաքին քաղաքականությանն ա վերաբերվում - դեմ ըլալով կողմ կըլանք: