ԱՆԿԱԽ ԱՄԵՆ ԻՆՉԻՑ
Երկիրը պատրաստվում է տոնել Անկախության 15-ամյակը: Հինգհազարամյա պատմություն ունեցող ժողովրդի համար, իհարկե, 15 տարին շատ քիչ է: Սակայն մյուս կողմից` հաշվի առնելով, որ նախորդ փորձը կատարելապես ձախողվեց արդեն երրորդ տարում, պետք է խոստովանենք, որ 15 տարին բավականաչափ մեծ ժամկետ է: Ի՞նչ է նշանակում անկախություն: Դրոշ, հիմն, զինանշան- կասեն ընթերցողները: Այս տեսանկյունից մենք իսկապես անկախ ենք: Դրոշ կարծես թե ունենք, զինանշան` նույնպես:
Ճիշտ է, հիմնը ցանկանում են փոփոխել` մեր տասնհինգամյա հանրապետությանը վերադարձնելով նախկին «Սովետական ազատ աշխարհ Հայաստանը...»: Սակայն առանձնապես անհանգստանալու պատճառ չկա, քանզի խոսքերն, անկասկած, կփոփոխեն, հարմարեցնելով օրվա պահանջներին: Մի խոսքով, արտաքին ատրիբուտիկայի հետ մեզանում ամեն ինչ լավ է:
Պրոբլեմները սկսվում են, երբ մենք փորձում ենք հասկանալ մեր երկրի անկախության ներքին բովանդակությունը: Այստեղ գործերն անկասկած շատ ավելի վատ են: Իրադրությունը ճգնաժամային է գրեթե բոլոր բնագավառներում: Տնտեսությունը մոնոպոլիզացված է: Ծիծաղելի է նույնիսկ խոսել ազատ մրցակցության մասին: Երկրի ռազմավարական հզորությունների մեծ մասը (ջուրը, էլեկտրաէներգիան, կապը) գտնվում են օտարի ձեռքերում: Վաճառվում է ամեն բան, ինչը հնարավոր է վաճառել: Այսինքն, տնտեսության տեսակետից երկիրը ոչ միայն լիակատար անկախ չէ, ավելին, այն, ինչ տեղի է ունենում մեր տնտեսությունում, կարելի է անվանել մեկ խոսքով` գաղութ:
Բանկային համակարգի մասին ընդհանրապես խոսելն ավելորդ է, քանզի այն կուլբիտները, որոնք կատարում է տարադրամը, դժվարանում են բացատրել նույնիսկ փորձված տնտեսագետները: Դոլարի արժեզրկման հետ մեկտեղ բարձրանում են գները, աղքատանում է ազգաբնակչությունը, հօդս են ցնդում մարդկանց խնայողությունները: Դրա փոխարեն մի քանի ընտանիք հաշվում են իրենց գերշահույթները: Եվ այս պայմաններում ո՞վ կհամարձակվի խոսել երկրի ֆինանսական անկախության մասին: Այս ամենը հանգեցնում է երկրի բնակչության մասսայական ունեզրկմանը: Տասնյակ տարիներ քաղաքի կենտրոնում ապրած մարդիկ դուրս են շպրտվում արվարձաններ, «գաղութային» ոճով կառուցված շքեղ բնակարանները գնում են ամերիկացի, ֆրանսիացի եւ էլի հարյուր տեսակ «-ացի» հարուստները:
Ավելին, թեթեւ չէ իրադրությունը նաեւ քաղաքական ոլորտում: Ցանկացած անկախ երկրի քաղաքական կյանքի հիմքը հանդիսացող կուսակցական կյանքը Հայաստանում գործնականորեն գոյություն չունի: Կուսակցություններն այսօր վերածվել են առանձին պարոնների ծառայախմբերի: Միտք չունի նույնիսկ խոսել որեւէ գաղափարական պայքարի մասին: Հետեւաբար քաղաքականապես մեր երկիրը փաստորեն գտնվում է օդում: Այսքանից հետո պատահական չէ, որ արտաքին քաղաքականության մեջ մեզ կրնկակոխ հետապնդում են ձախորդությունները: Այսօր հարվածի տակ է ղարաբաղյան խնդրի կարգավորման ԵԱՀԽ ձեւաչափը: Ռեալ է ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի հարցը տեղափոխելու վտանգը: Հայաստանն արդեն գործոն չէ ոչ միայն համաշխարհային թատերաբեմում: Մեզ արդեն լուրջ չեն ընկալում նույնիսկ հետխորհրդային տիրույթում: Ասվածի ամենափայլուն ապացույցն է սառեցված կոնֆլիկտների հարցը ՄԱԿ-ում քննարկելու ՎՈՒԱՄ-ի երկրների առաջարկի ընդունումը: Էական է, որ սույն քննարկման նախաձեռնողներից է մեր մերձավորագույն հարեւան եւ, ինչպես մեզ հավաստիացնում են մեր իշխանությունները, ռազմավարական դաշնակից Վրաստանը: Հարց է ծագում` իսկ ինչո՞վ է զբաղված մեր հարազատ արտգործնախարարությունը: Իսկ մեր արտգործնախարարը իր ուղղակի պարտականություններով զբաղվելու փոխարեն հիանում է օդանավակայանի ընդունման սրահով:
Այսքանը մենք թվարկեցինք ոչ այն պատճառով, որ ցանկանում ենք տեսնել միայն վատը: Ամենեւին էլ ոչ: Պարզապես մենք ցանկացանք ցույց տալ ընթերցողներին, որ մեր անկախությունն այսօր զուրկ է իրական բովանդակությունից: Սակայն միշտ էլ, երբ կորչում է իրական բովանդակությունը, գտնվում են մարդիկ, որոնք փորձում են այդ իրական բովանդակությունը նենգափոխել դեկորացիաներով: Այդպես կառուցվում է բուտաֆոր քաղաք, որտեղ քաղաքի ոչ մի բնակիչ չի ապրում: Մենք այսօր ունենք բուտաֆոր կառավարություն, որն ի վիճակի չէ կառավարել երկրի տնտեսական գործընթացները:
Այսօր մեզանում իրար հետեւից կազմավորվում են բուտաֆոր կուսակցություններ եւ կազմակերպություններ, որոնք զուրկ են իրական քաղաքական բովանդակությունից եւ բնականաբար որեւէ ազդեցություն չունեն երկրի քաղաքական կյանքի վրա: Բուտաֆոր երկրում իրավակարգը պաշտպանում են բուտաֆոր իրավապահ մարմիններ, որոնք զբաղված են իրենց կրծքերը շքանշաններով զարդարելով այն ժամանակ, երբ պետական պաշտոնյաներին օրը ցերեկով գնդակահարում են: Սակայն բանն այն է, որ ժողովրդին այդ բուտաֆորիայով խաբելն անհնար է: Ժողովուրդը շատ լավ հասկանում է, որ գործ ունի դեկորացիաների հետ եւ չի ների երկիրը գավառական թատրոնի վերածողներին:
Ա. ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ
No 592 (ինտերնետային No 752), Սեպտեմբերի 19 2006 թ., երեքշաբթի
http://www.chi.am/news/060919/06091910.htm
Մեջբերել
քաղաքացի-ի խոսքերից
Էջանիշներ