Օտարալեզու դպրոցներ Հայաստանում

[Ձայնալար]

Ինձ համար սա միանշանակ ճիշտ, ես կասեյի նույնիսկ, անհրաժեշտ քայլ էր, որը արվեց անկախացումից անմիջապես հետո: Ժողովուրդը երբեմն քննադատում է, այդ քայլը պատճառաբանելով, որ դրա պատճառով ընկավ ռուսաց լեզվի ուսուցման մակարդակը : Այնինչ սովետական միության փլուզումից հետո շատ բաներ փոխվեցին դեպի վատը, այդ թվում և միջնակարգ կրթության որակը ընդհանուր վերցրած: Անկեղծ ասած թեման բացելու համար խթան հանդիսացավ Smergh -ի հետևյալ գրառումը, ուրում, եթե ես ճիշտ եմ հասկացել, քննադատվում է ռուսական դպրոցների փակման (ավելի ճիշտ հայկականացման) փաստը: Կարծում եմ, որ դա լուրջ ռազմավարական խնդիր էր մեր երկրի համար, երբ հայաստանի մտավորականների գերակշիռ մասը ռուսախոս էր, մտածում էր ռուսերեն: Դրա հետևանքները զգացվում են մինչ այսօր: Կարծում եմ, որ ամեն հայ պետք է դաստիարակվի իր մայրենի լեզվով, սովորի մտածել հայերեն, ինչու չէ սովորի զգալ հայկական պոեզիա, իսկ օտար լեզուների իմացությունը արդեն ուրիշ խնդիր է՝ որքան շատ ու լավ այնքան լավ, բայց ոչ մի դեպքում մայրենիի հաշվին:

Մոդերատորական. Թեման բացվել է 2007թ. դեկտեմբերի 25-ին, նրանում առաջարկվել է քննարկվել ռուսական դպրոցների փակվելու ճիշտ լինել-չլինելու հարցը: Հաշվի առնելով որ օտարալեզու դպրոցների վերաբացման հարցի ակտիվանալուն զուգընթաց քննարկման թեման ընդլայնվել է, ամփոփում եմ թեմային կցված հարցումն ու բացում նորը:

Հարցում. Ճի՞շտ էր ըստ Ձեզ ռուսական դպրոցների փակելը
Մասանակիցներ՝ 74
Այո
քվեարկողներ՝ 46, ընդհանուր քվեարկողների՝ 62.16%
1. Anton_Braind 2. Ariadna 3. armenak 4. Artgeo 5. Askalaf 6. Astgh 7. Cassiopeia 8. Chuk 9. davidus 10. dvgray 11. ElleLuiz 12. Farfalla 13. gags4oco 14. Gayl 15. Guest 16. Hayazn 17. herastan 18. Kuk 19. Lion 20. lulu 21. ministr 22. Rammstein 23. Record 24. Sagittarius 25. Sergey 26. Sona_Yar 27. StrangeLittleGirl 28. Tornado 29. Աթեիստ 30. աշոտ24 31. Արամ 32. Արիացի 33. Լուսաբեր 34. Հայարիացի 35. Ձայնալար 36. Մանուլ 37. Նաիրուհի 38. Ներսես_AM 39. Նորմարդ 40. Ուլուանա 41. Ռուֆուս 42. Սահակ 43. Վազգեն 44. Տրիբուն 45. քաղաքացի 46. Ֆոտոն

Ոչ
Քվեարկողներ՝ 23, ընդհանուր քվեարկողների՝ 31.08%
1. Adriano 2. Anul 3. DavitH 4. EgoSumLex 5. GevSky 6. Grieg 7. Hayuhi) 8. Jarre 9. keyboard 10. NoemI 11. P.S. 12. Rhayader 13. rostrix 14. Smergh 15. Tig 16. Tigran Adunts 17. TigranM 18. tikopx 19. Vishapakah 20. yerevanci 21. Արեւոտ լուսին 22. Արծիվ 23. Ֆրեյա

Դժվարանում եմ պատասխանել
Քվեարկողներ՝ 5, ընդհանուր քվեարկողների՝ 6.76%
1. murmushka 2. Sophie 3. Valentina 4. Հենո 5. Վիշապ

[Vishapakah]

Իսկ ես գտնում եմ որ սխալ էր, այդպես միանգամից բոլոր դպրոցների փակելը: Նախ Հայաստանում ռուս ազգաբնակչությունը ամբողջ ԽՍՀՄ-ում ամենաքիչ տոկոսն է կազմել, ընդամենը 1% տոկոս, որը վկայում է այն մասին, որ ազգային վտանգ չէր կարող լիներ ռուսներից և ռուսերենից և միայն ռուսաց լեզվի համար Ռուսաստանի հետ հարաբերությունները վաթարացնելը, ինչը այդ ժամանակ եղավ, սխալ որոշում էր մեր ղեկավարության կողմից: ԽՍՀՄ-ի փլուզումից հետո, այսպես, թե այնպես պարզ էր, որ բոլոր նախկին ԽՍՀՄ հանրապետություններում տեղի մայրենի լեզուները պետք է նոր զարթոնք ապրեն, այնպես որ ռուսերեն լեզվի հանդեպ նման վերաբերմունքը, ոչինչով արդարեցնել կամ բացատրել չի կարելի:

[Ձայնալար]

Իսկ ես գտնում եմ որ սխալ էր, այդպես միանգամից բոլոր դպրոցների փակելը: Նախ Հայաստանում ռուս ազգաբնակչությունը ամբողջ ԽՍՀՄ-ում ամենաքիչ տոկոսն է կազմել, ընդամենը 1% տոկոս, որը վկայում է այն մասին, որ ազգային վտանգ չէր կարող լիներ ռուսներից և ռուսերենից և միայն ռուսաց լեզվի համար Ռուսաստանի հետ հարաբերությունները վաթարացնելը, ինչը այդ ժամանակ եղավ, սխալ որոշում էր մեր ղեկավարության կողմից: ԽՍՀՄ-ի փլուզումից հետո, այսպես, թե այնպես պարզ էր, որ բոլոր նախկին ԽՍՀՄ հանրապետություններում տեղի մայրենի լեզուները պետք է նոր զարթոնք ապրեն, այնպես որ ռուսերեն լեզվի հանդեպ նման վերաբերմունքը, ոչինչով արդարեցնել կամ բացատրել չի կարելի:

Ազգային վտանգը նրանում էր կայանում, որ հայերն էին ռուսացվում: Մինչև հիմա կան մարդիկ, որ «ինտելիգենտ» թվալու համար ռուսերեն են խոսում. այդպիսի մտածողությունն է ինենից ազգային վտանգ ներկայացնում, ոչ թե 1 տոկոսանոց ազգային փոքրամասնությունը:

[StrangeLittleGirl]

Կարծում եմ, որ խիստ անհրաժեշտ էր ռուսական դպրոցները փակելը: Եթե հայը ինքը չի հասկանում, որ իր երեխան պետք է հայկական դպրոց գնա, ապա դա պետք է անել պետական մակարդակով: Օրինակ, Լիտվան էլ է նախկին սովետական երկիր, այնտեղ էլ բազմաթիվ ռուսական դպրոցներ կան, բայց լիտվացիներն այդ խնդրի առաջ չեն կանգնել, որովհետև իրենց երեխաներին ռուսական դպրոցներ պարզապես չեն տանում:
Մյուս կողմից, անցյալ տարի մի թաթարուհու հետ էի հանդիպել: Նա իր մայրենի լեզուն շատ վատ գիտեր ու արհամարհանքով էր խոսում գյուղերում ապրող թաթարների մասին, որոնք ռուսերեն չէին խոսում, այլ միայն թաթարերեն: Իսկ ես կասեմ, որ այդ աղջիկն արդեն թաթար չէր…
Ազգությունը առաջին հերթին լեզվով է որոշվում: Կրոն, մշակույթ, ավանդույթներ… դրանք սուտ բաներ են:

[NoemI]

Ազգությունը առաջին հերթին լեզվով է որոշվում: Կրոն, մշակույթ, ավանդույթներ… դրանք սուտ բաներ են:

Եթե կրոն ասելով նկատի ունես՝ Առաքելական, ուղղափառ կամ կաթոլիկ ապա էական տարբերություն չկա, բայց մշակույթն ու ավանդույթները ազդում են:

[Ariadna]

Ապրեք, լավ թեմա եք բացել, էդ թեմայով մանկուց բանավիճում եմ հաճույքով Լրիվ կողմ եմ Բագրատի ու Բյուրի արտահայտած կարծիքներին։ Միշտ մտածում եմ, որ թերևս անկախացումից հետո երկրի համար արված ամենակարևոր գործերից մեկը դա է եղել։ Երբ ես դպրոց էի գնում, մեր ընտանիքը էն հատուկենտ ինտելիգենտ ընտանիքներից էր, որ առանց երկմտելու երեխային տանում էին հայկական դպրոց, իհարկե շրջապատում զարմացողներ և անգամ խղճահարության զգացում ապրողներ լինում էին, բայց դե... Ու հիշում եմ մի անգամ երաժշտական դպրոցում էրեխեքից մեկը հարցրեց՝ ինչ դպրոց ես գնում, ասեցի՝ հայկական, շուռ եկավ մորը ասեց. «յախկ, մամ, հայկական»։ Հիմա որ մտածում եմ, մեղքանում եմ էդ էրեխեքին ու ուրախանում, որ էդ յախկ ասողների էրեխեքը հիմա հայկական դպրոց են գնում, ուզեն թե չուզեն։ Իրոք, սա էն դեպքն է, որ պետք չի թողնել մարդկանց ազատ ինքնորոշվելուն, դա կարծում եմ ազգային խնդիր է, և ճիշտը պետական մակարդակով հարցը լուծելն էր։

[Smergh]

Ազգային վտանգը նրանում էր կայանում, որ հայերն էին ռուսացվում: Մինչև հիմա կան մարդիկ, որ «ինտելիգենտ» թվալու համար ռուսերեն են խոսում. այդպիսի մտածողությունն է ինենից ազգային վտանգ ներկայացնում, ոչ թե 1 տոկոսանոց ազգային փոքրամասնությունը:

Շնորհակալ եմ իմ գրությանը ուշադրություն հատկացնելու համար: Սակայն այնտեղ ես հակառուսական հիստերիայի քաղաքական հետևանքների մասին էի խոսում, ցանկանում էի ցույց տալ մեր առաջին Նախագահի և նրա վարչակարգի դիվանագիտական սնանկությունը, նրանց սխալ քաղաքական քայլերի ծանր հետևանքները:
Ես լիովին համոզված եմ, քաղաքականությունն իրականացնում են ոչ թե ժողովուրդներն ու նրանց լեզուները, այլ կառավարություններն ու իշխանությունները: Այսօր էլ մեր իշխանություններն այլ ծայրահեղության մեջ են ընկել: Սեփական իշխանության վերարտադրումն ապահովելու համար զոհաբերում են մեր անկախությունը ամեն ընտրությունից առաջ նորանոր մարտավարական բնագավառներ ու օբյեկտներ տրամադրելով Ռուսաստանին: Ստացվում է 90 տարի առաջ հայ անհայտ գրողի ասծի նման. " Հայ ժողովո'ւրդ, քեզ ծեծելով պիտի կապենք անկախության սյունին, որ վիզդ կամովին չմեկնես ռուսին կամ տաճիկին ասելով` - Ետ առեք այս անկախությունը, ես այն չեմ ուզում, փոխարենը տաճիկի կամ ռուսի լուծն եմ ուզում": Հիմա տարբերությունն այն է , որ մենք արդեն հրաժարվել ենք տաճիկի լծից և ուժի մեջ ենք թողել միայն ռուսինը: Սակայն ոչ ռուսաց լեզուն, ոչ էլ ռուս ժողովուրդն այստեղ մեղք րունեն:
Ինչ վերաբերում է ռուսական դպրոցները փակելուն, ապա պետք է ասել, որ դա ոչ միայն քաղաքական կոպիտ սխալ էր, այլ նաև մշակութային քաղաքականության սխալ: Այսօր բացառությամբ մեկ երկու հեռուստաալիքների` հայկական հեռուստաալիքները ցուցադրում են ռուսերեն թարգմանություններով ֆիլմեր, մենք կարողանում ենք դիտել ռուսական երեք ալիքների հաղորդումներ, ի վերջո ուզենք թե չուզենք` ռուսերենը մեր տարածաշրջանում առայժմ դոմինանտ դեր ունի, ուստի այն դեռ երկար պետք է մնա` որպես հայերենից հետո մեր համար ամենագործածական լեզուներից մեկը:
Եթե մենք ցանկանում ենք մեր լեզվին տեր կանգնել, զարգացնել ու համատարած կիրառել այն մեր առօրյա կյանքում, ապա դա չպետք է անենք ուրիշ լեզուների հաշվին, կամ դրանք մեզանից վանելով:
Ազգային լեզվի նկատմամբ ճիշտ մոտեցումները ինքստինկյան կկարգավորեն լեզուների նկատմամբ մեր բոլոր խնդիրներն առանց կողմնակի միջամտությունների և պետք չէ ողբերգություն սարքել այն բանից, որ ասենք բաքվեցի փախստականը գերադասում է ռուսերեն խոսելը հայերենից:

[Ariadna]

Ինչ վերաբերում է ռուսական դպրոցները փակելուն, ապա պետք է ասել, որ դա ոչ միայն քաղաքական կոպիտ սխալ էր, այլ նաև մշակութային քաղաքականության սխալ: Այսօր բացառությամբ մեկ երկու հեռուստաալիքների` հայկական հեռուստաալիքները ցուցադրում են ռուսերեն թարգմանություններով ֆիլմեր, մենք կարողանում ենք դիտել ռուսական երեք ալիքների հաղորդումներ, ի վերջո ուզենք թե չուզենք` ռուսերենը մեր տարածաշրջանում առայժմ դոմինանտ դեր ունի, ուստի այն դեռ երկար պետք է մնա` որպես հայերենից հետո մեր համար ամենագործածական լեզուներից մեկը:
Եթե մենք ցանկանում ենք մեր լեզվին տեր կանգնել, զարգացնել ու համատարած կիրառել այն մեր առօրյա կյանքում, ապա դա չպետք է անենք ուրիշ լեզուների հաշվին, կամ դրանք մեզանից վանելով:

Smergh, բայց չես կարծում, որ ռուսական հեռուստաալիք դիտել, կամ ռուսերեն գիրք կարդալ կարելի է նաև հայկական դպրոց ավարտած լինելով, և դրանից չի կարելի ողբերգություն սարքել, իսկ այն, որ ռուսական դպրոց ավարտածները անգրագետ հայերեն են խոսում, գրելու մասին էլ չեմ ասում, հաստատ ողբերգություն է ազգի համար։ Հիմա որն է ավելի ճիշտ անգրագետ խոսել մայրենիով, թե՞ օտար լեզվով։ Ախր դա նույնիսկ չպիտի քննարկման առարկա լինի։

[Tig]

Ժողովուրդ ջան էդ ոնցա՞, որ մեզ կարելի է ուրիշ երկրներում ունենալ հայկական դպրոցներ, իսկ Հայաստանում չի կարող լինել ռուսական դպրոց: Վերջ ի վերջո դա ազգային փոքրամասնությունների իրավունքների պաշտպանության խնդիր է:

[Աթեիստ]

Smergh-ին

Պետք չի թերագնահատել հայկական դպրոցները, ես ինքս սովորել եմ հայկական դպրոցում, որտեղ նույնպես շատ լավ ռուսաց լեզու էին դասավանդում:
Իմաստ ունի՞ արդյոք միայն մի լեզվի համար ուսումնասիրել սեփականի փոխարեն հարևան երկրի մշակույթը:

TIG-ին
Չեմ կարծում թե ռուսաստանում ռուսը կցանկանա սովորել հայկական դպրոցում: Քանի դեռ նույն բանը չեն հասկացել հայերը, փակելը համարում եմ ճիշտ որոշում:

[Ariadna]

Ժողովուրդ ջան էդ ոնցա՞, որ մեզ կարելի է ուրիշ երկրներում ունենալ հայկական դպրոցներ, իսկ Հայաստանում չի կարող լինել ռուսական դպրոց: Վերջ ի վերջո դա ազգային փոքրամասնությունների իրավունքների պաշտպանության խնդիր է:

Ռուսական դպրոցներ էլի կան, ռուսների համար, կամ եթե գոնե երեխան մի քիչ ռուս է Եթե մայրը ռուս է, ընդունում են ռուսական դպրոց, լրիվ օրինական։

[Cassiopeia]

Կողմ եմ ռուսական դպրոցների փակմանը, բայց ոչ լիովին: Փակելուց հետո պետք էր թողել մեկ կամ երկու դպրոց՝ բացառապես հայերեն չիմացող ու ոչ հայազգի երեխաների համար: Իսկ մնացած առումներով սովետական Հայաստանի դպրոցները ուղղորդված էին այս կամ այն առարկայի: Կային հայկական ու ռուսական թեքումով, ֆիզիկամաթեմատիկական թեքումով և այլն դպրոցներ: Ինքս սովորել եմ նախ ռուսական, ապա հայկական թեքումով դպրոցում: Ռուսական թեքումով դպրոցում պարզապես ռուսերենի ժամերը շատ էին (չնայած շատ մեծ տեղ էր տրվում մայրենիին), բացի այդ առանձին ուսումնասիրվում էր ռուս գրականությունը: Նմանապես հայագիտական թեքումով դպրոցում առանձնահատուկ ուշադրության էր արժանանում մայրենին՝ իր բոլոր ուղղություններով՝ գրաբար, արևմտահայերեն, հայ գրականություն և այլն: Կարծում եմ ռուսական դպրոցների "բացը" լրացնելու համար պարզապես պետք է նմանատիպ ուղղվածությամբ դպրոցներ ստեղծել, որտեղ տեղ կտրվի թե հայոց լեզվին և թե ռուսերենին:
Եվ մի բան էլ, չեմ սիրում, երբ ձևականորեն, ուղղակի ուրիշի աչքին ինտելլիգենտ երևալու համար խոսում են գրական հայերենով կամ ռուսերենով (ու դրանով հանդերձ այնպիսի սխալներ են անում, որ լավ է ականջներդ փակես ու փախնես):
Պետք չէ մոռանալ, որ հայոց լեզուն մերն է, ու եթե ոչ մենք, ապա էլ ո՞վ պիտի նրան պահի պահպանի:

[Ariadna]

Կողմ եմ ռուսական դպրոցների փակմանը, բայց ոչ լիովին: Փակելուց հետո պետք էր թողել մեկ կամ երկու դպրոց՝ բացառապես հայերեն չիմացող ու ոչ հայազգի երեխաների համար:[/B]

Ախր ինչի՞ց եք է վերցրել, որ չկան ռուսական դպրոցներ։ Դպրոցներ էլ կան, դասարաններ էլ կան, ոչ հայ, կամ որևէ օբյեկտիվ պատճառով հայ, բայց հայերենին չտիրապետող ծնողների երեխաների համար։ Իմ ընկերուհու երեխան, օրինակ, գնում է ռուսական դասարան Չեխովի դպրոցում, մայրը՝ այսինքն ընկերուհիս, կիսով չափ ռուս է, հայրը՝ հայ, և երեխային, առանց որևէ պրոբլեմի ընդունել են ռուսական դասարան։

[Vishapakah]

Ազգային վտանգը նրանում էր կայանում, որ հայերն էին ռուսացվում: Մինչև հիմա կան մարդիկ, որ «ինտելիգենտ» թվալու համար ռուսերեն են խոսում. այդպիսի մտածողությունն է ինենից ազգային վտանգ ներկայացնում, ոչ թե 1 տոկոսանոց ազգային փոքրամասնությունը:

Դե ինձ մոտ այդպիսի մարդիկ ծիծաղ են առաջացնում, ես սկզբից էլ հասկացել էի, որ հենց դա ի նկատի ունեիր: Բայց չեմ կարծում ռուսական դպրոցները փակելով, հարցը լուծվեց: Ամբողջ խնդիրը կայանում է նրանում, որ մարդու մոտ ազգային արժեքային համակարգը բավականաչափ մակարդակի վրա չէ, ինչ կապ ունի այստեղ ռուսերեն լեզվի գերակայությունը? Վաղը նույն հաջողությամբ, նույն հասարակությունը անգլո-սակս է դառնալու: Տխուր բան եմ ասում, բայց այս խնդիրը բոլոր փոքր ազգերի մոտ է առկա:

[StrangeLittleGirl]

Տխուր բան եմ ասում, բայց այս խնդիրը բոլոր փոքր ազգերի մոտ է առկա:

Այս մեկի հետհամաձայն չեմ: Հայերի մեջ նստած է օտարա-ստրկամոլությունը, դրա համար էլ իրենց լեզուն արհամարհում են: Իհարկե, իմ բերած օրինակում էլ… թաթարներն էլ են փոքր ազգ, բայց հիմա մեկ այլ օրինակ կբերեմ:
Վրացիներն էլ են փոքր ազգ, բայց իրենց բազմաթիվ թերություններով հանդերձ գոնե այդ մեկը չունեն: Դեռ Սովետի ժամանակ պապիկս ցանկացել է հորաքրոջս ցույց տալ հայերի ու վրացիների տարբերությունները այս հարցում: Նրանք միասին Թբիլիսիում պատահական շենքեր են մտել, տեսել, որ բոլոր դռների ցուցանակները վրացերեն են (իսկ Երևանում մեծ մասը ռուսերեն է): Սակայն, այնուամենայնիվ, հանդիպել են նաև ռուսերեն ցուցանակներ… հայկական ազգանուններով:

Ավելացվել է 2 րոպե անց

Ախր ինչի՞ց եք է վերցրել, որ չկան ռուսական դպրոցներ։ Դպրոցներ էլ կան, դասարաններ էլ կան, ոչ հայ, կամ որևէ օբյեկտիվ պատճառով հայ, բայց հայերենին չտիրապետող ծնողների երեխաների համար։

Գիտե՞ք ինչն է ցավալի: Բազմաթիվ հայեր կեղծ փաստաթղթեր են սարքում, ծանոթ-բարեկամ խառնում իրար, որ իրենց երեխաներին տեղավորեն այդ դասարաններում կամ դպրոցներում… Ամո՛թ է