Օտարալեզու դպրոցներ Հայաստանում

[Smergh]

Ազգային վտանգը նրանում էր կայանում, որ հայերն էին ռուսացվում: Մինչև հիմա կան մարդիկ, որ «ինտելիգենտ» թվալու համար ռուսերեն են խոսում. այդպիսի մտածողությունն է ինենից ազգային վտանգ ներկայացնում, ոչ թե 1 տոկոսանոց ազգային փոքրամասնությունը:

Շնորհակալ եմ իմ գրությանը ուշադրություն հատկացնելու համար: Սակայն այնտեղ ես հակառուսական հիստերիայի քաղաքական հետևանքների մասին էի խոսում, ցանկանում էի ցույց տալ մեր առաջին Նախագահի և նրա վարչակարգի դիվանագիտական սնանկությունը, նրանց սխալ քաղաքական քայլերի ծանր հետևանքները:
Ես լիովին համոզված եմ, քաղաքականությունն իրականացնում են ոչ թե ժողովուրդներն ու նրանց լեզուները, այլ կառավարություններն ու իշխանությունները: Այսօր էլ մեր իշխանություններն այլ ծայրահեղության մեջ են ընկել: Սեփական իշխանության վերարտադրումն ապահովելու համար զոհաբերում են մեր անկախությունը ամեն ընտրությունից առաջ նորանոր մարտավարական բնագավառներ ու օբյեկտներ տրամադրելով Ռուսաստանին: Ստացվում է 90 տարի առաջ հայ անհայտ գրողի ասծի նման. " Հայ ժողովո'ւրդ, քեզ ծեծելով պիտի կապենք անկախության սյունին, որ վիզդ կամովին չմեկնես ռուսին կամ տաճիկին ասելով` - Ետ առեք այս անկախությունը, ես այն չեմ ուզում, փոխարենը տաճիկի կամ ռուսի լուծն եմ ուզում": Հիմա տարբերությունն այն է , որ մենք արդեն հրաժարվել ենք տաճիկի լծից և ուժի մեջ ենք թողել միայն ռուսինը: Սակայն ոչ ռուսաց լեզուն, ոչ էլ ռուս ժողովուրդն այստեղ մեղք րունեն:
Ինչ վերաբերում է ռուսական դպրոցները փակելուն, ապա պետք է ասել, որ դա ոչ միայն քաղաքական կոպիտ սխալ էր, այլ նաև մշակութային քաղաքականության սխալ: Այսօր բացառությամբ մեկ երկու հեռուստաալիքների` հայկական հեռուստաալիքները ցուցադրում են ռուսերեն թարգմանություններով ֆիլմեր, մենք կարողանում ենք դիտել ռուսական երեք ալիքների հաղորդումներ, ի վերջո ուզենք թե չուզենք` ռուսերենը մեր տարածաշրջանում առայժմ դոմինանտ դեր ունի, ուստի այն դեռ երկար պետք է մնա` որպես հայերենից հետո մեր համար ամենագործածական լեզուներից մեկը:
Եթե մենք ցանկանում ենք մեր լեզվին տեր կանգնել, զարգացնել ու համատարած կիրառել այն մեր առօրյա կյանքում, ապա դա չպետք է անենք ուրիշ լեզուների հաշվին, կամ դրանք մեզանից վանելով:
Ազգային լեզվի նկատմամբ ճիշտ մոտեցումները ինքստինկյան կկարգավորեն լեզուների նկատմամբ մեր բոլոր խնդիրներն առանց կողմնակի միջամտությունների և պետք չէ ողբերգություն սարքել այն բանից, որ ասենք բաքվեցի փախստականը գերադասում է ռուսերեն խոսելը հայերենից:

[Ariadna]

Ինչ վերաբերում է ռուսական դպրոցները փակելուն, ապա պետք է ասել, որ դա ոչ միայն քաղաքական կոպիտ սխալ էր, այլ նաև մշակութային քաղաքականության սխալ: Այսօր բացառությամբ մեկ երկու հեռուստաալիքների` հայկական հեռուստաալիքները ցուցադրում են ռուսերեն թարգմանություններով ֆիլմեր, մենք կարողանում ենք դիտել ռուսական երեք ալիքների հաղորդումներ, ի վերջո ուզենք թե չուզենք` ռուսերենը մեր տարածաշրջանում առայժմ դոմինանտ դեր ունի, ուստի այն դեռ երկար պետք է մնա` որպես հայերենից հետո մեր համար ամենագործածական լեզուներից մեկը:
Եթե մենք ցանկանում ենք մեր լեզվին տեր կանգնել, զարգացնել ու համատարած կիրառել այն մեր առօրյա կյանքում, ապա դա չպետք է անենք ուրիշ լեզուների հաշվին, կամ դրանք մեզանից վանելով:

Smergh, բայց չես կարծում, որ ռուսական հեռուստաալիք դիտել, կամ ռուսերեն գիրք կարդալ կարելի է նաև հայկական դպրոց ավարտած լինելով, և դրանից չի կարելի ողբերգություն սարքել, իսկ այն, որ ռուսական դպրոց ավարտածները անգրագետ հայերեն են խոսում, գրելու մասին էլ չեմ ասում, հաստատ ողբերգություն է ազգի համար։ Հիմա որն է ավելի ճիշտ անգրագետ խոսել մայրենիով, թե՞ օտար լեզվով։ Ախր դա նույնիսկ չպիտի քննարկման առարկա լինի։

[Tig]

Ժողովուրդ ջան էդ ոնցա՞, որ մեզ կարելի է ուրիշ երկրներում ունենալ հայկական դպրոցներ, իսկ Հայաստանում չի կարող լինել ռուսական դպրոց: Վերջ ի վերջո դա ազգային փոքրամասնությունների իրավունքների պաշտպանության խնդիր է:

[Ariadna]

Ժողովուրդ ջան էդ ոնցա՞, որ մեզ կարելի է ուրիշ երկրներում ունենալ հայկական դպրոցներ, իսկ Հայաստանում չի կարող լինել ռուսական դպրոց: Վերջ ի վերջո դա ազգային փոքրամասնությունների իրավունքների պաշտպանության խնդիր է:

Ռուսական դպրոցներ էլի կան, ռուսների համար, կամ եթե գոնե երեխան մի քիչ ռուս է Եթե մայրը ռուս է, ընդունում են ռուսական դպրոց, լրիվ օրինական։

[Cassiopeia]

Կողմ եմ ռուսական դպրոցների փակմանը, բայց ոչ լիովին: Փակելուց հետո պետք էր թողել մեկ կամ երկու դպրոց՝ բացառապես հայերեն չիմացող ու ոչ հայազգի երեխաների համար: Իսկ մնացած առումներով սովետական Հայաստանի դպրոցները ուղղորդված էին այս կամ այն առարկայի: Կային հայկական ու ռուսական թեքումով, ֆիզիկամաթեմատիկական թեքումով և այլն դպրոցներ: Ինքս սովորել եմ նախ ռուսական, ապա հայկական թեքումով դպրոցում: Ռուսական թեքումով դպրոցում պարզապես ռուսերենի ժամերը շատ էին (չնայած շատ մեծ տեղ էր տրվում մայրենիին), բացի այդ առանձին ուսումնասիրվում էր ռուս գրականությունը: Նմանապես հայագիտական թեքումով դպրոցում առանձնահատուկ ուշադրության էր արժանանում մայրենին՝ իր բոլոր ուղղություններով՝ գրաբար, արևմտահայերեն, հայ գրականություն և այլն: Կարծում եմ ռուսական դպրոցների "բացը" լրացնելու համար պարզապես պետք է նմանատիպ ուղղվածությամբ դպրոցներ ստեղծել, որտեղ տեղ կտրվի թե հայոց լեզվին և թե ռուսերենին:
Եվ մի բան էլ, չեմ սիրում, երբ ձևականորեն, ուղղակի ուրիշի աչքին ինտելլիգենտ երևալու համար խոսում են գրական հայերենով կամ ռուսերենով (ու դրանով հանդերձ այնպիսի սխալներ են անում, որ լավ է ականջներդ փակես ու փախնես):
Պետք չէ մոռանալ, որ հայոց լեզուն մերն է, ու եթե ոչ մենք, ապա էլ ո՞վ պիտի նրան պահի պահպանի:

[Ariadna]

Կողմ եմ ռուսական դպրոցների փակմանը, բայց ոչ լիովին: Փակելուց հետո պետք էր թողել մեկ կամ երկու դպրոց՝ բացառապես հայերեն չիմացող ու ոչ հայազգի երեխաների համար:[/B]

Ախր ինչի՞ց եք է վերցրել, որ չկան ռուսական դպրոցներ։ Դպրոցներ էլ կան, դասարաններ էլ կան, ոչ հայ, կամ որևէ օբյեկտիվ պատճառով հայ, բայց հայերենին չտիրապետող ծնողների երեխաների համար։ Իմ ընկերուհու երեխան, օրինակ, գնում է ռուսական դասարան Չեխովի դպրոցում, մայրը՝ այսինքն ընկերուհիս, կիսով չափ ռուս է, հայրը՝ հայ, և երեխային, առանց որևէ պրոբլեմի ընդունել են ռուսական դասարան։

[Smergh]

Smergh, բայց չես կարծում, որ ռուսական հեռուստաալիք դիտել, կամ ռուսերեն գիրք կարդալ կարելի է նաև հայկական դպրոց ավարտած լինելով, և դրանից չի կարելի ողբերգություն սարքել, իսկ այն, որ ռուսական դպրոց ավարտածները անգրագետ հայերեն են խոսում, գրելու մասին էլ չեմ ասում, հաստատ ողբերգություն է ազգի համար։ Հիմա որն է ավելի ճիշտ անգրագետ խոսել մայրենիով, թե՞ օտար լեզվով։ Ախր դա նույնիսկ չպիտի քննարկման առարկա լինի։

Ես մասամբ համամիտ եմ Ձեզ հետ, սակայն եկեք խնդրին այլ կերպ նայենք:
Ես ավարտել եմ հանրապետության շրջաններից մեկի հայկական դպրոցը, սակայն դա ինձ չի խանգարում երբեմն ռուսերենով ավելի վարժ արտահայտվել, քան` Երևանի ռուսական դպրոցների որոշ նախկին շրջանավարտներ` իմ շրջապատից: Նրանք նույնիսկ չեն հավատում, որ ես գյուղական դպրոցի շրջանավարտ եմ: Այսինքն լավ դպրոցի ու լավ աշակերտի համար դպրոցի լեզվական թեքումը համարյա նշանակություն չունի: Ես առանց բառարանից օգտվելու երկու օրում թարգմանեցի մի գրքի 7 թերթից բաղկացած առաջաբանն ու տեղադրեցի այստեղ` "պատմության" բաժնի Եղեռնին վերաբերվող մասում:
Մի մոռացեք նաև այն, որ մեր սահմանադրությունն ու մեր երկրի` մարդու իրավունքների հանդեպ ունեցած պարտավորությունները երաշխավորում են անձի ազատությունը:
Իսկ զրկելով մարդուն ուսման ընտրություն կատարելու հնարավորությունից, կարծում եմ սահմանափակում ենք նրա իրավունքը, էլ չեմ խոսում ազգային փոքրամասնությունների մասին:
Երբ լեզվի մասին օրենքը պարտադրում է բոլոր տնտեսվարող սուբյեկտներին գրագրությունն իրականացնել մայրենիով, դա արդյոք չի՞ նշանակում, որ հայերենին չտիրապետող անձը արդեն չի կարող զբաղեցնել քիչ թե շատ պատասխանատու պաշտոն:
Ես կարծում եմ, որ մենք պետք է գնանք ոչ թե դպրոցներ փակելու ճանապարհով, այլ Հայկական դպրոցներում կրթության ձևերն ու եղանակները կատարելագործելու, նրանցում լիարժեք գիտելիքներ մատուցելու ճանապարհով: Պետք է պետությունը առաջնային ուշադրության առարկա դարձնի կրթության ու գիտության զարգացմանը: Ցավալի է , որ առ այսօր մեր կրթությանն ու գիտությանը բյուջեյից հատկացնում են նույնիսկ ավելի քիչ տոկոսներ քան աֆրիկյան հետամնաց մի շարք երկրներում: Չպետք է մոռանանք, որ մեր ազգի գեներում նստած է ուսման ծարավը, փոխանակ դրան հագուրդ տալու մերոնք ամեն ինչ անում են այդ ծարավը մեր մեջ սպանելու համար: Վկան` կիսագրագետ խորհրդարանը, որն այսօր ունենք: Ահա այստեղ է թաքնված շան գլուխը:
Էլի եմ կրկնում, պետք չէ փակել ո'չ անգլիական, ո'չ ռուսական, ո'չ էլ այլ դպրոցներ, դրանք իրենք իրենց` աստիճանաբար կփակվեն չդիմանալով Հայկական իրապես Բարձր մակարդակ ունեցող դպրոցների մրցակցությանը, եթե մեր պետական այրերը վերջապես հասկանան ու աշխատեն այս ուղղությամբ:

[Աթեիստ]

Smergh-ին

Պետք չի թերագնահատել հայկական դպրոցները, ես ինքս սովորել եմ հայկական դպրոցում, որտեղ նույնպես շատ լավ ռուսաց լեզու էին դասավանդում:
Իմաստ ունի՞ արդյոք միայն մի լեզվի համար ուսումնասիրել սեփականի փոխարեն հարևան երկրի մշակույթը:

TIG-ին
Չեմ կարծում թե ռուսաստանում ռուսը կցանկանա սովորել հայկական դպրոցում: Քանի դեռ նույն բանը չեն հասկացել հայերը, փակելը համարում եմ ճիշտ որոշում: