Վարպետ-ի խոսքերից
ուղղակի ուզում էի ասել, որ Ռիպային լավ ճանաչելով՝ վստահ էի, որ քաղաքական երանգ ունենալ չի կարող իր հորինած որևէ հեքիաթ:
Քեզ լավ ճանաչելով՝ բնական է, որ պրպտող միտքդ զուգահեռներ է գտել:
Դու էլ, ինձ լավ ճանաչելով, պետք է որ վստահ լինեիր, որ նշածներիցդ գոնե ես, եթե անգամ ցանկություն ունենայի վրադ կայֆավատ լինելու, էնպես չէի անի, որ դրանից մոտդ կոմպլեքսներ առաջանային:
Find what you love and let it kill you. (c) Bukowski
Այ բալամ, չեմ ասում կայֆավատ եք լինում
Քեզ լավ ճանաչելով՝ բնական է, որ պրպտող միտքդ զուգահեռներ է գտել:
Դու էլ, ինձ լավ ճանաչելով, պետք է որ վստահ լինեիր, որ նշածներիցդ գոնե ես, եթե անգամ ցանկություն ունենայի վրադ կայֆավատ լինելու, էնպես չէի անի, որ դրանից մոտդ կոմպլեքսներ առաջանային:Ասում եմ` տենց տպավորություն ա: Ակնհայտ չի, որ կայֆավատ չեք լինում?
Հարցն էն ա, որ ախր չեմ էլ պրպտել է~: Ասում եմ, միանգամից առաջս ա եկել հետլեւոնական Հայաստանի էպոխան, դնեմ տող առ տող մեկնաբանեմ?
В детстве я нередко сочинял заведомый вздор и притом всегда
только для того, чтобы вызвать удивление окружающих…Чарльз Дарвин
Դուք քաղաքականության հոտ եք առել, իսկ ես ընդամենը առյուծի, թեփի ու մաշված պարանի
Բարեկամ, մենք չէ, ԵՍ: Կարող ենք էս թեմայում քաղա-ով սկսվող բառ օգտագործելուց ժամանակավորապես խուսափենք?Դուք քաղաքականության հոտ եք առել, իսկ ես ընդամենը առյուծի, թեփի ու մաշված պարանի
В детстве я нередко сочинял заведомый вздор и притом всегда
только для того, чтобы вызвать удивление окружающих…Чарльз Дарвин
Վերգոն ու իր խուզած մունդռիկները
Կրիմինալ դրամա
Կար, չկար, երեսունը նոր բոլորած մի ճարպիկ տղա կար, անունը՝ Վերգո։ Օձ խուզողի մեկն էր, և աշխարհում միշտ հաջողացնում էր իր բաժին սողուններին գտնել ու անցկացնել սուր ածելու տակով։ Կրթություն չուներ, բայց ինքն էլ հո գիտե՞ր, որ իր նման գաղափարի տեր տղայի գլուխը տեղով մեկ համալսարան էր. էլ ի՞նչ ստից դիպլոմ, ի՞նչ, բան։ Ամեն ինչից էլ հասկանում էր, ամեն ինչից էլ տեղյակ էր։ Թաց տեղ պառկողը չէր, իսկ լավ հնարավորության հոտը դեռ յոթ սարի հետևից էր առնում։ Հաճախ էլ ճամփորդում էր ու ամեն անգամ իր բաժին ավարն արած՝ տուն գալիս։
Մի անգամ էլ հերթական խոպանի մասին միտք անելով՝ Վերգոն կապում է իր բոխչան ու ճամփա ընկնում դեպի նոր վաստակ խոստացող արկածները։ Շատ է գնում, քիչ է գնում, հասնում է մի քանդրտված, խուլ գյուղ, անունը՝ Մունդառ։ Սա այն տեղերից էր, որ ոչ առևտուր կանեիր, ոչ մի կարգին գործ։ Բայց արի ու տես, որ փոխանակ կողքով անցնելու, մեր տղան ոտքը կախ է գցում, կզակը տրորում ու քթի տակ ժպտալով՝ ներս մտնում։ Տեղացի մունդռիկները, տեսնելով օտարականին, սկսում են ոտքից գլուխ զննել նրան ու քչփչալ մեկը մյուսի ականջին։ Օտարականն էլ, ներս մտած–չմտած, անմիջապես որոշում է բնավորվել Մունդառ գյուղում։ Մի պստլիկ խրճիթ է վարձում ու փակվում այնտեղ երկու օրով։ Հետաքրքրասեր հայացքները խրճիթից չեն կտրվում, ու բոլորը փորձում են կռահել, թե ով է իրենց այցելած առեղծվածային օտարականը։
Վերջապես երրորդ օրը դուռը բացվում է, Վերգոն շատ լուրջ դեմքով դուրս է գալիս ու մի մեծ ցուցանակ է դնում տան դիմաց. «ՀՈԳԵԲԱՆ՝ ամեն փորձանքին դեղ ու դարման»։ Նորից մտնում է տուն ու դուռն իր հետևից փակում։ Մունդռցիները, որ շատ էին լսել հոգեբանների մասին, բայց ոչ մի անգամ իրենց աչքով չէին տեսել, ոգևորությունից խառնվում են իրար։ Բայց դե ոչ ոք սիրտ չի անում իր ոտքով գնալ ու տեսնել, թե ինչ հրաշքներ են կատարվում խրճիթի ներսում։ Զգալով, որ ամաչկոտ մունդռիկների պատճառով խոպանը առաջ չի գնա՝ ինքնակոչ հոգեբանը որոշում է մարդամեջ դուրս գալ, իրեն ցույց տալ, ուրիշներին տեսնել։ Մունդռցիները մեծ հարգանքով ու հյուրասիրությամբ են ընդունում Վերգոյին։ Իսկ գյուղապետ Բայղուշը, որ սովորաբար մարդու երես տեսնել չէր ուզում, առավել ևս՝ օտարական վերգոների, իրենց հյուրին շատ է հավանում ու ոգևորվում նրա էկզոտիկ մասնագիտությունից։
Մարդամեջ դուրս գալով ու մի լավ գովազդելով իր փեշակը՝ Վերգոն առաջին իսկ օրերից ահագին պացիենտ է հավաքում։ Վստահող ու միամիտ մունդռիկները իրար հետևից գալիս են ստախոսի մոտ, ստանում իրենց դիագնոզը, ունեցվածքի մի ահագին մասն էլ թողնում նրա խրճիթում և ապաքինվելու համար անհրաժեշտ խոսք ու խրատը ստացած՝ գնում տուն։ Մի շաբաթում գյուղի բոլոր անկյուններում տարածվում է Վերգոյի համբավը, որ էսպես–էսպես մի հոգեբան է եկել հեռավոր երկրներից ու ամեն արատ բուժում է իր իմաստուն խոսքերով։ Վերգոյի մոտ են սկսում գալ անգամ ամենաինտիմ հարցերով։ Ահա այդպես մի օր էլ նրա խրճիթ է մտնում ինքը՝ գյուղապետ Բայղուշը՝ իր Ֆրիգուշ կնոջ հետ։ Բայղուշն ու Ֆրիգուշը նստում են հոգեբանի առջև. կինը ամոթխած կախում է գլուխը, իսկ ամուսինը սկսում է պատմել իրենց դարդերը։
– Եկել ենք քեզ մոտ, որովհետև մի հատ... դե ոնց ասեմ, հոգեբան ջան,– մի քիչ քաշվելով՝ ասում է գյուղապետը,– մի հատ սեքսուալնի, պսիխասերդեչնի, ասլաժնյոնի, իզվրաշյոնի... պրաբլեմա ունենք։
– Ի՜նչ ես ասում,– դերի մեջ է մտնում Վերգոն։
– Հա, Վերգո ջան։ Կռավաթումը ուրախություն չկա...
Հոգեբանը քորում է ճակատը, հետո շատ լուրջ ձայնով կարգադրում.
– Հլը մի հատ կանգնիր, ձեռքերդ վեր, աչքերդ փակ՝ յոթ քայլ առաջ, յոթ քայլ հետ։ Նույնն էլ կինդ։
Բայղուշն ու Ֆրիգուշը հնազանդորեն կատարում են հոգեբանի ասածը։ Վերգոն անհանգստացած ձայնով դնում է իր դիագնոզը՝ օգտագործելով իր իմացած–չիմացած բոլոր տերմինները.
– Վայ, վայ, վայ, էս ի՜նչ օրի եք։ Լիբիդոյի փսիխոսոմատիկ բորբոքում։ Սուբլիմացիայի շիզոիդ դրսևորում։
– Մամա ջան...
– Մամա՞... Ըհն... Էդիպյան կոմպլեքսի հերն էլ լրիվ տվել, անիծել եք...
– Բա հիմի ի՞նչ անենք, Վերգո ջան։
– Ի՞նչ պիտի անեք, ընկել եք, պիտի քաշեք,– իմաստուն ձայնով արտասանում է հոգեբանը ու շարունակում,– ձեր հարաբերություններում անհրաժեշտ է ներմուծել երրորդ անձ։
– Կռավաթումը՞։
– Անպայման և անհապաղ։
– Բա ո՞ւմը։
– Ո՞վ ունեք մոտիկ,– հարցնում է Վերգոն՝ հիշելով իր պացիենտների սիրուն հարևանուհուն։
– Մեր մոտինը, ասեմ քեզ, մի հատ էծ է, երկու հատ էլ օխճար։
– Չէ, ես դա նկատի չունեմ։ Բա ձեր սիրուն հարևանուհի՞ն։
– Ինքն էլ մի հատ իշու քուռակ ունի։
Տեսնելով, որ այցելուները ոչ մի կերպ չեն ընկալում իր մտքի քաղցր ուղղությունը՝ Վերգոն
որոշում է շատ չխորանալ.
– Լավ, ուրեմն ձեր այծին ու մի ոչխարին բերում եք ինձ, հարևանի էշին էլ վերցնում եք ձեզ՝ որպես երրորդ անձ։ Մի շաբաթից նորից կգաք։ Դե բարով իշավորվեք։ Սեր և միություն։
Բայղուշն ու Ֆրիգուշը, մեծ հույսերով լցված, անմիջապես գնում են հարևանուհու մոտ խնամախոս։
Իսկ այդ միջոցին Մունդառի հայտնի գողերից մեկը՝ Չանչը, որ իր կեղտոտ չանչերը հասցնում էր ամեն տեղ գցել, այս անգամ էլ թափանցելով հավաբուն ու երկու զամբյուղ ձու է հավաքում։ Հետո, իր ավարիս շատ գոհ, կամաց–կամաց սկսում է դուրս գալ հենց նոր մի ողջ սերունդ կորցրած տառապյալ մայրերի ու անճար, էլ բեթար հավ՝ աքլորների մոտից։ Ծանր զամբյուղները քարշ տալով՝ գողը փորձում է արագ թաքնվել, բայց արի ու տես, որ Մունդառի ոստիկանապետը՝ մի լղզրուկ լորտու օձ՝ շերիֆի աստղը չեղած դոշին կպցրած, հեռվից բռնացնում է գողին ու ձայնը գցում գլուխը.
– Բռնե՜ք գողին... Չանչ, հերդ եմ անիծել, ես Սուլթանը չլինեմ, թե էս անգամ ձե... պոչիցս պրծնես։
Ժողովուրդը դուրս է թափվում իրենց ոստիկանապետ Սուլթանի ձայնի վրա ու ընկնում Չանչի հետևից։ Գողն էլ, փոխանակ ձվերը շպրտի ու գլուխը մի կերպ ազատի, սկսում է հևիհև վազել՝ ձեռքերը հետ գցելով ու հետևից քաշելով զամբյուղները, որոնք իր փախչող ոտքերից արդեն մի երկու քայլ հետ էին ընկած։ Ախր ո՞նց թողներ իր ավարը, արդեն շուկայում տեղ էր արել, որ գնա, ծախի, իր կեղտոտ փողն աշխատի։
– Հասե՜ք դրան,– բղավում է Սուլթանը ու տեսնելով հետ ընկած զամբյուղները՝ ավելի ոգևորվում,– բռնե՜ք դրա ձվերից...
Ինչպես և սպասվում էր, մունդռցիները հասնում ու բռնում են զամբյուղները, հետո էլ՝ Չանչին։
– Էդ ո՞ւմ ձվերն էիր գողանում,– գողի առջև փրփրում է լորտու ոստիկանապետը,– սենց տամ, սատկացնեմ։
Որոշում են գողին տանել, փակել բանտախցում, բայց հենց այդ պահին մունդռիկներից մեկը առաջ է ընկնում.
– Սա ո՞ր դարն է. առանց հոգեբանի մասնակցության դատ ու դատաստան եք անում։ Չանչին պետք է տանել Վերգոյի մոտ, նոր որոշել, թե այս մարդը բանտ նստի, թե չէ։ Կարող է մի հոգեկան խանգարում ունի, մի բան... Ի՞նչ եք ձեզ ու ձեզ որոշումներ անում։
– Ճիշտ է ասում,– համաձայնում են գյուղացիները։
Սուլթանին այդ նորամուծությունն այնքան էլ դուր չի գալիս, բայց ստիպված է լինում համաձայնել մեծամասնության որոշման հետ։ Ու այդպես Չանչին տանում են հենց նոր իր պացիենտներին իշավորման ուղարկած Վերգոյի տուն։ Սա, միանգամից տեսնելով, որ իր առջև թալանչի է կանգնած, որոշում է իր օգուտն ունենալ նրա գործից։
– Շատ ճիշտ եք արել, որ Չանչին բերել եք ինձ մոտ,– ասում է Վերգոն,– նա ծանր հիվանդ է, ոչ մի դեպքում չի կարելի բանտարկել...
Բոլորը ախ են քաշում։
– Հա,– շարունակում է Վերգոն,– նրա խանգարումը կոչվում է կլեպտոմանիա. մարդն անկախ իր կամքից աչքի տեսածը թռցնում է։ Կարծում եք Չանչը օգո՞ւտ է ունենալու այս ձվերից։ Ոչ մի դեպքում, տանելու է թափի...
Բոլորը նորից են ախ քաշում ու հարցնում.
– Բա, ի՞նչ անենք, Վերգո ջան։
– Էլ ի՞նչ պիտի անեք, ընկել եք պիտի քաշեք,– ասում է հոգեբանը իր հայտնի խոսքերը,– պիտի թողնեք գողանա, մինչև տեսնեմ՝ ոնց եմ բուժում։
– Էս ինչ լավ բան ասեցիր, էդ կլեպի հիվանդությունը իսկը իմ նման կլպողների համար է,– ուրախանում է Չանչը։
– Ի՞նչ ես հրճվում, ախմախ,– ավելի է լրջանում Վերգոն,– դա որ չբուժենք, մահացու բան է, երկար չես զգի...
Չանչը գույնը գցում է։
– Էնքան էլ թանկ է դրա բուժումը, էլ չասած... Բայց դե մի ճար կանենք։ Դու շարունակիր գողանալ ու ինչ որ թալանես, կեսը բեր, տուր ինձ, որ բուժմանդ վարձը փակենք։
– Եղավ, Վերգո ջան,–համաձայնում է վախեցած Չանչը։
Մունդռիկներն էլ համաձայնում են իմաստուն որոշման հետ ու Չանչին բաց թողնում, բոլորն էլ ցրվում են տներով։ Բայց կատարվածը Սուլթանի դուրը հեչ չի գալիս։ Ու սրա սիրտը կասկած է ընկնում, որոշում է մնալ Վերգոյի խրճիթում, մի քիչ տնտղել ամեն ինչ։ Ուշադիր զննելով որտեղից–որտեղ ծլած հոգեբանին ու նրա աշխատասենյակը՝ ոստիկանապետը հարցնում է.
– Ընկեր ջան, էս որ դուքան ես դրել, գործ ես անում, փաստաթուղթ ունե՞ս։
Վերգոն պոչից գլուխ չափում է մի թիզ լորտուին, որը նույն կասկածամտությամբ շարունակում է.
– Բա պիտի իմանամ, բա ի՞նչ. ես էս Մունդառ գյուղի իրավապահ մարմինն եմ։
– Մի մարմին էլ լինես,– քմծիծաղ է տալիս Վերգոն՝ նայելով լորտուի լղզրուկ ջանին։
Սուլթանը ձգվում է իր եղած–չեղածով ու զայրացած վրա տալիս.
– Լսի, էնպես չանես փաթաթվեմ վզիդ, ոսկրերդ ջարդուխորդ անեմ։ Գյուրզա եմ, է՜, գյուրզա։
Ու պոչը սպառնալից վեր է տնկում։ Վերգոն ոստիկանապետին լորտուի տեղ էլ չի դնում։ Մեկ էլ Սուլթանը իր կլոր աչքերը նեղացնում է ու ուշադիր նայում Վերգոյին.
– Ընկեր ջան, ես քեզ ոնց–որ թե մի տեղ տեսել եմ։ Դու կարո՞ղ է...,– ասում է ոստիկանապետը ու անմիջապես բերանը պոչով փակում։
Հետո աչքերը նորից է կլորացնում ու անհանգիստ նոտաներով կամաց արտասանում.
– Դու կարո՞ղ է... օձ խուզող ես... Էն քեռուս աղջիկ Մարալին չլինի՞ դու էիր շուշաթրաշ արել...
Վերգոն միանգամից կտրում է նրա խոսքը.
– Ես դիպլոմավոր հոգեբան եմ՝ աշխարհի ամենալավ հոգեբուժարաններն ավարտած։ Դու էդ ի՞նչ օձ խուզողներից ես խոսում, ինձ ո՞ւմ տեղն ես դրել։
– Չգիտեմ, չգիտեմ։ Աչքիս ալաբուլա ես,– ֆշշացնում է Սուլթանը ու պատրաստվում դուրս գալ Վերգոյի խրճիթից։
Արդեն դռան մոտ մեկ էլ թափով շրջվում է ու պոչը ցուցամատի պես տնկում հոգեբանի վրա.
– Լավ իմանաս, Վերգո տղա, ես քեզ հետևում եմ։
Ասում է ու գնում։
...
...
Ու այդ օրվանից Սուլթանը հոգեբանի մոտից իր պոչը չի քաշում։ Մեկ պատահաբար հայտնվում է նրա հոգեգռփական սեանսներին, մեկ օրդերը ձեռքին՝ մտնում տունը խուզարկելու, մեկ էլ հարցաքննման է քարշ տալիս նրա պացիենտներին։ Իսկ գիշերները փակվում է իր ոստիկանական քարանձավում ու քրքրում արխիվները, որ Վերգոյի մասին ինչ–որ տեղեկություն գտնի։
Իսկ մինչ այդ, Մունդառի Բայղուշ գյուղապետը որոշում է մի մեծ խնջույք կազմակերպել Վերգոյի պատվին, որ կարողանում է իր ոսկի արհեստով այդքան օջախներ շեն պահել։ Գյուղական փարթիին հրավիրվում են բոլոր մունդռիկները։ Ու նշանակված ժամին ամենքը հավաքում են գյուղի մեյդանում, որ մի լավ քեֆ անեն։ Վերգոն էլ, շոյված նման պատվից, զուգվում–զարդարվում է, դուրս գալիս գյուղամեջ։ Բոլորը գալիս են, բացի ոստիկանապետ Սուլթանից։ Խնջույքը ստիպված սկսում են առանց նրա։ Թամադա է նշանակվում գյուղապետ Բայղուշը ու մեկը մյուսի հետևից ճոխ բաժակաճառեր ասում, իսկ Ֆիրգուշն էլ ու տնփեսա եկած էշը կողքից ոգևորում են նրան իրենց սիրահարված աչքերով։
Մունդռցիներն ու Վերգոն մի լավ ուտում–խմում են, փորները լցնում, քեֆները հազար անում։ Չանչն էլ սեղանից ահագին ալան–թալան է անում՝ վերջում չմոռանալով բոլորի ափսեներից կլեպները հավաքել, պահել գրպաններում, որ մունդռցիների աչքը մտցնի իր մահացու մանիան։
Բայղուշի հերթական բաժակաճառի ժամանակ, երբ արդեն որերորդ անգամ խմում էին իրենց հոգեբան ընկերոջը մաքուր հոգու և ազնիվ գործի կենացը, հայտնվում է Սուլթանը՝ իր ոստիկանական հեծանիվին նստած ու վրայի կապույտ, աղմկոտ ազդանշանը միացրած։
– Սուլթա՜նը,– ուրախացած բացականչում են մունդռիկները։
– Էս քեֆ եք անում, հա՞,– ասում է Սուլթանը՝ իջնելով հեծանիվից ու անջատելով դրա անդուր ոռնոցը,– դե բերեք մի կենաց էլ ես ասեմ։
– Ասա, Սուլթան ջան, ասա,– միաբերան գոռում են գյուղացիները,– բաժակ տվեք էս մարդուն։
Բայղուշն իր ձեռքով լցնում է իրենց ոստիկան օձի բաժակը։
– Այ գյադա, էս դո՞ւ էլ ես ստեղ,– ասում է Սուլթանը՝ նկատելով Չանչին,– դե լավ, սպասիր, քեզ քիչ մնաց, էսա չանչերիցդ կախեմ բանտախցում, կաշիդ կլպեմ։
– Սուլթան ջան, էլ բարկանալդ ո՞րն է, հիվանդ տղա է, գեղումը ամենքս էլ գիտենք,– փորձում է նրա զայրույթը մեղմել Բայղուշը։
– Ոչ մի հիվանդ էլ չի,– բաժակը սեղանին հարվածելով՝ բղավում է Սուլթանը,– ձեզ բոլորիդ խաբել են, մունդռիկներ։
Վերգոն գամվում է տեղում։ Գյուղացիները զարմացած իրար են նայում։ Իսկ ոստիկանապետը պոչը տնկում է Վերգոյի վրա։
– Էս ձեր փեշակավոր տղեն ոչ մի զիբիլ էլ չի, հոգեբան էր խաղում գլխներիս, սրա՜ն նայեք, հարիֆ մունդռիկներ էր գտել,– ասում է ու բաժակը նորից վերցնելով՝ լցնում բերանը,– ես իմ կենացը խմեցի։
– Էս ի՞նչ ես ասում, Սուլթան ջան,– մյուս գլուղացիների նման իրար է խառնվում Բայղուշը։
– Ի՞նչ եմ ասում, տես, թե ինչ եմ ասում։
Ու Սուլթանը դոշին կպցրած աստղի տակից հանում է մի հին փաստաթուղթ և կտրուկ շարժումով բացում այն։ Ապշած մունդռիկների առջև է հայտվում Վերգոյի սևուսպիտակ նկարը՝ վրան գրված. «Փնտրվում է սերիալ օձ խուզող, գտնողներին խոստանում ենք դրամական պարգև»։
– Ո՞նց թե, – ճչում է Բայղուշը՝ նայելով իր կողքի սիրաքստած էշին։
– Սա ոչ մի հոգեբան էլ չի, ամեն ինչ պարզել եմ։ Խաբեբայի մե՜կն է, հանցագո՜րծ։ Ես գիտեի, չէ՞, ես ախր գիտեի... Էդ դո՜ւ էիր խուզել մեր կուկլա Մարալին,– շարունակում է բղավել Սուլթանը։
Եվ այստեղ մեծ աղմուկ է բարձրանում։ Բոլորը հասկանում են, թե ինչ խաղ է իրենց գլխին խաղացել ճարպիկ խոպանչին։
– Մեզ էլ է խուզել,– աղաղակում են խաբված մունդռիկները,– հարամ լինի քո ամեն ինչը, Վերգո տղա, թո՜ւ...
Տեսնելով խաբված մունդռցիների կատաղած դեմքերը ՝ Վերգոն լցնում է տակը, ինչպես և սազական է իրեն հարգող ամեն մի Վերգոյի։
Սուլթանը կանգնում է նեղն ընկած Վերգոյի առջև ու գյուրզայանում.
– Հըն, կլեպտամանկա, հի՞մա ինչ կասես։
Խոպանչին, տեսնելով իր շուրջը հավաքված մի նախիր մունդռցիների զայրույթից կարմրած աչքերը, որոշում է իր կաշին փրկելու համար մոտները խղճահարություն առաջացնել.
– Մեղավոր եմ, բայց խղճացեք... ախր մուրազի վրա տղա եմ։
– Էդ բեմուրազն էլ մենք էին, հա՞,– վրա է տալիս կատաղած Շերիֆը։
– Փակե՜լ բանտախցում ավազակին, ո՜չ մի ներում,– լսվում է ամեն կողմից։
Միայն երրորդ անձ դարձած էշն է, որ երախտապարտ աչքերով շարունակում է նայել Վերգոյին՝ մտքում օրհնելով նրա բարի գործը ու չհասկանալով, թե այդ հիմար մունդռիկները ինչ են ուզում մեծ բարերարից։
Բայղուշն էլ, գրկելով իր Ֆրիգուշին, մի կուշտ լաց է լինում, հետո հազիվ–հազիվ հավաքում իրեն ու նորից կանգնում սեղանի գլխին։
– Հեչ լավ բան չեղավ, ժողովուրդ ջան,– ասում է գյուղապետը,– հեչ...
Ու տեսնելով, որ Սուլթանը և մունդռիկները արդեն ոլորում են Վերգոյի թևերը, որ գցեն հեծանիվի վրա ու տանեն բանտ՝ ձեռքի շարջումով կանգնեցնում է նրանց։
– Հլը, կացեք, մունդռցիք։ Բան եմ ասում... Հա, Վերգոն հեչ լավ տղա դուրս չեկավ, անջիգյարը...
Գյուղացիները համաձայնելով ախուվիշ են անում։
– Բայց նրան բերդումը փակելուց մեր պրաբլեման չի կորի,– շարունակում է գյուղապետը,– մեր էսքան ունեցվածը, որ դա կերավ, էլ չեմ ասում... մարալնի ուշերբը... բա դրա հարցը ո՞նց պիտի լինի...
Ու Բայղուշը, նորից հիշելով իր գլխին եկածը, աչքերը լցնում է ու մղկտալով հայտնում իր որոշումը.
– Մեր Մունդառը հնացել է, քանդուքարափ էղել, շինարություն անող չունենք։ Ես էսպես եմ մտածում։ Բերեք Վերգոյին ու էն չանչոտ ջեբկիրին դնենք էդ գործի վրա, թող բանվորություն անեն, համ փեշակ կսովորեն, համ էլ մեզ տված վնասը դրանով կփակեն։
Մունդռիկները միտք են անում, Սուլթանի հետ գցում–բռնում ու համաձայնում են։
Վերգոն, որ ավելի մեղմ որոշում էր սպասում այդքան օգնած Բայղուշից, փորձում է փոխել դատ ու դատաստանի ընթացքը։
– Էդպես ո՞նց կլինի, ի՞նչ շինարարություն, ախր ես չեմ կարող, մի հատ իմ մատղաշ ձեռքերին նայեք... Հիմա ի՞նչ եմ անելու։
– Ի՞նչ պիտի անես, ընկել ես, պիտի քաշես,– պոչը օդում տնկելով՝ արտաբերում է Սուլթանը ու դրանով փակում դատը։
Այդպես էլ անում են։ Հոգորին ու Չանչին պինդ նստացնում են շինարարության վրա։ Ասում են՝ երկուսն էլ կարգին շինարար են դառնում, սկսում են ազնիվ քրտինքով վաստակել իրենց հացը։ Մունդառն էլ սիրունանում, նորանում է, ծլում, ծաղկում։ Բայղուշն ու Ֆրիգուշը որոշում են իրենց փսիխասերդեչնի պրաբլեման երկուսով լուծել, հիասթափված էշին էլ հետ են ուղարկում հորանց տուն։ Իսկ Սուլթանին կարգին հետախուզական աշխատանքի համար երկրորդ աստղն են տալիս, որը հպարտությամբ կախում է չեղած դոշից ու ասում են՝ նրա մասին անգամ թիվի–ով են ցույց տալիս։ Ինչ վերաբերում Չանչին, ապա նա երբեմն կարոտով հիշում է իր հիվանդության օրոք վայելած անցած–գնացած օրերը, բայց այսուհետև չանչով–գլխով մտնում է իր նոր փեշակի մեջ ու կարգին մարդ դառնում։ Վերգոն էլ հասկանում է, որ ծեփի հետ աշխատելը օձ խուզելուց ավելի հաճելի է և կարևորը՝ սթրեսներից հեռու։ Թե չէ, ինքն էլ հո լա՞վ գիտեր, եթե խաբեբա խոպանչու լարված աշխատանքը շարունակեր, կարող էր համ լիբիդոյի փսիխոսոմատիկ բորբոքում ստանար, համ էլ, հեռու մեզնից, սումբլիմացիայի շիզոիդ դրսևորում ձեռք բերեր...
Հենց այս մտքերի վրա էլ երկնքից երեք զամբյուղ խաշած ձու է ընկնում, մեկը՝ աչքը ձվին մնացած Չանչին, մյուսը հոգու շինարար Վերգոյին, երրորդն էլ՝ հոգեբաններից մինչ օրս խերվածներին։ Անուշ լինի։
Հրաշալի բառախաղեր, տեղին ու շատ հումորով գործածված արտահայտություններ, ժողովրդական խոսքի համ ու հոտ, ասացվածքներ, անսպառ հումոր... Ռիփ, էս թեմայում ivy-ն բրենդ ա, ապրես:
Find what you love and let it kill you. (c) Bukowski
Ռիփ, լրիվ դեմք ես, ապրես......
I may be paranoid but no android!
Չէի ուզում գրել! Հեղինակը ստպեց!
Ինձ այս հեքիաթը մի քիչ ավելի պակաս դուր եկավ, քան նախորդները: Չէի ուզում գրել, որովհետեւ չեմ կարողանում կողմնորոշվել, թե հատկապես ինչու: Թե ուղղակի չպատկերացրեցի էդ ամենը, թե հումորի մասով Ռիպուլը էս անգամ մի քիչ քծիպություն էր արել
В детстве я нередко сочинял заведомый вздор и притом всегда
только для того, чтобы вызвать удивление окружающих…Чарльз Дарвин
Տեսնու՞մ ես, ամեն ինչ էդքան էլ դժվար չէր, իսկ դու չեմ ու չում էիր անում, թե դուր չգալը չեմ գրի։Չէի ուզում գրել! Հեղինակը ստպեց!
Ինձ այս հեքիաթը մի քիչ ավելի պակաս դուր եկավ, քան նախորդները: Չէի ուզում գրել, որովհետեւ չեմ կարողանում կողմնորոշվել, թե հատկապես ինչու: Թե ուղղակի չպատկերացրեցի էդ ամենը, թե հումորի մասով Ռիպուլը էս անգամ մի քիչ քծիպություն էր արել
Տեսնու՞մ ես, ամեն ինչ էդքան էլ դժվար չէր, իսկ դու չեմ ու չում էիր անում, թե դուր չգալը չեմ գրի։Էլ չեմ անի չարություն:
В детстве я нередко сочинял заведомый вздор и притом всегда
только для того, чтобы вызвать удивление окружающих…Чарльз Дарвин
Մի հատ էլ ունեմ հեքիաթ, որը մտածում էի՝ դնել ակումբում, թե չէ։ Բանն այն է, որ ինքը նման չէ իմ մյուս հեքիաթներին ու չգիտեմ՝ ոնց կընկալվի։
Մի քիչ էքսպերիմենտալ է. վերցրել եմ իմ «Սովորական պատմություն կոճակի մասին» պատմվածքի ոճը ու մեջը մի քիչ հեքիաթայնություն ավելացրել։ Չգիտեմ՝ ինչ է ստացվել։ Շատ կուզենայի լսել բոլորիդ կարծիքները։
Հեքիաթս նվիրում եմ մի ակումբցու, ում հա խոստանում էի ներառել վերջին հեքիաթներիս մեջ, բայց այդպես էլ չէի կատարում խոստումս։
Այս մեկում կաս, հաստատ։ Շնորհակալ եմ ոգեշնչման համար ու հուսով եմ՝ շատ չեմ հիասթափեցնի։
Փայլուն վանդակը
Տեսնես ինչի՞ մասին են մտածում տնային կենդանիները։
Այսպես էլ սկսվում է հեքիաթը՝ «առանց լինում է, չի լինում»–ի։ Բայց միևնույն է հեքիաթ է, որովհետև վերջում չեք հավատալու ինձ, անգամ եթե ասեմ, որ գրածս պատմվածք էր՝ միանգամայն իրական։
Եվ այսպես, ինչի՞ մասին են մտածում շները, կատուները, թութակները... և մի սպիտակ սոխակ։ Սոխակ, որն ապրում էր բարձրահարկ շենքի վերջին հարկի բնակարանում՝ փայլուն վանդակի մեջ։ Նրան պահող զույգը ձանձրալի էր սոխակի համար։ Ու թռչնակի երգելն անգամ չէր գալիս, այնքան տաղտկալի էր նրա կյանքը։ Նման կյանքին կամ պետք էր հարմարվել, կամ էլ փախուստի մի լավ ծրագիր մշակել և իրականացնել։ Թռչնակը չգիտեր էլ, թե ինչին հարմարվել. անկյանք գոյությանը չեն հարմարվում, դրանից կամաց մեռնում են։ Իսկ սոխակը ապրել էր ուզում, և մի գարնանային օր, երբ կամաց մեռնող տիրուհին բացում է թռչնակի դուռը, որ մաքրի նրա վանդակը, սոխակը հաջողացնում է, մի երկու փետուր կոտրտելով, դուրս թռչել վանդակից, հետո էլ պատուհանի օդանցքից։ Արածը նման էր ինքնասպանության, քանի որ վաղուց չէր օգտագործել իր նուրբ թևիկները, իսկ իններորդ հարկից թռիչքը նման դեպքերում բարեհաջող վայրէջքի քիչ հույսեր են թողնում։ Բայց հրաշքի թեթև ձեռքով սոխակը, միայն մի կուշտ վախ ուտելով, կարողանում է իրեն գցել մոտակա ծառերի ճյուղերի վրա։ Խաչակնքվելուց հետո նստում, միտք է անում, թե ինչ անի իր այս նոր ձեռք բերած ազատության հետ։
«Էլ ոչ կեր տվող կլինի, ոչ տակդ մաքրող»,– ինքն իրեն մտմտում է թռչնակը։ Հենց այդ պահին մեկ էլ զգում է, որ ծառի վրայի բոլոր եղած–չեղած առգավներն ու ճնճղուկները ուշադիր իրեն են նայում։ «Հետն էլ՝ օտարական...»,– շարունակում է միտքը թռչնակը։ Զգալով դատարկ փորիկի՝ սոխակին վայել քնքուշ գռմռոցը՝ արդեն քիչ է մնում կարոտի իր փայլուն վանդակը, երբ մեկ էլ գետնի վրա տեղացի ծտերի աչքից վրիպած մի քանի փշրանք է տեսնում։ Ու դե ի՞նչ կանի ամեն մի խելոք սոխակ նման դեպքում, իհարկե կհարցնի.
– Ժողովուրդ, էն գետնին ընկած հացը ո՞ւմն է։
Վերջ, էլ չկա հաց. տերն եկավ, տարավ։
«Սոխակ լինելը երևի շատ բաժան բան է։ Դե արի ու ապրի էս ագռավների ու ճնճղուկների մեջ»,– աչքերը լցնելով՝ միտք է անում փախստականը։ Գլուխը բարձրացնում է իր իններորդ հարկի կողմը, հետո նայում ձեռքի ժամացույցին. վանդակում այ հիմա արդեն ուտելու ժամն էր։ Մի՞թե մի կտոր հացի համար արժե կամաց մեռնել... «Արժե»,– պատասխանում է սոխակի քնքուշ փորիկը։ Գնա՞լ հետ, թե չգնալ. այս էր խնդիրը։ Նման ծանր մտքերի հետ ծիտիկը սկսում է մի ծառից մյուսը թռչկոտել՝ փորձելով հարմարվել նոր պայմաններին։ Հերթական ծառի վրա նրա դիմաց է դուրս գալիս մի չաղլիկ ու կանաչ թրթուր։ Թռչնակը որոշում է, որ մինչև երեքը կհաշվի, աչքերն ու քիթը կփակի և կուլ կտա զզվելի հաստլիկին։ Այդպես էլ անում է, բայց մեկ ու կեսի վրա մեկ էլ զգում է, որ մեկը փայտիկով իրեն հրմշտում է։ Աչքերը բացում է, տեսնի՝ թրթուրը մի պստլիկ ճյուղով հրում է իրեն։
– Ես ասեցի՝ ուշքդ գնաց, տնաշեն,– թեթևացած շունչ է քաշում թրթուրը։
«Դե արի ու սրանից հետո կեր հոգատար պոնչոյին. լրիվ հարամ արեց» ,– մտածում է սոխակը։
– Ես գիտեմ, որ ընդհանրապես թութակներն են խոսող լինում, բայց եթե ուզես, մի երկու բառ էլ դու կասես,– լուռումունջ թռչնակին նայելով՝ ասում է թրթուրը։
– Ես խոսել կարող եմ,– անմիջապես արդարանում է թութակը։
– Հա, նոր տեսա, հաց էիր բաժանում...
Այս ասելով՝ թրթուրը թոթվում է ուսերը և պատրաստվում հեռանալ։
– Մի բան ասեմ, հա՞,– հարցնում է սոխակը։
– Հա,– համաձայնում է հաստլիկը։
– Ես շատ սոված եմ ու ամաչում եմ խոստովանել, բայց... երևի քեզ ուտեմ, ոչինչ, հա՞։
Թրթուրը ուշադիր նայում է վրան, հետո պատասխանում.
– Դու շատ քաղաքավարի ես. էդպես միշտ սոված կմնաս, նույնիսկ իմ նման դանդալոշը քեզնից անվնաս կմնա։
– Բայց ես սոխակ եմ, ուրիշ կերպ լինել չեմ կարող...
– Հա, ճիշտ ես, սոխակի բախտն էլ բախտ չի։ Դե արի քեզ մի ուրիշ կենդանի դարձնենք։
Սոխակը ոգևորված հարցնում է.
– Իսկ հնարավո՞ր է։
– Հնարավոր է, բա էս ձեռքիս փայտը կարծում ես ինչի՞ համար է։
– Ինձ ուշքի բերելու։
– Դե նաև... բայց համ էլ կարող ենք մի քիչ մագիա–մուգիա անել։
Ու թրթուրը բարձրացնում է փայտիկը։
– Հը՞ն, ի՞նչ ես ուզում դառնալ։
Սոխակը ծլվլում է.
– Էնպիսի մի կենդանի, որ շատ քաղաքավարի չլինեմ ու փորս էլ սոված չմնա, հետն էլ, որ էս ագռավներն ու ճնճղուկները վրաս թարս չնայեն, այլ վախենան ինձնից։
Հաստլիկը փայտով քորում է ծոծրակը, հետո ասում.
– Իմացա։ Աչքիս վրա։
Ու փայտիկը կպցնում է սոխակի գլխին՝ քթի տակ ինչ–որ բան մրթմրթալով։ Թռչնակի վախեցած ծլվլոցը մի ակնթարթում վերածվում է մլավոցի։
– Դե գնա, վայելիր, – ասում է թրթուրը սպիտակ փափկամազկին ու փայտիկն առած՝ հեռանում։
...
...
Կատուն մնում է շվարած կանգնած։ Սկսում է ուսումնասիրել իրեն նոր մաշկի մեջ, մեկ էլ զգում է, որ դա արդեն հեչ էլ ինքը չի. փետուրներից բացի ուրիշ բաներ էլ է փոխվել... այնտեղ, խորքում՝ սրտի մեջ։ Մի ճարպիկ ցատկով իջնում է ծառից՝ ծտերին ահ ու սարսափ տարածելով, ու պոչը տնկած՝ սկսում է ման գալ բակում։ Մեկ էլ քթին հասնում է թարմ ձկան անուշ հոտ։ Ու առաջնորդվելով իր խելացի բեղիկներով՝ գնում կանգնում է մի պատուհանի տակ, որտեղից էլ կանչում էր ձկան բույրը։ Առանց երկար–բարակ մտածելու՝ ցատկում է բաց պատուհանի գոգին, այնտեղից էլ՝ սեղանի վրա ու սկսում ձուկն ուտել։ Քիչ անց մտածում է, որ ավելի ապահով կլինի իր որսը դուրս հանել. մեկ էլ տեսար մեկը մտնի խոհանոց ու բռնացնի իրեն անհարմար դրության մեջ։ Եվ այն է, ուզում է ձկան մնացորդները հանել խոհանոցից, երբ գլխին մի մեծ ավել է իջնում ու ճղճղան մի ձայն ծակում է ականջը։ Փափկամազիկը ֆշշացնում է անհայտ հակառակորդին, ճանկռում ավելը ու դուրս թռչում պատուհանից՝ հայհոյելով նման վերաբերմունքը իր պես կենդանու հանդեպ։ Գոհ չմնալով իր կատվային բախտից՝ փափկամազիկը որոշում է նորից գնալ թրթուրի մոտ։ Գալիս է ծառի վրա ու սկսում կանչել թրթուրին։ Հաստլիկը, փայտն առած, դուրս է գալիս ծառի փչակից։
– Էսքան շուտ եկար։ Ես ավելի երկար էի հաշվարկել,– ասում է կանաչ թրթուրը։
– Քո արածը քո դուրն եկա՞վ։ Գլխիս ավել կոտրեցին։ Բա դու մա՞րդ ես,– դժգոհում է կատուն։
– Վրաս մունաթ չգաս, կարգին խոսիր,– զայրանում է չաղլիկը։
– Կներես, սոխակ չեմ։
– Բա հիմա ի՞նչ ես ուզում ինձնից։
– Ինձ մի ուրիշ բան դարձրու, կատու լինելը դուրս չի գալիս,– փնթփնթում է փիսոն։
Թրթուրը աչքերը փայլեցնում է ու պայման դնում.
– Չեղավ, հիմա իմ հերթն է. մի հատ ես եմ քեզ դարձնում, մի հատ դու ինձ։
– Ինքդ քեզ չե՞ս կարող,– զարմանում է կատուն։
– Ինքս ինձ շատ բան եմ կարող, բայց էն էֆեկտը չի։
– Դե լավ, բա ի՞նչ ես ուզում դառնալ։
Թրթուրը նստում է կատվի կողքին ու ասում.
– Մի էնպիսի մեկը, որ արագաշարժ լինի, մեծոտ ու մկանոտ։ Հա, մեկ էլ խնդրում եմ, ոչ կանաչ չլինի, ոչ էլ կանաչեղեն ուտի... զզվել եմ։
Կատուն միտք է անում, միտք է անում ու փայտիկը կպցնում է թրթուրի գլխին՝ քթի տակ արտասանելով կախարդական կենդանու անունը... ու ինքն իր արածից լեղաճաք լինում։ Լսելով շան հաչոցը՝ պոչը գզելով ֆշացնում է ու բարձրանում ծառի ամենավերին ճյուղին։ Շունն էլ, վախենալով նրանից, որ բարձր ծառի վրա է, մի կերպ կպնում է բնին ու վերև գոռում.
– Դու հո խփնվա՞ծ չես։ Հիմա պիտի շուն ու կատու խաղա՞նք։ Ձեռքս ընկնես, գզելու եմ... Հաֆ, հաֆ...
– Բողար ջան, ես մոռացել էի, որ մեր միջև էսպիսի թշնամական հաշիվներ կան... Էս ի՜նչ օյին բերեցի մեր գլխին... Մյաաո՜ւ... Դու ես էլի, արագաշարժ, մսակեր, սևուսպիտակ, եսիմ թե ինչ... է՞ս էիր ուզում։ Հիմա ծառից իջնել էլ չես կարող։
Ու երկուսն էլ մնում են գամված՝ ամեն մեկն իր տեղում։ Շունը գցում–բռնում է, որ պետք է մի բան ձեռնարկել ու ասում է կատվին.
– Հիմա քո հերթն է, կարծեմ չէիր ուզում կատու մնալ։ Հենց քեզ փոխենք, ամեն ինչ էլ տեղը կգա։
Ու փիսոն, սիրտ առնելով, վերևից մլավում է.
– Ուզում եմ լինել մեկը, ով սոխակի նման քնքուշ է ու բարի, կատվի նման՝ սիրուն ու ճարպիկ, իսկ որ ամենակարևորն է՝ խոհանոցի տերն ու տիրականը լինեմ, ավելն էլ միայն իմ զենքը լինի։
Շունը ավելացնում է.
– Մի բան էլ իմ կողմից՝ թող էդ մեկը ինձ կարողանա հանել ծառի վրայից։
Կատուն համաձայնությամբ թափահարում է գլուխը։
– Դե մի քիչ իջիր ներքև,– ասում է հաչանը,– միայն որ կարողանամ փայտիկով կպնել ճակատիդ, ավել թե իջնես, կգզեմ, լավ իմանաս։
Այդպես էլ անում են։ Շունը որոշելով, թե ինչ կախարդական բառեր է ասելու, փայտիկը կպցնում է փիսոյի թավամազ ճակատին ու արտասանում մոգական հնչյունները։ Թավամազ գազանիկը վայրկյանների ընթացքում վերածվում է սպիտակ շորերով մի գեղեցիկ, երիտասարդ կնոջ։ Կինը զարմանքով նայում է իր նոր կերպարանքին, հետո կարճամազ նրբագեղ գլուխը թեքում է շան կողմը, ճարպկությամբ իջնում նրա մոտ, գրկում շանը, և երկուսով արագ հայտնվում են գետնին։ Շունը հավատարիմ աչքերով նայում է իր տիրուհուն ու լպստում նրա ձեռքերը։ Իսկ կինը գրպանից հանում է կաշվե մի վզնոց ու հագցնում շան վզին։ Շան դուրը դա այդքան էլ չի գալիս, բայց նա հնազանդորեն սկսում է քայլել իր սիրունիկ տիրուհու հետևից։
– Գնանք, մեզ ապրելու տեղ գտնենք,– շանն ասում է տիրուհին։
– Գիտես, դու շատ լավիկն ես, բայց ինձ այս վզակապով ապրելը տխուր է թվում։ Չեմ ուզում լինել ինչ–որ մեկի շունը։ Քեզ դարձրի այն, ինչ ուզում էիր, հիմա դու կատարիր իմ ցանկությունը, ինչպես պայմանավորվել էինք։
Կինը շոյում է շանը ու ժպտալով հարցնում.
– Ի՞նչ ես ուզում դառնալ։
– Ինձ դուր չի գալիս, որ քեզ ներքևից եմ նայում քիչ է, դեռ մի հատ էլ քո օգնության կարիքն ունեմ, դարձրու ինձ մեկը, ով քեզնից մեծ է ու քեզնից ուժեղ։ Մեկը, ով ազատ կլինի քո կաշվե վզնոցից, դա ամենակարևորն է։
Կինը խորամանկ ժպտում է ու քնքշանքով շարժում փայտիկը։ Նրա առջև է հայտնվում մի առնական տղամարդ։ Նորաստեղծ այրը նայում է իր ուժեղ ձեռքերին, շոշափում մարմինը և շատ գոհ մնում։ Մեկ էլ ձեռքը տանում է վզին...
– Ախր ես ասեցի՝ մեկը, ով քո վզնոցից ազատ կլինի։
Կինը իր խորաթափանց ու գերող աչքերով նայում է տղամարդուն, որն այդ իսկ վայրկյանից դադարում է զգալ վզնոցը։ Ու տիրուհին ժպտում է իր ողջ կանացիությամբ։ Տղամարդու ոտքերը թուլանում են, կնոջ աչքերում էլ կայծեր են հայտնվում։ Նրանք մի կողմ են նետում փայտիկը, որն իրենց այլևս պետք չէր։
– Բայց որտեղի՞ց էիր գտել այն,– նայելով կախարդական ճյուղին՝ հարցնում է կինը։
– Նա ինքն էր ինձ գտել, ինչպես և դու։
Ձեռք ձեռքի բռնած՝ սիրահարները ճամփա են ընկնում։ Շուտով իրենց համար ապրելու տեղ են գտնում ու բնավորվում։
Սովորաբար այստեղ հեքիաթներն ավարտվում են։ Կամ էլ մեզ ուղղակի չեն պատմում շարունակությունը...
Անցնում են ամիսներ։ Կնոջ աչքերի կայծերը գնալով մարում են, օրերն էլ սկսում են մեկը մյուսից չտարբերվել։ Կենցաղի փոշու մեջ անցյալը սկսվում է խունանալ ու կորչել. կողակիցներն անգամ մոռանում են, թե ինչպես են մի օր հանդիպել ծառի վրա։ Ամեն ինչ դառնում է միօրինակ ու երկրային։ Մի օր էլ նրանց տանն է հայտնվում փայլուն վանդակ, մեջն էլ՝ չքնաղ մի թռչնակ։ Վանդակի ներսից դուրս նայելով՝ նա սկսում է երազել ազատության մասին՝ չուզենալով դառնալ ամուսինների ձանձրույթի անբաժան մասնիկը։ Նման կյանքին կամ հարմարվում են կամ էլ փախչում անվերադարձ։ Թռչնակը չգիտեր էլ, թե ինչին հարմարվել. անկյանք գոյությանը չեն հարմարվում, դրանից կամաց մեռնում են։ Իսկ սոխակը ապրել էր ուզում, և մի գարնանային օր, կամաց մեռնող տիրուհին բացում է թռչնակի դուռը...
Այս նորը դեռ չէ, վերջին երեքը կարդացի: Ամենաշատը ԿՐԿԵՍը դուրս եկավ: Շա՜տ: Միայն վերջում ավելի դաժան ու տխուր լուծում էի սպասում, բայց հիշելով, որ Հեքիաթ է, հանգստացա:
Հա, Կրկեսն իմ դուրն էլ է շատ գալիս. Հայաստոնում եմ գրել, դրանից է այդքան լավը։Մերսի, որ կարդացել ես ու գրում ես կարծիքդ։
Այս պահին թեմայում են 1 հոգի. (0 անդամ և 1 հյուր)
Ձեր իրավունքները բաժնում
Մեջբերել
Էջանիշներ