Հայերենի՝ միջազգային լեզու լինելու նպատակահարմարության հարցը պիտի ուղղել այն եվրոպացի ու այլ գիտնականներին, լեզվաբաններին-լեզվագետներին, ովքեր տիրապետում են բազմաթիվ լեզուների, լեզուների քերականությանն ու գործնականում դրանց կիրառմանը: Նրանք մի տարի չէ որ լեզուներ են ուսումնասիրել կամ հայերի (հատկապես խորհրդային տարիներին) կողմից այնքան մեծ վճարներ չեն ստացել, որ հարցականի տակ դնեն իրենց մասնագիտական արժանապատվությունը:
Այդ գիտնականները բացի լեզվի ճկունությունն ու կիրառական ոլորտում ստեղծագործ լինելու հանգամանքը կարևորելը, հաշվի են առել նաև այն պարագան, որ լեզուն չլինի բազմաքանակ լեզվակիրների կամ գերտերությունների պետական լեզու, որը թույլ կտա տվյալ գերտերությանը կամ ազգին թելադրել իր լեզուն-լեզվամտածողությունը, լեզվամծակույթը: Այսօր դա անում են անգլերենը, ֆրանսերենը կամ իսպաներենը:
Իսկ թե ինչու այդ գիտնականները հունարենը չեն նախընտրել, կամ այն համարել են մեռած լեզու, դա էլ իրենց պիտի հարցնել: Ենթադրում եմ, որ հունարենը այլևս բառաստեղծ գործառույթ չի իրականացնում, զարգացման-արդիականացման փուլ չի ունեցել կամ մի այլ բան գուցե:
Ինչևէ: Սակայն, գիտնականները հաստատ հունարենը լատիներենի հետ չեն շփոթել: Իսկ հիմնական գիտական բառերը ոչ թե հունականի, այլ լատինականի հիմքով են ստեղծված, իսկ լատիներենն իսկապես մեռած լեզու է: Հայերենը՝ ի տարբերություն լատիներենի, մեռած չէ ո’չ եվրոպացիների, ո’չ էլ այլոց համար: Եթե մի քիչ ուսումնասիրեք հայոց լեզուն, ապա կտեսնեք, որ այն հնդեվրոպական լեզվաընտանիքի մայր լեզուն է կամ գոնե եզակի լեզուներից մեկը և չի կարող խորթ լինել հատկապես եվրոպացիների համար:
Ինչ մնում է հայերենի բառաստեղծության հնարավորությանը, ապա դա մեկ անգամ չէ, որ ապացուցվել է, հայերեն բուն բառերը 3-4 տառից են, որոնք նաև հնդեվրոպական շատ լեզուներում են բառարմատներ:
Այո, այսօր հայոց լեզուն աղավաղված է մեր երկրում, եթե չասենք՝ արհամարված, բայց դա չի նշանակում, թե մեր լեզուն է մեղավոր դրանում, ու այն չի կարող միջազգային նշանակության լինել: Սա արվում է օտարի ու ներքին թշնամու համատեղ ջանքերով ու որևէ կապ չունի հայերենի կարողությունների հետ: Մարդկային տականքն է աղավաղում մեր արարչական ոսկեղենիկ լեզուն: Սա մեր երկիրը ներսից գրավելու, մեր լեզվամտածողությունը փոխելու, մեր բառերի ու բառամտածողության խորհուրդներից մեզ կտրելու միտում ունի:
Հետաքրքիր է այն դիտարկումը, թե հայոց լեզուն չի կարող միջազգային լինել, որովհետև ժարգոն ունի: Այդ ո՞ր լեզուն չունի: Չկա նման լեզու, որ «ջահելությունը» ժարգոնացրած չլինի, նաև՝ հունարենում: Ինչքա~ն օտար բառերով է համեմված նույն հունարենը «ջահելության» շրջանում, հատկապես ամերիկյան «շիկ»-բառերով: Իսկ ամերիկյան անգլերենն ամբողջությամբ ժարգոն է: Կամ՝ ի՞նչ է նշանակում՝ մերոնք կարգին հայերենը չգիտեն, ուրեմն այն չի կարող լինել միջազգային: Ի՞նչ կապ ունի: Եթե հարցը դա է, ապա, երբ միջազգային լինի՝ պարտադրված կսովորեն: Խեղկատակներ կան, որոնց համար միայն միջազգային չափանիշներ գոյություն ունեն…
Հավատացե’ք, այսպես կոչված դժվար արտասանվող ծ կամ ձ, ավելի դժվար՝ ղ տառերը, նույնիսկ ռուսներն են արդեն արտասանում, այդ ի~նչ մի մեծ խնդիր է եվրոպացու համար: Օրինակ սովորեցին եվրոպացիները իտալական պիցցա բառը որը անգլերեն պիձձա է արտասանվում:
Զարմանալի է, որ լեզվի հարցի քննարկման ժամանակ հայհոյանքի մասին ենք խոսում: Ամերիկյան կինոնկարներում հայհոյանքը դերասանների հիմնական բառապաշարն է, կյանքում աղ ու հացի պես մի բան է դարձել, սա տեղափոխվել է նաև Եվրոպա: Ռուսների մասին էլ չխոսենք, կմեռնեն առանց հայհոյելու: Հիմա մենք մեզ ե՞նք ի ցույց դնում այս մյուսների շարքում:
Էջանիշներ