Hurricane-ի խոսքերից
ՄԻՖ ԵԲՐԱԵՑԻՆՆԵՐ 1: 8 ՀԱՄԱՐԻ ՄԱՍԻՆ
Նոր Աշխարհ թարգմանությունը եբրաեցիններ 1: 8 թարգմանել է այսպես` << Բայց Որդուն մասին է ասում է. Աստված քո գահն է հավիտյանս հավիտենից,>>
Հունարեն լեզվի մասնագետ Պրոֆեսոր Ջեյսոն Բեդունը (Jason David BeDuhn) խոսելով «Քու աթոռդ, ո'վ Աստված>> և << Աստված քո գահն է>> տարբերակնների մասին գրում է. <<Այսպիսով մենք պետք է եզրակացնենք, որ թարգմանության ամենայն հավանական տարբերակն <<Աստված քո գահն է>>: Նոր կտակարանի ժամանակակից գիտնականներից երեքը` Westcott, Moffatt , և Goodspeed եկել են նույն եզրակացության ինքնուրույն: Բանն այն է, որ եթե այս հատվածը Նոր կտակարանում ներկայացվեր մեկ ուրիշի նկատմամբ, ապա թարգմանիչները չէին տատանվի այդ հատվածը թարգմանել`<<Աստված քո գահն է>>; Ամենայն հավանականությամբ դա միայն նրա համար, որ թարգմանությունների մեծամասնությունը կատարվել են մարդկանց կողմից, որոնք արդեն հավատում էին, որ Հիսուսը Աստված է, որը թարգմանության քիչ հավանական տարբերակն է: Թարգմանիչի խնդիրը չի կայանում արդյո՞ք Հիսուսը Աստված է թե՞ ոչ և ոչ էլ արդյո՞ք այս համարում Հիսուսը <<Աստված է>> անվանավել: Թույլ տվեք նորից կրկնել, որ թարգմանության երկու տարբերակններն էլ ըստ հունարեն քերականության ճիշտ են; Քիչ հիմքեր կան պնդելու թե թարգմանությունների երկու տարբերակներից որևէ մեկը սխալ է; Այն ինչ կարելի է քննարկել թե որ թարգմանություն է ավելի հավանական>> Truth in Translation: Accuracy and Bias in English Translation of the New Testament p.101
Հիմա մարդ բանուգործ պիտի թողնի, պսևդոմիֆեր հերքի՞: 
Եվ այսպես Պողոս առաքյալի թուղթն առ Եբրայացիս 1: 8՝
«Իսկ ցորդին ասէ. Աթո՛ռ քո Աստուած յաւիտեա՛նս յաւիտենից. գաւազան ուղղութեան, գաւազան արքայութեան քոյ:»
"πρὸς δὲ τὸν υἱόν, Ὁ θρόνος σου, ὁ θεός, εἰς τὸν αἰῶνα τοῦ αἰῶνος· ῥάβδος εὐθύτητος ἡ ῥάβδος τῆς βασιλείας σου."
Հիմա, ի՞նչ են ասում վկաները՝
«Եբրայացիս 1: 8-ը ցիտում է 44-րդ Սաղմոսի 7-րդ տողը (այլ թարգմանություններում 45-րդի 6-րդը - փակագիծը իմն է), որը սկզբնապես ուղղված է եղել Իսրայելի մարդկային թագավորին: Ակնհայտ է, որ Աստվածաշնի Սաղմոսների հեղինակը չէր մտածում, որ այդ մարդկային թագավորը կարող էր Ամենակարող Աստված լինել: Ավելի ճիշտ ենթադրվում էր մի փոքր այլ բան, ինչպես ասվում է RS-ում (Revised Standard Version, 1971թ. - փակագիծը իմն է)՝ «Քո աստվածային աթոռը», NE-ում (New English Bible, 1970թ. - փակագիծը իմն է)՝ «Քո աթոռը նման է Աստծո աթոռին», JP-ն (մասորետիկ տեքստը, 1917թ. - փակագիծը իմն է)՝ «Քո աթոռը՝ տրված Աստծուց»: Սողոմոնը, ում ամենայն հավանականությամբ ուղղված է եղել սաղմոսը, նստել է «Եհովայի գահին» (Ա Մնացորդաց 29:23): Համաձայն այն փաստին, որ Աստված այլաբանորեն համարվում է «աթոռ» կամ աղբյուր կամ աջակից Քրիստոսի թագավորության, Դանիել 7:13,14-ը և Ղուկաս 1:32, ցույց են տալիս, որ Աստված նման իշխանություն է հանձնել նրան:» («Դատողություններ Գրվածքների հիմքերի մասին», 1989թ., «Երրորդություն», Եբրայացիս 1: 8)
Սակայն փաստը, որ Սաղմոս 44(45)-ը ուղղված է երկրային թագավորին համոզիչ չէ, իսկ իրենց բերած օրինակներում փոփոխված է սկզբնաղբյուրի իմաստը Սաղմոս 44:7՝
«Աթոռ քո Աստուած յաւիտեանս յաւիտենից, գաւազան ուղղութեան գաւազան արքայութեան քոյ։»
"ὁ θρόνος σου ὁ θεός εἰς τὸν αἰῶνα τοῦ αἰῶνος ῥάβδος εὐθύτητος ἡ ῥάβδος τῆς βασιλείας σου"
כִּסְאֲךָ֣ אֱ֭לֹהִים עוֹלָ֣ם וָעֶ֑ד שֵׁ֥בֶט מִ֜ישֹׁ֗ר שֵׁ֣בֶט מַלְכוּתֶֽךָ׃
Եբրայերեն ընդգծածս մասը (Mwle Myhla Kaok) բառացիորեն թարգմանվում է «Գահ Աստված հավիտյան»:
Բայց եկեք վերադառնանք հունարենին:
Վկաների հիմնական խնդիրն այն է, որ հունարեն բնագրում ὁ θεός /o yeov/ որոշյալ և ուղղական հոլովով դրված գոյականն է: Որպեսզի խուսափեն Հիսուսի ուղղակի Աստված լինելու հանգամանքը ընդունելուց, իրենք թարգմանում են «Բայց Որդուն մասին է ասում է. Աստված քո գահն է հավիտյանս հավիտենից»: Ուղղական հողովը գործածվում է այն իմաստով, որ o yeov-ը վերաբերվում է ոչ թե Որդուն (ton uion), այլ Որդու գահին (o yronov): Հերթական խեղաթյուրումը:
Փորձի համար կարելի է Աստվածաշնչի զանազան հատվածներում փնտրել o yeov-ի կիրառություններ: Նկատում ենք, որ ուղղական հողովին զուգահեռ հաճախ այն գործածվում է կոչական հոլովով՝ vocativus-ով: Օրինակ Մարկոս 15:34՝
«Եւ յիններորդ ժամուն աղաղակեա՛ց Յիսուս ի ձայն մեծ՝ եւ ասէ. Ե՛ղի՝ ե՛ղի՝ ղամա սաբաքթանի. որ թարգմանի. Աստուա՛ծ իմ, Աստուա՛ծ իմ, ընդէ՞ր թողեր զիս:»
"Καὶ τῇ ὥρᾳ τῇ ἐνάτῃ ἐβόησεν ὁ Ἰησοῦς φωνῇ μεγάλῃ, λέγων, Ἐλωΐ, Ἐλωΐ, λιμὰ σαβαχθανί; Ὅ ἐστιν μεθερμηνευόμενον, Ὁ θεός μου, ὁ θεός μου, εἰς τί με ἐγκατέλιπες"
Սա քոյնե խոսվածքի առանձնահատկություններից է, երբ հաճախ (բայց ոչ միշտ) կոչականն արտահայտվում է ուղղական հոլովով: Ու շատ մասնագետներ Եբրայացիս 1: 8-ն ընդունում են իբրև vocativus.: Ասենք լիբերալ ուսումնասիրող ոչ ավանդական մեկնաբանությունների կողմնակից Բ.Ֆ. Վեսթքոտտը, ում խոսքերը վկաները իմ վերոմեջբերած աշխատության մեջ օգտագործում են հօգուտ իրենց, խոստովանում է, որ o yeov «նույն հաջողությամբ նաև կոչական կարող է լինել»:
Վերադառնանք Եբրայացիներում մեջբերված Սաղմոսի եբրայերեն բնագրին: Վերը հիշատակված Myhla Kaok կապակցության մեջ ռաջին բաղադրիչը (Աստված) կարող է հանդես գալ իբրև կոչական (եբրայերենում չկան հոլովներ): Ինչն էլ հենց ավելի բնորոշ է Սաղմոսներին, երբ նման կապակցությունը նախադասության մեջտեղում է:
Օրինակներ՝
Սաղմոս 47:10 (48:9)
«ընկալաք Աստուած զողորմութիւն քո ի մէջ ժողովրդեան քոյ»
"ὑπελάβομεν ὁ θεός τὸ ἔλεός σου ἐν μέσῳ τοῦ ναοῦ σου"
דִּמִּ֣ינוּ אֱלֹהִ֣ים חַסְדֶּ֑ךָ בְּ֜קֶ֗רֶב הֵיכָלֶֽךָ׃
Սաղմոս 55:13 (56:12)
«Յինէն են ուխտք իմ, զոր տաց քեզ Աստուած աւրհնութեամբ։»
"ἐν ἐμοί ὁ θεός αἱ εὐχαὶ ἃς ἀποδώσω αἰνέσεώς σοι"
עָלַ֣י אֱלֹהִ֣ים נְדָרֶ֑יךָ אֲשַׁלֵּ֖ם תּוֹדֹ֣ת לָֽךְ׃
Հիմա հասանք «աթոռ»-ին (գահին): Հետաքրքիր է պարզել, թե հինկտակարանյան հունարեն (քանի որ քննարկում ենք հունարեն նոր կտակարանյան հատված, որն ուղղակի մեջբերում է Հին Ուխտից) տարբերակում ի՞նչ կոնտեքստում է գործածվել Ὁ θρόνος σου/o yronov sou/: Բայցի քննարկվող դեպքից Սեպտուրանգայում այն հանդիպում է ևս երկու անգամ՝
Սաղմոս 92:2 (93:2)
«պատրաստ է աթոռ քո իսկզբանէ յաւիտեանս դու ես։ »
"ἕτοιμος ὁ θρόνος σου ἀπὸ τότε ἀπὸ τοῦ αἰῶνος σὺ εἶ"
Երեմիայի ողբեր 5:19
«Եւ դու Տէր յաւիտեան կաս, եւ աթոռ քո ազգէ մինչեւ յազգ։»
"σὺ δέ κύριε εἰς τὸν αἰῶνα κατοικήσεις ὁ θρόνος σου εἰς γενεὰν καὶ γενεάν"
Վերջին երկու հատվածներից պարզ է դառնում, որ գահը ինքը Աստված է, ընդ որում հավիտյանս: Ակնհայտ է, որ երեք մեջբերումներում էլ խոսքը նույն բանի մասին է, ինչքան էլ դա ոմանց ձեռք չտա:
Սեպտուրանգայում արտահայտությունը հանդիպում է նաև հայցական (ton yronon sou) և սեռական (tou yronou sou) հոլովներով՝ Գ Թագավորություն 1:47-ում, 5:5-ում, Սաղմոս 89:4,14-ում (88:5,15) և 132:11,12-ում (131:11,12): Եվ ցանկացած դեպքում կառույցը չունի կաղապարային իմաստ, ուստի և չի կարող ծառայել Վկաների թարգմանության օրինակով:
Որպես հավելում մի հետաքրքիր փորձարկում: Վերցնում ենք Ὁ θρόνος σου, ὁ θεός (o yronov sou o yeov) կառույցն ու փնտրում հատվածներ yronov-ի փոխարեն այլ գոյականով՝ դրված ուղղական հոլովով:
Արդյունքներ նույն Սաղմոսաց գրքից՝
Սաղմոս 35: 8 (36:7)
«Որպէս զի բազում արարեր զողորմութիւն քո Աստուած. այլ որդիք մարդկան ի հովանի թեւոց քոց յուսասցին»
"ὡς ἐπλήθυνας τὸ ἔλεός σου ὁ θεός οἱ δὲ υἱοὶ τῶν ἀνθρώπων ἐν σκέπῃ τῶν πτερύγων σου ἐλπιοῦσιν"
Սաղմոս 48:10 (47:11)
«Ըստ անուան քում Աստուած սոյնպէս եւ աւրհնութիւն քո ընդ ամենայն տիեզերս, արդարութեամբ լի է աջ քո։
"κατὰ τὸ ὄνομά σου ὁ θεός οὕτως καὶ ἡ αἴνεσίς σου ἐπὶ τὰ πέρατα τῆς γῆς δικαιοσύνης πλήρης ἡ δεξιά σου"
Սաղմոս 139:17 (138:17)
«Ինձ յոյժ մեծարոյ եղեն բարեկամք քո Աստուած, եւ յոյժ զաւրացան իշխանք նոցա։»
"ἐμοὶ δὲ λίαν ἐτιμήθησαν οἱ φίλοι σου ὁ θεός λίαν ἐκραταιώθησαν αἱ ἀρχαὶ αὐτῶν"
Բերված օրինակները քերականորեն նույնական են քննարկվող տողի հետ ու սրանցից ոչչ մեկի հանդեպ կիրառելի չէ Վկաների տրամաբանությունը: Տեսնում ենք, որ ուղղականով դրված գոյականը ոչ բնութագրում է «Թեոսին», այլ պատկանում նրան: Ակնհայտն է, որ նման կառույցներն արտահայտում են կոչականություն՝ vocativus-են:
Վկաների մոտեցումն անընդունելի է և ոչ կոռեկտ:
«Աստված աթոռ քո»՝ սա է Վկաների կոնցեպտը: Բայց սովորաբար նման իմաստային կապակցման դեպքում կիրառվում է eimi (նույնական է մեր է-ին) բայական կապակցիչը՝
Ա Հովհաննես 1:5
«Եւ ա՛յս են աւետիք զոր լուաք առ ի նմանէ՝ եւ պատմե՛մք զի Աստուած լո՛յս է, եւ խաւար ի նմա չի՛ք, եւ ո՛չ մի:» Ա
"Καὶ ἔστιν αὕτη ἡ ἀγγελία ἣν ἀκηκόαμεν ἀπ᾽ αὐτοῦ καὶ ἀναγγέλλομεν ὑμῖν, ὅτι ὁ θεὸς φῶς ἐστίν, καὶ σκοτία ἐν αὐτῷ οὐκ ἔστιν οὐδεμία."
Ա Հովհաննես 4: 8
«Եւ որ ո՛չն սիրէ՝ ո՛չ ճանաչէ զԱստուած, զի Աստուած սէ՛ր է:»
"Ὁ μὴ ἀγαπῶν οὐκ ἔγνω τὸν θεόν· ὅτι ὁ θεὸς ἀγάπη ἐστίν."
Կարճ ասած բոլորն են խոստովանում, ու Աստված սեր է, բայց ոչ ոք չի ասում սերն Աստված է: Ամենայն հավանականությամբ Վկաների տարբերակի դեպքում կլիներ o yeov yronov sou estin: Փաստորեն կոնկրետ նրան դեպքում ստացվում է, որ Աստված թագավորման աղբյուր/գործիք է:
Աստվածաշնչյան ոչ մի հատված չի հաստատում այս միտքը: Ընդհակառակը՝
«Եւ նզովք անդ՝ ո՛չ եւս էին, եւ աթոռն Աստուծոյ եւ Գառին նորա է՛ր ի նմա, եւ ծառայք նորա պաշտէին զնա.» Հայտնություն 22:3
Այսինք Գառը՝ Հիսուսն ու Հայր Աստված նույն գահն ունեն, ոչ թե Հայրը Հիսուսի գահն է:
Եբրայացիներ 1: 8-ի կոնտեքստում հաջորդ տողերում 10-12 ցիտվում է Սաղմոս 102:24-27(101:26-28): Ուստի մի քիչ տրամաբանելու դեպքում ցանկացած մարդ հանգում է պաշտոնական տեսակետին:
Նույնպես հեշտությամբ հերքվում են նաև մյուս «միֆերը», բայց քանի որ ես էլ մարդ եմ ու ժամանակս անսահմանափակ չէ, կպատասխանեմ երբ հասցնեմ, քանի որ նպատակս, ոչ թե ոմանց հետ բանավիճելն է, այլ թեման կարդացողներին պաշտոնական տեսակետներին ծանոթացնելը:
Մեջբերել
Էջանիշներ