Կետադրություն

[Rammstein]

Ռամշտայն ջան, իսկ ո՞վ է որոշողը՝ ով իրավունք ունի, ով՝ ոչ։ Ցանկացած լեզու էլ ժամանակի ընթացքում փոփոխվում է՝ հարմարեցվելով որոշակի պայմանների։ Այդ ո՞ր լեզուն է իր ստեղծման օրվանից նույնը մնացել, որ դու էլ բողոքում ես հայերենի փոփոխություններից։ Բայց էդ հարցը, կարծում եմ, չարժե հիմա քննարկել։ Հիմա լավ են արել, թե վատ՝ արդեն նշանակություն չունի։ Փաստն այն է, որ մենք հիմա դա՛ ունենք ու չենք դժգոհում։ Եթե նույնիսկ վատ են արել, ապա հիմա նորից հետ փոխելը հաստատ անհամեմատ ավելի վատ կլինի, հաստատ իմացիր։

Հալալ ա ադրբեջանցիներին, որ սովետի քանդվելուց հետո իրանց լեզուն հետ բերեցին։ Իրանց մոտ դեռ ավելի ծանր էր վիճակը` տառերն էին փոխել։ Իսկ մեր ժողովուրդը չի գիտակցում, որ լեզուն կարեւոր է։
Սովետի ժամանակ այդ լեզվի փոփոխությունները մի նպատակ էին հետապնդում` մարդկանց զրկել ազգային մտածելակերպից, այլ ոչ թե հեշտացնել, կամ հարմարացնել գրել կարդալը։ Ադրբեջանցիների հարցում դա չստացվեց, իսկ հայրի հարցում` որոշ չափով ստացվեց։

Ի դեպ, հետաքրքիր է. այդքան պաշտպանում ես հին ուղղագրությունը ու փնովում նորը։ Որ այդքան խորշում ես նորից, ինչու՞ ինքդ միշտ այդ ուղղագրությամբ չես գրում, ինչպես, օրինակ, Պանդուխտն է անում։

Պատճառն ավելի քան պարզ է, ես հիմա գրում եմ բոլշեվիկյանով, քանի որ ես լիարժեք չեմ տիրապետում դասական ուղղագրությանը, ու նախընտրում եմ գրել գրագետ բելշեվիկյանով, քան կիսատ-պռատ դասականով։


Մի բան էլ ավելացնեմ «և»-իստների համար։ «և» նշանը ընդամենը «ե» եւ «ւ» տառերի միացումն է, հետեւաբար չի կարելի ասել, թե «եւ» ձեւը մեր հիմիկվա լեզվում սխալ է։

[Սահակ]

Մի բան էլ ավելացնեմ «և»-իստների համար։ «և» նշանը ընդամենը «ե» եւ «ւ» տառերի միացումն է, հետեւաբար չի կարելի ասել, թե «եւ» ձեւը մեր հիմիկվա լեզվում սխալ է։

«հիմիկվա» լեզվում «եւ» ընդանրապես գոյություն չունի։ Գրաբարում «եւ» էին գրում «յու» հնյունի դեպքում, իսկ «եվ» հնչյունների դեպքում գրում էին «և»։ Մի անգամ էլ կարդա http://spitak.blogspot.com/

[Լեո]

Չգիտեմ` արդեն խոսվել է այդ մասին, թե ոչ, իմ կողմից ամենահաճախ նկատվող (և զայրացնող) սխալներից է «թե» շաղկապի վրա հարցական նշան դնելը: Եթե նախադասությունը հարցական նախադասություն է և ունի թե-ով սկսվող ստորադաս նախադասություն, ապա հարցական նշան դրվում է միայն գլխավոր նախադասության հարցական բառի վրա: Ստորադաս նախադասության մեջ (այդ թվում՝ թե-ի վրա) հարցական նշան չի դրվում: Այս դեպքում գործ ունենք, այսպես կոչված, թե-ության հետ:

Օրինակ: Քեզ դուր է գալիս վա՞րդը, թե մանուշակը:
Եվ ոչ թե՝ քեզ դուր է գալիս վա՞րդը, թե՞ մանուշակը: Կամ՝ քեզ դուր է գալիս վա՞րդը, թե մանուշա՞կը:

[ars83]

Շնորհակալություն:
Իսկ հիմա մտովի շեշտ դիր «ա» տառի վրա, ապա «ի» տառի վրա, դրանից հետո «ո» տառի վրա, փորձիր գրել, ապա խնդրում եմ ինձ ասա, թե որ մասում ես դնում:
Ես օրինակ, կարող եմ ասել, թե որտեղ եմ դնում՝ վերին աջ եզրի մոտ, բայց ոչ ամենածայրում, այլ ավելի դեպի կենտրոն: Նույնն անում եմ նաև «և» ու «ու» տառերի դեպքում: Նույնն անում եմ թե համակարգչով գրելիս (խոսքս ինտերնետի մասին չի), թե ձեռագիր գրելիս:

հ.գ. մեկ էլ, խնդրում եմ, ձեռագիր «ու» գրիր (չէ որ «ո»-ն ու «ւ»-ը առանձին չես գրում) ու ասա, թե շեշտը որ մասում ես դնում:

Խնդրեմ, Արտակ ջան, ամեն ինչ երևում է կցված նկարից:

[ars83]

Եւ չկա: Կա և:

Չէ՛, Ա՛րս, այսինքն՝ և՛: եւ-ը արևելահայերենում սխալ է:

Փորձիր ArialAM տառատեսակով հավաքել հետևյալ նախադասությունը Word-ի փաստաթղթում.
«Արևը և տերևաթափը Եվային աներևույթ թվացին»:

Հասկացա տրամաբանությունդ, հասկացա, թե ինչու էիր ճաշակից խոսում : Բայց, ըստ իս, ճիշտ կետադրությունը սիրունությանը զոհ պիտի չդառնա:

Ճիշտ կետադրությունը նշանակում է՝ ընդունված օրենքի համաձա՞յն: Կարո՞ղ ես մեջբերել այդ օրենքի տեքստը, որպեսզի երևա, թե ինչո՞վ չի համապատասխանում նրան «ու» տառի առաջին մասնիկի վրա կետադրական նշան դնելը: /Կարո՞ղ է՝ դա չգրված օրենք է: /

Կանոն-մանոն հարկավոր չէ իմանալ. հարկավոր է քթի գոնե մեկ բաց ծակ:

Եթե նկատել ես՝ կանոնի մասին խոսակցությունը ես չեմ բացել: «Ճիշտ» ուղղագրության վերաբերյալ նույնպես ես չեմ խոսում Արի՛, կողմնորոշվենք. շեշտը, բացականչական և հարցական նշանները դնելիս ինչո՞վ պետք է առաջնորդվել:
Տարբերակ Ա. կանոնով /օրենքով/
Տարբերակ Բ. գեղագիտական զգազումով /կանոնի սահմաններում, իհարկե, որպեսզի, օրինակ, ձայնավորի փոխարեն բաղաձայնը չշեշտենք/:
«Քթի ծակով» տարբերակը ներառված է տարբերակ Բ-ում:

Տպելիս շեշտը վրա չես կարող դնել, կարող ես դնել առաջ կամ հետո:

Ոչ, առաջ տարբերակ հայերենում չկա, սա անգլերենի տրանսկրիպցիան չէ:
Ցավոք, վրա տարբերակը բացակայում է տպելիս /ինչպես Ռամշթայնը նշեց, լավ կլիներ, եթե լիներ/: Դա նշանակում է, որ.
1. Մեկ բաղադրիչից բաղկացած տառերի դեպքում /ա, ի, օ, ո, է, ը/ շեշտը դրվում է հետո.
2. Երկու բաղադրիչից բաղկացած տառերի դեպքում /ու, եւ/ շեշտը կարելի դնել ինչպես վերջում, այնպես էլ՝ առաջին բաղադրիչից հետո, ըստ հայեցողության: /եթե համաձայն չես, հիմնավորիր, խնդրեմ/

[Ներսես_AM]

Փորձիր ArialAM տառատեսակով հավաքել հետևյալ նախադասությունը Word-ի փաստաթղթում.
«Արևը և տերևաթափը Եվային աներևույթ թվացին»:

Չեմ ուզում խորանալ բանավեճի մեջ, բայց այն որ ArialAM տառատեսակը անգրագետ է գրված դեռ չի նշանակում, որ պետք է հարմարվելով այդ վիճակին, պետք է նոր տառեր մոգոնենք մեր համար:
Իսկ բացի դա, ArialAM տառատեսակը յունիքոդ չի, հնացած է այսինքն, ու իրեն վառելն էլ քիչ է:

[ars83]

Չեմ ուզում խորանալ բանավեճի մեջ, բայց այն որ ArialAM տառատեսակը անգրագետ է գրված դեռ չի նշանակում, որ պետք է հարմարվելով այդ վիճակին, պետք է նոր տառեր մոգոնենք մեր համար:
Իսկ բացի դա, ArialAM տառատեսակը յունիքոդ չի, հնացած է այսինքն, ու իրեն վառելն էլ քիչ է:

Փաստն այն է, որ այս տառատեսակը գոյություն ունի և նրանից օգտվողներ կան /անձամբ ես տեսել եմ պարբերական մամուլ՝ հավաքված դրանով/: Հետևաբար, հարց է առաջանում՝ ինչպե՞ս է կարելի շեշտել «եւ» կապակցությունը:

[Chuk]

Խնդրեմ, Արտակ ջան, ամեն ինչ երևում է կցված նկարից:

Մանավանդ մեծատառ Ա-ի վրայի շեշտը սպանեց
Շատ հետաքրքիր է, թե այդ նույն հնարքը համակարգչով ոնց ես իրականացնելու
Նաև ուշադրություն դարձրու, որ դու ուղղակի սովորաբար տառի մեջտեղում ես դնում, «ու»-ն էլ միասին ես գրում ու քո շեշտով տառը չի կիսվում երկու մասի, չի ճեղքվում, իր ամբողջականությունը չի կորցնում

[Chuk]

Փաստն այն է, որ այս տառատեսակը գոյություն ունի և նրանից օգտվողներ կան /անձամբ ես տեսել եմ պարբերական մամուլ՝ հավաքված դրանով/: Հետևաբար, հարց է առաջանում՝ ինչպե՞ս է կարելի շեշտել «եւ» կապակցությունը:

եւ՛ նորից կասեմ, որ տառը չպիտի ճեղքվի, եւ՛ չեմ հոգնի դա անվերջ կրկնելուց

[Հայկօ]

Փորձիր ArialAM տառատեսակով հավաքել հետևյալ նախադասությունը Word-ի փաստաթղթում.
«Արևը և տերևաթափը Եվային աներևույթ թվացին»:

Ներսես_AM-ը արդեն պատասխանեց :

Եթե նկատել ես՝ կանոնի մասին խոսակցությունը ես չեմ բացել: «Ճիշտ» ուղղագրության վերաբերյալ նույնպես ես չեմ խոսում Արի՛, կողմնորոշվենք. շեշտը, բացականչական և հարցական նշանները դնելիս ինչո՞վ պետք է առաջնորդվել:
Տարբերակ Ա. կանոնով /օրենքով/
Տարբերակ Բ. գեղագիտական զգացումով /կանոնի սահմաններում, իհարկե, որպեսզի, օրինակ, ձայնավորի փոխարեն բաղաձայնը չշեշտենք/:
«Քթի ծակով» տարբերակը ներառված է տարբերակ Բ-ում:

Միայն ու միայն տարբերակ Ա, եթե, իհարկե, գրողը սյուռռեալիստ-մորֆինիկ չէ: Գեղագիտական զգացումով կարող է՝ ինձ դուր է գալիս բացատ ընդհանրապես չօգտագործել: Կամ՝ շեշտել բառի բոլոր տառերը:

Ճիշտ կետադրությունը նշանակում է՝ ընդունված օրենքի համաձա՞յն: Կարո՞ղ ես մեջբերել այդ օրենքի տեքստը, որպեսզի երևա, թե ինչո՞վ չի համապատասխանում նրան «ու» տառի առաջին մասնիկի վրա կետադրական նշան դնելը: /Կարո՞ղ է՝ դա չգրված օրենք է: /

Ոչ, առաջ տարբերակ հայերենում չկա, սա անգլերենի տրանսկրիպցիան չէ:
Ցավոք, վրա տարբերակը բացակայում է տպելիս /ինչպես Ռամշթայնը նշեց, լավ կլիներ, եթե լիներ/: Դա նշանակում է, որ.
1. Մեկ բաղադրիչից բաղկացած տառերի դեպքում /ա, ի, օ, ո, է, ը/ շեշտը դրվում է հետո.
2. Երկու բաղադրիչից բաղկացած տառերի դեպքում /ու, եւ/ շեշտը կարելի դնել ինչպես վերջում, այնպես էլ՝ առաջին բաղադրիչից հետո, ըստ հայեցողության: /եթե համաձայն չես, հիմնավորիր, խնդրեմ/

Բնականաբա՛ր շեշտը տառից առաջ դնելը բացառվում է: Գրածիս իմաստն էլ հենց դա էր: Եթե վրա չես կարող դնել, իսկ առաջը հաստատ սխալ է, ուրեմն մնում է միայն հետո դնելը:

Այնուհետև. ի՞նչ ասել է՝ երկու բաղադրիչից կազմված տառ: Այդպիսին հիմա կարող է համարվել միայն Եվ մեծատառը՝ որոշ վերապահումներով: Հիմնական սխալի հիմքում այն է, որ շատերը համառորեն կամ թյուրիմացաբար կարծում են, որ ու-ն երկու տառից է կազմված (այդտեղ իրենց ահավոր մեղքի բաժինն ունեն, իհարկե, անգրագետ կամպյուտռշիկները , նաև՝ արևելահայերը): Այնինչ՝ ու-ն մեկ տառ է, մեկ հնչյուն: Ինչու՞ չես ասում, որ խ-ն էլ հավասար է ի գումարած ւ: Կամ՝ տ = ւ + ո: Նույնն էլ ու-ն է: Այն, որ տպելիս այս տառը երկու կոճակով է գրվում, դեռ չի նշանակում, որ այն երկու տառից է բաղկացած, այլ միայն՝ որ ստեղնաշարի դասավորությունը կազմողի իմացած միակ լեզուն ինչ-որ C++ է եղել, ոչ թե՝ հայերենը: Իսկ եթե ու-ն մեկ տառ է, ապա շեշտը, ըստ վերևում գրածս տրամաբանության, պիտի դրվի դրանից հետո, քանի որ մեքենագրելիս վրան դնել չենք կարող:

[Պանդուխտ]

Ճիշտ այդպես։ Բայց փաստն այն է, որ հազար ինը հարյուր քսանականներին որոշ մարդիկ մեր` Հայոց լեզուն դրել էին իրենց բոստանի տեղը, ու ոնց ուզում մշակում էին։
Այն ժամանակ բախտներս բերեց այնքանով, որ մինչեւ վերջ չկարողացան այդ բոստանի փոխարեն էլիտար շենք սարել (լեզուն չսարքեցին latinatar), նույնիսկ հետագայում մի քիչ այդ շենքը քանդեցին (Յերեվանը դարձրին Երեւան), բայց երկաթբետոնե հիմքը մնաց։
Այդ հիմքը մեր լեզվի համար չէ, այն լատինատառ հայերենի համար է, բայց այժմ շահագործվում է, որպես մեր լեզվի հիմք։
Մինչեւ այդ հիմքը չքանդվի, տեղում ուրիշ բան կառուցել չի լինի։

Ողջո՜յն Արս եւ Ռամշտայն,
Քանի տգեղութեան մասին խօսք բացուեց, չափազանց տգեղ ու այլանդակ է երեւում, երբ «ու» պարունակող բառը ամբողջութեամբ գլխագիր է գրւում, սակայն «ւ» գիրը պահւում է փոքրագիր: Արդի արեւելահայերէնում գլխագիր ւ (=Ւ) չկա՞յ:
ՊԱՆԴՈւԽՏ < ՊԱՆԴՈՒԽՏ
ՈւՆԻՎԵՐՍԱԼ < ՈՒՆԻՎԵՐՍԱԼ
ՄԱՆՈւՇԱԿ < ՄԱՆՈՒՇԱԿ
Մեր գրերը գեղեցիկ են, ոմանք տգեղացնում են:

[Պանդուխտ]

Քո ասաշ «որոշ» մարդիկ Աբեղյանն էր, Աճառյանը, մյուսները: Եթե իրենց արած փոփոխությունները չլինեին, վստահ եղիր, որ այսօր հայերը իննսուն տոկոսը անգրագետ էր լինելու: Իսկ եթե քո ասածով փոխեն ուղղագրությունը, հարյուր տոկոսն էլ անգրագետ կդառնան:

Ակումբում կարծեմ «Հին և նոր ուղղագրութուններ» կամ նման մի բան կար, հարկավոր է այնտեղ տեղափոխվել:

Չեմ կարծում Աճառեանից կարողացան շինել Homosoveticus մարդակերպ տեսակը:
Ընթերցէ'ք…
http://hyeforum.com/index.php?showto...dpost&p=247681

[ars83]

Ներսես_AM-ը արդեն պատասխանեց :

Ի՞նչ պատասխանեց: Որ ArialAM-ը պետք չէ օգտագործե՞լ: Ես օգտագործելու վերաբերյալ խորհուրդ չէի հարցնում, այլ օգտագործելիս՝ կետադրության վերաբերյալ ձեր կարծիքը:

Միայն ու միայն տարբերակ Ա, եթե, իհարկե, գրողը սյուռռեալիստ-մորֆինիկ չէ:

Շատ լավ, օրենքով: Ֆիքսեցինք Քանի որ ոչ մեկդ օրենքի տեքստը չեք մեջբերում, ընդունում եմ, որ համաձայն եք իմ մեջբերման հետ՝ «շետշտը դրվում է... ձայնավորի վրա»։

Բնականաբա՛ր շեշտը տառից առաջ դնելը բացառվում է: Գրածիս իմաստն էլ հենց դա էր: Եթե վրա չես կարող դնել, իսկ առաջը հաստատ սխալ է, ուրեմն մնում է միայն հետո դնելը:

Այնուհետև. ի՞նչ ասել է՝ երկու բաղադրիչից կազմված տառ: Այդպիսին հիմա կարող է համարվել միայն Եվ մեծատառը՝ որոշ վերապահումներով: Հիմնական սխալի հիմքում այն է, որ շատերը համառորեն կամ թյուրիմացաբար կարծում են, որ ու-ն երկու տառից է կազմված (այդտեղ իրենց ահավոր մեղքի բաժինն ունեն, իհարկե, անգրագետ կամպյուտռշիկները , նաև՝ արևելահայերը): Այնինչ՝ ու-ն մեկ տառ է, մեկ հնչյուն: Ինչու՞ չես ասում, որ խ-ն էլ հավասար է ի գումարած ւ: Կամ՝ տ = ւ + ո: Նույնն էլ ու-ն է: Այն, որ տպելիս այս տառը երկու կոճակով է գրվում, դեռ չի նշանակում, որ այն երկու տառից է բաղկացած, այլ միայն՝ որ ստեղնաշարի դասավորությունը կազմողի իմացած միակ լեզուն ինչ-որ C++ է եղել, ոչ թե՝ հայերենը: Իսկ եթե ու-ն մեկ տառ է, ապա շեշտը, ըստ վերևում գրածս տրամաբանության, պիտի դրվի դրանից հետո, քանի որ մեքենագրելիս վրան դնել չենք կարող:

Լավ, ըմբռնեցի: Քանի որ «ու»-ն, անկախ ստեղնաշարի ունեցած տեխնիկական հնարավորություններից, մեկ տառ է, իսկ վրա=հետո՝ տպելիս, ապա պետք է շեշտը դնել այսպես՝ «ու՛»: Բայց այստեղ մի տրամաբանական «ֆռիկ» կա:
Տպելիս մենք ելնում ենք ստեղնաշարի տեխնիկական հնարավորություններից:
Դու ընդունում ես, որ տպելիս՝ վրա=հետո, ելնելով այդ հնարավորություններից: Բայց միևնույն ժամանակ պնդում ես, որ «ու»-ն մեկ բաղադրիչից է կազմված /որը տեխնիկապես այդպես չէ/: Ավելին, եթե մենք պետք է հնարավորին չափ մոտ լինենք օրենքին /ըստ որի, շեշտը դրվում է ձայնավորի վրա/, ապա իմ օգտագործած տարբերակն ավելի մոտ է դրան, քանի որ կետադրական նշանը դրվում է մեջտեղում:
Կարծում եմ, ամենալավ տարբերակը կլիներ Ռամշթայնի նշածը՝ լիներ հնարավորություն տպել ձայնավոր՝ վրան շեշտով: /ֆրանսերենի աքսանների և կիղկոնֆլեքսների նման/

Քանի դեռ այդպիսի հնարավորություն չկա, թե՛ քո, թե՛ իմ կիրառած տարբերակները հավասարապես հեռու են օրենքից:

Հ.Գ. Իդեպ, ես սկզբում տպում էի «ու՛», հետո գրքում տեսնելով «ո՛ւ»-ն, ավելի հավանեցի այն և սկսեցի այդպես տպել:

[Սահակ]

Ողջո՜յն Արս եւ Ռամշտայն,
Քանի տգեղութեան մասին խօսք բացուեց, չափազանց տգեղ ու այլանդակ է երեւում, երբ «ու» պարունակող բառը ամբողջութեամբ գլխագիր է գրւում, սակայն «ւ» գիրը պահւում է փոքրագիր: Արդի արեւելահայերէնում գլխագիր ւ (=Ւ) չկա՞յ:
ՊԱՆԴՈւԽՏ < ՊԱՆԴՈՒԽՏ
ՈւՆԻՎԵՐՍԱԼ < ՈՒՆԻՎԵՐՍԱԼ
ՄԱՆՈւՇԱԿ < ՄԱՆՈՒՇԱԿ
Մեր գրերը գեղեցիկ են, ոմանք տգեղացնում են:

Ինչքան գիտեմ արդի արևելահայերենում եթե բոլոր տառերը մեծատառ են ապա գրվում է «ՈՒ», (ՊԱՆԴՈՒԽՏ), իսկ եթե միայն առաջին տառն է մեծատառ, ապա՝ «Ու», (Ունիվերսալ)։ Բայց հաստատ համոզված չեմ, եթե այդպիսի կանոն կա՞ թե ոչ։

[ars83]

Ողջո՜յն Արս եւ Ռամշտայն,

Ողջույն

Քանի տգեղութեան մասին խօսք բացուեց, չափազանց տգեղ ու այլանդակ է երեւում, երբ «ու» պարունակող բառը ամբողջութեամբ գլխագիր է գրւում, սակայն «ւ» գիրը պահւում է փոքրագիր:
ՊԱՆԴՈւԽՏ < ՊԱՆԴՈՒԽՏ
ՈւՆԻՎԵՐՍԱԼ < ՈՒՆԻՎԵՐՍԱԼ
ՄԱՆՈւՇԱԿ < ՄԱՆՈՒՇԱԿ
Մեր գրերը գեղեցիկ են, ոմանք տգեղացնում են:

Այսպես իրար կողք դրած, իրոք, ինձ համար ավելի նախընտրելի է երկրորդ տարբերակը՝ ՈՒ:
Պարզապես, առաջինն՝ Ու, ավելի մոտ է ձեռագիր տարբերակին /տես գրառում 79-ի կցորդը/

Արդի արեւելահայերէնում գլխագիր ւ (=Ւ) չկա՞յ:

Արդի արևելահայերենում փոքրատառ վյուն /ւ/ էլ չկա, ուր մնաց՝ մեծատառը: