Անկապ օրագիր

[Katka]

Անկապ օրագիր ջան... Էն գլխանց էլ տենց էր

[Բարեկամ]

Համ էլ... Ամենամեծ ձեռքբերումդ կյանքում հասկանալն է, որ ամենաերջանիկ մարդն ես աշխարհում:

[murmushka]

կարոտել էի, ապրեք, որ կաք......

[Բարեկամ]

Լավը լինելու համար պետք է լինել կամ շատ լավը կամ բավականաչափ հիմար:

---------- Ավելացվել է՝ 08:04 ---------- Սկզբնական գրառումը՝ 08:00 ----------

անկապ երազներ շարքից

երազ առաջին

... երբ բուսականությունը հետ է քաշվում ու բացվում է տեսարանը, ջրային տարածք էր, ծովածոց երևի, բայց սովորականից ավելի լայն ու աշխույժ էր ճոճում ալիքները` զարմանալիորեն ոչ թե դեպի ափ, այլ երկայնքով: Ու այդ երկայնքով տատանումները բացում են մի հսկա ձուկ, որը սկզբում դելֆին է թվում, հետո երևում են շնաձկան ատամները, բայց մարմինն իր գիրությամբ ու ահռելիությամբ կետ է հիշեցնում: Կետն ուզում է ապացուցել իրեն` ալիքների միջից բացելով մեջքի վրայի անցքը, որտեղից ջուրն է շատրվանում: Բայց շատրվանը ստացվում է ցածրիկ, անկանոն ցայտքերով ու կարճատև:

Առաջին միտքը մեկին բոթելն էր` տե’ս, տե’ս, բայց չկա “մեկ” շուրջն այդ պահին:


Հաջորդ պահին բացվում է ափամերձ մատույցը, ու երեխաներն իջնում են ծովային շրջագայության` կետին հեծնած /գուցե շնաձկանը/: Աղջիկս խմբի մեջ է, բայց ձկան մեջքին կառչած ճամփորդությունն այնքան էլ կարծես հաճույք չի պատճառում նրան. դեմքին իրեն հատուկ քմահաճ, համարյա լուռ, համարյա ամոթխած անհամակերպությունն է` ներքևից նայող սև խոշորիկներով, փոքրիկ բերանի անուրախ եռանկյունով: Մանկապարտեզային միջոցառում է. ոչինչ չես կարող անել:

Իսկ ղեկավարությունը փոխվել է մանկապարտեզում : Հայտնի անուն, պրոֆեսիոնալներ: Դուք արդեն հայկական չեք?
... Որտեղ էր նստում ձեր բրոկերը, հարցնում է: Որտեղ պատահի, ասում եմ` զգալով որ վարկաբեկում եմ բրոկերին, բայց վատ չեմ զգում դրանից: Օրորում է գլուխը:

Խոստովանահայրերը նստած են միմյանց շատ մոտ, շիրմաներով առանձնացված օֆիսանման բաց խցիկներում: Ես տեսնում եմ նրանց թիկունքի դեղին կնգուղն ու ճաղատը` հետևից: Անհասկանալի այդ հաստատությունում անընդհատ մարդիկ են գնում-գալիս, խոսում, պատմում, մեկնաբանում: Մեկը դժգոհում է, որ ինչ-որ կին /տեսնում եմ լայն կոնքերով ու գզզած, չորությունից խանձված մազերով սևամորթուհու` դարձյալ հետևից/ եկել էր, ու խոստովանահայրը մեջքին յուղ է ինչ-որ քսել /տեսնում եմ կնոջը` դիրքավորված/, կինը հեռացել է վրդովված: Չպետք է քսեր? Ուրիշ տեղ պետք է քսեր? Չեմ հիշում ինչումն էր դժգոհությունը, բայց ի սատար պատմությանը` ինքս էլ ընկնում եմ վրդովվմունքի ալիքի վրա, ու, արթնանում:

---------- Ավելացվել է՝ 08:08 ---------- Սկզբնական գրառումը՝ 08:04 ----------


Երազ երկրորդ

Ինքնաթիռում եմ: Գնում եմ Հայաստան: Հանկարծ չգիտեմ որտեղից հասկացա, որ սխալ ուղղությամբ եմ գնում. Ուրիշ ինքնաթիռ Է, ււ իմ տոմսերն են ուրիշ: Նայում եմ տոմսիս` գրված է Պիկոնտո: Կողքս տղերք են ինչ-որ: Հարցնում եմ` ու՞ր նք թռչում: Պատասխանում է` Պիկոնտո, Հունաստան: խուճապի մեջ եմ: Էս ի՞նչ տոմս եմ վերցրել, իսկ բագա՞ժս: Բագաժ չունեմ: Ամեն ինչ շատ արագ եղավ:

Անցնում ենք ինչ-որ քաղաքի միջով: Կարծես գնացքով անցնենք: Գիշեր է, ու քաղաքը ձախ կողմում վառվում է սպիտակ լույսերով: Ոնց որ հեքիաթ լինի. սպիտակ խոշոր բյուրեղներ լույսերի, արտակարգ վառվռուն ու պայծառ. լույսերի հարստություն ուղղակի: Ու բնակիչներ, որոնք արտասովոր ու արտահայտիչ դեմքեր ունեն, անցնում են: Ու անցնում ենք քաղաքն ու լույսերը: Բայց ինչպե՞ս է, որ գնացք է: Ուրեմն դեռ մայրցամաքում ենք, դեռ լոկալ շրջաններն են, երևի հյուսիսային, բայց ինչու՞ են բնիկները եվրոպական արտաքինով: Այնքան հնաբնակ էին թվում: Հնաբնակի վստահությունն ոնեինդեմքներին: Ու հանկարծ հիշում եմ, որ մայրցամաքը իբր Ֆիլիպիններին միացնող նեղ պարանոց կա, որտեղից էլ և ճանապարհ դեպի Եվրասիա, ու հետո` Հունաստան, որտեղ որ թռչում ենք:

Ու գնացքը սուրում է առաջ` պատռելով գիշերվա քողը, ու խավարի միջից առանձնանում են սկանդինավյան արտաքինվ մարդիկ, հիմնականում կանայք, որոնք խոտի դեզեր են տեղափոխում, Մոցարտի ռեքվիեմի հնչյունների ներքո, կանոնավր շարքերով:

[Դեկադա]

Տեսադաշտիցս այդ կնոջ պատկերը չի հեռանում: Չէ պատկեր չի, ուրվականն է...
Հայացքը մի տեսակ կորած է: Գիտենալով ով է իրականում, իմ ինչպե՞ս ես հարցին ստացա պատասխան.
- Գիտե՞ս մի օր անգամ փորձեցի խմիչքի մեջ գտնել երջանկություն: Չկա: Ուղեղս մթագնքւմ է, իսկ ես առանց դրա չեմ կարենում ապրեմ:

Ոչինչ կանցնի ամեն ինչ քո ձեռքերում ա....- թերահավատորեն սկսեցի ես...
-.... Գիտես մարդու դժբախտությունը նրա պատասխանատվության մեջ ա: Անգամ բակիս շունը իմ վրա է հույսը դրել ու ոչինչ չի անում իրեն պաշտպանելու համար: Որովհետև ինքը գիտի... ես պատասխանատու եմ նաև իր համար....

[Բարեկամ]

Երազ երրորդ

...Բարձրանում ենք ինչ-որ աստիճաններով: Ու բացօթյա հարկի հարթակին մի շուն է նստած, նեղ պլաստիկ աթոռի վրա: Շուն քնած է: մի տեսակ քառակուսի է, գորշ կանաչավուն ու կարգին փռչոտ, բայց հարթ մազերով, գուցե մի քիչ ծերացած: Տակը մի թղթի կտորի վրա գրված է – 9 տարեկան, ու էլի ինչ-որ բան: Չգիտեմ ինչու ոգևորված կանչում եմ ամուսնուս` “տես, ինքն էլ ա ինը տարեկան”: Մեկ էլ մի ուրիշ գրություն եմ տեսնում ներքևում –չբարկացնել, այս շունը կծում է: Կծել բառը – bite – լողում էր մի տեսակ, կիսաջնջվում կարդալիս, այդ պատճառով էլ երկար եմ նայում այդ գրածին մինչև ընկալում եմ ինչ է: Հետո նայում եմ շանը, որը քնած է ու թեթև խռմփացնում է քթի (հենց քթի, մարդկային քթի) տակ, ու քանի որ գրված էր չգրգռել, դիտավորյալ մատս թեթևակի խաղացնում եմ քթի մոտ: Շունն արթնանում է, անհագստության նշաններ ցույց տալիս, որոնք գնալով աճում են, փորձում է պոկվել նեղ պլաստիկ աթոռից, իսկ ես գրկում եմ աղջկաս ու փախչում: Շունը՝ մեր հետևից: Ես հետևիցս փակում եմ դռներ, շունը` իմ հետևից: Շունը վեր է ածվում մոնստրի, մռնչում կինգ-կոնգի պես: Ես` աղջկաս գրկած, փախչում եմ մի տեղից մյուսը` հետևիցս շրխկացնելով դռներ: Մոնստրը շարունակում է հետապնդել, ու զգում եմ, որ շատ մոտ է: Ու էլի դուռ, ու էլի բացում է: Թեև խուճապահար եմ ու տագնապած, բայց զարմանալիորեն հանկարծ կանգ եմ առնում… ձանձրացած:
ու արթնանում:

---------- Ավելացվել է՝ 08:13 ---------- Սկզբնական գրառումը՝ 08:10 ----------

Երազ չորրորդ

...Լողում եմ ինչ-որ քարափի մոտ, ու ջրի մեջ կրիաներ են, որոնք գնալով շատանում են: Սկսում եմ վախենալ ու զզվել: Իսկ կրիաները հա գալիս են, տարբեր չափերի, ու շարժվում են տեղում, ու գլխից ու վզից բացի ուրիշ ելուստներ էլ ունեն, որոնք դուրս են գալիս դոնդող տարբեր տեղերից, ու իմ զզվանքն ու վախը գնալով աճում են, որոշում եմ դուրս գալ ջրից, բայց ոտք դնելու ազատ տեղ չկա, ամբողջը կրիաներ են, հավաքվում են տարբեր կողմերից, իսկ դրսում, քարափին, որն իրենից տարօրինակորեն ներկայացնում է լողավազանի ծածկ, փայտե հին ու թաց, գորշ նստարաններին նստած են մամաս ու մորաքույրս ու զրուցում են: Ու նոր գլխի եմ ընկնում, թե ինչու մամաս, որ լողալու հետ միշտ սեր ուներ, չէր լողում:
Ու ես փորձում եմ դուրս գալ ջրից, ու արդեն դուրս եմ եկել ու քայլում եմ ինչ-որ կիսամութ ու սառը սրահով, որն իրենից մեր հին սովետական ֆիզկուլտ դահլիճների պես մի տեղ է ներկայացնում, ու ինչ որ ցանցեր են պատերին տնկված ու էդ ցանցերի կախված են հսկա ոզնիներ՝ սև ու զանգվածեղ, ու նկատում եմ, որ ոզնիների փշոտ ու մեծ մեջքներին ինչ-որ որդանման բաներ են գալարվում տարբեր ուղղություններով, մուգ շագանակագույն, պարանի հաստությամբ, սկսվում են կենտրոնից ու աճելով` բոլոր ուղղություններով գալարվում աստղաձև , ու էդ գալարումը հետզհետե ինտենսիվանում է, ու հետզհետե աճում են որդանման ելուստները, ու ես, կանգնած, սարսափով դիտում եմ էդ տեսարանը, ու մեկ էլ հանկարծ այդ գալարային աճի կուլմինացիային ոզնու մեջքից դուրս են թափվում վառ գույզգույն մրգեր ու բանջարեղեն` չտեսնված վառ ու փայլուն, չտեսնված փարթամ ու թարմ: Ու մտածում եմ էդ պահին. ահա թե որտեղից են ոզնու մեջքին առաջանում էն մրգերն ու բանջարեղենները, որի պատկերը, երբ փոքր էի, հաճախ հանդիպում էի դասագրքերում կամ մանկական գրքերում կամ մուլտերում... Ու շարունակում եմ դիտել այդ արտադրման պրոցեսը՝ սպասելով, որ պետք է անպայման սունկ էլ առաջանա, որովհետև սունկով ոզնու նկարն ավելի պոպուլյար էր էդ նույն դասագրքերում, ու ոզնին ավելի շուտ սունկ կկրեր, քան ասենք կանաչ բիբար, ու միևնույն ժամանակ, չնայած էդ ողջ բարիքի գունային վառությանն ու թարմությանը, տհաճ են ինձ դրանք, քանի որ տեսել էի, թե ինչպես են ծնվել որդերից:

[Բարեկամ]

Մարդիկ անում են գործեր, կարծում են, թե այդ ամենը կարևոր է, ու որ կատարում են ինչ-որ կարևոր բան մարդկության համար, իրականում այդ ամենը զբաղմունք է, ու էն, ինչով կարևորության բարձր կամ ցածր գիտակցությամբ զբաղվում ես հիմա, արժեընկնում է ոչ միայն մի դար, այլև հինգ րոպե հետո, ու քանի-քանի մարդիկ (բոլորը) այդպես զբաղվել են ու հեռացել` իրենց հետ փոշիացնելով այդ գործերի կարևորությունը` իմանալով գուցե` հեռանալիս միայն (որտև էլ ելք չկար): Ու գրողներն էլ, նկարիչները, գյուտարարներն ու գիտնականները, ու թեև նրանց գործերով ինչ-որ պահեր ապրում են ապագայի մարդիկ, հետո նոր մարդիկ, հետո նոր ապագայի մարդիկ ու այդպես շարունակ, ինչ փույթ, եթե դու կարող ես հենց հիմա մի բան անել, որով հենց հիմա ապրելու է կողքիդ մարդը:

Գործ անելը մարդու ներքին, անձնական գործն է` պահի տակ բավարարվածություն ստեղծագործական պրոցեսից, թե չէ կարևորության ցանկացած հաշվարկ դատապարտված է ունայնության:

[Shah]

էս կես ժամ ա չեմ կարողանում մտքերս իրարով տամ...
Քիչ էր մնում մարդ տակը քցեի, մենակ կասեմ` ճանապարհին զգույշ եղեք դիմացից գնացող ու մեկ-մեկ փռշտացող մոտոցիկլետավարից:

[Բարեկամ]

Չկա այդպիսի բան` չկարողանալ անել: Կա` իմաստ չգտնել անելու մեջ: Բայց մարտահրավերը հենց նրանումն է, որ իմաստ չգտնելով անելուց հետո նոր հասկանում ես իմաստն ու արժեքը:

[Բարեկամ]

Ինչ լավ է, որ մարդիկ չեն լսում միմյանց մտքերը: Հակառակ դեպքում կքայլեին լի տխրությամբ կամ ատելությամբ:

[Chuk]

Միշտ տարակուսել եմ, թե Հայաստանի խանութներից ո՞վ պետք է պրոֆեսիոնալ կամ կիսապրոֆեսիոնալ ֆոտոապարատ գնի: Միջազգային շուկայի գներից տարբերությունն այնքան մեծ է, որ ուղղակի ձեռք չի տալիս գնելը: Նույն գնով կարելի է արտասահմանից գնել մի քանի անգամ ավելի լավ ֆոտոապարատ, կամ էլ՝ նույնից երկու հատ: Եթե անգամ չափազանցնում եմ, ապա չնչին: Փոքրիկ օրինակ, 350-400 ԱՄՆ դոլարով վաճառվող ֆոտոապարատը մեր խանութներից մեկում երկու օր առաջ հանդիպեցի 256,000 ՀՀ դրամով, որը ներկայիս կուրսով 700 ԱՄՆ դոլարից փոքր-ինչ ավելի է:

Նման որակի ու նման գնի ապարատ սովորաբար գնում են կամ բանիմաց մարդիկ, ովքեր հասկանում են լուսանկարչությունից, գիտեն կամ կարող են իմանալ միջազգային գները, ու, որպես կանոն, կարող են հնար գտնել իրենց ապարատը արտասահմանից առնելու ու բերելու՝ թեկուզ որևէ ծանոթի, ընկերոջ միջոցով: Կամ էլ, երևի, ցուցամոլներն են առնում: Ու միշտ գալիս էի այն եզրահանգման, որ այս գնով վաճառքը նախատեսված է հենց ցուցամոլների համար:

Եվ որքան եղավ զարմանքս, երբ մի քանի օր առաջ ես շրջում էի մի քանի խանութներում՝ ֆոտոապարատ գնելու համար: Վերջապես գտա նման ֆոտոապարատի պոտենցիալ գնորդին. դա ես եմ, պետական ոչ առևտրային կազմակերպության աշխատակիցս, ում կազմակերպությանը որոշակի լրագրողական գործունեության համար պետք է նման ֆոտոապարատ, սակայն հնարավորություն չունի արտասահմանից գնելու, սահմանափակված է հայաստանյան միայն որոշ խանութներից գնելու, այն էլ ՈՐՈՇ, այն էլ, միայն կոնկրետ մոդելներ: Ու ահա գործընկերոջս հետ շրջում ենք համապատասխան խանութներով, նայում գները, ապշում, շարունակում շրջել՝ վերջնականում հանգելով որոշման, որ նպատակահարմար չէ նման գումարով այդ ֆոտոապարատներից որևէ մեկը գնել:

Բայց պատմությունս սրա մասին չէր, սա ուղղակի փոքրիկ նախաբան էր:
Խանութներից մեկում ուսումնասիրում ենք հերթական ֆոտոապարատը (հակագովազդից խուսափելու համար անունը չեմ նշում) ու «արհեստավարժ» վաճառողին գործընկերս հարցնում է.
- Այս ապարատը հայելայի՞ն է:
- Ի՞նչ է, - զարմանում է վաճառողը:
- Հայելային:
- Էդ ո՞րն է, - զարմանում է վաճառողը:
- Դե որ հայելիներով է... - ընկերս արդեն անիմաստ է համարում բացատրելը, մտածելով, որ դե եթե մարդը չգիտի էդ ինչ ա, դժվար էլ իմանա՝ հայելայի՞ն է, թե՞ ոչ:
- Հա՜... - «հասկացավ» վաճառողը: - Հա, իհարկե, հայելիներով է: Օբյեկտիվը հայելիներով է, կարող ենք հանենք, նայենք: Հայելիներով ա, զեռկալնի չի:

[Kuk]

Ինչ տեսակ մարդու ասես հանդիպում ես ժամանակի ընթացքում, մի մասի դրական կողմերի վրա զարմանում, մի մասի բացասական, մի մասի բարիության, մի մասի տականքության, մի մասի միամտության, մի մասի սրիկայության և այլն, բայց էդ ամեն ինչն իրար հետ վերցված էնքան հետաքրքիր չի, որքան էն, որ ժամանակ առ ժամանակ ինքդ քո մեջ ես որոշ բաներ բացահայտում. այ սա իրոք հետաքրքիր ա ու հաճախ հաճելի: Անընդհատ չէ, շատ հաճախ չէ, բայց որոշակի ժամանակ անցնելուց հետո, երբ բավարար չափով իրադարձություններ են զարգացել, տեղին ա ու կարևոր հիշել ու վերլուծել անցածը, գտնել բոլոր նրբությունները, մտածել էդ ուղղությամբ:
Եթե նստած ես հեռուստացույցի առաջ ու հայացքդ դեպի հեռուստացույցն ա, դա դեռ չի նշանակում, որ դու տեսնում ու ընկալում ես կադրերը, կարող ես դրանք չընկալել հազար ու մի պատճառով, լինի դա տրամադրության անկումը կամ վերելքը, թե մտքերով տարված լինելը: Բայց եթե էդ ցուցադրվածը քեզ համար կարևոր ա, ու քեզ հուշում են, որ ուշադիր նայես, որպեսզի ինքդ հասկանաս ֆիլմի բովանդակությունը, ոչ թե նայեն, վերլուծեն ու մատուցեն քեզ, պետքա ուշադրություն դարձնել. ի վերջո, ամեն ֆիլմ չի, որ կարելիա նայել ու պատմել:
Իսկ մարդու տեսակի տարբերությունը հաճախ ապշեցնող ա լինում, բայց զարմանալի չի, որտև շատ են: Մի մարդու համար մի արարքը կարող ա տականքություն լինել, ու ինքը ծայրահեղ դեպքում նույնիսկ էդ քայլին չգնա, մեկ ուրիշի համար էդ նույն արարքը կարող ա ինքնազգացողության վերելքի, շրջապատում իրեն լավ զգալու ու իր մասին պատմելու բան ունենալու նյութ լինել:
Ու ինքդ քո մեջ որոշ գծեր բացահայտելու ժամանակ քեզ լավ ես զգում, որ դու քո բարձրության վրա ես, որ նման իրավիճակում նույնիսկ սառնասրտորեն չնայեցիր ու չսպասեցիր, որ հետագայում չարախնդաս ու հրճվես ազատ անկում կատարողի նվաստացված ու հուսահատված լինելու փաստով:
Ու մի բան, որ շատ կարևոր ա, էդ խոստումները չմոռանալն ա, ոչ մի դեպքում չի կարելի մոռանալ ու հետ կանգնել դրանցից, նույնիսկ եթե գիտակցում ես, որ սխալ ես արել, որ խոստացել ես:
Անկապ էր չէ՞: Գիտեմ

[Արևածագ]

- Մա'մ, դու շատ ժամանակ ունես, ամբողջ օրը տանն ես: Ինչու՞ ծրագրավորում չես սովորում, հիմա ես ռոբոտի մեխանիկական մասերի վրա կզբաղվեի, դու էլ ծրագիրը կգրեիր: Տեսնու՞մ ես՝ չեմ հասցնում:
- Այ բալա', ով ինձ հետ դպրոցում ինֆորմատիկա է սովորել, նրանք իսկի կոմպը միացնել չգիտեն:
- Դու նրանց մի' հավասարվի:
-Բա ու՞մ հավասարվեմ:
- Արայի'ն: (Մեր հարևանի տղան է, տեխնիկական համալսարանում ծրագրավորում է դասավանդում):
. . .
-Կնիկ ջան, գազի հաշվիչը փոխելը քեզ վրա է:
- Բայց պիտի գաս, որ միասին որոշենք՝ խողովակները ո՞նց պիտի տեղափոխվի, հաշվիչը որտե՞ղ պիտի տեղադրվի, համ էլ դու էս ինժեները, ես բան չեմ հասկանում:
- Մի քիչ մտածի, լավ էլ գլուխ կբերես: Ես ժամանակ չունեմ: Մի երկու գիծն ի՞նչ է, որ դու չնկարես, տաս եռակցողների ձեռքը:
- Զագրանպասպորտիս հարցով զբաղվու՞մ ես...
. . .
- Աղջի'կս, տեղեկանքները...
- Մամ, դրանք ստանալու համար մի ամիս կարող է սպասենք:
- Ի՞նչ մի ամիս: Մեկին ճարի՝ արագացրու:
- Էդ «մեկն» ո՞վ է:
- Դու կիմանաս, գտի մեկին: Համ էլ անցած ամսվա տան վարձը չե՞ն տվե...
- Չէ, մամ, քանի անգամ զգուշացրել եմ արդեն:
- Դրանց հա'ն, մի ուրիշ կարգին մարդ գտի...
- Տեսնեմ:
. . .
-Չե՞ս աշխատում: Ամբողջ որը տանը պարապ նստա՞ծ...
-Հա', մոտավորապես այդպես:

[Բարեկամ]

Կյանքը նման է մեքենա վարելուն. կարևորը իմանաս որ կողմից ինչ սպասես:

[Lianik]

Ինչ է կատարվում հետս, ես չեմ հասկանում...չեմ հասկանում... ուզում եմ բղավել, գոռալ,...ուզում եմ կորչել ու էլ չհայտնվել.... ուզում եմ...ինքս էլ չգիտեմ` ինչ է ուզում վերջապես......
Արցունքիս կաթիլը կոպերիս գրկում... ու դուրս չի պրծնում...կոպերս ամուր են գրկել նրան....
ահա մի կաթիլ, ապա հաջորդը... կարծես արտասվում եմ.. բացյ ինչի? համար.... մոլեգնել է հոգիս...քաոս է...ճղճիմ զգացողություն....
փորձում եմ գրելով գոնե հանգստանալ...բայց........ ընկերուհիս կասեր. <<Ձեռից գնում ես..>>....