Եթե դու այնուամենայնիվ խոսակցությունը տանում ես անձի քննարկման ու չհիմնավորված տեսակետների հրամցնելու ընդունված ձևին, մարտահրավերն ընդունում ու մտնում եմ քննարկման մեջ, որը սակայն ավարտին չեմ հասցնի՝ ժամանակի պատճառով: Որովհետև հրաշալի հասկանում եմ, որ այստեղ լինելու այն բանավեճերից, երբ դիմացինդ շարունակելու է պնդել իր ասածը, բերելով բոլոր հնարավոր ու անհնար, մտացածին ու իրական հակափաստարկները կամ հակափաստարկների իմիտացիաները, որպեսզի ցույց տա իր տեսակետի ճշմարտացիությունը: Ինչևէ, առաջնորդվելով իմ դիտողունակությամբ, տրամաբանությամբ, ազնվությամբ ու անաչառությամբ կներկայացնեմ իմ տեսակետը, որը պետք է որ լինի ճշմարտացին: Սկսեցինք:
Կա հայտնի պնդում, որ պաշտպանվելու լավագույն զենքը հարձակվելն է ու այս համատեքստում ամենևին պատահական չեմ համարում քո խոսքերում «ժողովրդին հրամցնել» խոսքեր կարդալը, որովհետև իրականում գործ ունենք հենց այդ «ժողովրդին հրամցնել» քաղաքական կատեգորիայի հետ, միայն թե շփոթում ես դերերը: Այո՛, ժողովրդին շատ բան են հրամցրել: Ժողովրդին օր ու գիշեր հեռուստաեթերով ու այլ լրատվական միջոցներով ցույց են տվել սոված ու մրսած մանուկներին, կտրված ծառերը, կարծես թե դրանք են եղել անկախության խորհրդանիշերը: Առավոտից երեկո բազմահազար կամազուրկ և նաև կամավոր ու նաև կամատեր քաղաքական գործիչներ այդ նույն եթերից, տարբեր հրապարակներում, միջազգային ասպարեզներում (բախտներս բերել է, որ ոտները տիեզերք չի հասել), խոսել են լափված մազութից, մութ ու ցուրտ օրերից, որոնք իբր փոխվել են իշխանափոխությունից հետո, ուրիշ շատ վատ, բացասական բաներից, մոռանալով դրականը, որակյալը, օգտակարը, հպարտեցնողը: Ու այս ամբողջ քարոզարշավը հիշելով , թե իբր երկրի շահերից ելնելով այդ մասին չի խոսվել (քո խոսքերով ասած դատի չի տրվել)... անհասկանալի է: Ի դեպ հիշողությունս լավ է. տարբեր այրեր ուզում էին դատավարություն սկսել տարբեր հարցերով, այդպես էլ համապատասխան ապացույցներ չգտան, ոչ թե չուզեցին, ինչպես կարծում և/կամ պնդում ես: Իսկ երկիրը քաղաքակիրթ աշխարհին ինտեգրումից զրկելու ուղղությամբ տարված քաղաքականության մասին կարելի է ժամերով ու օրերով խոսել, առանձին թեմայում: Մի բան կարող եմ պնդել (հետևելով քո օրինակին փաստարկներ չբերելով), որ այսօր մեր երկրի հեղինակությունը, ցավոք, շատ ավելի ընկած է, քան էր մինչև հեղաշրջումը ու դա պատահական չէ, դա տարված քաղաքականության արդյունք է: Հեռու չգնալով կարող եմ հիշեցնել միայն մի քանի օրինակ.
- Հայաստանին ֆորպոստ տիտղոսի շնորհումը
- Հայաստանին օկուպանտ ճանաչելու փաստերը
- Հայաստանի ժողովրդավարության վերաբերյալ միջազգային հանրության ունեցած կարծիքը (կապված օրինակ ընտրությունների, ազատ լրատվամիջոցների և այլ հարցերի հետ)
Ես գիտեմ, դուք ինձ հակադարձելու ու ասելու եք, որ կեղծիքները սկսվել են Լևոն Տեր-Պետրոսյանի օրոք: Որ այն ժամանակ էլ որոշ լրատվամիջոցներ, կուսակցություններ հալածվել են: Անշուշտ համեմատելը տվյալ դեպքում այնքան էլ ճիշտ չէ, բայց այնուամենայնիվ, եկեք համեմատենք մասշտաբները ու համեմատենք ոչ թե մեր իմացած ու կարծած թվերը, այլ միջազգային հանրության կարծիքը երկրի մասին այն ժամանակ ու հիմա, քանի որ տվյալ պահին մեզ հետաքրքրում էր միջազգային հանրության կարծիքը, քանզի պնդվում էր, թե ամեն արվել է այդ կարծիքը բարձրացնելու համար:
Նախկին ու ներկա ժողովրդավարությունների մասին կարելի է երկար ու առանձին խոսել մեկ այլ թեմայում, սա հիմիկվա խնդիր չէ ու հիմա ժամանակ չունեմ դրան անդրադառնալու: Կարճ կասեմ, որ այն ժամանակվա ընտրակեղծիքների, փակված կառույցների և այլնի մասին խոսակցությունները լրիվ ուրիշ օպերայից են, ունեն իրենց որոշակի բացատրությունները, թեև դրանք կարող են դուր չգալ ինձ կամ ձեզ: Անցնենք առաջ, այս քննարկման համատեքստում դա իրոք այդքան էական չէ:
Մենք սիրում ենք ամեն ինչում մեղավոր գտնել ու սիրում ենք որ մեղավորը մեկ անձ է: Հա, մեր շենքին սպասարկող կաթսայատնից էլ շատ բան գողացան, Տեր-Պետրոսյանն է մեղավոր... Չէ է, ինքը չէր, ուղղակի ուստա Սերոբին մետաղ էր պետք, որ դրանից փայտե վառարան սարքի, փոքրիկ Համոյին ու Սաքոյին տաքացնի: Ու շատ գործարաններ այդպես թալանվեցին: Բացառել որ իշանական վերնախավում թալանողներ չկային, ես չեմ կարող, ես դա չգիտեմ: Ես գիտեմ որ շատ բանվորներ էս ու էն տանում էին Իրանում ու ուրիշ տեղեր ծախում էին, որ երեխեքը սովից չմեռնեն, որ լավ օրին հասնեն, որտև պայքարի ու գոյատևելու տարիներ էին: Ճի՞շտ էին անում: Չեմ կարծում, պետք էր այլ հնար գտնել: Ճի՞շտ էր, որ վերևներից խիստ հսկողություն չսահմանվեց: Չեմ կարծում: Բայց մի կողմից հերը սոված երեխուն էր նայում, մյուս կողմից իշխանավորները հազար ու մի գործ ունեին, ուղղակի չէին կարող ամեն ինչին հետևել: Գուցե հետևեին սրան, մի ավելի մեծ բաց ծագեր, գուցե և ավելի լավ կլիներ: Բայց ինչ եղել է, եղել է: Սա թուլության նշան չէ, սա ամեն տեղ հասնել չկարողանալու նշան է:
Դեռ պատմության գիրկը չի գնացել ամեն ինչ, իսկ մենք մոռանում ենք: Շատ ավելի ծա՞նր տարանք: Չէ ու չէ: Բավական հեշտ տարանք, զարմանալի հեշտ: Հեռու չգնանք, նույն այդ ժամանակահատվածում նայեք հարևան երկրներին: Միթե՞ ավելի պատվով դուրս չեկանք: Այդ հետո էր, որ նրանք ավելի մեծ թափով առաջ գնացին, իսկ մեր տեմպերն ընկան: Դե համեմատեք: Ես օրինակներ չեմ բերելու:
Նա այնքան տղամարդկություն, թասիբ ու շրջահայացություն է ունեցել, որ երբ հասարակությունն ուզել է նրա հրաժարականը, իր աթոռից չի կառչել, գնացել է: Գնացել է ոչ թե բիզնեսով զբաղվելու, այլ գիտական աշխատանքով, ու, կարծես թե, առանց կտրվելու առօրյա քաղաքական իրավիճակից: Երբ մի օր հասարակությունը նրա պահանջն էլի ունենա (եթե ունենա, իսկ հիմա շատ նման է որ հասունացել կամ հասունանում է այդ պահանջը), նա այնքան տղամարդկություն ու թասիբ է ունենում, որ առանց նայելու իր մասին բամբասանքներին, շատերի ատելությանը, նոնսենսին ու եսիմ ինչին, պատրաստակամություն է հայտնում վերադառնալ, եթե զգում է, որ դրանով կարող է ինչ-որ օգուտ տալ:
Եթե ես ասեմ, որ Պողոսը մարդ է սպանել ու ապացույց չներկայացնեմ, դա զրպարտանք է: Եթե ես ասում եմ, որ Պողոսն իր երեխային լավ է դաստիարակել, դրանով իմ հայացքներն եմ ցույց տալիս: Այսինքն իրականում պետք է տարբերել այն պնդումները, որոնք ապացուցման կարիք ունեն (թեկուզ փաստաթղթերով) և նրանք, որոնք չունեն:
ՀՀՇ-ական առաջին հերթին նշանակում է Հայոց Համազգային Շարժման մասնակից, որը բարձր կոչում է: Ու եթե Ձեր կարծիքով ՀՀՇ կուսակցական ինչ-ինչ գործիչներ կամ ինչ-ինչ գործողություններ բացասական են, դա չի նշանակում, որ այդ տերմինը պետք է ամեն նստող-վեր կացող օգտագործի որպես հայհոյանք: Իմ ծնողների սերնդից մեծամասնությունը, կարծեմ ՀՀՇ-ական էր: Եթե մենք մեզ թույլատրում ենք այդ հապավումը օգտագործել բացասական իմաստով, տալով նրան հայհոյանքի երանգ, ապա մենք դրանով անարգում ենք ինքներս մեզ, մեր պատմությունը, մեր անցած ճանապարհը:
Վիրավորական է նաև առաջին նախագահին կարճության համար ԼՏՊ կոչելը: Նա մեր պատմության մասնիկն է, ունի անուն և ազգանուն, որով բազմիցս աշխարհին ներկայացրել է մեր երկիրը:
Արդյոք կանկախանայինք, եթե նրանք մեզ չառաջնորդեին: Թերևս այո: Կլիներ ուրիշ առաջնորդ: Շատ քիչ հավանականությամբ մնացյալ ուղին կանցեինք ավելի լավ, շատ մեծ հավանականությամբ ավելի վատ: Բայց այն, որ այդ ուղին անցել ենք նրանց առաջնորդությամբ, եղելություն է, փաստ: Մոռանալ առաջնորդին, հայհոյել առաջնորդին, փնովել առաջնորդին որը քեզ ուղեկցել է դեպի հաղթանակ ու միշտ կողքիդ է եղել, առավել ևս այն առաջնորդին, որը իրատեսական նայելու դեպքում կտեսնենք, որ երկիրը փորձել է բարեկեցության տանել, երախտամոռություն է, իսկ մենք՝ երախտամոռ ենք: Եթե մենք այդպիսին ենք, ապա այսօրվանից կարող ենք մեզ դատապարտել պարտության, որովհետև հրամանատարին չհարգողը կարող է հաղթել մեկ անգամ, լավ, երկու անգամ, բայց ոչ երեք:
Էջանիշներ