Սա է...
Մենակ եմ, տխուր… ի՞նչ անել,ու՞ր գնալ,ինչպե"ս խաղաղվել…
Քայլում եմ, գնում եմ չգիտեմ, թե ուր…և հանկարծ…դե իհարկե…կգնամ եկեղեցի, մոմ կվառեմ, կաղոթեմ, կնստեմ մի քիչ կնայեմ նրան…կնայեմ նրա պատկերին, կնայեմ մանկանը Մարիամի գրկում, կաղոթեմ ինչքան, որ սիրտս ուզի,կխոսեմ նրա հետ. այնտեղ` եկեղեցում…Այնտեղ մարդիկ են, որ չկան: Այնտեղ մարդիկ հազիվ թե իրար տեսնեն ու խեթ հայացքներ փոխանցեն: Այնտեղ հազիվ թե բարևդ չառնեն, եթե նույնիսկ դու չբարևես: Այնտեղ մեղավորներն ու անմեղները մեկ են. նրանք բոլորն ել գոնե մեկ րոպե աղոթում են իրենց մեղքերի համար….կամ չեն աղոթում…նրանք բոլորն էլ կամ գոնե ոմանք հավասար են իրար…այնտեղ…
Չգիտեմ…սովորության համաձայն...դե իհարկե…գնալ եկեղեցի, մի քիչ խաղաղվել…խաղաղվել այնտեղ, ուր թվում է թե պաշտպանված ես ամեն տեսակ խարդախություններից, վիրավորանքերից ու դավերից…այնտեղ, ուր չգիտեմ…միշտ էլ այդպես է, ներշնչանքի պես մի բան…Ինձ միշտ էլ թվում է, թե գնում եմ այնտեղ զգացմունքներով լեցուն և անպայման վերադառնում խիստ բանական մարդ դարձած: Ասես պատրաստ եմ ցանկացած դժվար որոշում կայացնել միանգամից, ասես էլ ոչնչից չեմ վախենում, ասես մեկը թիկունքիս կանգնած է…Ասենք թվում է, թե երբ հավատում ես Աստծուն, նա միշտ էլ քեզ հետ է…բայց այնտեղ…ասես նա այլ ճանապարհ էլ չունի, քան քեզ հետ լինել…Չէ, չգիտեմ…միշտ էլ դժվարանում եմ ասել, թե երբ և հենց ինչի համար եմ աղոթում: Անկանոն աղոթքներ, չկա ժամ ու ժամանակ, ցաքուցրիվ խոսքեր, երբեմն Հայր Մեր, երբեմն անհասկանալի զրույցներ հենց տանը` հենց իմ սենյակում, սովորաբար գիշերվա ժամերին, երբ քնել չի լինում…Մեքենայաբար հնչած խոսքեր, խնդրանք կամ վիրավորված հայացք դեպի երկինք, կամ շնորհ, կամ դատ, կամ դատապարտված անվերջ աղոթող և սեփական հավատքի հետ գշտվող ու հաշտվող մենություն…
Ասես այլ կերպ լինել չի կարող և այսկերպ ավելի հեշտ է լինելը….
Ահա այսպես է, միշտ էլ նույն բանը կարող եմ գրել, հատկապես երբ մենակ եմ, տխուր ու չգիտեմ` ինչ անել…Հենց այն ժամանակ երբ չգիտեմ, ես անում եմ այն, ինչ գիտեմ, որ հենց այդ ժամանակ պիտի անեմ…
Այս անգամ ել…գնացի եկեղեցի…
Հենց եկեղեցու դռների մոտ մի քիչ վախեցա, մտքերիցս դուրս եկա շատ պատահաբար, վախից. մեկը դիպավ ինձ ու երբ նայեցի նրան, միանգամից ճանաչեցի թափառականի…ճանաչեցի նրան, ում առաջին անգամ էի տեսնում: Նա դեղնած ատամներով ժպտաց, ես վախեցա նրա ատամներից, նրա քննադատ հայացքից…ասենք, նա այնքան էլ ինձ չէր նայում, ասես նայում էր, բայց չէր նայում…ինչ-որ շլություն կար…դա կարևոր չէ…հա, նա դեմս կտրեց…Այ քեզ բան, հիմա կասեմ…զարմանում եմ, թե այդ ինչու այդքան վախեցա...մարդը բան էր ուզում հարցնել, ես նրան շրջանցեցի…ասենք շրջանցելու տեղ էլ չկար, կես աջ քայլ և կես առաջ ու ես արդեն եկեղեցում եմ…
Նա կարծեմ հենց այդպես էլ ասաց…Հա նա ոչ թե միայն ժպտում էր, այլ հարցնում էր ժպտալով, թե , սա է, հա՞, ուր այդքան մոտ են…ժամանակից առաջ չընկնեմ: Ես հենց այդ ժամանակ չէի էլ լսել կարգին, թե ինչին կամ ում են մոտ…և ուրեմն այդ մասին մի քանի վայրկյան անց, երբ ինձ այդ հարցը նորից տրվեց:
Ես մոտեցա վաճառասեղանին: Մոմավաճառը այնպես ջերմ ժպտաց, ասես ինձ վաղուց սպասում էր, և ես նրա մասին չէի խոսի երբեք, եթե չգրեի այն ինչ գրում եմ հիմա: Ես չէի խոսի նաև նրա մոխրագույն աչքերի մասին, նրա ճերմակ գլխաշորի մասին,նրա նիհար դեմքի ու գունատ շուրթերի մասին, նրա թախծոտ ու բարի ժպիտի մասին: Ես երբեք չէի խոսի, ես չէի նկատի դա, ես չէի նկատի այդ մոմավաճառ հրեշտակին, այդ կնոջը, ում մեկ անգամ նայելն էլ բավական էր, որ բարիանայիր…Չգիտեմ, ես նրան չէի նկատի, եթե այդ օրը չլիներ…եթե հենց այդ օրը հենց այդպիսին չլիներ…
Հենց, որ ուզում էի գումարս հանել և սովորության համաձայն երեք հատ մոմ գնել, այն մարդը, դե այն ալևոր թափառականը, հայտնվեց կողքիս ու ինձնից առաջ ընկավ: Ասենք, ես, տեսնելով նրան, որոշել էի զիջել, բայց դա միայն այն բանից հետո, երբ նա ինքն իրեն զիջեց…
Սպասում էի, որ մոմավաճառին կդիմի, բայց նա ինձ դիմեց, իսկ մոմավաճառը էդպես էլ ժպիտով մնաց, մինչ մոմ կգնեինք
–Աչո՛ն, ասում եմ, սա՞ է այն վայրը, ուր Աստծուն մոտ են լինում...
–Ի՞նչ,–մեխանիկորեն կրակեցի ես, թեպետ լսել էի….
–Բալի’կ, ասում եմ, Էստե՞ղ է, որ հնարավորինս մոտ են լինում Աստծուն…
Ես շփոթվեցի…
Եկեղեցի,..այո ինձ հենց էդպես էլ թվում էր, իսկ հիմա կարկամում եմ…
–Էստեղ է….բայց…աստծուն միշտ էլ մոտ են լինում, երբ հավատում ու սիրում են նրան…հենց այնպես էի խոսում…
–Հա…կարծում ես ու՞շ է…
Ես ապշած էի. նա չափազանց կիրթ էր խոսում: Ես նույնիսկ նկատեցի, որ սարսափելի մաշված հագուստը մաքուր էր, ես նկատեցի, որ նա միայնակ ու դժբախտ մի էակ է…Չգիտեմ, ես այդ ամենը նկատեցի մի քանի վայրկյանում միայն, երևի նույնիսկ անքաղաքավարիորեն զննեցի նրան, մինչ մոմավաճառի համբերությունը վերջապես հատավ, բայց այնքան էլ չկորավ շուրթերին թիկնած ժպիտը...
–Քանի՞ հատ մոմ...
–Հա, ինձ երեք հատ...կներե՛ք
–Երեք հատ...ահա
/Այդ ամենը պատահաբար եղավ...դե այն, որ փաստորեն ես ծերուկին չզիջեցի.../
–Ձե՞զ...
Նա դիմեց ծերուկին, իսկ վերջինս քչփորում էր գրպանները...
–Մոմն ի՞նչ արժե...
Ես վերցրի իմ մոմերը, բայց չգիտեմ ինչու սպասեցի...
–Փոքրերը...քառասուն դրամ...
–Հատը՞,–միամտորեն հարցրեց նա...
–Հա...հատը...
/Ես նկատեցի, թե ինչպես այն ժպիտը կորավ.../
–Մեկ, երկու....մի րոպե...ահա, գտա...երեք...
–Ի՞նչ է ,տաս դրամ չի՞ հերիքում...
–Ես կտամ,–շուտափույթ ասացի ես...
–Չէ, բալի՛կ...շատ վաղուց, շատ վաղուց եմ լսել, որ ուրիշի փողով մոմ չեն գնում...չէ...,մոմը պարտադի՞ր է նրան մոտ լինելու համար…
–Չէ,–հառաչեցի ես...
Ասես հաստատ գիտեի, որ պարտադիր չէ...ես նույնիսկ մի պահ մտածեցի, որ ավելորդ է...
–Այդ լավ է...
Եվ նա իր երեսուն դրամը զգույշ, հատ-հատ գցեց այն արկղի մեջ, ուր եկեղեցուն ամեն մեկն իր ներուժի չափով գումար է նվիրաբերում...
Երեք մոմերից ոչ մեկը հատուկ ինչ-որ նպատկով չէի վառելու: Վառելու էի լուռ ու ողջ ժամանակ խառը-մառը աղոթքներ էի ասելու, դե մտքումս: Հետո անպայման Հայր Մերը ու շտապելու էի մենախուց...
Բայց այս անգամ, ինքս էլ զարմացա, ես երեքն էլ վառեցի այդ ծերուկի համար` ասես նախապես իմանալով , թե նա ինչ կարող էի խնդրել Աստծուց:
Երբ գնացի մենախուց, նա արդեն այնտեղ էր. ծնկաչոք նայում էր Տիրամոր պատկերին /ասենք չգիտեմ, թե հենց ուր էր նայում/: Որոշեցի սպասել, մինչ նա կվերջացնի: Ես սպասեցի բաց մուտքի մոտ:
Շատերը չեն հասկանում, որ այն վայրը, որ մենախուց է կոչվում, հենց այնտեղ պետք է մենակ լինել, աղոթել, խոսել Աստծո հետ: Շատերը մտնում են , մեքենայաբար խաչակնքվում, նայում, չափչփում պատերը առաստաղից մինչ հատակ՝զբոսաշրջիկների նման զարմացած ու սաստիկ հետաքրքրված և դուրս են գալիս: Նրանք մտնում են նույնիսկ խմբով, նույնիսկ այն պահին, երբ դու ծնկաչոք աղոթում ես, և լռությունն էլ կարող է հուշել, որ խանգարել չի կարելի:
Ես մի քանի անգամ այդ հողի վրա նյարդերս շարել եմ ու թույլ եմ տվել, որ շատ շատերը նրանցով խաղան, մինչ ես, ատնաձայներից շեղվելով, այնումենայնիվ ինքնամոռաց աղոթել եմ...
Սակայն, այ քեզ բան…ծերուկն ի՞նչ է որոշել է այս մենախցում գիշերել...նա դուրս գալ չի՞ուզում...
Չեմ չափազանցնում. ես ուղիղ քառասուն րոպե այնտեղ կանգնած մնացի...չգիտեմ ինչու...կարծես մտքովս անցել էր հետևել ծերուկի ասես ուշացած աղոթքի ընթացքին, և դա այնքան գրավիչ ու հուզիչ էր...Նա կարծես չգիտեր, թե ինչ պիտի անել: Նա անշարժ էր` մի ափը հենած հատակին, մյուսը` սրտին: Նայում էր, նայում ու ինչ-որ բան մրմնջում...հետո սկսեց համբուրել մենախցի պատերը ու հենց որ հասավ մուտքին` մենախցի մուտքին, ուր պատ չկար, դուռ էլ չկար,նա տեսավ ինձ ու ասես վաղուցվա ծանոթներ էինք, գրկեց ու մի քիչ լացեց: Ես չվանեվցի նրան...ես շատ զարմացա...
Բայց ինձ թվաց, թե նա ինչ-որ մեկից իմացել է, որ իր համար երեք հատ մոմ եմ վառել և այդկերպ շնորհակալություն էր հայտնում...
Հետո նա թողեց ինձ, և ես մնացի մենակ...մենախցում...այնտեղ, ուր սովորաբար պետք է մենակ լինել...
Աղոթելու ընթացքում ոչ ոք ինձ չքխանգարեց, որովհետև պատարագի ժամից երկու ժամ անցել էր: Հավատացյալներն արդեն չկային, իսկ կեսօրվա տապին եկեղեցին այնքան էլ մարդաշատ չի լինում;
Հետո եկավ կարծես թե պարտականությանս երրորդ փուլը...հա...իմ գործուղությունները եկեղեցում միշտ նույնն էին...ասես փուլերի էին բաժանված...մոմասրահ, մենախուց, նորից խորան...երեքն էլ ուղեկցվում էին աղոթքներով ու երկխոսությամբ մենախոսության մեջ...
Այժմ արդեն ես նստեցի փայտյա նստարանին ,ու մտքերս կարծես ցրվեցին: Սկսեցի մտածել զանազան երևույթների, մարդկանց, իրերի մասին: Սկսեցի կշռադատել հետագա անելիքներս...սկսեցի որոնել սխալներս, փնտրեցի ու գտա ինձ` մեղավորիս և նորից խոնարհվեցի, որ ներում հայցեմ: Այս ողջ ժամանակ ինքս էլ չէի նկատել, որ նա` այն ծերուկը, նստած է իմ կողքին: Ես այդ միայն այն ժամանակ նկատեցի, երբ զգացի ինձ նայող նրա հայացքը.../ասենք արդեն ասել եմինչ– որ շլություն կար,/,,գուցե այնքան էլ ինձ չէր նայում, բայց նա հաստատ ուզում էր ինձ նայել...և ուրեմն նայում էր...կամ եթե չէր նայում, տեսնում էր...
Ես էլ նրան նայեցի ու նույնիսկ ժպտացի...
–Գիտե՞ս,– վերջապես խոսեց նա,– գիտե՞ս, թե երբվանից չէի հավատում Աստծուն, նրա գոյությանը...
–Չգիտեմ,–ասացի ես...մինչդեռ կարող էի ուղղակի հարցնել ասենք` երբվանի՞ց, և դա միանգամից կհուշեր նրան, որ ինձ հետաքրքիր է...
–Երբ դեռ չէի էլ սկսել...
'
Մեջբերել
)
Էջանիշներ