Անհաջող ու զոռով գրված նախաբան
Մի տեսակ անսովոր է, երբ գրիչդ ձեռքդ ես վերցնում ու նախօրոք գիտես, թե ինչ է վերջում ստացվելու. գիրք: Բայց մնացածն անորոշ է, մի տեսակ մշուշով ծածկված: Ես գրելու եմ Երևանից հեռու եղած ժամանակ, երբ գլխիս տերը ես եմ լինելու, երբ օրվա կեսը չեմ խոսելու, որովհետև պարզապես որևէ մեկը չի լինելու, որի հետ կկարողանամ մի քանի բառ փոխանակել: Իմմ միակ զրուցակիցը ես եմ լինելու, հետևաբար ասելիք շատ կունենամ: Ու չգիտեմ՝ ինչի մասին է լինելու, ուր է գնալու, ինչ է դառնալու, ում նյարդերի վրա է ազդելու, ում է զարմացնելու, ում է քննադատելու, ում է գովելու:
Սարսափելի է, երբ գրում ես հաշվի առնելով ընթերցողին: Իսկ նա կա, գոյություն ունի, որովհետև սա ո՛չ օրագիր է, ո՛չ մի անկապ նոթատետր, այլ մի իսկական գիրք, որը ոչ թե մեկ կամ երկու հոգի են կարդալու (իսկ դա օրագրի ճակատագիրն է), այլ շատերը: Հետո իրենց գնահատականներն են տալու, և ես կա՛մ ծիծաղղելու եմ, կա՛մ չափից դուրս լուրջ եմ ընդունելու: Իսկ երբ ամեն ինչ հանդարտվի, սառն եմ դատելու ու հասկանալու, որ ավելի լավ կարող էր ստացվել:
Եվ չգիտեմ, թե ընթերցողս (մեծ հույսեր ունեմ, որ նա գոյություն կունենա) ինչ տարիքի, ինչ սեռի, ինչ ճաշակի և անգամ գիշերներն ինչպես քնող է լինելու: Գուցե նա սիրի բարձը գրկած դիտել երազները կամ փաթաթվել սավանով… չգիտեմ: Բայց մի բանում վստահ եմ. առաջինը Լիլիթն է լինելու (ահա և քո անունն էլ գրվեց այստեղ, բայց հուսով եմ՝ ոչ վերջին անգամ):
Ես չեմ պատկերացնում այս տետրը տպագրված. գուցե այսպես ձեռագիր էլ մնա կամ ամենաշատը հայտնվի ինտերնետում: Բայց խոստովանում եմ, որ այստեղ բավականաչափ անկեղծ չեմ լինելու, հետևաբար գիրքս կհրապարակվի թեկուզ պատճենահանող սարքի օգնությամբ կամ նույնիսկ արտագրելով:
Նախաբանանման
Այնպիսի զգացողություն է, որ Ամստերդամը շատ եմ սիրելու: Միայն թե չխաբվեմ, չհիասթավեմ: Թվում է՝ ոչ մի Վիեննա, ոչ մի Պրահա չի կարող նրա հետ համեմատվել: Ասես այն խենթերի քաղաք լինի, իմ հայրենիքը, որը լքել եմ դեռ մորս արգանդում ձևավորվելու ժամանակ:
Ընդամենը չորս ժամ անց կգնամ օդանավակայան: Ես հեռանում եմ իմ քաղաքից… Ի՞մ… Այստեղ ես չհասկացված եմ, սիրված կամ ատված, անտանելի, խելագար: Ու, չգիտես ինչու, ես դա տարօրինակ եմ համարում: Մոռանում եմ, որ սա իմ տեղը չէ: Այստեղ ես օտար եմ, ինչքան էլ իմ հայրենիքը լինի: Մարդիկ իմ ներսում զզվելի սերմեր են ցանում, իսկ հետո բողոքում պտուղների համար: Ա՜խ, ես շատ թույլ եմ, որ դրանք արմատախիլ անեմ: Եղած ուժերս էլ վատնվում են, որ բացատրեմ, որ այդ պտուղներն ինձ հետ կապ չունեն, օտար են, ուրիշ տեղից եկած:
Ամստերդա՛մ, ես գալիս եմ: Դու ինձ գրկաբա՞ց կընդունես, ինձ կշոյե՞ս, կգուրգուրե՞ս: Միայն թե դու էլ չթքես երեսիս, չարհամարհես, չմեղադրես ու վերջապես… չսպանես:
Ամստերդա՛մ, ես շուտով քեզ մոտ կլինեմ: Բայց հիշի՛ր, որ մեկ ամիս անց լքելու եմ ու իմ ոտքով վերադառնամ այս ճահիճը, որից կարող եմ դուրս գալ միայն Աստծո օգնությամբ:
Գլուխ 1. Ճանապարհ կամ ինչու՞ եմ ես հայ
Արթանացա առավոտյան 5:45, եթե ընդունենք, որ քնել էի: Ես պառկել էի դրանից ընդամենը մեկ ժամ առաջ ու պարզապես փակել աչքերս՝ հուսալով, որ գոնե այդպես օգուտ կքաղեմ գիշերվանից:
15 րոպե անց տաքսին պետք է տեղում լիներ, բայց ասես շտապում էր կամ վախենում էր քնած մնալ, որովհետև ժամանեց իմ արթնանալուց, ավելի ճիշտ՝ աչքերս բացելուց 1-2 րոպե անց:
Ես ու մայրս սրճեցինք, որ թարմանանք: Ես բաժակի մեջ մի քիչ թողեցի: Որքան էլ մայրս համոզեց, որ վերջացնեմ, չլսեցի: Հետո ճամպրուկները, ավելի ճիշտ՝ պայուսակները, վերցրինք ու դուրս եկանք: Ես պատրաստվում էի իջնել աստիճաններով, բայց մայրս խնդրեց սպասել. բաժակով ջուր էր բերում, որ հետևիցս լցնի: Տարօրինակ է՝ նա այսպիսի լուրջ հարցերում շատ լուրջ սնահավատություն է ցուցաբերում, բայց երբ խոսում ենք Հիսուսի հարության մասին, ասում է. «Ես լրագրող եմ, ինձ ապացույցներ են պետք»: Իսկ եղբայրս, չգիտես ինչու, խորհուրդ էր տվել, որ այս անգամ ջուրը փոխարինվի օղիով:
Իջնելիս խնձորենին մեզ ողջունեց. մեծ աղմուկով իր պտուղներից մեկը շպրտեց, իսկ մայրս առանց երկար-բարակ մտածելու վերցրեց գետնից, սրբեց, տվեց, որ պայուսակիս մեջ դնեմ: Ավելի ուշ, երբ Ամստերդամի օդանավակայանում կանգնած սպասելիս կլինեմ, կանիծեմ, որ հայ եմ ծնվել, կհիշեմ խնձորը, կհանեմ ու կուտեմ, որ ձանձրույթս ու զայրույթս մի քիչ կարճվեն:
Ամեն անգամ օդանավակայան գնալիս ճանապարհին մտածում եմ. «Ի՞նչ կլինի, եթե մեքենան վթարի ենթարկվի»: Այս անգամ էլ նույն բանը մտքովս անցավ, բայց շատ կարճ տևեց, որովհետև նայեցի երկնքին ու տեսա, որ լուսինը փայլում է: Մի՞թե միշտ այդպիսին է եղել, և ես ուշադրություն չեմ դարձրել, թե՞ պարզապես ինչ-որ յուրահատուկ պահ էր, ասենք, ինձ էր ճանապարհում (շա՞տ չեղավ… խնձորենին, հիմա էլ լուսինը. սիրում եմ ամեն ինչ ինձ հետ կապել):
Լույսն արդեն բացվում էր: Անսովոր էր, որովհետև ես միշտ մթով եմ թռել, մթով էլ վերադարձել և Հայաստանը վերևից երբևէ չեմ տեսել: Ի՜նչ էլ մի հայրենասեր եմ, որ այդպիսի տարօրինակ երազանք ունենամ: Չէ՛, սուտ է: Եթե այս անգամ էլ մութ լիներ, մտքովս չէր էլ անցնի, որ կարելի է Հայաստանը վերևից տեսնել:
Օդանավակայանում հերթ էինք կանգնել, որ իրերս փաթեթավորեն:
- Երբ հասնես Ամստերդամ, անմիջապես կպոկես այս փաթաթածները,- ասաց մայրս:
- Մի՞թե քեզ թվում է, թե նրանք չգիտեն՝ ինչ երկրից եմ գալիս:
Այդ պահին մի սայլակ՝ վրան հսկայական ճամպրուկներ, փորձեց առանց հերթի մոտենալ փաթեթավորողներին: Չլսված-չտեսնված բան է, որ «Զվարթնոցում» սայլակներն առանց «շոֆերների» լինեն: Սա էլ բացառություն չէր: Ասենք, Հայաստանում ի՞նչը «շոֆեր» չունի: Ինչքան էլ, ասենք, շուկայի պատին փակցված լինի «սայլակները տրվում են անվճար» գրությունը, հաստատ մտնելուց քիչ անց կշրջապատվես բազմաթիվ «շոֆերներով», որոնք իրենց օգնությունը կառաջարկեն: Լավ է, որ գոնե սուպերմարկետներում նրանցից չկան:
Հա՛, ուրեմն օդանավակայանում էս «շոֆերին» վարձողը երևի դեմք էր կամ հարուստ մեկը. ուզում էր դուր գալու համար գործն արագ անել: Կամ գուցե բոլոր «շոֆերներն» են հերթից դուրս փաթեթավորում… Չգիտեմ:
- Մա՛մ գիտե՞ս՝ ամեն անգամ օդանավակայանում նման բաներ տեսնելիս ուրախանում եմ, որ հեռանում եմ, իսկ վերադառնալիս ափսոսում եմ, որ Հայաստանում եմ (հիշեցի, որ երբ Լեհաստանից էի գալիս և ուզում էի զուգարան մտնել, դրանցից մեկի լույսը չէր աշխատում, իսկ մյուսի դուռը չէր փակվում. զգացել էի, որ արդեն Հայաստանում եմ):
Չգիտես ինչու, այդ խոսքերն ասելուց հետո աչքերս լցվեցին:
Դավոն էլ էր օդանավակայանում, բայց որովհետև չէր փաթեթավորվել, հասցրել էր ավելի շուտ գրանցվել, և ինքնաթիռում իրարից հեռու էինք նստել: Ու քանի որ, չգիտեմ ինչու, շատ էր շտապում, անձնագրի ստուգումն էլ շուտ անցավ, և ես հերթի մեջ մենակ էի մնացել (մորս արդեն հրաժեշտ էի տվել): Հետ նայեցի ու տեսա մի աղջկա, որի դեմքը ծանոթ թվաց: Երկար զննեցի, բայց այդպես էլ չհասկացա, թե ով է: Նա ժպտաց ու հարցրեց.
- Մենա՞կ եք:
- Հա՛,- պատասխանեցի:
Ու ես երազեցի, որ ինքնաթիռում կողքս նստի. հետաքրքիր շփում կունենանք, երկուսս էլ չենք ձանձրանա:
շարունակելի
Մեջբերել
'
Alize_etoilik-ի խոսքերից
Ուղղակի նախընտրում եմ արագ-արագ լրիվ գրել, հետո կամաց-կամաց հավաքել: Շարունակենք…
Էջանիշներ