978 հունվար – Անտիոքի ճակատամարտ
Մինչ այդ ապստամբների կողմում գտնվող Անտիոքի ավագանին ապստամբեց և անցավ կառավարական բանակի կողմը: Ի պատասխան դրա Սահակ Վարաժնունու գլխավորած ապստամբները (մոտ 10.000 զինվոր) ու նրանց կազմում գտնվող Հայ ռազմիկները (մոտ 5.000 զինվոր) շարժվեցին քաղաքի ուղղությամբ:
I փուլ – Ապստամբները ասպատակեցին քաղաքի շրջակայքը և պաշարեցին այն:
II փուլ – Ապստամբները անցան գրոհի, սակայն այն ետ մղվեց: Ընդ որում չօգնեց նույնիսկ Անտիոքի դուքս Սամվել Հայի գլխավորած քաղաքի Հայ աշխարհազորի (մոտ 500 զինվոր) ապստամբությունը, որին քաղաքի կայազորը պարտության մատնեց և ցրեց:
Հայերը կորցրին մոտ 1.000, դաշնակիցը` մոտ 700, թշնամին` մոտ 500 զինվոր:
978 թ-ի գարնանը մարտական գործողությունները նոր թափ ստացան: Ընդ որում, զգալով, որ ապստամբների դեմ պայքարի արդյունավետությունը խիստ ցածր է, կառավարական կողմը բանտարկությունից ազատեց և սեփական բանակի հրամանատար նշանակեց Փոկասների հզոր տոհմի ներկայացուցիչ Վարդին: Հետաքրքիր է, որ Վարդ Փոկասը մինչ այդ ինքն էլ էր ապստամբել Վասիլ II-ի դեմ և հենց այդ պատճառով էր գտնվում բանտարկության մեջ, բայց կառավարական կողմը ստեղծված պայմաններում նրան բանտարկությունից ազատելն ու սեփական բանակի գլխավոր նշանակելը համարեց չարյաց փոքրագույնը, այնքան մեծ էր վախը Վարդ Սկլերոսի նկատմամբ:
Վարդ Փոկասի ի հայտ գալուց հետո հաջողությունը աստիճանաբար սկսեց թեքվել կառավարական բանակի կողմը: Այսպես, 978 թ-ի գարնանը Վարդ Փոկասի գլխավորած կառավարական բանակը (մոտ 30.000 զինվոր) ու նրա կազմում գտնվող Հայ ռազմիկները (մոտ 3.000 զինվոր) Աբիդոսի ծովացամաքամարտում հաղթեցին մինչ այդ Վարդ Սկլերոսի որդի Ռոմանոսի գլխավորությամբ քաղաք մտած ապստամբներին (մոտ 20.000 զինվոր) ու նրանց կազմում գտնվող Հայ ռազմիկներին (մոտ 10.000 զինվոր): Միաժամանակ հաղթանակ տարավ նաև կառավարական նավատորմը: Չնայած այս անհաջողությունը` 978 թ-ի մարտի 24-ին Վարդ Սկլերոսի, Կոստանդին Գավրասի, եղբայրներ Գրիգոր և Բագրատ Բագրատունիների ու Զափրանիկ Մոկացու գլխավորած ապստամբները (մոտ 50.000 զինվոր) ու նրանց կազմում գտնվող Հայ ռազմիկները (մոտ 20.000 զինվոր) Ամորիոնի ճակատամարտում հաղթեցին Վարդ Փոկասի գլխավորած կառավարական բանակին (մոտ 60.000 զինվոր) և նրա կազմում գտնվող Հայ ռազմիկներին (մոտ 4.000, այդ թվում կրկին կառավարական բանակի կողմն անցած, Անտիոքի դուքս Միքայել Բուրցես Հայը և Տարսոնի կառավարիչ Եվստաթիոս-Մլեհ Հայը): Ընդ որում Վարդ Փոկասը մարտադաշտում հեծյալ մենամարտ ունեցավ Կոստանդին Գավրասի հետ և գուրզի հզոր հարվածով սպանեց նրան:
Այս դեպքերից կարճ ժամանակ անց` 978 թ-ի ապրիլին, ապստամբներին հաջողվեց մեկ հաղթանակ էլ տանել Գյոնեի ճակատամարտ (Կապադովկիա)ում: Վարդ Սկլերոսի, եղբայրներ Գրիգոր և Բագրատ Բագրատունիների ու Զափրանիկ Մոկացու գլխավորած ապստամբները (մոտ 50.000 զինվոր) ու նրանց կազմում գտնվող Հայ ռազմիկները (մոտ 20.000 զինվոր) հաղթեցին Վարդ Փոկասի գլխավորած կառավարական բանակին (մոտ 60.000 զինվոր) և նրա կազմում գտնվող Հայ ռազմիկներին (մոտ 4.000, այդ թվում Անտիոքի դուքս Միքայել Բուրցեսը և Տարսոնի կառավարիչ Եվստաթիոս-Մլեհ Հայը), որին, սակայն, հաջողվեց կազմակերպված նահանջել:
Վճռական ճակատամարտը տեղի ունեցավ հաջորդ տարի
979 հունիսի 19 – Պանկալիայի ճակատամարտ (Կապադովկիա, Հալիս գետի ափին զինվոր)
Վարդ Սկլերոսի, եղբայրներ Գրիգոր և Բագրատ Բագրատունիների ու Զափրանիկ Մոկացու գլխավորած ապստամբները (մոտ 47.000 զինվոր) ու նրանց կազմում գտնվող Հայ ռազմիկները (մոտ 18.000 զինվոր) մոտեցան Վարդ Փոկասի գլխավորած կառավարական բանակին (մոտ 50.000 զինվոր) ու նրա կազմում գտնվող Հայ ռազմիկներին (մոտ 5.000 զինվոր):
I փուլ – Ապստամբները ու նրանց կազմում գտնվող Հայ ռազմիկները անցան հարձակման և ստիպեցին կառավարական բանակին նահանջել: Այս ընթացքում Վարդ Փոկասը մարտադաշտում հանդիպեց և հեծյալ մենամարտ ունեցավ Վարդ Սկլերոսի հետ: Վերջինս թրի հարվածով վիրավորեց իր հակառակորդին, սակայն դրա փոխարեն Փոկասը գուրզի հզոր հարված հասցրեց Սկլերոսին և շշմեցրեց նրան: Չնայած դրան` կառավարական բանակի վիճակը շարունակեց ծանրանալ:
II փուլ – Մարտադաշտ հասավ Հովհան-Թոռնիկ Մամիկոնյանի ու իշխանաց-իշխան Ջոջիկի գլխավորած Արտանուջի թագավորության հեծյալ գունդը (12.000 զինվոր) և, թիկունքից հարվածելով Վարդ Սկլերոսի բանակին, խուճապի մատնեց նրան ու հարկադրեց փախուստի:
III փուլ – Ուժերը վերադասավորած կառավարական բանակը անցավ հակահարձակման և, Արտանուջի թագավորության հեծյալ գնդի օգնությամբ հասցնելով ճակատային ու թիկունքային համակցված հարվածներ, ծանր պարտության մատնեց հակառակորդին:
Հաղթողներից հայերը կորցրին մոտ 1.000, դաշնակիցները` մոտ 13.000, պարտվողներից հայերը՝ մոտ 13.000, դաշնակիցները` մոտ 20.000 զինվոր:
Սատրապական Հայաստանի XII ապստամբությունը ճնշվեց: Վարդ Սկլերոսը, Կոստանդինը և Ռոմանոսը հեռացան Արաբական խալիֆություն, որտեղ բանտարկվեցին:
Էջանիշներ