Հայ ժողովրդի ռազմական Տարեգիրք

[Varzor]

Եվս մեկ ապացույց այն բանի, որ երկու գիշատիչների միջև չարժե ընտրություն կատարել, թե ում որջում պատսպարվել մյուսից: Միևնույն է` վերջում ուտելու են:
Ասյ էպիզոդում ևս նկատվում է հայկական իշխանների միաբանության բացակայություն: Շատ նման է նման իրավիճակը 19-րդ դարում հայերի կողմից թուրքիայում տարվող պայքարին. հայկական առանձին խմբեր կամ առանձին բնակավայրեր ապստամբում և նույնիսկ հաջությունների էին հասնում, սակայն այդ հաջողությունը երկար չէր տևում, որովհետև մյուսներից օգնությունը բացակայում էր` գերադասում էին "գլուխները կախ" ապրել ստրուկ, բայց խաղաղ, առանց պատերազմի:
Արդեն 5-րդ դարի վերջից հայ հասարակ ժողովրդի մոտ նկատվում էր ռազմահոգեբանական ունակությունների անկում: Ամեն դեպքում օրհասական պահերին ժողովրդի մոտ զարթնում է գենետիկ ռազմական տաղանդը և կարողությունները:

[Lion]

Մարտկան ոգու կորստի պահով այդքան էլ չէի համաձայնի - ուղղակի այդպիսին է ցանկացած էթնոսի զարգացման տրամաբանությունը` ֆեոդալիզմի փուլում էթնոսի մարտական ոգին ավելի ցածր է, քան ստրկատիրության փուլում...

[Lion]

Մարզպանական Հայաստանի VII ապստամբություն
(620-628)

Մարզպանական Հայաստանի VII ապստամբությունը (620-628) հայ մնալու ու ազգային ինքնությունը պահպանելու ուղղությամբ տարվող պայքարի հերթական փուլն էր, որի արդյունքում հայ ժողովուրդը հասավ զգալի հաջողությունների: 620 թ-ին ստեղծվել էր մի իրավիճակ, երբ Պարսկա-Բյուզանդական VI պատերազմում Պարսից թագավորությունը հասէլ էր առավելագույն հաջողության: Արդեն վաղուց Բյուզանդական կայսրությունից խլվել էին Հայաստանը, Ասորիքը, Եգիպտոսն ու Փոքր Ասիան և ուղղակի սպառնալիք էր կախված Կոստանդնուպոլսի վրա: Ստեղծված պայմաններում պաշտոնական Տիզբոնը եկավ հետևության, որ կարելի է ի վերջո լուծել նաև մշտապես մլմլացող “Հայկական հարցը”: Քաղաքական այս կուրսի փոփոխությանը Հայ ժողոովուրդը պատասխանեց հերթական ապստամբությամբ, որն ավարտվեց հայկական կողմի հաղթանակով, իսկ Պարսից թագավորության իշխանությունը Մարզպանական Հայաստանում մեծապես ընդունեց ձևական բնույթ:

Հիմնական իրադարձություններ

620 աշուն – Ծծմահովտի ճակատամարտ
620 աշուն – Մեղրագետի ճակատամարտ
621 գարուն – Մահվան ագարակի ճակատամարտ
621 գարուն – Պորպի գրավումը
622 – Սուրբ Կարապետ վանքի ճակատամարտ
622 – Արդնի գյուղի ճակատամարտ
622 – Հոնընկեցի ճակատամարտ
622 – Արածանու ճակատամարտ
623 – Բյուզանդական բանակի արշավանքը դեպի Պարսից թագավորության խորքերը և նահանջը
624 – Կախամախյա բլրի ճակատամարտ
624-626 – Պարսից բանակի արշավանքը դեպի Փոքր Ասիա
626-628 – Բյուզանդական բանակի արշավանքը դեպի Պարսից թագավորության խորքերը
628 մայիսի 15 – Հաշտության կնքում

Ապստամբության ընթացքը

Մարզպանական Հայաստանում բռնկված ապստամբություն ճնշելու նպատակով Պարսից թագավորությունը 620 թ-ի աշնանը հարձակում ձեռնարկեց ապստամբության կենտրոն հանդիսացող Տարոնի ուղղությամբ

620 աշուն – Ծծմահովտի ճ-մ (Տարոն և Հաշտեն գավառների սահման)

Վախթանգի գլխավորած Պարսից թագավորության բանակը (30.000 ռազմիկ), կողմնապահ ջոկատներ թողնելով Ապահունիքում, հիմնական ուժերով մտավ Տարոն և, բանակելով Ձյունակերտում, սկսեց բանակցություններ` նպատակ ունենալով հնազանդեցնել Մարզպանական Հայաստանի VII ապստամբությունը սկսած Վահան Գայլ Մամիկոնյանին: Բանակցություններում չհասնելով հաջողության` Վախթանգը իր բանակից առանձնացրեց մի ջոկատ (6.000 ռազմիկ, որից 4.000 հեծյալ) և Ռահանի գլխավորությամբ ուղարկեց հայերի դեմ: Թշնամին բանակեց Ծծմահովտում: Այս ընթացքում Վահան Գայլ Մամիկոնյանի ընդհանուր ղեկավարությամբ գործող Սմբատ Մամիկոնյանի գլխավորած Մամիկոնյաց (1.800 ռազմիկ), Ողնուտյաց իշխանի գլխավորած Ողնուտյաց (500 ռազմիկ), Արջուի գլխավորած Արջուտյաց (400 ռազմիկ), Վարազ Միհարվածանի Պալունու գլխավորած Պալունյաց (220 ռազմիկ) և Սմբատ Հաշտենցու գլխավորած Հաշտենից (60 ռազմիկ) գնդերը մոտեցան թշնամուն: Քանակապես զիջելով հակառակորդին` Վահանը որոշեց գիշերային անակնկալ հարված հասցնել ճամբարած թշնամուն:
I փուլ – Հայկական մի ջոկատ Սմբատ Մամիկոնյանի գլխավորությամբ աննկատ թափանցեց թշնամուն ճամբար և առևանգեց ձիերին:
II փուլ – Հարձակման անցավ Հայկական հիմնական բանակը և գլխովին ջախջախեց թշնամուն: Մարտադաշտում հանդիպելով Ռահանին` Հաշտենից իշխանը մենամարտում հաղթեց ու սպանեց նրան:
III փուլ – Պարսկական բանակի շրջապատված ռազմիկները խնդրեցին խնայել իրենց, սակայն հայերը անողոք գտնվեցին և գրեթե բոլորին էլ ոչնչացրեցին:
Հայերը կորցրին մոտ 500, թշնամին` 5.400 զինվոր զինվոր: Թշնամու բանակից փրկվեց միայն 600 հոգի, որոնց, սակայն, գազազած Վախթանգը ինքը հրամայեց գլխատել:

620 աշուն – Մեղրագետի ճ-մ (Տարոն)

Վախթանգը Ասուրի գլխավորությամբ Հայկական բանակի դեմ ուղարկեց պարսկական մեկ այլ բանակ (8.000 ռազմիկ): Ճամբարելով Մեղրագետի ափին` Ասուրը վիրավորական տոնով հայերից պահանջեց դադարեցնել դիմադրությունը: Ի պատասխան դրա Վահան Գայլ Մամիկոնյանի գլխավորած Հայկական բանակը (6.000 ռազմիկ) շարժվեց թշնամուն ընդառաջ: Մոտենալով իրար` կողմերը մարտակարգ ընդունեցին:
I փուլ – Հայկական բանակն անցավ հարձակման: Բռնկվեց համառ մարտ, որի ընթացքում Սմբատը մարտադաշտում հանդիպեց Ասուրին և թրի հզոր հարվածով գլխատեց նախ հակառակորդի ձիուն, իսկ հետո` նաև Ասուրին: Միաժամանակ 9 տապարակիրներ շրջապատեցին Վահանին և ծանր վերքեր հասցրեցին նրան: Սակայն վերջին պահին Սմբատը հասավ օգնության և, կոտորելով թշնամիներին ու սպանելով նաև Ասուրի որդուն, փրկեց հորը:
II փուլ – Պարսից թագավորության բանակը պարտություն կրեց և, հետապնդվելով Հայկական բանակի կողմից, դիմեց փախուստի:
Հայերը կորցրին մոտ 1.500, թշնամին` 5.000 զինվոր: Այս պայմաններում Վախթանգը դադարեցրեց ակտիվ մարտական գործողությունները` դրանք հետաձգելով հաջորդ տարվան: Նույն տարվա ձմռանն էլ ստացած վերքերից Վահանը մահացավ, իսկ Տարոնի իշխան հռչակվեց նրա որդի Սմբատը:

Շարունակելի

[Varzor]

Բա մեր դպրոցական տարբերակը ?? "...Գայլ Վահանը Պարտիզանական կռիվեր էր տանում ..."
6000 հոգանոց պարտիզանական ջոկատ պատկերացնում եք?

[Lion]

Ի դեպ ասեմ - այստեղ գործ ունենք թյուրիմացության հետ: Դպրոցական տարբերակում Վահան Վասակի "Գայլ" Մամիկոնյանը (572-596` միայն Տարոնում, 596-620)` Մարզպանական Հայաստանի V ապստամբության (572-591) ղեկավար Վարդան Փոքր Մամիկոնյանի եղբայրը, շփոթվել է Մարզպանական Հայաստանի III ապստամբության (481-485) ղեկավար, սպարապետ, իսկ հետագայում էլ մարզպան Վահան Հմայակի Մամիկոնյանի (մոտ 475 - ուղ. 505, 485-505` մարզպան), Վարդան Քաջ Մամիկոնյանի եղբոր որդու հետ: Իհարկե, "Հմայակիչ"-ն էլ էր պարտիզանական կռվի հմուտ վարպետ և, ընդհանրապես, անչափ քաջ ու խիզախ զորական էր, բայց կոնկրետ "Գայլ" մականունը պարսիկները տվել են հենց "Վասակիչ"-ին

[Varzor]

Ի դեպ ասեմ - այստեղ գործ ունենք թյուրիմացության հետ: Դպրոցական տարբերակում Վահան Վասակի "Գայլ" Մամիկոնյանը (572-596` միայն Տարոնում, 596-620)` Մարզպանական Հայաստանի V ապստամբության (572-591) ղեկավար Վարդան Փոքր Մամիկոնյանի եղբայրը, շփոթվել է Մարզպանական Հայաստանի III ապստամբության (481-485) ղեկավար, սպարապետ, իսկ հետագայում էլ մարզպան Վահան Հմայակի Մամիկոնյանի (մոտ 475 - ուղ. 505, 485-505` մարզպան), Վարդան Քաջ Մամիկոնյանի եղբոր որդու հետ: Իհարկե, "Հմայակիչ"-ն էլ էր պարտիզանական կռվի հմուտ վարպետ և, ընդհանրապես, անչափ քաջ ու խիզախ զորական էր, բայց կոնկրետ "Գայլ" մականունը պարսիկները տվել են հենց "Վասակիչ"-ին

Իսկ երբ է այդ թյուրիմացությունն ուղղվելու մեր դասագրքերում (կամ միգուցե արդեն ուղղել են??) Նոր տպված պատմության գրքերը չեմ տեսել:

[Lion]

Չէ, չեն ուղղել: Այլ թյուրիմացությունների հետ միաժամանակ դա ևս դեռևս շարունակում է իր կյանքը մեր դասագրքերում: Ինքս էլ եմ "դրանից սկսել"...

[Լեռնցի]

Չէ, չեն ուղղել: Այլ թյուրիմացությունների հետ միաժամանակ դա ևս դեռևս շարունակում է իր կյանքը մեր դասագրքերում: Ինքս էլ եմ "դրանից սկսել"...

Լիոն, դասագրքերը նախքան հրատարակուելը, օնլայն կան դրած համացանցում, ու իւրաքանչիւր ոք կարող է կարդալ ու կատարել իր դիտողութիւնները: Եթէ այն տեղին լինի, կը կատարուեն շտկումներ, յետոյ հրատարակեն:

[Lion]

Հենց այդ "եթե"-ի որոշում է, էլի, հարցը: Մարդկային սուբյեկտիվ գործոնը բերում է նրան, որ գերադասում են նման բաների վրա ուշադրություն չդարձնել, քան թե ընդունել, որ դա դու ես ասել ու իրենք դա մինչ այդ չեն նկատել...

[Lion]

Հայաստանում ծավալվող իրադարձությունները ծանր վիճակ ստեղծեցին Պարսից թագավորության արևելքում տեղակայված Հայկական հեծելազորային օժանդակ ջոկատի համար: Բարեբախտաբար հայերին, ինչպես Վարդանանց պատերազմի ժամանակ, հաջողվեց լքել պարսիկներին, անցնել թյուրքուտների կողմը, պտույտ կատարել Կասպից ծովի ափերով և 626 թ-ին ի վերջո վերադառնալ Հայրենիք: Իսկ 621 թ-ի գարնանը հետևեց պարսկական նոր հարձակումը Տարոնի վրա:

621 գարուն – Մահվան ագարակի ճ-մ (Անդովկ լեռան մոտ)

Գարնանը Վախթանգը Սմբատ Մամիկոնյանից պահանջեց դադարեցնել դիմադրությունը և հնազանդվել: Ստանալով մերժողական պատասխան` Վախթանգը Պարսից թագավորության համալրված բանակով (20.000 զինվոր) կրկին դուրս եկավ արշավանքի: Ի պատասխան դրա Սմբատը կատարեց համընդհանուր զորահավաք և կենտրոնացրեց զենք կրելու ընդունակ բոլոր տղամարդկանց: Ընդ որում դեռևս ընդհանրապես ռազմական պատրաստություն չունեցող աշխարհազորի մի մասը (2.500 զինվոր) Մամիկոնյաց իշխանը իր որդի Վահանի գլխավորությամբ ռազմական անհրաժեշտ պատրաստություն ստանալու համար թողեց Մուշում, իսկ ինքը, գլխավորելով մնացած բանակը (9.000 զինվոր, որից 4.000 հեծյալ), շարժվեց թշնամուն ընդառաջ: Մոտենալով հակառակորդին` Սմբատը հետևազորը թողեց ագարակի մոտ գտնվող մի բլրի վրա, իսկ ինքը, գլխավորելով հեծելազորը, առաջ շարժվեց: Իր հերթին Վախթանգը, կարծելով, թե ողջ Հայկական բանակը կազմում է միայն իր դեմ շարժվող հեծելազորը, մի ուժեղ ջոկատով (9.000 զինվոր) առաջ շարժվեց և շրջապատեց վերջինիս:
I փուլ – Գիշերը շրջապատման մեջ գտնվող Հայ հեծյալները, ձեռքներում ունենալով վառվող ջահեր, շրջապատման օղակի ներսից, իսկ բլրի վրա ամրացած հետևակը` շրջապատման օղակի դրսից, միաժամանակյա համակցված հարված հասցրեցին թշնամուն և ջախջախեցին նրան: Վախթանգը 200 հեծյալների ուղեկցությամբ դիմեց փախուստի: Գրավված մեծ քանակությամբ ձիերը Սմբատը ուղարկեց Մուշ, որտեղ գտնվող հետևակ աշխարհազորայինները դարձան հեծյալ:
II փուլ – Հաջորդ օրը Սմբատը ութժամյա հմուտ մանևրներով այնքան ժամանակ խուսափեց մարտից, մինչև Մուշից ժամանեցին Վահանի գլխավորած հեծյալ աշխարհազորայինները: Դրանից հետո Հայկական բանակը կրկին բանակեց ագարակի մոտ գտնվող բլրի վրա: Շուտով Վախթանգի գլխավորած Պարսից թագավորության բանակը (11.200 զինվոր) մոտեցավ բլրին և բանակեց հայերից ներքև: Նույն գիշերն էլ Սմբատը մի հեծյալ ջոկատ (4.000 զինվոր) ուղարկեց թշնամու թիկունք: Վերջինս, բաժանվելով փոքր խմբերի, լեռնային արահետներով անցավ թշնամու թիկունք, բաժանվեց 2 հավասար մասի և դարանեց թշնամու թիկունքի աջ ու ձախ կողմերում: Առավոտյան Պարսից թագավորության բանակը անցավ հարձակման բլրի վրա տեղակայված Հայկական բանակի վրա և բռնկված համառ մարտում սկսեց նեղել նրան:
III փուլ – Հայկական ջոկատը թիկունքից հարվածեց թշնամուն, որը շրջապատվեց ու համառ մարտում ջախջախվեց: Այդ ընթացքում, մարտադաշտում հանդիպելով Վախթանգին, Սմբատը մենամարտեց վերջինիս հետ: Մենամարտի ընթացքում Սմբատը հզոր հարվածներով վնասեց Վախթանգին և կտրատեց նրա զրահը, սակայն վերջինս հաջողվեց նիզակով այնպես հզոր հարվածեց հասցնել իր հակառակորդին, որ նիզակը խրվեց Սմբատի զրահի մեջ: Սակայն Սմբատը իր հերթին թիկունքից ճարպկորեն նիզակահարեց սեփական ձիու կողմից առաջ տարված Վախթանգին, որից հետո մոտեցավ նրան և գլխատեց: Դրանից հետո Սմբատը հարձակվեց Վախթանգի երկու զինակիրների վրա և մարտական մուճով սպանեց նաև նրանց:
Հայերը կորցրին մոտ 2.000, թշնամին` 10.800 զինվոր:

Հակահարձակման անցած Հայկական բանակը գրավեց Պորպը:

Շարունակելի

[Varzor]

Լիոն, դասագրքերը նախքան հրատարակուելը, օնլայն կան դրած համացանցում, ու իւրաքանչիւր ոք կարող է կարդալ ու կատարել իր դիտողութիւնները: Եթէ այն տեղին լինի, կը կատարուեն շտկումներ, յետոյ հրատարակեն:

Հա, դե ձևնա տենց: Կարդացել ես այդ "ճշտգրտված" դասգրքերը?
Վերջերս մաթեմատիկայի դասագիրք եմ տեսել, թերթեցի, ու հասկացա, որ ես լրիվ ուրիշ բաներ եմ անցել, ես չգիտեի, որ մեր հին դպրոցական հավասարում տերմինը արդեն դարձել է բնաձև, հավասարումների համակարգը` բանաձևերի համակարգ: Էլ չեմ ասում, որ 3-րդ, թե 4-րդ դասարանի գրքում էլ երկուական մաթեմատիկա են մտցրել: Էլ չեմ ասում խնդիրների հիմար և անձնավորված տեքստերը արդեն կորել են հետիոտնն ու հեծանվորդը, նրանց փոխարեն Արշակն ու "Աննան են
Պատմության գրքերը չեմ տեսել, սակայն անպայման այս քանի օրը կխնդրեմ հարևանի երեխայից և կփորձեմ կարդալ
Ի դեպ հիշում եմ իմ դպրոցական տարիներին կար Հայոց պատմության մի բարալիկ 4-7 դասարանների գրքույկ: Հետո, երբ հասանք 5-րդ դասարան տպագրվեց արդեն 5-6 դասարանների ավելի հաջող և հաստ հիրքը, սակայն նորից հնամաշ ինֆորմացիայով: Հետո տպագրվեց, այն ժամանակվա համար ահռելի հաստ 7-8 պատմությունը` մինչև 2-րդ հանրապետության ստեղծումն ու սկիզբը:
Բայց բովանդակային առումով այդ գրքերում պրակտիկորեն ոչ մի ինֆորմացիա բերված չէր` ավելի շատ համառոտ տեղեկագրեր էին, սուբյեկտիվ և "պաշտոնական" մեկնաբանություններով:

[Լեռնցի]

Հենց այդ "եթե"-ի որոշում է, էլի, հարցը: Մարդկային սուբյեկտիվ գործոնը բերում է նրան, որ գերադասում են նման բաների վրա ուշադրություն չդարձնել, քան թե ընդունել, որ դա դու ես ասել ու իրենք դա մինչ այդ չեն նկատել...

Կարծում եմ ճիշտ է փորձել, յետոյ նման ենթադրութիւն կատարել:
Օնլայն տարբերակով դրել են հէնց այդ նպատակով, եւ այն նոր է, ու չեմ կարծում թէ ձեւական է:

[Lion]

Ձևական է, եղբայր, 100 տոկոսով վստահ եմ, որ ձևական է...

[Lion]

622 – Սուրբ Կարապետ վանքի ճ-մ

Վախթանգի եղբայր Սուրենի գլխավորած Պարսից թագավորության բանակը (9.000) մտավ Տարոն և ճամբարեց Արդնի գյուղի մարգագետիններում` Վարագա լեռան մոտ: Դրանից հետո Սուրենը սկսեց բանակցություններ` նպատակ ունենալով հասնել Վախթանգի կնոջ և տղայի ազատմանը: Այդ ընթացքում Սմբատը իր հիմնական բանակը (6.000) թողեց Մեղտիում` բանակցությունների եկած Սուրենին էլ առաջարկելով մի հեծյալ ջոկատ (500) թողնել Մեծամորում: Այնուհետև Սմբատի գլխավորած Մամիկոնյան (մոտ 500), Վարազ Միհարվածանի Պալունու գլխավորած Պալունյաց գունդը (մոտ 200) և Սուրենի գլխավորած հեծյալ ջոկատը (400) շարժվեցին դեպի վանք:
I փուլ – Վանքի մոտակայքում Սմբատը ու իր հեծելազորը անակնկալ հարձակումով ոչնչացրին Սուրենի հեծելազորին: Այդ ընթացքում Վարազ Միհարվածանի Պալունին մենամարտում սպանեց Սուրենին, իսկ նրա ուղեկիցներին հայերը կախեցին մոտակա ծառից:
II փուլ – Հայերը երկու կողմից շրջապատեցին Մեծամորում տեղակայված թշնամու ջոկատը և ոչնչացրեցին այն:
Հայերը կորցրին մոտ 100, թշնամին` 900 զինվոր:

622 – Արդնի գյուղի ճ-մ

Թշնամու բանակի հրամանատարության ոչնչացումից հետո սկսեցին գործել նաև Հայկական բանակի մյուս մասերը:
I փուլ – Հայկական մի ջոկատ մտավ Արդնու մոտ ճամբարած Պարսից թագավորության բանակի ճամբար և առևանգեց 2.000 ձի: Սակայն թշնամու մի ջոկատ (2.020, որից 520 հեծյալ) սկսեց հետապնդել ձիերը առևանգած հայերին:
II փուլ – Օգտվելով այն բանից, որ իրենց հետապնդող հեծյալները կտրվել են սեփական հետևակից` Գողոց աղբյուրի մոտ հայերը դարան դրեցին և լիովին ոչնչացրին թշնամու հեծյալներին: Վերցնելով նաև սրանց ձիերը` հայերը շարունակեցին նահանջը և հասան մոտակա անտառակը` Սերեմի գլխավորությամբ թողնելով վերջապահ (500):
III փուլ – Տեսնելով մոտեցող թշնամուն` հայկական վերջապահը ետ դարձավ և հարձակվեց վերջինիս վրա: Որոշ ժամանակ անց հարձակվեց նաև նահանջը դադարեցրած հիմնական խումբը, ու թեև Սերեմը նետահարվեց և սպանվեց, սակայն թշնամին գլխովին ջախջախվեց` կորցնելով 992 զինվոր:
IV փուլ – Նախորդ պարտությունից փրկված թշնամու ռազմիկները փորձեցին թաքնվել Ողական ամրոցի մոտի մի քարայրում, բայց անակնկալ հարձակման ենթարկվեցին ամրոցի կայազորի (150) կողմից և ոչնչացվեցին:
V փուլ – Սմբատի ու Վարազի հեծյալները, թաքնվելով ձորում և բաց թողնելով իրենց մոտից սլացող ու թշնամու ձիերը առևանգած հայերին և նրանց հետապնդողներին, կանչեցին Մեղտիում գտնվող հիմնական բանակը (6.000): Սակայն մինչ այն կժամաներ` Սմբատը առաջ ուղարկեց մի հեծյալ ջոկատ (100) հակառակորդի վրա հարձակվելու և վերջինիս մարտի կանչելու համար: Շուտով երևաց Հայկական հեծյալ ջոկատին հետապնդող Պարսից թագավորության բանակը:
VI փուլ – Կողմերը մարտակարգ ընդունեցին: Սմբատը գլխավորում էր Հայկական բանակի աջ, իսկ Վարազը` ձախ թևը: Հայկական հեծելազորը հարձակվեց թշնամու առաջխաղացած հետևակի (6.000) վրա: Սկսվեց համառ մարտ: Հայկական աջը հզոր հարվածով խորը խրվեց թշնամու մարտակարգի մեջ, բայց պարսիկների հսկայական թվական գերակշռությունը սկսեց իրեն զգացնել տալ: Սմբատի ջոկատը շրջապատվեց և հայտնվեց ծանր վիճակում, իսկ բազմաթիվ թշնամիներ շրջապատեցին Սմբատին և լուրջ հարվածներ հասցրեցին նրան:
VII փուլ – Oգտվելով նրանից, որ թշնամու կենտրոնը շարժվել է դեպի ձախ` Սմբատի թևի դեմ, Հայկական ձախը թիկունքից հարվածեց հակառակորդի կենտրոնին, որի ընթացքում Վարազը միջաթափանց նիզակահարելով տապալեց մի պարսիկի և կոտորեց Սմբատին շրջապատողներին:
VIII փուլ – Պարսից թագավորության բանակի աջը ու կենտրոնը վերադասավորեցին ուժերը և, շրջապատելով արդեն Հայկական 2 ջոկատները, սկսեցին հաղթանակ տանել:
IX փուլ – Այս օրհասական պահին օգնության հասավ Վահան Մամիկոնյանի և Սմբատ Հաշտենցու գլխավորած բանակը (6.000), հզոր հարվածով ճեղքեց պաշարման օղակը, երկու թևերից շրջապատեց թշնամուն ու սկսեց անխնա կոտորել: Պարսից թագավորության բանակը գլխովին ջախջախվեց:
Հայերը կորցրին մոտ 1.000 զինվոր, թշնամին` 7.800 սպանված, 300 գերի:

Շարունակելի

[Varzor]

Կարծում եմ ճիշտ է փորձել, յետոյ նման ենթադրութիւն կատարել:
Օնլայն տարբերակով դրել են հէնց այդ նպատակով, եւ այն նոր է, ու չեմ կարծում թէ ձեւական է:

Ճիշտ ա, պետական օնլայն տենդերներն էլ են դնում արդարության նպատակով
Լավ էլի Այդ գրքերի հրատարակության գումարներն արդեն բաժանված են, որոշված է, թե որտեղ պետք է տպագրվի, կարող է նույնիսկ արդեն սկսել են տպագրել: Փողերն արդեն բաշխված են` լրացուցիչ աշխատելու համար ոչ մեկ գումար չի ստանա և չի էլ աշխատի