Հայ ժողովրդի ռազմական Տարեգիրք

[Moonwalker]

Եթե Ադոնցին և Աճառյանին հավատանք, ապա հայերը չեն եղել, հայերենը նույնպես չի եղել: Ոնց որ Մասսադի ագենտներ լինեն

Եթե Ադոնցի պատմական ու գրականագիտական ժառանգության գնահատականը երկբայելի է, ապա կտրականապես համաձայն չեմ Աճառյանին տվածդ գնահատականին: Նրա անցած ուղուն ու թողած շուրջ 200 գիտական աշխատություններին նետված հպանցիկ հայացքն իսկ բավական է հասկանալու համար, ինքը միայնակ հայերենի համար արել է այն, ինչ այլ (նույն թվում եվրոպական բազմամիլիոնանոց) ժողովուրդների համար արել են (որոշների համար էլ չեն արել) տասնյակ, անգամ հարյուրավոր լեզվաբաններ տասնյակ ու հայրուրավոր տարիների ընթացքում:
Թվեմ իր հիմնական աշխատություններից մի քանիսը (գրեթե բոլորն էլ մեծադիր էջերով ստվարածավալ հատորներից բաղկացած).

• «Հայ բարբառագիտություն»
• «Հայերենի արմատական բառարան» (քառահատոր)
• «Հայոց անձնանունների բառարան» (հնգահատոր)
• «Հայոց լեզվի պատմություն» (երկհատոր)
• «Լիակատար քերականություն հայոց լեզվի՝ համեմատությամբ 562 լեզուների» (վեցահատոր)

Էլ չխոսեմ նրա աղբյուրագիտական (ձեռագրացանկերի կազմում ևն), բանասիրական (Կողբացու ու Մաշտոցի վերաբերմամբ) և այլ աշխատությունների մասին: Մարդը միայնակ ավելին է արել ընդանրապես դիտարկած հայերենագիտության ու մասնավորապես դիտարկած նրա գրեթե բոլոր ճյուղերի (որոնցից մի քանիսի հիմնադիրն էլ ինքն է) համար, քան իրենից առաջ ու հետո բոլոր լեզվաբանները միասին վերցրած: Ընդ որում նրա պնդումների ճնշող մեծամասնությունը (չնչին ուղղումներով. ասենք Աճառյանի մոտ հանդիպում է 1000 բառ, հետո պարզում են, որ իրականում 1003 բառ էր) այժմեական է: Նրա ոչ մի աշխատություն հիմնավորապես հերքված չէ:
Ու սրանից հետո մերկապարանոց Աճառյանին համեմատել ՄՈսսադի աշխատակցի հետ... Է, հա ես էլ Հռոմի պապն եմ:

Հ.Գ. Ներողություն թեմայից դուրս զեղմանս համար:

[Varzor]

Աշխատությունների անվանումները լավն են
Բա բովանդակությունը?
Աճառյանի "բառարաններում" նշված բառերի և անձնանունների մեծամասնության համար գրված է "ծագում է այն ինչ լեզվից...", "ծագում է այսինչ լեզվից..." է հետո?
Մարդը հատորներով փորձել է ապացուցել, որ հայերեն լեզուն ինքնին երկայիս վիճակում համարյա ամբողջովին "վերցնովի" է, էլ չեմ ասում անձնանունների մասին:
Սենց նստած մտածում եմ "Կարողա իրոք տենցա ?" Ոչ թե միակն ա, որ ինչ որ բանա արել, ցանկացողները շատ են եղել, բայց անողը մեկը արդն սիկ տարորինակ չի? Ավելի շուտ կասեի էդ մեկին են թողել որ անի (հանկարծ ուրիշ բան չմտածեք կամ եթե մտածեք էլ, սխալ չեք մտածի)
Թե ինչու է այդ արել, դժվար է ասել, սակայն հաստատ "հայագիտական" նվաճումների համար չէ, որ 37թ. դատապարտվելով 6 տարվա ազատազրկման, այն էլ ընդունելով իր մեղքը, որպես հակահեղափոխական, այնուամենայնիվ 2 տարուց ազատ արձակվեց և վերականգնվեց իր "համալսարանական" դիրքերում:
Ինչևէ պատճառների մասին բավարար հիմնավորումներ չունեմ, ունեմ միայն կարծիք, որը սակայն ոչ մի փաստով չեմ կարող հիմնավորել, դրա համար էլ չեմ արտահայտում

[Moonwalker]

Աշխատությունների անվանումները լավն են
Բա բովանդակությունը?
Աճառյանի "բառարաններում" նշված բառերի և անձնանունների մեծամասնության համար գրված է "ծագում է այն ինչ լեզվից...", "ծագում է այսինչ լեզվից..." է հետո? Մարդը հատորներով փորձել է ապացուցել, որ հայերեն լեզուն ինքնին երկայիս վիճակում համարյա ամբողջովին "վերցնովի" է, էլ չեմ ասում անձնանունների մասին:

Եղբայր միանշանակ հայերենի բառաֆոնդի յուրահատուկ բառարմատները, որ ավանդված են գրավոր հիշողություններով հաշվվում են 11,000-ով: Սրանցից Աճառյանը մաքուր հաերեն է համարում 930-ը («Հայոց լեզվի պատմություն», Ա մաս, էջ 108-122), իսկ «ջհուդ-մասսոնական հետախուզությամ մյուս աշխատակիցը»՝ Գևորգ Ջահուկյանը հավելումներով այդ թիվը հասցնում է 1200-ի («Հայ բարբառագիտության ներածություն», էջեր 283-299): Հիմա, հայերենի 11,000 արմատներից հանելով բնիկ և ծանոթ լեզուներից փոխառյալ բառերը, մնացածը (մոտ 5500 բառ), այսինքն՝ կեսը, ենթադրվում են փոքրասիական (ոչ հնդեվրոպական) լեզուների բառեր (Աճառյանը սա նշում է որպես հիպոթեզ ու հայերեն արմատների մյուս կեսը թողնում հաջորդ սերնդի ուսումնասիրողներին): Հետագայում Ջահուկյանն իր "Урартский и индоевропейские языки" գրքում ապացուցեց մի փոքր թվով փառերի կապը ուրարտերենի հետ: Ու վերջ: Նոր սերնդից ձեն-ծպտուն չկա: Երևի հրեաները կորցրել են հետաքրքրությունը մեր հանդեպ:

Սենց նստած մտածում եմ "Կարողա իրոք տենցա ?" Ոչ թե միակն ա, որ ինչ որ բանա արել, ցանկացողները շատ են եղել, բայց անողը մեկը արդն սիկ տարորինակ չի? Ավելի շուտ կասեի էդ մեկին են թողել որ անի (հանկարծ ուրիշ բան չմտածեք կամ եթե մտածեք էլ, սխալ չեք մտածի)

Անշուշտ, Աճառյանը կեղտոտ հակամրցակցային հնարքներով ճանապարհից վերացրել է իր բոլոր հնարավոր «կոլեգաներին»:
Լա՜վ էլի, սա այնպիսի անշնորհակալ ու անձնազոհություն պահանջող գործ է, որ ֆանատիկության հասնող էնտուզիազմի տեր մարդը միայն կարող է նման տաժանակրության բեռի տակ մտնել: Թե՞ կասես հիմա էլ խանգարող կա, որ այս ուղղությամբ աշխատանքները տեղում դոփում են:

Թե ինչու է այդ արել, դժվար է ասել, սակայն հաստատ "հայագիտական" նվաճումների համար չէ, որ 37թ. դատապարտվելով 6 տարվա ազատազրկման, այն էլ ընդունելով իր մեղքը, որպես հակահեղափոխական, այնուամենայնիվ 2 տարուց ազատ արձակվեց և վերականգնվեց իր "համալսարանական" դիրքերում:

Միանշանակորեն ուրախ կլինեի, որ ասենք Բակունցը կամ Չարենցը ևս նման (էական չէ ինչպիսի) հնարքներով ողջ մնային ու վերադառնային գրասեղանի առաջ: Բայց, ավաղ, ունենք այն, ինչ ունենք: Անձն ու իր մարդկային հատկանիշներն այս դեպքում գործի վիթխարիության ստվերում են մնում:

Ինչևէ պատճառների մասին բավարար հիմնավորումներ չունեմ, ունեմ միայն կարծիք, որը սակայն ոչ մի փաստով չեմ կարող հիմնավորել, դրա համար էլ չեմ արտահայտում

Իհարկե, որևէ հիմնավորում ունենալու համար առնվազն Աճառյանի չափ գիտական ներդրում պիտի ունենայիր:

[Lion]

Այս ամենից թերևս մի բանի հետ կարելի է միանշանակ համաձայնել - մեր պատմությունը վատ է ուսումնասիրված:

[Varzor]

Եղբայր միանշանակ հայերենի բառաֆոնդի յուրահատուկ բառարմատները, որ ավանդված են գրավոր հիշողություններով հաշվվում են 11,000-ով: Սրանցից Աճառյանը մաքուր հաերեն է համարում 930-ը («Հայոց լեզվի պատմություն», Ա մաս, էջ 108-122), իսկ «ջհուդ-մասսոնական հետախուզությամ մյուս աշխատակիցը»՝ Գևորգ Ջահուկյանը հավելումներով այդ թիվը հասցնում է 1200-ի («Հայ բարբառագիտության ներածություն», էջեր 283-299): Հիմա, հայերենի 11,000 արմատներից հանելով բնիկ և ծանոթ լեզուներից փոխառյալ բառերը, մնացածը (մոտ 5500 բառ), այսինքն՝ կեսը, ենթադրվում են փոքրասիական (ոչ հնդեվրոպական) լեզուների բառեր (Աճառյանը սա նշում է որպես հիպոթեզ ու հայերեն արմատների մյուս կեսը թողնում հաջորդ սերնդի ուսումնասիրողներին): Հետագայում Ջահուկյանն իր "Урартский и индоевропейские языки" գրքում ապացուցեց մի փոքր թվով փառերի կապը ուրարտերենի հետ: Ու վերջ: Նոր սերնդից ձեն-ծպտուն չկա: Երևի հրեաները կորցրել են հետաքրքրությունը մեր հանդեպ:

Հա բա կորցրել են Ըստ հրեական ավանդության մենք այն միակ ազգն ենք, որին պետք է իսպառ վերացնել:
http://www.araspel.org/showthread.php?t=1021
http://pics.livejournal.com/ksatra/pic/0004q2k9/
http://www.e-slovo.ru/313/6pol1.htm
Եվ նույնիսկ մեր պատմության մեջ են խանվում` մասնավորապես պնդում են, որ շատ հայ նախարարական տոհմեր հրեական ծագում ունեն:
http://www.eleven.co.il/?mode=articl...АРМЕНИЯ
http://brockhaus-efron-jewish-encycl...e/01-4/051.htm

Անշուշտ, Աճառյանը կեղտոտ հակամրցակցային հնարքներով ճանապարհից վերացրել է իր բոլոր հնարավոր «կոլեգաներին»:

Հա, բա ոնց

Լա՜վ էլի, սա այնպիսի անշնորհակալ ու անձնազոհություն պահանջող գործ է, որ ֆանատիկության հասնող էնտուզիազմի տեր մարդը միայն կարող է նման տաժանակրության բեռի տակ մտնել: Թե՞ կասես հիմա էլ խանգարող կա, որ այս ուղղությամբ աշխատանքները տեղում դոփում են:

Չէի ասի, որ անշնորհակալ է եղել, այն ժամանակներում Աճառյանը վատ չէր ապրում, համ էլ մնացել է պատմության մեջ, որպես “անկրկնելի” աշխատանք կատարած մարդ Այն, որ իրոք մեծածավալ և բար աշխատանք է կատարել, անկախ արդյունքից, դա փաստ է և հարգանքի է արժանի:

Միանշանակորեն ուրախ կլինեի, որ ասենք Բակունցը կամ Չարենցը ևս նման (էական չէ ինչպիսի) հնարքներով ողջ մնային ու վերադառնային գրասեղանի առաջ: Բայց, ավաղ, ունենք այն, ինչ ունենք: Անձն ու իր մարդկային հատկանիշներն այս դեպքում գործի վիթխարիության ստվերում են մնում:

Բայց Չարենցը ուրախ չէր լինի երևի, հակառակ դեպքում չեն գրի և ասեր այն, ինչ գրել և ասել է:

Իհարկե, որևէ հիմնավորում ունենալու համար առնվազն Աճառյանի չափ գիտական ներդրում պիտի ունենայիր:

Հենց դե աել ասում էի Եթե այդքան ժամանակ, ցանկություն և նվիրում ունենաի, ապա մի գուցե աշխատանքներ կտանեի, որոնք սակայն նույնիսկ չէի էլ տպագրվի` մեր գիտական ծերակույտը չի ընդունում այն ամենը, ինչը դեմ է “ակադեմիական” սկզբունքներին:

Այս ամենից թերևս մի բանի հետ կարելի է միանշանակ համաձայնել - մեր պատմությունը վատ է ուսումնասիրված:

Ոչ միայն վատ է ուսումնասիրված, այլև ուսումնասիրությունների մի մասը ակնհայտ կեղծված կամ խեղաթյուրված են:

[Lion]

http://www.eleven.co.il/?mode=articl...АРМЕНИЯ
http://brockhaus-efron-jewish-encycl...e/01-4/051.htm

Սենց անգրագիտություն վաղուց չէի կարդացել

Ոչ միայն վատ է ուսումնասիրված, այլև ուսումնասիրությունների մի մասը ակնհայտ կեղծված կամ խեղաթյուրված են:

Դժբախտաբար ճիշտ ես...

[Moonwalker]

Varzor, ոնց տեսնում եմ հրեաների մասով զրույցը ուրիշ կողմ է գնում: Եթե հետաքրքրված ես հայ-հրեական հարաբերությունների մասին թեմա բացիր (չնայած համոզված չեմ, որ չկա), քննարկենք:

Բայց Չարենցը ուրախ չէր լինի երևի, հակառակ դեպքում չեն գրի և ասեր այն, ինչ գրել և ասել է:

Մանավանդ իր ստեղծագործության «կարմիր» շրջանը չէ՞:

Ոչ միայն վատ է ուսումնասիրված, այլև ուսումնասիրությունների մի մասը ակնհայտ կեղծված կամ խեղաթյուրված են:

Կոնստրուկտիվ առաջարկ ունեմ. հինգ ակնհայտ կեղծված պատմական փաստ բեր քննարկենք:

[Varzor]

Հա հրեաների թեման անվերջ ա
Իսկ ես կարող եմ թեմա բացել?

Քննարկենք կեղծիքները:

1. Ամենամեծ և ամենակեղծվածը - Ուրարտու-Հայասա
2. Քրիստոնեության ընդունումը - Տրդատ 3-րդ Մեծ
3. Պավլիկյաններ և Թոնդրակյաններ` որպես աղանդավորական շարժումներ
4. Հայոց ցեղասպանությունը կազմակերպել են թուրքերը
5. 1-ին հանրապետությունը կործանել են դրսի ուժերը:

[My World My Space]

Հա բա կորցրել են Ըստ հրեական ավանդության մենք այն միակ ազգն ենք, որին պետք է իսպառ վերացնել:

Եվ նույնիսկ մեր պատմության մեջ են խանվում` մասնավորապես պնդում են, որ շատ հայ նախարարական տոհմեր հրեական ծագում ունեն:
http://brockhaus-efron-jewish-encycl...e/01-4/051.htm

Հա, բա ոնց

Ավելի մեծ ապուշություն չէի կարդացել: Դիլետանտական վերլուծություն ա, որտեղ ամեն ինչ խեղաթյուրված ա, նույնիսկ Փավստոս Բյուզնդը հայ չի ըստ հեղինակի

Более достоверны известия византийского летописца Фауста, жившего в 4 столетии.

էնքան որ վկայակոչել ա, նույնիկս առանց իմանալու թե ով ա

На вопрос, куда девались десять колен, Мар-Зутра (3 в.) отвечает: "в Африку",. Под Африкой в Талмуде принято понимать Иберию (Грузию)

Մի աշխատություն, ըստ որի Աֆրիկա նշանակում է Իբերիա, առնվազն ծաիծաղելի է

[Lion]

Կարելի է, չէ, ես էլ մասնակցեմ

Կոնստրուկտիվ առաջարկ ունեմ. հինգ ակնհայտ կեղծված պատմական փաստ բեր քննարկենք:

1. "Ուրարտու" կոչվածը ու դրանից առաջ եղածը կապ չունի հայերի հետ ("եկվորության բլեֆ"-ը),
2. Տիգրան II Մեծը ներկայացել է Պոմպեոսին ու թագը դրել նրա ոտքերի տակ,
3. Ավարայրի ճակատամարտում հայերը պարտվել են,
4. Կիլիկիայի թագավորությունը անկում է ապրել 1375 թ-ին,
5. 1425-1918 թվականների արանքում "Հայկական բանակ" հասկացություն գոյություն չի ունեցել:

Ընդ որում հաշվի առ, եղբայր, ես այս ցուցակը դեռ երկար կարող եմ շարունակել, ուղղակի այստեղ գրեցի ամենաակնհայտները ու ընտրեցի բոլոր ժամանակներից...

[Moonwalker]

Կարելի է, չէ, ես էլ մասնակցեմ

Քո տարածքում ենք Մհեր ջան:

Ընդ որում հաշվի առ, եղբայր, ես այս ցուցակը դեռ երկար կարող եմ շարունակել, ուղղակի այստեղ գրեցի ամենաակնհայտները ու ընտրեցի բոլոր ժամանակներից...

Գիտեմ Լիոն ջան, ես չէի էլ կասկածում, որ անճշտություններ կան:

2. Տիգրան II Մեծը ներկայացել է Պոմպեոսին ու թագը դրել նրա ոտքերի տակ,

Էս մեկը հետաքրքիր էր: Մանրանա՞նք:
Դրա մասին նշում է Պլուտարքոսը Vitae parallelae /Զուգահեռ կյանք/ աշխատության Պոմպեոսի մասին պատմող մասում.
Անգլերեն տարբերակում.

«Tigranes, accordingly, not only obeyed them in this, but also unloosed his sword and gave it to them; and finally, when he came into the presence of Pompey himself, he took off his royal tiara and made as if to lay it at his feet, and what was most humiliating of all, would have thrown himself down and clasped his knees in supplication.» -33, 3

Մոտավոր թարգմանությունը.
«Տիգրանն, այսպիսով, ոչ միայն ենթարկվեց նրանց այս հարցում, այլև քադեց իր սուրբ ու տվեց նրանց, և վերջապես, երբ նա եկավ իր Պոմպեսոի մոտ, հանեց իր արքայական գլխանոցն ու մեկնեց՝ իբր. դնելով Պոմպեոսի ոտքերի տակ: Եվ որ ամենանսեմացուցիչն էր նետեց իրեն ցած ու ծնկի իջավ՝ աղաչելով»:

Եկ համաձայնիր, որ Պլուտարքոսը վառ գույներով է ներկայացնում:
Կսպասեմ տեսակետիդ:

[Lion]

Բարոյախոսի համբավ ունեցող այս "ճշմարտախոս"-ը ամենաշատերից մեկն է վնաս տվել հելլենական շրջանի մեր պատմությանը, չնայած մյուսներն էլ հրեշտակներ չեն:

Այն, որ Պոմպեոսը իրականում չի ներխուժել Մեծ Հայք մինչև Արտաշատի հաշտության պայմանագրի կնքումը, անուղղակիորեն հաստատում է այն հանգամանքը, որ նախորդ (Լուկոլլոսի արշավանք) և հաջորդ (օրինակ` Կորբուլոնի կամ Պետոսի արշավանք) իրադարձությունների հետ համեմատած, այս անգամ նույնիսկ ակնարկ էլ չկա տեղի ունեցած գոնե փոքրիկ ընդհարման մասին, այն դեպքում, երբ երկու պետությունները գտնվում էին կատաղի բախման մեջ: Ավելին, ըստ Մովսես Խորենացու. "Իսկ Տիգրանը (Տիգրան II Մեծը – Մ. Հ.)… Միհրդատի սուգը կատարելով` այնուհետև շարժվում գնում է Ասորիք` հռոմեացիների զորքերի վրա: Նրա դեմ է դուրս գալիս Գաբանիոսը (Պոմպեոսի զորավարներից մեկը – Մ. Հ.)` հռոմեական զորքի սպարապետը, սակայն Գաբանիոսը չի համարձակվում Տիգրանի հետ ընդհարվել և Եփրատի (Զևգմայի գետանցից – Մ. Հ.) մոտից դառնում գնում է…" (Գիրք 2, գլուխ 16):

Ինչպես տեսնում ենք ամեն ինչ ասված է ծայրահեղորեն հստակ: Տվյալ դեպքում ես որևէ լուրջ հիմք չեմ տեսնում հռոմեական աղբյուրներին Մովսես Խորենացու նկատմամբ առաջնություն տալու համար, սակայն ավանդական պատմագիտությունը, գտնվելով համաշխարհային պատմագիտության չարաբաստիկ "եվրոպակենտրոնության" ազդեցության տակ, առանց լուրջ հիմնավորման առաջնությունը տվել է հենց հռոմեական աղբյուրներին:

Իրականում, սակայն, ամենայն հավանականությամբ հռոմեական զենքի "հաղթահանդես"-ը, հռոմեական զորավարների և "ասպետներ"-ի "սխրագործություններ"-ը նկարագրելու մոլուցքով տարված հռոմեական հեղինակները հաշտության պայմանագիրը կնքելու համար Արտաշատ ժամանած Պոմպեոսի շքախումբը ներկայացրել է որպես հսկայական բանակի մի ներխուժում, որի արդյունքն է եղել "բարբարոսներ"-ի կապիտուլյացիան: Իր հերթին հայրենի սովետահայ պատմաբաններն էլ, ավանդականորեն թերագնահատելով Հայոց բանակն ու Հայկական պետության ռազմական ուժը, լիովին հիմնավորված, մի տեսակ ինքն իրեն հասկանալի և բնական են համարել, որ "Պոմպեոսի բանակի մուտքը Մեծ Հայք մինչև Արտաշատի հաշտության պայմանագրի կնքումը" կարող էր լիովին և այն աստիճան կաթվածահարել Տիգրան Մեծի կամքը և Հայոց բանակը, որ նույնիսկ եզակի ու փոքրիկ մի ընդհարում չլիներ: Այս ֆոնի վրա կրկին ցավալիորեն բնական է համարվել և նույնիսկ մի տեսակ զգացմունքային-հուզիչ, իսկ ինչ-որ տեղ նաև դիվանագիտական ճկուն քայլ ներկայացնելու տոնով է որպես բացարձակ ճշմարտություն ընդունվել իրականում գոյություն չունեցած "Տիգրան Մեծի` Պոմպեոսի ճամբար միայնակ ներկայանալու և թագը նրա ոտքերի տակ դնելու" քաղաքական տեսանկյունից իրոք անընդունելի, Մեծ Հայքի տիրակալին ոչ հարիր և հոգեբանորեն էլ դժվար հասկանալի էպիզոդը, քանզի, ինչ-որ անհնար է թվում, որ 45 տարի արքայական տրադիցիաներով դաստիարակված ու ապրած և դրանից հետո էլ 30 տարի կայսր եղած անձը նման բան կաներ:

Սա սակայն ցավալի ու միաժամանակ բացատրելիորեն-բնականաբար ընդհանրապես չի զարմացրել սովետահայ պատմաբանին, քանզի ըստ նրա կարծրացած պատկերացումների "մեր ազգը միշտ էլ եղել է փոքր, թույլ Հռոմին կամ որևէ այլ կայսրությանը ենթակա, իսկ այս կայսրությունն էլ ավելի շուտ պատահաբար էր ստեղծվել և բնականաբար այդպես էլ պետք է լիներ": Նշենք նաև, որ այս հեքիաթը իր հերթին միանգամայն հարիր է հռոմեական հեղինակների կողմից ստեղծված և ակտիվորեն քարոզվող, սակայն բացահայտ սուտ, սնանկ և ճշմարտությունը աղավաղող "հռոմեական բարեկիրթ, բարեգութ և մարդասեր զորավարներ" թեզին:

Վերջում մի քիչ ինքնագովությամբ զբաղվեմ Այն ամենն, ինչ վերևում ասացի, տպագրված է Տարեգրքումս դեռևս 2008 թ-ին: Ի պատիվ ինձ, 2010 թ-ին հրատարակվեց մինչ այդ անտիպ վիճակում գտնվող Ն. Ադոնցի "Տիգրան Մեծ"-ը և, ապրեմ ես, հանկարծ պարզվեց, որ այն, ինչ պնդում եմ ես, դեռևս տասնամյակներ առաջ ասել է Ն. Ադոնցը

Ու ստեղ... ընեեեեեննննցցցց լավ զգացի

[Varzor]

1. "Ուրարտու" կոչվածը ու դրանից առաջ եղածը կապ չունի հայերի հետ ("եկվորության բլեֆ"-ը),

Այո կատարյալ հորինվածք է, որի տակից արդեն դուրս չեն գալիս:

2. Տիգրան II Մեծը ներկայացել է Պոմպեոսին ու թագը դրել նրա ոտքերի տակ,

Դե սա արդեն հռոմեական պոռոտախոսության նմուշներից է:
Նույն Հռոմի այլ պամիչներ նկարագրել են, թե բախումների արդյունքում ինչպիսի խայտառակ պարտություններ է կրել հռոմեական զորքը: Այդ մասին անշուշտ գիտեր նաև Պոմպեոսը, և դժվար թե հանդգներ նման պայմաններ առաջարկել Հայոց արքային: Այս հարցում նույնիսկ համաձայն չէին լինի պարսից արքաները` Տիգրանի նման քայլը Հռոմի ուղղակի թիրախ էր դարձնում Պարթևական Պարսկաստանը, որին վերջիններս դժվար թե համաձայն լինեին:
Տիգրանը շատ ամբիցիոզ և իշխանատենր արքա է եղել, իզուր չէ նույնիսկ վերցրել “արքայից արքա” տիտղոսը, որը իրականում ոչ իշխանություն էր ավելացնում, ոչ ունեցվածք:
Այն, որ Պոմպեոսը չեր կարող Հայաստանը վերջնականապես գրավել, դա բոլորը գիտեն, բայց ...
Որքան էր նրա զորաբանակի թիվը??
Եթե հաշվի առնենք, որ հռոմեական արևելյան զորքերը բաժանված էին բազմաթիվ մասերի, որոնցից խոշորները պայմանական անվանենք Պոնտական, Պաղեստինյան, Հայկական և Պարսկական ճակատներում, ապա հազիվ Հայկական ճակատում ունենաին 50-100.000 զորքը, որը բացարձակ բավարար չէր Հայաստանը ծնկի բերելու համար:
Եթե նույնիսկ ամբողջ արևելյան զորքը գար, ապա էլի հարցական է, սակայն այդպիսի քայլի նույնիսկ չէին գնա հռոմեացիք: Մյուս պոտենցյալ թշնամիները ուղղակի կբզկտեին ոչ միայն թիկունքից, այլև կներխուժեին կայսրության տարածքները:

3. Ավարայրի ճակատամարտում հայերը պարտվել են,

Այո, իհարկե Դե, այս թեման արդեն բավականաչափ քննարկվել է

4. Կիլիկիայի թագավորությունը անկում է ապրել 1375 թ-ին,

Մի գուցե միջազգայնորեն ընդունված “թագավոր” չի եղել, սակայն ներքին իշխանությունը պահանվել է շատ երկար տարիներ, առնվազն մինչև 19-րդ դար: Կիլիկիայի բավական ստվար հայկական բնակչությունը դրա ապացույցն ու հիմքն էին:

5. 1425-1918 թվականների արանքում "Հայկական բանակ" հասկացություն գոյություն չի ունեցել:

Դժվարանում եմ ասել, նայած թե ինչ ինկատի ունես “Հայկական բանակ” ասելով:
Եթե հաշվի առնենք Սյունիք-Արցախի մելիքությունները, Զեյքունի իշխանությունը, Կիլիկիայի իշխանությունները, որոնք անշուշտ ունեին կանոնավոր զինված ուժեր, ապա իհարկե ունեցել ենք բանակ (բանակներ):
Սակայն 19-րդ դարի մասին նման բան չեմ կարող ասել: Այն որ հայերը բավական մեծ քանակի զենք ունեին, ինչպես նաև այդ զենքին տիրապետող, դա նույնպես փաստ է` ոչ բոլոր հայդուկներն էին սովորական գյուղացիներ կամ արհեստավորներ: Բայց կենտրոնացված կառավարմամբ մեծաքանակ զինվորական ուժի մասին (1500-2000 զինյալներ) չեմ կարող խոսել, միգուցե տվյալներ չունեմ:

[Lion]

Այն, որ Պոմպեոսը չեր կարող Հայաստանը վերջնականապես գրավել, դա բոլորը գիտեն, բայց ...
Որքան էր նրա զորաբանակի թիվը??

Տիգրանի դեմ պատերազմ սկսելու պահին Պոմպեոսի տրամադրության տակ կար 174.000 ռազմիկ:

Մի գուցե միջազգայնորեն ընդունված “թագավոր” չի եղել, սակայն ներքին իշխանությունը պահանվել է շատ երկար տարիներ, առնվազն մինչև 19-րդ դար: Կիլիկիայի բավական ստվար հայկական բնակչությունը դրա ապացույցն ու հիմքն էին:

Կիլիկիայի թագավորության անկումը կարող է թվագրվել 1426 թվականով...

Դժվարանում եմ ասել, նայած թե ինչ ինկատի ունես “Հայկական բանակ” ասելով:
Եթե հաշվի առնենք Սյունիք-Արցախի մելիքությունները, Զեյքունի իշխանությունը, Կիլիկիայի իշխանությունները, որոնք անշուշտ ունեին կանոնավոր զինված ուժեր, ապա իհարկե ունեցել ենք բանակ (բանակներ):

Հենց դրանք...

[Lion]

Հայ-հռոմեական պատերազմները առանձին քննարկման թեմա են: Ընդ որում կարծում եմ, որ նրանցում հայերի դերը անարդարացիորեն թերագնահատված է...