Ասել ճշմարտությունը

[dvgray]

Արշակ
Հարգում եմ քո կարծիքը: Սակայն բերվեցին օրինակներ, ես էլ բերեմ մի այսպիսի օրինակ:

Պողոսը, իմանալով իր մոտակա մահվան մասին հենց էն պահին, երբ ուներ 1 ամիս շարունակվող թունդ վեճ Պետրոսի հետ: Պետրոսը, օգտվելով իր ավելի լավ կարգավիճակից, ինչ որ առիթով նվաստացրել ու թունդ վիրավորել էր Պողոսի արժանապատվությունը: Պողոսը գլուխը կախ կուլ էր տվել վիրավորանքը, և ատամները սեղմած ապրում էր, սպասելով լավ օրերի, երբ ինքը հնարավորություն կունենա վրեժը լուծելու:
Եվ ահա, իմանալով իր մահվան անխուսափելիության մասին, սեղանից վերցնում է հացի դանակը, ու առանց երկար բարակ մտածելու 10 ծանր հարվածներով սպանում է Պետրոսին:
Պետրոսը իր մի սխալի համար կրում է անհամարժեք պատիժ ՝ զրկվում է կյանքից, իսկ իր երեխաները՝ երիտասարդ հորից:
Էս սպանությունը չէր լինի, եթե բժիշկը /նրբանկատ կամ ուրիշ իդեալական ճանապարհով - ոնց կուզես/ հայտնած չլիներ Պողոսին իր մոտալուտ մահվան մասին:
Եվ իմանալով էս դեպքի մասին, բժիշկը հոգեկան մեծ ստրեսներ է ունենում, որը արագ բերում է սրտի կաթվածի ու մահվան:

Հ.Գ. Բոլոր դեպքերը և դեմքերը մտածածին են :

[StrangeLittleGirl]

Չնայած ուզում էի մի քանի օր էլ սպասել, հետո գրել, բայց կարծում եմ, որ արդեն ժամանակն է մի քիչ պալյատիվ բժշկության և այլ մանրամասների մասին խոսելը:
Նախ, անիմաստ է ուրիշի (լինի դա երեխա, Պողոս, թե Պետրոս) փոխարեն որոշում. նա պե՞տք է իմանա ճշմարտությունը, թե՞ ոչ: Կարծում եմ՝ տեսնում եք, թե հարցումն ինչպես եմ ձևակերպել: Դա հենց այնպես չեմ արել: Հաճախ շատ հեշտ է լինում ուրիշի փոխարեն խոսելը… ուրիշին ցավ կպատճառի, ուրիշը տեղում կմեռնի, բայց ես պետք է իմանամ, ես ուրիշ չեմ, ես ուժեղ եմ: Ծիծաղելի է:

Ասեմ, որ նմանատիպ հարցումներ անցկավել են նաև ավելի մեծ մասշտաբներով: Բժիշկների 100%-ը, իսկ ոչ բժիշկների 80%-ն է կամեցել իմանալ ճշմարտությունը: Եթե մարդ կամենում է իմանալ, մենք ի՞նչ բարոյական իրավունք ունենք որևէ բան թաքցնելու: Եթե անգամ վատ լուրը լսելուց հետո հիվանդը դեպրեսիայի մեջ կընկնի, ոչինչ, թող ընկնի. դա պահ է, պետք է ապրել: Իսկ նախօրոք ծնողներին կամ հարազատներին ասելը շատ ավելի սխալ է: Նրանք նույնպես ոչ մի բարոյական իրավունք չունեն հիվանդի փոխարեն որոշելու:

Լավ, իսկ ի՞նչ անենք մյուս 20%-ի հետ, որը չի ուզում իմանալ ճշմարտությունը: Շատ պարզ. հիվանդին հարցնում ես: Ես Արշակի հետ համաձայն չեմ, որ այդ մարդիկ ջայլամի քաղաքականություն են վարում: Մարդ է, դա էլ իր որոշումն է: Հետո, եթե դրական պատասխան է տալիս, պետք է հարցնել, թե ինչ ծավալով է ուզում իմանալ, ում է ուզում կանչել, որ հետը ներկա լինի վատ լուրը հայտնելու պահին:

Բացի դրանից, ճշմարտությունը հայտնելով բժիշկը շահում է հիվանդի վստահությունը, սկսվում է համագործակցություն: Մի անգլիացի բժիշկ, որը զբաղվում է պալյատիվ բժշկությամբ (հետևաբար շատ հաճախ է այսպիսի ծանր պարտականության առաջ կանգնում), պատմում է, որ երբ առաջին անգամ հիվանդին ասաց ճշմարտությունը, նա ասաց. «Շնորհակալ եմ, բժի՛շկ, երևի Ձեզ համար շատ դժվար էր»:

Երբ հիվանդը չի իմանում ճշմարտությունը, սկսում է հարցեր տալ: Խուսափողական պատասխաններ ստանալով՝ սկսում է ենթադրություններ անել, այլևս չվստահել բժշկին, իսկ դա կարող է խանգարել բուժման հետագա ընթացքին: Այո՛, այո՛, թեկուզ հիվանդը շուտով մեռնելու է, բայց պետք է լավացնել մնացած կյանքի որակը: Հիշենք, որ բուժել չի նշանակում ապաքինել:

Մի բան էլ ավելացնեմ: Նշածս անգլիացի բժիշկը, որն արդեն բավական երկար ժամանակ է, ինչ այդ ոլորտում է աշխատում, երբևէ չի նկատել ինքնասպանության, սրտի կաթվածի կամ նմանատիպ այլ դեպքեր: Դրա պատճառը կարծում եմ այն է, որ հիվանդին նախապատրաստել է վատ լուրին:

[Մանե]

Հետո, եթե դրական պատասխան է տալիս, պետք է հարցնել, թե ինչ ծավալով է ուզում իմանալ, ում է ուզում կանչել, որ հետը ներկա լինի վատ լուրը հայտնելու պահին:

Բյուր ջան հարցի մի օրինակ կասե՞ս
Օրինակ դու ոնց կձևակերպեիր

[StrangeLittleGirl]

Բյուր ջան հարցի մի օրինակ կասե՞ս
Օրինակ դու ոնց կձևակերպեիր

Ես կտամ այն անգլիացի բժշկի ձևակերպումը, որն ինձ շատ դուր է գալիս:
«Դու ուզու՞մ ես իմանալ քո հիվանդության մասին ամեն ինչ»:

[dvgray]

Չնայած ուզում էի մի քանի օր էլ սպասել, հետո գրել, բայց կարծում եմ, որ արդեն ժամանակն է մի քիչ պալյատիվ բժշկության և այլ մանրամասների մասին խոսելը:
Նախ, անիմաստ է ուրիշի (լինի դա երեխա, Պողոս, թե Պետրոս) փոխարեն որոշում. նա պե՞տք է իմանա ճշմարտությունը, թե՞ ոչ: Կարծում եմ՝ տեսնում եք, թե հարցումն ինչպես եմ ձևակերպել: Դա հենց այնպես չեմ արել: Հաճախ շատ հեշտ է լինում ուրիշի փոխարեն խոսելը… ուրիշին ցավ կպատճառի, ուրիշը տեղում կմեռնի, բայց ես պետք է իմանամ, ես ուրիշ չեմ, ես ուժեղ եմ: Ծիծաղելի է:

Այստեղ ոչ մի ծիծաղել բան էլ չկա:
Առօրյա կյանք լեցուն է նրանով, որ "ուրիշը" որոշում է ընդունում քո փոխարեն, և դու ուզես թէ չուզես, իմացյալ թէ անիմացյալ, հիմնականում ենթարկվում ու կատարում ես դրանք:
Մարդկությունը գնում է դեպի համատեղ ընդունվելիք որոշումները ու պատասխանատվությունները, սակայն իրականում դեռ շաաաաա՜տ հեռու է դրանից: Մարդկանց միջև կա մակարդակների, հասկացողությունների, կրթական և կուլտուրական խորը անդունդներ: Եվ անկախ ամեն ինչից ավելի խելոքը լավ դեպքերում, կամ ավելի ուժեղը - զոռբայական դեպքերում, իր վրա է վերցնում ուրիշի փոխարեն որոշումներ ընդունելու պատասխանատվությունը՝ հայտարարելու պատերազմներ, կնքելու խաղաղություններ, փորձարկելու քիմիական ու միջուկային զենքեր և այլն:
Եվ հավատա, որ հիմնականում էտ որոշող ընդունողները այդպես էլ մտածում են -

ուրիշին ցավ կպատճառի, ուրիշը տեղում կմեռնի, բայց ես պետք է իմանամ, ես ուրիշ չեմ, ես ուժեղ եմ

Ու սա է ռեալությունը:

[I love love]

Ես ինքս քվեարկել եմ, որ կուզենայի իմանալ ճշմարտությունը: Ինչքան էլ դառը այն լինի
ես նախընտրում եմ ճիշտը: Իսկ բժշկի խնդիրը շատ դժվար է, գուցե հիվանդության մասին ասել հարազատներին, իսկ նրանք էլ առաջինը ասեն այդ մասին;

[Brigada]

Ընդհանրապես ամեն մարդ ունի ճշմարտությունը իմանալու իրավունքը: Բայց երբեմն չարժի ասել ճշմարտությունը, դա կախված է մարդու թույլ և ուժեղ լինելուց: եթե մարդը բնավորությամբ թույլա ու իրան ասեն որ անբուժելի հիվանդա ինքը ներշնչանքից ավելի շուտ էն աշխարհ կգնա:

[Moon]

Իհարկե պետք է ասել, բայց ասել զգուշորեն ու հույս տալով։ կան բժիշկներ, որ անխիղճ ասում են։ Համ էլ անբուժելի ոչինչ չկա, եթե կա հավատ։Իմ անձնական կարծիքնա։

[StrangeLittleGirl]

Իսկ բժշկի խնդիրը շատ դժվար է, գուցե հիվանդության մասին ասել հարազատներին, իսկ նրանք էլ առաջինը ասեն այդ մասին;

Բժիշկը ոչ մի բարոյական իրավունք չունի որևէ բան առաջինը հարազատներին ասելու, ինչը, ցավոք, Հայաստանում շատ տարածված երևույթ է:

Իհարկե պետք է ասել, բայց ասել զգուշորեն ու հույս տալով։ կան բժիշկներ, որ անխիղճ ասում են։

Հույս տալով ասելն արդեն ճշմարտություն ասել չէ:

[Ջուզեպե Բալզամո]

Պատասխանել եմ - Այո:
Ես, անգամ, իմ բժշկից կպահանջեմ ճշմարտությունը: Դա ինձ կօգնի անելիքս իմանալ, եթե ապրելուն քիչ է մնացել՝ կիսատ բաներն ավարտել, թանկագինների հետ ավելի շատ ժամանակ անցկացնել, անել բաներ՝ որոնք մտադրվել էի հետո անել: Մի խոսքով ապրելիքս ապրել լիարժեք: Առանց խուճապի, պատվով, հանգիստ: Ժողովրդական խոսք է. մեռնելը որ կա, էլ խռխռալը որն ա…

[I love love]

StrangeLittleGirl; Բժիշկը ոչ մի բարոյական իրավունք չունի որևէ բան առաջինը հարազատներին ասելու, ինչը, ցավոք, Հայաստանում շատ տարածված երևույթ է:

Իսկ, եթե հարազատները մի պոքր նախապատրաստեն, դա էլ է ոչ բարոյական իրավունք, կուզենայի իմանալ: Օրինակ ես կնախընտրեմ ինձ հարազատ մարդուց լսեմ նուրբ բառեր, հետո նոր լսեմ բժշկի մասնագիտական լուրջ տերմիններով բառեր: Վերջերս ԱՄՆ-ից մի հիվանդ կին էր եկել: Նրան բժիշկներն ասել էին, որ 2 ամիս է մնացել ապրելու: Խեղճ կինը պատմում էր, որ այնքան չոր ու կոպիտ էին խոսել նրա հետ ու ոչ մի բարեկամ այդ պահին իր կողքին չէր եղել: Դա էլ է ոչ բարոյական, չեք կարծում?

[Dayana]

Անպայման պետք է բացառապես ճշմարտությունն ասել։ Իմ կարծիքով բժիշկն ուղղակի բարոյական իրավունք չունի ճշմարտությունը չասելու։ Հարազատների որոշմանը թողնելը սխալ եմ համարում։ Հարազատը ևս իրավունք չունի չասելու։
Ուղղակի պիտի բժիշկը շատ նրբանկատ լինի ու կարողանա այդ ճշմարտությունը նենց ասել հիվանդին, որ հիվանդը հնարավորին չափ լավ տանի։
Բոլորս էլ գիտենք, որ նույն միտքը տարբեր ձևերով ձևակերպելու, տարբեր ինտոնացիայով ու դիմացինի նկատմամբ վերաբերմունքով ասելու դեպքում խիստ տարբեր ազդեցություններ են լինում։
Ամեն դեպքում, պարտավոր է միայն ու միայն ճշմարտությունն ասել։

«Բարի մտքով լինի ասված թե չար, սիրուց թե ատելությունից – սուտը սուտ է և միշտ դատապարտելի»։
Հովհաննես Թումանյան

Արշակ ջան դու իհարկե ճիշտ ես, ու ես էլ կողմ կլինեմ իմանալ ճշմարտությունը, բայց երբեմն այդ իմանալը շատ ավելի բացասական է ազդում հիվանդի վրա։
Օրինակս շատ հեռու չէ։ Իմ պապաիկը նա քաղցկեղով է հիվանդացել ու երբ ասել են, որ անբուժելի հիվանդ է, մի երկու շաբաթում սաստիկ ընկճվելուց խիստ վատացել է այն դպքում, երբ մինչ բժշկին դիմելը ուղղակի մի թեթև վատ է զգացել իրեն Այնպես ,որ ոչ ասելն է լավ, ոչ չասելը

[Mitre]

Հայաստանում եթե բժիշկը հարազատներին չասի,բա էլ ումից փող ուզի:

[StrangeLittleGirl]

Իսկ, եթե հարազատները մի պոքր նախապատրաստեն, դա էլ է ոչ բարոյական իրավունք, կուզենայի իմանալ: Օրինակ ես կնախընտրեմ ինձ հարազատ մարդուց լսեմ նուրբ բառեր, հետո նոր լսեմ բժշկի մասնագիտական լուրջ տերմիններով բառեր: Վերջերս ԱՄՆ-ից մի հիվանդ կին էր եկել: Նրան բժիշկներն ասել էին, որ 2 ամիս է մնացել ապրելու: Խեղճ կինը պատմում էր, որ այնքան չոր ու կոպիտ էին խոսել նրա հետ ու ոչ մի բարեկամ այդ պահին իր կողքին չէր եղել: Դա էլ է ոչ բարոյական, չեք կարծում?

Ո՛չ, միևնույն է, դա բժշկի պարտականությունն է: Նա պետք է առանց տերմինների, պարզ ու հասարակ բացատրի: Հասկանու՞մ ես, բժիշկը հարազատին չի բուժում, այլ՝ հիվանդին, իսկ մեջտեղը հարազատ խառնելը փչացնում է բժիշկ-հիվանդ հարաբերությունները: Հետո, հարազատը վայնասուն է բարձրացնում, կարող է որոշել չասել, կարող է լարվածությունից չափազանցնել, կարող է ընդհանրապես սխալ հասկանալ ու սխալ բացատրել:

[Ֆրեյա]

Ուղղակի մոտեցումների տարբերություն է: Արևմտյան մշակույթում ձևավորվել է սկզբունք, որ պետք է հիվանդի պարտադիր ասվի իր դիագնոզը… Սովետում հակառակը՝ չեն ասել, դա պաշտոնապես ընդունված մոտեցում է եղել…
Եւրոպացիք միշտ ելնում են նրանից, որ ամեն մարդ իր կյանքի տերն է և ամեն մարդ անում է իր գործը, բժշկի գործը դիագնոզը որոշելը ու հիվանդին հայտնելն է, իսկ ասել չասելու որոշումը բժիշկը ընդհարապես չպետք է ընդունի, դա պետք է լինի իր ուղղակի պարտականությունը:
Կան մարդիկ, որ դիագնոզը իմանում են և հուսահատվում, կան հակառակ դեպքերը, երբ մարդիկ ավելի մեծ ձգտումով են սկսում պայքարել կյանքի համար… Հիմա ինչպես որոշես մեկ ուրիշի փոխարեն և չսխալվես՞ կամ եթե մարդը մենակ է գալիս հետազոտության, բարեկամները չեն եկել, պետք է չասվի իրեն դիագնոզը՞

Ավելացվել է 5 րոպե անց

Ո՛չ, միևնույն է, դա բժշկի պարտականությունն է: Նա պետք է առանց տերմինների, պարզ ու հասարակ բացատրի: Հասկանու՞մ ես, բժիշկը հարազատին չի բուժում, այլ՝ հիվանդին, իսկ մեջտեղը հարազատ խառնելը փչացնում է բժիշկ-հիվանդ հարաբերությունները: Հետո, հարազատը վայնասուն է բարձրացնում, կարող է որոշել չասել, կարող է լարվածությունից չափազանցնել, կարող է ընդհանրապես սխալ հասկանալ ու սխալ բացատրել:

Հավելեմ չասելու բացասական հետևանքները… Երբ տատիկիս մոտ քաղցկեղ էին հայտնաբերել հայրիկս ոչ ոքին չէր ասում հիվանդության մասին, ոչ բարեկամներին, ոչ հորաքրոջս, ոչ ոքի… միայն մեր ընտանիքը գիտեր: և իրեն էլ չէին ասում, ենթագիտակցաբար վախենում էին ասել, բայց պատկերացրեք, ինչքան ծանր հոգեբանական լարվածություն է մարդու համար միայնակ քարշ տալ այդ բեռը, շփվել հիվանդի հետ ամեն օր և նրանից բան տաքցնել… եբր բարեկամները իմանում են, գոնե օգնում են, քաջալերում են հույս են տալիս, իսկ երբ չեն ասում ոչ ոքի մենակ մի մարդու ուսերին է ամբողջ ծանրությունը ընկնում: