PDA

Դիտել ողջ տարբերակը : Ընտրախախտումների սկիզբը դրել է ՀՀՇ-ն



StrangeLittleGirl
08.04.2007, 20:00
Ասում է Վազգեն Մանուկյանի տիկինը` Վարդուհի Մանուկյանը

- Տիկին Վարդուհի, Վազգեն Մանուկյանի հետ Ձեր ամուսնությունը, փաստորեն, նաեւ քաղաքական գաղափարների ընդհանրության արդյունքում է եղել, եւ այս տարիներին դուք միշտ եղել եք ԱԺՄ-ի առաջին շարքերում:

- Այո, այն տարիներին, երբ նա առաջին քաղաքական քայլերն էր անում, ես նրա ուսանողն էի: Նա նոր էր եկել Նովոսիբիրսկից, որտեղ ուսանում էր: Եվ թեեւ մեզ մաթեմատիկա էր դասավանդում, ազատ րոպեներին էլ հաճախ անդրադառնում էր ազգային խնդիրներին` ապրիլի 24, հայոց լեզվին սպառնացող վտանգներ, մշակութային հուշարձանների պահպանություն եւ այլն: Փորձում էր իր ուսանողների մոտ ազգային ինքնագիտակցություն սերմանել: Եվ ինձ համար շատ զարմանալի էր, որովհետեւ ես մինչ այդ կարծում էի, թե միայն իմ հայրն է (Ռաֆայել Իշխանյանը) այդ խնդիրներով մտահոգ: Մեր կուրսը իր հետ շատ կապվեց` մենք սկսեցինք միասին արշավների գնալ, հայ մշակույթին նվիրված միջոցառումներ կազմակերպել, մտավորականներին հավաքել եւ քննարկել Հայաստանի առջեւ ծառացած խնդիրները: Եվ այդ երազանքը կար իր եւ իր ընկերների մոտ` Հայաստանը մի օր անկախ տեսնել, որն այն ժամանակ մի ֆանտաստիկ բան էր թվում:

- Ձեր ընտանիքը ինչպե՞ս է վերաբերվել ձեր ամուսնությանը:

- Իմ հայրը շատ ազատամիտ մարդ էր, եւ ում հետ էլ ես ամուսնանայի, նա դեմ չէր լինի: Ամուսինս ու իր ընկերներն էլ ճանաչում էին հորս` որպես եզակի մտավորականի, որը մտահոգ է ազգային խնդիրներով: Մի անգամ, արշավից վերադառնալուց հետո, ես մեր այդ ընկերական շրջանակին հրավիրեցի մեր տուն: Ես հիացած էի եւ ուզում էի, որ ծնողներս էլ անպայման ծանոթանային ընկերներիս հետ: Մայրս հիացել էր Վազգենով, անմիջապես նրան առանձնացրել էր մյուսներից, եւ ինձ մի կողմ կանչելով, ասաց` «Էն ակնոցներով տղան շատ խելացի է»:

- Երբ հետահայաց նայում եք Ձեր ամուսնու քաղաքական գործունեությանը, ի՞նչ սխալներ եք տեսնում:

- Ես, անկեղծ ասած, ոչ մի սխալ չեմ տեսնում: Ես ավելի շուտ, կարծում եմ, մենք երիտասարդ ենք եղել եւ բոլորին մեր արշինով ենք չափել, բայց, պարզվում է, մեր շուրջը եղել են մարդիկ, որ հոտառություն են ունեցել ապագայի նկատմամբ եւ դեռ այն ժամանակ շահադիտական խնդիրներ են տեսել` մինչ մենք անշահախնդիր ազգային խնդիրներ էինք դնում եւ չէինք կարծում, թե Շարժումը պիտի բերի իշխանության: Հետո մեր անփորձությունը կար` պետական պաշտոնում հայտնված մարդկանց ինտրիգների եւ այլնի նկատմամբ, որովհետեւ մինչ սովետմիության փլուզումը հարաբերությունները շատ ավելի պարզ ու անշահախնդիր էին: Հետագայում երբ բարդ իրավիճակ ստեղծվեց կառավարման համակարգում, պարզ դարձավ, թե տարբեր մարդիկ իրենց ինչպես են պահում տարբեր իրավիճակներում: Այս իմաստով թերացումներ գուցե եղել են, որովհետեւ մենք շատ միամիտ ենք եղել նման հարցերում: Իսկ ինչ վերաբերում է կառավարման համակարգին անհրաժեշտ տնտեսական գիտելիքներին, իմ ամուսինը վաղուց, անկախ իրենից, իրեն կարծես պատրաստել էր այդ ամեն ինչին: Դեռ սովետական տարիներին, երբ ընկերներով հավաքվում էին, նրանք միշտ քննարկում էին այդ խնդիրները` Հայաստանը եթե անկախանա, տնտեսությունը ինչպես պետք է զարգացնել եւ այլն: Նա գիտելիքներով շատ էր խորացել այդ ամենի մեջ: Էլ չեմ ասում այն նվիրվածությունը` վերջապես կատարված այդ` անկախ Հայաստանի երազանքին:

- Լեւոն Տեր-Պետրոսյան-Վազգեն Մանուկյան հակամարտությունը hնարավոր չէ՞ր բացառել. մեր քաղաքական գործիչների կանայք նման հարցերում կարողանո՞ւմ են դերակատարում ունենալ:

- Ես այդ հակամարտության համար ոչ այնքան Լեւոնին եմ մեղադրում, որքան իր շրջապատի մարդկանց, որոնք հրահրում էին այդ ինտրիգները: Լեւոնն էլ էր Վազգենի նման անփորձ նման հարցերում: Ուղղակի Վազգենն ավելի անզիջում էր վատ երեւույթների նկատմամբ, իսկ Լեւոնի համար իր թիմը պահելն ավելի կարեւոր էր, քան այդ բացասական երեւույթները վերացնելը, ու այդտեղ էլ իրենք հակասության եկան: Կողքից էլ հրահրողներ կային, եւ մի քիչ էլ Լեւոնի փառասիրությունը կար: Ես Լեւոնի կնոջ` Լուսյայի հետ շատ մտերիմ եմ եղել, եւ նույնիսկ այն ժամանակ, երբ Վազգենը վարչապետ էր եւ հարաբերությունները ինչ-որ մի պահի շատ սրված էին, Լուսյան քայլ ձեռնարկեց` մեզ հրավիրեցին տուն, Լեւոնի ծնունդին, սակայն մարդիկ կային, անունները ես հիմա չեմ ուզում տալ, որոնք կողքից ավելի էին սրում այդ ամեն ինչը:

- Գուցե հիմա արդեն արժի՞անուններ տալ:

- Չեմ ուզում, որովհետեւ դա միայն իմ ենթադրությունն է, եւ գուցե ես սխալվում եմ:

- Ասում եք` Լեւոն Տեր-Պետրոսյանին փառասիրությունը խանգարեց, իսկ չե՞ք կարծում, որ գուցե իսկապես սկսած ծրագրերը ավարտին հասցնելու միտումը կար միայն:

- Ընդհանրապես Շարժման ծրագրերը Վազգենն է գրել, եւ շատ-շատ բաներ ինքն է համոզել, որ այդ ծրագրերում լինեն: Օրինակ` անկախության հարցը ծրագրի մեջ մտցնելուն այն ժամանակ «Ղարաբաղ» կոմիտեից ընդամենը 3 հոգի էին կողմ, ես հիշում եմ, որ Լեւոնն էլ էր դեմ, եւ Վազգենից մեծ ջանքեր պահանջվեցին Լեւոնին համոզելու: Այն ամեն բացասականը, որ այսօր տեսնում ենք, դրանց հիմքը Լեւոնը դրեց: Ուղղակի այն ժամանակ դրանք ավելի մեղմ էին, իսկ սրանք կատարելագործեցին: Ես ընդհանրապես ընտրական գործընթացներին շատ ակտիվ եմ մասնակցել եւ ՀՀՇ-ի կողմից բազմաթիվ ընտրախախտումներ են եղել` էլ քվեատուփ գողանալ, էլ կրակոցներ: 96 թիվը չմոռանանք...

- ՀՀՇ վերջին համագումարում վարչության նախագահ Արարատ Զուրաբյանը հայտարարեց, որ այն ժամանակ ընտրակեղծարարները նրանք էին, ովքեր այսօր էլ այդ նույն գործով են զբաղված...

- Ինքն էլ է կեղծել: 98 թվին, երբ թաղապետ էր, թեւերը քշտած կեղծիքներ էր կազմակերպում Քոչարյանի օգտին, ինքը էդ թիմում էր, ես իրեն էլ եմ ասել, պարզապես ես Արարատ Զուրաբյանին այդքան վատ չեմ վերաբերվում, որովհետեւ հետագայում այնքան վատ մարդիկ են հանդիպել, որոնց կողքին իրեն չեմ ուզենա դնել: Բայց իրենք գոնե հիմա թող այդ սխալները խոստովանեն... Իրենք բերեցին, չէ՞, Սերժ Սարգսյանին ու Ռոբերտ Քոչարյանին Հայաստան, Հայաստանում էլ մարդ չկա՞ր, որ դրանց բերեցին: Ղարաբաղում ընտրված նախագահին բերեցին վարչապետ, Վազգեն Մանուկյանին` պատերազմում հաղթած Պնախարարին հանեցին ու Ադրբեջանի ԿԿԲ-ին ծառայած Սերժ Սարգսյանին բերեցին նրա փոխարեն... Ազատ մամուլի դեմ պայքարն առաջինն իրենք սկսեցին` «Ա1+»-ը առաջին անգամ իրենց օրոք փակվեց, «Ազատություն» ռադիոկայանն էին ուզում փակել, Դաշնակցության թերթերը փակեցին, Վազգեն Մանուկյանին այն ժամանակ եթեր չէին տալիս, մեր միտինգները չէին լուսաբանվում... Այդ ժամանակ սկսեցին խեղաթյուրել պատմությունն ու պատմության դասագրքերը... Ինչի՞ մասին է խոսքը...

- Բայց ՀՀՇ-ն հիմա հայտարարում է, որ սխալները գիտակցել է, եւ հիմա ավելի զգույշ է, ավելի փորձառու, ավելի շրջահայաց...

- Հիմա իրենք ավելի լավ կանեն, որ օգնեն մի նորմալ ուժ գա իշխանության եւ այդ սխալներն էլ ուղղի: Ոչ մի դրական բան ես չեմ տեսնում իրենց արածի մեջ...

- Պատերազմում հաղթել են...

- Պատերազմում պարտվում էին, Վազգեն Մանուկյանին տարան Պնախարար, այնպես կազմակերպեց, որ հաղթեցին...

- Վերջերս պրն Մանուկյանի Սյունիքի մարզ այցելության ժամանակ միջադեպեր էին եղել, պրն Մանուկյանը նույնիսկ տեղի հյուրանոցներում գիշերելու խնդիր է ունեցել, նույնիսկ ԲՀԿ նախագահի մայրը հայտարարեց, որ ինքն այնքան հարգանք-պատիվ ունի, որ Կապանի հյուրանոցում իրեն 45 սենյակ են տվել, իսկ պրն Մանուկյանին մեկն էլ են շատ համարել...

- Իրենց ինչո՞ւ պիտի մերժեին, իրենք չեն ընդդիմությունը: Իսկ Սյունիքի Լիսկան նույն ՀՀՇ-ի աճեցրած կադրն է, որին Վազգենը ժամանակին ուզում էր պատժել, բայց չթողեցին, եւ հետո էլ նա լեզու գտավ այս իշխանությունների հետ: Ես նախկին ու ներկա իշխանություններին չեմ տարբերում, ուղղակի Լեւոնն ու Վանոն են բացակայում...

- «Ղարաբաղ» կոմիտեի անդամներին երբ ձերբակալել էին, այդ թվում եւ ձեր ամուսնուն, դուք այդ ժամանակ կարողանո՞ւմ էիք այցելել նրանց:

- Այո, մենք ամեն ամիս գնում էինք, ես ու Լուսյան միասին էինք գնում, որովհետեւ Լեւոնն ու Վազգենը նույն տեղում էին նստած: Այնտեղ մի քանի հայեր կային, բայց մենք հիմնականում մեր ուժերով էինք գնում, մեզանով այնտեղ առանձնապես ոչ ոք չէր զբաղվում: Մի քանի հասարակական կազմակերպություններ կային, որոնց հետ հանդիպում էինք, Գալինա Ստարովոյտովայի հետ էինք երբեմն հանդիպում:

Մենք ամիսը մեկ ինչ-որ բաներ էինք տանում` սնունդ, գրքեր եւ այլն: Լուսյայի ռուսերենը ավելի լավ էր, ու ինքը միշտ զարմանում էր, թե ես իմ վատ ռուսերենով ոնց եմ կարողանում գործերս առաջ տանել: Մի անգամ, իմացել էի, որ բանտի համար շատ լավ սնունդ է մեղրը` յուղով ու պոպոքով շաղախած, եւ չնայած թույլատրելի սննդամթերքի հստակ ցանկ կար, սակայն ես որոշեցի այնուամենայնիվ այդ մեղրը տանել, Լուսյան էլ ասում էր` անտեղի բեռ ես սարքում քեզ համար, միեւնույն է` չես կարողանալու տեղ հասցնել: Հիմա արդեն չեմ հիշում, թե ինչքան լեզու թափեցի, բայց կարողացա ու հետագայում էլ իմացա, որ մեղրը հասել է Վազգենին:

- Մոսկվայում հայ գործիչներ կային` չէի՞ն աջակցում ձեզ: Զորի Բալայանն էր այնտեղ...

- Ոչ, ոչ, բոլորովին, բացարձակ մատը մատին չեն խփել, ես չեմ իմացել դրանք ովքեր են:

- Երբեւէ չե՞ք տրտնջում Դուք կամ Ձեր դուստրերը, որ ստիպված եք քաղաքական իրադարձությունների կիզակետում միշտ լինել:

- Բոլորովին: Միայն միջնեկ դուստրս է երբեմն տրտնջում, բայց նա էլ է էությամբ շատ հեղափոխական: Մեր երեք երեխաներն էլ ԱԺՄ-ականներ են:

- Սերժ Սարգսյանի հայտնի հեռուստաելույթը, երբ պրն Մանուկյանի հասցեին վիրավորական արտահայտություն էր հնչել, ինչպես եք մեկնաբանում:

- Ինքը ընդամենը փորձում էր նսեմացնել Վազգեն Մանուկյանի արած գործը, բայց մոռանում են, որ հիմնական հաղթանակները Վազգեն Մանուկյանի ժամանակ են ձեռք բերվել: Իսկ իրենք այդ հաղթանակների վրա եկան իշխանության ու նորից պարտվողական քաղաքականություն են վարում: Հանուն իրենց պաշտոնների` մեր ունեցածը տվեցին Ռուսաստանին, դրա համար այսօր Ռուսաստանն ուզում է Սերժին տեսնել հաջորդ նախագահ, փոխադարձ առեւտուր է ընդամենը գնում, Ղարաբաղն էլ կծախեն, որպեսզի Ամերիկային դուր գան, տեղական թալանչիներին ու խուլիգաններին էլ հովանավորում են, որպեսզի այստեղ էլ այդպես հենարան ունենան:

- Այս ճգնաժամի հաղթահարման ելք տեսնո՞ւմ եք:

- Այո, ես վստահ եմ, որ այս ճգնաժամը կհաղթահարվի: Ընդհանրապես 1998-ից հետո քաղաքական պայքարն ավելի շատ անձնական հողի վրա է գնում եւ ոչ թե գաղափարների: Ես կարծում եմ, որպեսզի ժողովրդի մոտ վերստին հավատ առաջանա, եղած գաղափարական ուժերը պետք է համախմբվեն, իսկ շարժիչ ուժը պետք է լինի ԱԺՄ-ն, որովհետեւ ԱԺՄ-ն երբեք չի շեղվել իր գաղափարներից:

- Տիկին Վարդուհի, Ձեր ամուսնուց բացի ուրիշ ո՞ւմ եք տեսնում ՀՀ արժանի նախագահ:

- Ում որ ժողովուրդն ընտրի:

http://zhamanak.com/article/5895/