PDA

Դիտել ողջ տարբերակը : 7. Սողոմոնյան իմաստնություն



Chuk
07.04.2007, 15:49
7. Սողոմոնյան իմաստնություն

Երբ նոր էի սկսել գրել իմ բանակային կյանքի յուրօրինակ օրագիրը, նաև այն ժամանակ, երբ դեռ միայն մտածում էի այն գրելու մասին, կարծում էի, թե թեման, որի մասին հիմա պատրաստվում եմ պատմել, շրջանցելու եմ: Թե ինչու՞ էի որոշել շրջանցել, հստակ չգիտեմ: Գուցե պատճառն այն էր, որ ինձ համար տհաճ թեմա է, գուցե պատճառն այն էր, որ կարծում էի, թե ընթերցողիս տհաճ կլինի կարդալ, իսկ գուցե պատճառն այն էր, որ մտածում էի, ի՞նչ մի թեմա է, որ դրա մասին էլ գրեմ, կամ գուցե լրիվ այլ պատճառ էր, կամ էլ այս բոլորն իրար հետ գումարած, չգիտեմ, բայց փաստը, որ հիմա գրում եմ, անհերքելի է:
Եվ այսպես եկեք միասին բացենք ըստ իս բանակի ամենաանդուր վայրի, այն է զուգարանի դռներն ու տեսնենք, թե այնտեղ ի՞նչ է կատարվում:
Որքա՜ն, որքա՛ն պատմություններ են կապված զինվորական զուգարանների հետ: Կարծում եմ, որ ամեն մի զինվոր, ամեն մի զինծառայող սրա հետ կապված մի տհաճ պատմություն կհիշի:
Դեռևս մի քանի տարի առաջ բանակում ամենաստորացուցիչ «աշխատանքը» կապված էր հենց այս վայրի՝ զուգարանի հետ: Խոսքը գնում է այն մասին, որ սպաները զինծառայողներին հարկադրում էին մոռանալով սեփական արժանապատվության մասին, փորձելով թաքցնել իրենց բացահայտ զզվանքը, մաքրել զուգարանները՝ իրենց և իրենց ընկերների ետևից: Այս հարկադրանքին հաջորդում էին զինվորների մեջ թշնամության առաջացումը, միմյանց վրա այդ գործը բարդելու փորձերը, սպաների դեմ ըմբոստացումն ու կալանավորումը, ինքնասպանության կամ սպանության փորձերը... Հարցն այնքան լրջացավ, որ հարկադրված էին ամենավերին մակարդակով հարցի լուծում գտնել, և վերջապես Պաշտպանության նախարարը հրաման ստորագրեց, ըստ որի արգելվում է զինվորին զուգարան մաքրել հանձնարարելը, և այդ գործը դրվեց քաղաքացիական աշխատողների վրա: Այսօր բանակում զինվորների զուգարան մաքրելու փաստն արդեն միայն պատմություն և հիշողություն է, թեև տհաճ, վատ զգացմունքներ արթնացնող հիշողություն: Ասում են, որ մինչև այսօր էլ որոշ զորամասերում որոշ սպաներ փորձում են զինվորներին զուգարանը մաքրել հարկադրել, երբ անձնական թշնամանքից դրդված ուզում են ստորացնել: Այդպե՞ս է, թե՞ ոչ, չգիտեմ: Իմ աչքերով չեմ տեսել, իսկ պատմությունները զորամասից զորամաս թռնում են աղավաղված, փոփոխված:
Ու թեև այսօր զինվորները զուգարան չեն մաքրում, թեև այսօր նրանք ավելի սարքին վիճակում են, քան մի քանի տարի առաջ, թեև ավելի հաճախակի են մաքրվում և համեմատաբար մաքուր են, միևնույն է, շարունակում են մնալ բավականին տհաճ մի վայր, որի հետ բավական շատ ներքին հարցեր են կապված, կան հաստատված ու կայուն սովորություններ, համոզմունքներ:
Զինվորական զուգարանում հատակին ընկած իրը չեն վերցնում ոչ միայն զզվելու պատճառով, այլև այն պատճառվ, որ այդ իրը բարձրացողն անմիջապես կմտնի զինվորական հասարակության կողմից «մերժվածների» մեջ: Լավագույն դեպքում նա կպրծնի իր նկատմամբ ծաղրական ու արհամարհական վերաբերմունքով: Թե այս ավանդույթն ինչպես է առաջացել, այդպես էլ հստակ պատասխան չստացա: Հարցուփորձիս արդյունքում լսեցի տարբեր վարկածներ, որոնցից մեկն ավելի հավանական համարեցի ու հակված եմ համարել, որ այդպես էլ եղել է, ու որ այդ ավանդույթը մտցնելը նաև արդարացված է: Պատմում են, որ եղել են դեպքեր, երբ զինծառայողները վերցրել են գետնին ընկած ատամի խոզանակն ու մաքրել ատամները, կամ էլ վերցրել ու շարունակել են օգտագործել հիգիենայի այլ պարագաներ: Պետք է որ համաձայնվեք, որ սա ոչ միայն զզվանք առաջացնող երևույթ է, այլև հակահիգիենիկ, որ սրա արդյունքում կարող են հիվանդություններ առաջանալ, տարածվել և այլն: Չէ որ զինվորական զուգարանը շատ բաներով է տարբերվում սովորականից: Զինվորական հասարակությունում հավաքված են տարբեր խավի, տարբեր սովորությունների տեր, տարբեր կրթության մակարդակի, տարբեր դաստիարակության մարդիկ, որոնցից մեկը թքում է հատակին, մյուսը անմիջապես հատակի վրա իր քիթն է մաքրում, մյուսն ալարում է հասնի զուգարանակոնքին ու իր գործն անում է անմիջապես գետնի վրա, մեկն էլ խմած ժամանակ, չգիտես, թե ինչու՞, որոշում է հենց զուգարանի գետնին սիրտը թափել...
Որոշ զորամասերում զուգարանները մաքրվում են հազվադեպ և մտնելով այնտեղ տեսնում ես միայն սիրտդ խառնեցնող տեսարան, ու քիչ է մնում, որ դու էլ հենց այդ հատակին հետ տաս, ու քանի դեռ զինվորներին այնպիսի «դաստիարակություն» չի տրվում, որ նաև զուգարանները մաքուր պահեն, համարում եմ որ այս «ավանդույթն» արդարացված է:
Ի դեպ նույն ավանդույթը վերաբերվում է ոչ միայն անձամբ զուգարանին, այլև լոգարաններին, լվացարաններին: Մտնելով զինվորական բաղնիք, լվացարաններում անպայման կտեսնեք նրանց մեջ ընկած և չվերցված օճառ, ածելի, ատամի խոզանակ, օճառաման կամ այլ հիգիենայի պարագաներ, քանզի լվացարանի մեջ ընկած իրը ոչ միայն ընդունված չէ վերցնել, այլև, այսպես ասած, «արգելված» է...
Ու այստեղ ես էլի մի պատմություն եմ հիշում և կփորձեմ շատ կարճ պատմել:



* * *

Նոր զորամաս տեղափոխվելու երկրորդ օրն էր: Ծանոթ չէի այստեղի զինծառայողներին, չգիտեի տեղի սովորությունները: Գնացել էի լվացվելու և հիացել տիրող մաքրությամբ: Շատ էի լսել, որ սա հատուկ զորամաս է, որ այս զորամասին հետևում են լրիվ ուրիշ մակարդակով, բայց խոստովանում եմ, որ այսպիսի մաքրության (համեմատած հին զորամասիս հետ) չէի սպասում: Առաջին ուրախալի նորությունն այն էր, որ ոտները լվանալու համար առանձին, ցածր, վաննայակերպ լվացարաններ կային, որ այստեղ պարտադրված չէի ոտքերս լվանալ նույն բարձր լվացարանում, որտեղ ձեռքերս էի լվանում: Թևերս քշտեցի, օճառամանս դրեցի լվացարանի վրա, որպեսզի սկսեմ ձեռքերս լվալ: Չիտես թե ինչու ուշադիր ինձ էին հետևում մի քանի զինվորներ: Հետո իմացա որ նորակոչիկներ են: Նրանց ուշադրություն չէի դարձնում: Բանակում անկախ քեզնից սովորում ես ուշադրություն չդարձնել քեզ սևեռված բազմաթիվ հայացքներին: Հանկարծ մի անզգույշ շարժում և ժամացույցիս շղթան պոկվում է: Դանդաղեցրած կադրերով տեսնում եմ թե ինչպես է այն ընկնում: Ակնթարթորեն հիշում եմ, որ մի հրաշալի մարդու նվեր է: Ակնթարթորեն հիշում եմ, որ լվացարանի մեջ ընկածը չեն վերցնում: Ակնթարթորեն մտածում եմ, որ գուցե այս զորամասում այդպես չէ՝ հաշվի առնելով մաքրությունը: Ակնթարթորեն մտածում եմ, որ եթե այնուամենայնիվ այդպես է, ապա չեմ կարողանա ժամացույցս վերցնել: Ակնթարթորեն ուղեղս ձեռքիս հրահանգում է և դանդաղացված կադրերով տեսնում եմ, թե աջ ձեռքս ինչպես եմ առաջ մղում, հասցնում պահել ժամացույցիս տակ ու արդեն արագացված, սովորական կադրերով տեսնում, թե ինչպես է ժամացույցը սայթաքում օճառոտ ձեռքիցս ու ընկնում լվացարանի մեջ...
Ուզում եմ հետևումս կանգնած զինվորներին հարցնեմ, թե ինչպիսի՞ն են տեղի սովորությունները, բայց աչքերս բարձրացնելով ու նրանց խղճահարված, փոքր-ինչ վախվորած կամ շփոթված հայացքները տեսնելով հասկանում եմ հարցիս պատասխանը՝ առանց հարցնելու: Կռահածս պատասխանը հաստատում է նրանցից մեկի արած արտահայտությունը.
- Ապե՛ր, ափսո՜ս էր:
Վայրկենական զայրույթը խուժում է գլուխս: Բարկացած եմ իմ անզգուշության ու ընդունված սովորույթների պատճառով: Մտածում եմ անելիքիս մասին ու վճռում վայրկենական.
- Ի՞նչն էր ափսոս:
- Ժամացույցը:
- Ի՞նչ իմաստով էր ափսոս:
Զգում եմ, որ լարված մտածում է: Չի հասկանում հարցիս բուն իմաստը: Երևի մտածում է. «Ի՞նչ է ուզում ասի, որ ժամացույցն արժեք չունի՞»: Բայց իմ ասելիքն այլ էր: Վերջապես, մի քանի վայրկյան լռելուց հետո, պատասխանում է.
- Դե որ կորավ, էդ իմաստով:
- Այսինքն ո՞նց թե կորավ, հեսա, լվացարանի մեջ է, չի կորել:
- Հա, բայց հո չե՞ս կարող վերցնել:
- Ոչ միայն կարող եմ, այլև հիմա վերցնելու եմ:
- Ապե՛ր, ի՞նչ ես ասում, ախր լվացարանի մեջ ա ընկել, ո՞նց կարող ես վերցնել:
- Շատ հանգիստ, մենակ թե սպասիր ձեռքերս լվանամ:
Տեսնում եմ, որ զինվորներից մեկն արագ դուրս է գալիս լվացվելու սենյակից: Հասկանում եմ, որ գնացել է հեղինակավոր զինվորներին կանչելու, այդ ընթացքում ներկաները շարունակում են ինձ հարցաքննել.
- Ապեր, դու զինվորական սովորություններից ծանո՞թ ես:
- Հա՛, ծանոթ եմ, ինչի՞ ես հարցնում:
- Բա ո՞նց ես վերցնելու:
Պատասխանելու կարիք չի լինում, որտև սպասածիս համաձայն ներս են մտնում երեք զինվոր, որոնց շարժուձևից, պահվածքից հասկանում եմ, որ այստեղի հեղինակավորներից են: Ասենք երկուսին անմիջապես ճանաչեցի, նախորդ օրվա խոսակցությանը եղել էին՝ Շավոն ու Քլունգը: Երրորդը մինչև այսօր էլ չգիտեմ, թե ո՞վ էր, դեմքը չեմ հիշում, որ այսօր, երբ արդեն բոլորին ճանաչում եմ, իմանամ թե ում հետ էի խոսում: Չեմ հիշում նաև, թե կոնկրետ ովքեր էին նորակոչիկները, ովքեր ականատես էին եղել ժամացույցս գցելուն, նրանց միայն թախծոտ, փոքր-ինչ անհանգստացած ու փոքր-ինչ վախվորած աչքերն եմ հիշում, որոնցով բանակում մարդկանց չես կարող ճանաչել, քանի որ շատերի աչքերն է այդպիսին: Ինչ որ է, խոսեց Շավոն.
- Էդ ու՞մ ժամացույցն է ընկել:
Փաստորեն չէի սխալվել, թե ինչու էր այն մի զինվորը դուրս փախել:
- Ես եմ գցել:
- Բա ասում են, ուզու՞ մ ես վերցնես:
Դե իհարկե չէի սխալվել, բայց այս վայրկյանների մեջ ինչպես էր հասցրել հերիք չէ նրանց գտնել, դեռ ամեն ինչ էլ պատմել:
- Գիտե՞ս ոնց, «ուզել»-ն ըստ էության նշանակում է մտածել, տարակուսել վերցնե՞լ, թե՞ չվերցնել: Իսկ ես չեմ տարակուսում, ես վերցնելու եմ:
Ես երևի թե ժամանակը դիտմամբ էի ձգում, որպեսզի անելիքս որոշեմ, իսկ Քլունգն այդ պահին ինձ է տալիս ճիշտ նույն հարցը, որն ինձ քիչ առաջ տվեցին ու որին ես ճիշտ նույն կերպ պետք է պատասխանեմ ու նա նույն կերպ շարունակելու է.
- Ապեր, դու զինվորական սովորություններից ծանո՞թ ես:
- Հա՛, ծանոթ եմ, ինչի՞ ես հարցնում:
- Բա ո՞նց ես վերցնելու:
Ես արդեն պատրաստ էի այս հարցին: Այն ինձ համար արդեն անսպասելի չէր...
- Կան բաներ, որոնք այնքան թանգ ու հարազատ են ինձ համար, որ դրանց առջև ես պատրաստ եմ մոռանալ, որ զինվորական ծառայության մեջ եմ ու որ այստեղ որոշակի սովորություններ կան, որոնց «պետք է» ենթարկվել: Կարծում եմ, որ ձեզնից ամեն մեկի համար պետք է լինեն այդպիսի թանկ բաներ....
- Ի՞նչ... – սա Շավոյի զայրացած ձայն է:
- Ավելի կոնկրետ ասա, - սա Քլունգի հանդարտ, մարդամոտ և դիմացինին հասկանալ փորձող ձայնն է:
- Իմ համար շատ հարազատ ու մի հիասքանչ մարդու նվեր է, որը ես պատրաստ չեմ այստեղ կորցնել: Անշուշտ պետք է ավելի ուշադիր ու խնամքով լինեի, բայց եղածն եղած է ու նրանից չեմ կարող հրաժարվել:
- ԼՎԱՑԱՐԱՆԻ ՄԵՋ Ա ԸՆԿԵԼ, - սա էլի Շավոյի զայրացած, արդեն իրեն կորցրած ձայն է:
- Սպասիր, - սա էլի Քլունգի հանդարտ ձայնն է, ու սաստում է Շավոյին: - Ըստ էության ինքը ճիշտ է ասում: Համ էլ, որ խորը մտածենք, էս լվացարաններն այդքան էլ կեղտոտ չեն: Սրանցում ո՛չ ոտ են լվանում, ո՛չ էլ ուրիշ շատ կեղտոտ բան: Հավաքարարներն էլ ամեն օր քլորով ու օճառով պլպլացնում են: Ընկածն էլ ինչ-որ անկապ բան չի, իրա համար մեծ նշանակություն ունի: Հիմա մարդն անզգույշ ա եղել, ընկել ա: Պատկերացրու քո հարյուր դոլլարանոց ոսկե շղթան ընկներ, ի՞նչ էիր անելու...
- Հա՛, բայց...
- Դե էլ ի՞նչ բայց, վերցրու ապե՛ր, վերցրու, բայց մյուս անգամները զգույշ եղիր, ամեն դեպքում բանակում որոշակի սովորություններ կան...
Նրանք այնքան էին տարված հարցի քննարկմամբ, որ չէին նկատել, որ ես արդեն վաղուց վերցրել էի ժամացույցը...
Բայց էլի շեղվեցի բուն թեմայից: Սա արդեն մոտս սովորություն է դառնում: Վերադառնամ պատմությանս:






* * *
Զուգարանի հաջորդ «ավանդույթ» դարձած սովորությունը վերաբերվում է ջուրը քաշելու պրոցեսին: Իսկ ավելի ճիշտ այս պրոցեսին են վերաբերվում մի քանի իրար փոխլրացնող սովորություններ: Առաջին դա վերաբերվում է կոնկրետ «ունիտազի» համբավին, այսինքն, եթե շատ կոպիտ ասենք, որ այն համարվում է «ոչ մաքուր», ապա այդ «ունիտազի» ջուրը քաշելը համարվում է նվաստատուցիչ: Եվ սրա հետ կապված մի փոքրիկ սովորություն կա, որ եթե տվյալ զուգարանին անծանոթ զինվորը պետք է օգտվի նրանից, ապա «հին», այսինքն այդ զուգարանին ծանոթ զինվորներին հարցնում է.
- Այստեղ ջուրը քաշու՞մ են:
Եթե մոտակայքում զինվոր չգտնի, ապա համենայն դեպս, անվտանգության համար, առանց քաշելու դուրս կգա: Ու հենց նմանատիպ դեպքերի համար էլ գործում է հստակ գործող հաջորդ սովորությունը:


շարունակելի...

Chuk
07.04.2007, 15:55
շարունակություն...

Բանն այն է, որ եթե զուգարանից քեզնից առաջ օգտվողը ջուրը չի քաշել, ապա ջուրը չպետք է քաշես և դու՝ անկախ տվյալ ունիտազի ունեցած «վարկանիշից»: Հո ուրիշի կեղտոտածը դու չե՞ս մաքրելու: Անշուշտ զզվելի է պպզել ուրիշ արած կեղտի վրա, քաշել դրանից եկող տհաճ հոտը, բայց այստեղ՝ բանակում, դա այնքան պատվազրկող չէ, որքան ուրիշի կեղտոտածը մաքրելը, իսկ ուրիշի հետևից ջուրը քաշելն ասոցացվում է հենց դրա հետ: Ուրիշ հարց, որ եթե գտնես այդ ջուրը չքաշողին մի քանի քաղցր խոսք կասես, գուցե խոսքից գործողության անցնես, բայց քանի դեռ չես գտել, հարկադրված ես պպզել նրա կեղտի վրա ու ավելացնել այնտեղ եղած կեղտաքանակը: Քո վեր կենալուց հետո էլ ջուրը չես քաշի, որովհետև չես կարող դա այնպես անի, որ ջրի հոսքը տանի միայն քո բաժին կեղտը, ինքնաբերաբար կգնա նաև նախորդիդ թողած պաշարն ու փաստորեն կստացվի, որ դու մաքրեցիր նրա կեղտը: Այնպես որ տարօրինակ չէ, որ հաճախ, մինչև քաղաքացիական հավաքարարների մաքրելը այդ պպզովի ունիտազերում կեղտի բուրգեր են գոյանում և զուգարանում տիրում է նորին մեծություն շան հոտը:
Ի՞նչ անեմ, երբ սկսել էի պատմել այս պատմությունը (ասենք դեռ բուն պատմությանը չեմ էլ հասել) մի քանի ակնարկով հասկացրել էի, որ տհաճ թեմա է լինելու, այնպես որ ինձ չմեղադրեք զզվելի բաներ գրելու համար, կարող էիք պարզապես չկարդալ:
Իսկ հիմա մի քանի բառ այսպես կոչված «պպզովի» ունիտազների մասին: Ուղղակի հրաշալի է, որ բանակում ունիտազներն այդպիսին են, այլ ոչ թե «նստովի», հակառակ դեպքում, մի կողմ դնելով մնացած բոլոր հարցերը, պետք է հայտնեմ իմ համոզմունքը, որ կունենայինք մի խայտառակ իրավիճակ: Կրկին պատկերացնում ենք զինվորական բազմազան հասարակությունը ու պատկերացնում, թե այդ հասարակության անհատներից քանիսը չեն կարողանա այդ ունիտազներից ճիշտ օգտվել: Մեկը, ներեցեք իհարկե, կմիզի նստատեղի վրա, մյուսը միայն իրեն է հայտնի, թե ինչ կանի, արդյունքում սկսած հասարակ զզվանքից, վերջացրած հիգիենայի մասին իրական պատկերացումներով զինծառայողը չի կարողանա նրա վրա նստել գործ անելու համար: Ու հենց այստեղից էլ, վերջապես, սկսում եմ այն պատմությունը, որը նախապես մտադրվել էի պատմել:



* * *
Բարեքախտությու՞ն է, թե՞ ոչ, որ ընկել եմ այս զորամաս, հստակ չգիտեմ, գիտեմ որ այս զորամասը շատ հարցերով համարվում է փորձնական և նաև ցուցադրական: Մասնավորապես այս զորամաս են բերում արտասահմանյան պատվավոր հյուրերին՝ հայոց պաշտպանական բանակի «ապրելակերպին» ծանոթացնելու համար: Բայց այս պահին մոռանանք ցուցադրական պահը և խոսենք փորձնականից, ավելի կոնկրետ մի փորձից, ասենք որն, ըստ էության, նաև ցուցադրական է:
Այս զորամասում զինծառայողների համար նախատեսված երկու զուգարան կա՝ մեկն ավանդական «պպզովի», մյուսը ոչ ավանդական, փորձնական, «նստովի» ունիտազներով:
Փորձելով համեմատել երկու զուգարանների մաքրությունները, տեսնում ենք, որ փորձնական իր մաքրության աստիճանով մի քանի անգամ գերազանցում է ավանդակին: Սա անշուշտ հիացնում է սպաներին և փորձը դնողներին, բայց արդյո՞ք նրանց հայտնի է այդ մաքրության իրական պատճառը:
Իսկ իրականությունն այն է, որ հեղինակավոր զինվորները գիտակցելով այն ամենը ինչ վերևում շարադրել էի, մյուս բոլոր զինծառայողներին արգելել են օգտվել «ժամանակակից» «փորձնական» «նստովի» ունիտազներով զուգարանից: Արդյունքում ստացվել է, որ զինվորներն ունեն միայն մեկ՝ ավանդական զուգարան, իսկ նորը՝ «փորձնական» միշտ մաքուր:
Բայց փորձ դնողները երևի թե համարեցին, որ փորձն առավել քան հաջողված է, քանի որ մեկ երջանիկ օր տեսանք, թե ինչպես բանվորները գործիքները ձեռքներին եկան, փակեցին «ավանդական» զուգարանն ու սկսեցին քանդել: Երկար տարակուսելու կարիք չեղավ: Ամբողջ զորամասում կայծակնային արագությամբ տարածվեց այն լուրը, որ «ավանդական» զուգարանը ևս ցանկանում են փոխարինել «ժամանակիցով», որ այդ զուգարանում դնելու են «նստովի» ունիտազներ:
Այս հարցի մասին ես ինքս երկար մտածել չհասցրի, քանզի ինձ շուրջօրյա ազատ արձակում էին հատկացրել և ես շտապեցի տուն՝ հարազատներիս ու ընկերներիս տեսնելու:
Զորամաս վերադարձա հաջորդ օրն երեկոյան՝ համաձայն հրահանգի, լրիվ մոռացած զորամասի վերջին՝ զուգարանային նորության մասին: Օրը կիրակի էր, հանգստյան օր և զորամասում էին, բնականաբար, միայն վերակարգի սպաները ու զինծառայողները: Բոլորն այլայլված էին, իրար խառնված:
Փորձնական զուգարանն ապականված էր: Զինվորները փայլել էին իրենց հնարամտությամբ: Ամեն մեկը մի հնար մտածել էր, թե ինչպե՞ս անի, որ հա՛մ բավարարի իր բնական պահանջները, համ էլ չնստի պոտենցիալ վտանգավոր և պոտենցիալ զզվելի այդ անիծված «նստովի» ունիտազի վրա: Ասում էին, որ նույնիսկ այնպիսի հնարամիտներ էին եղել, որ հաջողացրել էին «նստովի» ունիտազից օգտվել «ավանդական» եղանակով. պպզել էին այպես կոչված «նստաշրջանի» վրա ու արել իրենց սև, կամ ավելի ճիշտ մուգ շագանակագույն գործը:
Մի խոսքով զուգարանն ապականված էր բառիս բուն իմաստով, այն աստիճան, որ դրանում զինվորներն էլ չէին կարող բավարարել իրենց բնական պահանջները: Բայց նույնիսկ այս դեպքում զինվորները կարողացել էին աչքի ընկնել իրենց վառ հնարամտությամբ ու ճարպկությամբ ու չգիտես թե ոնց, հաջողացրել էին մտնել սպաների զուգարաններից մեկը: Այստեղ ունիտազները թեև «պպզովի» են, բայց ընդամենը երկու հատ են, և քանի որ եղել էին մարդիկ ովքեր ջուրը չէին քաշել, կամ գուցե քաշել էին, բայց ջրի հոսքի թափը չէր բավականացրել կեղտը տանելու համար և, հետևաբար, հաջորդ բոլոր նստողները ևս ջուրը չէին քաշել, այնպես էէ բառիս բուն իմաստով ապականված էր նաև սպաների զուգարանը:
Մի խոսքով զորամասում սոդոմ-գոմոր էր: Բոլորը խառնված էին, բոլորը սպասում էին գումարտակի հրամանատարի հաջորդ օրը զորամաս գալու, հույսով, որ վերջինս այս ամենը տեսնելով կկարգադրի վերաբացել «ավանդական» զուգարանը, քանի որ վերջապես կտեսնի, որ «մոդեռն» զուգարանը զորամասի համար չի:
Այդ ընթացքում միակ զինվորը, ով կարող էր հանգիստ բավարարել իր բնական ցանկությունները, ես էի, որովհետև բախտի բերմամբ ունեի մյուս սպայական զուգարանի բանալին (ի դեպ այդ օրը վերջապաս հասկացա, որ թերևս ճիշտ են անում, որ զուգարանը կողպում են) և կարող էի հանգիստ օգտվել նրանից, ինչն էլ արեցի: Իհարկե այստեղ ևս ամեն ինչ հարթ չընթացավ, քանի որ երկու զինվոր կռահելով որ այդ զուգարանի դուռը բացվել է, շտապեցին այնտեղ: Խնդրեցին որ թույլատրեմ ներս մտնել:
- Խնդիր չկա, - պատասխանեցի, - բայց, տղե՛րք, մաքուր կպահեք:
Ինձ տվեցին ավանդական հարցը, որին, ճիշտն ասած, սպասում էի.
- Իսկ այստեղ ջուրը քաշու՞մ են:
- Ե՛ս քաշում եմ, ու դու՛ք էլ կքաշեք:
- Ընկե՛ր, բայց կարող ա ստեղ...
- Կարողա-մարողա չկա, ես ձեզ պայմանն ասեցի:
Տղերքը հասկացան պայմանը և ներս մտան, նրանցից մեկը մյուսին ձայնեց.
- Հա, ոնց որ մաքուր ա, կարող ենք հանգիստ քաշել:
Իրենց կարիքները բավարարելուց հետո ջուրը քաշելով գնացին: Բայց իրականությունից չշեղվելու համար պետք է ասեմ, որ նրանցից մեկի ջուրը քաշելու հետևանքով կեղտն ամբողջովին չէր գնացել և նա, ազնվորեն, հինգ րոպե սպասեց՝ ամեն անգամ ջրի տարան ջրով լցնելու ժամանակ ջուրը քաշելով, մինչև որ զուգարանը վերադարձավ իր նախնական մաքրությանը:
Ինչևէ, այսպես գլորվում էր կիրակի օրը և շուտով գիշեր էր ու բոլոր պառկեցին հանգստանալու՝ անհամբեր սպասելով գումարտակի հրամանատարին:
Լույսը բացվեց արդեն երկուշաբթի օրը: Լույսը բացվելուց քիչ անց եկավ գումարտակի հրամանատարը, որն, ինչպես և պետք էր սպասել, սաստիկ զայրացավ կատարվածը տեսնելով: Ինչպես և սպասում էին բոլորը, նա արագորեն գտավ հարցի լուծումը: Ինչպես և սպասում էին բոլորը, նա անմիջապես հասկացավ, որ «ժամանակակից» «նստովի» ունիտազներով զուգարանը զինվորների համար չէ և առանց հապաղելու տվեց խիստ սպասված հրամանը.
- Կողպե՛լ զուգարանը: Սրանից հետո զուգարանի երես չեք տեսնի: Որտեղ ուզում եք, բավարարեք ձեր կարիքները: Ուզում եք, կարող եք ճաշարանում անել ձեր գործը, հետո նստեք կողքը հաց ուտեք, եթե ձեր շնորհք էդ ա: Բացի դրանից բոլոր զինվորները երեք շաբաթ ժամկետով զրկվում են ազատ արձակումներից:
Ահա այսպես, շատ արագ ու իմաստուն կերպով որոշվեց բոլորին այնքան հուզող ու տանջող հարցը, միայն հասկանալի չէր, որ եթե զինվորներին արգելվելու էր զուգարանից օգտվել, ապա բանվորներն ինչու՞ էին շարունակում «մոդեռնացնել» «ավանդական» զուգարանը: Որ կողպեն ու թթու դնե՞ն...

04.04.2007-06.04.2007

CactuSoul
07.04.2007, 16:41
Որ կողպեն ու թթու դնե՞ն...
Ասում են՝ թթուն լավ ա մարսողությանը:think :D …

Chuk, բայց իրոք լավ ես գրում, է, արդեն բանակային կյանքը լա՜վ պատկերացնում եմ:ok :[ :'…
Ոչինչ, Արտակ ջան, դիմացի, քիչ մնաց;) :) :

Ուլուանա
09.04.2007, 13:24
Լավն էր :hands ու զզվելի... :[
Լավ, բա էդ զուգարանների կողպումից հետո զինվորները որտե՞ղ են անում իրենց «մուգ շագանակագույն» գործը... :o :unsure :oy
:' :{

Philosopher
13.04.2007, 08:12
Էս ռեալիզմը քեզ հեռու կտանի:think Էդքան հեռու մի գնա, Ակումբին հլը պետք ես:D ;)
Չէ, ընդհանրապես, շատ լավ ա, էնքան հավեսով ես պատմում՝ ոնց որ Կիլիմանջարոյի ձյուների մասին պատմես:D ու ընդհանրապես հեմինգուեյական արձակ ա մոտդ։ Ու էդ մենակ քո մոտ չի, բանակից ինչ գրում են՝ ոնց որ Հեմինգուեյի "Հրաժեշտ զենքին" վեպից լինի։ Այ սենց ախտորոշում:D ։ Էլի գրի, մի օր քեզ կարող ա Նոբելյան մրցանակ սպասել, գիտես Սոլժենիցինը գիտե՞ր, որ իրան Նոբելյան մրցանակ են տալու գուլագը նկարագրելու համար;) Լավ ա, լուրջ՝ լավ ա:hands :hands

Երվանդ
25.04.2007, 13:25
Դեմք ես դու ապե:) :hands

Ավելացվել է 2 րոպե անց
Մի օր հանդիպենք( հավանաբար շաբաթ օրը) կփոխանցեմ տպավորություններս հակառակ դեպքում մի վախտ պիտի գրեմ:( , կալարես կարդաս;)

Chuk
15.05.2007, 01:39
Ասում են՝ թթուն լավ ա մարսողությանը:think :D …

Chuk, բայց իրոք լավ ես գրում, է, արդեն բանակային կյանքը լա՜վ պատկերացնում եմ:ok :[ :'…
Ոչինչ, Արտակ ջան, դիմացի, քիչ մնաց;) :) :
Դիմանում եմ, ճարս ի՞նչ ;)
Դիմանալու բան չկա, կարճ ժամանակում հարմարվում ես:
Քեզ շնորհակալություն :)

Լավն էր :hands ու զզվելի... :[
Լավ, բա էդ զուգարանների կողպումից հետո զինվորները որտե՞ղ են անում իրենց «մուգ շագանակագույն» գործը... :o :unsure :oy
:' :{
Շնորհակալություն կարծիքի համար :)
Իսկ զուգարանները, բնականաբար, բացվեցին: Վերնագիրը պատահական չի ընտրված: մի տաս ժամ համոզելուց հետո գումարտակի հրամանատարը որոշեց այս անգամ զիջել: Իրականում օրինակ ինձ համար ի սկզբանե պարզ էր, որ նա հենց այդ ձևով զիջելու է: Դա բնական ձև է: Այժմ զինվորները գիտեն, որ այդպես վարվել չի կարելի: Նստարանակոնքերը փոխվել են, որ զինվորները չզզվեն ու օգտվեն: Հիմա նրանք ավելի զգուշավոր են, գիտեն թե ինչ հետևանք կարող է ունենալ իրենց գործողությունները: Հիմա ավելի նորմալ են օգտվում այդ զուգարաններից: Հրամանատարը կարողացավ գործնականում ապացուցել իր իմաստնությունը:

Chuk
15.05.2007, 01:40
Էս ռեալիզմը քեզ հեռու կտանի:think Էդքան հեռու մի գնա, Ակումբին հլը պետք ես:D ;)
Չէ, ընդհանրապես, շատ լավ ա, էնքան հավեսով ես պատմում՝ ոնց որ Կիլիմանջարոյի ձյուների մասին պատմես:D ու ընդհանրապես հեմինգուեյական արձակ ա մոտդ։ Ու էդ մենակ քո մոտ չի, բանակից ինչ գրում են՝ ոնց որ Հեմինգուեյի "Հրաժեշտ զենքին" վեպից լինի։ Այ սենց ախտորոշում:D ։ Էլի գրի, մի օր քեզ կարող ա Նոբելյան մրցանակ սպասել, գիտես Սոլժենիցինը գիտե՞ր, որ իրան Նոբելյան մրցանակ են տալու գուլագը նկարագրելու համար;) Լավ ա, լուրջ՝ լավ ա:hands :hands
Չեմ կարդացել, կկարդամ կհհամեմատեմ: Իսկ նոբելյանը ստանալիս մաղարիչ կանեմ, անպայման: Կատակը մի կողմ, շնորհակալություն բարձր գնահատականիդ համար, դա ինձ ոգևորում է :)

Դեմք ես դու ապե:) :hands
Շնորհակալ եմ Երվանդ :)
Ուրախ եմ, որ հավանել ես:

Artgeo
15.05.2007, 22:15
Ծանր ա...
Ի դեպ գնացքների զուգարանները հիշեցի կարդալուց:

kiki
18.05.2007, 00:37
Վերջին նյութը կարդացի ու հիշեցի որ մեկը չեմ կարդացել, քանի որ բացեցի մի անգամ, մի նախադասություն կարդացի, հետո կանչեցին, հետո կոմպը անջատեցի...մի խոսքով էդպես էլ չկարդացի ու մոռացա...հիմա ուղղեցի սխալս...

երևի կզարմանաս, եթե ասեմ, որ էս գործը ինձ ամենաշատը դուր եկավ...ոչ թե բովանդակության, այլ գրելուդ ոճի պատճառով...մենակ դու կարող ես ամենազզվելիի մասին գրել էսքան հետաքրքիր ու սիրուն ձևով...;)

StrangeLittleGirl
22.07.2007, 02:46
Չու՛կ, իմ կարդացած յոթ գործերից ամենահաջողվածը, կարծում եմ, սա էր ;) Շատ դիպուկ էր:

Chuk
05.08.2007, 01:00
Ծանր ա...
Ի դեպ գնացքների զուգարանները հիշեցի կարդալուց:
Ես գնացք չեմ նստի :D


երևի կզարմանաս, եթե ասեմ, որ էս գործը ինձ ամենաշատը դուր եկավ...ոչ թե բովանդակության, այլ գրելուդ ոճի պատճառով...մենակ դու կարող ես ամենազզվելիի մասին գրել էսքան հետաքրքիր ու սիրուն ձևով...;)
Ես ջանացել եմ :oy
Շնորհակալություն :)


Չու՛կ, իմ կարդացած յոթ գործերից ամենահաջողվածը, կարծում եմ, սա էր ;) Շատ դիպուկ էր:
Շնորհակալ եմ :redhat

Apsara
11.09.2007, 01:31
Ճիշտ է նկատել Philosopher-ը, ոճդ Հեմինգվեյի գրելաոճին նման է, որը կոչվում է метод айсберга. Թեթև հասարակ պատմվածքներ, երկխոսություններ, բայց միայն արտաքինից, քանզի տողատակինը այնքան լայն ու խորն է, որ գուցե ոչ բոլորն են ամբողջը տեսնում ու գիտակցում: Ինչպես айсберг, այն ծովի երեսին կարող է փոքրիկ լինել, բայց տարածվել մետրերով և կիլոմետրերով ծովի տակ:

Ահա այդպիսին են քո գրվածքներդ, ես դրանք հաճույքով եմ կարդում, ևս մեկ անգամ շնորհակալություն ինձ նման շանս տալու համար:)

Մանոն
07.11.2007, 17:07
Chuk ջան, վերջապես հաջողվեց մինչև վերջ կարդալ այս ստեղծագործությունը …Չէ…ոչ թե ձանձրալի էր գրված, այլ այնքան իրական էր պատկերված այն :[մասերը, որ իրոք զզվում ու չէի կարողանում առաջ անցնել: Բայց վերջում այդ զզվանքը մոռացվեց ու մնաց տխրությունը :( Թերևս ոչ մի հետամնաց երկրում այսքան ցածր մակարդակի վրա չէ բանակային կենցաղը: Ախր ինչի՞ ենք այսքան բռի ազգ…Դեռ հետո էլ մեր մշակույթից ենք խոսում, հայավարի գլուխներս ենք գովում…
Իսկ գրելավոճիդ մասին խոսք չկա:), քո պարզ ու միաժամանակ խորիմաստ խոսքով կարողանում ես թափանցել մարդկանց հոգիների խորքերը, խորհել տալ այն ամենի մասին, ինչը հուզում է քեզ: ՈՒ ես հենց քո այդ շնորհն եմ սիրում, որը ասոցացնում եմ «Սողոմոնյան իմաստնության հետ»: Շնորհակալ եմ, սիրելի Chuk…:love

Chuk
10.02.2008, 17:32
Շնորհակալ եմ, Manon և Apsara :)
Ի դեպ խոստովանություն: Հույս ունեմ, որ հետագայում այս գործերի տպագրումն ու տարածումը մասնավորապես բանակային ու սպայական շրջանակներում, պետք է գոնե փոքր-ինչ օգնի որոշ հարցերում փոփոխություններ ակնկալելու գործում :oy

Գալաթեա
17.02.2008, 01:24
Արտ, զզվում եմ նատուրալիզմից գրական ոճում... պսեվդոնատուրալիզմից`ավելի ճիշտ.. Ակումբի գրականասեր ժողովուրդը տեղյակա :) ;)

Բայց այս գրածդ էնքան կյանքից էր..էնքան իրական էր..ինձ թվաց` քեզ հետ հավասար ծառայել եմ ու էդ "զապադլո" վիճակներից քեզ հետ հավասար սրտխառնոցներ եմ ունեցել..

Շատ ուրախ եմ հայտնաբերել գրող Chuk-ին :) : Մի այլ ձեւ դուրս գալիսա ոճդ :)

Lion
03.09.2008, 19:45
Թե այս ավանդույթն ինչպես է առաջացել, այդպես էլ հստակ պատասխան չստացա:

Իմ մտքով էլա միշտ հիգիենայի պահն անցել:)


Բարեքախտությու՞ն է, թե՞ ոչ, որ ընկել եմ այս զորամաս, հստակ չգիտեմ, գիտեմ որ այս զորամասը շատ հարցերով համարվում է փորձնական և նաև ցուցադրական: Մասնավորապես այս զորամաս են բերում արտասահմանյան պատվավոր հյուրերին՝ հայոց պաշտպանական բանակի «ապրելակերպին» ծանոթացնելու համար: Բայց այս պահին մոռանանք ցուցադրական պահը և խոսենք փորձնականից, ավելի կոնկրետ մի փորձից, ասենք որն, ըստ էության, նաև ցուցադրական է:

Ես գիտեմ այդ զորամասը:)


Փորձելով համեմատել երկու զուգարանների մաքրությունները, տեսնում ենք, որ փորձնական իր մաքրության աստիճանով մի քանի անգամ գերազանցում է ավանդակին: Սա անշուշտ հիացնում է սպաներին և փորձը դնողներին, բայց արդյո՞ք նրանց հայտնի է այդ մաքրության իրական պատճառը:

Բնական է - դրանից չեն օգտվում:) Շարունակությունը դեռ չեմ կարդացել...


Մի խոսքով զորամասում սոդոմ-գոմոր էր: Բոլորը խառնված էին, բոլորը սպասում էին գումարտակի հրամանատարի

Այ քեզ զորամաս, որ տեղ հրամայում է... գումարտակի հրամանատարը:think

Ի դեպ, մի խելոք մարդ, երբ լսեց որ ջուրը չեն քաշում... զարմացավ:)

Lion
01.12.2008, 17:04
Առակ
առաջադեմ շինարարի,
փորձառու շինարարների
ու
գանձ որոնողի
մասին


Կար ժամանակ, որ շինարարները բարձրահարկ շինություններ չէին կարողանում կառուցել: Առաջին հարկի վրա կառուցված երկրորդ հարկը նրանից փոքր էր լինում, հաջորդն էլ ավելի փոքր, էն մեկն առավել փոքր ու էսպես գնում-գնում էին հարկերն ու ավարտվում: Եթե մյուս շինարարն ուզում էր ավելի բարձրահարկ շինություն սարքեր, միակ ձևն այն էր, որ պիտի առաջին հարկն ավելի մեծ սարքեր:

Բայց մի օր ծնվեց մի առաջադեմ շինարար ու ասաց. «Ես կշինեմ ամենաբարձրահարկ շինությունը ու նրա առաջին հարկը մեծ չի լինի»: Սա բռնեց, ինչ որ ձող գտավ ու խրեց հողի մեջ, ամուր ամրացրեց: «Սա հիմքն է», - ասաց, - «ու մյուս հարկերը կկառուցեմ նրա վրա»: Ու այս ձողի վրա հմուտ կերպով կառուցեց առաջին հարկը, բավական փոքր: Սրա վրա մի ուրիշ հարկ կառուցեց՝ ավելի մեծ: Հետո ավելի մեծը: Էլ ավելի մեծը: Շատ ավելի մեծը: Ու շինեց մի հսկայական բարձրահարկ շինություն: Այդքան բարձր շինություն չկար աշխարհում: Ու հավաքվեցին փորձառում շինարարներն ու ասեցին. «Շատ առաջադեմ է այս շինարարը, ոսկի հիմք է դրել, հարուստ հիմք է դրել ու դրա վրա կարողացել է կառուցել աշխարհի ամենաբարձր շինությունը»: Ու բոլորն աշխարհի բոլոր ծայրերից գալիս ու հիանում էին այդ շինությամբ ու ասում. «ոսկե հիմք է, հզոր շինություն, առաջադեմ շինարար»:

Ու կար մի մարդ, որ իր ողջ կյանքում գանձ էր որոնել: Լսեց այս մարդը հսկա շինության մասին, լսեց դրա ոսկե հիմքի մասին ու ասաց. «ես պիտի տեսնեմ այդ ոսկին, կարծես թե գտնում եմ իմ փնտրած գանձը»: Ասաց, գործիքներն առավ ու եկավ, որ հիմքը գտնի: Փորեց մի փոքր, շատ փոքր ձողի շուրջը որ տեսնի, գտնի այդ հիմքի ոսկին, բայց մի քանի բահի զարկից հանկարծ երերաց ձողը, երերաց շինությունը ու փուլ եկավ:


Գրականություն
- Եզոպոս, «Առակներ»
- Մխիթար Գոշ, «Առակներ»
- Վարդան Այգեկցի, «Առակներ»
- Կրիլով, «Առակներ»
- Խնկո Ապեր, «Առակներ»
- Մկրտիչ Կորյուն, «Առակներ»

----------------

Եթե ինչ-որ մեկին պարզ չի, թե առակս ինչ կապ ուներ այս պատմության հետ, ասեմ -

որքան էլ որ հանճարեղ է Chuk-ի (առաջադեմ շինարարի) աշխատությունը, նրա հիմքի խախուտ է, և որքան էլ որ շատ գան փորձառու շինարարներ (Վանական, Արիացի, Լուսաբեր և այլք) ու հիանան այդ շինության (աշխատության) արտաքին տեսքով, միշտ էլ մի օր կգտնվի մի գիտելիք (այստեղ գանձ) որոնող (տվյալ դեպքում Lion-ը), ում բահի անգամ թեթև հարվածները կտապալեն այդ շինությունը: Ես հարցն այդպես եմ ընկալել և քանի որ ստեղծագործությունը այստեղ է տեղադրվել, որ, ըստ էության, ընթերցողներն էլ իրենց տեսակետը հայտնեն, ես տեսակետս հայտնեցի:

Առակս ընդամենը իմ կարծիքի ու մտածմունքների բարձրաձայնումն էր՝ տվյալ հարցի վերաբերյալ:
Իսկ կարծիքս, ամեն դեպքում, շարունակում է մնալ իմ սուբյեկտիվ կարծիքը, որը չի հավակնում լինել բացարձակ ճշմարտություն:

Հ.Գ. Միաժամանակ գրականության ցանկս բերելով ես ցույց տվեցի, թե որքանով եմ լուրջ վերաբերվում Chuk-ի գրվածքներին, որոնք սովորաբար, ըստ իս, ունենում են հենց այդ տեսքը:

comet
27.04.2009, 13:41
Արտ, էնքան պատկերավոր ես նկարագրել, ոնց որ տրագիկ կոմեդիա լինի:D Ակամայից սկսեցի զգալ զուգարանի հոտը:[
Հրաշալի կարողություն ունես անհետաքրքիր դեպքերն ու իրադարձությունները ներկայացնելու համով հոտով: Բնականաբար խոսքը զուգարանի հոտին չի վերաբերում:[
Ապրես:)

ministr
13.07.2009, 18:53
Արտ, որ մի հատ գիրք գրես կարգին կծախվի հա :)
Պատմվածքը պետք ա նենց լինի, որ վերջացնելուց ափսոսես, որ վերջացավ, իսկ դու կարողանում ես հենց այդպես գրել: Ապրես :)

Chuk
13.07.2009, 19:05
Շատ շնորհակալ եմ :)

Նախարար ջան, «Չուկչստան» բաժնի (http://www.akumb.am/forumdisplay.php?f=85) գործերը գրքով հրատարակելու ցանկություն կա, ցավոք դեռ գումարային բարդություններ :)

Enigmatic
13.07.2009, 19:41
Արտ էնքան լավ էիր գրել:ok ,որ ամեն ամեն ինչը պատկերացրեցի:[
բայց հալալ ա զինվորներին, որ դիմանում են, նոր եմ հասկանում, գրaծներդ կարդալով, ծառայույան բարդությունները
իմիջայլոց լավ համարձակ ես:)

Chuk
20.07.2009, 04:25
Արտ էնքան լավ էիր գրել:ok ,որ ամեն ամեն ինչը պատկերացրեցի:[
բայց հալալ ա զինվորներին, որ դիմանում են, նոր եմ հասկանում, գրaծներդ կարդալով, ծառայույան բարդությունները
իմիջայլոց լավ համարձակ ես:)
Լի, իմ գրածները կարդալով ծառայության բարդությունները զգալը բարդ է, որովհետև ես շատ տեղերում գրոտեսկի եմ վերածում, իսկ ավելի հաճախ ամեն ինչը ՄԵՂՄԱՑՆՈՒՄ եմ ;)

Շնորհակալ եմ :)

Ֆոտոն
25.07.2009, 20:14
Ինձ դուր եկավ: Չափսոսեցի, որ կարդացել եմ: Բայց որ հոտն էլ գար, հաստատ չէի կարդա:;)
Վերնագիրն էլ լավ էիր ընտրել, դրանով ավելի է արժևորվում պատմվածքդ: Տեսնես աղջիկների բանակում էլ էդքան զզվելի բաներ կլինե՞ն: