lili-4
04.04.2007, 18:36
Աշունն էլ Արուս տատի կյանքի պես սպառվել ու իր ավարտին էր հասել:Օրերը կարճացել ու ցրտել էին: Արևն էլ, ասես զգուշավոր կատվի պես ,վախենում էր Արուս տատի տուն մտնել, վախենում էր սենյակի ցրտից:Գալիս, բակի մի անկյունում կուչ էր գալիս ու իր վերջին ճիգերով ջերմացնում այն:
Արուս տատը , հնությունից ճռռոցով բողոքող աթոռն առած, գալիս ու նստում էր պարգև ստացած մի ափ ջերմության տակ ու անցնում հիշողությունների գիրկը: Փորձում էր հիշել այն քաղցր ու երանելի կյանքը, որ ապրել է, միշտ խուսափելով դառը հիշողություններից:
Մտքի թելը կտրվեց ականջին հասած ճնճղուկների աղմուկից: Նայեց վերև ու ծառի վրա տեսավ նրանց բույնը: Ախ այդ ծիրանենին, որդին էր տնկել ու խնամել:
Բայց ինչի՞ էին աղմկում , կռվում: Բնի մեջ ձագեր կային: Աղմուկը նրանցն էր: Մայրը ցանկանում էր կերակրել, նրանք էլ իրար հերթ չտալով ծվծվում էին, կռվում:
Ձագե՞ր, այս ուշ աշնանը՞:Գժվե՞լ է այս ճնճղուկը: Ի՞նչ է, նա էլ է իր պես ուշացած գտել իր երջանկությունը:
Հիշեց իր տղային: Հա՛, հա՛ , իր : Հետո ինչ, որ ինքը չէր լույս աշխարհ բերել, բայց առաջին օրից ինքն է խնամել, գուրգուրել, տվել իր հոգու ողջ ջերմությունը:
Արուս տատի բարությամբ լի աչքերը կարծես փայլեցին երեսին հայտնված ժպիտից:
Հիշեց, թե ինքն ու ամուսինը ոնց էին տանջվում, տառապում, թե ինչ ձևով պահեն, ինչ ուտեցնեն, ինչքան քնացնեն: Էլ գիրք ու բարեկամ չթողեցին: Ամեն տեղ խորհուրդ էին փնտրում:
Առողջ ու գեղեցիկ էր իր տղան: Քնացնում ու երկար նայում էր նրա սպիտակ ու առողջությունից արյուն կաթող երեսին, նայում ու կռիվ էր տալիս այն կնոջ հետ, որ հանգիստ, առանց «ախ» անելու հրաժարվեց այս հրաշքից: Հետո իրեն բռնում էր այն մտքի վրա, որ ինքը ուրախ էր այդ արարքից: Հետո էլ մեղավոր արդարանում էր . եթե չհրաժարեր, իր տունը անհոգի կմնար:
Հիմա էլ հիշեց, թե ոնց էր ամուսինը կատակով կռվում.
–Այ կին, դու մի անգամ էլ ինձ կհիշե՞ս, ես քո թխած գաթաներին կարոտել եմ:
Հա, ճիշտ է, բայց դե զբաղված է, չէ՞, ե՞րբ հասցնի: Զբաղվա՞ծ, տղան շատ հանգիստ էր, ժամերով քնում ու իրեն չէր խանգարում, բայց ինքը չէր կարողանում կտրվել նրանից: Նայում էր,նայում…
Հետո սեղանին շատ գաթաներ ու էլի տարբեր թխվածքներ երևացին: Էս տղան իսկական քաղցրակեր էր, ու ինքն էլ մեծ սիրով թխում էր: Ամուսինը հիմա էլ, թե.
–Այ բալա, լավ է գոնե քաղցրակեր ես, թե չէ ես ստիպված անցնելու էի կծվին ու թթվին:
Ու երջանիկ էին, գոհ էին իրենց բախտից , մինչև…
Մինչև սկսվեց խառը ժամանակները: Անլույս ու ցուրտ, պատերազմ: Ամուսինն էլ չէր կարողանում հանգիստ նստել, որոշեց գնալ կամավորների հետ:
Դժվար էր, բայց գոհ էր, որ ամուսնուց լուր ունի, որ հաղթանակը մոտ է, մինչև որ մի օր էլ իմացավ այդ բոթը: Կորցրել էր իրեն, չգիտեր ինչ անել: Լավ է, որ ամուսնու ընկերներն օգնեցին , թաղման բոլոր հոգսերը վերցրին իրենց վրա: Ու կիսատվեց Արուսի կյանքը, կարծես որբացավ: Բայց ոչ մի անգամ տղային ցույց չէր տալիս իր ցավը: Շարունակեց ապրել, ապրել իր կյանքի լույս ու արև տղայի համար:
Որքան են տառապել, ինչ դժվարություններ: Չէ, չէր բողոքում: Կարողանում էր հասցնել, տղային չզրկեց ոչինչից, անգամ ուսումի տվեց: Մտածում էր, խելացի է, կավարտի, մի լավ գործի կլինի, իր հոգսն էլ կթեթևանա, մինչև որ…
Մինչև որ մի օր էլ եկավ այդ կինը: Եկավ տիրոջ իրավունքով, պահանջեց իր որդուն, հա՛, հա՛, իր որդուն: Ի՞նչ, չէ՞ր հասկանում, որ նա Արուսինն է, իր կյանքը, իր հոգու լույսը:
Չէ, չէր հասկանում ու սկսվեց քաշքշուկը. դատարան- տուն- դատարան: Շահեց դատը, իրենն էր ու վերջ: Բայց շահեց նաև որդու սառնությունը:Զգում էր, որ առաջվանը չէ, ինչ- որ բան տանջում էր: Չէր համարձակվում խոսել դրա մասին, երկուսն էլ լռում էին:
Մի օր էլ, հայացքն իր աչքերից փախցնելով , տղան ասած, որ գնալու է իր իսկական մոր հետ:Չհասկացավ, թե ինչ կատաչվեց, հո՞ղը փախավ ոտքերի տակ, թե՞ երկինքը փուլ եկավ:
Մի ամբողջ ամիս չկարողացավ անկողնուց վեր կենալ : Տղան լուռ խնամում էր: Երկուսն էլ լռու էին, չէին համարձակվում սկսել այն խոսաքցությունը, որ կախված էր իրենց գլխավերևում հարցականի պես:
Մտքերը հանգիստ չէին տալիս Արուսին, ի՞նչն էր տղային ստիպում նման քայլի գնալ, արյան կա՞նչը, թե այդ կնոջ հարստությունը: Հա, իսկապես շատ հարուստ էր: Կարծես թե կյանքը դասավորվել էր, սիրող ամուսին, հարստություն, բայց երեխայի հարցում բախտը չէր բերել: Ու այսքան տարի հետո հիշել ու եկել է որդուն տանելու:Արուսը որոշեց, որ չի արգելի որդուն գնա, թող գնա ու չի էլ հարցնի, թե ինչի համար է նման որոշում կայացրել: Իր համար ավելի հեշտ է հաշտվել այն մտքի հետ, որ դա արյան կանչ է: Չէր ուզում, որ հակառակը պարզվի:
Արուս տատի աչքերը կկոցվեցին հոգու դառնությունից: Նորից նայեց վերև: Բնում ամեն ինչ խաղաղ էր: Մայր ճնճղուկը ձագուկների հետ աշնան արևի ջերմությունն էր վայելում: Արև…ասես նա էլ կծկվել, թվում է, թե նա էլ մրսում ու ուրիշ արև է փնտրում: Արուս տատը վերցրեց աթոռն ու դանդաղ քայլերով գնաց տուն, գնաց իր սառն ու անհոգի տունը:
Դու էլ գնա , Արև, ցուրտ է, կմրսես…
Արուս տատը , հնությունից ճռռոցով բողոքող աթոռն առած, գալիս ու նստում էր պարգև ստացած մի ափ ջերմության տակ ու անցնում հիշողությունների գիրկը: Փորձում էր հիշել այն քաղցր ու երանելի կյանքը, որ ապրել է, միշտ խուսափելով դառը հիշողություններից:
Մտքի թելը կտրվեց ականջին հասած ճնճղուկների աղմուկից: Նայեց վերև ու ծառի վրա տեսավ նրանց բույնը: Ախ այդ ծիրանենին, որդին էր տնկել ու խնամել:
Բայց ինչի՞ էին աղմկում , կռվում: Բնի մեջ ձագեր կային: Աղմուկը նրանցն էր: Մայրը ցանկանում էր կերակրել, նրանք էլ իրար հերթ չտալով ծվծվում էին, կռվում:
Ձագե՞ր, այս ուշ աշնանը՞:Գժվե՞լ է այս ճնճղուկը: Ի՞նչ է, նա էլ է իր պես ուշացած գտել իր երջանկությունը:
Հիշեց իր տղային: Հա՛, հա՛ , իր : Հետո ինչ, որ ինքը չէր լույս աշխարհ բերել, բայց առաջին օրից ինքն է խնամել, գուրգուրել, տվել իր հոգու ողջ ջերմությունը:
Արուս տատի բարությամբ լի աչքերը կարծես փայլեցին երեսին հայտնված ժպիտից:
Հիշեց, թե ինքն ու ամուսինը ոնց էին տանջվում, տառապում, թե ինչ ձևով պահեն, ինչ ուտեցնեն, ինչքան քնացնեն: Էլ գիրք ու բարեկամ չթողեցին: Ամեն տեղ խորհուրդ էին փնտրում:
Առողջ ու գեղեցիկ էր իր տղան: Քնացնում ու երկար նայում էր նրա սպիտակ ու առողջությունից արյուն կաթող երեսին, նայում ու կռիվ էր տալիս այն կնոջ հետ, որ հանգիստ, առանց «ախ» անելու հրաժարվեց այս հրաշքից: Հետո իրեն բռնում էր այն մտքի վրա, որ ինքը ուրախ էր այդ արարքից: Հետո էլ մեղավոր արդարանում էր . եթե չհրաժարեր, իր տունը անհոգի կմնար:
Հիմա էլ հիշեց, թե ոնց էր ամուսինը կատակով կռվում.
–Այ կին, դու մի անգամ էլ ինձ կհիշե՞ս, ես քո թխած գաթաներին կարոտել եմ:
Հա, ճիշտ է, բայց դե զբաղված է, չէ՞, ե՞րբ հասցնի: Զբաղվա՞ծ, տղան շատ հանգիստ էր, ժամերով քնում ու իրեն չէր խանգարում, բայց ինքը չէր կարողանում կտրվել նրանից: Նայում էր,նայում…
Հետո սեղանին շատ գաթաներ ու էլի տարբեր թխվածքներ երևացին: Էս տղան իսկական քաղցրակեր էր, ու ինքն էլ մեծ սիրով թխում էր: Ամուսինը հիմա էլ, թե.
–Այ բալա, լավ է գոնե քաղցրակեր ես, թե չէ ես ստիպված անցնելու էի կծվին ու թթվին:
Ու երջանիկ էին, գոհ էին իրենց բախտից , մինչև…
Մինչև սկսվեց խառը ժամանակները: Անլույս ու ցուրտ, պատերազմ: Ամուսինն էլ չէր կարողանում հանգիստ նստել, որոշեց գնալ կամավորների հետ:
Դժվար էր, բայց գոհ էր, որ ամուսնուց լուր ունի, որ հաղթանակը մոտ է, մինչև որ մի օր էլ իմացավ այդ բոթը: Կորցրել էր իրեն, չգիտեր ինչ անել: Լավ է, որ ամուսնու ընկերներն օգնեցին , թաղման բոլոր հոգսերը վերցրին իրենց վրա: Ու կիսատվեց Արուսի կյանքը, կարծես որբացավ: Բայց ոչ մի անգամ տղային ցույց չէր տալիս իր ցավը: Շարունակեց ապրել, ապրել իր կյանքի լույս ու արև տղայի համար:
Որքան են տառապել, ինչ դժվարություններ: Չէ, չէր բողոքում: Կարողանում էր հասցնել, տղային չզրկեց ոչինչից, անգամ ուսումի տվեց: Մտածում էր, խելացի է, կավարտի, մի լավ գործի կլինի, իր հոգսն էլ կթեթևանա, մինչև որ…
Մինչև որ մի օր էլ եկավ այդ կինը: Եկավ տիրոջ իրավունքով, պահանջեց իր որդուն, հա՛, հա՛, իր որդուն: Ի՞նչ, չէ՞ր հասկանում, որ նա Արուսինն է, իր կյանքը, իր հոգու լույսը:
Չէ, չէր հասկանում ու սկսվեց քաշքշուկը. դատարան- տուն- դատարան: Շահեց դատը, իրենն էր ու վերջ: Բայց շահեց նաև որդու սառնությունը:Զգում էր, որ առաջվանը չէ, ինչ- որ բան տանջում էր: Չէր համարձակվում խոսել դրա մասին, երկուսն էլ լռում էին:
Մի օր էլ, հայացքն իր աչքերից փախցնելով , տղան ասած, որ գնալու է իր իսկական մոր հետ:Չհասկացավ, թե ինչ կատաչվեց, հո՞ղը փախավ ոտքերի տակ, թե՞ երկինքը փուլ եկավ:
Մի ամբողջ ամիս չկարողացավ անկողնուց վեր կենալ : Տղան լուռ խնամում էր: Երկուսն էլ լռու էին, չէին համարձակվում սկսել այն խոսաքցությունը, որ կախված էր իրենց գլխավերևում հարցականի պես:
Մտքերը հանգիստ չէին տալիս Արուսին, ի՞նչն էր տղային ստիպում նման քայլի գնալ, արյան կա՞նչը, թե այդ կնոջ հարստությունը: Հա, իսկապես շատ հարուստ էր: Կարծես թե կյանքը դասավորվել էր, սիրող ամուսին, հարստություն, բայց երեխայի հարցում բախտը չէր բերել: Ու այսքան տարի հետո հիշել ու եկել է որդուն տանելու:Արուսը որոշեց, որ չի արգելի որդուն գնա, թող գնա ու չի էլ հարցնի, թե ինչի համար է նման որոշում կայացրել: Իր համար ավելի հեշտ է հաշտվել այն մտքի հետ, որ դա արյան կանչ է: Չէր ուզում, որ հակառակը պարզվի:
Արուս տատի աչքերը կկոցվեցին հոգու դառնությունից: Նորից նայեց վերև: Բնում ամեն ինչ խաղաղ էր: Մայր ճնճղուկը ձագուկների հետ աշնան արևի ջերմությունն էր վայելում: Արև…ասես նա էլ կծկվել, թվում է, թե նա էլ մրսում ու ուրիշ արև է փնտրում: Արուս տատը վերցրեց աթոռն ու դանդաղ քայլերով գնաց տուն, գնաց իր սառն ու անհոգի տունը:
Դու էլ գնա , Արև, ցուրտ է, կմրսես…