PDA

Դիտել ողջ տարբերակը : Պատանեկան մրցույթ․ գեղարվեստական ժանր



ivy
15.07.2018, 03:00
Էս թեմայում կտեղադրվեն գեղարվեստական ժանրում ընտրված 11 աշխատանքները:
Մրցույթի կանոնների ու ընթացքի մասին՝ էստեղ (https://www.akumb.am/showthread.php/67672)։

Թեմային կցվելու է բազմակի ընտրությամբ հարցում, որին կարող են մասնակցել բոլոր ընթերցողները․ խնդրում եմ քվեարկել՝ բոլոր աշխատանքները կարդալուց հետո միայն։

Հիշեցնեմ, որ հաղթողները որոշվելու են՝ ըստ ժյուրիի գնահատականների, որոնք լինելու են ընդհանուր քվեարկությունից դուրս։
Արդյունքները կհրապարակվեն հուլիսի 25-ին։

Թեման բաց է քննարկումների ու կարծիքների համար։

ivy
15.07.2018, 03:38
1․ Բարև՛, սիրելի՛ օրագիր

«Բարև՛, սիրելի՛ օրագիր։ Կրկին ընկել եմ մտորումների գիրկը ու եկել եմ գրելու։ Մտքերս քեզ պատմելուց հետո զգացմունքներիս ծովի ալեկոծումն ավարտվում է։
Այսօրվա միջադեպերն ու վեճերը` ծնողներիս հետ, ստիպեցին մի փոքրիկ հարցաքննություն անցկացնել։ Հարցաքննում էի ինքս ինձ։ Ես փորձում էի հասկանալ, թե՞ ով եմ ես։
Հարցաքննության արդյունքներն ինձ այդքան էլ դուր չեկան։ Ես հասկացա, որ սովորական անչափահաս մի աղջնակ եմ, ով ոչինչ չի կարող փոխել, ուղղակի չի կարող նպաստել կամ խանգարել իր շուրջն ընթացող երևույթներին։ Հասկացա, որ իմ կարծիքը չի հետաքրքրում ո՛չ ծնողներիս, ո՛չ ընկերներիս։ Ցավալին այն է, որ այս անգամ խնդիրը իմ բնակության վայրն է։ Ծնողներս որոշել են, որ ես պետք է ապրեմ ԱՄՆ-ում։ Պատկերացնու՞մ ես, իմ հայրենիքից մի ամբողջ օվկիանոս այն կողմ՝ օտարության ու անծանոթ դեմքերի գրկում։ Նրանց բազալտե որոշումը փոփոխության ենթակա չէ, իսկ իմ ապակյա կարծիքն ու թափանցիկ ցանկությունները մնացել են հետին պլանում անշարժ կանգնած, նրանց ոչ ոք չի տեսնում։
Իսկ գիտե՞ս՝ ինչի համար ենք գնում։ Որովհետև երկիրը երկիր չէ, իշխանությունները ստախոս են, իսկ վիճակը՝ ծայրահեղ։
Չեմ ուզում գնալ, բայց այլ ելք չունեմ։
9.03.2018թ»։

«Բարև՛, սիրելի՛ օրագիր։ Այս անգամ եկել եմ ոչ թե մտքերս շարադրելու, այլ Հայաստանում ընթացող իրադարձությունները պատմելու համար։ Օրեր առաջ քաղաքումս սկսվեցին բողոքի ակցիաներ, ցույցեր, խաղաղ անհնազանդություններ, որոնք ուղղված էին իշխանության դեմ։ Ուղղակի չեմ կարող բացատրել, թե ինչպես է համախմբվել իմ ամբողջ ազգը։ Անընդհատ հետևում եմ Հանրապետության Հրապարակում ու Կենտրոնի փողոցներում ուրախ քաղաքացիներին՝ երգող, պարող, ժպտացող, տարբեր կարգախոսներ վանկարկող ու միայն առաջ նայող։ Աննկարագրելի հպարտության ու երջանկության ալիքը տակնուվրա է արել ինձ։
Չնայած այս ամենին՝ կրկին վիճել եմ ծնողներիս հետ։ Ա՛խր, ի՞նչ անեմ, եթե սխալ են։ Ասում եմ եկեք դուրս գանք փողոց, մենք էլ պայքարենք, կանգնենք ժողովրդի կողքին, լսելի դարձնենք մեր կարծիքը։ Իսկ նրանք ուղղակի արգելում են, չեն էլ ուզում լսել։ Ընդամենը մի քանի շաբաթ առաջ իրենք էին ասում, որ երկիրը երկիր չէ, իշխանությունները ստախոս են, իսկ վիճակը՝ ծայրահեղ։
Չնայած նրան, որ ժողովրդիս կողքին չեմ, հավատում եմ նրանց ուժերին։ Գիրտե՞ս, ես մի ճար կգտնեմ, տանից դուրս կգամ, ես էլ կպայքարեմ, միայն թե չգնամ Հայաստանից։ Հաստատ մի բան կանեմ․․․
19.04.2018թ»։


«Բարև՛, սիրելի՛ օրագիր։ Հաղթե՜լ ենք։ Թավշյա հեղափոխություն ենք արել։ Մի ամբողջ ազգ՝ պատանիներ, դպրոցականներ, ծերուկներ, ովքեր պայքարում էին իրենց ապագայի համար, հասել են իրենց նպատակին։ Հիմա մենք ապրում ենք մեկ ուրիշ Հայաստանում։ Ասես, այս Հայաստանը ես ինքս նվաճած լինեմ ՝ փողոցներում նստելով, ծնողներից հետ վիճելով ու բարձր գոռալով։
Առաջին հերթին այս Թավշյա հեղափոխությունը մի փոքրիկ հեղափոխություն էր իմ ներսում։ Գիտե՞ս՝ ես ով եմ հիմա։ Ես մի սովորական աղջնակ եմ, ով կարող է փոխել ամեն ինչ։ Ես այն աղջնակն եմ, ում կարծիքը կարևոր է, ում կարծիքը կարող է փոփոխել շատ բաներ, ում քայլը կարող է լինել հեղափոխական։ Ես այն քաղաքացին եմ, ում ապագան սեփական ձեռքերում է։ Ծնողներս որոշել են, որ մի փոքր կսպասենք, կտեսնենք, թե ինչ փոփոխություններ են կատարվում ու միգուգե չգնանք ԱՄՆ։
Ծնողներս` չգիտեմ, բայց ես հաստատ չեմ գնալու ու եթե պետք լինի, կրկին պայքարելու եմ իմ ապագայի ու ցանկությունների համար։
Գիտե՞ս ինչու չեմ գնալու, որովհետև երկիրը երկիր է, հասրակությունը՝ հասարակություն, վիճակը՝ հրաշալի։
Չեմ ուզում գնամ ու չեմ գնալու։
8.05.2018թ․»։

ivy
15.07.2018, 03:39
2. Պղպջակներով հացը

-Նա՜ր, թե քնած լինեմ` մի բան կմոգոնես բնավորությանդ համաձայն, անպայման հաց կուտես, նոր կգնաս:

-Մամ, ի՞նչ է եղել:

Կտրուկ հարցնում եմ, քանզի լավ գիտեմ մորս, նա ինձնից շուտ է արթնանում, և ինչքան փորձում է ձայն չհանել, որ քնեմ` հակառակն է ստացվում, չեմ էլ բարկանում մորս վրա, միայն արթնանալուց հետո` մի քանի ժամ, փորձում են հետս չխոսել, որովհետև, ինչպես իրենք են ասում` բա՜րդ եմ:

-Ուզում եմ գնաս Հայաստանից:

-Մա՜մ, գիտեմ, բայց էնպես ես ասում, կարծես երկրի ներքին հարցերով ես զբաղվում, որոշումներն էլ առանց քեզ են կայացնում:

Մայրս սուրճի վերջին բաժակն առնում է ու «փախչում» խոհանոց:

Ճամպրուկը դասավորել և կապոցներս լցրել եմ, այնպես, կարծես էլ հետ չեմ գալու, դրսում եմ, բակի մարդիկ ինձ են նայում, կամ իրար մեջ են խոսում, կամ էլ գտնվում են մի երկու հարևան, ովքեր ճամպրուկից ճամպրուկ հարցեր են տալիս, թե ինչներին է պետք` էդպես էլ չհասկացա, նրանք դրա համար են ապրում: Էսօր էլ մի երկուսի կյանքը լցնեմ ինձնով:

-Երկու-երեք օրից հետ կգամ:

Ճամպրուկն ու կապոցները իջեցնում եմ տաք ասֆալտին, չեմ էլ հիշում, թե ինչ էի մտածում երկու ժամ, երբ քաղաքից քաղաք էի տեղափոխվում: Տաք ասֆալտը ոտքերիս տակ, ականջներիս մեջ եռում է ամբոխի ձայնը:

Արդեն հևում եմ վազքից, ճամպրուկն ու կապոցները դնում եմ փափուկ գորգին, հետ եմ նայում, աչքերով զննում տունը ու արագ դուռը փակում եմ իմ ետևից:

Ծանր մարմինս տաք ասֆալտին եմ դնում, ընկերներիցս ոչ ոք իմ կողքին չի, և ոչ էլ ես եմ նրանց հետ: Նույն աչքերի փայլը, որը զգում եմ առանց հայելու` երեկ մորս մոտ էր նշմարվել, նրա մոտ վախն էր, ինձ մոտ` համարձակությունը:

Չեմ հասկանում, թե ինչ է կատարվում, բայց վերջին երեք ամսում ինձ էսքան հանգիստ չէի զգացել, էն նույն հևոցը սրտիս մեջ է, անծանոթների հետ մի երկու բակ հասցրել ենք մտնել, փախչելիս չես հասկանում, թե ուր և ինչպես ես վազում, երևի ասֆալտը ծովի ալիքի նման գալարվում է հետդ, մի երկու նկուղ, հին տպագրատուն, մարդկանց ենք հաշվում, ովքեր սկզբում հետներս էին, ներկա բացակա անում` հասկանում, թե ում են տարել:

-Կնոջը ձերբակալել են, տասը հազար դրամ է գողացել, չորս երեխա ունի, աշխատանք` չունի:

-Մայրը դեռահաս աղջկա հետ նետվել է կամրջից:

-Տասնհինգ ամյա տղայի սպանությունը, մարդասպանն ազատության մեջ է:

Էս բոլոր ձայները խեղդում են ականջներս, խլացնում կոկորդս: Երբեք ամբոխի ձայնն այսքան գերադասելի չէր եղել մեկի ձայնից, ով միայն ինչ-որ բան է պատմում էկրանից այն կողմ, իսկ ամբոխը գոռում է քո կոկորդով:

Ես հավատում եմ այս ամբոխին, իմ հավատքը վերածվում է մեկ բաժակ փրփրաջրի, տաք ձեռքիս մեջ այնպես է տեղավորվել, կարծես էս պահի համար էի էդքան արտասովոր ու մութ դեմքով ման գալիս: Մի ժողովուրդ` փրփրաջրի օդով լի հատիկների պես աչքիդ առաջ լցվում է փողոցներ, կուլ գնում, որպես գաղափար և գաղափարի համար, կարևորն այն է, որ նրանք այդպես էլ նույն բաժակի մեջ մնացին ու դառան փրփրաջրով լի շիշ, որն իր պայթելու օրվան էր սպասում, թե չէ հաղթանակի բաժակն առանց միասնության կմնար դարակի մեջ, դատարկ ու էլ չեր ուրախանա սովորական ծննդյան արարողության սեղանին:

Զանգում եմ մորս, արդեն հավաքել եմ փողոցի բոլոր «պղպջակներին» ու լցրել ստամոքս, բայց էն հևացող սիրտս արձակուրդ է ուզում, իր բաժինն աշխատել է, կարծես էսպես էլ պետք է լիներ, ինքն իր ժամանակին լավ ուրախացել է, իրական հաղթանակը, իրական արդյունքը, իրական զգացողությունն ընթացքի մեջ է, ընթացքն է պայթեցնում շիշը, կամ վերջնականապես գլխիդ, կամ` խոստումով, որ հին գլուխդ նոր մտքերով է լցվելու:

Մորս աչքերը տեսնում եմ հեռախով խոսելիս, փայլում են ուրախությունից, հարցնում է, թե հաց կերե՞լ եմ:

-Հա, մամ ես իմ հացը հենց նոր եմ կերել: Առաջին հացը` պղպջակներով:

ivy
15.07.2018, 03:40
3. Շերեփների սիմֆոնիան

«Հեղափոխությու՞ն... Չեմի չէ։ Էս գայլերը կթողնե՞ն՝ հեղափոխություն լինի, է՜հ...
Ձուն խաշա՞ծ ես սիրում, թե՞ ձվածեղ արած։ Չնայած, ի՞նչ եմ հարցնում. Թերեզայիցդ բացի քո աչքին ուրիշ բա՞ն կերևա, որ մի հատ էլ` սիրես։ Անպայման Շուբե՛րտ լսիր։ Տասնյոթ տարեկանում ինքն էլ է Թերեզա անունով մեկին սիրել, բայց հո վերջում դրա հույսին չի՞ մնացել։ Գոնե ուրիշ կողմերով էլ Շուբերտին քաշեիր։ Մի կատարյալ կոմպոզիտոր էր` մաժորային մտածողությամբ։ Տասնյոթ տարեկանում արդեն «սարեր էր շուռ տալիս»։ Բա հո քեզ նման խղճու՞կ չէր...
Երեկ ինչու՞ թաքնվեցիր բարեկամիդ երեխաներից։ Վախենում էիր` կտեսնեի՞ն, որ իրենց` մեկ տարի առաջվա հագած շորերն ես հագնում։ Ամո՛թ է, ամո՛թ, խե՛լք հավաքիր։ Դրանք օրը հազար հատ նոր շոր են փոխում։ Շա՞տ էին հիշելու, որ հագիդ իրենց շորերն է։ Ծակուծուկ մտնելու փոխարեն մի բան էլ դու՛ քեզ հպարտ պահիր, իրենց ներկայությամբ այնպե՛ս քիթդ ցցիր, որ նույնիսկ մտքներով չանցնի, թե կարգին շոր էլ չունես հագնելու... Դոշակիդ տակից էլ էն չլուտ աղջիկների նկարները կհանես, ուրիշ տեղ կպահես։ Վաղը մորդ մաքրության օրն է. պիտի դոշակներն արևին հանի։ Ինչ է` տեսե՜լ է, չէ՜...
Մի՛ վախեցիր, դեռ լիքը ժամանակ կունենաս աղջիկների բաց ոտքերով զմայլվելու։ Հիմա խելքդ ուսմանդ տուր։ Առանց այն էլ` մի երևելի տեսք չունես, որ առաջին հայացքից մարդկանց մոտ դրական տպավորություն թողնես։
Էդ Նիկոլի հետևից ինչի՞ են էդքան գնում։ Որովհետև մարդը խելացի ու շնորքով է։ Որ այդ երկու արժանիքներից գոնե մեկն էլ ունեցար, հսկայական քիթդ կփոքրանա մարդկանց աչքերում, ու դու բավականին հաճելի զրուցակից կդառնաս...
Ու՞ր ես գնում։ Էլի նեղացա՞ր։ Բա որ գեշ ես, ասեմ` սիրու՞ն ես։ Արի՛, արի՛, ինձանից ես նեղացել, հո հացից էլ չե՞ն խռովի։ Քո սիրած թանով ապուրն եմ պատրաստել։ Ափսոս, ձավարս քիչ էր, խանութում էլ պարտքով չտվեցին։ Կե՛ր, համով է։ Մայրդ ուշ է գալու. խեղճը դեռ երեք տուն էլ պետք է մաքրի...
Ասում են՝ Նիկոլի թվին բոլորը կարգին են ապրելու, դուխով են լինելու։ Ափսոս՝ գուցե չհասցնեմ էս քյոռ աչքերովս տեսնել ձեր լավ ապրելը ։ Շատ եմ հոգնել։ Երևի ծերացել եմ։ Թոռանս համար վերջին գուլպաներն եմ գործում։
Շուբերտը մահը ողբ չէր համարում, այլ` երջանիկ փրկություն։ Հենց այդ երջանիկ փրկությունն իմ դուռն էլ հասնի, ինձ Շուբերտի «Ավե Մարիայի» հնչյունների ներքո կճանապարհեք։ Միայն թե` կարգին ձայնագրություն կճարեք։ Թող միայն ջութակը նվագի։ Սոպրանոների ճղճղոցներից գոհ եմ։ Մեր հարևան Աստղիկի երրորդ օկտավայի «սի»-ն ինձ լրիվ բավական էր 25 տարիների մեր հարևանության ընթացքում»։
Հարևանուհիս էր` տիկին Ա-ն։ Մորս չափ սիրում էի նրան, չնայած որ ավել-պակաս շատ էր վրաս խոսում ու բարկանում։ Տղան մահացել էր ապրիլյան պատերազմում, հարսն էլ ամուսնու վշտից կորցրել էր իրենց առաջնեկին։ Մի քանի ամիս հետո էլ իրեն մարդ էր ճարել ու փախել։ Տիկին Ա-ն լրիվ միայնակ էր մնացել, ավելի ճիշտ` միայն ինձ ուներ։ Միակ զբաղմունքը «թոռան» համար գուլպա գործելն էր...
Ոչ ոք չէր համարձակվում նրան հիշեցնել, որ իր միակ թոռն այդպես էլ չծնվեց։ Խելացի կին էր, ամեն ինչ շատ լավ հասկանում էր։ Գուցե դրա համար էլ մահն իր համար երջանիկ փրկություն էր համարում, փրկություն` իրականությունից...
Ինձ ամեն առավոտ արթնացնում էր ու ուղարկում քաղաք՝ ցույցերի։ Ինքն արդեն տանից դուրս գալ չէր կարողանում, թե չէ՝ ինձնից շուտ էր փակելու քաղաքի փողոցները։ Հարևանների հետ ամբողջ օրը Նիկոլի թեման էին քննարկում։ Արդեն երազում էլ էր Նիկոլին տեսնում ու լսում։ Չէր հավատում, որ մի բան փոխվելու է, բայց ամեն օր քթի տակ ինչ-որ աղոթք էր մրմնջում։ Մի երեկո էլ տեսնեմ՝ շերեփ է վերցրել ձեռքն ու մի կարգին աղմուկ է հանում՝ ստիպելով հարևաններին շարունակել իր «շերեփների սիմֆոնիան» ։ Չարաճճի աչքերով նայում էր ինձ ու ասում.
«Ի՞նչ ես ձկան աչքերով սառել վրաս։ Որ էսօր-էգուց եմ, իշխանություններից բողոքելու իրավունք չունե՞մ։ Տես՝ ինչ ռիթմով եմ խփում։ Դու կարո՞ղ ես ինձ պես»։
Իր մահով մահացավ` հասցնելով լսել միայն նրա (անուններ չտամ) հրաժարականի լուրը։ Թե կարողանայի, երդվում եմ՝ գիրկս առած տիկին Ա-ին կտանեի քաղաք, որ տեսներ 7 տոկոսի հաղթանակն ու մարդկանց՝ երջանկությունից թացացած աչքերը։
Վստահ եմ՝ երբ տեսներ իրենց կորցրած խենթ երիտասարդներին, որ պարզապես գիրկ էին ման գալիս նետվելու համար, ինձ կստիպեր ամենագեղեցիկ աղջկան մի կարգին գրկել։
Իր աչքից չէին վրիպի նաև ցույցերի օրերին իրենց չկորցրած պապիկներն և տատիկները, ովքեր այդ նեղ մաջալին «շվիկի թույն բիզնես» էին դրել և, որն, ի դեպ, ահագին արդարացրեց իրենց։
Լեյլա տատիկի հետ ի՜նչ անուշ զրույցի կբռնվեին, թե տիկին Ա-ն ոտքը մի քիչ կախ գցեր...
Փորձեցի ամեն ինչ կազմակերպել այնպես, ինչպես նա էր ցանկացել։ Ծանոթ ջութակահարի հրավիրեցի, որ Շուբերտի «Ավե Մարիան» նվագի։ Ավելի լավ էր` չնվագեր... Մտածում էի` տիկին Ա-ն հիմա տեղը տեղին կհայհոյի ինձ։ Դա էլ հերիք չէր, այս անգամ հարևանուհի Աստղիկը ռեկորդ սահմանեց. Նիկոլին վարչապետ ընտրելու օրը ձայնը հասցրեց մինչև չորրորդ օկտավայի «մի»։ Վստահ եմ, որ այդ ռեկորդային նոտան ու աննախադեպ լուրը պիտի տիկին Ա-ի մոտ էլ անպայման հասած լինեին։
Դե՜, իսկ ես էլ հետևեցի Շուբերտի օրինակին։ Չէ՜, չէ՜... Ինձ սխալ հասկացաք. կոմպոզիտոր չդարձա։ Ուղղակի ես էլ, ինչպես Շուբերտը, Թերեզայի հույսին չմնացի։
Տիկին Ա-ն ասում էր, որ առանց նպատակների մարդը ներսից փտում ու տկարանում է՝ չկարողանալով արդարացնել իր գոյությունն այս փոքրիկ հողակույտի վրա։
Առաջիկայում անպայման համալսարան կընդունվեմ, որ ( ինչպես կասեր տիկին Ա-ն) «քիթս փոքրանա», ես էլ հաճելի զրուցակից դառնամ։
Կյանքումս միշտ ուղեկցվել եմ նրա օրինակով։ Երբ տանը բացի ձվից ուրիշ ոչինչ չէր լինում ուտելու, նա ինձ ընտրության հնարավորություն էր ստեղծում` «Ձուն խաշա՞ծ ես սիրում, թե՞ ձվածեղ արած»։ Ականջներումս դեռ իր հնարած «շերեփների սիմֆոնիան» է՝ դուխո՛վ...

ivy
15.07.2018, 03:43
4. Ներանձնական հեղափոխություն

Կարմիր բերետավորներից փախչելիս Մեր մատները համարյա կպան իրար:

23-ն էր, վազելով մտանք մի բակ ու մի տղա ասաց, որ թունավոր գազ են կիրառելու:

Մտքումս ասում եմ՝ հանգիստ, 21-րդ դարն ա: Մաման զանգում, ասում ա՝ գնա տուն, եթե ինձ սիրում ես: Ասում եմ՝ մամ, 21-րդ դարն ա, բան չի լինի: Ասում ա՝ եթե ինձ սիրում ես:

Էսպեսի մտքերով գնացինք ուրիշ փողոց փակելու, հետո Արմանը դիմակներ բերեց բժշկական՝ մարդ ես, մեկ էլ տեսար: Հետո Մենք խաչապուրու կեսը կիսեցինք նորից ու կերանք: Ու նորից փախանք, էլի փողոց փակեցինք, էլի մերժեցինք Սերժին, մերժեցինք Մեր վախերը, էն բակի տղային, որ ասում էր գազ են կիրառելու, մերժեցինք վաղը, մի ժամ հետո-ն, կորցրինք Իրար ու էլի գտանք: Գրկեցինք ու, չնայած Մեր վախերին, որովհետեւ Մեր կյանքի առաջին հեղափոխությունն էր, Իրար Ցտեսություն ասեցինք, որովհետեւ Մենք պիտի Նորից հանդիպեինք ու Մեր մատները նորից պիտի դիպչեին Իրար:

...Տարիներ անց՝ գնդակահարության պատի վրա ինչ-որ գրություններ թողնելիս ես կհիշեմ այն հեռավոր կեսօրը, երբ Կարինեն գրեց, որ իրենց ռադիոյին հայնտել են՝ Սարգսյանը հրաժարակն տվեց: Խոտերին պառկած էինք: Նայում էինք իրար: Չէինք խոսում: Չհավատալու երկար-բարակ րոպեներ էին: Ում տեսնում՝ ասում էի՝ հրաժարական տվեց, ոնց որ կասեի՝ Լիվերպուլը ԱՊԼ-ի չեմպիոն դարձավ. երջանկությանը չհավատալով:

Հետո ինձ սկսեցին ասել: Հետո բոլորն իմացան: Ու մաման զանգեց՝ լաց էր լինում: Ասում էր՝ ո՞նց հավատացիք: Ու մտածում էի՝ ո՞նց հավատացինք, հավատացի՞նք որ, մտածում էի՝ մի շարժում էլ ու վեր կթռնեմ տեղից, էմոցիաներին մարմինս չի դիմանա, ոտքս կընկնի մահճակալից, վատագույն դեպքում՝ ես, կիջնեմ մետրո, նորից փողոցներ, նորից կրկնությունը, նորից մաման կզանգի՝ եթե ինձ սիրում ես, մնա տանը: Բայց Հասմիկ Սիմոնյանը ինչ-որ տեղից հայնտվեց ու կտրեց էդ մտքերը ընթացքը սպիտակ վարդով, որ հետո չորանալու ու մնալու էր իմ դարակում՝ ժխտելով բոլոր օրերի անիրական լինելը:

...Իսկ մեկ օր առաջ մենք ինչ-որ պաստառներով էինք քայլում, որ we can't believe we are still protesting this shit, ցանկապատի տակ էինք մտնում, մեր շորերը ընկնում էին լարերին ու պատռվում, Սարյանի այգում լացում էինք երկար-երկար, իրար գրկած: Անհանգստությունից ժամերով ջերմությունս չէր իջնում:

Իսկ հիմա մաման զանգել, ասում էր՝ Վանաձորը երբեք էդքան երջանիկ չէր եղել: Ես մտածում եմ՝ վերջապես հասկացա որն էր երջանկություն անանձնականը: Հեռախոսս վերցնում եմ, քանի դեռ պառկած ենք խոտերին ու էլ շտապելու, փախչելու բան չկա, մի քանի տող հավաքում.

«Մեր մայրենիք,

Մեր բակ,

Բնակարանի համար,

Ես գործել չգիտեմ,

Մանավանդ դրոշ,

Հետն էլ՝ Եռագույն ու

Հստակ, որ մի գիծը մյուսից չանցնի,

Մանավանդ ժամանակներում,

Երբ միակ բանը, որ արցունքներով կլվացվի ընկերոջ վերնաշապիկն է.

Լացելով՝

Հաղթանակներից,

Ժպիտախառն, չհավատալով»։

Հետո անանձնությունը էլի հասցնում, վերափոխում եմ նեղ անձնականի, ոնց որ Սիմոնյանի նվիրած վարդն էր, մամայի հուզված ձայնը կիլոմետրերից, զգացողությունը, որ մի քիչ էլ ու համարձակություն կհավաքեմ սեր խոստովանել ինչ-որ մեկին:

Կզանգեմ ու կասեմ՝ հեղափոխությունը եղավ, ես էլ քեզ սիրում եմ:

Եվ իսկապես. հեղափոխությունը եղել ա ու ես քեզ սիրում եմ:

ivy
15.07.2018, 03:45
5. Անավարտ

Ժամերով սպասում ես երթուղայինի, իսկ հետո ստիպված ես կանգնել...Անձրևից հետո էլ կտրուկ արև ա դուրս էկել ու հիմա մի այլ կարգի շոգ ա: Շնչելու օդ չկա, իսկ ես միշտ շնչառությանս հետ խնդիրներ եմ ունեցել. ինձ համար իրոք անտանելի ա էս տոթը: Մառշռուտկի պատուհանները բաց են, բայց երանի փակ լինեին. մաքուր օդի փոխարեն՝ բաց պատուհաններից փոշի ու գոլորշի ա լցվում ներս: Տեսնում եմ, որ իրավիճակից մենակ ես չեմ, որ դժգոհ եմ: Մարդիկ իրար էրեսի են նայում՝ սպասելով, որ գոնե մեկը չի ալարի ու կփակի էտ անտեր պատուհանները: Վարորդն էլ ոնց որ մոռացել ա, որ մարդ ա տեղափոխում. մի կերպ եմ ինձ ոտքի վրա պահում: Մեկն էլ հո չի ֆայմի գոնե անձրևանոցս ձեռքիցս վերցնի: Թեմայի մեջ. ոնց որ լսեցի մեկը կողքինին ասավ (չէ՜ խոսելուց չեն ալարում).
-Եղունգ ունես գլուխդ քորի:
Էն ա սենց պահերին ա, որ ուղղակի ուզում ես թողնես ու փախնես ամեն ինչից, ու հանկարծ էտ տականք միտքը սկսում ա պտտվել գլխումդ.«ՈՒ սենց մտածելակերպ ունեցողների համար էլ պայքարում ես»: Բայց մեկ ա, մեկ ա ԵՍ ԷԼ ՀՈ ՄԵՆԱԿ ՉԵ՞Մ: Հետն էլ.... հանդուրժող ա լինել պետք, խե՛ղճ մարդիկ, ուղղակի ամեն ինչից հիասթափվել են:
Ալարե՜ք, ալարե՜ք սիրելինե՛րս....մարդիկ ալարում են մի հատ պատուհան փակեն (բայց ես հո տեսնում եմ, որ նեղվում են, որ բաց ա), իսկ մենք ուզում ենք, որ էս նույն մարդիկ փողոցում մի քանի ժամ կանգնեն(ձևի համար գոնե քանակ ապահովեն): Լսում ես ասում են.«Մեկ ա բան չի փոխվելու»: Բայց հո գիտես, որ դա ուղղակի պատճառաբանություն ա ոչ մի բան չանելու համար: Բոլոր «չեմ կարա»-ների ու «չունեմ»-ների հետևին էն ա էտ ա թաքնված՝ «ալարում եմ»:
Ո՜Ւֆ դե էլ չեմ կարում: Մի կերպ ինձ քարշ տալով՝ հասնում եմ պատուհանին, որ փակեմ ու հանկարծ անձրևանոցս ուժեղ հարված ա հասցնում պատուհանի մոտ նստած տղամարդու գլխին: «Թո՜ւ հա»: Խառնվում եմ իրար: Հետո ներողությունների մի շարան ինձնից, ու ինքն ինձ հրելով, թափով՝ փակում ա պատուհանը:
-Շնորհակալություն,- ասում եմ հեգնական տոնով: Իսկ հետո մտքումս ինքս ինձ.«Հո՛, աներե՞ս չես, ձե՛նդ կտրի»: ՈՒ էտ մտքից անկախ մի ուրիշ միտք.«Բայց հո արժանի էր»: ՈՒ ինչքան էլ ինքս ինձ նախատեմ անքաղաքավարության ու չարության համար, ու ինչքան էլ գիտակցեմ, որ մեղավոր էի՝ մեկ ա.«Արժանի էր»:
Ֆիզիկապես գնալով ավելի ու ավելի վատ եմ սկսում ինձ զգալ, իսկ վերջին պատահարից հետո էլ ուղղակի լացս գալիս ա: Փառք Աստծո վերջին նստարանին նստածը կանգառում իջնում ա: Նստում եմ ու դեմքս ափերիս մեջ առնում: Խորը շունչ եմ քաշում(եթե դա կարելի ա էտպես անվանել):
Զգում եմ մթնոլորտ ա սկսում փոխվել. վերջապես պատուհանները փակ են, մարդիկ քչացել են, վարորդն ա հիշել, որ մեքենայում մենակ չի, ես էլ քիչ-քիչ սկսում եմ ինձ լավ զգալ:
Ռադիոյի ուղիղ հեռարձակում: Մեր մասին են խոսում. «Վանաձորում առավոտից փակ են եղել բոլոր փողոցները: Ճիշտ քսան րոպե առաջ ավարտվեց կազմակերպված երթը: Ցուցարարները որոշեցին ընդմիջել մինչև ժամը 18:00: Քաղաքի մի քանի փողոցներում արդեն երթևեկությունը բաց է»:
Հինգ րոպե անց.«Սերժ Սարգսյանի հրաժարականը...»: Միտքն ավարտելու կարիք չկա կարծում եմ: Բոլորը սկսում են խոսալ, ուղղակի միաժամանակ խոսալ: Կարծում եմ էն պահն ա, որ լսող սկի պետք էլ չի: Գրպանիցս հանում եմ բջջայինս ու մի րոպեում մի քանի տասնյակ նամակներ ուղարկում ընկերներիս ու մամային: Մի պահ ուզում եմ բարձրաձայնեմ.«Ինչի՞ համար եք ուրախանում: Մի քանի րոպե առաջ ով եղունգ ուներ նա էր գլուխը քորում»: Բայց չէ է, չեմ ուզում: Մարդիկ վերջապես ուրախ են: Էտ ալարկոտ դեմքերն ուղղակի վայրկյանական լցվել են էներգիայով: Բոլորն անկանոն շարժվում են, ամբողջ մեքենայով մեկ քայլում են, իրար գրկում, իրար սիրում ու շնորհավորում: Նայում եմ պատուհանից հրապարակի կողմը: Հրապարակն էլ վաղուց չի երևում ու ոչ մի շշուկ էտ տեղից ինձ չի հասնում: Հասկանում եմ, որ նորությունը բոլորը կիմանան մի քանի րոպե անց, գիտեմ որ էտ իրարանցումը դեռ չկա, բայց ուղղակի զգում եմ ընկերներիս պակասը էտ պահին: ՈՒզում եմ դուրս պրծնեմ ու հետ վազեմ, ուզում եմ մի անգամ էլ առաջին անգամ իմանամ նորությունը ու մի անգամ էլ զգամ էտ թրթիռը, ու էս անգամ ընկերներիս հետ լինեմ: Բայց շատ ա հեռու է: Մինչև հասնեմ բոլորն արդեն սրճարանները լցված տոնելուց կլինեն: Ինձ մեկ ա չեմ կորցնում: Մեկ ա դուրս եմ պրծնում ու փողոցի կենտրոնում կանգնելով՝ սկսում եմ ծղրտալ ու էդպես ձենս գցած վազում եմ տատիկիս տան ուղղությամբ: Մի պահ ուշքի եմ գալիս ու նայում շուրջս. հեռու միակ ցնդածը չէի: Ա՜խ չէ՛, ինչ եմ ասում, սաղ ցնդել էին. ոմանք իմ պես աղմկում էին, ոմանք էլ անջատված ժպտում ու ցածր ձայնով իրենք իրենց փսփսում: Նստում եմ ասֆալտին ու սկսում բարձր խնդալ:
-Սա դեռ սկիզբն ա,-գոռում ա ինչ որ մեկը:
-Ճի՛շտ ա, բռնվե՛ք:
Ա՜խ, ճիշտ ա.«Բռնվեք»: Շարունակությունն ավելի հետաքրքիր ա:
* * *
Մտնում եմ տատի տուն: Վանաձորում ինչքան բարեկամություն ունենք հավաքվել են էտտեղ: Ինձ մաման ա դիմավորում ու սկսում լիքը հարցեր տալ էս օրվա ցույցի, երթի, փակ ու բաց փողոցների ու հրաժարականի մասին: Ես սկսում եմ ոգևորված պատմել բոլոր մանրամասները՝ մի բան ճոխացնելով, մի երկու բան թաքցնելով ու բոլորը բերանները բաց լսում են ինձ( հավաքվածները տասնն են՝ մաման, քիրս, տատիկներն ու պապիկները, մամայի մորքուրը, մամայի քեռակինն ու իրա հարսները): Բոլորն էլ շատ ուրախ են, բացի տատիցս: Անհանգիստ հայացքով ինձ ա նայում էտ կնիկը ու մի քանի րոպեն մեկ հարցնում.
-Իսկ կարո՞ղ ա էս ուղղակի սարքած ա:
-Ի՞նչը տատ ջան:
-Սենց չի էղնում է, դու չես հասկանում ուղղակի, ես կյանքի փորձ ունեմ. бесплатный сыр только в мышеловке (անվճար պանիրը մենակ թակարդում ա լինում) :
Էլ չեմ շարունակում հետը վիճել (բնավորությանը լավ ծանոթ եմ, իմաստ չկա):
-Շո՛ւտ զանգի հորդ ասա,-ոգևորված գոռում ա էն մի տատս,-գիտես ոնց կուրախանա:
Դե հերս էս վերջին իրադարյություններից մի ամիս առաջ Սոչի էր գնացել, ու երբ իմացավ ցույցերի մասին քիչ էր մնում տոմս առնի՝ հետ գա, բայց տատանք մի կերպ կարողացան իրան էնտեղ պահեն: Չնայած, որ պապան Սոչի մնաց, մեկ ա կարելի ա ասել ոչ մի բան բաց չթողեց. վերջին նորություններն ինքն էնտեղ ավելի շուտ էր իմանում, քան մենք էստեղ, հետո զանգում էր, պատմում էր մեզ, ինձ էլ խրատում, որ հանկարծ տնեցոնց չլսեմ ու թեժ պահերին տանը չմնամ, ասում էր. «Ամոթ ա, ես տեղ չեմ՝ գոնե դու գնա»:
Հա՛, տատանք դեմ էին էս ամեն ինչին ու ամեն գնով փորձում էին ինձ տանը պահած էղնեն, բայց իմ խորամանկությունը միշտ հաղթում էր իրանց անհանգստությանը: Չեմ ուզում քննադատեմ իրանց, բայց չեմ էլ կարա ասեմ՝ ԴԵ ԴԱ ԷԼ Ա ԸՆԴՈՒՆԵԼԻ:
-Արի՛ հաց կեր հետո կզանգես,-կուխնուց մերս ա գոռում,-առավոտից բան չես կերել:
-Ուֆ չէ է, չեմ կարա հիմա բան ուտեմ, մեջս ուղղակի սաղ վառվում ա: ՈՒզում եմ մենակ լիքը խոսամ ու ինչքան հնարավոր ա շատ մարդու պատմեմ:
-Հույսով եմ ուրախությունդ տեղին ա,-նորից փնթփնթում ա տատս,-կարող ա և ճիշտ ես՝ պայքարիք ու հասաք ինչ որ փոփոխության, իսկ ինչ, եթե էտ փոփոխությունն ավելի վատն էղնի...
-Է՜ դե սովոր ես ամեն ինչի հետ համակերպվես,-պատասխանում եմ մուննաթ տոնով:
-Ուղղակի քեզ մի բան ասեմ, ինչ ուզում ես արա, բայց ոչ մի անգամ չթողնե՛ս քեզ մեկ ուրիշը իրա նպատակնեում օգտագործի, գործի՛ք չլինես:
Ասում էի, չէ՞. վիճելն ուղղակի անիմաստ ա:
-Երբ տաքսու շոֆեռը խորհուրդ ա տալիս ավելի լավ ա չլսես, որովհետև ինքը տաքսու շոֆեռ ա,-քիրս փսփսում ա քթի տակ: Տատս բարեբախտաբար չի լսում, որովհետև շատ ա նեղացկոտ ու խոցելի: Ես էլ սկսում եմ խնդալ: Տատս հասկանում ա, որ մի բան էն չեղավ, բայց չի կարողանում կողմնորոշվի ու խորհրդավոր հայացքով նայում ա դեմքիս: Ես սկսում եմ ավելի բարձր խնդալ, ու գլխումս սկսում են ֆռալ լիքը մարդկանց զանազան խրատներ, որոնք էս մի քանի օրը ավելի շատ էին, քան սաղ կյանքումս.«Ոնց ես սիրում ժամանակդ անիմաստ բաների վրա ծախսես... Կյանքը ցույց ա տվել, որ նման եղանակով ոչ մի բանի չես հասնի... Հիմա, որ Նիկոլը գնա կռշից քցվի, դու էլ ես գնալո՞ւ... Ամեն օր տասնհինգ հոգով գալիս եք գետնին նստում, հետո հվաքվում տուն գնում: Ոչ մեկ չի կիսում ձեր գաղափարները: Սթափվե՛ք... Հասկացողին մեկ ասա, անհասկացողին հազար ու մեկ... Հա բայց քեզ ինչ են արել Հանրապետականները, որ տենց վառված ես... Հինգ դպրոցականով փողոց եք դուրս գալիս, ուզում եք իրավիճակ փոխեք: Ծիծաղալու ա... Մեծերին հլա պատասխան չտա՛ք... Քաղաքապետի հետ էտ ո՞նց էիք խոսում... Ձեզ ծաղրածուի պես պահելու փոխարեն՝ դպրոց գայիք... Էտ բա հացադուլ խի՞ չեք անում... »:

ivy
15.07.2018, 03:46
6. Հաղթանակ՝ մյուսների փոխարեն

Մարգար պապի մտքերը այսքան խառը մեկ էլ 88-ին էին եղել։ Կյանքում առաջին անգամ համակարգչի առջև նստել էր ոչ թե Skype-ով ԱՄՆ-ում բնակվող դստեր հետ խոսելու համար, այլ ուղիղ հեռարձակում դիտելու։ Ու նույն հեռարձակման հետ իր մտքերը լույսի արագությամբ հասնում էին Արշակունյաց պողոտա` փակում այն, հետո բացում, բերման էին ենթարկվում ու ազատ արձակվում։ Իսկ համակարգիչը հանգիստ իր եթերն էր շարունակում` մեկ-մեկ միայն ընդհատվելու այս կամ այն կարեւոր տեղեկությամբ։ Ինքն էլ չգիտեր` ինչպես է այս քառակուսի ու նեղ արկղը ցույց տալիս այն, ինչ հիմա կատարվում է Երևանում` իրենից մոտ երկու հարյուր կիլոմետր հեռու։ Բայց չէր էլ ուզում իմանալ. ինչի՞ն է պետք հասկանալ մի բան, որ հիմա ամենակարևորը չէ։ Այ թե հասկանար` ուր է տանում այս երկար ճանապարհը, որով անցնում են մարդիկ` հարյուր հազարավոր մարդիկ։ Ինքը էդպիսի ճանապարհով գնացել է, գիտի։ Բայց հիմա բանն ուրիշ է։ Իր ժամանակի հակառակորդը դրսում էր, հիմա՞....
Այ թե կարողանար քառակուսի արկղին հասկացնել` ինքն էլ է էնտեղ, ոնց 88-ին էր ու դրանից հետո։ Այ թե համակարգիչը իմանար, որ դրսում ուսանողներն են, բայց սա միայն ուսանողների պայքարը չի, միայն իրենց ցանկացածը չի։ Բայց համակարգիչը դա հասկանալ չի կարող, գոնե նրա ներսի մարդիկ իմանային։

- Պապ, ես վաղը առավոտ շուտ` մինչև ճանապարհների փակվելը գնում եմ Երևան։
- Զգույշ կլինես, ուշադիր` քեզ վնաս չտան։
-Պապ, երեխա հո չեմ։ Հետո էլ, եթե ուրիշներին բան պիտի լինի` ինձ էլ թող լինի։
- Բա ես էլ չկարողանայի գալ,- Մարգար պապի սրտից մի խուլ հոգոց դուրս եկավ։ Աչքերի առաջ էլի 88-ն էր, փետրվարը։ Ինքը ցույցերի առաջին օրից էնտեղ էր` առաջին շարքերում։ Հետո նույն շարքում կանգնած սահման գնաց։ Էնտեղից էր, որ մեկ ոտքով ետ եկավ։ Թե չէ առողջությունը պատճառ չէր, որ հիմա էլ չգնար ու թոռի հետ չկանգներ մի բուռ իրավունք ետ ստանալու համար։ Ու կքայլեր` ինչքան պետք լիներ, մենակ էս անտեր ոտքը տեղում լիներ։
Հաղթանակի համար ծերուկը հասցրել էր քայլել՝ Երևանի փողոցներից մինչև Արցախ ու հակառակ ուղղությամբ։ Հաղթանակի հոտը իր համար մինչ այս վառոդն էր՝ այրված, այրվող։ Հիմա թոռն ու իր թոռի տարիքի ուրիշ երեխեք եկել են՝ ցույց տալու, որ հաղթանակն առանց արյան էլ լինում է։ Առանց արյան հաղթանակի համը չի կորում, գուցե թե՝ ավելի է քաղցրանում։ Բայց կարևորը՝ արդեն ութսունին մոտ պապի տասնութամյա թոռը Արցախում ձեռք բերած իրենց՝ հաղթողի հոգեբանությունը նորից գտել է։ Գտել են։
Մարգար պապին երբեք էլ իշխանություն-պետություն ու, ընդհանրապես, ոչինչ ետ չի պահել սեփական կյանքին տեր կանգնել այնպես, ինչպես ինքը կուզի։ Ինքը գյուղի ջրի համար մարզպետարանում ի՜նչ կռիվներ է տվել, ինքն է, որ գյուղի տրանսպորտին վերջապես նորմալ աշխատել է ստիպել։ Ինքը, ինքը գյուղում ապստամբ պապի համարում ունի։ Հիմա էլ թոռն է ելել ու ցույցի գնում։ Արյունն է, է՜։ Իսկը իր կտորը, ախր, դա զգում էր, երբ թոռը նոր-նոր խոսել էր սկսել ու արդեն կռիվ էր անում սեփական ձեռքով դանակ- պատառաքաղ բռնելու համար։
- Բալես, գիշերը փողոցում, որ քնելու լինեք` աղջիկներին ուշադիր եղեք, մեղք են։ Չմրսեն։ Դու էլ տաք բան վերացրու հետդ, ջուր։
- Պա՜պ....
- Մի բան գիտեմ, որ ասում եմ։ Թե մտածում ես` չգիտեմ ոնց են ցույց անում։ Էհ, տղա։
******

- Լուսինե՜, միացրու, միացրու` տեսնենք ինչ եղավ։ Արի, տես` ախպերդ չի ՞երևում հեռուստացույցով։ Աչքերս լավ չեն տենում, է՜։
Պապի ձեռքերը դողալ նոր էին սկսել` վերջին մի քանի օրերին, երբ սկսեց անհանգստանալ ավելի շատ, քան ապրած 70 տարիների ընթացքում։ Պատճառը թոռն էր, բայց ոչ միայն։ Մի ներքին` ավելի մեծ հուզմունք էր ստիպում ծերունուն լարվել, խառնվել իրար։ Ինքը էնտեղ պիտի լիներ, էն սպիտակ գլխարկով մարդկանց հետ պիտի տեսներ հաղթանակը։ Կյանքում առաջին անգամ հաղթանակը պիտի տեսներ առանց արյան, սպիտակով։ Իսկ էս անտեր երկաթը` ոտքի փոխարեն, իրեն թույլ չի տալիս անգամ այգում երկար քայլել, ձգվել` բարձրում հասած տանձերը թոռան համար քաղելու։ Մինչդեռ իր տեղը հրապարակում էր։
- Զանգի, զանգի ախպորդ...
- Կապ չկա պապ, չե՞ս տեսնում ինչքան մարդ ա հավաքվել էնտեղ, ոնց պիտի խոսի։

- Որ զանգի` կասես` ուշադիր լինի։ Ինքն էնտեղ համ էլ իմ փոխարեն է։

ivy
15.07.2018, 03:48
7. Դավադրության թավշյա տեսություն


1

Նիբիրուում մթնոլորտը չափազանց թեժ էր: Դե էնտեղ միշտ է թեժ լինում. ցերեկները՝ մոտ 200 աստիճան ըստ Ցելսիուսի, բայց ներկաների բանավեճը մթնոլորտն էլ ավելի էր շիկացրել: Հավաքվել էին բոլոր խոշոր խաղացողները, որպեսզի քննարկեին տիեզերքի թիվ մեկ հարցը. ինչպե՞ս վերացնել հայու գենը:
Նիբիրուում մի մեծ բուրգ կար, բուրգի ճակատին՝ մի աչք, աչքում՝ մասոնական օթյակ, օթյակի կենտրոնում՝ Սորոսը: Սորոսը հաջողակ բիզնեսմեն ու ներդնող էր, բայց այնքան էին ամեն ինչի մեջ նրան մեղադրել, որ նա վաստակել էր մասոնական օթյակի կենտրոնական նստարանը:
– Միանշանակ ԳՄՕ: Եկեք հայերին մոդիֆիկացված սնունդ տանք, թող իրենց գեները դրանից մուտացվեն: Արդյունքում իրենք կկորցնեն Աստծու՝ իրենց գենի մեջ թողած հաղորդագրությունը։ Եվ իրենք կդադարեն լինել Տիեզերքի ամենախելացի, ամենագեղեցիկ, ամենաբիթի ու ամենա - ամենա ազգը,– առաջարկեց Սորոսը:
– Չէ - հա, ի՞նչ ես ասում: Դու հայու գենի ուժը չգիտես: Սովորական մարդկանց մոտ նուկլեինաթթուների զույգերը ջրածնական կապերով են կապված, իսկ հայերի մոտ՝ բարեկամական: Հլը փորձի իրենց ԴՆԹ-ն հալեցնել, էն գուանինը սաղ ախպերներին կհավաքի, դու դրա տակից ո՞նց ես դուրս գալու,– շշնջացին Մութ Ուժերը:
Մութ Ուժերին ոչ ոք չէր տեսնում, միայն լսում էին նրա սարսռեցնող շշնջոցները: Ոչ ոք չգիտեր նրանց էությունը, ծագումն ու տեսակը, բայց մի բան հաստատ էր. Մութ Ուժերի մատը խառն էր հայերի ու Հայաստանի ցանկացած անհաջողության մեջ։
– Բա ի՞նչ անենք: Տնաշենները ՀՀԿ ունեն, ազգ - բանակ ու պատանի երկրապահներ: Այդպիսի հզորության դեմ Թալեաթն էլ անզոր կլիներ,– ասաց Թուրքի Արյունը, որ միշտ վախից սեղմված էր պատին: Թուրքի Արյունը Նիբիրուի գաղտնի լրտեսն էր. միշտ հայերի երակներն էր սողոսկում ու կենաց - մահու պայքար մղում հայու գենի դեմ: Նա լավ գիտեր գենի հզորությունը, գիտեր նաև թույլ կողմերը ու որոշ հաջողություններ էր գրանցել քաջարի հայորդիներին այնպես պղտորելով, որ նրանց անընդհատ ասում էին «հո դու թու՞րք չես»:
– Եկեք հայերին խաբենք, տանենք աշխարհի ծայրը, հրենք ու թող թափվեն ներքև: Հա՜մ դուք ձեր ուզածին կհասնեք, հա՜մ մենք կապացուցենք, որ Երկիրը տափակ է,– ասաց Մեծ Կրիային հեծնած չորս փղերից մեկը:
– Արա դե հազար ենք ասել, էս տափակներին մի՛ կանչեք,– դժգոհեց Սորոսը։
– Հայաստանը պետք է ներսից կործանել: Քանի դեռ գոյություն ունի վեհապանծ ՀՀԿ-ն, քանի դեռ Հայաստանն ունի իր անկրկնելի բանակցող, գլխավոր գերագույն հրամանատար Սերժ Սարգսյանին, քանի դեռ Վիգեն Սարգսյանը ազգը բանակ է սարքում, քանի դեռ…
Պարսիկ փիղը (չշփոթել տափակ երկիրը պահող փղերի հետ) շատ հարբած էր, առանց խոսքերն ավարտելու տապալվեց գետնին ու սկսեց խռմփացնել:
– Բայց էս ալկաշը ճիշտ ա ասում. ես գիտեմ, թե ով կարող է մեզ օգնել,– Սորոսի ուղեղում հրաշալի պլանն արդեն փայլատակել էր:
– Սորոս, եթե էլի ասելու ես՝ եկեք երեխեքին նորմալ սեռական կրթություն տանք, փորձենք պաշտպանել ԼԳԲՏ անձանց իրավունքները և այլ բարեփոխումներ անենք, ապա սու՜ս մնա: Խաչիկ Ասրյանը, Գալաջյանը, Բաբուխյանը. հայ ազգը մեկից ավելի ֆյուռեռ ունի:
– Չէ՜, է՜, կարող են մի վստահելի անձ գտնել, որի միջոցով իշխանափոխություն կանենք,– Սորոսի աչքերը փայլում էին ինչպես դժոխքի կրակները:
– Չլինող բան ա: Մեր վստահված անձը՝ Լևոնը, ձախողվեց: Ո՞նց կարող ա նրա աճեցրած կադրը հաջողության հասնի,– ասաց Ջհուդ-Մասոնը: Վերջինս հրեաների ու մասոնների հավաքական կերպար էր, որն անհասկալի պատճառներով ամենաշատն էր ուզում գահընկեց անել հայու գենը:
– Սա մեր վերջին հույսն է: Եթե Սերժ Սարգսյանը շարունակեց իր արքայությունը, ապա հայ ազգն այնպիսի ռազմահայրենասիրական կրթություն կստանա, որ բռունցք կկազմի ու էնպես կխփի տիեզերքի փորին, որ մի հատ էլ Մեծ Պայթյուն կլինի:
– Հայը հայի հետ կամուսնանա, ու Մասիսը հայերեն կխոսա,– տխրեց Թուրքի արյունը:
– ՀՀ իշխանությունների կողմից հետապնդման ժամանակ ընդհատակում մեկի հետ էի ծանոթացել։
Մութ Ուժերի շշուկը հազիվ էր հասել ներկաների ուղեղներին, երբ Նիկոլ Փաշինյանն արդեն կանգնած էր օթյակի կենտրոնում։


2

– Նիկո՛լ, ուրեմն քեզ մի առաջարկ ունենք. իմանալով, որ Հայաստանում բռնատիրական կարգեր են, իսկ ընդդիմությունը ցանկանում է պայքարել դրա դեմ, ցանկանում ենք քեզ մեր օգնությունն առաջարկել,– Մութ Ուժերը Փաշինյանին ծանոթ քաղբանտարկյալի մարմին էին ստացել։
– Բայց որտե՞ղ եմ ես, ի՞նչ իլյումինատական նշաններ են, էս ի՞նչ փղեր են, ի՞նչ եք ինձանից ուզում,– Նիկոլը շշմած նայում էր շուրջբոլորը, իսկ նրա ներսում աշխուժանում էին կասկածամիտ պետականամետը և հետաքրքրասեր լրագրողը։
– Հայաստանում տարածված հոմոֆոբիան, ռասիզմը, սեքսիզմը, վերջիվերջո կոռուպցիան այնպիսի չափերի են հասնում, որ վտանգի տակ են դնում գալակտիկայի ապագան,– Սորոսը սկսեց բանեցնել իր քաղցր լեզուն։
– Բայց ինչու՞ հենց Հայաստանը, ավելի վատ վիճակում երկրներ էլ կան,– Նիկոլի կասկածամտությունը չէր վերանում։
– Ոչ մի ազգ հայու ոգին չունի, ձեր հաղթանակը կարող է օրինակ ծառայել ամբողջ աշխարհին,– Սորոսը շարունակում էր համոզել։
– Ի՞նչ առաջարկներ կան,– Նիկոլը դեռ կասկածամիտ էր, բայց նման շանսը ձեռքից բաց թողնել չարժեր։
– Ուրեմն՝ նախևառաջ պետք է երգ գրենք։ Դա ամենակարևորն է։ Մա՛յքլ, ա՛յ Մայք, արի մի բան առաջարկի,– բղավեց Իլյումինատը, որը դեռ Մոցարտի թվերից կառավարում էր շոու-բիզնեսը։
– You are not alone, I am here with you,– լուսնային քայլքով օթյակում հայտնվեց Մայքլ Ջեքսոնը։
– Շատ լավ ա, դե գրա՝ «Եվ մենակ չե՛մ, մենակ չե՛մ, մենակ չե՛մ»։ Մա՛յքլ, շնորհակալություն, եթե ուզում ես՝ կարող ես գնալ,– Իլյումինատը բավարարված էր։
– Քայլում են, քայլում են, քայլում,– շարունակեցին հարբած փղերը։
– Մի բան էլ դու գրի, Նիկո՛լ։
– Ու մեր մեկտեղվող աչքերի մեջ,
Հույսի արեգակ է փայլում,– կիսաձայն-բաղաձայն երգեց Նիկոլը՝ աչքերը հառելով բուրգի կենտրոնի աչքին, որի մեջ արտացոլվում էր ծագող Արեգակը։
– Լավ, քանի որ ամենակարևորը՝ հեղափոխության երգը կա, հիմա ես քեզ լիքը փող կտամ, Նիկո՛լ։ Ինձ չի հետաքրքրում, թե ինչ ես անելու, բայց ես միշտ ֆինանսավորում եմ բոլոր գունավոր և ծաղկային հեղափոխությունները։ Բայց նայի, պատվաստանյութեր ու ԳՄՕ քարոզել չմոռանաս, հա՜,– Սորոսը Նիկոլի դիմաց երկու մեծ ճամպրուկ փող դրեց,– Հա՛, մեկ էլ ֆեմինիստ ա, գեյ ա, բան ա, պիտի մեծ ներգրավվածություն ունենան։
– Որ կասկածելի չլինի, ես էդ գումարը որպես անհատական փոխանցումներ կձևակերպեմ,– Ջհուդ-Մասոնը նման մանիպուլյացիաների մասնագետ էր։
– Դուք ինձ ընդհանրապես մոռացել եք, բայց եթե ուզում եք սատանաների ու դևերի օրհնությունը, թու՜հ՝ նզովքը ստանալ, պետք է ուրբաթ 13-ին հատուկ ծես կատարեք,– Լյուցիֆերն էր՝ մանր-մունր դևիկներով ու չարքիկներով շրջապատված,– Ուրեմն դու պիտի քայլես ու քայլես, ապա ուրբաթ 13-ին ավարտես ուխտագնացությունդ, և այդ ու միայն այդ դեպքում նզովքս կլինի իշխանությունների վրա։
– Ո՛վ Նիկոլ, քեզ մի թուրմ կտամ, որը կստիպի մարդկանց քեզ շատ սիրել, նույնիսկ՝ պաշտելու աստիճան: Թուրմը կխմես ամեն անգամ ելույթ ունենալուց առաջ, սոված փորիդ: Սկսիր 10 մլ-ից և ամեն օր նույն քանակով ավելացրու չափաբաժինը: Միանգամից ամբողջը չխմես, թե չէ էդ սերն ու պաշտանմունքն անդառնալի հետևանքներ կունենան: Թուրմը կազդի այն բոլոր մարդկանց վրա, ովքեր կլսեն քո խոսքը, քանի որ ազդեցությունը փոխանցվում է ձայնային ալիքների միջոցով և չի կորցնում իր ուժգնությունը, նույնսիկ երբ խոսքդ հեռուստացույցով կամ ռադիոյով են լսում: Սրան դիմակայել կարող են միայն հայու գենի ամենահզոր պահապանները,– վերջին և ամենակարևոր նվերը հանձնեց վհուկ Հեկատեն:
– Նիկոլ, դու այս անգամ այլ ելք չունես, քան մեր առաջարկն ընդունելը,– շշնջացին Մութ Ուժերը։
– Ելք միշտ էլ կա, բայց համաձայն եմ,– ասաց Նիկոլն ու անհետացավ Նիբիրու-Երևան պորտալի կանաչալույսում:
– Մի՛ մոռացիր, որ դու մեր մարդն ես, Նիկո՛լ,– Նիկոլի հետևից բղավեց Մերկելը:
– Ոչ, դու էլ ես մերը լինելու,– Մերկելին թարս նայեց Պուտինը:

Երբ համարյա բոլորն արդեն հեռացել էին, Ալտերը՝ Սերժ Սարգսյանի ալտեր էգոն, մեղմ հպվեց Մութ Ուժերին ու տխուր նայեց երկնքին.
– Հոգնե՜լ եմ, Մու՛թ։ Գոնե էս անգամ ստացվի, հանգիստ գնամ ու սկսեմ բոհեմական կյանքով ապրել։ Էլ չեմ դիմանում Գլխավոր Գերագույնին, էդ համակարգին, էդ անիմաստությանը, Մու՛թ։ Ուզում եմ գնալ։
– Ալտ ջան, ալտեր էգոն ոչ թե Սերժն ա, այլ դու։ Բայց սիրտդ լեն պահի,– Մութ Ուժերը պարուրեցին Ալտերին, ու միասին գնացին պոկեր խաղալու։


3

Լյուցիֆերը օթյակի կենտրոնում դեպի դժոխք պորտալ էր բացել և գեհենի կրակների վրա պոպ-կորն էր սարքում։ Ավելի հայեցի լինելու համար, նա պորտալը «թոնիր» էր անվանում և մեծ պաստառ էր փակցրելլ. «Ուղիղ միացում Հայաստանից՝ դժոխային թոնրի պոպ-կորնով»։
Դավադիրները ճարել էին նաև Սաուրոնի աչքը. հավես չունեին Հայաստանում շատ երևալու, իսկ Նիբիրուում ինտերնետը թանկ էր ու դանդաղ։ Սաուրոնի աչքը հետևում էր Նիկոլին, իսկ դավադիրներն ուշադիր հետևում էին, հեղափոխադրույքներ կատարում, մանր-մունր դավադրություններ կազմակերպում և համեմատում հաջողության գործակիցը։
Սորոսը զբաղված էր ամբողջ գալակտիկայի վուլգար ֆեմինիստներին և նույնասեռականության քարոզիչներին ֆինանսավորելով, ուստի որպես հիմնական դավադիր ընտրվել էր Գլխավոր Գերագույն Ալտերը: Թեև նա իր պայքարը սկսել էր հետին պլանում՝ իր «մերժված» էգոյի դեմ կռիվ տալով, բայց Սերժ Ազատիչն ավելի ուժեղ էր ու համարյա անպարտելի։ Ուստի Ալտերը վերջնականորեն երկատվեց և հեռացավ Նիբիրու՝ Նիկոլի և նրա համակիրների գործողությունները դավադրելու:
– Ուշադրությու՛ն, ուշադրությու՛ն, հիմա դիտում ենք ԱԺ նիստը: Արդյո՞ք Սերժ Ազատի Սարգսյանը կընտրվի վարչապետ: Հիշեցնեմ, որ բոլոր խաղադրույքներն արդեն ընդունված են: ՍՍ-ի ընտրվելու գործակիցը 0,5 է, քանի որ նույնիսկ դժոխքում ենք Սաշիկին փայ տալիս, իսկ չընտրվելունը՝ ծիծիլյոն,– հայտարարեց Լյուցիֆերի սատանիկներից մեկը, մինչ մյուսները թոնրի թարմ պոպ-կորն էին բաժանում:
– Էս ԱԺ նիստն ինչ անհետաքրքիր ա, մի քիչ առաջ տվեք էլի,– օթյակից սկսեցին բողոքները:
– Չեք թողում մի քիչ հանգիստ նստեմ։ Թե ընդհանրապես ինչու՞ որոշեցի Սաուրոնի աչքը ժամանակի մեքենայի հետ կապել, նույնիսկ սատանան չգիտի,– փնթփնթաց դավադիրներից մեկը և դանդաղ քայլեց դեպի ժամանակի մեքենան: Եվ այդ դավադրի անունն էր Ալբերտ Էյնշտեյն:
Ժամանակն առաջ էր տրված, Ազատիչը՝ ընտրված, ցուցարարները՝ բարկացած, բայց համերաշխության կոչերով զսպված: Ներկաներն ինտրիգ ու հակամարտություն էին ուզում. առանց դրա պոպ-կորնը չէր ուտվում: Գլխավոր Գերագույն Ալտերը լավ հիշում էր, որ ՀՀ ոստիկանությունն արժանացել էր համագալակտիկական անաչառության և արդարության մեդալին, ուստի նրանց կողմից անհամաչափ ուժի կիրառումն անհնար էր: Հետևաբար խաղահրապարակ պետք է մտներ սադրիչների բանակը. Լյուցիֆերի անտեսանելի չարքերի ջոկատը կազմ ու պատրաստ սպասում էր ցուցարարների և ոստիկանների մեջտեղում:

շարունակելի

ivy
15.07.2018, 03:49
շարունակությունը

Լյուցիֆերն ինչ-որ անհասկանալի բառեր շշնջաց և սատանիկները, որոնք միայն իր ձայնի միջոցով կառավարվող ընդունիչներ ունեին, անցան գրոհի: Ցուցարարներն ու ոստիկանները նրանց չէին տեսնում, բայց այ Նիբիրուում ասես ֆուտբոլի առաջնության դիտում լիներ: Ներկաները գոռում էին, ծիծաղում, բարկանում, երբ փոքրիկ սատանիկները ճանկռում ու կծում էին ներկաներին: Նրանցից մի քանիսին նույնիսկ հաջողվեց ոստիկաններից նռնակներ գողանալ:
– Ասենք էս բացքամակ պիրոմանիակ սատանիկները մեզնից լավն էին, հա՞,– դժգոհեց պարսիկ փղերից մեկը, քանի որ վերջիններս ուզում էին իրենք անտեսանելի դառնալ և աջուձախ ոտնատակ անել ցուցարարներին, բայց Մութ Ուժերը դեմ էին վճռորոշ պահերին ալկոհոլի կիրառմանը, իսկ չհարբած ժամանակ փղերը չափազանց քաղաքավարի էին:
– Իմ ճժերի նման շոու կարո՞ղ էիք անել, սենց սիրուն լուսաձայնային էֆեկտներով: Ռագնարոսիկին տեսնու՞մ եք, նույնսիկ Ռամշտայնենք են կրակային էֆեկտների համար իր մոտ վերապատրաստվել,– Լյուցիֆերն առավել քան հպարտ էր իր ճժերով: Դժոխքում մի թեժ փարթի էր պետք կազմակերպել նրանց վերադարձի առիթով:
Գլխավոր Գերագույն Ալտերը մեղմ ժպտում էր. գիտեր, որ նռնակները ջրցանի էֆեկտ կունենան: Ջրցանի էֆեկտը գիտական բառապաշարում շրջանառության մեջ էր մտել էլեկտրիկ Երևանից. ցուցարարների դեմ կիրառված ուժն ուղիղ համեմատական է ցուցարարների թվաքանակի աճին:
– Գերագու՜յն, հաջորդ հետաքրքիր դեպքերը ե՞րբ են, ժամանակն առաջ տամ, քանի դեռ մեքենայի մոտ եմ,– Էյնշտեյնը տեղավորվել էր մեքենայի մոտ և մտածում էր, թե ինչու մինչև հիմա հեռակառավարման վահանակ չի ստեղծել:
– Դուք էդտեղ կարող եք համերգ-մամերգ նայել, ես պիտի գնամ: Հետո կդնես ապրիլի 22–ի վրա, երբ Մերժվածս ու Նիկոլը հանդիպեն,– պատասխանեց Գլխավոր Գերագույն Ալտերը և հեռացավ կատարելու իր ամենակարևոր դերը:
– Իսկ հիմա գովազդային ընդմիջում «Սաուրոնի աչքի» եթերում: Մեր թավշյա մարկետից կարող եք գնել ընտիր «դուխով» շապիկներ և այլ արտադրանք: «ՄերժիրՍերժին» կարգախոսով արտադրանքի վրա գործում են լիկվիդացիոն զեղչեր,– Ջհուդ-Մասոնը համերգը գովազդով կտրեց:
Մինչ ներկաները ոգևորված ապրանք էին գնում, իսկ Ալտերն աճապարում էր դեպի իր մարմին, Էյնշտեյնը գտավ բաղձալի կադրը. Սերժ Սարգսյանը և Նիկոլ Փաշինյանը դեմ դիմաց նստած էին Մարիոթ հյուրանոցում: Օթյակում ֆեմտովայրկյանի ընթացքում լռություն հաստատվեց.
… դա ուղղակի ուլտիմատում է, շանտաժ օրինական իշխանություններին, դուք չեք գիտակցում պատասխանատվության աստիճանը…,– խոսում էր Սերժ Սարգսյանը, երբ նիբիրուացիները նկատեցին, թե ինչպես Գլխավոր Գերագույն Ալտերի շնչակտուր ուրվականը ներս սողոսկեց իր ալտեր էգոյի մարմին:
… դուք դասեր չեք քաղել մարտի 1-ից,– անմարդկային ներքին պայքարի արդյունքում դուրս պրծավ Սերժ Սարգսյանի բերանից: Գլխավոր Գերագույն Ալտերը կարողացավ կատարել ամենաբարդ առաջադրանքը՝ հաղթահարել ինքն իրեն և սկիզբ դնել ջրցանի ամենամեծ էֆեկտին, որը երբևէ եղել էր Հայաստանում:
Հանդիպումից կարճ ժամանակ հետո Սաուրոնի աչքն ուղղվեց Սերժ Սարգսյանի վրա. Գլխավոր Գերագույն Ալտերն արդեն հեռացել էր իր մարմնից, իսկ Ազատիչը չէր կարողանում գիտակցել, թե ինչպես կարողացավ այդ չարաբաստիկ արտահայտությունն անել, ինչպե՞ս: Ազատիչն անկյունում այնպես էր կծկվել ու լալիս, որ դիտողները սկսեցին վատ զգալ իրենց «ՄերժիրՍերժին» շապիկների ու բաժակների համար:
Հաջորդ տեսարանում Լյուցիֆերի սատանիկները կերպարանափոխվեցին, դարձան ոստիկաններ և առևանգեցին Նիկոլ Փաշինյանին՝ ավարտելով ջրցանի էֆեկտի վերջին շտրիխը:
– Ընդունվում են խաղադրույքներ, թե արդյո՞ք մարդիկ կվախենան և կդադարեցնեն ցույցերը, թե՞ շարժումը նոր թափ կստանա,– հայտարարեց Լյուցիֆերը,– Գործակիցները կհայտարարվեն խաղադրույքներից հետո, քանի որ գրողը տանի, դուք սատանայի մոտ եք խաղադրույք կատարում,– Լյուցիֆերն իր ճժերի հերոսություններից ոգևորված էնքան էր խմել, որ նույնիսկ նորմալ գործ բռնել չէր կարողանում:
Լյուցիֆերն իր խոսքը հազիվ էր ավարտել, երբ Գլխավոր Գերագույնը Ալտերը Երևան-Նիբիրու պորտալով իրեն ներս գցեց ու ուրախությունը հազիվ զսպելով բղավեց.
– Էլ չեմ համբերում, քցեք հրաժարականը նայենք:
– Սփոյլողի մեկը:
– Ամենահետաքրքիր մասն էր, այ ալտեր էգոյի գլուխ:
– Խորովել սրան:
Մինչ Գլխավոր Գերագույն Ալտերը փորձում էր զարմանքից ուշքի գալ, թե ինչու մնացածը նույն ոգևորությամբ չընդունեցին լուրը, ներկաները ինչ պատահի նետում էին նրա վրա: Կեղտոտ գուլպաները, հրե գնդակները, թոնրի պոպ-կորնը, գավազանները և բազմաթիվ հասկանալի ու անհասկանալի իրեր անցնում էին Ալտերի ուրվականային մարմնով:
– Ու՜ֆ լավ է, մի քիչ առաջ տվեք, դրեք հետհաղթանակյա համերգ նայենք, Թաթան երգ է գրել, մի քիչ պարենք ուրախանանք,– առաջարկեց փղերից մեկը:
Այդ օրվա դիտումն ավարտվեց Հանրապետության Հրապարակից ուղիղ եթերի տակ տժժալով, իսկ որոշ համարձակներ ռիսկ արեցին նաև գնալ ու փողոցներում արվող խորովածից համտեսել:


4

Թավշյա հեղափոխության հաջորդ դիտումը ոչ նախորդի ոգևորվածությունն ուներ, ոչ էլ նույնիսկ թոնրի պոպ-կորնը: Այս անգամ Սաուրոնի աչքն ուղղված էր ԱԺ նիստերի դահլիճին, որտեղ Նիկոլը կընտրվեր վարչապետ կամ չէր ընտրվի:
– Մենք փորձեցինք մեզանով անել հանրապետական գործիչներին, բայց ո՛չ իմ առաջարկած փառքը, ո՛չ փողերը չկարողացան գնել նրանց,– տխուր խոսեց Սորոսը:
– Ես չեմ կարող ոչ մի կանխատեսում անել ապագայի վերաբերյալ,– դառնությամբ ասաց Գլխավոր Գերագույն Ալտերը:
– Այսօր խաղադրույքներ չեն լինի, ոչ էլ պոպ-կորն, բայց կբաժանվեն դժոխքի կրակներով կրակայրիչներ. այսօր հաստատ անկյունում նյարդային ծխողներ շատ կլինեն,– հայտնեց Լյուցիֆերը:
Նիստի ընթացքում հնչում էին այնպիսի սուր ու կտրուկ հարցեր, որ Լյուցիֆերի չարքերն ու Ապոլոնի մուսաները, հազիվ էին կարողանում օգնել Նիկոլին: Էյնշտեյնը, որ արդեն հեռակառավարման վահանակ էր ստեղծել ժամանակի մեքենայի վրա, վահանակը լուռ պտտում էր ձեռքում: Կարծես՝ բոլորն էլ ցանկանում էին առաջ տալ այս լարված ու դաժան նիստը, բայց միևնույն ժամանակ հետաքրքրասիրությունը թույլ չէր տալիս:

Օթյակը լի էր սիգարետի մնացորդներով, չարքիկներն արդեն սկսել էին վալերյանկա բաժանել, քանի որ մարիխուանայի պաշարներն ավարտվել էին: Երբ հայտարարվեց քվեարկության ժամանակը, բոլորը, նույնսիկ՝ անսիրտ–անհոգիները ներսում թրթռոց զգացին, թեև վստահ էին, որ էս անգամ էլ հաղթանակը դուրս պրծավ իրենց ձեռքերից:
– 45 կողմ, 55 դեմ,– Արա Բաբլոյանի ձայնին հաջորդեցին Նիբիրուուվ մեկ հնչող քֆուրները, ջարդվող բաժակների և ոսկորների ձայները, մռնչոցներն ու մլավոցները:
– Առաջ եմ տալիս, տեսնենք ինչ եղավ,– Ալբերտ Էյնշտեյնը սառը դատողությունը պահպանողներից մեկն էր:
Սաուրոնի աչքը սահում էր հաջորդող ցույցերի վրայով. մարդիկ առավել մեծ թափով էին փողոցներում: Հեկատեի տված թուրմի ազդեցությունն առավել քան ուժգին էր. նույնիսկ այն մարդիկ, ովքեր նախկինում ատում էին նրան, մանտրայի պես նրա անունն էին կրկնում և հավատում, որ նա կբերի փրկությունը: Փակ էին փողոցները, մայրուղիները, շրջապատված էին «դեմ» քվեարկած պատգամավորների տները. էս անգամ նույնիսկ խաղադրույքների կարիք չկար:
– Քվեարկությունն ավարտված է. 59 կողմ և 42 դեմ,– թնդաց Նիբիրուում, և բոլոր դավադիրների ուսերից ասես մեծ բեռ ընկավ:
– Մեր պայքարը հայու գենի դեմ կարելի է համարել ավարտված: Ո՞վ ա գալիս խմելու,– առաջարկեցին փղերը:
Մութ Ուժերն ականջիս շշնջում են, որ այդ օրը Նիբիրուում ավելի մեծ ու ճոխ փարթի էր, քան Հայաստանի Հանրապետությունում:


5

– Արդեն ժամանակն է մեր սկսած գործն ավարտելուն: Իշխանությունն այլևս հայու գենի պահապանների ձեռքում չէ, ուստի մենք կարող ենք ձեռնամուխ լինել հայու գենի վերացման սուրբ գործին,– Մութ Ուժերը շշնջացին ամենավստահելի դավադիրներից կազմված ժողովի ընթացքում:
– Ես հույս ունեի, որ Նիկոլի կառավարության ընթացքում ռազմահայրենասիրությունը կպակասի, ԼԳԲՏ անձանց իրավունքների համար մի բան կարվի, ռասիզմի դեմ պայքար կմղվի, բայց ինչ–որ չեն արդարացնում ինձնից վերցրած միլիոնները,– դժգոհեց Սորոսը:
– Եվրոպայի հետ կապեր պետք է լավացնե՜ր, ԵԱՏՄ–ից դուրս գա՜ր… Շնիցել էլ չէ, փռթած պիվա,– Անգելա Մերկելն էլ էր այնտեղ:
– Տո ոչ էլ ռուսամետ ա, երբ հարցնես՝ բա թե մենք ինչ անում ենք, Հայաստանի համար ենք անում,– Պուտինն էլ գոհ չէր:
– Չէ՛, չենք կարող թողնել, որ մեր ձեռքից էս մեկն էլ գնա: Պետք է շտապ բերման ենթարկել,– վրդովված խոսեց Իլյումինատը:
– Էդ հարց է, թե ով ում բերման կենթարկի,– Նիբիրու–Երևան պորտալը առկայծում էր վառ կանաչ լույսով: Պորտալի դիմաց կանգնած էին Նիկոլ Փաշինյանը, Արթուր Վանեցյանը և մի խումբ դիմակավորված անձինք:
– Ուրեմն, տղե՛րք և աղջկե՛րք, մի հատ էս Նիբիրուն, հատկապես օթյակը խուզարկեք, տեսնենք ինչ կա էստեղ,– կարգադրեց Վանեցյանը:

Բոլոր ներկաները շվարած Նիկոլին էին նայում. ո՞նց ինքնուրույն գործարկեց պորտալը, էս ու՞մ է բերել և ինչու՞, ո՞նց համարձակվեց դուրս գալ Տիեզերքի ամենահզոր էակների դեմ:
– 3 հատ ժամանակի մեքենա, 5 արկղ միջաստղային շմայսեռ, մի անհատակ հոր, որը լիքն է «Զինվորի բաժին» ապրանքանշի տուշոնկայով և խտացրած կաթով,– հայտարարեցին ԱԱԾ աշխատակիցները։
– Լավ, ասենք ժողովրդի փողերով անլեգալ ժամանակի մեքենաներ եք կառուցել, անլեգալ զենքեր ձեռք բերել, բայց լավ, էդ տուշոնկան ու խտացրած կաթն ի՞նչ էիք անելու,– Նիկոլի աչքերում այս անգամ ոչ թե հույսի, այլ զայրույթի արեգակ էր փայլում:
Մինչ ներկաները չգիտեին ինչ պատասխանել, սյուների հետևում փղերը սրբում էին իրենց խտացրած կաթոտ բերանները, իսկ սատանիկները խժռում չբռնագրավված տուշոնկայի վերջին կտորները:
– Ձեր խոսակցությունը ձայնագրված է: Անօրինական զենք-զինամթերք և ժամանակի մեքենա ունենալու, հայու գենի դեմ նյութված դավերի, հայոց բանակից կատարած գողությունների համար բոլորին բերման ենք ենթարկում,- հայտարարեց Արթուր Վանեցյանը:
– Ինչպես տեսնում եք ԱԱԾ-ն շատ շնորհքով ներխուժել է Նիբիրու,- սելֆիի ձողը բռնած սկսեց խոսել Առաքել Մովսիսյանը: Վերջինս իր անօրինական զենք-զինամթերքը հանձնելուց և ԱԱԾ-ի շնորհքին ծանոթանալուց հետո որոշել էր փոխել մասնագիտությունը և Գագիկ Շամշյանի մոտ լրագրության դասերի էր գնացել:
– Ահա, բերման են ենթարկվում հանցագործ աշխարհում դարեր առաջ թագադրված, «Մութ Ուժեր» մականունով Մութուժին, «Շապուհի տղա Փղուլ» մականունով Փիղ Աբասիին, «Դմբուզ Իլյումինատ» մականունով անհայտ անձին, «անդրոմեդացի ջհուդ-մասոնիկ» մականունով Աբրահամ Մասոնովիչին, «ԳՄՕիկ» մականունով Ջորջ Սորոսին, «Դժոխքցի Պլետ» մականունով Լյուցիֆեր Լուսաբերին, «Բաբիկենց Յագիկ» մականունով Հեկատե Պերսևսնային ու մի քանի բլոկ դիշովկա չարքերի ու փղերի:
– Շմա՛յս, հիմա ուղիղ եթերի իմ հերթն է,– Նիկոլը նույնպես շատ շնորհքով առգրավեց Շմայսի Սելֆիի ձողը, քանի որ իրենը մոռացել էր:
– Սիրելի՛ հայրենակիցներ, այս պահին ես ուղիղ եթերում եմ Նիբիրու մոլորակից, որտեղ մենք ցնցող բացահայտումներ կատարեցին: Ինչպես արդեն տեղեկացվեց, ձերբակալվել են բոլոր հայու գենը կործանել փորձող դավադիրները: Այս մեծագույն վտանգի վերացումից հետո կո՛չ եմ անում գալակտիկայասփյուռ հայորդիներին վերադառնալ և ծառայել հայոց բանակում: Կո՛չ եմ անում թողնել այլ մոլորակների ճոխ կյանքը և վերադառնալ հայրենիք՝ կառուցելու տիեզերքի ամենահզոր պետությունը: Քանի դեռ իմ մեջքի հետևում հայ ժողովուրդն է կանգնած, չկա որևէ խնդիր, որ չկարողանանք հաղթահարել:

Նիբիրուից ուղիղ միացումը միլիոնավոր մարդիկ դիտեցին, բայց միայն քչերը նկատեցին, թե ինչպես Նիկոլը սողունի նման թարթեց իր դեղին դարձած աչքերը:


Դիսքլեյմեր. Պատմվածքը պարունակում է սարկազմի մեծ չափաբաժին: Հեղինակը լուսատարիներով հեռու է ռասիզմից, սեքսիզմից, հոմոֆոբիայից և դավադրությունների տեսություններից:
Այստեղ կարող էին հիշատակվել նաև օգտագործված դավադրությունների տեսությունները, բայց դա կթողնեմ ընթերցողի սուր, բայց հուսամ ոչ ռեպտիլոիդ աչքերին:

ivy
15.07.2018, 03:50
8․ Ու լույս ծնվեց…

-Հը՞.. Ի՞նչ ես խոսում։
-Արա, ասում եմ հեղափոխություն ա։
-Ի՞նչ…
Կիսաբաց աչքերով նայում էի դրսից ընկնող լույսի շողին։ Ինչ ա խոսում էս տղեն։․ Ինչ հեղափոխություն... Բառի իմաստը դեռ ուղեղս չէր ընկալել։ Ուզում էի նորից աչքերս փակել, ու խորասուզվել իմ քաղցր երազի գիրկը։ Ու էլի գոռաց.
- Արա, ասում եմ հելի փողոց...
- Արա, մի գոռա, հասկացանք.․․,- գրմռացի ես ու գլուխս բարձի մեջ թաղեցի։
Ու հանկարծ աչքերս բացվեցին։ Կարծես հարյուր մետր բարձությունից գլխիս սառույց գլորեին։ Հեղափոխություն։ Այդ բառն ուղեղումս հնչեց այնպիսի տագնապով, որ ամբողջ մարմինս սարսռաց: Վայրկենապես վեր ցատկեցի ու նայեցի պատուհանից դուրս։ Դե մեր բակը շատ դինջ է, կասեի նունիսկ չափազանց դինջ, պատուհանից նայելն օգուտ չուներ։ Պետք էր խոսել․․. Հեղափոխություն... Ինչ սոսկալի, ինչ մութ բառ էր դա․․․ Կարծես լողար երակներովս՝ իր սրերը մխրճելով արյանս ամեն գնդիկի մեջ։ Ընկերս ի՞նչ ասաց։ Ի՞նչ հենց նոր ասաց։ Գուցե սխալ էի լսել…
- Գագ, ինչ էիր ասո՞ւմ։
- Ասում եմ, հեղափոխություն ա սկսել։ Մարդիկ Սերժիկին են մերժում։ Չեմ հասկանում, դու էս երկրի՞ց չես։
Կյանքումս դեռ այդպես թեթևացած շունչ չէի քաշել.
- Ու դրա համար ինձ քնից հանու՞մ ես։ Վայ ես քո.․․ Խի էդ երբ չեն մարդիկ Սերժին մերժել։ Քունս հարամ արիր․․.
- Սոնային էիր տենում էլի երազո՞ւմդ։
- Լեզվիդ մի տուր,- ասացի ես ժպտալով..
- Արա ես քեզ ասում եմ արի դուրս։ էսօր ուրիշ ա ես քեզ ասում եմ։ Սաղս դուրսը կանգնած գոռում ենք, ոչ թե տանը նստած տելեվիզրին անիծում։
- Նախ տելեվիզր չի, հեռուստացուց ա։ Հետո էլ հա, ինչ անեմ՝ գոռում եք։ Ես ինչ մեղավոր եմ, որ տղերքով որոշել եք վոկալի դասերի առավոտ շուտ գնաք։
- Ա՞ր։
Կոկորդս ցամաքեց։ Երևի մոռացա հայերենի բոլոր բառերը։ Կամ այնքան լեզու միանգամից իմացա, որ կարողացա միայն այս երկու վանկը արտասանել։
- Ըհը՞։
- Գագոն ճիշտ ա ասում, արի շո՜ւտ, ինձ թվում ա՝ իսկականից կկարողանանք մի բան փոխել, ես մեր ժողովրդի աչքերում դեռ էսպիսի փայլ ու վճռականություն չեմ տեսել։

Ախ… Հոգիս հառաչեց.. Երեկ էի վերջին անգամ լսել այս ձայնը բայց այնքան էի կարոտել, այնքան էի տենչում լսել այն, որ կլսեի թե ոնց է նա ուղղակի շարունակում խոսել հազարավոր տարիներ, նույնիսկ դարեր… Բայց պետք էր խոսել․
- Ըհըմ.. - կոկորդս մաքրեցի ու խորը շունչ քաշեցի- Հա, ես էլ էդ էի հենց ասում, արդեն պատրաստ եմ, մի քանի րոպեից կգամ քո մոտ... Ը, այսինքն ձեր մոտ։ Ավելի ճիշտ՝ ո՞ւր եք։
Դե ապրես, Արամ, ապրես։ Խայտառակ արեցիր քեզ թողեցիր, ավելի լավ կլիներ՝ միանգամից սկսեիր սերենադ երգել…
- Հրապարակ, դե կգաս, սպասում ենք քեզ…
- Ըհը...
Սոնայի ձայնը կարծես մի թովչություն լիներ: Լույսի շող, որ ճեղքում էր խավարն ու իր կուրացուցիչ փայլով անհնար դարձնում իրենից բացի որևէ այլ բան տեսնելը: Ու երբ այն ի վերջո մարեց, ինձ համակեց նույն տագնապը: Արդյո՞ք սա ուղղակի հերթական մղձավանջը չէ: Եվ ինչպես խուսափել դրա կործանարար ազդեցությունից: Իսկ եթե իրականություն է…. Չէ... Հուսով եմ՝ չէ…
Քայլերս ինձ տանում էին հրապարակ: Գնում էի հեղափոխությանը մասնակցելու: Չնայած ամբողջ հոգով ատում էի թե՛ այդ բառը, թե՛ այդ բառից բխող անորոշությունն ու սարսուռը․.․ Ձեռքս պարզեցի արևին: Ուզում էի բռնել արևի շողերը ափերիս մեջ: Հավաքել աշխարհում եղած ամբողջ բարին ու պատսպարել այն մի անհասանելի վայրում, ուր դիվային ուժերը չէին կարողանա այն ոտնատակ տալ… Բայց արևի շողերը չէին բռնվում:
- Քա՛յլ արա, մերժի՛ր Սերժին…
Քամին ականջներիս հասցրեց փողոցում դմբդմբացող գոչյունների ալիքը.
- Քա՛յլ արա, մերժի՛ր Սերժին…
Գոռում էր փողոցն անցնող հրացայտ աչքերով պատանիների անվերջանալի հոսանքը:
- Դուխո՛վ, երեխեքս…
Գոռաց ծանոթ ծաղկավաճառ տատիկը։
Գոռում էր քաղաքիս ամեն մի քարը։ Իսկ ես լուռ դիտում էի: Լսում էի… Տխրում էի: Սոսկում: Ինչքան բուռն էր այս կրակը, որ վառվել էր մարդկանց սրտերում, ու ինչ բարձր էր խոյանալու դժոխային ծուխը, երբ այն հանգցնեին: Առավոտվա պաղ օդը շոյում էր մղկտացող հոգիս: Իսկ արևը կարծես լցված լիներ ապագայի շնչով: Ամեն ինչ ինձ հուշում էր, որ կյանքը լավ է լինելու, որ ծիծաղախիտ ապագա է սպասում իմ տանջված Հայաստանին: Բայց եղբորս վերջին ժպիտի արտացոլանքն ինձ այլ բան էր խոստանում: Ախր այդ տարի էլ էին մարդիկ այսպիսին: Ախր այդ ժամանակ էլ քամին նույն ազատության բույրն ուներ: Բայց նույն բույրն ուներ նաև այդ նողկալի, արյունարբու արարածներից փչող գարշահոտությունը: Գարշահոտություն, որ ուղղակի սրբում-տանում էր ամեն մի երազանք ու ստիպում հայրերին ցավից ճչալ, իսկ մայրերին՝ դառն արցունք թափել…

Չէ, ամեն դեպքում այս ամենն իրական էր.․. Իրական էր, քանզի բացակայում էր մղձավանջներիս գլխավոր տարրը: Եղբայրս: Հետևաբար այն ինչ հենց նոր լսել էի, ճիշտ էր: Ախ, եթե ուղղակի այն օրը լսեի տատիկին․․․
Եղբայրս միշտ էլ սիրել էր անձնազոհ հերոսներին: Երևի այնքան էր սիրում, որ որոշեց ինքն էլ այդպիսին դառնալ… Չմտածելով անգամ, որ գուցե աշխարհն արդեն բավականաչափ հերոսներ ունի: Իսկ ես ընդամենը մի եղբայր ունեի․…
Ում աշխարհից էլ շատ էի սիրում….
-Սուրեն, շուտ կգաք…
Ասել էր տատիկս: Իսկ մենք չլսեցինք: Եվ ում պատճառո՞վ։ Իհարկե փոքրիկ Արամիկի։ Իննամյա փոքրիկ Արամիկին այնքան էր դուր եկել բոբո ձյաձյաների հետ մարտնչելը, որ ուզում էր մինչև վերջին վայրկյանը մնալ ու դրանց «մռութները մի լավ տփել»: Ոնց որ Բեթմենն էր անում բոլոր էն ախմախ չարերի հետ: Իհարկե, ոչ մի մռութ էլ չտփվեց: Դե, համենայնդեպս փոքրիկ Արամիկը չհասցրեց ոչ մեկի մռութին էլ հասցնել… Որովհետև արդեն կանգնած էր սարսափահար ու նայում էր, թե ոնց են էն բոբո ձյաձյաներից է՛լ ավելի ահավոր հրեշներ… Հրեշներ էին իմ մանուկ աչքերին թվացել այդ անմարդկային էակները.․. Ովքեր ծեծում էին իրենց պես մարդկանց, ովքեր անխնա կմորթեին նույնիսկ իրենց հարազատ ծնողներին, եթե խեղճ մարդիկ հանկարծ հայտնվեին վրաններում, խաղաղ քուն մտած այս դժբախտ հայ ժողովրդի մոտ… Փոքրիկ Արամիկը նայում էր իր եղբորը: Թե ինչպես է մի սև ճիվաղ իր սև մահակով տփում ու տփում ու տփում իր հարազատ եղբորը... որը գոռում էր: Ցավի ու սոսկումի այդ պահին եղբայրս գոռում էր:
- Մենակ թե երեխուն ձեռք չտա՛ք…
Ու նայում էր Արամիկը: Ու լալիս էի ես ու մամային էի կանչում: Եվ ուզում էի փախչել, բայց ոտքերս ինձ չէին ենթարկվում…
Ուզում էի շրջվել ու ետ գնալ: Այս ամենն ինձ համար չափազանց էր: Անտանելի էր այդ ցավը: Զգում էի, որ ամեն վայրկյան կարող եմ ուշաթափվել: Այս գույները, այս ձայները, այս զգացողությունները ջրի երես էին հանում, ավելի շուտ, իրար ետևից դուրս էին նետում բոլոր այն հիշողությունները, որոնք արդեն քանի-քանի տարի էր, ինչ փորձում էի խորտակել հոգուս ամենակորսված անկյուններում… Հաստատ գիտեմ. թերապևտս էլ չէր ողջունի իմ այստեղ գտնվելը: Ուզում էի ուղղակի անհետանալ ու այլևս չվերադառնալ… Չգիտեի ուր կգնամ, միայն գիտեի, որ ուզում եմ որքան հնարավոր է արագ փախչել այս հիշողությունների խոշտանգարանից: Բայց մի անտեսանելի ուժ ինձ այնուամենայնիվ հետ էր պահում այդ քայլից…
Բայց եղբորս ճիգերն իզուր չէին լինելու: Ոչ: Ես ձեռերս ծալած չէի նստելու: Դե տես, եղբայր, էս անգամ հաղթելու ենք: էս անգամ հաստատ: Տես ախր: Ամենուր ժպիտ է: Մանուկ է դարձել իմ քաղաքը: Հրճվում է ամեն մի կանչից: Ծիծաղ կա մարդկանց աչքերում..․ Պարում են նրանց հոգիները: Ու երգում է քաղաքիս ամեն մի քարը: Կհաղթենք, եղբայր, տես ու հպարտացիր: Որովհետև ինչպես կարող ես կոտրել ժպիտը, երբ ողջ աշխարհն է ժպիտ դարձել: ինչպես բռնես արևի շողերը, եթե նրանց լույսն ամենուր է… Երբ անմար են այդ շողերը… Երբ բոցկլտում են նրանք մեր հոգում ու հիշեցնում, որ կյանքում կա լույս, կա անսահման հույս: Նայիր: Ա~խ… Տեսնո՞ւմ ես։ Տեսնո՞ւմ ես՝ ինչ պայծառ են նրանք շողում: Ինձ ու քեզ համար: Մեր երազանքների համար… Ծերերի աչքերում շողշողացող ուրախության արցունքների համար: Երեխաների անհոգ մանկության համար: Եվ մեր լուսաշող ապագայի համար:

ivy
15.07.2018, 03:54
9․ Մեկ հայրենիք երկու սրտում

Որպես նախաբան

Մեզ ուսուչուհիս հաճախ էր դպրոցում հարցնում «Ի՞նչ է հայրենիքը» ու մենք` աշակերտներս, անգիր էինք արել մի արտահայտություն, որը հետագայում պիտի դառնար պարզ ճշմարտություն: Ասում էինք «Հայրենիքը ես եմ և Հայաստանն է»: Բայց ինձ այն ժամանակ չէին հուզում այս խոսքերը, քանզի ես դրանք չէի զգում, չէի ապրում և տարիներ շարունակ հայրենիք բառը լսելիս, ակամա նույն պատասխանն էի մրմնջում մտքիս, ու ամեն անգամ նեղվում, որ այդ բառերը չեմ կարողանում ի սրտե արտաբերել… Մտածում էի` արդյո՞ք այդ օրը գալու է: Այդ օրը եկավ ու ապրեցնել տվեց ամեն բառն ու տառը: Եվ ոչ միայն
ինձ, այլև շատերին և այո՛, ԲՈԼՈՐԻՍ:

Թավշյա հեղափոխության մասին ինչ-որ բան գրելու ցանկությունն առաջացել էր հենց հեղափոխության օրերին: Լինում է չէ՞, ցանկանում ես արտահայտել էմոցիաներդ ինչ-որ կերպ, բայց չգիտես` ինչպես: Եվ ահա ծնվեց այս պատմվածքը, որի հերոսները թեպետ հորինված են, բայց կարծում եմ ապրում են մեզանից յուրաքանչյուրի մեջ, մեր շրջապատում: Նրանք բոլորը տարբեր կերպ են սիրում հայրենիքը, ոմանք չեն սիրում, բայց նրանց բոլորին միավորում ու փոխում է հեղափոխությունը:

Ես հեղափոխության օրերին Երևանում չեմ եղել. Գյումրիում եմ ապրում և համարձակվել եմ նկարագրել երևանյան իրադարձությունները: Վախենում եմ, բայց և լիահույս եմ, որ գրածս գոնե այնքանով կտպավորի, որ հեղափոխության որևէ մասնակից կարդալով այն` կվերհիշի այդ օրերը: Եվ ուրեմն, պատմվածքս նվիրում եմ 2018 թվականի թավշյա հեղափոխության
բոլոր մասնակիցներին, հատկապես նրանց, ովքեր առաջին իսկ օրերից էին պայքարում և նվիրում եմ արտերկրում ապրող բոլոր այն հայերին, ովքեր հեղափոխությունից հետո որոշեցին վերադառնալ Հայաստան: Ինչու՞ միայն այս երկու խմբին, որովհետև Հայաստանը հեռացողներից երբեք չի նեղանում, բայց նա նախ և առաջ մնացողներինն է:



Մեկ հայրենիք երկու սրտում

Անին, սիրելի ռոք խմբի երգերի ներքո, հավաքում էր իրերը։ 10 տարի անց կրկին վերդառնում էր Հայաստան։ ԱՄՆ-ում ապրելու տարիներին կապը հայրենիքի հետ քիչ-քիչ մարել էր. Անին դարձել էր իսկական ամերիկուհի և իրեն բնավ սփյուռքահայ չէր համարում։ Միայն մի դեպքում էր հպարտություն զգում՝ որ ինքը և սիրելի խմբի երգիչը՝ Սերժ Թանկյանը, հայ են։ Մնացած բոլոր դեպքերում Անին աշխատում էր չշեշտել իր հայ լինելը։ Տանն էլ առհասարակ չէին մտածում վերդառնալ և ապրել Հայաստանում։ Իսկ թե ինչու էին 10 տարի առաջ թողել ամեն ինչ և տեղափոխվել ԱՄՆ, Անին երբեք չէր էլ հարցրել ծնողներին։
Նա չէր կարողանում հասկանալ իր շրջապատի այն հայերին, ովքեր ամեն պատեհ, անպատեհ առիթով ասում էին. «Մենք Հայստանի հետ ենք, Հայաստանը մենք ենք, Ցավալի է մեր երկիրը տեսնել այդ վիճակում» և այլն։ Այդպիսի արտահայտություններ անում էին հիմնականում նրանք, ովքեր չէին էլ հիշում թե վերջին անգամ Հայաստանում երբ էին եղել։ Անին լրիվ այլ կարծիքի էր։ Կյանքի մեծ մասն ապրել էր ԱՄՆ-ում և մտածում էր, որ Հայաստանի հետ որևէ կապ չունի, այդ երկրից ոչինչ չի սպասում, և թե ինչեր կլինեն Հայաստանում, վերջին հաշվով իրեն այնքան էլ չէր հետաքրքրում:

Հանկարծ միացավ Անիի ամենաչսիրելի երգը Թանկյանի կատարմամբ՝ «Բարի արագիլը»։ Փոխելով այն, Անին փակեց ճամպրուկն ու սկսեց ձայնակցել հաջորդ երգին․

Such a lonely day and It՛s mine
The most lonliest day of my life.

Սոսեն համալսարանում դասերն ավարտելուց հետո պատրաստվում էր գնալ տուն։ Նա սովորում էր Երևանի Պետաական համալսարանում՝ Թուրքագիտության բաժնում։ Այս տարի ավարտում էր մագիստրատուրան։ Շատ էր սիրում իր մասնագիտությունը, սովորում էր անվճար և ամեն ջանք գործադրում էր, որպեսզի ապագայում լավ մասնագետ դառնա։ Սոսեի պապը, ով Արցախյան պատերազմի մասնակից էր, Գյումրիից էր, մայրը, սակայն, բնիկ երևանցի էր։ Սոսեն իրեն հավասարապես և՛ գյումրեցի, և՛ երևանցի էր համարում։ Հայրը միշտ կրկնում էր. «-Սոսե պապիկիդ շատ ես նման` նրա նման խիզախ, խելացի, վճռական ու հայրենասեր ես»։ Սոսեն հպարտանում էր պապիկով, և կրկնակի հպարտություն էր զգում, երբ իրեն համեմատում էին նրա հետ։ Եվ պատահական չէր, որ այդքան շատ էր սիրում իր անունը։ Մուրադ պապիկն էր որոշել, որ եթե աղջիկ թոռ ունենա,
անունը Սոսե էր լինելու։

Տուն վերդառնալով Սոսեն նկատեց, որ տանը տարօրինակ խառնաշփոթ է, մասնավորապես խոհանոցում։

-Մա՞մ, էս ի՞նչ իրարանցում է։

-Սոսե մոռացե՞լ ես։ Այսօր Սուրեն քեռիենք են գալիս Հայաստան։ Պատրաստ կլինես ժամը 3-ին գնում ենք օդանավակայան դիմավորելու։ Անին էլ է գալիս։ Քանի տարի է իրար չեք տեսել։ Կարոտած կլինեք։

Սոսեն այնքան էլ ոգևորությամբ չարձագանքեց այդ նորությանը։ Խնդիրն այն չէր, որ չէր կարոտել։ Կարոտել էր։ Վերջին հաշվով մանկության ամենագեղեցիկ հիշողությունները քեռու հետ էին կապված։ Սակայն ամեն ինչ փոխվեց այն օրը, երբ քեռին որոշեց ընտանիքի հետ տեղափոխվել ԱՄՆ։ Այդ օրից ի վեր Սուրեն քեռին փորձում էր ամեն զանգելուց «արդարանալ» թե ինչու՞ լքեցին Հայաստանը, ինչու հեռացան։ Եվ ամեն անգամ ամենահարմար բացատրությունը թերևս սա էր. «Երկիրը վաղուց երկիր չէ, մենք այդտեղ անելիք չունենք»։

-Բալես ուրախ չե՞ս, որ քեռին գալիս է։

-Չէ մամ, իհարկե ուրախ եմ, թող գան,-ժպտաց Սոսեն։

Մինչ մայրը ջանասիրաբար թփով տոլման էր պատրաստում սփյուռքահայ հյուրերի համար, Սոսեն ուշադրությամբ հետևում էր համացանցում տարածված հայտարարությանը. «Քաղաքացիական պայմանագիր կուսակցության վարչության անդմա Նիկոլ Փաշինյանը մարտի 31-ին Գյումրու Վարդանանց հրապարակից սկսել է «Իմ քայլը» նախաձեռնությունն ընդդեմ Սերժ Սարգսյանի և նրա ռեժիմի։ Անցնելով Գյումրի, Վանաձոր, Դիլիջան, Սևան, Հրազդան, Աբովյան քաղաքներով՝ քայլարշավի մասնակիցները ապրիլի 13-ին ժամը 18։30-ին կլինեն Ազատության հրապարակում, որտեղ էլ կմեկնարկի հանրահավաքը»։

Սոսեն հայտարարությունը բարձր կարդաց մոր համար։

-Մամ ես արդեն քանի օր է հետևում եմ նրանց քայլարշավին։ Վերջապես Էսօր ժամը վեցն անց կես կլինեն Երևանում։ Գնում եմ Ազատության հրապարակ։

-Սոսե ցնդել ե՞ս։ Ի՞նչ հանրահավաք։ Ասում եմ ժամը երեքին գնում ենք օդանավակայան։ Հյուրերին թողնելու ես գնաս հանրահավա՞ք։ Շատ լավ գիտենք, թե ինչով են ավարտվում քո այդ հանրահավքները։ Երեք տարի առաջ լավ էլ ականատես եղանք։ Էս երկրում ոչ ոք ոչինչ չի կարող փոխել։ Թեման փակում ենք։ Ոչ մի հանրահավաք։ Գնում ենք քեռուն դիմավորելու։

Սոսեն ինքն էլ չնկատելով, թե ինչ զայրացած հայացքով է նայում մորը՝ մի կողմ հրեց ափսեն ու ասաց.

- Այ էդպես եք մտածել դու և բոլորը, որ երկիրն այսօր այս վիճակում է։ Ին՞չ կարծրացած մտածելակերպ է մամ։ Ինչու՞ ոչ ոք ոչինչ չի կարող փոխել։ Բացատրի՛ր։

- Սոսե ջան, դու դեռ երիտասարդ ես, շատ բաներ չես հասկանում,- հանգիստ տոնով փորձեց իրավիճակը մեղմել Գոհարը։

- Գուցե շատ բան չեմ հասկանում, ճիշտ ես։ Բայց ես մի բան եմ հստակ գիտակցում մամ. ես չեմ պատրաստվում ստրուկի հոգեբանությամբ ապրել իմ երկրում։ Ես ունեմ իրավունքներ և ամեն գնով տեր եմ կանգնելու դրանց։

Հենց այդ պահին խոհանոց մտավ Արամը՝ Սոսեի հայրը։

- Եվ ինչու՞ եք վիճում։

- Հեչ, պարզապես աղջիկդ որոշել է ակտիվիստի հին սովորույթին վերադառնալ։ Իր արդար գաղափարներով աշխարհն է ուզում փոխել,- պատասխանեց Գոհարը։

Սոսեն մի պահ իրեն վատ զգաց մոր հեգնական տոնից ու խոսքերից։ Նա լրիվ այլ արձագանքի էր սպասում։

- Աշխարհը բնավ փոխելու կարիք չկա, մամ։ Դուք ինքներդ ձեզ և ձեր մտածելակերպն էլ որ փոխեք, բավականին մեծ ձեռքբերում կլինի,- պատասխանեց Սոսեն ու գնաց իր սենյակ։

Արամը մի պահ ցանակացավ կանգնեցնել աղջկան, խոսել նրա հետ, բայց հետո մտածեց, ավելի լավ է մենակ մնա։ Նա, ի տարբերություն Գոհարի, ավելի լավ էր հասկանում Սոսեին։ Հաշվի էր նստում նրա որոշումների հետ, յուրաքանչյուր հարցում նրան հետաքրքրում էր Սոսեի կարծիքը։ Իսկ Գոհարի համար Սոսեն դեռ երեխա էր, ով յուրաքանչյուր որոշում կայացնում էր պահի ազդեցության տակ։ Նա կարծես չէր հաշտվում այն մտքի հետ, որ աղջիկն արդեն չափահաս մարդ է, և կյանքում առաջնորդվում է իր սեփական գաղափարներով։

- Գոհար, Սոսեն խելացի աղջիկ է, գիտի ինչ է ուզում այս կյանքից և պատասխանատու է իր քայլերի համար,- վառելով ծխախոտն՝ ասաց Արամը։

- Ի սեր Աստծո Արամ։ Գիտի թե ինչ է ուզում։ Եվ ի՞նչ է ուզում։ Ուզում է մասնակցել ինչ-որ հանրահավաքի։ Իսկ եթե նրա հետ վատ բան պատահի, ո՞վ է պատասխան տալու։ Ինքդ էլ լավ գիտես, թե մեր երկրում ինչով են ավարտվում այդպիսի հանրահավաքները։ Սոսեն իրեն երեխայի նման է պահում։ Այս տարի ավարտում է։ Փոխանակ ամբողջովին կենտրոնանա իր
քննությունների ու դասերի վրա, խելքն ու միտքը հիմարություններով է լցնում,-բարձր տոնով պատասխանեց Գոհարը։

-Դու ամեն ինչ չափազանցնում ես,- պատասխանեց Արամը,- աղջիկդ շատ ավելի հասուն է քան դու պատկերացնում ես։ Եվ մի բան լավ հիշիր` յուրաքանչյուր ոք ինքն է ընտրում, թե ինչպիսի ապագայով ապրի։

-Հայր ու աղջիկ մի սանրի կտավ են

Արամն առանց պատասխանելու դուրս եկավ պատշգամբ։

Չնայած նրան, որ Սոսեն ընդհանրապես ցանկություն չուներ օդանավակայան գնալու, այնուամենայնիվ ժամը երեքին նա ծնողների հետ դիմավերեց հյուրերին։ Առաջինը մոտեցավ Սուրեն քեռին, ամուր գրկեց քրոջը։ Տարիների կարոտը խեղդում էր երկուսին էլ, և անկախ իրենցից աչքերն արցունքոտվեցին։

-Բարով եք վերդարձել եղբայրս,-սրբելով եղբոր արցունքներն ասաց Գոհարը։

-Վերջապես մեր Հայաստանում ենք,- խորը շունչ քաշելով ասաց Սուրենը։

«Մեր Հայաստանում ենք…» Հա, դե իհարկե ՁԵՐ Հայաստանում եք, տուրիստիկ սեզոնը բացվել է, բա ոնց,- մտքում հեգնեց Սոսեն։ Նա մանուկ հասակում քեռուն շատ էր սիրում և կապված էր վերջինիս հետ։ Դա էր պատճառը, որ նրա երկրից հեռանալն այդքան ծանր էր տարել։ Տարների հետ մանկական խռովմունքը հետզհետե վերածվել էր հիասթափության, քանզի Սուրեն քեռին ամեն անգամ հեռախոսով կամ տեսակապով խոսելիս մեծ հիասցմունքով նշում էր, որ ուրախ է, որ իր երեխան Հայաստանում չի մնացել, որ նա այդտեղ ապագա չուներ, բայց և շատ է կարոտում հայրենիքն ու հարազատներն։ Սոսեի գլխում ոչ մի կերպ չէր տեղավորվում քեռու և նրա նման մտածող մարդկանց տրամաբանաությունը. ես սիրում եմ իմ հայրենիքը, բայց ապագան դրսում է։

-Սոսե, աղջիկս ինչքան ես մեծացել,-ամուր գրկելով ասաց Սուրեն քեռին։

-Դե հո փոքր չէի մնալու քեռի,- ժպտաց Սոսեն և մոտեցավ բարևելու Անիին։

Անիի դեմքից կարելի էր գուշակել, որ այնքան էլ ոգևորված չէր Հայաստան գալով։ Բազմիցս փորձել էր համոզել հորը, որ առանց իրեն գնա, սակայն ապարդյուն։ Սուրենը հասկանում էր, որ այս տարիների ընթացքում Անին վերջնականապես կտրվել է հայրենիքից, և հիմա օտար երկիրն էր իր հայրենիքը համարում։ Ըստ նրա այս այցը կփոխեր Անիի պատկերացումները Հայաստանի մասին։ Իսկ Անին Հայաստան ոտք դնելու առաջին իսկ րոպեից մտածում էր, թե երբ է անցնելու այդ մեկ ամիսը, երբ է կրկին վերադառնալու ԱՄՆ։

-Դե ինչ ենք կանգնել, եկեք տուն գնանք։ Թռիչքից հոգնած կլինեք,- վերցնելով ճամպրուկներն ասաց Արամը։

Տուն հասնելուն պես Գոհարը սեղան գցեց։ Եվ մինչ ընթրիքի սեղանի շուրջ մեծերը իննսունականներից մինչև մեր օրերի բոլոր հարազատներին ու բարեկամներին, իրենց լավ ու վատ օրերն էին հիշում, երիտասարդները ձանձրացած հայացքներով մեկ-երկու բառ փոխանակեցին։ Սոսեն նայեց ժամացույցին։ 19։50 էր։ Հանրահավքն արդեն սկսվել էր, և նա ցանկանում էր պարզապես թողնել այդ ձանձրալի ընթրիքն ու գնալ Ազատության հրապարակ։ Բայց միևնույն ժամանակ պատկերացնում էր մոր արձագանքը։ Իսկական պատերազմ կսկսվեր։ Միակ ելքը համացանցով հետևելն էր։

-Անի, աղջիկս այս թխվածքից էլ փորձիր, ես եմ պատրաստել,- միանգամից ընդհատելով խոսակցությունն՝ ասաց Գոհարը։

- Օ մայ գադ, հորքուր հերիքա։ Ես համոզված եմ որ դու հիանալի ես պատրաստում, բայց էսքանը անհնար է ուտել,-ժպտալով պատասխանեց Անին։

-Սոսե մի քիչ էլ քո մասին պատմիր աղջիկս։ Ո՞ր կուրսում ես սովորում,-հայացքն ուղղելով Սոսեին՝ հարցրեց Սուրեն քեռին։

Սակայն Սոսեն չարձագանքեց։ Այնքան էր խորասուզվել հեռախոսի մեջ, որ անգամ իրեն ուղղված հարցերը չէր լսում։

-Միգուցե կտրվեի՞ր այդ հեռախոսից և մեզ միանայիր,-կոպիտ ձայնով սթափեցրեց աղջկան Գոհարը։

-Դե լավ Գոհար, մի նախատի էրեխուն։ Գուցե ինչ-որ կարևոր բանի է հետևում,-ասաց Սուրենը։

-Հայաստանում տեղի ունեցող վերջին իրադարձություններին եմ հետևում, որոնք այո, ինձ համար շատ կարևոր են,-պատասխանեց Սոսեն

-Վերջին իրադարձությունների՞ն։ Այս ինչեր ենք բաց թողել,- զարմացած արձագանքեց Սուրենը։

-Քեռի դուք արդեն 10 տարի է բաց եք թողել Հայաստանը, և նրա հետ կապված ամեն ինչ։

Սուրենը ամոթխած երեխայի նման կախեց գլուխը։ Սոսեի խոսքերը կարծես նախատինք լինեին։ Նա պարզապես պատասխան չէր գտնում այդ խոսքերին։

-Սոսե ջան, հասկանում ես, օտարության մեջ ամեն ինչ այլ է։

-Օտարությու՞ն,-քմծիծաղ տվեց Սոսեն,-իսկ ինձ թվում էր թե այդ օտարությունը ձեզ վաղուց է հարազատ դարձել։

-Քեզ շատ ճիշտ էր թվում,- կտրուկ տոնով պատասխանեց Անին,-դու էլ եթե երկար տարիներ ապրեիր Հայաստանից հեռու, հիմա ըսենց չէիր խոսի։

-Հայրենիքի հանդեպ սերն ու նվիրվածությունը հեռավորությունով կամ տարիների քանակով չի որոշվում,-պատասխանեց Սոսեն։

-Հա, բա ոնց, օքեյ. դուք բոլորդ էստեղ նվիրված հայրենասերնե եք, ինչպես կարող ենք մենք համեմատվել ձեզ հետ,-հեգնական տոնով ասաց Անին։

շարունակելի

ivy
15.07.2018, 03:55
շարունակությունը

Սոսեն նկատեց, որ իր խոքերով վիրավորեց քեռուն ու Անիին։

-Ես դա նկատի չունեի: Ես… ավելի լավ է գնամ սուրճ պատրաստեմ։

- Ի՞նչ իրադարձությունների մասին էր խոսում Սոսեն,-հարցրեց Սուրենը։

-Առանձնապես ոչինչի,- փորձեց ցրել խոսակցությունը Գոհարը։

-Ընդիմադիր ուժերից մեկը քայլարշավ էր սկսել, այժմ էլ հանարահավաք են անում ընդդեմ գործող իշխանությունների,- ասաց Արամը։

- Պարզ է: Երևի երիտասարդներն էլ ակտվ մասնակցում են, չէ՞: Ես շատ եմ ափսոսում, որ նրանք ևս մեկ անգամ պիտի հիասթափվեն: Այստեղ երկար տարիներ ոչինչ չի փոխվել: Ժողովուրդ ըմիասնական չէ: Ընդամենը մի քանի երիտասարդ չեն կարող իրավիճակ փոխել երկրում:

-Շատ ճիշտ ես,եղբայրս: Ափսոս, որ մերՍոսեն դա չի հասկանում: Ինքն էլ շատ լավ գիտի, թե ինչով են,ավարտվում մեր երկրում նման ցույցերը, բայց միևնույնն է անհնար է նրան հետ պահել:

- Ոչինչ, Գոհար դեռ երիտասարդէ, կյանքին գունավոր ակնոցներով է նայում, շատ բաներ դեռ չի հասկանում: Կգա ժամանակ, Սոսեն էլ կհասկանա, որ անիմաստ է այս ամենը, անիմաստ է պայքարել այսպիսի իշխանությունների դեմ:

-Իսկ ըստ քեզ ի՞նչն է իմաստով,- հարցրեց Արամը,-նստել և գլուխը կախ այս ամենը հանդուրժե՞լը: Ես ուրախ եմ, որ աղջիկս մեզ նման չի մտածում: Նա գոնե ինչ-որ բան անում է արժանապատիվ կյանքով ապրելու համար: Իսկ մե՞նք: Մենք ամենահեշտ ճանապարհն ենք ընտրել`միայն բողոքում ու քննադատում ենք: Իսկ Սոսեն և նրա նման շատ երիտասարդներ գիտեն, թե ինչ են ուզում էս կյանքից: Նրանք և՛բողոքում են և՛պայքարում, բայց տեղում չեն դոփում: Եվ օրերից մի օր նրանց պայքարն իր արդյունքը տալու է, երջանիկ ապրելու նրանց երազանքն իրականություն է դառնալու, վստահ եմ:

Մի քանի րոպեի լռությունից հետո, Սուրենը պատասխանեց.

-Հավատա ես միայն ուրախ կլինեմ:

Երեկոյան մի գավաթ թեյ ըմպելուց հետո Գոհարն ուՍուրենը նայեցին հին լուսանկարները, որոնցում այնքան սեր ու ջերմություն կար: Անցյալը, կարծես շատ սպասված հյուրի նման այցելել էր նրանց։

Սոսեն ավարտեց թարգմանությունն ու օգնեց Անիին տեղավորվել իր սենյակում:

-Անի ջան,քեզ ազատ զգա: Եթե ինչ, որ բանի կարիք ունենաս ինձ կասես:

- Օքեյ, մերսի:

Այնուհետ Սոսեն հեռախոսով դիտեց հանրահավաքի կադրերը: Հատկապես ուշադրություն դարձրեց Փաշինյանի հետևյալ խոսքերին. «Ես հիմա պատասխանատու հայտարարում եմ ի լուր բոլորի. եթե այս հանրահավաքը ստեղից սկսվում մինչև փակ շուկա շարունակվում է, կամ իշխանափոխություն է տեղի ունենում, կամ ես քաղաքականությամբ ընդհանրապես չեմ զբաղվում Հայաստանում, հեռանում եմ քաղաքականությունից»։ Սոսեն շատէր ափսոսում, որ ներկա չի եղել հանրահավաքին: Բայց այժմ հստակ որոշեց. Վաղվանից միանալու է ցուցարարներին։

Առավոտյան նախաճաշից հետո Արամը գնաց աշխատանքի, Գոհարը պատրաստվում էր Սուրենի և Անիի հետ գնալ բարեկամներից մեկի տուն, դե իսկ Սոսեն էլ սովորականի պես` համալսարան։

Համալսարանի դիմաց Սոսեին սպասում էր համակուրսեցին՝ Հայկը։ Նա Գյումրրից էր, բավականին ակտիվ ու հումորով երիտասրադ։

-Իյա, Սոսե՞, տո ես էլ գիդեմ երեկ գիշերը Ֆրասնիայի հրապարակն ես մնացե,- ծիծաղելով ասաց Հայկը։

-Հայկ վերջ տուր, առանց էն էլ կատաղած եմ։ Երեկ մերոնց գերին էի։ Մեր բարեկամների էի դիմավորում ԱՄՆ-ից. հանրահավաքին էլ չկարողացա մասնակցել,- սրտնեղած տոնով պատասխանեց Սոսեն։

-Ամա՜ն, սփյուռքահայ բարեգամները եգած են։ Հմի դրոշները ձեռները պտի գան հանրահավա՞ք։

- Չէ հանգիստ էղի։ Իրանց համար հայրենիքը Արարատ սարն է, ու նուռը. վերջ,-ժպտաց Սոսեն։

Հայկն ու Սոսեն ինչպես որ պայմանավորվել էին չնստեցին դասերին և միացան ցուցարարներին։

Ապրիլի 14-ին ցուցարարները մտան Հանրային ռադիոյի շենք, որից հետո բողոքի ցույցերը շարունակվեցին Երևանի փողոցներում։ Վերջին կանգառը կրկին Ֆրանսիայի հրապարակն էր։ Հանրահավաքի ընթացքում որոշվեց հաջորդ օրը ժամը 08։15 րոպեից սկսել զանգվածային անհնազանդության գործողությունները։

Սոսեն օրվա ընթացքում տեղի ունեցած իրադարձություններց ոգևորված վերդարձավ տուն։

-Ողջուն բոլորին։ Անի՞։ Ինչպե՞ս անցավ օրդ:

-Ավելի ձանձրալի չէր կարա լիներ,-առանց Սոսեին նայելու պատասխանեց Անին։

-Բայց ինչի՞ ես էդպես ասում Անի,-հյութը ձեռքին խոհանոցից եկավ Սուրենը,- Վահան հոպարը, նրա ընտանիքը մեզ շատ լավ ընդունեցին։

-Ինձ ձեր էս հայկական ընդունելություններն ու ճաշկերույթներն ընդհանրապես չեն հետաքրքրում։ Ստեղ շատ ավելի ձանձրալի ա, քան ես պատկերացնում էի,- պատասխանեց Անին։

- Վաղը Սոսեի հետ կգնաք կզբոսնեք Երևանով ու կտեսնես, ինչ սիրուն է քաղաքը,- շոյելով Անիի գլուխն՝ ասաց Գոհարը։

-Ես վաղը զբաղված եմ,-կտրուկ պատասխանեց Սոսեն

-Այսի՞նքն։ Ինպե՞ս թե զբաղված եմ։ Եվ այդ ի՞նչ կարևոր գործեր ունես,- զայրացած տոնով հարցրեց Գոհարը։ Նրան դուր չեկավ աղջկա կտրուկ պատասխանը։

Սոսեն չգիտեր ինչ պատասխանել։ Եվ ինչպե՞ս հիմա ասեր բոլորին, որ քրոջ հետ ժամանակ չի անցկացնում, քանի որ վաղ առավոտից պատրաստվում է մասնակցել զանգվածային անհնազանդությունների։ Բնական է նրան ոչ-ոք չէր հասկանա։ Բայց և այնպես թաքցնելն էլ իմաստ չուներ։

-Ես վաղը… այսինքն Երևանում վաղը առավոտից գործադուլ ու դասադուլ է, դե ես էլ բնականաբար մասնակցելու եմ։ Եթե Անիի համար ձանձրալի չի լինի, կարող եմ ինձ հետ տանել,- ասաց Սոսեն։

- Օհ, նո, շատ մերսի, ես մենակ կուզեմ Սևան գնանք, մեկ էլ Տաթև։ Ասում են ընդեղա… ոնց էր էն բառը… ճորմա…

-Ճոպանուղի,-օգնեց հայրը

-Հա ճոպանուղի։ Ճիշտա՞, որ էտ աշխարհի ամենաերկարն ա

-Ճիշտ է,- ասաց Գոհարը

- Ըհն, երբ էնտեղ գնալու լինեք, ջաստ լեթ մի նոու, թե չէ էս դեպքում ես լավա մնամ տանը։

- Դե ես ուրիշ պատասխան չէի էլ սպասում,- ասաց Սոսեն,- քեզ իհարկե էստեղ ոչինչ չի հետաքրքրում։ Եվ այո, դու ցույցերին կձանձրանաս։ Բայց ՍՈՐՐԻ, ես Սևան ու Տաթև չեմ գնում վաղը։ Թող մերոնք ուղեկցեն։

-Սոսե՛,-հանկարծակի բղավեց Գոհարը,- չե՞ս կարծում, որ բոլոր սահմաններն արդեն անցնում ես ։ Ինչե՞ր ես խոսում։

-Դու ցանկանում ես, որ Անիի համար այստեղ հետաքրքրիր լինի, ես էլ միայն այս տարբերակը ունեմ։

-Սոսե, բալես,-միջամտեց խոսակցությանը Սուրենը,- ես հասկանում եմ` դու երիտասարդ ես, կյանքը քո մեջ եռում է, ցանկանում ես այլ կյանքով ապրել, բայց ամեն հակառակը պնդողի հետևից չեն գնում։ Ես կյանքի փորձ ունեմ սիրելիս, քչից-շատից հասկանում եմ։ Ինչքանո՞վ ես համոզված, որ այս ամենը լավ ավարտ է ունենալու։ Հիշու՞մ ես գոնե մի դեպք, որ այսպիսի պայքարը արդյունք ունենա։ Անհնար է Սոսե, անհնար է այստեղ ինչ-որ բան փոխել։ Հատկապես , որ ժողովորդը միասնական չէ։

-Եվ ի՞նչ է տվել քեզ քո կյանքի փորձը։ Փոքրիկ դժվարության դեպքում հավաքել իրերն ու հեռանալ։ Դա՞ է քո փորձը քեռի։ Դու Հայաստան գայիր 2 տարի առաջ, ապրիլյան պատերազմի օրերին ու կտեսնեիր, թե ինչ է միասնականությունը, կտեսնեիր, թե ինչպես կարող են հպարտությունն ու ցավը հավասար իրար հետ քայլել, կտեսնեիր, թե ինպես են մարդիկ, արցունքն աչքներին, ուտելիք, ծխախոտ ուղարկում սահման. կտեսնեիր ու կհամոզվեիր, որ դա է միասնականությունը։ Անգամ եթե այս ամենն իր արդյունքը չտա,
9 միևնույն է, ես մի վայրկյան անգամ չեմ փոշմանի, որ պայքարել եմ, որովհետև գոնե վաղը երեխաներիս կասեմ, որ վախկոտի նման չեմ թողել իմ կիսատ ու չքավոր հայրենիքն ու վազել բարեկեցության հետևից։ Գիտես, շատ հեշտ է կողքից նայել ու ասել, որ ոչինչ չի ստացվի։ Դու պատկերացում անգամ չունես, թե մարդիկ այստեղ ինչպես են ապրում։ Հայստանը Գառնիով, Գեղարդով ու Սևանով չի սահմանափակվում։ Դու փորձիր դրանից այն կողմ էլ նայել:

Սոսեի յուրաքանչյուր խոսքի մեջ այնքան բարկություն կար, և Սուրենին էլ թվում էր, թե նրա ամեն բառը կենդանություն է առել և հարվածում է. հարվածում է ամենացավոտ տեղին` սրտին։

-Ոչ ոք ինձ չի կարող արգելել պայքարել իմ ապագայի համար, անգամ եթե սխալվեմ, գոնե կիմանամ, որ փորձել եմ, -ասաց Սոսեն ու գնաց իր սենյակ։

Հյուրաենյակում տևական ժամանակ լռություն էր։ Գոհարը ամաչում էր աղջկա պահվածքի, նրա ասած խոսքերի ու հանդգնության համար, Սուրենն անթարթ հայացքով մի կետի էր նայում, իսկ Անին մտքում ևս մեկ անգամ կրկնում էր, որ Հայաստան գալը հիմարություն էր։

-Սուրեն, կներես Սոսեի պահվածքի համար։ Նա իրավունք չուներ ձեզ հետ էդպես խոսել։

-Ամեն ինչ կարգին է Գոհար, մի անհանգստացիր,-ասաց Սուրենն ու դուրս եկավ պատշգամբ։

Արամի տուն վերաառնալուն պես, Գոհարը սկսեց բողոքվել Սոսեի պահվածքից.

-Արամ, Սոսեն արդեն անցնում է բոլոր սահմանները։ Նա մոռանում է, թե ինչպես են խոսում մեծերի հետ: Այսօր ինձ խայտառակեց Սուրենի ու Անիի մոտ։ Ընդհանրապես հաշվի չի առնում մեր կարծիքը. հիմար գաղափարներով է լցրել գլուխը։ Նրա հետ արդեն անհնար է։

- Գոհար, խնդրում եմ հանգիստ թող Սոսեին։ Հասկացիր վերջապես նա այլևս երեխա չէ։

-Եվ դու սա հասուն մարդու արա՞րք ես համարում։ Նա իրեն անշնորք երեխայի նման է պահում, Արամ։ Ամեն ինչում դու ես մեղավոր։ Եթե ժամանկին նրան այդքան թևեր չտայիր, այդքան չպաշտպանեիր, այսօր իրեն էսպես չէր պահի։

- Ես պարզապես չեմ սահմանափակում նրա ազատ կամարտահայտումը՝ ի տարբերություն քեզ։

-Արամ, խնդրում եմ խոսիր նրա հետ, բացատրիր, որ հիմա ամենակարևորը նրա դասերն են, որ նա սխալ ուղու վրա է,-խնդրագին տոնով ասաց Գոհարը։

-Լավ, կխոսեմ։

Սոսեն պատշգամբում մի գավաթ սուրճով ընթերցում էր Ջորջ Օրուելի «1984»-ը, երբ եկավ Արամը։

-Բալես, խանգարու՞մ եմ

-Չէ պապ, արի։ Ուզու՞մ ես քո համար էլ սուրճ պատրաստեմ։

- Չէ շնորհակալ եմ, առանց այն էլ մորդ հետ բավականին թունդ խոսակցություն ունեցանք,- ծիծաղեց Արամը։

-Պատկերացնում եմ ինչքան է բողոքել,-հայացքը ներքև իջեցնելով ասաց Սոսեն,-ես գիտեմ այսօր մի փոքր կոպիտ էի քեռու հետ, բայց պապ, հասկանում ես չեմ կարող ինձ զսպել ու չասել էն, ինչ մտածում եմ։ Իմ ու նրանց պատկերացումները լրիվ տարբեր են։

-Ես գիտեմ աղջիկս։ Բայց մորդ էլ փորձիր հասկանալ։ Նա անհանգստանում է քեզ համար, ուզում է ամբողջ ուշադրությունդ կենտրոնացնես դասերիդ և դրան գումարած Սուրենն ու Անին երկար տարիներ անց վերջապես եկել են, չի կարելի այդպես կտրուկ ու թշնամանքով խոսել, մի մոռացիր, որ նրանք մեր հյուրերն են և քո պահվածքով առաջին հերթին նեղացնում ես մորդ:

- Հասկանում եմ պապ։ Բայց մաման էլ չի ուզում հասկանալ, որ ես կամակոր երեխա չեմ։ Ի՞նչ վատ բան կա իմ արարքներում։ Ես պարզապես իմ իրավունքների համար եմ պայքարում։

Արամը ժպտաց.

-Ամեն ինչ լավ կլինի։ Մի մտածիր։ Ի՞նչ ես կարդում

-Ջորջ Օրուել «1984»։ Լսի, պապ. «Մինչև չգիտակցեն, երբեք չեն ապստամբի, մինչև չապստամբեն, չեն կարող գիտակից դառնալ»:Արդիական է չէ՞։

Արամը շոյելով Սոսեի գլուխն ասաց.

-Ես երբեք բարձրաձայն չեմ ասել, թե ինչքան հպարտ եմ քեզանով Սոսե։ Ամեն անգամ կրկնել եմ մտքում ու մտածել, որ դու հաստատ լսում ես։ Այսօր դա բարձրաձայն ասելու ցանկություն առաջացավ. ինքս էլ չգիտեմ, թե ինչու։ Ես անչափ հպարտ եմ քեզանով բալես։ Միշտ մնա էսպիսին։ Երբեք կանգ չառնես, միշտ քայլիր առաջ, անգամ, եթե սխալվես, դասեր քաղիր այդ սխալից ու էլի առաջ գնա։ Փորձիր անել այն, ինչ մենք չենք կարողացել։ Փորձիր ապրել երջանիկ ու արժանապատիվ կյանքով, անգամ եթե այդ կյանքի հիմքերը դրվում են փողոցներում՝ անհնազանդության գործողությունների շնորհիվ։

շարունակելի

ivy
15.07.2018, 03:57
շարունակությունը

Սոսեն ամուր գրկեց հորը.

-Պա՜պ, ես քեզ շատ եմ սիրում։

Առավոտյան 07։15 էր։ Արևի շողերը վարագույրի փոքրանցքից փորձում էին ներխուժել սենյակ։ Սոսեն բացեց աչքերն ու հաշված վայրկյաններ անց զարթուցիչը զնգաց։ Տանել չէր կարողանում, երբ զարթուցիչի զանգից առաջ էր արթնանում։

- Հաայ,- հազիվ աչքերը բացելով՝ ասաց Անին։

- Բարի լույս, լավ քնեցի՞ր,-բացելով վարագույրն՝ ասաց Սոսեն

- Հա, մերսի։

- Անի, կներես ինձ երեկվա համար: Ինձանից մի նեղացի, ես չէի ուզում քեզ ու քեռուն վիրավորեի, անկախ ինձնից ստացվեց:

- Ոչնիչ, օքեյ ա ջան, անցած լինի:

Այնուհետև երկուսի ականջին դիպավ խոհանոցից եկող կաթսաների ու շերեփների ձայները։

-Փաստորեն նախաճաշն արդեն պատրաստ է։ Գնանք Անի։

- Նո, Սոսե, ես մի փոքր գլխացավ ունեմ, ուզում եմ քնել,-ասաց Անին։

Սոսեն մոտեցավ նրան, ձեռքը դրեց ճակատին.

-Դու կարծես ջերմություն էլ ունես։

-Միայն էս էր մնաում պակաս։ Էս էլ ձեր Հայաստանի օդն ու եղանակը,-ծիծաղելով ասաց Անին։

-Դու պառկիր, հիմա թեյ կբերեմ,-ասաց Սոսեն ու գնաց խոհանոց։

-Բարի լույս բոլորին ,- մտնելով խոհանոց ասաց Սոսեն,-Մամ, Անին կարծես թե իրեն լավ չի զգում, ջերմություն ունի։ Հիմա թեյ կտանեմ նրան։

-Ինչպե՞ս թե ջերմություն ունի ։ Խեղճ երեխեն մրսեց երևի։ Դու նստիր նախաճաշիր, ես կտանեմ,-անհանգստացած վերցնելով թեյը ասաց Գոհարը։

Մինչ Գոհարը կվերադառնար, Սոսեն մի գավաթ սուրճ ըմպեց Արամի և Սուրենի հետ։

- Քեռ, կներես երեկվա համար: Մեկ-մեկ ասում եմ էն, ինչի մասին պետք է լռել. Ու փոշմանում եմ,- մի կերպ իրեն զսպելով ասաց Սոսեն:

Սուրենը աչքով արեց ու ժպտաց` ի նշան համերաշխության:

-Աղջիկս դասերդ էսքան շու՞տ են սկսվում,-հարցրեց Սուրենը

-Չէ քեռի, ես դասի չեմ գնում։

Հենց այդ պահին խոհանոց մտավ Գոհարը:

-Ինչպե՞ս թե դասի չեմ գնում։ Արամ ես կարծում էի դու խոսել ես նրա հետ։

-Այո խոսել եմ,-հանգիստ տոնով պատասխանեց Արամը։

-Խոսել ես ու չե՞ս բացարտել, որ պետք է հետ կագնի այս սխալ ուղուց։

-Գիտես ամբողջ խնդիրը նրանում է, որ սխալ կամ ճիշտ ուղու մասին իմ ու քո պատկերացումները շատ տարբեր են, Գոհար։ Սոսեն շատ ճիշտ ուղի է ընտրել։ Ես չեմ պատրաստվում նրան խանգարել և նույնն էլ քեզ խորհուրդ կտայի։ Աղջիկս պատրաստվիր, միասին դուրս կգանք,- հայացքն ուղղելով Սոսեին ասաց Արամը։

Սոսեն առանց մի վայրկյան մտածելու գնաց սենյակ՝ պատրաստվելու։

Պայմանավորվածության համաձայն ուղիղ 08։15 ցուցարարները սկսեցին զանգվածային անհնազանդության գործողությունները։ Փակվում էին մի շարք փողոցեր։ Ցուցարարներն անգամ նստում էին մեքենաների, երթուղայինների դիմաց և թույլ չէին տալիս շարժվել։ Նրանց շարքերում էին նաև Հայկն ու Սոսեն։ Նրանք մի քանի երիտասարդների հետ կանգլնել էին երթուղայինի դիմաց ու հորդորում էին վարորդին և ուղևորներին միանալ իրենց։ Իսկ երթուղայինից լսվում էին այսպիսի պատասխաններ.

-Արա, մի կողմ անցեք, թողեք մարդկանց տեղ հասցնենք, ուշանում են, գնացեք ուրիշ տեղ բողոքեք։

Ուշանում են… Եվ միթե՞ չեր հասկանում այս վարորդը, որ մարդիկ ոչ թե աշխատանքից, այլ երջանիկ կյանքով ապրելուց են ուշանում։ Նրանք ուշացել են երեկ, ուշանում են այսօր և կուշանան նաև վաղը, երբ նույն անտարբեր հայացքով փորձեն անցնել այդ փակ փողոցները։ Եվ ու՞ր էր շտապում այս ավտոբուսը։ Չէ՞ որ երբեմն երջանկության ու հաղթանակի համար պետք է կանգնել, սպասել, պայքարել և հետո միայն առաջ շարժվել նույն ճանապարհով: Ճանապարհ, որն այս անգամ կտանի դեպի նոր ապագա։

Ցուցարարները նաև մուտք գործեցին մանկավարժական համալսարանի շենք, դասադուլի կոչեր հնչեցրին, որոնք ուղեկցվում էին «Քա՛յլ արա, մերժի՛ր Սերժին» և «Միացե՛ք» վանկարկումներով։ Փաշինյանն իր խոսքում նշում էր. «Մեր ձեռքերում չկա ոչ փայտ, մեր ձեռքերում չկա ատելություն, մեր ձեռքերում չկա ագրեսիվություն, մեր ձեռքերում կա միայն սեր, հարգանք, մեր ձեռքերում միայն կա ․․․․ լույս կա մեր ձեռքերում»։ Եվ հավաքվածները մի մարդու պես ծափահարում ու ողջունում էին նրան։ Այնուհետև Փաշինյանը հնչեցրեց հաջորդ հայտարարություն․ «Մենք՝ ազգային ժողովի 4 պատգամավորներս, ձեր ուղեկցությամբ հիմա գնալու ենք մեր աշխատանքի վայրը»։ Ցուցարարները աննկարագրելի ոգևորությամ ուղղություն վերցրին դեպի Բաղրամյան պողոտա։ Մինչ նրանք կհասնեին, տարածքն արդեն շրջապատված էր ոստիկաններով։

-Սոսե մեզնից շուտ հասան, տեսա՞ր,-կատակեց Հայկը։

- Էնպես էլ վահաններով են կանգնել ասես մենք մահակներով եկել ենք նրանց դեմ,-ասաց Սոսեն։ Հենց այդ պահին ցուցարարները բաց ձեռքերը պարզեցին վեր և փորձեցին առաջ շարժվել։ Հաշված վայրկայններ անց ցուցարարների և ոտիկանների միջև հայտնվեցին փշալարեր։

-Թազա հյուրեր ունինք փաստորեն։ Էն անգամ ջրցանն էր, էս անգամ էլ փշալարը։

Հայկն ու Սոսեն մտովի հիշեցին 2015 թվականի ամառը, երբ մասնակցում էին Էլեկտրիկ Երևանին։ Հիշեցին, թե ինչպես վաղ առավոտյան ոստիկանությունն իրենց դեմ կիրառեց ջրցան մեքենա և ցրեց խաղաղ ցույցը։ Այսօր էլ նույն երիտասարդությունը, նույն ոստիկանությունը, այս անգամ սակայն նրանց փշալարն էր բաժանում։ Սոսեն նայում էր իր դիմաց կանգնած ոստիկանին, նայում էր փշալարին և կյանքում առաջին անգամ զգում, որ ելք չկա։ Հենց այդ պահին Սոսեի միտքն ընդհատեցին ամբոխի աղաղակներն ու նռանակի պայթյունի ձայնը։

Խաղաղությանն ուղված քայլերը մտնում են փակուղի, երբ ազատության ու արժանպատվության ճամփան փակում է կեղծիքը՝ փշալարի տեսքով։ Բողոքի և անհնազանդության ձայները մարում եմ օդում՝ բախվելով նռնակների ձայներին։ Բայց միթե՞ անհնար է անցնել կեղծիքի փշալարը, միթե՞ անհնար է գոռալ ավելի բարձր, քան նռնակի ձայնն է։ Հնարավոր է, և Սոսեն դա իր աչքերով տեսավ։ Տեսավ, թե ինչպես ժողովրդի աղաղակների ներքո Փաշինյանն անցավ փշալարը։ Ցուցարարների և ոստիկանների միջև բախումներ տեղի ունեցան, սկսվեց իրարանցում։ Հայկը բռնեց Սոսեի ձեռքից և մի քանի քայլ հետ տարավ։Ոստիկանները շարունակում էին կիրառել ձայնային նռնակներ,սակայն ոչ ոք մի վայրկյան անգամ չմտածեց հեռանալու մասին։ Նրանք բոլորը բաց ձեռքերով կանգնած մնացին՝ նայելով փշալարցից այնկողմ գտնվող իրենց առաջնորդին։

Սոսեի հեռախոսն անդադար զանգում էր։ Գոհարն ուղիղ եթերով հետևում էր տեղի ունեցող իրադարձություններին։ Նրա անհանգստությունը չափ ու սահման չուներ։ Ուզում էր վայրկայն առաջ խոսել Սոսեի հետ, համոզվել, որ նրա հետ ամեն ինչ կարգին է, որ նա չի վնասվել բախումների արդյունքում։ Հանկարծ հեռախոսը զանգեց։ Սոսեն էր.

-Սոսե, ախ աստված իմ վերջապես։ Որտե՞ղ ես, ինչպե՞ս ես, քեզ հետ ամեն ինչ կարգի՞ն է, տուն արի էլի, դու ուզում ես ինձ ինֆարկտի հասցնե՞լ։

- Մամ ամեն ինչ նորմալ է։

-Ի՞նչն է նորմալ։ Այդ ձայնային նռնակները, բախումները։ Դու հաստատ վիրավորվել ես, ու ինձ ոչինչ չես ասում։ Սոսե աղջիկ ու՞ր ես, ես հենց հիմա կգամ քո հետևից։

-Մամ, խնդրում եմ հանգստացի։ Լուրջ ամեն ինչ կարգին է։ Էդ ձայնային նռնակները միայն մեզ վախեցնելու համար էին, բախումներ չկան, ես էլ ոչ մի վնասվածք չեմ ստացել։ Հավատա, քեզ չեմ խաբում։ Ամեն ինչ նորմալ է, մի անհանգստացիր։

-Հեշտ ես խոսում։ Այ որ ծնող լինեիր, նոր կհասկանայիր ինձ։ Խնդրում եմ Սոսե, որքան հնարավոր է շուտ տուն արի։

- Լավ մամ։

Հայկն ու Սոսեն մասնակցեցին նաև երեկոյան խաղաղ երթին։ Հայկը որոշեց մյուս ցուցարարների հետ միասին գիշերել Ֆրանսիայի հրապարակում, իսկ Սոսեն՝ վերադառնալ տուն, պայմանով որ վաղը կրկին միանալու է նրանց։

Տանն իհարկե քարոզներն ու խրատները չէին դադարում։ Այս անգամ, սակայն, քննադատում էին ոչ միայն Սոսեի արարքները, այլև մնացած ցուցարարների, ցույցի կազմակերպիչների գործողությունները։

-Երևում է բավականին ուշիուշով հետևել եք իրադարձություններին,-ժպտալով ասաց Սոսեն։

-Ինչպե՞ս կարելի էր երիտասարդությանը այդպես բախման տանել ոտիկանների հետ։ Ամեն ինչ շատ անկազմակերպ է։ Ասել եմ ու էլի կասեմ, ձեր Հայաստանում չգիտեն ինչպես արտահայտել սեփական բողոքը, ինչպես պայքարել։ Մարդիկ չեն միանում, քանի որ
տեսնում են, որ այս ամենը լուրջ չէ։ Այսպես իշխանափոխություն չեն անում։ Ես շատ եմ ափսոսում, որ դու և քեզ նման շատ երիտասարդներ ևս մեկ անգամ հիասթափվելու եք,- ասաց Սուրենը։

-Ձեր Հայստանու՞մ։ Հետաքրքիր է, երբ օդանավակայանում էինք, ասում էիր «վերջապես ՄԵՐ Հայաստանում ենք», իսկ հիմա արդեն դարձավ ձեր Հայաստանում։ Դե իհարկե Հայստանը ձերն է միայն խաղաղ ժամանակ, ձերն է, երբ գալիս եք այստեղ հանգստանալու։ Իսկ երբ գալիս է կռիվ տալու, պայքարելու ժամանակը, այն արդեն դառնում է մերը։ Դու հանգիստ եղիր քեռի, սա առաջին բախումը չէր ոստիկանների հետ։ Ես էլ միշտ ասել եմ ու կասեմ, կողքից նայելն ու քննադատելը շատ հեշտ է։ Եթե մի անգամ մասնակցես այդ երթերին, զգաս այն ուժն ու միասնությունը, որը կա փողոցներում, համոզված եմ էսպես չես խոսի։ Մարդիկ կմիանան, ես համոզված եմ։ Իսկ եթե անգամ ոչինչ չստացվի, խոստանում եմ շատ չեմ հիասթափվի,-ժպտալով ասաց Սոսեն ու նոր հասկացավ, որ էլի բորբոքվել էր: Զայրացավ քեռու խոսքերի ու ինքն իր անզուսպ լիենլու վրա ու գնաց սենյակ Անիի մոտ։

Սուրենը մի քանի րոպե ձեռքում պտտացնում էր ծխախոտի տուփն ու մտածում, թե որքան վճռականություն կա այդ աղջկա մեջ։

Սոսեն կամաց բացեց սենյակի դուռը` մտածելով, որ Անին քնած է:

-Արի Սոսե, քնած չեմ,-հանելով ականջակալները ասաց Անին։

-Անի՞, բարի երեկո։ Ո՞նց ես քեզ զգում։

-Լավ եմ արդեն, մերսի։ Դու՞։

-Ես էլ։ Լավ է արդեն ջերմություն չունես։

-Դե հա տանն էսօր էնքան բարձր ձայնով էին էտ լայվերը նայում, որ մի պահ ինձ թվաց, թե ես էլ մասնակցում ցույցերին։ Դրանից ջերմությունս կտրուկ իջավ,-ծիծաղելով պատասխանեց Անին։

-Պատկերացնում եմ արդեն,-ժպտաց Սոսեն։

-Ես զարմանում եմ ինչպե՞ս չես հոգնում էս ամենից Սոսե։

-Ես էլ չեմ զարմանում, որ դու զարմանում ես,-նստելով Անիի դիմաց ասաց Սոսեն,-քեզ համար իհարկե սա անիմաստ է, բայց ոչ ինձ համար։ Դու երկար տարիներ Հայստանում չես ապրել։ Քո պատկերացրած ու իրական Հայաստանի մեջ շատ մեծ տարբերություն կա Անի։

-Գուցե։ Ես չեմ ժխտում։ Բայց դե իմ անցյալը, ներկան, ապագան, ամեն ինչ ԱՄՆ-ում ա, ստեղ կապող ոչինչ չունեմ։ Ես իհարկե իրավունք էլ չունեմ քննադատեմ քեզ, քո արարքները։ Դու մեծ կամքի ուժ ունես, էտ գովելի ա։

-Ես շատ կուզեի մի անգամ ինձ հետ գայիր հրապարակ։ Դե հնարավոր է փոխեիր պատկերացումդ էս ամենի մասին։

-Չեմ կարծում, որ ես էնտեղ անելիք ունեմ։ Բայց ուրախ կլինեմ եթե ինչ-որ բանի հասնեք։

Ապրիլի 17-ին, անտեսելով ընդիմադիր ուժերի քննադատությունները և փողոցներում հավաքված մարդկանց բողոքը, Ազգայն ժողովը վարչապետ ընտրեց Սերժ Սարգսյանին։ Սա խորացրեց դժգոհությունը գործող իշխանությունների նկատմամբ։ Ապրիլի 17-ը փաստացի ավելի վճռականություն մտցրեց ցուցարարների գործողություններում։ Հենց այս օրն էր, որ
Փաշինյանը հայտարարեց թավշյա հեղափոխության սկիզբը Հայստանում։

-Տեսնու՞մ ես, որ ոչինչ էլ հնարավոր չէ։ Դուք էնտեղ փողոց եք փակում, սրանք Ազգային ժողովում վարչապետ են ընտրում, մի հատ էլ Փաշինյանին կոչ են անում փողոցներից վերադառնա խորհրդարան,-նայելով ուղիղ եթերը ասում էր Գոհարը։

-Հիմա ոստիկական ուժերն էլ կմտցնեն, ցույցը կցրեն, ու ամեն ինչ կվերջանա։ Մենք մի բան գիտեինք, որ ասում էինք Սոսե ջան,-հավելեց Սուրենը,-հույս ունեմ հիմա հասկանում ես, որ անիմաստ է շարունակել էս ամենը։

-Ընդհակառակը քեռի։ Հիմա ավելի շատ համոզվեցի, որ կանգ առնելու իրավունք չունենք։

Ցուցարարներն ավելի մեծ թափով սկսեցին իրականացնել անհնազանդության գործողությունները, ոտիկանաությունն էլ ավեի ակտիվորեն բերման էր ենթարկում ակտիվիստներին։ Երեկոյան տեղի ունեցավ հանրահավաք Հանրապետության հրապարակում, որին մասնակցում էր 20-30 հազար մարդ։ Դա առաջին բազմամարդ հանրահավաքն էր։ Սոսեի հետ միասին հանրահավաքին մասնակցեց նաև Արամը։ Այնուհետ խաղաղ երթից հետո որոշվեց այլևս չգիշերել փողոցներում և հաջորդ օրը վաղ առավոտից կրկին սկսել գործադուլն ու դասադուլը։

Օրերն անցնում էին, իսկ ցուցարարների կազմակերպվածությունն ու վճռականությունը միայն շատանում էր։ Առավոտյան նրանք մի մարդու պես փակում էին կենտրոնական փողոցները, Երևանում երթևեկությունը կաթվածահար էր լինում։ Փողոցները փակվում էին բոլոր հնարավոր միջոցներով` նստարաններով, աղբամաններով, բեռնատարներով, ավտոմեքենաներով։ Հաճախ մարդիկ պարզապես նստում էն փողոցի մեջտեղում և շախմատ խաղում։ Ցույցերն ուղեկցվում էին ազգագրական երգերով, պարերով։ Հնչում էին նոր կոչեր, մասնավորապես ցուցարարները կոչով դիմում էին ոստիկաններին` «Զենքդ դի՛ր, մերժի՛ր Սերժին», կամ «Ոստիկանը մերն է»։ Այս օրերին ոչ միայն Երևանում, այլև Գյումրիում, Վանաձորում և հանրապետության շատ քաղաքներում տեղի էին ունենում ցույցեր, երթեր։ Մարդիկ, ովքեր մի քանի օր առաջ բողոքում էին փակված փողոցներից, խաթարված երթևեկությունից, այսօր սեփական մեքենայով փակում էին փողոցները, միանում գործադուլին։ Մի անասելի միասնականություն ու սեր էր տարածվել ամենուր։

շարունակելի

ivy
15.07.2018, 03:59
շարունակությունը

Անին, ինքն էլ չհասկանալով թե ինչպես, ամբողջ օրն անցկանցում էր կամ հեռախոսը ձեռքին, կամ համակարգչի դիմաց՝ ուղիղ եթերները նայելով։ Մի անգամ էլ կադրերից մեկում Սոսեին տեսավ ու ամբողջ տնով մեկ սկսեց գոռալ.

-Պա՜պ, հորքու՜ր, նայեք Սոսեն… փողոցն են փակել, քոչարի են պարում: Վայ էս ինչ հավես ա։

-Հայրը գործադուլ է անում, աղջիկը փողոց է փակում, ես կգժվեմ արդեն,-նայելով կադրերն ասաց Գոհարը։

-Վայ հորքուր, բայց լուրջ եմ ասում, շատ հավես ա։

Գոհարը ժպտաց։

Երեկոյան հանարահավքներն ու երթերը ավանդկան բնույթ էին ստացել։ Ամեն օր ժամը 18։00-ին մարդիկ հավաքվում էին Հանրապետության հրապարակում, ամփոփում տեղի ունեցած իրադարձությունները, պլանավորում հաջորդ օրվա անելիքներն ու օրն ավարտում խաղաղ երթով։

Սոսեն, երեկոյան, երթից տուն վերադառնալով, պատմում էր օրվա ուշագրավ դեպքերի մասին։ Օրինակ պատմում էր, թե ինչպես էր Ռուսաստանից Հայաստան վերդարձած հայ վարորդն իր բեռնատարով փակել Կիևյան կամուրջը։

-Ես հավատում եմ, վերջում հաստատ հաղթելու ենք։ Դուք չեք պատկերացնում, թե դրսում ինչ է կատարվում։ էսքան սեր, ուժ, միասնականություն ես դեռ երբեք չէի տեսել։ Հայաստանը ոնց որ հեքիաթի մեջ լինի։ Բոլորն էնքան ուշադիր են իրար նկատմամբ, մարդիկ բողոքի ցույց են անում, բայց որ կողմդ նայում ես ժպտում են։ Ոնց կուզեի գոնե մի անգամ դուք էլ գայիք հրապարակ, որ զգայիք էտ ամենը։ Բառերով անհնար ա նկարագրել,-ասում էր Սոսեն։

Հյուրասենյակում մի քանի րոպե լռություն էր։ Սուրենը նայում էր Սոսեի նկարած լուսանկարները, Գոհարն էլ չգիտեր ինչ ասել։

-Սոսե, մտածում էի մեկա տանը պարապ նստած եմ, կարողա՞ ես էլ վաղ գամ քո հետ։ Դե ջըսթ ֆոր ֆան։ Հավես ա անցնում,-հանկարծ ասաց Անին։

-Ան լուրջ ուզում ես գա՞ս,-զարմացած հարցրեց Սոսեն։

-Դե, հաա։

- Վայ իհարկե կարող ես։ Վաղը Մարիոթ հյուրանոցում Փաշինյանի ու Սարգսյանի բակացություններն ա լինելու։ Առավոտ կգնանք ընդեղ, դե հետո էլի փողոցներ, կամուրջներ, վերջում էլ հանրահավաք,-ժպտաց Սոսեն։

-Օքեյ, պայմանավորվեցինք։

Ապրիլի 22-ին Մարիոթ հյուրանոցում տեղի ունեցան բանակցությունները։ Հազարավոր մարդիկ սպասում էին հյուրանոցի մոտակայքում, Սոսեն ու Անին էլ նրանց հետ։ Իսկ շատերն էլ տանը ուղիղ եթերով էին հետևում ։ Բանակցությունը տևեցին ընդամենը մի քանի րոպե։ Սարգսյանը սպառնաց Փաշինյանին անցյալով, նշեց, որ նա դասեր չի քաղել մարտի 1-ից։ Շեշտեց նաև, որ հետագա գործողությունների ամբողջ պատասխանատվությունը կրելու է ինքը՝ Փաշինյանը։ Եվ միթե՞ սա սպառնալիք չէր ուղղված սեփական ժողովրդին։ Միթե՞ սա արհամարանք չէր սեփական հայրենիքի հանդեպ։ Անցյալն ամեն վայրկյայն, ամեն պահ հավասար քայլում է մեզ հետ, անբաժան է մեզանից։ Բայց ներկայի հողին ամուր կանգնածներին և նոր ապագա կերտողներին այդ անցյալով չես վախեցնի։ Նրանք հենց այդ նույն անցյալի դառը պտուղներից դասեր քաղելով են առաջ շարժվում։ Նրանք անցյալը՝ ներկա չդարձնելու համար են ապագա կառուցում։

Չստացված բանակցություններից հետո Փաշինյանը միացավ ժողովրդին և սկսեցին երթը։ Սակայն հանկարծակի նրաց ճանապարհը փակեց ոստիկանական պատնեշը և թույլ չտվեց երթի մասնակիցներին շարժվել առաջ։ Սկսվեցին բախումներ, հրմշտոցներ, ոստիկանությունը կիրառեց ձայնային նռնակներ։ Այդ իրարանցման մեջ Սոսեն կորցրեց Անիին։ Նա անհանգստացացծ այս ու այն կողմ էր գնում։ Զանգեց Հայկին, ով երթի առաջին շարքերում էր։

-Հայկ, ալո, լսու՞մ ես

-Հա Սոսե, ու՞ր ես։

- Հայկ ես կորցրել եմ Անիին: Հիշու՞մ ես առավոտ իմ կողքն էր, կարմիր մազերով, սև վերնաշապիկով։ Հայկ հիմա մենակ է , ոչ մեկին չի ճանաչում, առաջին անգամ է ցույցի, խնդրում եմ մի բան արա գտնենք։

-Վայ Սոսե, դու լրիվ օյին ես, ես ըսքան մարդու միջից կարմիր մազերով աղջիկ ուրդի՞ց գտնիմ։

-Հայկ շատ եմ խնդրում, մի բան արա, ինձ տունը կսպանեն, եթե Անիին մի բան լինի։

-Լավ լը սպասի տեսնիմ ինչ կենեմ։

Հայկը փորձեց դուրս գալ ամբոխի միջից և ավելի ազատ տարածքներում փնտրել Անիին։ Սակայն ապարդյուն։ Անին չկար։ Հանկարծ նկատեց, թե ինչպես են երկու ոստիկան վազում մի աղջկա ուղղությամբ։ Կարմիր մազերով, սև վերնաշապիկով։ Հայկը միանգամից առաջ վազեց, բռնեց աղջկա ձեռքից ու տարավ։

-Օհ մայ գադ, ի՞նչ ես անում, թող ձեռքս։

-Ես ըդպես էլ գիդեի։ Անին ես չէ՞։ Տնաշեն գնացե ոստիկանների դեմը կայնել ես, ըբը որ տանեին քեզի։

-Վայ դու ո՞վ ես։ Անունս որտեղի՞ց գիտես։ Կամ քեզ ինչ` ես որտեղ եմ կանգնել։

-Քուր ջան, քանի հեղափոխության անմեղ նահատակ չես դառել, արի էս կողմ: Ես Սոսեի ընկերն եմ։ Խեղճ աղջիկը քեզի ման գուկա։ Սպասի զանգեմ ըսեմ օր գտելեմ քեզի։

Հայկը զանգեց Սոսեին։ Մի քանի րոպեից Սոսեն եկավ։

-Հայկ դու փրկիչ ես, ապրես։ Անի լա՞վ ես։ Շա՞տ ես վախեցել։

-Չէ, օքեյ ա, մենակ էտ նռակներն էին վախենալու։ Չհասկացա քեզ ոնց կորցրի։ Էս ի՞նչ էր։

-Հեչ, օրը ցերեկով թեթև հրավառություն էր,-կատակեց Հայկը։

-Վայ Հայկ , ժամանա՞կ ես գտել,- ասաց Սոսեն։

- Չէ հա, հատկապես օր Փաշինյանին տարել են,-ասաց Հայկը։

-Ո՞նց թե տարել են, բա հիմա ինչ ենք անելու,-հարցրեց Սոսեն։

-Դե սպասենք տեսնինք ժողովուրդը ինչ պտի էնե, մենք էլ միանանք։

-Անի դու երևի արդեն ուզում ես տուն գնալ, էսօրվա համար հերիք էր,-ասաց Սոսեն։

-Չէ, չէ ինչ ես խոսում, ես ուզում եմ մնամ։ Ես չեմ վախեցել, հավես ա։

-Դեմք է էս աղջիկը, կսե հավես է։ Ի՞նչն է հավես, հրավառությու՞նը,-ծիծաղեց Հայկը։

-Հա հրավառությունը,-ծամածռելով դեմքը ասաց Անին։

Ցուցարարաների շրջանում մի փոքր հուսահատություն կար։ Շարժման առաջնորդները ձերբակալված էին, ոստիկանները անցել էին ակտիվ գործողությունների, բազմաթիվ ակտիվիստներ բերման էին ենթարկվել։ Սակայն բոլորն էլ գիտակցում էին` նահանջելու իրավունք չունեն։ Մարդիկ սկսեցին ինքնակազմակերպվել։ Երթով ուղղություն վերցրին դեպի ոստիկանության շենք, որտեղ հավանաբար գտնվում էր Փաշինյանը։ Այդ պահին ժողովուրդը չուներ առաջնորդ, սակայն ավելի կազմակերպված էր քան երբևէ։ Սոսեն հանկարծ հիշեց հանրահավաքի ընթացքում Փաշինյանի հնչեցրած խոսքերը։ «Այս շարժումը ունի միայն մի առաջնորդ, և այդ առաջնորդը հենց դու ես, այդ առաջնորդը դու ես։ Այս հեղափոխությունը անհնար է կանգնեցնել, որովհետև հեղափոխության առաջնորդը ողջ հայ ժողովուրդն է»։ Սոսեն ևս մի անգամ համոզվեց, որ այս ժողովրդին, այս միասնականությունը կանգնեցնել անհնար է։ Ոմանք դժվարություններից, հարվածներց թուլանում են, ընկնում ու էլ երբեք չեն բարձրանում։ Իսկ ոմանց այդ հարվածներն ավելի մեծ ուժ ու վճռականություն են տալիս՝ նոր թափով պայքարելու համար։ Այժմ մարդիկ լավ գիտեին` ազատության ճամփան անհնազանդությունն է։ Ցուցարարները բավականին երկար ժամանակ մնացին ոստիկանոթյան շենքի դիմաց։ Այնուհետև երեկոյան կրկին հանրահավաք անցկացվեց Հանրապետության հրապարակում։ Մարդկանց հոսքը հրապարակ չէր դադարում։ Ապրիլի 22-ի հանրահավաքին մասնակցեց 150-200 հազար մարդ։

-Սոսե, էս ինչքան մարդ կա էստեղ։ Լայվերով որ նայում էի էսքան շատ չէին։

-Ոչ մի հանրահավաքի ժամանակ էլ էսքան չեն եղել Ան։ Էսօր աննկարագրելի շատ են։

Անին տեսածին չէր հավատում։ Ինչպե՞ս կարող են մարդիկ միանգամից, առանց առաջնորդի այսպես ինքնակազմակերպվել։ Ինչպե՞ս կարող է իշխանությունն այսպես թքած ունենալ սեփական ժողովրդի վրա, և ժողովուրդն էլ այս ամենից հետո ինչպե՞ս է կարողանում հույսը չկորցնել ու էլի պայքարել։

-Անհավանական երկիր է, անհավանական ժողովուրդ,-մտքում մտածեց Անին։

Հանրահավքին հաջորդեց ավանդական երթը։ Ինչպես հանրահավաքին, այնպես էլ այս երթին մասնակցողների թիվը գերազանցում էր նախորդներին։

-Էն «հուհ»-ը անելու ենք,-հարցրեց Անին։

-Իյա՜, էս դու էլ գիտես «հուհ»-ը,-ժպտաց Հայկը։

-Դե լայվերով տեսել եմ, որ անում էիք։

-Հա հատուկ քեզի համար էսօր էլ կենենք։

Երթի ընթացքում մարդիկ հաճախ վանկարկում էին «Միացեք» կամ «Մենք ենք տերը մեր երկրի»։ Սոսեն նկատեց, որ Անին լուռ քայլում է իրենց կողքով։

-Անի, է ինչ պասիվ ակտիվիտ ես, ինչի՞ չես գոռում։

Անին մի քանի վայրկյան լռեց։ Եվ ինչպե՞ս գոռար, որ ինքն է տերը այս երկրի, երբ ընդամենը մի քանի օր է ինչ Հայաստանում է, երբ ոչինչ չի արել այս երկրի համար, երբ շատ հաճախ խուսափել է շեշտել, որ ինքը հայ է։

-Ի՞նչ իրավունքով գոռամ, որ ես եմ տերը էս երկրի։ Երկիր, որտեղ չեմ ապրում արդեն 10 տարի, երկիր որով երբեք չեմ հետաքրքրվել։ Ես էստեղ հյուր եմ, ինձ թվում է հյուրերը տեր չեն լինում։ Գոռալու իրավունք ունես դու ու էստեղ հավաքված բոլորը, բայց հաստատ ոչ ես։

Սոսեն պապանձվել էր։ Անիիից այսպիսի պատասխան չէր սպաում։ Չգիտեր ինչ ասել։

-Անի, էս երկիրը քոնն է էնքանով, ինչքանով, որ իմն է, դու էստեղ իրավունքներ ունես էնքան ինչքան որ ես։ Ու կապ չունի, թե քանի տարի ես հեռու ապրել Հայաստանից։ Իմ ու քո մեջ նույն արյունն է հոսում, հայի արյունը։ Հավատա տարիները դրա դեմ անզոր են։ Էս երկրի տերը ես եմ, դու ես, բոլորն են։ Մենք ենք տերը էս երկրի։

Եվս մի քանի խոսք ու Անիի աչքերը կարցունքոտվեին։ Միթե՞ կարելի է այս փոքրիկ երկրում այսքան սեր ու նվիրում գտնել։

շարունակելի

ivy
15.07.2018, 04:00
շարունակությունը

Ապրիլի 23-ին վաղ առավոտից կրկին սկսցվեցին երթերը, փակվեցին փողոցները այս անգամ կրկնակի եռանդով ու ոգևորությամբ։ Այդ օրը տեղի ունեցավ անսպասելին։ Շարժման մասնակիցների երթը գլխավորում էին զինվորներն ու հոգևորականեերը։ Ուժն ու հավատը բառի բուն իմաստով կենդանություն առած առաջ էին տանում ժողովրդին դեպի հաղթանակ։ Մարդկանց բողոքի գործողությունները ընթացքի մեջ էին, երբ ազատ արձակվեց Նիկոլ Փաշինյանը։ Այդ լուրը քամու արագությամբ տարածվեց ողջ երկրով մեկ։ Ժողովրդի ոգևորությունն աննկարագրելի էր։ Փաշինյանի ազատ արձակվելուց ժամեր անց Սերժ Սարգսյանը հրաժարական տվեց։ Եվ կյանքում առաջին անգամ հայը թնդաց։ Թնդաց անասելի ուրախությամբ ու լիաթոք, կարծես իր ամբողջ կյանքում այդպես չէր ուրախացել։ Փողոցի մարդկանց նայելիս ստեղծվում էր տպավորություն, որ բոլորը մի տնից են և շատ վաղուց էին սպասել այս ցնծությանը, որ պարի, ծիծաղի ու գրկախառնության միջոցով արտահայտեն հոգիներում կուտակված անհոգ ուրախության փափագած կարոտը։ Երևի թե Երևանի փողոցներն այս տիպի համազգային տոն չէին տեսել, այսպես չէին տոնել անգամ ոչ մի Ամանոր, ոչ մի Սուրբ ծնունդ։ Սա ուրիշ տոն էր։ Տոն էր հաղթանակի, երազանքների իրականացման և հույսի վերածնունդի։ Տեսնելով անծանոթ մարդկանց, ովքեր իրար գրկում ու համբուրում էին, մարդկանց, ովքեր հեղեղում էին փողոցներն ու միմյանց շամպայնով, մարդկանց ովքեր փողոցում ու մայթում խորոված էին պատրաստում և հյուրասիրում անցորդներին և վերջիվերջո ծերերին և հաշմանադամներին, ովքեր մոռանալով տարիք և կարգավիճակ ցնծում էին բոլոր նման, անհնար էր դառնում զսպել արցունքները ...անհնար եղավ նաև Անիի համար։ Անին ակամա հասկացավ, որ իր սրտաբուխ լացը գալիս էր հոգու խորքից, ուր հայրենիքի հանդեպ տածած սերն էր, որ այնքան խնամքով թաքնվել էր օտարության քողի տակ։ Այո, այդ արցունքները խուսում էին հայ լինելու և հպարտության զգացողության մասին։ Անին այդ օրը վերդարձավ հայրենիք։ Վերադարձավ մտքով, գիտակցումով և սրտով։

Այդքան սպասված հաղթանակից հետո Հայստանը ապրլիր 24-ին աշխարհին նայեց պարզ ճակատով։ Եղեռնի 103-րդ տարելիցին երկիրը խաղաղ էր, մարդիկ ամեն տարվա նման երթով ուղևորվեցին Ծիծեռնակաբերդ, ծաղիկներ խոնարհեցին անմեղ զոհերի հիշատակին։ Անին էլ կյանքում առաջին անագամ եղավ Ծիծեռնակաբերդում։

Ապրիլի 27-ին շարժման ղեկավարները որոշեցին փոխել հանրահավաքի վայրն ու երթ կազմակերպեցին դեպի Գյումրի։ Երևան-Գյումրի ավտոերթին մասնակցեց 2000-ից ավելի մեքենա։ Սոսեն իհարկե օգտվեց ստեղծված հնարավորությունից և Անիին տարավ իր հետ Գյումրի։ Հարակից գյուղերի բնակիչներն այնքան ոգևորությամբ ու հիցմունքով էին ընդունում երթի մասնակիցներին, որ նրանք Երևան—Գյումրի ճանապարհը ստիպված եղան անցնել չորս ժամում։ Գյումրիում էլ նույնպիսի միասնականություն ու ոգևորություն էր տիրում։

-Անի՞, ի՞նչ տպավորություններ ունես։

-Սոսե, բառեր չեմ գտնում։ Էսքան մեքենա, էսքան մարդ։ Ինչքան բարի են բոլորը, ինչքան սեր կա էս ամենում։ Իրոք հիացած եմ։

Սոսեն ժպտում էր։

Հաջորդող օրերին Երևանում վերսկսվեցին զանգվածային գործողությունները։ Իշխող կուսակցությունը երկրում ստեղծված իրադրության պայմաններում չառաջադրեց վարչապետի թեկնածու։ Արդյուքնում Ազգային ժողովի ընդիմադիր կուսակցությունը առաջադրեց Փաշինյանին՝ որպես ժողովրդի թեկնածու։Հատուկ նիստը տեղի էր ունենալու մայիսի 1-ին։

Ամբողջ Հայաստանը սրտատրոփ սպասում էր մայիսի 1-ին։ Մինչ այդ մարդիկ իրար մեջ քննարկում էին, թե արդյո՞ք խորհրդարանի մեծամասնությունը կազմող կուսակցությունն իր ձայնը կտա ժողովրդի թեկնածուին, ի՞նչ կլինի դրանից հետո, որքանո՞վ է Փաշինյանը պատրաստ ստանձնել վարչապետի պաշտոնը։ Կարծիքներն իրարամերժ էին։ Բայց մի բան հստակ էր. ժողովուրդը դեպի նոր ապագա տանող ճանապարհի կեսն արդեն անցել էին։

Մայիսի 1-ին վաղ առավոտից Հանրապետության հրապարակն արդեն բազմամարդ էր։ Մարդիկ Երևանից և Հայաստանի տարբեր շրջաններից եկել էին միասին դիտելու Ազգային ժողովի նիստը և գալիք հաղթանակը միասին տոնելու։ Սոսեն ու Անին գնացին հրապարակ, իսկ Արամը, Գոհարն ու Սուրենը որոշեցին հետևել քվեարկությանը տանը՝ հեռուստացույցով։ Նիստը տևեց ավելի քան 8 ժամ։ Երևի երբեք Ազգային ժողովում այդքան հարցեր ու պատասխաններ չէին հնչել, երբեք մարդիիկ այդքան ուշադրությամբ չէին հետևել այդ նիստին։ Եվ հայ հեռուստադիտողը կյանքում երբեք այդքան երկար Ազգային ժողովի նիստ չէր նայել: Բոլորը հատկապես հիացմունքով լսում էին Փաշինյանի ելույթը. «Վիճակը նետված է, ժողովորդը հաղթանակած է, և ժողովրդի հաղթանակն ու ցնծությունը պետք է արձանագրվի հենց այսօր տեղի ունենալիք քվեարկության արդյունքում։ Եվ ուրեմն կեցցե՛ ազատությունը, կեցցե՛ Հայաստանի Հանրապետությունը, կեցցե՛ Արցախի Հանրապետությունը, կեցցե՛նք մենք և մեր երեխաները, որ ապրում ենք ազատ և երջանիկ Հայաստանում»։

Հարյուր հազարավոր մարդիկ հրապարակում և տանը՝ հեռուսատցույների դիմաց սպասում էին այսքան օրեր տևած պայքարի արդար հանգուցալուծմանը։ Քվերակությունը տեղի ունեցավ երեկոյան։ 45 կողմ և 56 դեմ. որոշումը չընդունվեց։

-Ժողովուրդ ջան խնդրում եմ ինձ հանրապետության հրապարակում սպասել, ես շատ շուտով կգամ այդտեղ,-ասաց Փաշինյանն Ազգային ժողովի դահլիճից ու նիստի ավարտից հետո ուղևորվեց հրապարակ։

Թե՛ հրապարակում, թե՛ տներում զայրույթի ու հիասթափության աննկարագրելի ալիք էր բարձրացել։ Մի բան պարզ էր` հարկավոր էր ընդվզել ևս մեկ անգամ, մի վերջին անգամ, և սիրո ու համերաշխության հեղափոխությունը կպսակվեր հաղթանակով։ Հրապարակում Փաշինյանին ընդունեցին հաղթանակած, անասելի ոգևերությամբ։ Որոշվեց հաջորդ օրը ողջ Հայաստանում հայտարարել տոտալ գործադուլ և դասադուլ: Վաղ առավոտից պետք է շրջափակվեին հանրապետության բոլոր երկաթուղիները, մետրոն, օդանավակայանը։ Պայքարը թևակոխում էր վերջին՝ հաղթական փուլ։

Մայիսի 2-ը այս բոլոր օրերի ամփոփ նկարագիրը եղավ։ Սա համահայկական զարթոնքի օր էր։ Ամբողջ Հայստանում գործադուլ և դասադուլ էր, երթևեկությունը կաթվածահար էր։ Գործադուլ էին հայատարարել անգամ օդանավակայանի աշխատակիցները։ Փակ էին բոլոր ճանապարհները։ Բաց էր միայն մեկը. դա ժողովրդի հաղթանակի ճանապարհն էր։ Մայիսի 7-ին Հայաստան ժամանեց հանրահայտ System of a down ռոքխմբի մեներգիչ Սերժ Թանկյանը, ով մեծ ուշադրությամբ հետևում էր հայաստանյան վերջին զարգացումներին։ Զվարթնոց օդանավակայանում նրան ջերմ ընդունելության արժանացրին։ Հանրապետության հրապարակում ևս նրան հազարավոր մարդիկ էին սպասում։

Անին Սոսեի և Հայկի հետ կանգնած էր առաջին շարքերում։ Անհամբեր սպասում էին Թանկյանին։

- Ով կմտածեր, որ կգամ Հայաստան ու Թանկյանին էստեղ կտեսնեմ,-ասում էր Անին։

- Դե քույրկս Հայաստանն այն երկիրն է, որտեղ երազանքներն իրակականում եմ,- ծիծաղեկով ասաց Սոսեն։

Եվս մի քանի րոպե և Թանկյանը հրապարակում էր։ Հավաքված բազմությունը աննկարագրելի ոգևորությամբ ողջունեց հայրենակցին։ Թանկյանն այնքան էր հուզվել այդ ընդունելությունից, որ խոսքեր չէր գտնում ասելոււ։ Հանկարծ սկսեց երգել. «Բարի արագի՜լ, բախտի արագի՜լ…»։ Անին ամբողջ մարմնով փշաքաղվեց։ Հիշեց, թե ինչքան չէր սիրում այս երգը և ամեն անգամ սկսվելուն պես անջատում էր։ Իսկ այսօր նա ոչ միայն լսում, այլ ամբողջ սրտով ու հոգով զգում էր այս երգը։ Հայացքն ուղղեց հետևում հավաքված բազմությանը ու տեսավ, թե ինչպես են մարդիկ արցունք ու ժպիտ իրար խառնած երգում նրա հետ։ Անիի արցունքներն էլ կարոտի ելևէջների ներքո հոսում էին այտերն ի վար։

Անին ու Սոսեն անասելի տպավորված վերադարձան տուն։ Տանն էլ ինչպես միշտ ուղիղ եթերներով հետևել էին այդ ամենին։ Իսկ հաջորդ օրը գումարվելու էր Ազգայն ժողովի նիստը։

-Ես անհամբեր սպասում եմ վաղվան։ Տեսնես ինչ կլինի,- ասաց Անին։

-Ինձ թվում է ամեն ինչ լավ կլինի, Փաշինյանը կընտրվի։ Եթե էսքանից հետո էլ պտի չընտրեն ես չգիտեմ,-վառելով հերթական ծխախոտը ասաց Սուրենը։

-Քեռի՞, ես չգիտեի, որ դու այսքան լավատես ես,-ծիծաղելով ասաց Սոսեն։

-Ես հավատում եմ, հաստատ ընտրելու են, վաղվանից նոր վարչապետ ենք ունենալու,- խոհանոցից գոռում էր Գոհարը։

-Օհ աստված իմ։ Փաստորեն ոչ միյան երկրում, այլ նաև մեր տանն է իրավիճակ փոխվել։

-Բա Սոսե ջան, տեսնու՞մ ես հեղափոխությունը ինչեր է անում,-ժպտաց Արամը։

-Վաղն էլ ենք գնում հրապարակ չէ՞,-հարցրեց Անին ։

-Հա իհարկե։ Բայց վատ չէր լինի եթե բոլորով գնայինք։

-Ճիշտ ես բալես, բոլորս միասին կգնանք հրապարակ։

-Հա, հա հաստատ։ Տանը հեռուստացույցով նայելու փոխարեն կգանք ընտեղ,-ասաց Սուրենը։

-Էնտեղ բոլորս սպիտակ վերնաշապիկներով ենք լինելու ի նշան խաղաղության։

-Մեկ էլ «դուխով» գլխարկներով,-ծիծաղեց Անին։

Առավոտյան ամբողջ հրապարակը սպիտակի մեջ էր։ Խաղաղություն էր ամենուր, հատկապես մարդկաց հոգիներում։ Նրանք էլի սրտատրոփ, բայց այս անգամ մի ներքին հանգստությամբ սպասում էին հաղթանակին։ Եվ այն եկավ:

2018 թվականի մայիսի 8-ին՝ Շուշիի ազատագրման 24-րդ ամյակին, Հայաստանն իր փառահեղ հաղթանակներին ավելացրեց ևս մեկը։ Քսանվեց տարի առաջ, հենց այս օրը հայ ժողովորդն իր անկոտրում կամքի շնորհիվ ազատագրել էր Շուշին, և հիմա այդ նույն անկոտրում կամքով, անսահման սիրով ու նվիրումով նրանք «ազատագրեցին» Հայաստանը, բացելով Հայոց պատմության մի նոր ու լուսավոր էջ, որտեղ գրվելու էր միայն սիրո, երջանկության ու միասնության մասին։ Այո, սա փառահեղ հաղթանակ էր։ Հաղթանակ սեփական վախերի, անվստահության ու անմիասնականության հանդեպ։ Հաղթանակ, որը եկավ ապացուցելու, որ երբ ժողովորդը դառնում է մի բռունցք, նրան կանգնեցնելն անհնար է, երբ սերն ու համերաշխությունը թևեր են առնում, նրանց թռիչքն անկասելի է։ Ժողովուրդն արեց իր քայլը, ոտքի կանգնեց, պայքարեց, հավատաց, չհուսահատվեց, համբերեց, սպասեց ու վերջում…բոլորի աչքերում ու սրտերում թավշյա հաղթանակի կրակը վառվեց։

Սոսեն ու Անին անթարթ հայացքով նայում էին երեկոյան լույսերի մեջ ողողված Երևանին։ Պատշգամբից քաղաքը երբեք այսքան պայծառ ու լուսավոր չէր երևացել։

-Սոսե գիտես չեմ պատկերացնում թե էս ամենից հետո ոնց եմ հետ գնալու ԱՄՆ։ Իմ մոտ տպավորություն է, որ մի ամբողջ կյանք էստեղ եմ ապրել, երբեք չեմ էլ գնացել Հայաստանից։ Աննկարագրելի են զգացողություններս։

-Արյունը ջուր չի դառնում Ան։ Մի անգամ էլ համոզվեցի դրանում։ Չես պատկերացնի, թե ինչ ուրախ եմ, որ պատկերացումներդ, վերաբերմունքդ փոխվեց Հայաստանի հանդեպ։ Անկեղծ ես էլ մեր փողոցային վայրիվերումներին շատ կկարոտեմ։ Այ իսկ Սևան ու Տաթև մինչև գնալդ անպայման կայցելենք , խոստանու եմ,-ժպտալով ասաց Սոսեն։

Սուրենը վաղ առավոտից կանգնած էր պատուհանի մոտ։ Խորազուզված մտքերի մեջ՝ նա վառում էր արդեն քանիերրորդ ծխախոտը։ Անընդհատ հիշում էր երեկվա խոսակցությունը Արամի ու Գոհարի հետ:

-Սուրեն ես իհարկե չէի մտածի, որ նման բան կասեմ։ Բայց երկրում այսքան բան փոխվեց, դու դա քո աչքերով տեսար։ Իսկ եթե վերադառնա՞ք Հայստան։

-Գոհար հասկանում ես ամեն ինչ այդքան հեշտ չքէ։ Ես չեմ կարող հենց այնպես թողնել ու վերադառնալ։ Տուն, աշխատանք. ես այստեղ ոչինչ չունեմ։

- Իսկ հե՞շտ էր 10 տարի առաջ թողնել ամեն ինչ ու գնալ։ Իհարկե գնալն ավելի հեշտ է։ Բայց Սուրեն սա քո հայրենիքն է, քո տունն է։ Դու հեռուներում անելիք չունես,-ասաց Արամը,-ես ու Գոհարը ձեզ կօգնենք։ Աշխատանք էլ կգտնեք, տուն էլ։ Դու միայն ցանկություն հայտնիր կտրվել այդ օտարությունից։

Անին սենյակում իրերն էր հավաքում։ Հանկարծ ներս մտավ Սուրենը, նստեց Անիի կողքին։

-Անի ես քեզ ինձ հետ Հայստան բերեցի, քանի որ հասկանում էի, որ կապդ հայրենիքի հետ լրիվ մարել է, դու կտրվել ես արմատներիցդ։ Ես հույսով էի, որ այստեղ գալով քո մեջ ինչ-որ բան կփոխվի, կսիրես Հայստանը։

- Դե հա, հույսերդ արդարացան պապ, շատ բան փոխվեց, really,-թեթև ժպտալով ասաց Անին,- մի տեսակ ափսոսում եմ, որ գնում ենք: Ես ինձ վերջապես հայ եմ զգում: Կարոտելու եմ շատ ու բոլորին:

Սուրենը լուռ ու անխոս դուրս եկավ սենյակից, և Անին, որ զարմացած գնաց հոր հետևից, լսեց մոր ու հոր 10 վայրկյան տևած խոսակցությունը:

-Անահիտ, իրերդ հավաքիր, գալիս ես Հայաստան:

ivy
15.07.2018, 04:02
10. Վասն հեղափոխության

Մի 1826 թիվն էր, երևի երկուշաբթի, դե կամ էլ հինգշաբթի, ո՞վ իմանա, ապագա դիվանագետ ու քաղաքական գործիչ Բիսմարկը, մտամոլոր նստած Պլամանի դպրոցի վեցերորդ, ամենից փոշոտ աստիճանին, որի ձախակողմյա հատվածում փոքրիկ ճաք կար, ընտանիքի անդամներին նամակ էր գրում (փաստերը գուգլել եմ, դետալներն էլ հիվանդ երևակայությանս արդյունքն են)։ Նամակում բողոքում էր դպրոցից, իսկ ավելի կոնկրետ՝ աստիճանի ճաքից, երևի որովհետև այն շատ փոքր էր ու ոչ մեկի չէր խանգարում։ Հետո փոքրիկի խելքին փչեց նամակի վերջում ավելացնել՝ «Հեղափոխությունները հորինում են ռոմանտիկները, իրականացնում են ֆանատիկոսները, օգտվում են սրիկաները»։
2018 թիվն ենք, հունիսը, մի աղջնակ, նստած նկուղի ամենահով անկյունում, արագ-արագ անհասցե նամակ է գրում, ու վերջում ավելացնում. «Հեղափոխությունը հորինում են երազողները, իրականացնում են երազողները, օգտվում են երազողները»։ Ու գիտե՞ք ինչի,՝ էդ աղջիկը ներկա է եղել մի էնպիսի հեղափոխության, ինչը երազող ժողովրդին մեծ հույս է տվել, որ երկիրը երկիր է, ոչ թե մոնոպոլիա, հեղափոխություն, ինչի մասին դեռ երկար են խոսելու, ինչի մասին դեռ շա՜տ արձանագրություններ կպահվեն Հայաստանի պատմության թանգարանում։ Արձանագրությու՞ն, արձանագրությու՛ն, մեկն էլ ես թողնեմ պատմության թանգարանին, թոռներիս ու ծոռներիս։ Հա, ծոռներիս ծոռներին էլ…
Կարծեմ ապրիլի սկիզբն էր, երբ սկսվեցին շարքային ցույցերը թեժանալ։ Ուրախ էի, շատ ուրախ։ Գիտե՞ք՝ ինչի, ես մեկն եմ, ով անընդհատ բողոքում է, ընդդիմանում, ինչ֊որ խնդի՞ր է հուզում իրեն, բարձրաձայնում է, հետևանքնե՞ր, ի՞նչ հետևանքներ, չէ՞ որ խոսքի ազատություն կա Հայաստանում։ Ահա, բա չէ։ Ու երբ գիտակից դառնալուց հետո երազում ես օր առաջ լքել Հայաստանը, գնալ ու ապրել մի վայրում, որտեղ օրենքները միայն ձևի համար գրված չեն լինի, երբ համոզված ես, որ քո տեղը կարծրատիպերի երկիր Հայաստանը չէ, ու հանկարծ մի տեղից լույս է վառվում, էն ամենաուժեղներից, հասկանում ես, որ քո միակ հնարավորությունը այս պայքարում հաղթելն է, ու որ անգամ պատրաստ ես էդ հաղթանակի համար հոգիդ սատանային էլ վաճառել: Հենց էդ ժամանակ դու կամ հետևում ես բոլորին, կամ սկսում պայքարի քո տարբերակը փնտրել: Ու ես իմ տարբերակը գտա. հումորներ անել այդ իրադարձությունների վերաբերյալ ու հրապարակել ֆեյսբուքում (նպատակը ուղղակի մարդկանց ալտերնատիվ տարբերակով իրադարձությունների մասին իրազեկելն էր): Քննադատություններին ու էդ ամենից հեռու մնալու հորդորներին զուգահեռ՝ ակցիան քանի գնում, էլ ավելի էր ծավալվում, իսկ ամբողջ ֆեյսբուքը լցված էր #մերժիրսերժին հեշթեգով հրապարակումներով։ Բայց դե մերոնց չես համոզի, հրապարակումներիս կեսը ջնջել էին տալիս...
Ինչքան հիշում եմ ամսի 17-18ն էր, երբ փոքրամասշտաբ, բայց դասադուլ հայտարարվեց։ Ես էլ եկա, դասարանում հայտարարեցի, երեխեքը համաձայնվեցին, բայց ոչ իրենց ծնողները, ու ոչ տնօրենս։ Հիասթափեցնող էր, ինչ խոսք: Հաջորդ մի քանի օրերին անհնազանդության փորձեր արվեցին Եղեգնաձորի պետական քոլեջի ուսանողների կողմից, ու արագ էլ կանխվեցին ոստիկանության կողմից: Իսկ ե՞ս, ես դեռ միայն դասադուլ էի ծրագրում, դասարանիս անունից դաշինքներ կնքում մեր դպրոցի մյուս դասարանների, ինչու չէ նաև մյուս համայնքների դպրոցների հետ: Մասսայական դասադուլ անելու գաղափարը, ինչպես արդեն ասացի, անթել հեռախոսի նման տարածվում էր ողջ դպրոցում: Հենց էդ ժամանակ կնքվեց Եղեգնաձոր-Մալիշկա դաշինքը, ու անցանք կոնկրետ գործողությունների, բայց հաջողությամբ, դե ավելի ճիշտ անհաջողությամբ ճնշվեցինք...
Ապրիլի 23, բոլորս սուս ու փուս նստած ենք դասի էն պայմանավորվածությանբ, որ ուղիղ ժամը չորսին բոլոր գյուղերը, քոլեջը ու երեք դպրոցները պիտի զանգվածային ցույցի անցնեն, մեկ էլ դպրոցներից մեկի 7֊րդ դասարանցիները դասադուլ հայտարարեցին ու սկսեցին գոռգռալով պահանջել նախկին վարչապետի հրաժարականը։ Հա, իրենք ինձնից ու հազարավոր ուրիշ մեծերից դուխով էին, որովհետև անգամ էդ ժամանակ ոչ մեկ տեղից չշարժվեց, բացի ոստիկանությունից, իհարկե։ Ես էլ էի անշարժ, դուրս էի էկել փողոց ու ուղղակի նայում էի, թե ոնց է ոստիկանությունը վազում «մի մատ» երեխեքի հետևից, ու էդ երեխեքը ոնց են գոռալով փախչում, թե բա՝ «միլիցաներն էկան, արագ վազեք, արա՜գ»։ Բայց մի բան ինձ իսկապես տպավորեց. երեխաների հետևից վազող ոստիկաններից մեկը ինձ ու էլի մի քանիսին տեսնելով մոտեցավ, շշուկով ասաց՝ «մի-ա-ցեք, մի-ա-ցեք»: Ու պետք է ոգևորությունս տեսնեիք, բառերով նկարագրելու չի, է: Բայց ես դեռ անշարժ էի: Արդարանամ, ես էդ գրողի տարած ժամը չորսին էի սպասում…
Արդեն ժամը մեկն էր, երբ ավտոմեքենաներով, մեծ աղմուկով, ձայնային ազդանշաններով ու միանալու կոչերով մակիշկեցիք մտան քաղաք: Մտնելուն պես էլ ամբողջ Եղեգնաձորը ոտքի կանգնեց ու լցվեց փողոցները: Պատկերավոր ո՞նց նկարագրեմ, Վայոց ձորը, որ ոչ մի ցույց չէր անում, երբ ամբողջ Հայաստանը ոտքի վրա էր, հանկարծ արթնացավ ու սկսեց պայքարել: Ու առանց չափազանցնելու, հենց մեր մարզը միացավ ակցիային, Սերժ Սարգսյանը հրաժարական տվեց: Հրաժարական, հասկանու՞մ եք, ու էս հաղթանակին արժեր հասնել նաև այն բանի համար, որ տեսնեիր էդ մարդկաց դեմքերը, էդ «ամոթ ա, գնացեք դաս սովորեք, ինչ եք ընգել փողոցները», «անիմաստ ժամանակ եք ծախսում, էս ինչ կապիկություն ա», «այ մարդ, ոչ մի բան էլ չի փոխվելու» գոռացող հայացքները։ Տեսնել ու ուրախանալ, որ հիմա սերունդին սերունդ կհամարեն, որ կհասկանան՝ իրենց հաջորդել է ազատության ու արդարութան համար պայքարող երիտասարդություն։
Դե, մյուս օրերը սովորական էին, դասի չէինք գնում, մոտ մի ժամ քայլարշավ ու տուն, քայլարշավ ու տուն, էլի ,էլի, բայց երթևեկությունը դրանից ընդհանրապես չէր տուժում, ու ըստ իս, արդյունավետ չէին նման ցույցերը: Բայց ահա ցույցերից մեկի ժամանակ որոշեցինք ուղղակի փողոցը փակել, կանգնել ու չթողել, որ ավտոմեքենաները գան-գնան: Ինչքան շատ ադրենալին, էմոցիաներ կային էդ ամենի մեջ, ու ինչքա՜ն սիրուն պահ էր, երբ կանգնելու փոխարեն նստեցինք ասֆալտի վրա, քոչարի պարեցինք, սկսեցինք խաղալ, հետո հասկանալով, որ միայն մեկ փողոց փակելը բավական չէր մարդկանց հունից հանելու համար, բաժանվեցինք ու սկսեցինք փակել բոլոր փողոցները: Կային վարորդներ, որ կանգնում, սատարում էին, անգամ իրենց ավտոմեքենաներով օգնում, ու կային այնպիսիք, որ ինչ ասես ասում էին ու մի բան էլ փորձում վրաերթի ենթարկել մեզ: Չէի կոտրվում: Չէինք կոտրվում՛: Ուղղակի ժպտում էինք ու չէինք թողնում, որ անցնեն: Ինչքան հավես էր, երբ մոռանում էիր ուղղակի, ում հետ ես փողոց փակում, ինչպես ես փակում, դա քո առաջադրանքն էր՝ ամեն գնով «հողերը» չզիջել վարորդներին, ու ինքնապաշտպանական հերոսամարտը հպարտությամբ հաղթանակի հասցնել: Թող ինքնագովք չլինի, բայց մի բան ասեմ. նկատելով, որ մի ավտոմեքենա փակված փողոցից չգիտես՝ ոնց ճողոպրել, անցել էր, որոշեցի բաց չթողնել, ամբողջ ուժով վազեցի, դեմը կտրեցի ու չթողեցի, որ առաջ գնա, մի պապիկ նկատելով ասաց. «այ, տեսեք, այ էն աղջիկն ա եռանդով «պայքարում», մի նայեք՝ ինչ ճարպիկն ա»: Դե ով էլ նման բառեր լսեր էլ ավելի ոգևորված կպայքարեր, չէ՞: Ու չնայած էդ օրվանից հետո շատ լսեցի «հա, էն Աստղիկը՞, որ փողոցներն էր փակել», «հա, քո մասին լսել ենք» արտահայտություններ, մեկ է, «սխրագործություններս» հպարտությամբ եմ հիշում, թոռնիկներ ջան...

ivy
15.07.2018, 04:03
11․ Մի հայի օրագիր

Դեռ մի օր էլ չկար, որ տեղափոխվել էինք նոր տուն, երբ սկսեցի դասավորել իրերս։ Ես այդ ժամանակ 16 տարեկան էի։ Տանը խառնաշփոթ էր, ես փորձում էի ընտելանալ նոր միջավայրին, ընկերներ ձեռք բերել։ Սենյակս փոքր էր, բայց հարմարավետ։ Իրերս դասավորելու ժամանակ մի փոքրիկ արկղ գտա: Առանձնապես կարևոր բաներ չկային դրա մեջ: Հնաոճ զարդեր, մի քանի գիրք ու որոշ անպետք իրեր։ Իմ ուշադրությունը գրավեց կարմիր կազմով մաշված մի տետր։ Բացեցի այն, կարդացի մի քանի տող. պարզվեց՝ դա օրագիր է, տատիկիս օրագիրը։ Օրագրի գոյության մասին ինձ ոչ ոք ոչինչ չէր պատմել, այդ պատճառով էլ մտածում էի՝ մի հետաքրքիր բան կգտնեմ։ Սկսեցի ագահությամբ կարդալ՝ մոռանալով և՛ սենյակս, և՛ իրերս։ Ու գտա...
Ես երբեք չեմ մոռանում այդ տողերը, այդ պատմությունը։ Տատիկս ինձ շատ է պատմել այն, բայց ոչ այդպես։ Ուզում եմ, որ հիմա բոլորն այն իմանան ու այդպես իմանան։
Ահա ամբողջը...

«Մարտի 19 (2018)
Ես միշտ լռել եմ, չնայած զգացել եմ, որ բոլորից ավելի ունեմ խոսելու կարիք։ Հոգումս շատ խոսքեր, մտքեր ու դատողություններ են կուտակվել։ Էլ չեմ կարող դիմանալ, պիտի խոսեմ ու...գրեմ... ու ազատություն տամ մտքերիս, որ այսքան ժամանակ բանտարկված են եղել։
Ինձ սովորեցրել են լռել, հանդուրժել, հնազանդվել ու համբերել...անվերջ։ Հանցավոր լռություն։ Ուղեղումս փորձել են մեխել «մեկ է՝ ոչինչ չի փոխվի», «քո գործը չէ», «մի ծաղկով գարուն չի գա» «ճշմարտությունները» նույնիսկ...դպրոցում։ Բայց ես չեմ հավատացել երբեք, մտքումս զայրացել եմ, ըմբոստացել։ Ինչպե՞ս կարելի է հանձնվել՝ առանց փորձելու, հիասթափվել այդքան շուտ, ապագան թողնել բախտի քմահաճույքին, ձեռքերը ծալած նստել ու սպասել հրաշքի...Մի՞թե մենք այդքան անզոր ենք...մի՞թե ես այդքան անզոր եմ... Կա մի բան, որ ինձ հանգիստ չի տալիս, տանջում է միտքս անընդհատ...
«Մի բան պակասում է բոլորին, բոլորի՜ն: Անորոշ ձանձրույթ, ջղայնություն, ինքնապատճառ թախիծ,- ահա՛ անհատի հանապազօրյա կյանքը: Հարուստն իրեն աղքատ է զգում իր հարստության մեջ, նյութապես երջանիկը՝ բարոյապես դժբախտ: Կա, կա մի բան, որ թունավորում է մեր կարճատև ուրախության վայրկյանները, սպանում ժպիտը մեր շրթունքների վրա, խլում մեր քունը, մեր հոգեկան անդորրությունը և սարսափեցնում անարև ծերության ու մահվան ուրվականներով.... Ի՞նչ է նշանակում սա: Ո՞վ է, ի՞նչ է այդ խորհրդավոր ուժը:
- Դա մեր խիղճն է, ընթերցո՛ղ, մեր գիտակցությունը, թե բարի չենք, առաքինի չենք, հայրենասեր չենք, թե կատարյալ Հայ և մարդ չենք»,- կարծես երեկ գրել է Գարեգին Նժդեհը...


Մարտի 21
Հիմա գիշեր է, օրվա իմ ամենասիրելի ժամանակը։ Ամբողջ աշխարհն արդեն քաղցր երազներ է վայելում Մորփեոսի գրկում, իսկ ես արթուն եմ, իսկ ես տխուր եմ։ Ինձ այցելել են իմ գիշերային հյուրերը՝ մռայլ մտքերս, երազանքներս, որ երևի երբեք չեն իրականանալու, վախերս... Տանը հյուրեր ունեինք արտասահմանից։ Իրենց կյանքից էին պատմում, կարոտից։ Ասում էին՝ շատ է փոխվել երկիրը։ Կարոտել են, բայց վերադառնալու միտք չունեն։ Խղճում եմ նրանց։ Ես տեսա կարոտի չոր արցունքներ նրանց աչքերում...Տխուր է...
... Շուրջբոլորս հիասթափության, դառնության ու թույնի հեղձուցիչ մթնոլորտ է։ Խեդվում եմ։ Այսպես ապրել անկարելի է։ Մինչև ե՞րբ ենք հանդուրժելու կեղծիքն ու սուտը, չարությունն ու բռնությունը մեր կյանքում։ Ստրո՞ւկ ենք, ինչ է...հայրենի երկրո՞ւմ։ Շտապել է պետք։ Անդունդի եզրին ենք հայտնվել...Մի՞թե սա է վերջը մի ազգի, որ երբեք չի հանձնվել, չի հուսահատվել...Մի՞թե Անդրանիկն ու Նժդեհը այս անփառունակ օրվա համար էին արյուն թափում...մի՞թե մենք «չենք հոգում նրանց գործը, որ կիսատ մնաց»...Ունե՞նք մենք այդպիսի բարոյական իրավունք...Չունենք...Չեմ ուզում ամոթով գլուխս խոնարհել նրանց առաջ, հաջորդ սերունդների առաջ...Մենք չենք կարող այսպես շարունակել, չենք կարող... «Չե՞ս զգում, երիտասարդ ընթերցող, թե ինչպե՛ս մահաշունչ կեղծիքից խորշակահար է լինում այն ամենը, ինչ որ գեղեցիկ, վսեմ, հերոսական է մեր կյանքում: Չե՞ս տեսնում, թե ինչպե՛ս մանրացել ու գռեհկացել են մեր ժողովրդի որոշ տարրերը: Թե որքան մեծ է ստորության ուժը մեր կյանքում: Չե՞ս զգում արդյոք, թե խեղդվում ես շրջապատիդ մահաշունչ կեղծիքի մեջ: Կեղծիք մահ ասել է, դանդաղ մահացում, իսկ մեզ պետք է ապրել որպես ժողովուրդ: Տե՛ս, հայրերդ իրար ավելի են ատում, քան արտաքին թշնամուն»,- ասում էր Նժդեհը իր ժամանակների համար։ Բայց հիմա էլ նույն վիճակն է, ոչ մի փոփոխություն...

Մարտի 25
Կրկին խոսակցություններ արտագաղթի մասին։
Ես չեմ ընդունդում «որտեղ հաց, այնտեղ կաց» փիլիսոփայությունը։ Դա ավելի շուտ ինքնաարդարացում է, ինքնաքողարկում։ Չէ՞ որ ավելի հեշտ է հեռանալ, մոռանալ, մեղքը գցել ուրիշի ուսերին և ոչ թե մնալ ու պայքարել մինչև վերջ, կատարել սեփական պարտականությունները, պաշտպանել սեփական իրավունքները։ Ավելի հեշտ է մեղադրել ուրիշներին ու փախչել թուլությունդ ու ծուլությունդ թաքցնելու համար։ Բոլորն ուզում են երջանիկ, բարեկեցիկ ու արդար երկրում ապրել, բայց ոչինչ չեն անում դրան հասնելու համար։ Փոփոխություն են ուզում, բայց փոխվել չեն ուզում։ Սպասում են, որ երկնքից հրեշտակ գա ու իրենց պարգևի այդ երկիրը։ Երբ պիտի հասկանանք՝ ոչ ոք պարտավոր չէ մեզ օգնել, մենք մենակ ենք։ Միայն մեզ փոխելով կարող ենք փոխել մեր շրջապատը։ Չէ՞ որ երկիրը ունի մեր, մեր խնամքի կարիքը...Ինչպե՞ս կարող է Հայաստանը լինել արդար, օրինապահ ու ուժեղ, եթե հայերը այդպիսին չեն...Հերիք է կրկնել «երկիրը երկիր չէ» նախադասությունը։ Խեղճ երկիր, որ նման զավակներ ունի...
Հայ ժողովուրդը նմանվում է Փոքր Մհերին, որ իրեն փակել է Ագռավաքարում ու սպասում է լավ օրերի։ Երկար, անավարտ սպասում...
«Պատմության դառնադառն դասերից խրատված` նա գիտի այժմ, որ անիրավված ժողովուրդների արյունն ու արցունքը պիտի չդադարեն, մինչև որ նրանք ինքնօգնությամբ ոտքի չկանգնեն, մինչև չհզորանան հոգով...Քեզնից զատ,- խրատում է պատմությունը,- ո՛չ ոք չի կարող բարեփոխել քո դրությունը: Ինքնափրկություն, ահա՛ պատմության թելադրանքը: Հայը հասկացա՞վ այդ` նա կանգնած կլինի փրկության անշեղ ճամփին»,- ասել է մեծն Նժդեհը։

Մարտի 28
...Այո՛, Հայաստանը միայն փառավոր անցյալ, բարոյական հաղթանակներ ու անխախտ հավատ ունեցող երկիր-դրախտավայր չէ։ Հայաստանը նաև սև ու արյունոտ օրեր տեսած, միայնակ ու տառապյալ, դժբախտ երկիր է։ Ինչքան շատ եմ ճանաչում նրան, այնքան մեծանում է սերս նրա հանդեպ, և ես զգում եմ, որ այն անկեղծ է ու ջերմ։
Ինձ խելագարության է հասցնում այն միտքը, որ երբևէ կարող եմ բաժանվել հայրենի հողից, հեռանալ, լքել նրան։ Շնչել ուրիշ օդ, քայլել օտար հողի վրա, խոսել օտար լեզվով, բաժանվել հայրենի լեռներից...Ապրել միգուցե ապահով, բարեկեցիկ կյանքով, բայց ոչ լիարժեք։ Ու մի «գեղեցիկ» օր էլ մոռանալ հայրենի քաղաքի ճանապարհները, հարազատ մարդկանց, լեզուս...ինքնությունս...ինձ...
Գիտակցել, որ օտարն իր՝ տիրոջ իրավունքով կարող է ինձ ճնշել, չհարգել...չներել...չսիրել...Չէ՛։ Դա իմ ուժերից վեր է։ Չեմ կարող, չեմ ուզում...

Ախր ես ինչպե՜ս վեր կենամ գնամ,
Ախր ես ինչպե՞ս ուրիշ տեղ մնամ:
Ախր ուրիշ տեղ հայրեններ չկան,
Ախր ուրիշ տեղ հորովել չկա,
Ախր ուրիշ տեղ սեփական մոխրում
Սեփական հոգին խորովել չկա,
Ախր ուրիշ տեղ
Սեփական բախտից խռովել չկա:
....Ախր ուրիշ տեղ
Հողի մեջ այսքան օրհնություն չկա,
Այսքան վաստակած հոգնություն չկա...
....Ամեն մի քարից, առվից, ակոսից
Իմ աչքերով իմ աչքերին նայող
Մանկություն չկա…
....Ախր ես ինչպե՞ս ապրեմ առանց ինձ:
(Համո Սահյան)

Ես սիրում իմ Հայաստանը՝ թեկուզ անզարդ, աղքատ, փոքր, դժբախտ...ԻՄ Հայաստանը...ինձ ծնող ու սնող, ինձ սիրող ու փայփայող, ներող ու մխիթարող իմ Հայաստանը...Հսկա լեռների ու քարերի, խենթ գետերի ու այրող արևի իմ Հայաստանը...իմ Հայաստանը, իմ հոգու քանդակագործը, իմ դիմագծի նկարիչը, իմ ուսուցիչը...Նա, ում առաջ ես հանում եմ բոլոր դիմակներս, ում պատմում եմ վշտերս, ցավերս ու սփոփանք ստանում...Իր զավակի վիշտը ողբացող ու նրա ուրախությամբ երջանկացող մայր-Հայաստանս...«դառն ու անուշ» Հայաստանս...

Դու հպարտ չես, իմ հայրենիք,
Տրտում ես դու և իմաստուն.
Կիզում է քեզ մի հուր կնիք,
Մի հմայող ու հին խոստում:
Եվ միթե այդ վշտիդ համար
Չեմ սիրում քեզ այսպես քնքուշ
Եվ խոնարհվում քեզ պես համառ,
Օ՜, հայրենիք դառն ու անուշ…
Չշլացա խնդուն փառքիդ
Անցյալ ու հին փայլով երբեք.—
Սիրեցի հեզ, անքեն հոգիդ.
Եվ երգերդ մեղմ ու բեկբեկ:
Խեղճությունդ խավար ու լուռ,
Աղոթքներդ դառն ու ցավոտ,
Զանգակներիդ զարկը տխուր,
Եվ խուղերիդ լույսերն աղոտ…
(Վահան Տերյան)

Մարտ 31
Էլի Նժդեհ եմ կարդում։ Մեծ մարգարե է Նժդեհը։ Եթե նրա ուղենշած ճանապարհով ընթանայինք, այս ճահճում չէինք լինի։ Դրսում տաք գարուն է։ Այսօր փողոցով քայլելիս նոր բան նկատեցի. «Իմ քայլը»։ ԱԺ պատգամավոր Նիկոլ Փաշինյանը իր համախոհների հետ սկսել է «Իմ քայլը» նախաձեռնությունը։ Չեմ կարծում, որ դրանով բան կփոխվի...
...Չէ՛, պիտի՛ փոխվի...պիտի փոխենք...մե՛նք...հենց մե՛նք։ Ես հավատում եմ մեր ուժին, գիտեմ՝ այս իրավիճակը երկար շարունակվել չի կարող։ Պայթյուն լինելու է։ Միայն թե ուշ չլինի...Ապագան երբեմն այնքան անհույս է թվում...
«Ի՞նչ, հայ երիտասարդություն, մեռելի ականջի՞ն է հնչում իմ խոսքը: Ո՛չ, ես հավատում եմ քո ներքին վերանորոգիչ ուժին, ինչպես և քո ջահել թևերի թափին: Ես զգում եմ, թե ինչպես զայրույթն ու ամոթը, միացած սրբազան ինքնադժգոհության, այրում են քեզ: Ես տեսնում եմ, թե ինչպես սեղմվում է քո բռունցքը կեղծիք կոչված հրեշի դեմ: Դու դողում ես կատաղությունից և արդեն նախաճաշակում քաղցրությունը պայքարի, որի մեջ պիտ սպանվի կեղծիք հսկան: Ահա՛, դու զայրույթով հետ ես մղում անզիղջ հայրերիդ հոգևոր խնամակալությունը և նրան պարտադրում քոնը: Սկսվում է պայքարը որդիների և հայրերի միջև: Ճշմարտության և կեղծիքի միջև: Կռիվը Դավթի և Գողիաթի միջև... - «Ինձ թեթև գործ մի՛ տաք, ես ուզում եմ բարձրացնել այն հսկա լեռը և նետել ծովը»: Ա՜հ, այդ ձայնն է քո ազնիվ փառասիրության, հայ երիտասարդություն, որի համար անկարելին հայկական բառ չէ» (Նժդեհ)։

Ապրիլի 10
Կարծես թե սառույցը հալվում է։ «Իմ քայլը» նախաձեռնությունը բոլորի քննարկման առարկան է դարձել։ Շատերը հույսով են լցվել, սատարում են Փաշինյանին ու իր գործընկերներին, իսկ ոմանք շարունակում են հոռետես մնալ։ Միգուցե եկել է ժամը վերագտնելու մեզ, վերածնելու մեզ։ Միգուցե սա է մեր հնարավորուոյունը, որին երկար, շատ երկար ենք սպասել։ Ես ուզում եմ, շատ եմ ուզում, որ ամեն ինչ հենց այդպես լինի։ Մի՞թե դա հնարավոր չէ։ Ես ամեն օր կարդում եմ նորությունները, ուղիղ եթերով դիտում եմ հանրահավաքները, լսում եմ Փաշինյանի խոսքերը։ Առայժմ սպասենք և հուսանք։

Ապրիլի 14
Մեծերն ասում են՝ բան չի ստացվի, զուր ջանքեր են։ Ասում են, որ ամբողջ ժողովուրդը պիտի ոտքի կանգնի...ամբողջ ժողովուրդը։ Իսկ ո՞վ է այդ ժողովուրդը նրանց կարծիքով. հարևանը, բարեկամը, ծանոթը, անծանոթը, ոստիկանը, զինվորը, պաշտոնյան, դերասանը, ղեկավարը, սփյուռքը, բոլորը՝ բացի իրենցից, կամ իրենք՝ միայն վերջում։ Ասում են՝ օրենքը չպիտի խախտենք, պիտի պայքարենք, պիտի աշխատենք, բայց իրենք երբեք դրանք առաջինը չեն անի, այլ միայն վերջում, բոլորից հետո։ Ինչքա՞ն կարելի է փախչել պատասխանատվությունից... Ճիշտ են ասում, թե «մինչև դանակը ոսկորին չհասնի, հայը ոչինչ չի ձեռնարկի»...Անվերջ բողոքում են, թե այս երկրի մասին մտածող չկա, մի լավ գործ անող չկա, խնդիրները բարձրաձայնող չկա... Ինչո՞ւ պիտի ամեն ինչ անեն մյուսները։ Բոլորին քննադատում են, մեղադրում են անգործության համար, բայց իրենք էլ ոչինչ չեն անում...Սա ինձ կատաղության է հասցնում։
...Անտանելի ծանր մթնոլորտ է։ Երկրից գնացողների հոսքը շարունակ մեծանում է, աղքատությունն աճում է, ամենուր կեղծիք է...Կյանքը դառն է թվում, բոլորի աչքերում վիրավորանք կա, հիասթափություն, ժպիտները իսկական չեն։ Նախանձն ու ատելությունն են թագավորում շատերի հոգիներում։ Բայց մի բան էլ կա. Կարդում եմ Խորենացի, Ֆրիկ, Նժդեհ։ Նրանք էլ են նկարագրում ճիշտ այսպիսի վիճակ։ Տարօրինակ է։ Կարծես սա անփոփոխ ու հարատև մի վիճակ է՝ գոյացած մեր շուրջն ու մեր ներսում։ Մի անգամ ես այսպիսի միտք հայտնեցի ուսուցչիս, նա շատ զարմացավ, սկսեց համեմատել մեր ժամանակներն ու իրենց՝ սովետական ժամանակները։ Ու գիտե՞ք՝ ինչը համեմատեց. ապրանքների գները...Իհարկե, մեր ժողովուրդը շատ ավելի դաժան փորձությունների է դիմացել, բայց երբեմն ինձ թվում է, թե սա վերջն է։ Չգիտեմ...

Մա՞հն է արդյոք, թե նի՞նջը քեզ
Պատել, Պայծառ Նաիրի։
(Վահան Տերյան)

շարունակելի

ivy
15.07.2018, 04:03
շարունակությունը

Ապրիլի 15
Փշալարեր են տեղաղրել։ Իրենց և մեր միջև։ Իհարկե, բոլորն էին զգում, որ մեր ազգը հատվածականացել է, մի մեծ անդունդ է բացվել ժողովրդի և իշխանավորների միջև (անկեղծ ասած՝ չգիտեմ՝ նրանցից որ մեկի մեղքով)։ Սակայն այսօր այդ անդունդը, ավելի ճիշտ՝ այդ պատնեշը, դարձավ տեսանելի ու նույնիսկ շոշափելի բոլորիս համար։ Փշալարեր, արյունոտ ու արցունքոտ փշալարեր...
Ես դատապարտել ու դատապարտում եմ իշխանությունուններին իրենց հանցավոր գործելակերպի համար՝ ընդունելով իմ մեղքի բաժինը։ Ծայրահեղություններից հեռու եմ մնում, դրանք զզվելի են։ Բնականաբար նրանք միայն վատ(մեղմ ասած) գործեր էլ չեն արել (չնայած որ «լավերը» շատ չեն)։ Ինչևէ, եղածը եղած է, նրանք պիտի ընդունեն ու խոստովանեն, որ երկիրը հասցրել են ծայրահեղ վատ վիճակի, իսկ ավերակների վրա թագավորել հնարավոր չէ։ Հեռանալու ժամանակն է, պատվով հեռանալու...

Ապրիլի 16
Ամեն օր «թավշյա» հեղափոխության թափը մեծանում է։ Բազմաթիվ գյուղեր, համայնքեր, քաղաքներ միանում են հեղափոխությանը։ Բողոքի ակցիաներ տեղի են ունենում նաև Սփյուռքում։ Շատերը վերադառնում են մայր-հայրենիք։ Փողոցներն ու հրապարակները գնալով ավելի մարդաշատ են դառնում։ Պայքարը շարունակվում է։ Իրադարձությունների կենտրոնը Երևանն է, շատ կուզեի լինել այնտեղ։ Բողոքի ակցիաներին հնչում են «Ոստիկանը մերն է», «Ոստիկա՛ն, միացի՛ր» կոչերը։ Ես գիտեմ, որ նրանք մեզ հետ են իրենց ամբողջ էությամբ...Երբեմն լինում են բախումներ ոստիկանների ու ցուցարարների միջև։ Դրանցից շատերը սադրիչ խմբերի դրդմամբ են լինում, ուզում են վարկաբեկել հեղափոխությունը։ Սակայն ժողովուրդն ուշադիր է, զգոն։ Ընդհանրապես այս հեղափոխությունը չափազանց գրագետ է ծրագրված, իհարկե, Նիկոլ Փաշինյանի և նրա գործընկերների ջանքերի շնորհիվ, և դա բոլորն են խոստովանում։
Նիկոլ Փաշինյանի, ավելի ճիշտ՝ Նիկոլի (այդքան պաշտոնական նրա մասին ոք չի խոսում, նա այնքան է հարազատացել մեզ) անունը բոլորիս շուրթերին է։ Նա մեր հերոսն է դարձել, մեր ազատարարը, լույս ու հույս բերողը...Եվ այսօր, երբ նա անցավ փշալարերի վրայով, վնասեց ձեռքերը մեզ համար ճանապարհ բացելու նպատակով...Իսկական առաջնորդ...Որքա՜ն մեծ է երախտագիտության ու սիրո զգացումը նրա նկատմամբ...նրանց բոլորի նկատմամբ։ Համացանցում տարբեր արխիվային նյութեր են հայտնվել նրա մասին։ Այս բոլորն ուսումնասիրելով՝ ես մի բան հասկացա. «նրա կամքը ամուր է քարից էլ», «նրա ոգին հանձնվել չգիտի»։ Նա «լույսի մարտնչող ասպետի պես» կերտում է մեր ցնծության ժամը...Նրա և մեր ջանքն է «փակուղին ճեղքելու» բանալին...Աստված մեզ պահապան։
Երբ առաջին անգամ լսեցի, թե ինչպես է Նիկոլ Փաշինյանն արտասանում այս տողերը, հասկացա, որ սա անկեղծ շարժում է, իրագործելի երազանք է, որը շուտով դառնալու է իրականություն։ Այս տողերն ինձ ստիպեցին հավատալ ու գործել...

Այսօր ես անում եմ իմ քայլը,
Ես անում եմ իմ քայլը այսօր,
Սա հույսի առկայծող ճանապարհ է,
Սա գրվող պատմություն է մի նոր։
Այո, ես պարտվել եմ քանիցս,
Եվ տեսել քմծիծաղը ստի,
Բայց իմ կամքը ամուր է քարից էլ,
Իմ ոգին հանձնվել չգիտի։
Երբ տեսնում եմ երկրիս տառապանքը,
Ստահոդ ճառողի փառքը սին,
Համոզվում եմ կրկին, որ իմ ջանքն է
Փակուղին ճեղքելու բանալին։ (Նիկոլ Փաշինյան)

Ապրիլի 17
Սարգսյանը խոսեց հանգած հրաբուխների մասին։ Ինչպիսի՜ հիասթափություն։ Փաստորեն նա ընդհանրապես չի ճանաչել իր ազգին, նրա պատմությունը։ Բայց մի բան ճիշտ ասաց։ Հայ ժողովուրդն իսկապես հրաբուխ է, բայց ոչ թե հանգած, այլ ընդամենը քնած։ Մոխրաբիծ անգամ չի մնա նրանից, ում պատճառով խանգարվի հրաբխի «քունը»։
Հայը աներևակայելի ուժի տեր է։ Ցավոք, երբեմն նա մոռանում է դրա մասին։ Ես շատ եմ մտածել հայի մասին, փորձել եմ ճանաչել այդ տարօրինակ ու անօրինակ արարածին։ Նրան միայն հականիշներով կարելի է նկարագրել. աշխատասեր է, ազնիվ, բարեսիրտ, վեհանձն ու ուժեղ...կամ էլ ծույլ է, ստոր, չար ու նախանձոտ, թույլ, անարի...Միշտ ուզում է լինել լավագույնը ամեն ինչում... Եթե լավն է՝ ամենալավն է, եթե վատն է՝ ամենավատը։ Նրա ընդհանուր, հավաքական նկարագիրը չափազանց ներդաշնակ է։ Որքան հերոս ունի, այնքան էլ դավաճան։ Այս թեմայով շատ եմ սիրում Դ. Դեմիրճյանի «Հայը»։ Զարմանալի ճշգրտություն...

Ապրիլի 21
Ատում եմ ինձ։ Դժվար թե ինձ նման անհամարձակ մարդ լինի աշխարհում։ Բոլորը ոտքի են ելել, պայքարին միացել, արել իրենց քայլը, իսկ ես...ես դեռ քնած եմ...Ինչի՞ եմ սպասում, ո՞ւմ եմ սպասում...Ես պարտավոր եմ հաղթել ինձ, իմ թուլությունը, կոտրել միջիս վախի շղթաները, ազատվել հնից... Ես իրավունք չունեմ անգործ մնալու։ Ինչպես եմ նայելու հայրենակիցներիս աչքերի մեջ...ամո՛թ է...Վե՛րջ այս խայտառակությանը։ Հայաստանն ունի իմ, նաև ԻՄ կարիքը։ Ես պարտավոր եմ։ Ես պիտի անեմ ԻՄ քայլը։ Ես մենակ չեմ...
Շատերն ասում են մեզ՝ երիտասարդներիս, թե փողոցը ձեր տեղը չէ, ձեր գնալով բան չեք փոխի, զայրանում են մեզ վրա, ու ես նրանց չեմ հասկանում։ Իհարկե 3-րդ դասարանցին չի պատկերցնում, թե ինչ է կատարվում դրսում, բայց ավագ դասարանի աշակերտը շատ լավ հասկանում է իրադրությունը։ Իսկ ի՞նչ կփոխվի, եթե անգործ նստենք տանը, պահպանենք մեր հանցավոր լռությունը ու շարունակենք անձայն բողոքել։ Ի՞նչ պիտի սովորեմ փողոցում. պիտի սովորեմ, գիտակցեմ, որ իմ երկրի տերը ես եմ, իմ ձայնը արժեք ունի, ես կարող եմ պաշտպանել իրավունքս, ոչ թե մուրալ այն, պիտի ինձ ազատ զգամ, ես ստրուկ չեմ, պիտի հասկանամ, որ միասնությունը հաղթանակի առաջին գրավականն է, պիտի վերջապես փորձեմ ուժերս ու ճանաչեմ ինձ։ Սրանք ավելի կարևոր բաներ են, քան, օրինակ, հանրահաշվի հավասարումերը (մանավանդ ինձ համար)։

Ամեն սերունդ
Նախ և առաջ մտածում է լռության մեջ,
Իսկ երբ խոսել է սկսում՝
Բարկացնում է ավագներին
Եվ բարկացնում անկեղծորե՛ն,
Որովհետև... կրտսերը՝ մի՜շտ անհասկացող,
Իսկ ավագը... հասկացող է:
Ավա՜գ աստված,
Մի՞թե իրոք համանիշ են ու համազոր
Հասկացողն ու կասկածողը...
Ամեն սերունդ
Նախ և առաջ մահանում է կասկածելով: (Պարույր Սևակ)

Ապրիլի 23
Հայաստանում տոն է։ Սերժ Սարգսյանը հրաժարական տվեց։ Սկզբում աչքերիս ու ականջներիս չէի հավատում, շատ էի շփոթված։ Իհարկե, սա անսպասելի չէր, բայց մի տարօրինակ, անծանոթ զգացում ունեցա։ Առաջին հաղթանակի քաղցրությո՞ւնն էր։ Դառը քաղցրություն...
Այսքան անկեղծ ժպիտներ, հույսով լեցուն աչքեր չէի տեսել։ Բոլորն ուրախ են, ոգևորված, շնորհավորում են իրար, քեֆ անում...Համազգային ցնծություն է։ Ինչքա՜ն երկար ենք սպասել այս օրվան։ Մի ամբողջ հավերժություն...
Ա՜խ, ինչքա՜ն ուրախ եմ, որ էլ չեմ լսելու հոռետեսների «մեկ է՝ ոչինչ չի փոխվի» արտահայտությունը։
Թվում է՝ հպարտությունիցս թև եմ առնելու ու թռչելու եմ վեր, շատ վեր։ Գլխապտույտի հասնող հպարտություն։ Մենք ապացուցեցինք ինքներս մեզ, որ մենք ուժեղ ենք, մենք քայլ ունենք, մենք ձայն ունենք....«Քայլ կա, որ թռիչք արժե»,- սա մեր թռիչքն էր՝ անդունդից դեպի լուսավոր երկինք։ Մենք հաղթեցինք մեր գլխավոր թշնամուն՝ ինքներս մեզ...Երանի մեզ, որ տեսանք այս օրերը...

Ապրիլի 27
Այսօր մեզ մոտ մեծ հանրահավաք էր։ Փաշինյանն ու իր թիմն էլ էին այստեղ։ Շարունակ անձրև է գալիս այս օրերին, հորդ, կատաղի անձրև։ Կարծես անձրևը որոշել է օգնել մեզ ու իր ձեռքով մաքրել ավգյան ախոռները։ Խեղճ Նիկոլի ձայնը կտրվել է, խոսել գրեթե չի կարողանում, բոլորը անհագստանում են, անգամ դեղամիջոցներ առաջարկում։ Մեզ շատ է հարազատացել նա, չկա մի օր, որ առանց նրա անունը տալու անցնի։ Ամբողջ օրը հետևում ենք նրան, ուղիղ եթերները նայում, ուղերձները լսում ու կատարում։ Բոլորս էլ սիրում, հարգում ու վստահում ենք նրան, նրանց։ Բոլորս ուրախ դիմավորեցինք նրան, երգեցինք, պարեցինք միասին։ Երևի երբեք աշխարհը նման հեղափոխություն չի տեսել։ Հպարտ եմ ու երջանիկ։
Կարծես երազի մեջ լինեմ։ Չնայած հիմա իրականությունն ավելի գեղեցիկ է, քան ցանկացած երազ։ Ի՜նչ օրեր են...

Մայիսի 1
Ո՞վ կպատկերացներ, որ մենք ազգովի կկարողանանք ԱԺ-ի համարյա 9-ժամանոց նիստ նայել։ Ընդհանրապես մեր ժողովուրդը կառավարող բոլոր մարմինների նկատմամբ թերահավատությամբ, հիասթափությամբ ու արհամարհանքով է լցված։ «Ամեն ժողովուրդ արժանի է իր կառավարությանը»։ Ինչ արած, մենք ենք թույլ տվել իրադարձությունների այս վատ զարգացումը, մենք էլ պիտի «վայելենք» դրանց պտուղները։ Ես լարված, ամենայն ուշադրությամբ նայեցի նիստը։ Զարմանում ես, թե ինչպես են որոշ մարդիկ հայտնվել այնտեղ։ Չես հասկանում՝ ծիծաղե՞ս, թե՞ լաց լինես...Ինձ շատ դուր եկավ մեր ապագա վարչապետի պատրաստականությունը, կեցվածքը։ Ես կասկած չունեմ, որ մենք հաղթելու ենք, ու շուտով մեր de facto հաղթանակը դառնալու է de jure, ինչպես ասում է մեր ապագա վարչապետը։ Հայաստանը վստահելի ձեռքերում է։ Սակայն մենք այլևս երբեք, երբեք չպիտի կուրանանք ու չպիտի կորցնենք մեր զգոնությունը։ Այլևս չպիտի մի կողմ քաշվենք ու հետևենք իշխանության գործողություններին, անվերջ քննադատենք նրանց։ Վերջապես պիտի հասկանանք, որ այս երկրի տերը մենք ենք, չպետք է հանդուրժել որևէ կեղծիք։
Այս անհանդուրժելի ռեժիմը, իշխանությունները ապրում են իրենց հովեվարքի օրերը, փորձում են մի վերջին ճիգ գործադրել աթոռից չզրկվելու համար, դեռ հույս են փայփայում, որ ժողովրդական ալիքը կհանդարտվի...Միայն հիմա եմ գիտակցում, թե ինչքան են նրանք օտարացել հարազատ ժողովրդից։

շարունակելի

ivy
15.07.2018, 04:04
շարունակությունը

Մայիսի 2
Մենք կերտում ենք Հայաստանի պատմության մի նոր ու փայլուն էջ։
Երկրում անհավանական բան է կատարվում։ Նույնիսկ մեծերը սկսել են...հավատալ։ Ես նայում են նրանց արցունքոտ աչքերին ու տեսնում եմ երեկվա հիասթափության ցավը և վախ, որ այն կարող է կրկնվել այսօր...Ես նայում եմ նրանց մռայլ, թախծոտ դեմքերին, մաշված ձեռքերին ու տեսնում տարիների հասցրած տանջանքն ու ցավը։ Չէ՞ որ նրանք էլ են մեզ նման պայքարել հանուն Հայաստանի լավ ապագայի, բայց հետո կորցրել են այն ու հուսալքվել են, դառնացել... Մենք պիտի պահպանենք ու պաշտպանենք մեր հաղթանակը։ Մենք պիտի երջանկացնենք մեր ծնողներին ու պարգևենք նոր ու պայծառ օրեր նոր ու պայծառ Հայաստանում...
Ուրիշ ոչնչի մասին մտածել չի լինում։ Դաս անել չեմ կարող, հանգիստ նստել չեմ կարող, թվում է՝ երջանկությունից ու հպարտությունից պիտի խելագարվեմ։ Տանը գամվում եմ հեռուստացույցին ու համակարգչին և նորություններին եմ հետևում։ Բոլոր կողմերից լսվում են «Նիկոլ», «հաղթանակ», «դուխով», «կեցցեն մեր երիտասարդները», «վերջը լավ է լինելու» ու նման այլ բառեր ու արտահայտություններ։
Թվում է՝ երկինքը պայթելու է դրսի անասելի աղմուկից։ Է՛լ կոչեր, է՛լ երգեր ու պարեր, «սիգնալներ», ամանների չխկչխկոց, ծիծաղ, ուրախություն։ Ասես այս պայքարից մենք հաճույք ենք ստանում...Այդպես էլ կա։ Ոչ մի հոգնություն կամ նահանջ։ Մարդկանց տիրում է սիրո քաղցր զգացումը։ Ինչքա՜ն միասնական, համերաշխ, ներող ու սիրող ենք դարձել։ Սա սիրո հեղափոխություն է։ Դրսում պայքար է, իսկ մեր հոգիներում՝ խաղաղություն։ Առա՛ջ դեպի հաղթանակ։ Դեպի արժանապատիվ կյանք։ Դեպի լուսավոր ու հզոր Հայաստան...

Մայիսի 7
Դպրոց գնալ չէի ուզում, բայց գնացի։ Ես զգացի, թե ինչքան խոր արմատներ է գցել վախը իմ մեջ...Մեր դպրոցի դռները փակ էին այս օրերին, դուրս ելնել թույլ չէին տալիս, ճնշում էին մեզ իրենց ճառերով, թե դա ձեր տեղը չէ, զբաղվեք օգտակար գործերով, թե ինչ պիտի սովորեք փողոցում և այլն։ Բայց մենք դաս չէինք էլ անում, անընդհատ իրադարձություններն էինք քննարկում, կարծիքները փոխանակում։ Եվ այսօր վերջապես ամբողջ դպրոցով հայտարարեցինք դասադուլ, դուրս ելանք ու գնացինք հրապարակ, հետո թատրոնի շենք՝ ցույցի (իհարկե, մեր՝ աշակերտների նախաձեռնությամբ)։ Ա՜խ, ինչքան ուրախ էինք, որ մենք էլ դուրս եկանք փողոց, փշրեցինք վախի փշոտ շղթաները, արեցինք ՄԵՐ քայլերը, բարձրացրինք ՄԵՐ ձայները, միացանք հեղափոխության մեծ ալիքին, որ շուտով պիտի խորտակի կեղծիքի նավերը։ Դպրոցը դատարկվել էր։ Շուտով ուսուցիչներն էլ մեզ միացան։ Մենք մտանք քաղաքապետարանի շենք գործադուլ անելու կոչերով, հետո բազմամարդ խմբերով կազմակերպեցինք մեծ երթ դեպի կայարան։ Այնտեղ էլ կայարանի աշխատակիցներին կոչ արեցինք միանալ մեզ, բողոքի ձայն հանել։ Հանրապետության գրեթե բոլոր փողոցները փակ են։ Մարդիկ նստարաններով, մեքենաներով, գորգերով ու այլ առարկաներով փակել են մեծ ու փոքր բոլոր փողոցները ու հանգիստ զրուցում են, երեխաները անհոգ խաղում են... Երթևեկությունը կաթվածահար է։ Ոստիկանների վերաբերմունքը մեր հանդեպ շատ է փոխվել, նրանք ևս մեզ հետ են։ Այս հեղափոխությունն այնքան գեղեցիկ է...Սա հեղափոխության հայկական տարբերակն է՝ առանց արյան ու զոհերի...Սիրո, համերաշխության ու բարության մի հանդես...
...Մի քանի շաբաթ առաջ ընկերուհիս պնդում էր, թե մարդը ցավից կարող է հաճույք ստանալ։ Ցավի հաճո՞ւյք։ Ես չէի հասկանում նրան այդ ժամանակ։ Հիմա, երբ ամբողջ քաղաքով մեկ քայլելուց հետո վերջապես տուն մտա ու ոտքերիս ցավից մեռնում եմ, զգում եմ, որ այդ ցավն ինձ հաճույք է պատճառում։ Հիմա հասկանում եմ, թե ինչ է ցավի հաճույքը, պայքարի հաճույքը...
Այսօր հանգիստ քնելու եմ, որովհետև պարտքս կատարեցի։ Իմ քայլն արված է, ձայն՝ լսված...

Մայիսի 9
Այո, մենք հաղթեցինք, բայց հաղթեցինք ոչ թե պատերազմը, այլ ընդամենը ճակատամարտը։ Շատ դժվար է լինելու կառուցել նոր երկիր հին փլատակների վրա, նորոգել մարդկանց խարխուլ հոգիները։ Երջանիկ ու խաղաղ Հայաստանի մասին քանի՜-քանի՜ սերունդներ են երազել։ Հիմա մենք կարող ենք ու պիտի իրականացնենք մեր այդ թավշյա երազանքը, դարձնենք այն թավշյա իրականություն, կատարենք մեր պարտքը անցյալի ու ապագայի առաջ։ Ճանապարհը լինելու է փշոտ, երկար, տանջալից (ինչպես միշտ), բայց մեր պարտքն է առաջ շարժվել, քայլել...
Ես հասկացել եմ, թե ինչի շնորհիվ կայացավ այս հաղթանակը. սիրո, անկեղծ սիրո շնորհիվ միայն։ Սեր ոստիկանի հանդեպ, սեր ավագ սերնդի հանդեպ, սեր ինքներս մեր հանդեպ, մեր առաջնորդի հանդեպ, մեր հայրենիքի հանդեպ, անկեղծ ու ջերմ սեր։ Սերն էր, որ միավորեց ամբողջ Հայաստանը, բոլոր հայերին աշխարհի բոլոր ծայրերում։ Սերն էր, որ մեզ հույս ու հավատ ներշնչեց, ուժ շնորհեց, միավորեց մեր սրտերը, բուժեց մեր հիվանդ հոգիները, դարձրեց մեզ ավելի ազնիվ, ավելի կարեկցող, ավելի զորեղ, ավելի լավը, քան նախկինում էինք։ Սերը մեզ պարգևեց այս հրաշքը։ Սա սիրո ու համերաշխության հեղափոխություն է։ Այդ պատճառով մենք հաղթեցինք ու պիտի հաղթենք։
(Հին իշխանությունների և որոշ տհաճ ծայրահեղությունների մասին։ Մենք՝ հայերս, ի ծնե ծայրահեղականներ են. և՛ սիրում ենք ծայրահեղորեն, և՛ ատում նույն կերպ։ Ինչ արած, այդպիսին ենք։ Ցավոք, ոմանք վաստակել են ժողովրդի ատելությունը իրենց հանցավոր գործելակերպի պատճառով։ Պետք է վաստակել հարգանք ու սեր, ոչ թե միայն պահանջել դրանք)։
...Մարդն իր իսկական, բնական դեմքը ցույց է տալիս միայն վտանգի ժամին։ Նույնը կարելի է ասել նաև ազգերի մասին։ Ինչքան էլ դիմակ փոխես, իրական դեմքդ նույնն է մնալու։ Ես տեսել եմ մեր դեմքը վտանգի ժամին, ես տեսել եմ իմ դեմքը։ Ես ճանաչում եմ ինձ...մեզ...Իմ պարտքն է փաստել, որ մենք անհաղթ ու ամենահաղթ ենք այդ պահին, ամենակարող։ Մոռանալով ներկայի մանր շահերը, մոռանալով վիրավորանք ու ցավ՝ մենք դառնում ենք մի սիրտ, որ բաբախում է միայն հանուն մեծագույն նպատակի։ Այս երևույթը ես նմանեցնում եմ էլեկտրական հոսանքի ստեղծմանը. «հաղորդիչներով լիցքավորված մասնիկների ուղղորդված շարժումը, որի արդյունքում տեղի է ունենում լիցքի տեղափոխություն, կոչվում է էլեկտրական հոսանք»։ Մենք նման ենք այդ մասնիկներին, որ կատարում ենք քաոսային, անկանոն շարժում տարբեր ուղղություններով։ Բայց երբ առաջ է գալիս էներգիայի աղբյուր՝ ազգային գերագույն նպատակ, տեղի է ունենում «լիցքի տեղափոխություն», մենք մեծ ալիք կազմելով շարժվում ենք նույն ուղղությամբ և ստեղծում...լույս։ Մենք հաղթում ենք, որովհետև կարող ենք նայել վտանգի աչքերի մեջ ու ծիծաղել նրա երեսին, մենք գիտենք հաղթել մահին։ Մենք սիրում ենք պայքար, տառապանք ու ազատություն։ Մեզ համար սովորական բան է դարձել անհնարինը հնարավոր դարձնելը...
...Անեծք։ Ճակատագիր։ Բախտ։ Նախախնամություն։ Պատահականություն. միայն այսպիսի բառերով կարելի է բնութագրել մեր գոյության շարունակականությունը։ Երկնաձիգ լեռներ, անհատակ կիրճեր, խենթ գետեր ու... քարեր, քարեր, քարեր...Սա՞ է մեր բնությունը։ Ո՛չ։ Անհասանելի բարձունքներ, անչափելի խորություններ, հավերժական շարժում ու անկոտրում կամք։ Սա՛ է մեր բնությունը...Սա է հոգին մեր բնության՝ մեր հոգին...մեր դեմքը...Դարավոր գերության, բռնության հետևանքով այն աղավաղվել է, այո՛, սակայն չի փոխվել հիմնովին։ Մեր պարտքն է ուղղել այն, բերել նախկին տեսքին ու պահպանել։ Մեր ազգային վարկը շատ է ընկած աշխարհում, իհարկե, մեր իսկ մեղքով։ Մենք պիտի բոլորին ցույց տանք, թե ով է հայը...
Եվ ուրեմն՝ առա՛ջ դեպի մեր երազի երկիր Հայաստան։ Հայաստան, որն ունի բոլորիս ու յուրաքանչյուրիս կարիքը։ Հայաստան, որի զավակը գիտակցում է՝ Հայաստանն իր հայելին է. ինչպիսին նա է, այնպիսին էլ Հայաստանն է։

սուսինա
15.07.2018, 09:59
7. Դավադրության թավշյա տեսություն

աաաաաաաա
էս գործը վերջն էր :DDDD սուր սարկազմի սիրահարները հաստատ անտարբեր չեն անցնի....
եթե էս գործը մրցանակ չստացավ, ուրեմն չգիտեմ, Նիկոլի արև չգիտեմ ....հեղինակին մեծ շնորհակալություն, որովհետև you made my day )))))

Ուինսթոն
15.07.2018, 13:08
Բոլորն էլ շատ հետաքրքիր էին։
«Մեկ հայրենիք երկու սրտում»-ը շատ հավանեցի։
Անիի կերպարը ինձ հիշեցրեց «Կյանք ու կռիվ 2»-ի Լիզին։
Բոլորին հաջողություն եմ մաղթում։ ☺

ivy
15.07.2018, 13:25
Ուինսթոն և սուսինա, իսկ վավերագրականները կարդացե՞լ եք։

սուսինա
15.07.2018, 15:23
Ուինսթոն և սուսինա, իսկ վավերագրականները կարդացե՞լ եք։

այո՜...բայց իմ գործն էլ է անցել ու հաստատ օբյեկտիվ չի լինի կարծիքս...չնայած մի գործ կա, շատ եմ հավանել (իմը չի :D)

LisBeth
15.07.2018, 22:15
Առաջին կարծիքս կլինի էս սատիրիկ հրաշքի մասին․․․

7. Դավադրության թավշյա տեսություն

Սենց համընդհանոր աջափսանդալ, բոլոր դավադրական տեսությունների միքսը առաջին հայացքից դժվար ուտվող կարա թվա, բայց սուր ա էլի գրիչը ու դա ամեն ինչ տեղն ա գցում։ Ուզում եմ առանձնակի նշել, որ շատ հեռանկարային ա։ Անթերի չի, տեղ տեղ ձգձգած ա, էն որ էս աժ նիստը անհետաքրքիր ա կլինի մի քիչ առաջ տակ պահեր կային մեջը։ Աշխատելու տեղ կա։ Բայց մրցույթի մնացած գործերից իմ աչքին անհամեմատ ձևով առանձնանում ա։ Որակյալ հումոր, ծանոթ կերպարների նոր երանգներ, կարծրատիպերի վերհանում ու տեղը տեղին ծաղրում, հայտնի սեթինգների մեջ հմտորեն դես ու դեն անել, որ գլխապտույտ չի առաջացնում։ Կրեատիվ մոտեցում։ Դաժը իմ ուզած Շմայսը կար մեջը։ Ոչ մեկ փուստ չէր գնացել։ Ապրի հեղինակը, հաճելիորեն անսպասելի հայտնագործում էր ինձ համար։ Էս տերբերակի շնորհիվ իմ սպասելիքներից շատերը իրականություն դառան։

LisBeth
15.07.2018, 22:27
8․ Ու լույս ծնվեց…

էս մեկի մեջ էն պատանեկան հավես ռոմանտիզմը կա, էն որ սաղ շուրջդ վեհ գաղափարներ են արծարծվում, իսկ դու գնում ես հեղափոխություն անելու, որովհետև Սոնան ասեց՝ արի։ Երկխոսությունները ահագին բնական են, կերպարները կյանքից ու կյանքով․․․ մի քիչ դրամատիկ շրջապտույտները ընդհանուր դրական տպավորությունը կոտրում են, բայց դե իրավունք ունեն լինելու։ Հետագայի համար երևի ավելի ճիշտ կլինի բռնած ճամթեն սենց ռեզկի շրջադարձների մեջ չգցել։ Սա խորհրդի կարգով։ Կերպարի էս տեսակ էվոլյուցիան Սոնայից դեպի անձնական տրագեդիա անբնական ա թվում, չհիմնավորված։ Ասենք եթե տենց նստվածք կա կերպարի մեջ, չի կարա սկզբում դա վաբշե չերևա ու վերջում մի հատ թռնի դեմքիդ։ Սա պետք ա շաղ տալ պատմվածքով մեկ, բացահայտել աստիճանաբար։

LisBeth
15.07.2018, 22:39
9․ Մեկ հայրենիք երկու սրտում

Շատ ներողություն, բայց ոնց որ սերիալի սցենար լիներ․․ նախ շատ երկար էր, լեզուն, հատկապես դիալոգներում չափազանց կենցաղային գեղարվեստական գործի համար։ Դրական բան՝ կոնտրաստը, կերպարների միջև հարաբերությունների զարգացումը, կոնֆլիկտները։ Սրանց հետ կարելի ա աշխատել, հղկել լեզուն, որոշակի առանձնահատկություն տալ գրչին։ Անկեղծ էր գրած ու երևում էր, որ հեղինակը գրում ա ծանոթ բաների մասին։ Օդից ու ցուցամատից դուրս քաշած բաներ չկային։ Ահագին անձնական մակարդակով էր պատկերը, ինչը որոշակի բացահայտումներ էր անում մարդկանց վերաբերմունքի մասին կատարվող իրադարձությունների արձագանքելու կամ անտարբեր լինելու ձևով։ Դե իսկ սպոնտան ներգաղթը․․․ եսիմ։ Երի տենց էլ ա լինում։ Աննախադեպ ոգևորություն և այլն։ Բայց կարևորը որ կարդացվում էր, ու ծավալը էդքան էլ անհաղթահարելի չէր։

ivy
17.07.2018, 00:27
4․ Ներանձնական հեղափոխություն

Էս ստեղծագորությունը լրիվ ոնց որ սիրտ լինի։ Շատ սիրուն է գրված, զգացմունքային առումով սիրուն։ Առաջին նախադասությունից սկսած։ Պատկերներն էնքան լավն են, էնքան կենդանի ու ապրված։ Նոր էլի էի կարդում, աչքերս լցվեցին։
Հետաքրքիր է՝ հեղինակը չափածո էլ է գրո՞ւմ։ Ամբողջ գործը՝ իր լիրիկայով, ոնց որ պոեզիա լինի։

Ruby Rue
17.07.2018, 00:56
Դավադրության թավշյա տեսություն
Հեղինակը այս ժանրի մեջ գտել է ոսկե երակ:Գտել ու... ձախողել է: Տողից-տող ցատկելով, վասն կազմակերպիչների ու ժյուրիի՝ կարդացի:
Սիրելի հեղինակ, կներես...ախր, ուղղակի այն զգացողությունն է, ... որ Սպիլբերգը երեկոյան խաղաղ զբոսանքի ժամանակ անկեղծացել է իր այգեպանի հետ, մի քանի խոսքով նրան ներկայացնելով դեռևս մշակման մեջ գտնվող ֆիլմի սցենարը, սա էլ՝ ծխելադադարի ժամանակ իր խոսքերով այն պատմել է տեղի սանտեխնիկին, վերջինս էլ՝ իր ծանոթ գրաճանաչ բեռնակրին, որը որսալով գաղափարի փառահեղությունը իր իմացածի չափով տենդագին թղթին է հանձնել լսածը ու ստացել... մի շիլաշփոթ...որի խայտառակության հետևում կարելի է միիիիի կերպ նշմարել սյուժեի հրաշալի կարկասը:

:love Միանշանակ համաձայն եմ Interdenominational-ի հետ։
Հեղինակը քչից-շատից գրաճանաչ է, հա՛, բայց տեղ-տեղ շեշտը երկարացման նշանից չի տարբերել։ Ես սպասում էի ֆենտըզի կամ սայ-ֆայ գործերի ու խիստ տխուր եմ, որ էդ ժանրում միակ գործն էս աստիճանի խայտառակություն էր։ :(

Մնացած գործերը ևս մի անգամ կարդալուց հետո կգրեմ կարծիքս։

ivy
17.07.2018, 01:26
7․ Դավադրության թավշյա տեսություն


Սովորական մարդկանց մոտ նուկլեինաթթուների զույգերը ջրածնական կապերով են կապված, իսկ հայերի մոտ՝ բարեկամական:

:))

Չնայած էստեղ ամեն երկրորդ տողն էլ կարելի է մեջբերել ու քանդվել վրան :)) Սարկազմ, հետն էլ լիքը կրեատիվություն։ Հայու գենը կոխել են ցեխն ու չհանել։
Ընտիր գրված գործ է։ Բայց դե ժանրն էդքան էլ իմը չի․ սատիրա հիմա առանձնապես չեմ սիրում, ինչքան էլ գժական գրված լինի։ Իսկ սայ-ֆայ սա չէի անվանի։
Լավն է ամեն դեպքում, բայց դե իմ ֆավորիտը չի :)

Ruby Rue
17.07.2018, 04:23
Նախ ասեմ, որ գեղարվեստական մրցույթից ավելին էի սպասում ժանրային բազմազանության առումով։ Բայց ի ուրախություն ինձ, նաև ռազմահայրենասիրական պաթոսն էլ ակնկալածիցս քիչ էր։
Շնորհակալություն կազմակերպիչներին ու հատկապես՝ պաչիկ Այվիին։ :kiss

1․ Բարև՛, սիրելի՛ օրագիր
Շատ սպասելի էր, որ օրագրային գործեր լինելու են, բայց դա ամենևին էլ վատ նշան չի։ Ես օրագրեր կարդալ շատ եմ սիրում, որովհետև օրագրերում, նույնիսկ՝ Ակումբի անձնական և անկապ օրագրերի պես հանրային տեղերում մարդիկ հնարավորինս անկեղծ են գրում, իսկ էս ստեղծագործության մեջ ես անկեղծություն չտեսա։ Թե՛ մտքերը, թե՛ գրելաոճը մի տեսակ արհեստական էին թվում։ Կարծում եմ՝ հեղինակն անչափահաս է, եթե ծնողներն են իր փոխարեն որոշումներ կայացնում, ու եթե հակառակ հեղինակի/հերոսի ցանկության իրեն երկրից տանել են ուզում, ավելի շատ զգացմունքայնություն և էմոցիաներ էի ակնկալում։ Ավելի լավ կուզեի տեսնել Հայաստանը լքել չուզելու ու Թավշյա հեղափոխության կապը։ Չեմ քվեարկի։

2. Պղպջակներով հացը
Հեղինակը գրել գիտի, տեղ-տեղ հավանեցի, տեղ-տեղ՝ չհասկացա։ Որոշ նախադասություններ մեկից ավել կարդալուց հետո նոր կարողացա հասկանալ, բայց ընդհանուր առմամբ ստեղծագործության մասերն իմ համար իրար չէին կապվում։ Մի տեսակ շնչակտուր լինելու զգացողություն ունեցա։ Հավանաբար չեմ քվեարկի։

3. Շերեփների սիմֆոնիան
Ի տարբերություն նախորդ երկուսի, էս մեկը կարդացվող էր. սենց բռնեց ու ստիպեց կարդալ։ Գրելու ոճը, կիսակատակ ինքնախարազանումը-ինքնամուննաթը շատ հարազատ էր, անմիջականությունը՝ թույն, հարևանի կերպարն էլ՝ հետաքրքիր։ Բազմակետերն էին շատ, բայց ամեն դեպքում՝ կքվեարկեմ։

Rammstein
17.07.2018, 05:15
9․ Մեկ հայրենիք երկու սրտում
Շարադրված ա բավականին լավ։ Ի տարբերություն ստեղծագործությունների մեծամասնության՝ էս մեկը սահուն կարդացվեց՝ չհաշված վերջին մասերը, որտեղ հետաքրքրությունը իմ համար զգալի պակասեց։ Սկզբում շեշտը մարդկային, ընտանեկան հարաբերությունների վրա էր, իսկ վերջում ոնց որ հիմնականում նկարագրվեին ապրիլ-մայիսյան դեպքերը՝ արանքներում մտցրած պատմվածքից ինչ-որ «կադրեր»։ Չգիտեմ, տպավորություն էր, որ սկզբում հեղինակն ավելի շատ ա ջանք թափել, իսկ վերջում որոշել ա էդքան չխորանալ, արագ անցնել ու կարճ իրա ասելիքը ասել։
Իսկ բուն ասելիքի շեշտադրումներն ինձ առանձնապես դուր չեկան, օրինակ, երբ Սոսեն Անիին ասում ա, որ նույնքան իրավունք ունի, քանի որ իրա մեջ նույն հայի արյունն ա հոսում։ Ու ընդհանուր էդ հայ լինել-չլինելու վրա կենտրոնացումը… Մի խոսքով կարար լիներ լավը, բայց չի ձգում։

7. Դավադրության թավշյա տեսություն
:D …իհարկե անթերի չի գրված, վրան աշխատելու տեղ կա, բայց ինձ ամենաշատը սա սա դուր եկել։ Կարճ ասասծ՝ ստորագրում եմ LisBeth-ի գրածի տակ։

6. Հաղթանակ՝ մյուսների փոխարեն
Սա առանձնացնում եմ նրանով, որ չեմ դասում էն ստեղծագործությունների շարքին, որոնք չեմ կարողացել սահուն կարդալ։ Բայց նաեւ թույլ էր ու կիսատ։

Բարեկամ
17.07.2018, 06:07
1. Բարև սիրելի օրագիր

Դեռ մեկ ամիս առաջ, անչափահասը, որի կարծիքն անտեսված է ընտանիքում, ստիպված էր համակերպվել սեփական ճակատագիրը տնօրինելու հնարավորությունից զրկված լինելու հետ։ Ժողովրդական հեղափոխության հաղթանակն ազդում է նրա "դուխ"-ի վրա ևս․ որոշում է ավելի վճռական լինել սեփական ցանկությամբ իր ճակատագիրը տնօրինելու հարցում, որին նպաստում է նաև երկրում իրավիճակի և համապատասխանաբար ծնողների մտադրությունների փոփոխությունը։

Գաղափարը լավն էր՝ հեղափոխության նշանակության ճիշտ արտահայտություն, գեղարվեստական առումով՝ համեմված էր որոշակի արհեստականությամբ ("բազալտե որոշում", "թափանցիկ ցանկություններ", ․․․), մի-փոքր էլ տարիքին անհամապատասխան պաթոս կար ("հավատում եմ ժողովրդիս ուժերին", ․․․), կետադրությունն էլ ահագին վերանայման կարիք ունի :)

Այս ամենով հանդերձ՝ հավես-պատանեկան էր, բացակա հաստատ չէի դնի :)

Բարեկամ
17.07.2018, 08:52
2. Պղպջակներով հացը

Անկեղծ ասած՝ չհասկացա։ Երկրորդ անգամ կարդացի, ջանացի վերծանել սյուժեն, չհաջողվեց։
Միայն այն հասկացա, որ հեղափոխությունը հեղինակի մոտ ասոցացվում է պղպջակների բազմության հետ, որը շատանալով պայթեցնում է շիշը, մնացած կտորներն ու այլաբանությունները մնացին մութ։

Գլխավորը՝ հեղինակն առաջին անգամ ըմբոխշնել է իր նախաճաշը, քանի որ հացը պղպջակներով էր :)

ivy
17.07.2018, 11:14
1. Բարև՛, սիրելի՛ օրագիր

Ռուբիի հետ էնքան էլ համաձայն չեմ, որ սա օրագրային գրառում է:
Օրագիրը, իսկ ավելի կոնկրետ՝ օրագրի հետ խոսելը սյուժե կառուցելու ձևն է եղել: Սա ինձ համար սյուժետային պատմվածք է:
Պիտի խոստովանեմ, որ նախընտրական ընտրության ժամանակ էս աշխատանքին ձայն չեմ տվել. իմ կարծիքով ահագին թույլ էր՝ գլխավոր փուլ անցնելու համար: Հիմա նորից կարդացի. կարծիքս չեմ փոխում, թեև ընդհանուր նուրբ ու քնքուշ պատանեկան շարադրանք է, անկեղծ գրված: Շնորհակալություն հեղինակին:

Ruby Rue
17.07.2018, 15:49
1. Բարև՛, սիրելի՛ օրագիր

Ռուբիի հետ էնքան էլ համաձայն չեմ, որ սա օրագրային գրառում է:
Օրագիրը, իսկ ավելի կոնկրետ՝ օրագրի հետ խոսելը սյուժե կառուցելու ձևն է եղել: Սա ինձ համար սյուժետային պատմվածք է:
Պիտի խոստովանեմ, որ նախընտրական ընտրության ժամանակ էս աշխատանքին ձայն չեմ տվել. իմ կարծիքով ահագին թույլ էր՝ գլխավոր փուլ անցնելու համար: Հիմա նորից կարդացի. կարծիքս չեմ փոխում, թեև ընդհանուր նուրբ ու քնքուշ պատանեկան շարադրանք է, անկեղծ գրված: Շնորհակալություն հեղինակին:

Դե՜, օրագրի հետ խոսելը թող սյուժե կառուցելու եղանակ լինի, բայց օրագրային ֆորմատի կիրառումն իմ համար ավելի անմիջականություն ու անկեղծություն է ենթադրում։ Օրագրային ֆորմատն ընտրելով, բայց նման ոճով գրելիս գործն ըստ իս թուլանում է, որովհետև գրելու ոճի ու ձևի մեջ մի տեսակ անհամապատասխանություն կա։ Կամ էլ անձնական ընկալում է, կուզեի հեղինակի ներկայացրածն ավելի խորությամբ տեսնեի։ Շատ մակերեսային էր։

ivy
17.07.2018, 19:01
2. Պղպջակներով հացը

Էս աշխատանքը քիչ էր մնում բաց թողնեի՝ հեղինակի հետ իրար ուղարկված իմեյլների տարափի մեջ․ էդ ինչքա՜ն կռվեցինք, բայց չեմ ասի՝ ինչ պատճառով :))
Հետո մի երկու օրից էդ ամբողջ իմեյլակույտի միջից հայտնաբերեցի էս աշխատանքը, կարդացի, գնացի հեղինակին ֆեյսբուքում գտա, ու ահագին հավես զրույց արեցինք :)
Ուրախ եմ, որ աշխատանքն անցավ լավագույների մեջ․ ինձ դուր է եկել շարադրանքը։ Հաստատ չգիտեմ, թե ինչ իմաստ է դրել հեղինակն իր ստեղծագործության մեջ (դրա մասին չենք խոսել), բայց ես էսպես եմ ընկալել։ Երկրի իրավիճակից հիասթափված մարդ, ով ուղիղ կամ փոխաբերական իմաստով հավաքում է իրերը, որ հեռանա։ Հեղափոխությունը երկիմաստ ձևով է անդրադառնում նրա որոշման վրա։ Ու շատ հնարավոր է նաև, որ խորացնում է գնալու ցանկությունը․ ես որ չեմ նկատել, թե պղպջակներով հացը հաճույքով է ուտում, պղպջակները դատարկություն են, կերածն էլ պիտի որ ոչինչ չլինի։

LisBeth
18.07.2018, 04:08
1. Բարև՛, սիրելի՛ օրագիր

Որպես օրագիր, թե որպես սյուժետային պատմվածք էս գործը շատ թույլ ա։ Որպես սյուժետային չեն հերիքում դետալներ, գործողությունները ներկայացված են զուտ դրանք ասելով, ասենք՝ ես վիճեցի ծնողներիս հետը բավականին հետաքրքիր երկխոսություն կարա դառանա, թեկուզ և օրագրային ֆորմատի մեջ։ Որպես օրագիր չի հերիքում անկեղծություն ու խորություն։ Այսքանի վրա ապագայում կարելի ա ուշադրություն դարձնել։ Հեղինակին շնորհակալություն ջանքերի համար, խորհուրդ կտամ չխնայել դրանք ավելի հմտանալու համար։ Կարդալ, գրել.. քննադատությունները լսել սառը գլխով ու դրանցից օգուտ քաղել։ :kiss

LisBeth
18.07.2018, 04:18
10. Վասն հեղափոխության

Էս գործի սկիզբը շատ եմ սիրում։ Մի տեսակ հավես, անմիջական ա։ Էն աղջիկը նկուղի ստիճաններին, Բիսմարկը ու իրա մասին գուգլած փաստերը... սենց սահուն սկսվեց, ու արդեն սպասում էի ոչ օրդինար գործի։ Ինչը եղավ։ Մենակ ոստիկանների միացեքը ինչ արժեր... էլ չասեմ որ զերծ էր բարձրագոչ արտահայտություններից ու հենց դա էլ իրան դարձնում ա իմ երկրորդ հավանած գործը էս մրցույթում։ Ապրի հեղինակը։ Ժանրն էսպես ասած "իմը չի", թե չէ առաջինը կլիներ))

ivy
18.07.2018, 11:32
9․ Մեկ հայրենիք երկու սրտում

Հեղափոխության փաստագրական նկարագրությունները՝ երիտասարդների աչքերով, շատ պատկերավոր էին ու հուզիչ:
Հայկի կերպարն էր համով ստացվել: Մնացած կերպարներն էլ ահագին զարգացած էին, տեսանելի:
Խոսակցությունները տեղ-տեղ հիշեցնում էին սովետական Հայաստանում նկարահանված հայկական ֆիլմերից դրվագներ. շատ ստերիլ էին: Ասենք՝ չեմ հավատում, որ ամուսիններն իրար հետ էդպես են խոսում, լրիվ դասականի մեջ:
Վերջն էլ մի քիչ շատ էր լուսավոր, բայց թող էդպես էլ լինի, ես դեմ չեմ:
Ամեն դեպքում, շատ հավանել եմ աշխատանքը. լիքը լավ կտորներ ունի ու ընդհանուր` դրական մեսիջ: Էս մեսիջ բառին մի կարգին հայկական թարգմանություն ասեք. ոչ մի հարմար բառ չեմ գտնում:

ivy
18.07.2018, 11:38
11․ Մի հայի օրագիր

Էս աշխատանքն ինձ համար գեղարվեստական ժանրում ամենածարն կարդացվող գործն էր: Էն խորքը, որը պակասում էր «Բարև՛, սիրելի՛ օրագիր»-ում, էստեղ կարծես թե կար, բայց դա ինձ համար ոնց որ անհաղթահարելի անդունդ լիներ. շատ դժվար եմ ընթերցել՝ ընթացքում լիքը սայթաքելով: Մի ձև չկպավ ինձ էս աշխատանքը, թեև կարծում եմ, որ լրիվ արժանի էր լավագույն 22-ի մեջ լինելուն:

ivy
18.07.2018, 11:49
8․ Ու լույս ծնվեց․․․

Էս աշխատանքը կարդալիս մոտս տարօրինակ զգացողություն առաջացավ, որ տարբեր հատվածներ տարբեր մարդիկ են գրել. գրելաոճի, տրամադրությունների ու հուզականության ահագին կտրուկ փոփոխություններ կային իմ աչքին: Հետաքրքիր էր էդ անցումները տեսնել մի փոքրիկ ստեղծագործության մեջ:
Եղբոր մասին նկարագրությունները շատ ցավոտ էին...

StrangeLittleGirl
18.07.2018, 12:03
1․ Բարև՛, սիրելի՛ օրագիր
Միտքը հետաքրքիր էր, որ ծնողները սկզբում որոշել էին արտագաղթել, հետո՝ սպասել։ Բայց ընթացքը կարելի էր մի քիչ ավելի զարգացնել։ Հերոսը կարողացա՞վ ի վերջո փողոց դուրս գալ։ Ի՞նչ եղավ։ Ի՞նչ էր մտածում և այլն։

StrangeLittleGirl
18.07.2018, 12:08
2. Պղպջակներով հացը
Սկիզբը հետաքրքիր էր․ կոնֆլիկտ մոր ու դստեր միջև, բայց ընթացքը համոզիչ չէր։ Վերջում էդպես էլ հեղինակը չի անդրադառնում նրան, թե ինչը ստիպեց աղջկան մնալ կամ մնալու՞ է արդյոք։

StrangeLittleGirl
18.07.2018, 12:18
3. Շերեփների սիմֆոնիան

Մեջը սիրուն պատկերներ կային, բայց տեքստը մի քիչ հում էր։ Լավ կլիներ՝ հեղինակը փորձեր հղկել, ավելի կարգավորված դարձնել տեքստը։ Սկզբում կարծում ես՝ գլխավոր հերոսը պատանին է, հետո հանկարծ տիկին Ա-ն է դառնում։ Գուցե երկու առանձին պատմություններ են էստեղ ու պիտի առանձին գործեր դառնան։

StrangeLittleGirl
18.07.2018, 12:29
4. Ներանձնական հեղափոխություն
Լավն էր :) Անկեղծ, սիրուն շարադրված։

Բարեկամ
19.07.2018, 05:50
3. Շերեփների սիմֆոնիան

Թույլ ինքնավստահությամբ, ինքն իր մեջ ներփակված երիտասարդը, որին բախտը երես չէր տվել ո՛չ նյութապես, ո՛չ էլ դուխով, ոգեշնչվում է հեղափոխության "պատճառ"-ն ու յուրովի կրողը հանդիսացող հարևան միայնակ տատիկից, ում ճակատագիրը ևս չէր խնայել, բայց ով, թեև այդպես էլ չտեսնելով հեղափոխության ավարտը, հեռանում է կյանքից թեթև ու լավատեսությամբ՝ փոխանցելով իր կենսունակությունը, հումորն ու դուխովությունը երիտասարդին, որ դառնալու էր մեկը հեղափոխությունը հասարակության մեջ և իր մեջ շարունակողներից։

Հավանեցի շատ։ Մի տեսակ հասուն էր գրված։ Հեղինակն ահագին պոտենցիալ ունի։ Ավելորդաբանություններից ու պաթոսից զերծ էր, սյուժեն օրիգինալ էր, պատկերավոր։ Քվեարկելու եմ միանշանակ։

Բարեկամ
19.07.2018, 06:21
4. Ներանձնական հեղափոխություն

Քաջություն-տագնապ-անձնական-ներանձնական-անանձնական հույզեր ու մղումներ, հեղափոխում-հեղափոխվում, և կատարված է։

Լավն էր։ Նույնիսկ շատ։ Հեղինակը մի փոքր տեքստի մեջ ներառել էր շատը և գլխավորը․ և՛ հեղափոխության խրոնիկա կար, և՛ պատճառներ, խմորում ու հետևանք, և՛ ծնողների հույզերի ընդհանուր պատկերը, և՛ երիտասարդ սերնդի հույզերի ընդհանուր պատկերը, և՛ սեր կար մեջը, և՛ ռոմանտիզմ, երկուսն էլ՝ գործնական, ոչ երևակայական հովերով, և՛ պոեզիա կար, և՛ արձակ, և՛ իսկական էր, և՛ գեղարվեստական։
Հեղափոխության մթնոլորտի հոյակապ պատկեր էր՝ ու հենց երիտասարդ սերնդի աչքով։ Քվեարկելու եմ հաճույքով :)

Բարեկամ
19.07.2018, 07:55
5. Անավարտ

Պատմվածքի հերոսուհին հեղափոխական շարժմանը մասնակից դպրոցական է Վանաձորում, որը երթուղայինի մեջ էր, երբ իմացավ հեղափոխության առաջին հաղթանակի՝ հրաժարականի մասին։ Հուզառատ լուրը նետվում է կիսելու իր ընտանիքի և բարեկամների հետ, որոնց մեջ անգամ դրանից հետո դեռ կան թերահավատներ։

Պատմվածքը մի տեսակ ոչ օրգանական էր։ Հակասական էին հերուսուհու ապրումներն ու դիրքորոշումը, հեղափոխական սիրո ու հանդուրժողականության հոգեվիճակից բավական հեռու էր, մարդկանց հանդեպ անգամ պարտքուպահանջի նոտաներով, տարօրինակ էր հեղափոխության այդպիսի կրումը՝ մի կողմից ցնծության տարրեր, մյուս կողմից՝ թերահավատություն։ Գուցե դրա համար էր անավարտ․․․
Հ․Գ․ Լեզուն և ուղղագրությունը լիքը շտկումների կարիք ունի։

Ծլնգ
19.07.2018, 09:40
Այստեղ էլ կարծիքներս սկսեմ վերջից․․․

11․ Մի հայի օրագիր․ այս գործն առաջին անգամ կարդալիս հավանել էի․ Օրագրային կառուցվածքը հետաքրքիր էր թվացել, մտքերի անկեղծ զարգացումը, դեպքերի հետևողականությունն ու ըստ դրա փոխվող հույզերը։ Բայց վերընթարցելիս հասկացա, որ բացասականը ավելի շատ էր ինձ համար քան դրականը։ Բացասականների հիմնականն էլ այն է, որ չհավատացի գործին․․․ ամենապարզ բաները․ օրագիր գրող տատիկը 2018-ին 16 տարեկան է, իր թոռնիկը այդ օրագիրը կարդում է դիցուկ 12 տարեկան հասակում (երևի դրանից տարիքով փոքրը շատ բան չէր հասկանա)։ Գցենք տատիկն էլ, իր զավակն էլ երեխա են ունեցել 20 տարեկանում, ստացվեց, որ այս օրագիրը գտնվել է նկարագրված դեպքերից առնվազն 36 տարի անց, բայց քանի որ գտած օրագիրը թոռը գտնելուն պես միանգամից անցնում է կարդալուն, կարելի է ենթադրել, որ տատիկն այդ ժամանակ չկա, որ գոնե իրենից մի հատ թույլտվություն չի հայցվում։ Այսինքն հնարավոր է, որ օրագիրը գտնվում է շատ ավելի ուշ․․․ ու ճիշտն ասած չեմ հավաում, որ մի 36 տարի հետո հիմիկվա ձեռքով գրված օրագիրը պահպանվելու է «հենց այնպես», որ տան անդամներն էլ դրա մասին չիմանան, ու հանկարծակի դա գտնվի։ Երկրորդ չհավատալուս մասն էն է, որ օրագրում այդքան բազմակետեր հեչ չէի սպասի։ Չգիտեմ, միգուցե նրանից է, որ ես օրագիր պահող չեմ, բայց օրագրի մեջ այդքան բազմակետ է լինո՞ւմ։ Երրորդ մասը լիրիկական քաղվածումներն են․ իսկապես օրագրում այդքան բանաստեղծություններ են ընդգրկվո՞ւմ։ Մի ձև գլխումս չի տեղավորվում։ Նաև պաթոսը շատ էր ինձ համար, նույնիսկ օրագրային «անկեղծության» պարագայում։ Եսիմ, կարող է և ոչ-օրագրային բնույթիցս կողմնակալ եմ, բայց դե չկպավ այս գործն ինձ։

10. Վասն հեղափոխության․ այս գործն ինձ համար շատ ավելի վավերագրական է, քան գեղարվեստական․․․ ավելի շուտ, եթե առաջին պարբերությունն ու վերջին տողը հանենք, կլինի լրիվ վավերագրական։ Բայց քանի որ այստեղ է, պիտի գնահատեմ որպես գեղարվեստական։ Իսկ գեղարվեստականի համար մի քիչ կերպարները թույլ էին, թռուցիկ՝ այստեղից այնտեղ թռնող մտքեր։ Ատղիկը «դուխով» աղջիկ էր, ոստիկանները լավն էին։ Բայց ո՞ւմ էր պատմում, որտե՞ղ էր պատմում, ինչո՞ւ էր որոշել պատմել․․․ գեղարվեստական գործի մեջ սրանք կարևոր են, որ տրամադրեն, որ քեզ զգաս այդ ունկնդիր թոռնիկի դերում։ Թե չէ կարդում-կարդում ես, կարծելով որ մի դպրոցական աղջիկ է հետդ խոսում, մեկ էլ վերջում՝ հոպ, դու մի ասա պիտի թոռնիկ ձևանայիր, ու սա տատիկի խոսքեր էին։ Որպես վավերագրական լավ թեթև ու անկեղծ պատմված դեպքեր էին, բայց որպես գեղարվեստական գործ թույլ էր։

9․ Մեկ հայրենիք երկու սրտում․ լավն էր շատ։ Կարծես կարծիքներից մեկը այս գործը համեմատեց սերիալի հետ, իսկ ինձ համար սա լավ ֆիլմ էր՝ մեկ սերիանոց։ Հոյակապ էին նկարագրված ընտանեկան տեսարանները, հետո՞ ինչ որ մի քիչ ոչ-առօրյա լեզվով, դա էլ էր ինձ համար նորմալ։ Շատ կենդանի պատկերներ էին, Անին լրիվ ծանոթ կերպար էր, քեռու կերպարին մի քիչ չհավատացի, մի քիչ շատ պարտվողական էր ու շուտ հանձնվող․․․ ։ Հոր ու դստեր հարաբերությունները շատ-շատ լավն էին (վավերագրականներում էլ կար մի գործ՝ «Նիկոլի թիվը», որում հոր ու դստեր հարաբերությունները նմանատիպ հոյակապն էին)։ Մրցույթին ներկայացրած ահագին շատ գործերում հեղինակները ասում էին, որ ծնողները չէին թողնի ցույցերին մասնակցել, իսկ այստեղ հայրն է Սոսեին ամենասկզբից արդարացնողը․․․ հայաստանյան հայրիշխանական իրականության մեջ ուրախալի է այսպիսի հարաբերությունների մասին կարդալը։ Թույլ կողմերից․ արժեր գործը բաժանել մասերի՝ ենթագլուխների, ավելի ընթեռնելի դարձնելու համար։ Կարծում եմ լավ ֆիլմի սցենար կառող է դառնալ, ու խորհուրդ կտայի հեղինակին շարունակել այս գործի վրա աշխատել ու փորձել ռեժիսորներին գործը «ծախել»։

8․ Ու լույս ծնվեց…․ հուզական գործ էր։ Մի քիչ չափից շատ․․․ ոնցոր արագ սլացող կառուսել գնացքի նման ահռելի բարձրությունից միանգամից ներքևս ես ընկնում, ու նորից դանդաղ բարձրություն ես սկսում հավաքել։ Շատ կտրուկ էր Գագո-Սոնայից եղբորը անցումը։ Կարծում եմ լավ կլիներ մի քիչ ավելի շատ համեմատականներ տանել այն ժամանակվա ու թավշյա հեղափոխության միջև, կամ էլ գնալ բացարձակ մինիմալիզմի ուղով, բայց սա միայն իմ որպես ընթերցողի կարծիքն է։ Վերջում եղբորը դիմելը շատ սրտովս էր, երևի արժեր որպես ուղիղ խոսք առաձնացնել։ Լավն էր, գլխավոր կերպարը ահագին շոշափելի էր՝ թե՛ որպես տասնինը տարեկան կիսաքնած երիտասարդ, և թե՛ որպես մանկական հասակում ավագ եղբորը ցույցերում կորցրած, բայց իր շուրջը կատարվողով ոգևորված, եղբոր ուշադրությունն ու ինչ-որ իմաստով թույլտվությունն ու օրհնանքը աղերսող պատանի։ Թերևս մշակման տեղ ունի գործը, սակայն ահագին ստացված էլ է։

7. Դավադրության թավշյա տեսություն․ այս գործի մասին արդեն ահագին խոսվեց, ու այո, իմ համար էլ է շատ-շատ լավը․ և՛ օրիգինալ մոտեցում էր, և՛ ցնդելու երկխոսություններ, և՛ դավադրությունների տեսությունների գժական կոմպոտ։ Հա, մի քիչ շատ էր երկարացրած ու մի պահ հոգնացրեց էլ, կարծում եմ սրա վրա արժի աշխատել ու ոչ անպայման կարճացնելով, բայց ընթերցողի ուշադրությունը ակտիվ պահող հնարքներով։ Սայ-ֆայոտ էր, բայց այս գործն ինձ մի ուրիշ կողմից էլ է հիացրել, որի մասին դեռ կարծես ոչ ոք չխոսեց․ գրեթե պատրաստի թատերական պիես է սա, ու ընթերցելիս այդպես էլ պատկարացնում է՝ թատերաբեմի վրա։ Հեղինակ ջան, դու էլ սրա վրա աշխատիր, հա՞, ու հասցրու բեմադրման, լա՞վ։ Բա չէ՜ի գնա սա կենդանի թատրոնում տեսնելու․․․ վերջում էլ «բիս» կգոռայի․․․

6. Հաղթանակ՝ մյուսների փոխարեն․ այս գործի անվանումն ու վերջին տողը լրիվ գործը ասում են։ Ցնցող գործ էր, պապիկի կերպարը շատ լավ էր ստացվել, պատումն էլ էր շատ թարմ ու լավ ընթերցվող․․․ պայքարի շարունակականությունն ու 88-ի հետ համեմատումը լավ նուրբ էր արված։ Այո, ինչպես այսօրվա պատանիների ծնողներն ու տատ ու պապերը իրենց համար էլ են արցախյան պատերազմում հաղթանակ նվաճել, նենց էլ այսօր պատատնիները իրենց ծնող ու տատ-պապերի համար էլ թավշյա հաղթնական գրանցեցին։ Այս գործը սա շատ լավ պատկերեց։ Ապրե՛ս, հեղինակ, շատ կարևոր գործ էր սա։

Բարեկամ
19.07.2018, 10:50
6. Հաղթանակ՝ մյուսների փոխարեն

88-ի ակտիվիստ, Արցախյան պատերազմի վետերան ութսունամյա պապը համակարգչով հետևում է երեսուն տարի անց բռնկված հեղափոխական շարժմանը, մտովի համեմատություններ անում (վառոդի հոտով և անարյուն հաղթանակների), մասնակցելու սեփական անկարողությունը մխիթարում է թոռան ոգևորված մասնակցությամբ։

Ճիշտն ասած՝ պատմվածքը կարդալիս ինձ խանգարում էին տեղ-տեղ կաղումները, այսպիսիք օրինակ․ մի կողմից պապը լավ վարժված լիներ համակագիչ կոչվող "հրաշքին", քանի որ օվկիանոսներ այն կողմ բնակվող դստեր հետ իր հաճախակի կապի միջոցն է, մյուս կողմից կարծես ապշած էր, թե "ինչպես է այս քառակուսի ու նեղ արկղը ցույց տալիս այն, ինչ հիմա կատարվում է Երևանում` իրենից մոտ երկու հարյուր կիլոմետր հեռու"; կամ մի տեղ տարիքն ութսուն էր ներկայացված, մի ուրիշ մասում՝ յոթանասուն, ու էդ կարգի։
Պատմվածքը կարծես կոչված էր պապու մարտական ոգին ներշնչելու ընթերցողին, բայց թե՛ սկզբում, թե՛ վերջում այնպես էր ստացվել, որ զգուշավորությունն էր շեշտվել․ "Զգույշ կլինես, ուշադիր` քեզ վնաս չտան", "Որ զանգի` կասես` ուշադիր լինի։ "։

Արէա
19.07.2018, 12:57
1. Բարև՛, սիրելի՛ օրագիր


Հետաքրքիր է ընտրված ֆորմատը՝ օրագրային գրառումների միջոցով ցույց տալ դեպքերի զարգացումները։
Գրագետ է գրված։
Հաջող ստեղծագործություն է, բացառությամբ մի քանի բարձրագոչ արտահայտությունների։
Ինչո՞ւ գրել. զգացմունքներիս ծովի ալեկոծումն ավարտվում է, փոխարեն՝ հանգստանում եմ, հանդարտվում եմ, թեթևանում եմ։
Ինչո՞ւ օգտագործել. քաղաքումս, իմ ամբողջ ազգը, փոխարեն՝ մեր քաղաքում, քաղաքում, ամբողջ ազգը։
Գուցե դպրոցական շարադրություններում նմանատիպ արտահայտություններն օգնում են բարձր գնահատական ստանալուն, բայց պատմվածքենորւմ հենց շարադրության տպավորություն են թողնում, արժի խուսափել նմանատիպ կառուցվածքներ օգտագործելուց։
Հետաքրքիր էր, որ վերջում հեղափոխությունն օգնում է հեղինակին վստահություն ձեռք բերել սեփական ուժերի նկատմամբ, ու նոր աստիճանի բարձրացնել վերաբերմունքը շրջապատի ու իրականության նկատմամբ։
Ընդհանուր առմամբ էս տարբերակը բավականին հավանել եմ։

Արէա
19.07.2018, 13:51
2. Պղպջակներով հացը


3 անգամ կարդալուց հետո էլ չհասկացա, թե ինչու մայրը առավոտյան պիտի քնած լիներ, երբ միշտ արթուն էր լինում էդ ժամին, ու ինչու «ուզում եմ գնաս Հայաստանից» արտահայտությունը կարդալուց պիտի ստեղծվեր տպավորություն, թե որոշումներն առանց մոր են կատարվում։ Հետո կարծես ճանապարհից հետ եկավ, բայց գուցե գյուղից եկավ Երևան, պարզ չի։
Վստահ եմ հեղինակը բացատրություններ ունի, բայց էդ բացատրությունները ստեղծագործության մեջ չկան։
Ընդհանուր առմամբ բավականին բարդ է գրված, հեղինակի նման բա՜րդ է։

LisBeth
19.07.2018, 15:21
Մնացածների մասին..
2. Պղպջակներով հացը
Էս գործի մասին ասված միանշանակ կարծիքին, որ լիքը հարցեր ա թողում, համամիտ եմ։ Էս բացերի շուրջ արժի մտածել։ Որոշակի ռոմանտիկ համեմատություններից ու գեղեցիկ պատկերներից ջերմ զգացողության ա մնում։ Բայց սա չի փրկում ամբողջը։ Նենց որ արժի ավելի լավ աշխատել սյուժետային կմախքի վրա, հետո նոր զարդարել։ Հեղինակին մի հատ պաչիկ։ Շարունակի գրել ;)

LisBeth
19.07.2018, 15:30
3. Շերեփների սիմֆոնիա
կամ ես, Շուբերտը և տիկին Ա֊ն, մանրամասների համար նայեք տարբերակը։ Ես որոշակի նախընտրությունների պատճառով, չեմ կարող այս գործը ֆավորիտներիս մեջ ներառել։ Բայց որևէ խիստ բացասական ասելիք էլ չունեմ։ Նույնիսկ կային հետաքրքիր դրվագներ, օրինակ բարեկամներին հանդիպելու մտավախությունները, սիրային տվայտանքները ևն։ Մի բան մնաց հարցական, տիկին Ա ու տիկին Անահիտը նո՞ւյն մարդն էին, թե տարբեր :think

LisBeth
19.07.2018, 15:35
4. Ներանձնական հեղափոխություն

Սա ի տարբերություն վերևինի իմ սիրած գործերից մեկն ա։ Շատ դինամիկ պատմվածք ա, մեջը մի տեսակ ակտիվ ռիթմ կա։ Անկեղծ ա, հուզական տեսանկյունից լրիվ ա ու բացահայտ։ Նեղ անձնական.. Շնորհակալություն քեզ՝ հեղինակ :kiss

LisBeth
19.07.2018, 15:43
5. Անավարտ

Շատ հետաքրքիր զուգահեռներ կարելի ա տանել հեղափոխության հասունացման ու մարշուտկի մեջ հոյացած տոթի միջև.. բայց հեղինակի խոսքը ստեղ լիրվ անտեղի ա։ Առանց դրա էլ պարզ կլիներ ու գործը կթեթևանար։ Էս մշակույթային տարր յամդիսացող դժգոհա ֊մուննաթային մթնորոլտը պահպանված էր :D

Հետաքրիքր էր նաև սկեպտիցիզմի պարտությունը, համենայնդեպս, մարդկանց համար աննկատ, դե նենց բան ա.. խինդ ուրախություն։ Միանգամից չես նկատում, պետք ա սենց գործեր գրվեն, հղկվեն ու մնան։ Մի հատ էլ այս գործի հեղինակին պաչիկ։

Կներեք էլի որ խտրական եմ պաչիկնեի բաժանում ։) Բայց դե սրտին չես հրամայի, ինչպես փաստում են այդ օրգանի գիտակները։

Արէա
19.07.2018, 15:46
3. Շերեփների սիմֆոնիան

Շատ լավն է։ Շատ եմ հավանել։
Ուղղակի, հեղինակ ջան, իր կյանքը մի կերպ դասավորած, գուցե շատ դժվարությամբ, գուցե կամքի գերլարումով, գուցե որպես ինքնասպանության այլընտրանք ընտրած աղջկա մասին էլ չասես. «մարդ գտավ, փախավ»։
Տիկին Ա-ն էդպես չէր ասի։
Չնայած, գուցե շատ դառնացած լինելիս ասեր, բայց դու մի ասա։

Արէա
19.07.2018, 15:47
4. Ներանձնական հեղափոխություն

Լավն է էս տարբերակը։ Կարդալիս տեսնում ես ամեն մանրուք, լսում ես մամայի ձայնը, խաչապուրին կիսում ես հեղինակի հետ, խոտերին պառկած նայում ես դեմքին, ու չես հավատում, որ հեղափոխություն ես արել։ Ու նոր հիմն ես հորինում, որովհետև էն հինը չգիտես ինչի մասին է, ու նորն է պետք։
Շատ լավ է։

Արէա
19.07.2018, 15:48
5. Անավարտ

Լավն էր։ Հետաքրքիր, տաք մթնոլորտ է ստեղծում լոռվա բարբառով գրվածքը։
Ժպտացրեց, ու շատ հավես էր ռուսերեն տեքստի կողքի հայերեն թարգմանության առկայությունը :)
Ու էս երիտասարդական ավյունը, էն որ մեծերը կայունություն են ուզում, չեն վստահում, թակարդներ են տեսնում ամենուր, իսկ քո շունչը կտրվում է, ուզում ես առաջ նետվել, շատ լավ է նկարագրված։

Արէա
19.07.2018, 15:48
6․ Հաղթանակ՝ մյուսների փոխարեն

Հետաքրքիր է 1988 և 2018-ի դեպքերի համեմատությունն ու զուգահեռները։
Հուզականությունն է շատ, տեղ-տեղ՝ անբնական, սերիալային, ինչ-որ։
Բայց ընդհանուր առմամբ վատը չէ։ Գրագետ է հեղինակը, կարողանում է սյուժե ու կերպարներ կառուցել։

LisBeth
19.07.2018, 15:57
6. Հաղթանակ մյուսների փոխարեն

Ընդհանուր համաձայն եմ Արէայի հետ։ Մենակ հուզականությունը ինձ թվում ա ոչ թե շատ ա, այլ արհեստական, պատասխան չձևավորող։ Սենց կարդում ես, ասում դե լավ ու անցնում։

LisBeth
19.07.2018, 16:08
11. Մի հայի օրագիր

Շատ մթնոլորտային ա, օրագրի հայտնաբերումը ու դրա հետևողական , այսպես ասած փոխանցումը ընթերցողին։ Որպես օրագիր հաջող ա տեղ տեղ, նու ապրումների շարադրում, ընդեղ ինքնահետազոտում.. բայց էս բանաստեղծական քաղվացքներն ու ավելորդ պաթոսը բոլորովին ավելորդ են, ատանց դրա գործը չի տուժի հաստատ։ Պատգամս նույնն ա, աշխատել..

Նենց եմ պատգամներ շռայլում, նույնիսկ հուզվեցի։ :oy
Գեղարվեստականը իմ սիրած ու իմ կարծիքով հաջողված մասն էր էս մրցույթի։ Բոլորին անխտիր շնորհակալ եմ, մասնակցության համար, դաժը չանցածներին։ Մի՛ վհատվեք։ Գրե՛ք ավելի լավ։ Սա գուցե ոմանց համար առաջի մրցույթն ա, բայց մենակ դուք եք որոշում ինչ կլինի հետո.. եթե սիրում եք գրել, սա պետք ա որ ընդամենը էտապ լինի, առաջ գնալու, դրա մեջով անցնելու համար։

StrangeLittleGirl
19.07.2018, 18:56
5. Անավարտ
Վերնագրի նման անավարտ էր։ Բավական լավ սկիզբ ունի, նախադրյալներ է ստեղծում լավ պատմվածքի համար, բայց չի զարգանում։

6. Հաղթանակ՝ մյուսների փոխարեն
Էս գործն էլ էդ անավարտության զգացողություն առաջացրեց։ Էլի լավ սկսվեց, հետո դարձավ պաթետիկ ու հանկարծակի ավարտվեց։

7․ Դավադրության թավշյա տեսություն
Ուրեմն էս գործերը կարդում էի ինքնաթիռում նստած։ Էս մի գործին որ հասա, ձենով ծիծաղում էի, կողքիս նստածները զարմացած ինձ էին նայում։ Լրիվ քանդվելիք էր։ Ուղղակի ափսոս որպես պատմվածք՝ սյուժետային գծով էր մի քիչ կաղում։

8․ Ու լույս ծնվեց…
Էլի լավ սկսվեց, հետո բավական ձանձրալի դարձավ ու ի վերջո էդպես էլ չհասկացա՝ ինչի մասին էր էս գործը։

9․ Մեկ հայրենիք երկու սրտում
Չնայած որ գործն ահագին երկար էր, մի շնչով կարդացի։ Հեղինակն ահագին լավ էր շարադրել պատմությունը։ Չնայած Գյումրիից է, Երևանն ահագին լավ էր պատկերացնում ու անգամ փաստերն էր ստուգում։ Երևում է՝ լավ մանրամասն կատարած աշխատանք է։
Թերություններից էին պաթոսն ու կլիշեները, բայց եթե հեղինակը մի քիչ շատ գրի, էդ էլ կհղկվի։ Նաև հեղինակը լավ աշխատել էր Անիի կերպարի խոսքի վրա, էն աստիճանի, որ թվում էր՝ Անիի ձայնը լսում եմ, բայց վերջում մի քիչ ծուլացել էր։ Լավ կլիներ՝ էսքան մանրամասն մյուս կերպարների երկխոսությունների վրա էլ աշխատեր, որովհետև դրանք մի քիչ արհեստական էին։ Եթե հեղինակը կցանկանա, հետո մանրամասն կասեմ՝ ինչ նկատի ունեի։

ivy
19.07.2018, 19:53
3. Շերեփների սիմֆոնիան

Հետաքրքիր ձևով ներկայացված պատմություն էր․ ինձ դուր եկավ թե շարադրանքը, թե սյուժեի կառուցվածքը ու թե ամպագոռգոռ բառերի բացակայությունը։ Հարևանուհու կերպարն էլ լավն էր, մենակ մահը չհասկացա, ավելի ճիշտ՝ պատմության մեջ դրա իմաստը, բայց դե ամեն ինչ չի, որ պիտի հասկանամ։ Կարծես միակ պատմվածքն էր բոլորի միջից, որ ադրադարձել էր շերեփային համերգին։ Հավեսն էր։

ivy
19.07.2018, 19:58
5. Անավարտ

Շատ լավն էր․ պատմելու անմիջականությունը որ լրիվ տարավ։ Ու հենց էդ անավարտությունն էլ հավանել եմ․ ոչ մի փորձ չի արվել արհեստական ձևով ծայրերն իրար բերելու, լրիվ բնական ձևով շարադրված գործ էր։ Խոսակցությունները բա, ընտիր մի բան։
Մենակ թե ես բոլոր էտ-երը էդ կսարքեի․ ինչքան էլ խոսակցական լինի, էտ-ում տառասխալ կա։

ivy
19.07.2018, 20:05
10․ Վասն հեղափոխության

Աշխատանքների մեջ «դասարան» ու «դպրոց» բառերից ինձ կորցնում եմ :) Ոնց եմ ուրախանում, որ սենց պստորներ էլ են մասնակցել․ չնայած՝ ինչ իմանաս, գեղարվեստական գործ է, գուցե և լրիվ հորինված սյուժե․․․ Բայց այնուամենյանիվ ինչ-որ մի համով պստոյություն զգացվում էր :)
Էս մասը շատ եմ հավանել․

2018 թիվն ենք, հունիսը, մի աղջնակ, նստած նկուղի ամենահով անկյունում, արագ-արագ անհասցե նամակ է գրում, ու վերջում ավելացնում. «Հեղափոխությունը հորինում են երազողները, իրականացնում են երազողները, օգտվում են երազողները»։
Լավն էր, ապրի հեղինակը։

ivy
19.07.2018, 20:13
6․ Հաղթանակ՝ մյուսների փոխարեն

Էս աշխատանքն էլ եմ հավանել։ Մարգար պապի կերպարը լավ էր ստացվել։ Բոլոր անհանգստությունները, մտովին ու հոգեպես իր մասնակցությունը, հուզմունքը, ամենը շատ իրական էր ներկայացված։ Լրիվ տեսա պապիկին։

ivy
19.07.2018, 20:15
Հաջողություն բոլոր մասնակիցներին :kiss

Արէա
19.07.2018, 20:31
7․ Դավադրության թավշյա տեսություն

Մտահղացումը լավն է, վերցնել Հայաստանում տարածված դավադրության բոլոր տեսությունները, խառնել խտրականության դրսևորումների հետ, ու ծաղրել կատարված գործողությունների այլընտրանքային ընկալումները։
Բայց շատ էր, չարժեր էդքան ձգել։ Կեսից անհամացավ։
Շատ չեմ հավանել։

Ծլնգ
19.07.2018, 21:11
Այստեղ էլ կարծիքներս սկսեմ վերջից․․․

Շարունակեմ․․․

5. Անավարտ․ սա էլ է ինձ համար ավելի վավերագրական քան գեղարվեստական գործ։ Լավ տեսարաններ են, բայց մուննաթը այս գործի մեջ շատ էր։ Մուննաթ պատուհան չփակողների նկատմամբ, մուննաթ խոսացողների նկատմամբ, մուննաթ չպայքարողների նկատմամբ․․․ այս իմաստով գործը լավ էլ ավարտուն էր։ Բայց կատարվածի ցնծությունը այդ մուննաթով (ոչ թե ուրիշների չհավատալով, դրանից առաջ չպայքարելով, այլ հենց հեղինակի մուննաթով) ահագին խամրեցվեց։ Կարծում եմ որպես վավերագրական գործ դեռ «կուտվեր» (լավ իմաստով, որպես իրողությունների ու դրանց նկատմամբ տարբեր հույզերի արձանագրություն), բայց որպես գեղարվեստական՝ ինձ չհաճոյացրեց։

4. Ներանձնական հեղափոխություն․ ո՜նց եմ սիրում բանաստեղծների կարճ արձակ կարդալ։ Սա գործ չէր՝ ապրում էր՝ սկզբից մինչև վերջ․ տեսարաններ, ցատկում ես տարածության ու ժամանակի մեջ, ծնունդ ու ֆատալիզմ, թերահավատություն ու գերհամոզմունք, սիրո պակաս ու սիրահարվածության ցնորք․․․ անձնականից ներանձնականի թռիչք․․․ էս գործը մարդ գրկի ու բաց չթողնի․․․ ինչպես նաև՝ հեղինակին։ Հեղինակ, իսկ հեռախոսով հավաքած տողերը քո՞նն էին, թե՞ Հասմիկ Սիմոնյանինը։ Այս գործից հետո մարդ փակվի մի արևոտ սենյակում ու Սիմոնյան կարդա ինքնամոռաց․․․ շատ-շատ լավն էր։ Շնորհակալությո՜ւն, հեղինակ ջան։

3. Շերեփների սիմֆոնիան․ տիկին Ա-ն շատ լավն էր՝ համով, տեղը-տեղին, սուր խոսքն էլ անպակաս։ Զգացի տիկին Ա-ին շատ լավ, բայց թերեզասեր կոմպոզիտոր չդարձած պատմողին՝ ոչ այնքան։ Սրանով մի քիչ անավարտ էր գործն ինձ համար․․․ մի ձև տիկին Ա-ն գնաց, ու մնաց միայն մի երկու խրատ։ Միգուցե գործը հենց դա էր, բայց հեղափոխության հետ կապը դրա մեջ այնքան էլ չտեսա․․․։ Երևի ասածս այն է, որ գործի ավարտը թույլ էր ու մի քիչ հիասթափեցնող այդքան լավ փոխանցած տիկին Ա-ի կերպարից հետ․․․ եսիմ․․․ մի ձև ուղղերձների հակասականություն տեսա գործի մեջ․ քանի որ հեղափոխությունը ամբողջն տիկին Ա-ի ասած-արած-չարածով է նկարագրվում, բա հեղափոխության հետ ի՞նչ եղավ տիկին Ա-ի հուղարկավորությունից հետո։

2. Պղպջակներով հացը․ բա՛րդ էր։ Լիքը ալեգորիաներ, որոնց կեսը չհասկացա․ ի՞նչ ճամպրուկներ, ո՞ւր էր գնում երկու-երեք օրով, ի՞նչ կապ ուներ սա Հայաստանից գնալու ճամպրուկներ հավաքելու հետ։ Տաք ասֆալտը լավն էր, պղպջակները լավն էին․․․ միասնականության ալեգորիան՝ մի շշի մեջ լցված փրփրաջուր, հոյակպան էր։ Այդ պղպջակներով սնվելու հագեցվածությունը «վերջին երեք ամսում ինձ էսքան հանգիստ չէի զգացել» աստիճանի՝ լավն էր։ Չէ, փաստորեն այնքան էլ բարդ չէր, ուղղակի մի քիչ հախուռն էր, մանաավնդ այն ճապրուկների մասը, կամ էլ դրա սիմվոլիզմը մինչև վերջ չհասկացա։ Դժվարանում եմ մեկ գնահատակն տալ ամբողջ գործին․ հեղինակի հետ նույն ամբոխի մեջ հանգիստ սրտով կլինեի, բայց այս մի պղպջակներով հացը թերևս մի քիչ քաղցի զգացողություն մոտս թողեց։

1․ Բարև՛, սիրելի՛ օրագիր․ սա էլ է «Մի հայի օրագիր» գործի նման օրագրային, բայց ինչքա՜ն տարբեր են։ Այս մեկին հավատացի լրիվ։ Անկեղծ մտքեր էին, տեղ-տեղ մի քիչ ճոռոմացրած, ինչը սպասելի է անձնական օրագրիդ հետ երկխոսության ժամանակ։ Լավ դեպքերի ու հույզերի զարգացում է նկարագրել հեղինակը։ «Երկիրը երկիր չի»-ից հասնում է «երկրիրը երկիր է» գաղափարին։ Հա, կլիշեյոտ էր, բայց օրագրային պատումով գործի մեջ լրիվ ընդունելի։ Լավն էր, հավեսն էր, օրագրային գործը հենց սենց եմ պատեկրացնում։ Ապրես հեղինակ՝ անկեղծությանդ համար։

Հ․Գ․
Էս ի՜նչ բարդ մրցույթ էր ժյուրիի անդամ լինելու տեսանկյունից։ Ինչքա՜ն հոյակապ գործեր կային։

Էրեխե՛ք, պատանի՛ներ՝ մրցույթի մասնակիցներ, ի՛նչ լավն եք բոլորդ, ինչքա՜ն հաճույք ու բավականություն պարգևեցիք ձեր գործերով։ Ապրե՛ք դուք, ապրե՛ք որ գրել եք, ապրե՛ք որ գրելու եք, ու ապրե՛ք, որ հեղափոխությունը դուք էլ արեցիք։ Չէ, երկիրը հաստատ երկիր է, ու գրականությունն էլ այս երկրում լինելու է գրականություն, թե շարունակեք գրելը ու գրիչներդ ցած չդնեք, ինչպես ցած չեք դրել հույսներդ՝ հեղափոխության օրերին։

Բոլորիդ առանձին-առանձին ամուր գրկում եմ։ Իսկապես որ՝ կեցցե՜ք։

Արէա
19.07.2018, 21:24
8․ Ու լույս ծնվեց․․․

Կարծես երկու հոգի գրած լինեն։
Առաջին մասը, մինչև տանից դուրս գալը, շատ լավն է, պայծառ, թեթև, գեղեցիկ։ Ու հասուն։
Անգամ տպավորություն է ստեղծվում, թե հասուն գրողի պատմվածք ես կարդում սիրահարված պատանու մասին։
Շատ կուզեի, եթե մինչև վերջ շարունակվեր նույն ոճով։
Բայց կեսից գուները կորում են։ Հայտնվում է էլի նույն պաթոսային. քաղաքս, հայրեր ու մայրեր, անձնազոհ հերոսներ, լուսավոր ապագա...
Էխ, իսկ ամեն ինչ էնքան լավ էր սկսվել։
Սոնան ո՞ւր մնաց։

StrangeLittleGirl
20.07.2018, 12:09
10. Վասն հեղափոխության

Չնայած էս գործը բոլորի միջից էն մեկն էր, որն ամենամեծ դժվարությամբ կարդացի, այնուամենայնիվ, վերջում ժպիտ առաջացրեց։ Անընդհատ մտածում էի՝ թե սա ինչու վավերագրական ժանրում չի, բայց վերջում նոր հասկացա։ Լավն էր, բայց կարելի էր մի քիչ էլ զարգացնել։ Էլի ուրախ եմ, որ մարզերից էսքան գործեր են գալիս։

Smokie
20.07.2018, 18:35
1․ Բարև՛, սիրելի՛ օրագիր
Ենթադրում եմ, որ դպրոցական աղջիկ ես հեղինակ ջան: Շատ ուրախ եմ քեզ համար, որ տեսնում ես քո ուզած Հայաստանը: Շատ ուրախ եմ, որ սկզբունքայնորեն չես ուզում գնալ Հայաստանից ու որ երկիրը երկիր է ըստ քեզ: Շարունակիր հպարտանալ քեզանով ու ձգտիր ամեն պահի շատացնել այդ հպարտանալու առիթները:;)

2. Պղպջակներով հացը
Այ քեզ բարդ ստեղծագործություն: Մի կերպ ու գրեթե մի տեղ տեսա թավշյա հեղափոխության հետ ընդհանրությունը: Գիտեմ, վերջին մասերի մեջ էր այն թաքնվել, բայց ինձ համար դժվար էր թե՛ այն գտնելը, թե՛ ընդհանուր ստեղծագործության այդ վերջին մասերը հասկանալը:
Ամեն դեպքերում՝ լավ է, որ ունես այդքան յուրահատուկ գրիչ հեղինակ ջան և որ կարողանում ես խոսել այդպիսի հետաքրքիր, ինտրիգային հանելուկներով ու շատ բաներ ընթերցողներին չես ասում՝ թողնում ես, որ իրենք հասկանան: Ապրես, որ դու էլ մասնակցեցիր այս մրցույթին:;)

CactuSoul
20.07.2018, 19:44
Էս մեսիջ բառին մի կարգին հայկական թարգմանություն ասեք. ոչ մի հարմար բառ չեմ գտնում:

ivy, ուղերձ։

Գաղթական
21.07.2018, 02:00
1. Բարև՛, սիրելի՛ օրագիր

Ահագին դուրս եկավ թե՛ ընտրված ֆորմատը ու թե՛ լակոնիկությունը:

Կարծես մի ամբողջ ժողովրդի տրամադրությունն արտացոլված լիներ այս 3 փուլերի մեջ՝ հուսալքություն ու արտագաղթի պատրաստվել, հույսի շող ու պայքարի ցանկություն, հաղթանակից ծնված հաստատակամություն ու ապագայի հանդեպ հավատ:

Գաղթական
21.07.2018, 02:07
2. Պղպջակներով հացը.

Բավական հետաքրքիր էր թե՛ շարադրանքը ու թե՛ համեմատությունները:
Միայն 2-րդ անգամ կարդալուց հետո որոշ հարցերի պատասխաններ գտա, որոնք ծնվել էին առաջին անգամ կարդալիս:
Բայց նույնիսկ 3-րդ անգամից հետո էլ էլի հարցեր մնացին ))

Իսկ թե լրահոսի գույժերն ինչ ընդհանուր բան ունեյին հեղափոխության կամ ստեղծագործության հետ՝ ընդհանրապես չհասկացա..

Գաղթական
21.07.2018, 02:18
3. Շերեփների սիմֆոնիան.

Գործը շատ եմ հավանել:
Սկզբից ես-ի հետ զրույցի տպավորություն էր թողնում:

Բայց հետո բացահայտում ես, որ ինքն իր հետ չէր խոսում, ու դրան ահագին հետաքրքիր լուծում էր տրված:

Հա՛մ հումորն էր տեղը, հա՛մ ինքնաքննադատությունը, հա՛մ էլ՝ համընդհանուր ոգևորության ֆոնի վրա անձնական կորստի ցավը:

Ընտրության հնարավորությունը հիանալի էր ձևակերպված:

Միայն մի բան անհասկանալի մնաց.
ինչո՞ւ կամ որտեղի՞ց պետք է հարևանուհին տեղյակ լիներ դոշակի տակի չլուտ աղջիկներից, որոնց գոյության մասին անգամ մայրը չէր պատկերացնում:

Գաղթական
21.07.2018, 02:33
4. Ներանձնական հեղափոխություն.

Ընդհանուր հետաքրքիր էր գրված:
Սիրո հեղափոխության ընթացքում ծնված սերը շատ լավ սյուժե էր:

Բայց այս գործի մեջ ինձ ամենաշատը մեկ բառ էր խանգարում, որ նույնիսկ մի քանի անգամ կարդալուց հետո չմարսեցի:

Չգիտեմ, երևի հեղինակն իր պատճառներն ունի «հայրենիք»-ը «մայրենիք» կոչելու, բայց, ըստ իս, սա աղճատում է «մայր հայրենիք» արտահայտության ողջ փիլիսոփայությունն ու իմ ականջին նույնքան կոպիտ ու անտեղի է հնչում, ինչքան եթե գրված լիներ «հայր Հայաստան»

Գաղթական
21.07.2018, 02:37
6. Հաղթանակ՝ մյուսների փոխարեն.

Լավ էր ներկայացված մարդու պայքարող տեսակը, նրա հույզերն ու սկզբունքները:

Ցանկություն առաջացավ երկար-երկար զրուցելու Մարգար պապի հետ ու օգնելու նրան՝ մշակել իր այգին ))

Գաղթական
21.07.2018, 02:43
7. Դավադրության թավշյա տեսություն.

Սրա մասին արդեն շատ խոսվեց ))
Ինձ էլ ահագին դուր եկավ հումորն ու հեգնանքը:

Մի քանի տեղ էլ մի քիչ անհարթություններ կային:

Իսկ վերջում էլ շունչս պահել էի, թե ինչպես պիտի վարվի մեր ԱԱԾ-ն Պուծինի ու Մերկելի հետ, էն էլ՝ հեղինակը որոշել էր հանձինս Շմայսի դրան չանդրադառնալ ))

Գաղթական
21.07.2018, 02:48
8. ՈՒ լույս ծնվեց...

Սկիզբը բավական անհետաքրքիր, անհասկանալի ու անհավատալի էր ինձ համար:

Իսկ այ երկրորդ հատվածը՝ եղբորն ուղղված խոսքն ու մանուկ հասակում վերապրած ողբերգության դեմ մղած ներանձնական պայքարը շատ տպավորիչ էին:

Գաղթական
21.07.2018, 03:04
9. Մեկ հայրենիք երկու սրտում.

Ընդհանուր լավ գաղափար էր:
ՈՒղղակի զգացվում էր, որ նյութը սրբագրված չի: Սա մի քիչ որակազրկում էր աշխատանքը:

Նաև մի քիչ ձգձգված էր ու, ինչպես արդեն նշվեց, կեսից փոխում էր ժանրը:
Ցանկալի կլիներ, որ մինչև վերջ էլ հիմնական գործողությունները գլխավոր հերոսների շուրջ ծավալվեյին, ինչպես դա արվում էր սկզբում:

Երկխոսությունների փոքր-ինչ արհեստական տեսքի մասին էլ արդեն աավեց:
Բայց ամենաշատը աչք էր ծակում ամերիկանիզացված ու իրեն Հայաստանի հետ չասոցացնող հերոսուհու օմայգադերին զուգահեռ օգտագործվող ոսկեղենիկ գրականը:

Happy End-ն էլ էր մի քիչ ոչ համոզիչ:

Բայց անկախ էս ամենի՝ աշխատանքը (մտահղացում որպես) ֆավորիտներիս շարքում է:

Գաղթական
21.07.2018, 03:09
10. Վասն հեղափոխության.

Հեղինակ ջան, զգացվում է, որ մեծ պոտենցիալ ունես:
Հուսով եմ հետագայում այն ավելի հղկված ու նպատակային կօգտագործես ))


11. Մի հայի օրագիր.

ՈՒղղակի հիանալի էր:
Վրան դեռ մի քիչ էլ աշխատելու տեղեր կան, բայց դուրս շատ եկավ:

StrangeLittleGirl
21.07.2018, 16:35
11․ Մի հայի օրագիր
Մի գործ էլ Վանաձորից :) Իրոք շատ եմ ուրախանում, որ մարզերն էսպես ակտիվ մասնակցում են։ Ակումբի պատմության մեջ էլ Վանաձորը շատ ակտիվ ա էղել, ու շատ լավ ա, որ մրցույթում էլ ա ակտիվ։
Հիմա գործի մասին։ Հեղինակը հետաքրքիր ֆորմատ էր ընտրել, ու վարժ գրիչ ունի, բայց ահագին տխրեցի։ Տխրեցի, որովհետև չեմ հավատում, թե դեռահասի ուշքնումիտքը Հայաստանն է, ու օրագրում մենակ Հայաստանի մասին է գրված։ Անգամ եթե վերցնենք ամենահայտնի՝ Աննա Ֆրանկի օրագիրը, որտեղ բոլոր պատճառները կային միայն ու միայն պատերազմի մասին գրելու, էլի կողքից լիքը բաներ էր նկարագրում, անգամ սիրահարվելը, ինչը Աննա Ֆրանկի պատմությունն է՛լ ավելի ազդեցիկ է դարձնում։ Կուզենայի, որ հեղինակը հայրենասիրական պաթոսից մի քիչ ազատվեր ու ավելի ազատ գրեր։

Վերջապես վերջացրեցի բոլոր գործերի ընթերցանությունը ու մի քանի բան հասկացա էս մրցույթից․
1. Հեղափոխությունը չէր լինի, եթե չլինեին էս բոլոր պայծառ ու համարձակ պատանիները, որոնք իրենց ծնողներին ու ուսուցիչներին դեմ գնացին ու փողոց դուրս եկան :)
2. Հեղափոխությունը չէր լինի, եթե անհնազանդությունը Երևանով սահմանափակվեր։ Ապրեն մարզերի էրեխեքը
3. Դպրոցներում երեխաներին ներարկված պաթոսը ու պաթետիկ բառապաշարը ներխուժում ա ստեղծագործական դաշտ, անգամ եթե թեման շատ կոնկրետ ա (ուղղակի թուրքի փոխարեն ՀՀԿ-ի լուծ ա դառնում), բայց ամեն դեպքում կան ավելի անկաշկանդ ու անկեղծ ստեղծագործողներ
4. Բավական խեղաթյուրված պատկերացում կա Հայաստանից հեռացածների ու ներգաղթի հնարավորությունների մասին։ Եթե ստեղծագործությունների հեղինակները ցանկանան, կարող ենք մրցույթից հետո լիքը զրուցել դրա մասին։ Ի վերջո, ժյուրիի կազմից շատերը հենց արտագաղթած հայեր են :)

Ծլնգ
21.07.2018, 17:52
4. Բավական խեղաթյուրված պատկերացում կա Հայաստանից հեռացածների ու ներգաղթի հնարավորությունների մասին։ Եթե ստեղծագործությունների հեղինակները ցանկանան, կարող ենք մրցույթից հետո լիքը զրուցել դրա մասին։ Ի վերջո, ժյուրիի կազմից շատերը հենց արտագաղթած հայեր են :)
StrangeLittleGirl, դու էլ Ադիչիին մոտեցած ուսանողուհու նման դատեցիր, հո․․․ մի երկու ստեղծագործությունից ո՞նց սենց հետևություն արեցիր, ես բացարձակ տենց բան չեմ զգացել, ավելի շատ ասում էին, որ իրենք չեն ուզում գնալ․․․ սա լրիվ ուրիշ ա, չեմ կարծում թե նույնիսկ արտագաղթածների մեջ մարդ կա, որ ինչ-որ մի պահ չի մտածել, որ չէր ուզենա գնալ։

Դե համ էլ այստեղ survivorship bias-ի հետ էլ գործ ունենք․․․ հեղափոխական առաջնաշարքերի պատանիները պիտի որ հիմնականում «մնացածները» լինեին։ Բայց չեմ ուզում թեման շեղեմ․․․ իսկապես լավ կլինի, որ մասնակիցները միանան ակումբ, ու բոլորս իրարից շարունակենք սովորել ու աշխարհը բացահայտել։

Արէա
21.07.2018, 22:14
9․ Մեկ հայրենիք երկու սրտում

Լավ է, որ Սոսեն բողոքում է կարծրացած մտածելակերպի դեմ։
Վատ է, որ հենց ինքը բացասական է տրամադրված մարդկանց նկատմամբ միայն էն պատճառով, որ նրանք Հայաստանում չեն։ Պակաս կարծրացած մտածելակերպ չի էս հերոսական, մեծամիտ կեցվածքը. ես պայքարում եմ, իսկ դուք փախել եք։ Ամենայն հավանականությամբ ամեն ինչ բոլորովին էլ էնպես չի, ինչպես դու ես համոզված։
Իսկ ընդհանուր առմամբ, պետք չէր էդքան ձգել, կարելի էր մի քանի անգամ կրճատել։ Դրանից պատմվածքը միայն կշահեր։

Արէա
21.07.2018, 22:21
10․ Վասն հեղափոխության

Պետք չէր այս նախադասությունը. փաստերը գուգլել եմ, դետալներն էլ հիվանդ երևակայությանս արդյունքն են։ Առանց սրա էլ պարզ էր, սա միայն արժեզրկեց նախորդ, բավականին հավես հատվածը։
Հետագա տեքստն էլ առանձնապես կապ չուներ առաջին, բավականին հաջող նախադասության հետ։

Արէա
21.07.2018, 22:31
11․ Մի հայի օրագիր

Հետաքրքիր էր մտահղացումը, դեպքերը ցույց տալ ապագայի ընթերցողի աչքերով։
Բայց, ընդհանուր պատմվածքը, էդ բոլոր մեջբերումներով, շատ էր անցյալի վրա հիմնված։ Շատ էր դեպի ետ նայող, առաջ նայելու փոխարեն։
Չկա նորի շունչը, նորը ստեղծելու ձգտումը։
Նույն օրագիրը, լրիվ նույն տեքստով կարող էր գրված լինել, ասենք 1964 թվականին։

Ուլուանա
21.07.2018, 23:41
1. Բարև՛, սիրելի՛ օրագիր
Շարադրանքը լավն էր: Անկեղծ էր, պարզ ու պաթոսից զերծ: Միայն էս նախադասությունն էր մի տեսակ արհեստական մակդիրներով հագեցած.


Նրանց բազալտե որոշումը փոփոխության ենթակա չէ, իսկ իմ ապակյա կարծիքն ու թափանցիկ ցանկությունները մնացել են հետին պլանում անշարժ կանգնած, նրանց ոչ ոք չի տեսնում։

Բայց ընդհանուր շատ էր համառոտ: Կարծում եմ` կարելի էր ավելի շատ ծավալվել: Սկիզբը խոստումնալից էր, բայց վերջում անբավարարության զգացողություն մնաց. քիչ էր:

Ուլուանա
21.07.2018, 23:44
2. Պղպջակներով հացը
Ճիշտն ասած` բավական անհասկանալի էր էս ստեղծագործությունը: Նախ հենց սկզբից մոր և դստեր խոսակցությունից բան չհասկացա, քանի որ երկու նախադասությունների միջև տրամաբանական կապը ոչ մի կերպ չկարողացա ըմբռնել.

-Ուզում եմ գնաս Հայաստանից:

-Մա՜մ, գիտեմ, բայց էնպես ես ասում, կարծես երկրի ներքին հարցերով ես զբաղվում, որոշումներն էլ առանց քեզ են կայացնում:
Անհասկանալի էր նաև, թե էդ ինչ ճամպրուկներ հավաքեց-կապեց հեղինակը, ուր էր գնում: Եթե այլաբանություն կար, ինձ համար անհասկանալի մնաց, եթե ուղիղ իմաստով էր` առավել ևս: Փրփրաջրերի ու պղպջակներով հացի պահն էլ «տեղ չհասավ», չպատկերացրի, չզգացի:

Շարադրանքը լավն էր: Կարծում եմ` հեղինակն, այնուամենայնիվ, գրել գիտի: Հետաքրքիր կլիներ նրա այլ ստեղծագործություններ էլ կարդալ:

StrangeLittleGirl
21.07.2018, 23:46
StrangeLittleGirl, դու էլ Ադիչիին մոտեցած ուսանողուհու նման դատեցիր, հո․․․ մի երկու ստեղծագործությունից ո՞նց սենց հետևություն արեցիր, ես բացարձակ տենց բան չեմ զգացել, ավելի շատ ասում էին, որ իրենք չեն ուզում գնալ․․․ սա լրիվ ուրիշ ա, չեմ կարծում թե նույնիսկ արտագաղթածների մեջ մարդ կա, որ ինչ-որ մի պահ չի մտածել, որ չէր ուզենա գնալ։

Դե համ էլ այստեղ survivorship bias-ի հետ էլ գործ ունենք․․․ հեղափոխական առաջնաշարքերի պատանիները պիտի որ հիմնականում «մնացածները» լինեին։ Բայց չեմ ուզում թեման շեղեմ․․․ իսկապես լավ կլինի, որ մասնակիցները միանան ակումբ, ու բոլորս իրարից շարունակենք սովորել ու աշխարհը բացահայտել։

Առնվազն չորս-հինգ գործ մենակ գեղարվեստական ժանրում կարող եմ նշել, որ էս թեման են շոշափում ու բավական ստերեոտիպային տեսանկյունից (գնացողները գնում են, որովհետև որտեղ հաց, էնտեղ կաց, ես էլ իմ ընտանիքով կարող ա գնամ նույն պատճառով, գնացողները կարոտում են ու հեղափոխությունից հետո պիտի վերադառնան)։

Ուլուանա
22.07.2018, 00:05
3. Շերեփների սիմֆոնիան
Հետաքրքիր է, էս պատմվածքի գրելաոճը մի տեսակ Հրանտ Մաթևոսյանին էր հիշեցնում: Կարդալու ամբողջ ընթացքում ինձ թվում էր` «Աշնան արևի» Աղունի ձայնն եմ լսում ի դեմս տիկին Ա-ի: :) Շատ հավես, կենդանի շարադրանք էր: Տիկին Ա-ի կերպարն էլ բավական հաջողված էր` շոշափելի:
Ընդհանուր հավանեցի, հաջող գործ էր: Միայն մի խնդիր կար. ստեղծագործության մեջ հեղափոխության թեման շատ հպանցիկ էր շոշափված: Պատմվածքը կարծես տիկին Ա-ի մասին էր, պարզապես համընկել էր հեղափոխության հետ, ու մի քիչ էլ հեղափոխության թեմային էր բաժին հասել պատմվածքում:

Ուլուանա
22.07.2018, 00:25
4. Ներանձնական հեղափոխություն
Շատ լավն էր` սիրուն, հուզական, ռոմանտիկ, սահուն, բնական: Բանաստեղծություն էլ չէր` երգ էր լրիվ: Ինձ համար գեղարվեստական բաժնի լավագույն գործն է որոշակիորեն: Անձնականն ու անանձնականը շատ հաջող էին միահյուսված: Սիրուն տողերից մեկը (չնայած հաջողված ու սիրուն տողերն իրականում էնքան շատ էին էս գործում, որ նույնիսկ չգիտեմ` ինչքանով է ճիշտ առանձնացնելը, բայց ամեն դեպքում ցանկացա էս մեկն առանձնացնել).

Ու նորից փախանք, էլի փողոց փակեցինք, էլի մերժեցինք Սերժին, մերժեցինք Մեր վախերը, էն բակի տղային, որ ասում էր գազ են կիրառելու, մերժեցինք վաղը, մի ժամ հետո-ն, կորցրինք Իրար ու էլի գտանք:
Մի խոսքով` ապրի հեղինակը :):

Ուլուանա
22.07.2018, 00:51
5. Անավարտ
Ինձ դուր եկան երթուղայինում և երկրում տիրող իրավիճակների միջև զուգահեռները: Բավական պատկերավոր էր: Բայց դժգոհությունն ու մունաթը մի քիչ շատ էր: Սկիզբն էդ առումով տհաճ զգացողություն առաջացրեց: Բայց զուգահեռները գիտակցելուց հետո էդ զգացողությունը մի քիչ թուլացավ: Հետաքրքիր էր շարադրված, բայց միաժամանակ` բավական անփույթ: Վերջում իսկապես անավարտության զգացողություն մնաց, բայց գուցե հեղինակն ուղղակի էդ տոնայնությամբ է որոշել ավարտել իր ստեղծագործությունը` ընթերցողին հատուկ էդ ուղղությամբ մտածել տալու նպատակով: Դա էլ է ընդունելի մոտեցում, ըստ իս, թեկուզև չի համապատասխանում իմ անձնական ակնկալիքներին:

Ինձ դուր եկած հատվածներից.

ՈՒզում եմ դուրս պրծնեմ ու հետ վազեմ, ուզում եմ մի անգամ էլ առաջին անգամ իմանամ նորությունը ու մի անգամ էլ զգամ էտ թրթիռը, ու էս անգամ ընկերներիս հետ լինեմ:

Մի ձևակերպում աչքս ծակեց, որն, ի դեպ, վերջերս գնալով ավելի ու ավելի հաճախ եմ հանդիպում տարբեր մարդկանց մոտ, հետաքրքիր է, թե ինչու.

Հետն էլ.... հանդուրժող ա լինել պետք
Սա հայերեն շարադասություն չի: Հայերեն կասեինք. «պետք ա հանդուրժող լինել» կամ «հանդուրժող ա պետք լինել»: Հասկանում եմ, որ հայերենը ճկուն է, բայց երբ չափից դուրս շատ ենք ճկում, արդեն ձևախախտվում է:

Ամեն դեպքում ասեմ, որ չնայած նշածս թերություններին, էս գործն էլ է իմ ֆավորիտներից:

Sambitbaba
22.07.2018, 08:13
Ամենաուրախալին այն է, որ վատ ստեղծագործություններ փաստորեն չկան, նույնիսկ եթե հաշվի առնեինք ստացած բոլոր 63 ստեղծագործությունները: Եվ, իհարկե հոյակապ կլիներ, եթե մրցույթի բոլոր մասնակիցներն էլ մնային Ակումբում և ժամանակ առ ժամանակ ուրախացնեին մեզ իրենց ստեղծագործություններով…
Բայց դե ինչ արած, մրցույթը մրցույթ է, և ըստ այդմ էլ պետք է լինեն առաջիններ ու վերջիններ…

Պատմվածքների մեջ ինձ ամենամոտն էր "Դավադրության թավշյա տեսությունը". ամեն ինչ շատ լավ էր, հիանալի ֆանտազիա, հումոր: Ուրիշ դեպքում հաստատ առաջին տեղը հենց այս պատմվածքին կտայի, բայց կոնկրետ այս մրցույթի պահանջներին ինձ համար ավելի համապատասխանեց "Մեկ հայրենիք երկու սրտում" պատմվածքը:
Չնայած բավական ծավալուն լինելուն, կարդացվեց մեկ շնչով, տեղ-տեղ հուզեց անգամ համարյա մինչև արցունքներ պոկելու աստիճանի… Հա, սենտիմենտալ էր տեղ-տեղ, և ինչպես, կարծեմ Լիզն ասեց, որ սպոնտան հայրենադարձությունն էլ այնքան չհավատացրեց, բայց լրիվ հեղափոխության ոճի մեջ էր, շատ ազդեցիկ ու ազնիվ: Շնորհակալություն հեղինակին:

Շնորհակալություն բոլոր հեղինակներին: Ես Փաշինյանի տեղը լինեի, ձեզ բոլորիդ պատվոգրեր կբաժանեի…

Ուլուանա
22.07.2018, 08:22
6. Հաղթանակ՝ մյուսների փոխարեն
Լավ պատմվածք էր: Լավ շարադրված, իրական, ապրված: Պապիկի կերպարը լրիվ պատկերացնում ու զգում ես: Բայց էս գործն էլ, «Շերեփների սիմֆոնիայի» նման, ավելի շուտ Մարգար պապի մասին էր, քան հեղափոխության. հեղափոխությունը կարծես երկրորդական դերում էր: Հեղափոխության շունչը մի տեսակ խամրում էր Մարգար Պապի կերպարի ֆոնին:

Ուլուանա
22.07.2018, 08:22
7. Դավադրության թավշյա տեսություն
Անհնար է չգնահատել հեղինակի սուր լեզուն ու վառ երևակայությունը: Կարծես հումորի ու սարկազմի գերխտացում լիներ էս գործը. ամեն նախադասություն էն աստիճանի հումորախեղդ էր, որ սյուժեի գիծը կորցնում էիր էդ հումորի ծովի մեջ: Ամեն դեպքում նման թեմայով մրցույթին ես չեմ ակնկալում կարդալ էս ոճի գործեր, ինչքան էլ որ գնահատեմ հեղինակի տաղանդը: Պատմվածքը կարդալով` չես կարող ճիշտ պատկերացում կազմել իրականության մասին: Իսկ դա, ըստ իս, էս մրցույթում ամենակարևոր գործոններից է: Ուրիշ մրցույթում էս գործը գուցե համարեի լավագույնը, բայց ոչ էս դեպքում:

Ուլուանա
22.07.2018, 09:10
9. Մեկ հայրենիք երկու սրտում
Էս գործն, ըստ իս, ամենալավն էր արտացոլում իրականությունը: Հեղափոխության մասին գաղափար չունենալով` էս պատմվածքի միջոցով կարելի է լիարժեք պատկերացում կազմել կատարվածի մասին` թե՛ փաստերի, թե՛ երկրում տիրող հույզերի ու տրամադրությունների առումով: Հեղինակին մեծ շնորհակալություն էդ ամենը էսքան մանրամասն ու համապարփակ ներկայացնելու համար :):

Քանի որ հեղինակն էդքան ժամանակ ու ջանքեր է ներդրել պատմվածքը գրելու համար, ես էլ չեմ ալարի ու հնարավորինս մանրամասն կգրեմ կարծիքս:

Սյուժեի կառուցումն, իմ կարծիքով, բավական հաջող էր, զարգացումները` ներդաշնակ: Բայց շարադրանքն ընդհանուր կատարելագործելու կարիք կա: Բացի մանր-մունր լեզվական անճշտություններից ու վրիպակներից, որոնք ցանկության դեպքում հեղինակն ինքը կարող է շտկել գործը խմբագրելու դեպքում, նաև ընդհանուր խոսակցությունների բնականության հետ կապված խնդիր կար: Մի քիչ սերիալային խոսակցություններ էր հիշեցնում, հանդիսավորությունը շատ էր: Ճիշտն ասած` կարդալիս հիշում էի իմ` ավելի քան 15 տարվա գրածները, շատ նման էր գրելաոճի առումով, նույնիսկ նոստալգիա ապրեցի` հիշելով իմ էն վեպերն ու վիպակները, որ գրում էի մի ժամանակ, բայց էդպես էլ ո՛չ ավարտեցի, ո՛չ էլ որևէ մեկը կարդաց, բացի ինձնից :)):

Մի քիչ էլ կերպարների մասին:
Սոսեի կերպարը բավական իրական էր` ինքնուրույնության ձգտող, հասարակական կաղապարների, ծնողների սահմանափակումների ու կարծրատիպերի դեմ ընդվզող, համառ ու պայքարող աղջնակ:

Անիի կերպարն էլ էր շատ հաջող ու իրական: Լրիվ ամերիկացած, հայրենիքի հետ կապը կորցրած տիպիկ սփյուռքահայ դեռահաս աղջնակ: Հետաքրքիր է, որ Անիի խոսքը բավական բնական էր ստացվել, ի տարբերություն մյուսների:

Մայրն ու հայրը մի քիչ ստերեոտիպային էին ստացվել, իմ կարծիքով: Հատկապես խոսակցությունները մի տեսակ միանման էին բոլորը, մոր խոսքն` ավելի շատ:
Սուրենի կերպարն էլ շատ չէր տարբերվում ծնողների կերպարներից:

Արտագաղթածների մասին հեղինակի միակողմանի պատկերացումներն ու դրանց հիման վրած ձևավորված կատեգորիկ մերժողակաությունը մի քիչ տխրեցրին, թեև իրեն էլ կարելի է հասկանալ, բայց կուզենայի` մի քիչ ավելի շատ շփվեր ու ծանոթանար արտագաղթածների հետ, որ համոզվեր` ոչ միշտ է ամեն ինչ էդքան պարզ ու միակողմանի: Մեկ էլ Սուրենի վայրկենական հայրենադարձության որոշումն էր մի քիչ անհամոզիչ: Թեև, եթե դիտարկենք որպես զուտ էդ պահի էմոցիոնալ արձագանք, կարելի է նաև բնական համարել: Այլ հարց է, թե նրա ոգևորությունը որքանով կպահպանվեր հետագա օրերին:

Ընդհանուր պատմվածքն ինձ համար շատ հուզիչ էր: Լիարժեք վերապրեցի էն ամենը, ինչ ապրել էի հեղափոխության ողջ ընթացքում: Խոստովանեմ, համարյա ամբողջ ընթացքում, չնայած համառ ջանքերիս, լացել եմ: Մրցույթի այլ գործեր կարդալիս էլ եմ լացել, բայց էս մեկը չափից դուրս շատ լացացրեց, արդեն նույնիսկ ջղայնանում էի ինքս ինձ վրա :)):

Վերջում ուզում եմ մեջբերել ինձ դուր եկած հատվածներից մեկը.

Ուշանում են… Եվ միթե՞ չեր հասկանում այս վարորդը, որ մարդիկ ոչ թե աշխատանքից, այլ երջանիկ կյանքով ապրելուց են ուշանում։ Նրանք ուշացել են երեկ, ուշանում են այսօր և կուշանան նաև վաղը, երբ նույն անտարբեր հայացքով փորձեն անցնել այդ փակ փողոցները։ Եվ ու՞ր էր շտապում այս ավտոբուսը։ Չէ՞ որ երբեմն երջանկության ու հաղթանակի համար պետք է կանգնել, սպասել, պայքարել և հետո միայն առաջ շարժվել նույն ճանապարհով: Ճանապարհ, որն այս անգամ կտանի դեպի նոր ապագա։
Հեղինակին խորհուրդ կտայի շարունակել գրել ու հղկել գրելաոճը: Ես հավատում եմ իր պոտենցիալին :):

Ուլուանա
22.07.2018, 09:25
10. Վասն հեղափոխության
Պատմվածքը տեմպն ու ոգևորությունը շատ հավես էր: Հեղափոխության շունչն ամբողջ պատմվածքում առկա էր, ու դա, ըստ իս, լուրջ արժանիք է տալիս պատմվածքին: Ուղղակի մի քիչ շատ էր շնչակտուր գրված: Կարելի էր մեկ-մեկ մի թեթև շունչ քաշել: Ընդհանուր լավն էր, ինձ դուր եկավ:

Էս նախադասությունը լրիվ ավելորդ էր ու մի քիչ արժեզրկում էր դրան նախորդող հատվածը.

(փաստերը գուգլել եմ, դետալներն էլ հիվանդ երևակայությանս արդյունքն են)
Կարծում եմ` ոչ ոքի համար էլ գաղտնիք չի, որ բոլորս էլ անընդհատ ինչ-որ բաներ գուգլում ենք, ու դրա մասին հատուկ տեղեկացնելու կարիք չկա, այն էլ գեղարվեստական գործի մեջ:

Էս նախադասությունը լավն էր.

2018 թիվն ենք, հունիսը, մի աղջնակ, նստած նկուղի ամենահով անկյունում, արագ-արագ անհասցե նամակ է գրում, ու վերջում ավելացնում. «Հեղափոխությունը հորինում են երազողները, իրականացնում են երազողները, օգտվում են երազողները»։

Գաղթական
22.07.2018, 09:47
Հմմ.. հետաքրքիրա..
Իսկ ինձ մոտ օրինակ տպավորություն էր, թե «Պղպջակներով հաց»-ի հեղինակը տղա է, «Նար»-ն էլ՝ հավանաբար Նարեկը..

Ուլուանա
22.07.2018, 09:48
11․ Մի հայի օրագիր
Որպես ժամանակագրություն` հաջող էր, շարադրանքն էլ վարժ ու հասուն, գուցե նույնիսկ ամենահասունը: Բայց ծանր էր կարդացվում, պաթոսն էլ մի քիչ շատ էր: Էս թեմայով գրելիս, իմ կարծիքով, մի քիչ պաթոսը նորմալ է, բայց էստեղ մի քիչ շատ էր: Չեմ ասում` պաթոսախեղդ էր (բարեբախտաբար էս փուլ անցած ստեղծագործությունների մեջ պաթոսախեղդ գործեր չկան), բայց որ մի քիչ ավելի քիչ լիներ, դրանից, կարծում եմ, գործը կշահեր: Մեջբերումները հիմնականում ահագին դիպուկ ու արդիական էին, հատկապես Նժդեհինը, շատ լավ էին ընտրված, բայց մի քիչ շատ էին ու ընդհանուր ծանրաբեռնում էին գործը: Որպես օրագիր` անձնականությունը քիչ էր: Մի քիչ անհավատալի է, որ օրագրի հեղինակի կյանքում երկրի վիճակի մասին մտահոգություններից ու հեղափոխությունից բացի, ուրիշ էական ոչինչ չլիներ էդ ամբողջ ընթացքում: Գեղարվեստականությունն էլ էր մի քիչ պակասում: Այնուամենայնիվ, հեղինակը լուրջ աշխատանք է արել: Գրագետ ու պատասխանատվությամբ արված աշխատանքը գնահատելի է:

Ուլուանա
22.07.2018, 09:50
Հմմ.. հետաքրքիրա..
Իսկ ինձ մոտ օրինակ տպավորություն էր, թե «Պղպջակներով հաց»-ի հեղինակը տղա է, «Նար»-ն էլ՝ հավանաբար Նարեկը..
Շատ հնարավոր ա: Չգիտեմ` իմ գրածին ես արձագանքել, թե չէ, բայց ես Նար-ը, չգիտեմ ինչի, Նարե եմ պատկերացրել: Գուցե սխալվել եմ: Դե, իմ հիշելով` էնտեղ սեռը բացահայտող բաներ չկային, կամ չեմ նկատել, եսիմ: Ամեն դեպքում սեռն էական չի երևի, տվյալ դեպքում բան չի փոխում, իմ կարծիքով:

Գաղթական
22.07.2018, 09:54
Շատ հնարավոր ա: Չգիտեմ` իմ գրածին ես արձագանքել, թե չէ, բայց ես Նար-ը, չգիտեմ ինչի, Նարե եմ պատկերացրել: Գուցե սխալվել եմ: Դե, իմ հիշելով` էնտեղ սեռը բացահայտող բաներ չկային, կամ չեմ նկատել, եսիմ: Ամեն դեպքում սեռն էական չի երևի, տվյալ դեպքում բան չի փոխում, իմ կարծիքով:

Հա, իհարկե չի փոխում:
ՈՒղղակի ընկալումնա հետաքրքիր:
Դու կարծեմ երկրորդ կամ երրորդն էիր, ով հեղինակին որպես աղջիկ պատկերացրեց:

ivy
22.07.2018, 10:31
Հա, իհարկե չի փոխում:
ՈՒղղակի ընկալումնա հետաքրքիր:
Դու կարծեմ երկրորդ կամ երրորդն էիր, ով հեղինակին որպես աղջիկ պատկերացրեց:

Հա, ինձ էլ ա հետաքրքիր թվացել էդ ընկալման պահը ։)

Ուլուանա
22.07.2018, 10:33
Հետաքրքիր է, որ համարյա բոլոր գործերում այս կամ այն չափով շոշափվում էր նաև սերունդների բախումը` մի կողմից ծնողների թերահավատությունը, հուսալքվածությունն ու համակերպվածությունը իրավիճակին, մյուս կողմից` երիտասարդների հուսավառությունը, հավատը սեփական ուժերի նկատմամբ, չհամակերպվելու, չհանդուրժելու, պայքարելու ու իրենց ապագան կառուցելու անկոտրում կամքը:
Ընդհանուր լավն էին գործերը: Ապրեն հեղինակները: Հաստատ արժեր էս թեմայով մրցույթ անցկացնել: Ծլնգին շնորհակալություն մրցույթի գաղափարի, ivy-ին էլ` էս ամենը կազմակերպելու համար :):

Գաղթական
22.07.2018, 10:42
Ավելացնեմ, որ Ծլնգ -ին էլ շնորհակալություն՝ մտահղացման համար:

Չեմ հիշում, թե ով մի անգամ ասեց.
10 տարի առաջ էս հեղափոխությունը հնարավոր չէր կարող լինել, քանի որ 10 տարի առաջ էս սերունդը դեռ 10 տարեկան էր:

Սերունդների բախում միշտ եղել է ու միշտ կլինի, բայց այսօրվա սերունդն ապացուցեց, որ ինքն ազատ է ամեն տեսակ ստերեոտիպային կապանքներից ու պատրաստ է իր ձեռքերով կերտել իր ապագան:

Դեռ լիքը գործ ունենք բոլորով անելու, բայց մի բան վստահ կարելի է փաստել՝ երկրի ապագան հուսալի ձեռքերում է:

Շնորհակալություն բոլորին:՝

Տրիբուն
22.07.2018, 18:13
Ես մանրամասն չեմ կարա գրեմ, մենակ ասեմ, որ սաղ էլ լավն էին, բայց հատկապես հաճույք ստացա երեք գործից, որոնց օգտին էլ քվերակում եմ․
- Շերեփների սիմֆոնիան
- Ներանձնական հեղափոխություն
- Դավադրության թավշյա տեսություն

մարիօ
22.07.2018, 21:02
Կարդացի բոլորը, շնորհակալություն շատ կազմակերպիչներին ու մասնակիցներին։ Ահագին հաջող գործեր էին ու լավերը կային մեջը․ ամեն դեպքում կարդացվում էին ու զգացվում էր, որ աշխատած էին։

Հիմա կարծիքներ մի քանի աշխատանքի մասին․
Պղպջակներով հացը
Ահագին հետաքրքիր պատկերներ կային։ Չեմ կարող ասել, որ հավանել եմ, բայց ի տարբերություն նախորդի կարդացվեց, տաք ասֆալտի, պղպջակներ կուլ տալու պահերը հետաքրքիր էին մտածած, բայց կարելի էր ավելի խորանալ, ավելի խեղդող պատկերներ ստանալ, կարծում եմ էդպես ավելի հետաքրքիր կլիներ։

Շերեփների սիմֆոնիա
Իմ համար թափթփված գործ էր։ Շատ բարդ ա կարդալը, երբ տողերը խառնվում են իրար, կեսից չես հասկանում, թե ինչ ա ուզում ասած լինի հեղինակը, ոնց որ լիքը մտքեր ուղղակի լցրած լինեին իրար վրա։ Լավ գաղափար էր, բայց սենց բաներ գրելու համար պետք ա լավ տեխնիկա ունենալ ու ավելի թույն պատկերներ ստանալ։ Շատ դժվար կարդացի մինչև վերջ, որովհետև կեսից արդեն ձանձրալի էր։

Ներանձնական հեղափոխություն
Սիրուն էր գրված, սիրուն պատկերներով, աչքերի առաջ գծագրվող շարժումներով ու խոսքերով, խաչապուրիով, զգացմունքայնությամբ։ Ներվ կար մեջը, բայց նույնիսկ էդ էր հաճելի ու սիրուն։ Երևի նորմալ ա, որ պաթոսոտ հայրենասիրական գրվածքների մեջ էս մեկը մի քիչ ավելի եմ հավանում, քան նախորդները։ Իսկական ու մարդկային զգացմունքների մասին ա ու հետաքրքիր ա կարդացվում։ Կքվեարկեմ անպայման։

Անավարտ
Ձանձրալի էր, սովորական, անհետաքրքիր։

Դավադրության թավշյա տեսություն
Վերջն ա, լիքը խնդացել եմ ու ուրախացել։ Երբեք չեմ հասկացել, թե ոնց են մարդիկ վապշե սենց բաներ հորինում ու մտածում, ոնց են սենց մտքեր ունենում, բայց ապրի հեղինակը(յանի չգիտեմ էլի՝ ով ա): :D Շատ հավես ա, որ էս գործը կա ընտրվածների մեջ, վերջիվերջո սա ակումբն ա, շատ թույն ա, որ սենց բաներ գրվում են ընդհանրապես։

Քվեարկում եմ Ներանձնական հեղափոխության և Դավադրության թավշյա տեսության օգտին, մեկը՝ սիրունության ու զգացմունքայնության համար, մյուսը՝ լավ հումորի, ու կրեատիվության համար։

Chuk
23.07.2018, 00:08
Առաջիկա մի քանի ժամը տրամադրում եմ գործերը նորից կարդալուն ու դրանց մասին հակիրճ տպավորություններս գրելուն: Մինչ էդ բոլոր մասնակիցներին ուզում եմ շնորհակալություն հայտնել: Ապրե՛ք բոլորդ էլ: Ու կապ չունի, թե մեկը ես որ գործն եմ հավանել, որ չէ, որի մասին եմ ավելի լավ կարծիքի, որի մասին ավելի վատ: Իրականում բոլորդ լավ եք գրում: Էստեղ չկա մի գործ, որը կարդալու վրա ծախսած ժամանակս ափսոսալուց լինեմ: Լավ ժամանակ եք ինձ պարգևել, ինչի համար շատ շնորհակալ եմ բոլորիցդ )))

Chuk
23.07.2018, 00:10
1. Բարև՛, սիրելի՛ օրագիր

Ուրախացնում է էս գործում ուրախ նոտան: Անելանելիությունից մինչև ամենակարողության զգացումը: Անկեղծությունն էլ ա լավը, երբ հեղինակը անկեղծ խոստովանում ա առաջին փուլում իր չմասնակցությունը: Հեղափոխության ընթացքում մարդկանց մտորումների փոփոխության դինամիկան լավ ցույց է տալիս, բայց որպես գեղարվեստական գործ այնքան էլ ուժեղ չի: Եթե գործը կարդա հեղափոխությանն անծանոթ մարդը, իրեն շատ բան գործը չի տալու: Չի կարողանալու զգալ էն ամբողջ ընթացքը ինչ եղել է, չի հասկանալու ամսաթվերի հետևում թաքնվածը, էդ իմաստով ստեղծագործությունը շատ բացված չի:

Chuk
23.07.2018, 00:19
2. Պղպջակներով հացը

Ինձ միշտ ուրախացնում ա, որ սերունդների պայքարը ավարտվում ա իրար հասկանալով: Բայց էս գործն իմ համար մի տեսակ համոզիչ չէր: Մի տեսակ պակասություն կար: Էն որ հեղինակը լավ գրում է, աներկբա է: Բայց կոնկրետ գործն ինձ այդքան էլ չհամոզեց: Հավես ա, որ ներքին ապրումները զգացվում են՝ հեղինակը դրանք կարողացել ա հաղորդի:

Chuk
23.07.2018, 00:27
3. Շերեփների սիմֆոնիան

Չգիտեմ, հեղինակն ուզե՞լ էր, թե՞ ակամայից էր ստացվել, որ հեղափոխությունը որպես արվեստ էր ներկայացել, բայց էդ հավես էր: Հավես էր նաև էն, որ գործի մեջ լիքը սոցիալական խնդիրներ էին ուրվագծվել, ներառվել էին հեղափոխության մանրուք թվացող, բայց կարևոր դետալներ: Մի քիչ խառն էր: Չեմ սիրում «տիկին Ա.» տիպի նկարագրությունները, կարելի էր անուն դնել կամ ընդհանրական կերպարն ավելի լավ բնութագրող ինչ-որ մականուն: Մահվան ու ծնունդի համադրություն էլ տեսա: Մի խոսքով վատ չէր:

Chuk
23.07.2018, 00:37
4. Ներանձնական հեղափոխություն

Էս գործում ինձ ամենաշատը դուր ա գալիս, որ պատմության տողերի տակից տեսնում եմ էն ազատ, համարձակ, ժամանակակից կյանքով ապրող երիտասարդին, էն ըմբոստին, կայֆարիկ տիպին, ումով շարժման օրերին շատ էի ուրախանում: Հույզերի, զգացումների կողքին քանդակվում ա երիտասարդության որոշակի շերտի կերպարն ու էդ ահավոր հավես ա: Լավ ոճով ա գրած, թեթև ա կարդացվու:

Chuk
23.07.2018, 00:50
5. Անավարտ

Ես մեկ-մեկ ներվայնանում եմ, որ էս շարժման մեջ սերունդների պայքար են դնում, բայց էստեղ մի տեսակ էդ հավես էր նայվում, տատի ու իրա հակադրությունը լավն էր: Սերունդների պայքարն էլ քիչ մը մեղմվում էր հոր դրվագով. ափսոս, որ Սոչիում էր: Բոլորից մուննաթային պահանջը, որ մենակ գլուխ եք քորում, եկեք հետներս փողոց փակեք, լավ նկարագրում ա էդ օրերին շատ-շատերի՝ հաճախ անտեղի վերաբերմունքը, բայց տեղին-անտեղին ես չի որ պիտի քննեմ, իսկ տենց տրամադրություն կար ու լավ ներկայացված ա: Լեզուն էլ էր լավը ու սահուն: Բարբառով գրելն էլ լավ միտք ա, բայց տպավորություն ա, որ տեղ-տեղ հեղինակն ամեն դեպքում ջանացել էր ավելի չափված-ձևված գրի. կարող էր իրան ավելի շատ ազատություն տալ լեզվի հարցում:

Chuk
23.07.2018, 01:02
6. Հաղթանակ՝ մյուսների փոխարեն

Լավն էր Մարգար պապը: Իսկ էլ ավելի լավ է, որ էս մրցույթում Մարգար պապի դիտանկյունից նայող կար: Էս մի շերտն ահագին քննվելու կարիք ունի: Հեղինակը լավ ա շարադրում, բայց տպավորություն կար, որ շտապել ա գրելուց: Մի անգամ էլ եթե վրայից անցներ հեղինակը, գործը հաստատ կշահեր: Սենց գործերում թերևս չարժի հիշատակել «մարզպետարանում ջրի համար տված կռիվների մասին», էն դեպքն ա, որ ընդհանրական նկարագրությամբ ըմբոստի կերպար ստանալն ավելի ճիշտ կլինի, քան ինչ-որ մանր դետալների վրա կենտրոնանալը: Լավ գործ էր:

Chuk
23.07.2018, 01:25
7. Դավադրության թավշյա տեսություն

Գժական ա: Հեղինակը ոչ միայն թույն հումոր ունի, այլև ակնհայտորեն մշտական տոմս ունի ֆեյսբուքյան բոլոր սռաչների թատերաբեմում, մեմերի գծով կարա թեկնածուական ատենախոսություն գրի: Դավադրապաշտների սաղ տեսությունները հավես սարկազմով ներկայացրել ա: Լավ լեզու (գրիչ) ունի: Բայց կոնկրետ ինձ շուտ ձանձրացրեց: Ինչ-որ մի պահից ուզում էի, որ վերջին շուտ հասնի, որտև արդեն թե իդեան էի ընկալել, թե հումորի չափաբաժինն էր բավարարել: Ձեռս Ալբերտ Էյնշեյտնի պուլտից լիներ, առաջ կտայի )) Բայց լավ գործ էր:

Chuk
23.07.2018, 01:36
8 Ու լույս ծնվեց․․․

Էս գործում ես կորցնում եմ շղթան, չեմ կարողանում վերջն ու սկիզբն իրար շատ կապել, դեպքերի ընթացքին հետևել: Եթե շարժմանը ծանոթ չլինեի, ընդհանրապես չէի հասկանա ինչ ա կատարվում: Մի բան լավ ա. զգացումները լավ ա հաղորդում: Մանավանդ երկրորդ մասում ցավը շատ ուժեղ ա զգացվում: Ափսոս, որ լույսի ծնվելն էլ չի զգացվում, այլ ուղղակի բառերով նկարագրվում:

Chuk
23.07.2018, 02:26
9. Մեկ հայրենիք երկու սրտում

Էս գործում թերևս ահագին քննադատելու բան ունեմ՝ բայց դա իր երկարության արդյունքն ա: Իսկ իրականում ինքն իրա ամբողջականությամբ, հստակ սյուժետային գծով ամենալավ գործերից ա: Էդ քննադատությունս շատ չեմ ուզում գրել՝ պատկերը չփչացնելու համար, բայց առավել քան համոզված եմ, որ վրան աշխատելու դեպքում շատ ավելի կայացած գործ կդառնա: Քննադատությունս մասնավորապես վերաբերում ա երկխոսությունների որոշակի արհեստականությանը, կարող էին շատ ավելի անմիջական լինեին դրանք: Հետո լավ կլիներ որ հեղինակը իր պատկերացումները «հեղինակի խոսքով» շատ չթելադրեր: Դրանք տեղ հասցնելու համար նկարագրության այլ տարբերակներ էլ կան՝ ընթերցողին թողնելով սեփական եզրահանգման գալ: Բայց մի հատ էլ կրկնեմ, որ իմ համար իր սյուժետային հստակ գծով, ամբողջականությամբ, կերպարների լիարժեքությամբ լավագույն գործերից էր:

Chuk
23.07.2018, 02:35
10. Վասն հեղափոխության

Սկիզբը շատ տրամադրող ու հավես ա: Մնացածն ավելի հասարակ: Բայց փոխարենը շատ անկեղծ ա ու հավես կարդացվող: Սյուժե չկա, արդյունքում պատմվածք չդարձավ, բայց դե էդ պարտադիր էլ չի երևի: Ուզում եմ էս տրամադրությամբ տեքստեր շատ տեսնել ))

Chuk
23.07.2018, 02:53
11. Մի հայի օրագիր

Մտահղացումը լավն էր՝ թոռը կարդա ու դեպքերին ծանոթանա էդ տարիներին ապրած, շարժմանը մասնակցած տատի աչքերով: Ու շատերը դրա հնարավորությունն ունենալու են՝ ֆեյսբուքում: Ու ասեմ, թե մտահղացումից հետո ինչն էր, որ ինձ «չգոհացրեց»: Ես կուզեի տեսնել ոչ թե ընդհանրական օրերի նկարագրություններ, ոնց կաներ ասենք ինչ-որ լրատվական եթե նկարագրեր օրը, այլ հենց հերոսի՝ տատի հետ եղածը: Կուզեի որ տատը պատմած լիներ ոչ թե որ «Երկրում անհավանական բան է կատարվում», այլ թե կոնկրետ ինքն էդ օրն ինչ է արել, որտեղ է փողոց փակել, որ խաչմերուկում է վոլեյբոլ խաղացել, Ֆրանսիայի հրապարակում ոնց ա ձեռքերը այրելով վառարանի վրայից նոր պոկված պլեճ կարտոֆիլը կերել, ոնց ա վախեցել ձայնային նռնակների պայթյունից, ոնց ա հանդիպել ինչ-որ մեկին ու սիրահարվել: Վատ գործ չի, բայց երևի մտահղացումն ինձ ավելիի սպասելիք էր տվել:



----

հ.գ. վավերագրական գործերի մասին կարծիքներս աչքիս թողնեմ ցերեկվան, ուժերս ու հոգնածության աստիճանը գերագնահատել էի:

Բարեկամ
23.07.2018, 06:01
7. Դավադրության թավշյա տեսություն

:D :D
Խոսքեր դժվար ա գտնել վերլուծելու :D
Հեղինակը անժխտելիորեն տիրապետում է սուր սատիրայի՝ թարթելով "ռեպտիլոիդ դեղին աչքերը" :))
Գրված էր հմուտ, գրագետ, դիպուկ, առանց ավելորդաբանությունների։ Հասուն էր այնքան, որ մարդու հավատ չի գալիս, որ ստեղծագործողը պատանի է։ Վստահաբար հեղինակն անհայտ չի մնալու լայն հասարակությանը իր հետագա գրական գործունեությամբ :)
Հօգուտ այս գործի, այո, կքվեարկեի, բայց դեռ պիտի մտածեմ մյուսների համեմատ դասակարգման առումով․․․

Բարեկամ
23.07.2018, 08:06
8․ Ու լույս ծնվեց…

Հետաքրքիր է, որ հիմնականում ստեղծագործությունների հերոսները մենակ չեն "կառուցում" սյուժեն, և "օժանդակող" դերերի համար հեղինակների ընտրությունը բազմազան է՝ պապ, տատ, հարևան, երթուղայինի ուղևորներ և այլն։
Այս մի ստեղծագործության մեջ օգտագործված էր հետաքրքիր եռանկյունի․ հերոսը, նրա սիրած աղջիկը և նախկին՝ չհաջողված հեղափոխության ժամանակ հերոսի զոհված եղբայրը։ Եռանկյունու մեջ ներհարաբերությունը բավական սահուն էր կառուցված, բայց ինչ-որ բան համոզիչ չէր՝ ըստ իս։

Բարեկամ
23.07.2018, 10:09
Դավադրության թավշյա տեսության հեղինակը հին ակումբցի ա՞․․․ :think Ծանոթ ձեռագիր ա մի տեսակ, բայց կարծես վաղուց մոռացված․․․

ivy
23.07.2018, 10:56
Դավադրության թավշյա տեսության հեղինակը հին ակումբցի ա՞․․․ :think Ծանոթ ձեռագիր ա մի տեսակ, բայց կարծես վաղուց մոռացված․․․

Հինը ո՞րն է. հաշվի առեք, որ սա պատանեկան մրցույթ է, 23-ից մեծ լինել չեն կարող՝ ակումբից լինեն, թե ակումբից դուրս :)

Ուլուանա
23.07.2018, 11:07
Հինը ո՞րն է. հաշվի առեք, որ սա պատանեկան մրցույթ է, 23-ից մեծ լինել չեն կարող՝ ակումբից լինեն, թե ակումբից դուրս :)

Հա, բայց հաշվի առնելով, որ շատերն ահագին վաղ տարիքից են ակումբցի դարձել, շատ էլ հնարավոր ա հին լինել ու միաժամանակ 23-ից ոչ մեծ :)): Այլ հարց ա, թե ում համար հինը մինչև քանի տարեկան ակումբցին ա համարվում:

Բարեկամ
23.07.2018, 11:16
Հինը ո՞րն է. հաշվի առեք, որ սա պատանեկան մրցույթ է, 23-ից մեծ լինել չեն կարող՝ ակումբից լինեն, թե ակումբից դուրս :)

Դե ես շատ նորերին չգիտեմ, շատ հներից էլ՝ հա, տարիքը դժվար բռնի․․․ Դե լավ, մի քիչ հնոտ :))

Տրիբուն դու թաքնված տաղանդ չես, չէ՞ :D

Գաղթական
23.07.2018, 11:17
Էն հի՜ն ջհուդա-մասոններից կլինի այ մարդ..




Տրիբուն, դու թաքնված տաղանդ չես, չէ՞ :D

Տրիբունը 25 չի՞

Ուլուանա
23.07.2018, 11:19
Այ մարդ, Տրիբունը եքա ձյաձյա ա, ի՞նչ 25, ի՞նչ բան :D:

Բարեկամ
23.07.2018, 11:23
Էն հի՜ն ջհուդա-մասոններից կլինի այ մարդ..



Հե-հե, իսկ ես արդեն իմացել եմ ով ա :P
Ախր, հանգիստ կարող էի ինքնուրույն գլխի ընկնել, էնքան ինքն էր :kiss

Գաղթական
23.07.2018, 11:24
Այ մարդ, Տրիբունը եքա ձյաձյա ա, ի՞նչ 25, ի՞նչ բան :D:

Ձև չկա ՃՃ

ivy
23.07.2018, 11:26
Հե-հե, իսկ ես արդեն իմացել եմ` ով ա :P
Ախր, հանգիստ կարող էի ինքնուրույն գլխի ընկնել, էնքան ինքն էր :kiss

Իսկ ոնց ես իմացել, եթե ինքնուրույն գլխի չես ընկել:
Հեղինակների անունները ոնց որ թե ժյուրիի մյուս անդամները չգիտեն:

Բարեկամ
23.07.2018, 11:38
Իսկ ոնց ես իմացել, եթե ինքնուրույն գլխի չես ընկել:
Հեղինակների անունները ոնց որ թե ժյուրիի մյուս անդամները չգիտեն:

Ես էլ չգիտեմ։
Հիմա չեմ ուզում մի շատ խոսուն հուշումի հղում դնել, որ նոր ա հայտնվել։
Բայց բացի էդ հուշումը, պիտի որ ֆայմած լինեի էդ ծանոթ ձեռագիրը, ախր ես իր բլոգն էլ եմ կարդում :))

ivy
23.07.2018, 11:40
Ես էլ չգիտեմ։
Հիմա չեմ ուզում մի շատ խոսուն հուշումի հղում դնել, որ նոր ա հայտնվել։
Բայց բացի էդ հուշումը, պիտի որ ֆայմած լինեի էդ ծանոթ ձեռագիրը, ախր ես իր բլոգն էլ եմ կարդում :))

Մի խոսքով, «իմանալդ» որակազրկում եմ, էստեղ մենակ ես եմ իմացողը :beee
:))

Բարեկամ
23.07.2018, 11:41
Մի խոսքով, «իմանալդ» որակազրկում եմ, էստեղ մենակ ես եմ իմացողը :beee
:))

Հա դե չասեցի՝ գլուխս կտրեմ, թե ինքը չի :D

Գաղթական
23.07.2018, 12:10
Մի խոսքով, «իմանալդ» որակազրկում եմ, էստեղ մենակ ես եմ իմացողը :beee
:))

Էն 90-ականներին, որ ասում էին «ինքն էդտեղի ասիչնա»..

Հիմա Այվին էստեղի «իմացիչնա» )))))

Տրիբուն
23.07.2018, 13:33
Եթե մուղամով ուզում եք իմանալ, թե քանի տարեկան եմ, ասեմ որ առողջ եմ, ժպտադեմ և ավյունով լի։

Գաղթական
23.07.2018, 13:48
Առողջի ու ավյունով լիի մասով հաստատում եմ:

Էլ չասեմ, թե ինձ ի՜նչ խուժան վայրերումա ժամադրում..

Տրիբուն
23.07.2018, 13:50
Բայց էտ Դավադրության տեսությունը, իմ արև, ախր շատ լավն ա։

Էս Ակումբից փախած անդամերից կարար գրեր իմպոն, impression-ը, բայց նա էլ վերջին թարմության չի :D

Բարեկամ
23.07.2018, 17:03
9․ Մեկ հայրենիք երկու սրտում

Հեղինակն ահագին աշխատանք է կատարել։
Նախ ասեմ, որ գրված էր մաքուր ու գեղեցիկ, գրագետ ու կազմակերպված հայերենով։ Վստահ եմ՝ հեղինակը իր հայոց լեզվի ուսուցչուհու սիրելին է եղել և հպարտությունը, և արդարացիրոեն ։ Այդ ամենով հանդերձ, աշխատանքը, ցավոք, դպրոցական կազմակերպված շարադրանքի կաղապարներում էր, չկար ստեղծագործական թափ, ոգի, շրջադարձներ, անսպասելիություններ։ Չկային կախման կետեր, որ ընթերցողին տարածք ու խորություն տար՝ մտածելու, երևակայելու, յուրովի շարունակելու սեփական զգացողությամբ։ Ամեն ինչ ամբողջովին, սկզբից մինչև վերջ բացատրված էր, ու սպառիչ, այսպես ասած՝ "առարկություն չընդունող տոնով"։ Իսկ ես, օրինակ, կուզենայի առարկել։ Առարկել, որ Սոսեն ինչ-որ տեղ չէր ճանաչում սահմանները ֆանատիզմի ու հանդուրժողականության միջև, իր համար համարյա ոչինչ չարժեր իրենից մի ամբողջ սերունդ մեծ քեռուն վիրավորելը (եթե չեմ սխալվում, "վախկոտ" որակումն էլ տվեց), և որ մեղադրական հանդգնությունը հերոսականության ու դուխի հետ նույն հարթության վրա չեն կարող գտնվել։ Այնպիսի տպավորություն էր, թե Սոսեն ավելի շատ տոնում էր իր հաղթանակը մոր, քեռու, Անիի հանդեպ, համենայնդեպս պատմվածքն այդպիսի տրամադրություն ներշնչեց։
Պատմվածքը, թեև երկար էր ու շատ մանրամասնված, բայց դրականորեն ներառել էր հեղափոխության տարեգրությունը կամ ավելի ճիշտ՝ օրագրությունը, և այդ առումով արժեքավոր էր։ Ի դեպ, արժեքավոր էր նաև այն առումով, որ հստակ արտահայտել էր հեղափոխական ոգևորության մի հետաքրքիր երիտասարդական արտահայտություն, որն իր մեջ խտացնում է սովետական և հետսովետական հոգեբանությունը միաձուլված։

Բարեկամ
23.07.2018, 17:23
10. Վասն հեղափոխության

Կարդացվեց ժպիտով :)

Բիսմարկը լավն էր։ Կարդալիս հետը նստած էի դպրոցի վեցերորդ հարկում, կողքիս ճեղքը հստակ տեսնում էի, գրչի խզզոցը լսում, 1826 թվականն էր։ Ափսոս շուտ տեղափոխվեցինք մոտ երկու դար անց։ Մնացածն այնքան տպավորիչ չէր, բայց եթե հեղինակը նույն համառությամբ ու ոգևորությամբ շարունակի ստեղծագործել, ինչպես որ միայնակ ավտոմեքենայի ճանապարհն էր փակում, կարծում եմ մի հետաքրքիր բան անպայման դուրս կգա :)

Բարեկամ
23.07.2018, 18:02
11․ Մի հայի օրագիր

Սկիզբը խոստումնալից էր՝ թոռնուհին գտնում է տատու օրագիրը։ Ֆուտուրիստական հետաքրքիր զարգացումներ կարելի էր տալ․ հեղափոխություն արած տատու թոռն ինչպիսի՞ երկրում է հիմա ապրում, ինչպիսի մարդ է, ինչ մտքեր ունի։ Ու դա եթե բացահայտվեր տատու օրագիրը կարդալով ու համեմատության եզրագծով․․․

Բայց․․․ Օրագրին չհավատացի։ Ավելի ճիշտ՝ չհավատացի, որ այսպիսի օրագիր էլ է լինում։ Ասես գրականության քննական առաջադրանք լիներ՝ ամեն հատվածի մեջ առնվազն երկու հղում հայոց մեծերից։ Եվ հետո՝ ինչու՞ թոռնուհին հենց այդ էջերն այսպես միանգամից բացեց ու կարդաց։ Ուրիշ ավելի հետաքրքիր, անձնական էջեր չկայի՞ն։ Կարծես՝ ոչ, ու դա տարօրինակ է, որովհետև անգամ հեղափոխական շարժումից առաջվա ամիսների գրառումներն են թաթախված ռազմահայրենասիրությամբ։ Մի՞թե տասնվեցամյա աղջնակի սովորական առօրյան, ոչ հեղափոխական օրերին, միայնումիայն ժողովրդի ու իշխանության մասին հույզերով են լցված։ Մի քիչ շատ են գույները խտացված․․․ Ու դրա մեկ ուրիշ արտահայտությունն է՝


Ես դատապարտել ու դատապարտում եմ իշխանությունուններին իրենց հանցավոր գործելակերպի համար՝ ընդունելով իմ մեղքի բաժինը։

Տասնվեցամյա աղջնակն ի՞նչ մեղքի բաժին պիտի ունենա իշխանությունների հանցավոր գործելակերպի համար։ Որ ժամանակին (ո՞ր ժամանակին) դուրս չի եկել պայքարի՞։

Գունային թունդ խտացում կար էս գործում, ուլտրա-հագեցած․․․

Mephistopheles
23.07.2018, 20:11
Եթե մուղամով ուզում եք իմանալ, թե քանի տարեկան եմ, ասեմ որ առողջ եմ, ժպտադեմ և ավյունով լի։

12՞... ու կե՞ս...

Smokie
24.07.2018, 14:10
3. Շերեփների սիմֆոնիան

Վատը չէր հեղինակ ջան:) Ընդհանրապես այս մրցույթում չնայած ընդհանուր թեմային ու նմանատիպ կարծիքներին` ամեն մի ստեղծագործություն որևէ բանով տարբերվում է մյուսներից:
Խելացի ու բարեսիրտ տիկին Ա-ն ու հեղինակի առաջին դեմքով ներկայացված տղան շատ լավ էին ստացվել իրենց ամեն մի դրվագով: Ստեղծագործությունը զգալիորեն տխուր էլ էր, բայց բարի ու ուսուցանելի:;)

4. Ներանձնական հեղափոխություն

Այս ստեղծագործությունն էլ անձնական սեր գտնելու իմաստով էր տարբերվում մյուսներից: Էլի սիրուն էր նկարագրած ու լավ էր ստացվել: Ապրի հեղինակը::)

5. Անավարտ

Հեղինակ ջան, նախ ոչ թե էտ, այլ էդ: Երկրորդը` պատմվածքը կարդալուց-ավարտելուց հետո էնքան էլ չհասկացա վերնագրի իմաստը: Ի՞նչն էր անավարտ այս պատմության մեջ: Գուցե մտադիր ես դեռ շարունակե՞լ, երբ երկրում իրավիճակը շարունակի փոխվել ու փոխվել::8
Իսկ ընդհանուր բավականին հետաքրքիր էր ընթերցվում: Երթուղայինից դուրս գալուց ու տուն հասնելուց հետո կարծես լեզուդ էլ փոխվեց: Գիտեմ` սխալվում եմ, բայց այնպիսի տպավորություն էր, որ երթուղայինում եղած ժամանակդ նկարագրելիս եթե քրոջդ մասին հիշեիր` կգրեիր քույր, ոչ թե քիր, կուխնին խոհանոց, տատանցն էլ տատիկենց: Բայց դա ինչպես արդեն ասացի` խաբուսիկ տպավորություն էր: :)
Ստեղծագործությանդ մեջ կարելի է գտնել բազմաթիվ թաքնված իմաստներ: Ամեն մի փոքրիկ միտքդ ու դիմացինների ամեն մի խորհուրդը կարող էր մի ամբողջ պատմություն իրենից ներկայացնել: Կեցցես:;)

Smokie
24.07.2018, 14:25
6. Հաղթանակ՝ մյուսների փոխարեն

Հեղինակ ջան, ես հեղափոխության օրերին մի նկար եմ տեսել: Ցուցարարները մեջքով դեպի լուսանկարողն էին կանգնած ու առաջ էին գնում: Իսկ գիտե՞ս թե ով էր լուսանկարի գլխավոր հերոսը` ամենաշատը աչքի ընկնող ցուցարարը: Մի բարձրահասակ, միոտանի, երկու կաստիլներով պապիկ:;)
Շատ լավ միտք էր ստեղծագործությունը ներկայացնել իրադարձություններին հեռվից հետևող` անհանգստացող ու հպարտացող մասնակցելուն անկարող ծերունու տեսանկյունից: Ստեղծագործությունդ էլ ստացված էր::aha

8․ Ու լույս ծնվեց…

Հեղինակ ջան, նախ հուսով եմ ուղղակի խոսքերից մեկում բազմակետից հետո ստորակետ դնելը ընդամենը անուշադրության սխալ էր:;)

Երկրորդը` կհամարձակվեմ բարձրաձայն հույսեր փայփայել, որ այս պատմությունը ոչ ամբողջությամբ է իրական: Ստեղծագործության մի հատվածը խիստ անձնական եմ համարում, այդ մասին շատ խոսելու համար: Ես հավատում եմ, որ այս հեղափոխությունը իսկապես մի վերածնունդ է և որ այսուհետ շատ բան է փոխվելու: Իսկ եթե նույնիսկ տխուր միջադեպերի մասին լսենք/կարդանք, (ճշտում եմ՝ «եթե՛ լսենք») ցանկալի է, որ դրանք լինեն միայն հորինված, ուսուցողական ստեղծագործություններում::)

10. Վասն հեղափոխության

Սիրելի հեղինակ, հուսով եմ այստեղ նկարագրված գործողությունները երեխաների կատարած համարձակ, ինքնուրույն քայլերը իրական էին և դու էլ իրոք կազմակերպիչներից ու ամենաակտիվ մասնակիցներից մեկն էիր: Սիրեցի այս գործն էլ::good Գեղեցիկ էր, իմաստալից, համառ ու հույսով լի::)

Սակայն ստեղծագործությանդ մեջ կային սխալներ: Օրինակ այստեղ՝ «Ու գիտե՞ք ինչի,՝»: Երկու կետադրական նշան իրար կողքի կարող են լինել միայն բացականչական ու հարցական նշանների դեպքում, մեկ էլ չակերտների ու փակագծերի:;)
Գիտե՞ք` ինչի, այստեղ էլ էր բութը միանգամայն ավելորդ: Փորձիր արտասանել նախադասությունը, ընդմիջում կլինի՞ երկու բառերի միջև:

Smokie
24.07.2018, 14:39
9․ Մեկ հայրենիք երկու սրտում

Մի փոքր ահուսարսափով էի նայում ստեղծագործության երկարությանը: Հույսեր էի փայփայում, որ գոնե թեթև պատմվածք կլինի ու արագ կընթերցվի: Թեթև չէր... շատ, շատ, շատ թեթև էր::)) Այսքան պարզ ու հետաքրքիր, այսքան գեղեցիկ ու բարի: Հետաքրքրությամբ էի կարդում ու չէի կտրվում պատմվածքից, չնայած ստիպված եղա վերջին՝ հինգերորդ մասը թողնել հաջորդ առավոտվան:
Նույնիսկ թվում էր, թե հեղինակի համար հեշտ էր այս ամենը ստեղծելը, բայց չէ՝ խաբուսիկ տպավորություն էր: Տարբեր մարդկանց տարբեր լեզուները, խոսելու եղանակները, աշխարհահայացքները ու մտահորիզոնները: Ի վերջո ողջ պատմությունն իր ամբողջ բարությամբ, դրական իմաստով և հետաքրքիր նախաբանով ամեն ինչ արժեին::)
Բրավո հեղինակ::clap

Smokie
24.07.2018, 14:41
7. Դավադրության թավշյա տեսություն

Հրաշալի երևակայություն և հումորի մեծամեծ զգացում ունես հեղինակ ջան::hands

Միակ գործն էր, որը կարդալուց երբեմն ծիծաղում էի բարձրաձայն: Երբեք չէի մտածի, որ բացասական կերպարների ճնշող մեծամասնությամբ հագեցած ստեղծագործությունն ինձ զզվանքի ու տհաճության զգացողությունների փոխարեն ուրախ ծիծաղ կպարգևի::)) Դիսքլեյմերի հետ ծանոթանալիս արդեն այնպիսի տպավորություն ստեղծվեց, որ գիտեմ թե ով է հեղինակը, բայց այդ մասին կլռեմ դեռ (գուցեև առհավետ):secret
Շնորհակալ եմ այս զվարճանքի համար սիրելի հեղինակ: Դու շատ մեծ պոտենցիալ ունես, շարունակիր գրել ու գրել ու գրել::hands Մի այլ կարգի օրիգինալ ստեղծագործություն էր, որը կարդալուց մարդիկ կատակով կարող են ասել "հետաքրքիր է հեղինակը ի՞նչ էր ծխել"::))

Smokie
24.07.2018, 14:47
11․ Մի հայի օրագիր

Հեղինակ ջան ինչու՞ ես... ավելի ճիշտ ինչու՞ է օրագրի տերը սկզբից չափից դուրս բարկացած ողջ ժողովրդի, ողջ ազգի վրա: Հավատա, այստեղ բոլորը չեն այնքան վախկոտ, որքան դու էիր տեսնում նրանց: Ամեն մարդ էլ անհրաժեշտության դեպքում կգտնի իր մեջ ուժը:;)
Լավ է, որ սիրում ես մեր դասականներին և այդքան լավ գիտես իրենց ստեղծագործությունները` շարունակիր կարդալ ու կարդալ ու նաև ստեղծագործել ըստ ցանկության:;) Ի դեպ` այնպիսի տպավորություն էր, որ տեղ-տեղ շտապում ես վերջակետները դնել` նախադասությունները ժամանակից շուտ ես ավարտում: Քիչ էր մնում ես էլ հիմա այդպես անեի::oy
Դու ունես լավ ձեռագիր, որը ցանկացած պահի կարող ես ավելի ու ավելի կատարելագործել, ավելի աճեցնել: Ինձ համար սա մի երկար, պաթոսային, հոդված էր հայ ազգի անցյալ և ներկա կարգավիճակի մասին լրագրողի տեսակետով: Իսկ պաթոսի մեջ ես սովորաբար ոչ մի վատ բան չեմ տեսնում` մանավանդ դպրոցականների ստեղծագործություններում::)
Ապրես շատ այս ստեղծագործության համար` սիրելի հայրենասեր, ապստամբ և պայքարող, ազատ հայ: Դու էլ ես քո ազգի հպարտությունը ու կարծում եմ կարող ես մի օր ինքդ դա ապացուցել բոլորին:;)

ivy
25.07.2018, 00:11
Արդյունքները

http://i68.tinypic.com/33nzt77.jpg

1-ին տեղ
Ներանձնական հեղափոխություն
Անահիտ Ղազախեցյան, 18 տարեկան

2-րդ տեղ
Դավադրության թավշյա տեսություն
Ռուբի(նա) Դավթյան՝ Ruby Rue, 22 տարեկան

3-րդ տեղ
Մեկ հայրենիք երկու սրտում
Սոնա Սարգսյան, 21 տարեկան

________________________

Շերեփների սիմֆոնիան
Գայանե Թադևոսյան, 22 տարեկան

Ու լույս ծնվեց...
Գրետա Մանուկյան, 19 տարեկան

Անավարտ
Միլենա Հովսեփյան, 17 տարեկան

Հաղթանակ՝ մյուսների փոխարեն
Անի Ավետիսյան, 18 տարեկան

Վասն հեղափոխության
Աստղիկ Հունանյան, 16 տարեկան

Մի հայի օրագիր
Մարիամ Անտիկյան, 17 տարեկան

Պղպջակներով հացը
Նաիրի Այվազյանց, 21 տարեկան

Բարև՛, սիրելի՛ օրագիր
Անահիտ Բաղշեցյան, 15 տարեկան


Անահիտ, շնորհավո՜ր: Սիրո հեղափոխության մեջ հենց էս աշխատանքը պիտի հաղթեր, որ ոտքից գլուխ սե՜ր էր:
․․․հեղափոխությունը եղել ա, ու մենք քեզ սիրո՜ւմ ենք։
Եթե ճիշտ եմ գուշակել մականունդ, ապա դու օր ու գիշեր հետևում էիր ընթացքին՝ առանց մի բառ ասելու: Խնդրում եմ, գրի մի բան, որ տեսնենք՝ ոնց ես, ինչ ես :)
Թե ուզում ես, պատմիր քո ու աշխատանքիդ մասին:
Հետն էլ ուրախ կլինեինք, եթե դառնայիր մեր ակումբային համայնքի մի մասնիկը. մենք քեզ արդեն հասցրել ենք սիրել ու հարազատանալ հետդ՝ դեռ առանց քեզ ճանաչելու:

Ռուբի ջան: Ռուբի, Ռուբի, Ռուբի՜...
Հո տեսնում ես բաց հարցման արդյուքները: Ակումբի ձայները քո՜նն են: Եվ նույնիսկ ժյուրիի գնահատականներով, մի բալի տարբերությամբ հանգիստ կարող ես քեզ էլ հաղթող զգալ:
Դու ընտիր ես գրում, ու մենակ գրելը չէ: Իմ ճանաչած ամենատաղանդավոր մարդկանցից մեկն ես: Դու էնքան լավն ես, գոնե գիտե՞ս դրա մասին:
Ներիր, որ դնում եմ հղումը, բայց չեմ կարող չասել, որ էս գրածիցդ (https://www.akumb.am/showthread.php/29953-%D5%84%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80?p=2578265&viewfull=1#post2578265) սիրտս կծկվել էր (ու հաստատ ոչ միայն իմը): Ուզում եմ, որ լավ լինես, բայց ես ոչինչ անել չեմ կարող, բացի նրանից, որ ասեմ՝ նայիր շուրջդ, տես ինչքան մարդ կա քո կողքին ու քեզ սիրող:
Մե՜ր Ռուբի :լօվէ

Սոնա, երբ երկարածավալ աշխատանքդ ուղարկեցիր՝ գրելով, որ հույս ունես՝ կհետաքրքրի ու մինչև վերջ կկարդանք, արդեն իսկ հետաքրքրել էր :)
Չուկին էլ չարչարեցի, որ ուղարկածդ ֆորմատը հարմարեցնենք Ակումբին, ու գրածդ դեռ առանց կարդալու անվանեցինք «վեպ» :))
Էս «վեպդ» ամեն մեկս մի երկու-երեք անգամ կարդացել ենք. դեռ նախընտական փուլը պիտի անցներ, հետո պիտի վերընթերցեինք գլխավոր փուլում: Չգիտեմ՝ ով ոնց, բայց ես մեծ հաճույք եմ ստացել ընթերցանությունից, տեղ-տեղ էլ ֆսֆսացել եմ :) Եվ ուրախ եմ, որ աշխատանքդ գեղարվեստական ժանրում լավագույն երեքի մեջ ընտրվեց:
Միացիր մեզ Ակումբում ու մի քիչ գրի քո մասին, սպասո՜ւմ ենք:

Գայանե, Գրետա, Միլենա, Անի, Աստղիկ, Մարիամ, Նաիրի և Անահիտ, ձեզ էլ շատ-շատ շնորհակալությո՜ւն մասնակցության համար: Ձեր աշխատանքներն էլ լավագույների մեջ են, եթե անգամ մի քանի բալով հետ են մնացել մյուսներից :
Գրեք էստեղ ձեր տպավորությունների ու մտքերի մասին: Կամ ինչի մասին ուզում եք :) Ամբողջ Ակումբը բաց է ձեր առջև:

Chuk
25.07.2018, 00:47
Գեղարվեստական ժանրում «Անտարես» հրատարակչության կողմից տրվող լրացուցիչ մրցանակին արժանացած գործն է.

Պղպջակներով հացը
Նաիրի Այվազյանց, 21 տարեկան

Մանրամասները՝ հիմնական թեմայում (https://www.akumb.am/showthread.php/67672-%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D5%AF%D5%A1%D5%B6-%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6-%D5%B4%D6%80%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%A9%E2%80%A4-%C2%AB%D4%B9%D5%A1%D5%BE%D5%B7%D5%B5%D5%A1-%D5%B0%D5%A1%D5%B2%D5%A9%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%E2%80%A4-%D5%AB%D5%B6%D5%B1-%D5%A2%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1-%D5%B9%D5%A4%D5%B6%D5%A5%D6%84%C2%BB?p=2578533&viewfull=1#post2578533):

Պի319
25.07.2018, 00:59
ողջույնն-ողջույնն,

Ես Անահիտն եմ ու հա՝ ինձ թվում ա՝ ճիշտ էիք հասկացել, որովհետեւ էս օրերի ընթացքում անընդհատ հետեւում էի, գրեթե հասկացել էի՝ որ ակումբցին քանի րոպեում ա գրառում կատարում :ճ
Դրա հետ մեկտեղ Ակումբն էի փորփրում, հավես խոսակցություն ունեցա ընթացքում, սիրեցի շատ:

Հիմա ուրախ եմ, շատ եմ ուրախ: Հիշեցի, որ մարիօն փոստեց էս մրցույթի մասին ու ինձ ասաց՝ հուսամ դեռ 23-դ չի լրացել: Թե չէ ես գրողը չէի՜:

Տարիներ առաջ (երեք տարի) մի մրցույթի էլ եմ մասնակցել, չորրորդ տեղում էի, անկապ բան էի գրել, հիմա կամաչեմ կարդալ: Երեկ գիշեր մտածեցի՝ իսկ եթե ամեն տարին ինձ մի հորիզոնականով բարձրացնի՞:

Շատ արագ եմ գրել՝ կես ժամ էլ չի տեւել, էնքան արագ, որ վերնագիրը մոռացել էի հավաքել, հետո առանձին մեյլով ուղարկեցի :ճ Ոչ մի անիրական բան չկա, անուններն էլ համապատասխանում են: Ինձ անընդհատ շատ ջերմացնում, մոտեցնում, հարազատեցնում էր էն, որ գրում էիք՝ բանաստեղծություն ոնց որ լինի: Որովհետեւ հա, ես բանաստեղծություններ եմ գրում արդեն վաղուց ու երբեմն արձակում լինելս էնքա՜ն հեռու ա թվում:

«Մայրենիք» բառը: Ես բանաստեղծությունիցս կտրել էի սիրելի հատված, իրականում ինքը սկսվում է էսպես՝ «Մեր հայրենիք,
մայրենիք,
տուն-տեղ,
ծննդյյան վկայական,
տատիկի գաթա,
անասֆատ փողոց,
երեւանի ճռճռան արեւ...»:

Շատ շնորհակալ եմ բոլորիցդ, խենթանալու բան ա էսքան կարծիք կարդալը, ոնց որ մի օր մարիօն ասաց՝ եթե նույնիսկ չկրես էս մրցույթը, լավ բաներ ես լսում ու կարդում:

Ապրեք բոլորդ, գրկում եմ ամուր-ամուր

Ծլնգ
25.07.2018, 01:04
Շնորհավորանքնե՜ր բոլորին։ Հզոր մրցույթ էր, անիրական լավ գործեր, տասնյակ ժամեր վայելություն եք պատճառել գոնե այս լաչառ հեռախոսիս։

Պի319, արժանի՛ հաղթանակ։ Չեմ էլ կասկածում, որ քո գործերով դեռ շատ-շատ ես բոլորիս ուրախացնելու։ Վայելիր հաղթանակդ․․․ ու ինչպես արդեն ասել եմ, ամուր գրկում եմ քեզ՝ գործիդ հետ միասին։

Ruby Rue, գժակա՜ն էր․․․ մեկ այլ գնահատման համակարգով քո գործը գնահատելու էի առաջինին հավասար։ Գիտեմ, որ դու էլ ես դեռ լիքը ուրախացնելու թե՛ գրական նվաճումներովդ, թե՛՝ կենսական, և թե՛՝ մասնագիտական։ Գեղեցիկ մարդկային էակ ես, և ուրախ եմ, որ քեզ ինչ-որ չափ ճանառել եմ և դեռ ճանաչելու եմ։

Ժողովո՛ւրդ, մնացած բոլորիդ չեմ ճանաչում, բայց բոլորիդ էլ շնորհավոր, թե՛ եզրափակիչ փուլ անցածներին, և թե՛ ում գործերը չանցան։ Երբեք չդադարեք գրել, խնդրում եմ․․․ գրե՛ք ինքներդ ձեր համար, գրե՛ք մեր բոլորի համար, գրե՛ք ապագա սերունդների համար, գրե՛ք, որովհետև չեք կարող չգրել․․․


Հ․Գ․
Բոլոր եզրափակիչ անցած գործերը և եզրափակիչին մեկ բալով չանցած գործերը հավաքել եմ մեկ ժողովածուի մեջ, որը կարող եք ներբեռնել այստեղից (https://files.fm/u/n2cdk8ze) (ներբեռնեք մինչև Օգոստոսի 7-ը)։ Տարածե՛ք ընկերների, բարեկամների, ծանոթների մեջ․․․ ձեր գործերը արժանի են ընթերցվել թե՛ ակումբում, թե՛ ակումբից դուրս (շնորհակալություն ivy-ին՝ սրբագրելու համար)։

Ruby Rue
25.07.2018, 02:06
Նախ՝ Անահի՜տ, Սոնա՜ ու մնացած մասնակիցներ, շնորհավոր։ :love

Ճիշտն ասած առաջին երեք տեղերի արդյունքներն էնպիսին էին, ինչպես կանխատեսել էի։ :)) Միայն Ուլուանա-յի 3 միավորն էր մի քիչ շոկային, հատկապես, երբ գրել էր, որ հավանել է, իսկ մրցույթի պայմաններում նշված էր, որ երևակայական ժանրի պատմվածք կարող է լինել։ :) Բայց ինչևէ, ես ուրախ եմ, որ մրցույթի շնորհիվ կարողացա գրել՝ փախնելով իրականությունից ու ծաղրելով էն խավարամտությունը, որի դեմ լրջորեն պայքարել չի ստացվում։ Վերջից առաջին տեղում էլ լինեի, միևնույն է, իմ համար ամենակարևորը երկար դադարից հետո գրել կարողանալն էր, իսկ մրցույթը դրա համար հրաշալի հնարավորություն էր։ Վավերագրականի համար էլ էի գրել. բայց չաշխատեցի դրա վրա ու չուղարկեցի, քանի որ էս մեկն ահագին ժամանակատար էր ու ճիշտն ասած, մեծ հույսեր էլ չունեի, որ կկարողանամ ավարտեմ։ Բայց ես էլ չգիտեմ ոնց կարողացա ավարտել, ինչի համար հպարտ եմ ինձանով։ :D

Շնորհակալ եմ շա՜տ ժյուրիին, հատկապես՝ ivy-ին նախաձեռնության համար, Ծլնգ-ին, քանի որ իր գրառումից պատմվածքի միտքը իր էս գրառումից ծնվեց ու StrangeLittleGirl-ին՝ մրցույթից անկախ, որովհետև իմ համար շատ դժվար ժամանակաշրջանում իր խորհուրդները շատ կարևոր էին ու օգտակար։ Սիրում եմ բոլորիդ։ :love

Հ.Գ. Լավ, բայց մեկ ա պիտի խոստովանեմ, որ մի քիչ նեղված եմ, որ չեմ հաղթել։ :P Զատո LisBeth-ից մաքսիմալն եմ, կարամ ուրախանամ։

Ուլուանա
25.07.2018, 07:41
Շնորհավորում եմ բոլոր հաղթողներին: Ինչպես արդեն գրել էի, էս էն քիչ մրցույթններից էր, որում անհաջող գործեր իսկապես չկային, փոխարենը կային շատ հաջող ու սիրուն գործեր, որոնք կարդալուց մեծ հաճույք եմ ստացել:

Ռուբի, խնդրում եմ` կներես ցածր միավորի ու շոկ պատճառելու համար :(: Ուղղակի, անկախ մրցույթի պայմաններից, ինձ համար ինչ-որ սխալ բան կար էդ պատմվածքի` կոնկրետ էս մրցույթում առաջին տեղ գրավելու մեջ, անարդար կհամարեի, եթե առաջին տեղ անցներ մի գործ, որը կարդալով` չես կարող իրական պատկերացում կազմել հեղափոխության մասին, զուտ էդ առումով անհամապատասխանության պատճառով եմ էդքան ցածր գնահատել: Բայց նաև շատ կափսոսայի, եթե առաջատար եռյակի մեջ չընդգրկվեր: Ուրախ եմ, որ իմ դրած ցածր գնահատականը չի խանգարել, որ երկրորդ տեղը գրավի քո գործը: Անկեղծ եմ ասում, շատ վատ եմ ինձ զգում, որ դրանով բացասական հույզեր եմ պատճառել քեզ: Նորից կներես: Գիտես, որ քեզ շատ եմ սիրում ու չէի ուզենա նեղացնել: Էլի ասեմ. եթե մրցույթն այլ ֆորմատով ու խորագրով լիներ, քո գործը եթե ոչ ամենաբարձրը, ապա առաջատար եռյակում հաստատ ներառելու էի, որովհետև դու իրոք ընտիր ես գրում` գրագետ, գունեղ, զվարճալի ու երբեք չձանձրացնող: Ուրախ եմ, որ մասնակցել ես, հուսով եմ` կշարունակես գրել: Գրկում եմ քեզ :kiss:

Հ. Գ. Մի պարզաբանում եմ ուզում անել գեղարվեստական գործերի` երևակայական լինելու թույլատրվածության հետ կապված: Իմ ընկալմամբ, երևակայական լինելն ամեն դեպքում չպիտի խեղաթյուրեր իրականությունը: Այսինքն` կարող էր լինել հորինված իրադարձություններով, երևակայական ատրիբուտներով, թեկուզ ֆենթզի, բայց գլխավոր իրադարձությունները, կերպարերը մնային էնպիսին, ինչպիսին կան կամ գիտենք: Խոստովանեմ, որ «Դավադրության թավշյա տեսություն» գործում, հատկապես Նիկոլի կերպարի խեղաթյուրումն էր ինձ համար անընդունելի: Էդ հանգամանքը շատ մեծ դեր է խաղացել գնահատականիս ձևավորման հարցում:

Նաև նախատեսել էի տարբեր անվանակարգերում իմ կարծիքով լավագույն գործերը նշել, բայց դա մի քիչ ավելի ուշ կանեմ:

Ապրեք բոլորդ` թե՛ մասակիցները, թե՛ մրցույթը կազմակերպողն ու դրա կայացմանը տարբեր առումներով նպաստողները: Շատ լավ մրցույթ էր :):

Ուինսթոն
25.07.2018, 08:37
Ողջունում եմ բոլորին։ Ես Մարիամն եմ Գյումրիից, 17 տարեկան եմ։ Ես եմ «Մի հայի օրագիր» աշխատանքի հեղինակը։ Ուրախ եմ այս մրցույթի մասնակիցը լինելու համար։
Շնորհակալություն եմ հայտնում այս գեղեցիկ մրցույթը կազմակերպելու, օբյեկտիվ և օգտակար արձագանքներ տալու համար։ Բոլոր մասնակիցների գործերը անչափ հետաքրքիր էին, անկեղծ, հուզիչ։ Շնորհավորում եմ բոլորին ու մաղթում բազում հաջողություններ։ Կեցցե՛ք։ ։)
Ուզում եմ նշել, որ սա իմ առաջին արձակ աշխատանքն էր։ Ես առաջին անգամ էի մասնակցում գրական մրցույթի, և վերջինիս հետ կապված բոլոր սպասելիքներս արդարացան։
Վաղուց էի մտածում Թավշյա հեղափոխությանը նվիրված ինչ-որ բան գրելու մասին, ուզում էի բոլոր ապրումներս, մտքերս հաղորդել թղթին։
Թավշյա հեղափոխությունը երկար սպասված իրադարձություն էր ինձ համար։ Հայաստանում տիրող մթնոլորտը անտանելի էր արդեն։ Երբեմն բարկանում էի մեզ վրա (այն պատճառով, որ մեզ սիրում եմ ու ճանաչում եմ, գիտեմ, որ այնքան թույլ չենք, որքան գերադասում ենք լինել)։ Ես չէի ընդունում հոռետեսությունը, ճնշվածությունը, վախը, հանդուրժողականությունը մեր մեջ։ Ավագ սերնդի մարդիկ (բնականաբար, ոչ բոլորը) ստիպում էին պարտվել առանց պայքարելու, լռել ու հանդուրժել, համակերպվել։ Ես չէի կարող։ Մենք չէինք կարող։ Ես խոսում էի հայի անունից, երիտասարդ հայի, որն ուզում է արժանապատիվ կյանք ստեղծել իր ու իր զավակների, իր ծնողների, տատիկների, պապիկների համար, որը դատապարտում է իշխանություններին, բայց հասկանում է՝ ինքն էլ է մեղավոր, որ այդքան երկար հանդուրժել է, լռել է, ներել է նրանց՝ թույլ տալով երկիրը վերածել ավերակների։
Ես ուզում էի ապացուցել, որ «երկիրը երկիր է»։ Ես ուզում էի ցույց տալ, որ փոփոխության հասնելու համար պետք է փոխվել։ Պետք է գիտակցել սեփական սխալները ու դրանք ինքնուրույն ուղղել։ Պետք է ընդունել պատասխանատվության սեփական բաժինը սեփական իրավունքները վերահաստատելու համար։ Ուզում էի, որ յուրաքանչյուրը գիտակցի՝ Հայաստանը հենց ինքն է։ Պետք չէ այլ մեղավորներ փնտրել, մենք (ազգովի) ենք ստեղծել ճահիճ մեր շուրջը ու մենք պիտի վերացնենք այն։
Մինչև հեղափոխությունը հայը կարծես թմրության մեջ լիներ։ Զգում էր, թե ինչ է կատարվում շուրջը, հասկանում էր, որ պետք է մի բան անել, բայց չէր անում։ Թավշյա հեղափոխությունը արթնացրեց հային, լավատես, ուժեղ, ըմբոստ ու զգոն հային։ Սա ազգային զարթոնք էր։ Ես միշտ հավատացել ու հավատում եմ հային, նրա ուժերին։ Հպարտ եմ, որ դարձա նոր Հայաստան կերտողներից մեկը։ Մեր պարտքն է չհանձնվել։ Երբե՛ք։
Անդրադառնամ որոշ հարցերի։
Ձեր խորհրդին հետևելով՝ ես գրում եմ այնպես, ինչպես որ կուզենայի կարդալ։ Ինձ համար շատ կարևոր է ստեղծագործության լեզվի մաքրությունը։ Միգուցե չափն իսկապես անցել եմ, ու այդ պատճառով ստեղծագործությանս լեզուն դարձել է ծանր ու արհեստական։ Ափսոս, որ թողել եմ «կրթության նախարարության տառակերների ցենզուրայի կանոններին քաջատեղյակ առաջինկուրսեցու» տպավորություն (իմիջիայլոց, այս արտահայտությունը շատ եմ հավանել ;D)։ Թեթևության առումով աշխատանքս զիջում էր, երևի, բոլոր աշխատանքներին։ Փաստորեն մեջբերումների դեպքում էլ եմ չափն անցել։ Ուղղակի երբեմն մտքերս ուղածիս նման արտահայտել չկարողացա, դրա համար դիմեցի մեր մեծերին։ Ընդհանրապես, չեմ կարծում, որ օրագրերում մեջբերումներ չեն անում։ Եթե ես ունենայի նման օրագիր, հաստատ կանեի։ Ես օրագրում կգրեի իմ ամենագաղտնի մտքերը ու այն ոչ ոքի ցույց չէի տա։ Այդ պատճառով կարծում եմ՝ այնքան էլ զարմանալի չէ, որ օրագրի գոյության մասին ոչ ոք չգիտեր։ Իհարկե, օրագիրը չէր կարող միայն հեղափոխության մասին մտքեր պարունակել (մանավանդ այն դեպքում, երբ դա աղջկա օրագիր էր)։ Բայց քանի որ թեման Թավշյա հեղափոխությունն էր, մտածեցի՝ ավելորդ կլինի դրան չվերաբերող հատվածներ էլ ընդգրկել (սխալվեցի)։ Հետևաբար «թոռնիկս» որոշեց միայն հեղափոխության մասին հատվածները ձեզ ներկայացնել։ :)
Թոռնիկը օրագիրը առաջին անգամ կարդալու ժամանակ 16 տարեկան է եղել, իսկ թե որ տարիքում է որոշել այն ներկայացնել բոլորին, նշված չէ։ Նաև օրագրի հայտնաբերման տարին (այսինքն՝ թե երբ է թոռնիկը եղել 16 տարեկան) չեմ նշել հաշվարկներից խուսափելու համար։
Կետադրության մասին։ Կետադրել եմ այնպես, ինչպես մտածել եմ, ինչպես կխոսեի։ Իսկ մտածելու կամ խոսելու ժամանակ երբեմն միտքդ կիսատ է մնում, երբեմն դադար ես տալիս, երբեմն որոշ բառեր առանձին ես ուզում ասել և այլն (հետևել եմ Դ. Դեմիրճյանի օրինակին. նա այդպես էր անում)։
Որոշել եմ մշակել աշխատանքս՝ օգտվելով ձեր խորհուրդներից։ Կփորձեմ ազատվել ավելորդ պաթոսից, ավելորդ մեջբերումներից, կփորձեմ հեղափոխության օրերի անմիջական նկարագրություններ տալ, ավելի «հաղթահարելի» ու թեթև դարձնել գործը, որպեսզի այլևս «լրագրական հոդվածի» տպավորություն չթողնի։
Շատ եմ սիրում ակումբը, հուսով եմ նրա ակտիվ անդամներից մեկը կդառնամ։
Շնորհակալ եմ բոլորից ամեն ինչի համար։ :)

Հ.Գ. Հատուկ շնորհակալություն եմ հայտնում Գաղթական -ին։ Չէի սպասում, որ կստանամ այդքան բարձր միավոր։ Շնորհակալություն։ ։)

Բարեկամ
25.07.2018, 09:26
Հրաշալի մի բան էր, որ այս մրցույթը կազմակերպվեց։

Ապրեն կազմակերպողները, իրագործողները, մասնակիցներն ու ընթերցողները։

Կազմակերպողներին ուզում եմ հատուկ գնահատել կատարած ահռելի աշխատանքի համար՝ իրենց առօրյա գործերի, տուն-տեղ-աշխատանքի հետ համատեղ այսպիսի մեծ բաժին վերցնելու և որակով, անթերի իրականացնելու։ Ես ընդամենը կարդացողի և գնահատողի՝ ժյուրիի "հաստիքում" էի, բայց արդեն չէի հասցնում, իսկ նրանք կուլիսների հետևում ծավալներ էին հաղթահարում՝ գովազդել, ստանալ, տեսակավորել, մշակել, տեղադրել, հաշվել, մեկնաբանել, բանակցել, հաղորդակցվել, խորհրդակցել, ․․․

Ճիշտն ասած, անձամբ ինձ համար այս մրցույթն արժեքավոր էր առաջին հերթին հայտնությունների առումով։

Մոտ 15 տարի է, ինչ ապրում եմ արտերկրում, և կարելի է ասել՝ մի ամբողջ սերունդ եմ բաց թողել։ Կարճատև այցելություններս Հայաստան մակերեսային, համարյա ոչինչ չասող տպավորություններ էին հաղորդում նոր, երիտասարդ սերնդի մասին, և ցավով մտածում էի, որ այս արտաքնապես սիրուն, պայծառ, կիրթ ու շողարձակող սերնդից ես անջատ եմ մնացել, տեղյակ չեմ՝ ինչ են մտածում, ինչ են սիրում, ինչի են ձգտում, որոնք են նրանց իդեալները։
Այնպես ստացվեց, որ այս տարի ողջ ապրիլ ամսին ես պատահաբար Հայաստանում էի և հեղափոխության հենց սկզբնավորման օրերից հայտնվեցի փողոցում, այդ նույն երիտասարդների կողքին, մինչև հաղթանակը։
"Սիրուն ու պայծառ"-ին գումարվեցին "համարձակն ու անվախը", բայց ներթափանցել նրանց մտածողության, ներաշխարհի մեջ, միևնույն է, վիճակված չէր․ շարունակում էր ինձ համար մնալ անհայտության "սև արկղ", որի մեջ հայացք գցել այնքան կուզենայի, այնքան թերի էի ինձ զգում այդ անգիտությանս մեջ։

Այս մրցույթի աշխատանքներն այն բանալին էին, որ բացեցին "սև արկղը", և այն, ինչ տեսա, հայտնություն էր ինձ համար, և դա երևի որևէ այլ կերպ այսքան հստակ չէի տեսնի ու իմանա։

Հայտնություններիցս միայն մի քանիսը կնշեմ։

1․ Նախ, ամենակարևորը։ Գործերի զգալի մասում կար ծնողների/տատիկ-պապիկներ անհանգստությունը, արգելքը՝ դուրս գալու փողոց, և երեխաների՝ դրան թաքուն կամ բացահայտ չհնազանդվելը։ Սա շատ կարևոր բացահայտում էր ինձ համար, քանի որ ապացուցում է, որ հեղափոխությունն իրոք կատարել է նոր սերունդը, համենայնդեպս՝ նոր սերունդն է եղել այն տեղից շարժողը՝ ի հակառակ ավագ սերնդի վախերի և թերահավատության։

2․ Ստեղծագործություններից ամենաանկեղծները ի վեր էին հանում առկա սոցիալական խնդիրները՝ սեփական ապրումների միջոցով, ինչը անգնահատելի ինֆո է հենց հեղափոխության ենթատեքստում։

Որոշ աշխատանքների գրագիտությունն ու գեղարվեստական հմուտ արտահայտչականությունը շատ ուրախացրեցին։ Չգիտեմ, հայերեն լեզվի պահպանման, զարգացման հարցերն ինձ համար առանձնահատուկ կարևոր են։


Ու․․․ բոլոր մասնակիցներին անհատապես, պինդ գրկելու ցանկություն ունեմ :love

Սոնետա
25.07.2018, 11:09
Ջերմագին բարևներ Գյումրիից: ^_^
Ես Սոնան եմ «Մեկ հայրենիք երկու սրտում» սետղծագործության հեղինակը:
Մինչ շնորհակալությունների շարքին անցնելն, ասեմ, որ անհամբեր եմ մրցանակաբաշխությանը հանդիպելու ոլորին, զրուցելու, էլի լսելու կարծիքներ, ինչպես նաև պատմելու` պատմվածքի ստեղծման պատմությունը:
Հեղափոխության օրերին եղել եմ Գյումրիում ու ամեն օր լցված սրտով հետևել Երևանյան իրադարձություններին: Սիրտս Երևան էր ուզում, երբ տեսնում էի ինչ է էդտեղ կատարվում, բայց գալ չէի կարող: Հեղափոխության մասին ինչ որ բան գրելու գաղափարը էտ օրերից կար, բայց ամփոփվեց մրցույթի վերջին 4 օրերի ընթացքում. Այդ օրերին եմ իմացել մրցույթի մասին: Կերպարների ստեղծմանը նպաստեցին ձմռանը մեր տուն այցելած բարեկամները, ովքեր արտագաղթել էին Հայաստանից կես տարի առաջ, և 2 ժամյա այցի ընթացքում մեր ընտանիքին մեղադրեցին դատարկ հայրենասիրության մեջ, ստից պաթոսսով չլցվելու բարոյախրատական քարոզներ շաղ տվեցին: Իրենց խոսքերը դաջվել էին հոգումս և իրենց հիշում էի հատկապես հեղափոխության օրերին ու ինչ որ կերպ պիտի անդրադառնայի: Երբ մրցույթը առիթ եղավ մտքերս շարադրելու, գրում էի, աշխատում մանրակրկիտ հեղափոխության փաստերի ճիշտ շարադրման վրա, և գուցե դրանից է տեղ-տեղ գեղարվեստականը կաղել: 4 օրում եմ գրել, ու մեջս վախ կար: Ես այդ օրերին Երևանում չեմ եղել և գուցե բացեմ թողել ավելի սիրուն, ավելի տպավորիչ պատմություններ, որոնք եղել են հեղափոխության օրերին, որոնց մասին գուցե գրեին ականատեսները: Այնուամենայնիվ համարձակվեցի ու գրեցի հենց Երևանում տեղի ունեցածի մասին:
Շնորհակալ եմ անչափ ժյուրիի բոլոր անդամներին, բոլոր քննադատողներին, լավ խոսքեր ասողներին: Անչափ կարևոր էր կարծքիներ լսել, քանի որ առաջին ծավալուն ստեղծագործությունս է սա: Մնացած խոսքերն ու կարծիքս կարտահայտեմ հենց առիթը լինի տեսնելվու: Մինչ այդ շնորհավորում եմ ի սրտե բոլոր մասնակիցներին և հաղթողներին: Տպավորիչ աշխատանքներ էին բոլորը: ԱԲՌԻՔ : Իսկ կազմակերպիչներին խորին շնորհակալություն: Կներեք, որ չարչարեցի ձեզ :*

Սիրով`
Սոնետա

Բարեկամ
25.07.2018, 11:34
ողջույնն-ողջույնն,

Ես Անահիտն եմ ու հա՝ ինձ թվում ա՝ ճիշտ էիք հասկացել, որովհետեւ էս օրերի ընթացքում անընդհատ հետեւում էի, գրեթե հասկացել էի՝ որ ակումբցին քանի րոպեում ա գրառում կատարում :ճ
Դրա հետ մեկտեղ Ակումբն էի փորփրում, հավես խոսակցություն ունեցա ընթացքում, սիրեցի շատ:

Հիմա ուրախ եմ, շատ եմ ուրախ: Հիշեցի, որ մարիօն փոստեց էս մրցույթի մասին ու ինձ ասաց՝ հուսամ դեռ 23-դ չի լրացել: Թե չէ ես գրողը չէի՜:

Տարիներ առաջ (երեք տարի) մի մրցույթի էլ եմ մասնակցել, չորրորդ տեղում էի, անկապ բան էի գրել, հիմա կամաչեմ կարդալ: Երեկ գիշեր մտածեցի՝ իսկ եթե ամեն տարին ինձ մի հորիզոնականով բարձրացնի՞:

Շատ արագ եմ գրել՝ կես ժամ էլ չի տեւել, էնքան արագ, որ վերնագիրը մոռացել էի հավաքել, հետո առանձին մեյլով ուղարկեցի :ճ Ոչ մի անիրական բան չկա, անուններն էլ համապատասխանում են: Ինձ անընդհատ շատ ջերմացնում, մոտեցնում, հարազատեցնում էր էն, որ գրում էիք՝ բանաստեղծություն ոնց որ լինի: Որովհետեւ հա, ես բանաստեղծություններ եմ գրում արդեն վաղուց ու երբեմն արձակում լինելս էնքա՜ն հեռու ա թվում:

«Մայրենիք» բառը: Ես բանաստեղծությունիցս կտրել էի սիրելի հատված, իրականում ինքը սկսվում է էսպես՝ «Մեր հայրենիք,
մայրենիք,
տուն-տեղ,
ծննդյյան վկայական,
տատիկի գաթա,
անասֆատ փողոց,
երեւանի ճռճռան արեւ...»:

Շատ շնորհակալ եմ բոլորիցդ, խենթանալու բան ա էսքան կարծիք կարդալը, ոնց որ մի օր մարիօն ասաց՝ եթե նույնիսկ չկրես էս մրցույթը, լավ բաներ ես լսում ու կարդում:

Ապրեք բոլորդ, գրկում եմ ամուր-ամուր

Ամենայն հարգանքով ու հիացմունքով մյուս ստեղծագործողների հանդեպ, Պի319, պատմվածքդ այսօր հինգերորդ անգամ կարդացի (մեկի համար էի կարդում բարձրաձայն, ով հայերեն չի կարդում) ու ուզում եմ ասել, որ կարդալիս դժվար էր հաղթահարելը կոկորդս սեղմվելն ու պապանձնվելը հուզմունքից, հերթական անգամ․․․

Rammstein
25.07.2018, 17:06
Եթե Ռուբիի հետ շատ մտերիմ լինելուս հետ կապված կողմնապահության տպավորություն չստեղծվելու նպատակով մի պահ մի կողմ դնեի #7 ստեղծագործությունն ու դիտարկեի մյուս 10 հատը, ապա #3, #6 ու նույնիսկ #9 ստեղծագործությունները շատ ավելի ֆավորիտ կհամարեի, քան #4, որը իմ համար, թող հեղինակը չնեղվի, բայց ոչինչ չասող բան էր։
Գիտեմ, որ ճաշակին ընկեր չկա, բայց իրոք զարմացած եմ #4-ի հաղթանակով, քանի որ իմ համար ինչքան ավելի չտպավորվող գործեր կային, առնվազն մի էդքան էլ կային ավելի տպավորվող ու հետաքրքիր գործեր։

Պի319
25.07.2018, 19:53
Գիտե՞ք՝ ինձ թվում էր իրեն հենց բարձր կարդալ էլ պետք ա, որովհետեւ խոսելով եմ գրում՝ բարձրաձայն ասել ու հավաքել:
Իսկ ընդհանրապես ինչքան ուրախ եմ ու ինչ հուզիչ ա Ձեր խոսքերը, շատ-շատ-շատ

LisBeth
25.07.2018, 19:54
Ստեղ գրեմ միանգամից, բոլորին շնորհավորում եմ, ապրեք կատարած աշխատանքի համար։ Շատ հաճելի էր հետևել ու մասնակցություն ունենալ պրոցեսսին, թող ներեն ինձ այն գործերի հեղինակները, որոնց մասին այդպես էլ կարծիք չհասցրի թողնել։ Բայց գնահատականներն էլ են բավականին խոսուն։ Նենց որ սաղիդ լիքը հաջողություններ եմ մաղթոյմ։ Հուսով եմ այս մրցույթը դրանց ապահովվելու իր ներդրումը ունեցավ։

Ռուբի, ես քեզ սիրում եմ :kiss Դու հաղթել ես իմ մտքում։

Smokie
28.07.2018, 06:31
Սրտանց շնորհավորում եմ բոլոր-բոլորին::clap

Անահիտ ջան, Սոնա ջան շատ ուրախ եմ, որ դուք հիմա ակումբի անդամ եք: Հուսով եմ դա կլինի շարունակական ու ձեզ այստեղ դուր կգա::)
Ու հուսով եմ մյուս մասնակիցներն էլ շուտով կդառնան ակումբցի: Չէ՞ մասնակիցներ::))

Ռուբի՞, փաստորեն ճիշտ ենթադրեցի, որ դու էիր Դավադրության հեղինակը::)) Ապրես շատ: Մենակ դու կարայիր էնպես անեիր, որ բացասական կերպսրներին սիրեմ::hands