PDA

Դիտել ողջ տարբերակը : Ֆերմիի պարադոքսը



Ռուֆուս
24.05.2014, 23:12
Ֆերմիի պարադոքսը

Յուրաքանչյուր ոք, ով անամպ գիշերը նայում է աստղազարդ երկնքին ու տեսնում է սա, ինչ-որ բան է զգում.

http://waitbutwhy.com/wp-content/uploads/2014/05/Stars-small.jpg

Որոշ մարդիկ պարզապես հիանում են այս պատկերով՝ վայելելով էպիկ գեղեցկությունը կամ խորհելով տիեզերքի անսահմանության մասին: Անձամբ ես էքզիստենցիալ դեպրեսիայի մեջ եմ ընկնում, որից հետը առնվազն կես ժամ տարօրինակ եմ ինձ պահում: Սակայն բոլորն էլ ինչ-որ մի բան զգում են: Ֆիզիկոս Էնրիկո Ֆերմին նույնպես մի բան է զգացել. «Իսկ որտե՞ղ են բոլորը»:
Աստղազարդ երկինքը շատ մեծ է թվում, սակայն այն ինչ մենք տեսնում ենք, ընդամենը մի փոքրիկ թաղամաս է: Ամենապայծառ աստղազարդ գիշերները մենք կարող ենք ընդամենը տեսնել մոտ 2.500 աստղ (մեր գալակտիկայի մեկ հարյուր միլիոներորդ մասը) ու գրեթե բոլորը 1000 լուսատարուց քիչ հեռավորության վրա են գտնվում (կամ Ծիր Կաթնի շրջանագծի 1%-ի չափով): Այն ինչը մենք տեսնում ենք, սա է.

http://waitbutwhy.com/wp-content/uploads/2014/05/Milky-Way-1023x1024.jpg

Երբ սկսում ենք մտածել աստղերի ու գալակտիկաների մասին մարդկանց մեծ մասին մի հարց է հուզում. «Տիեզերքում գոյություն ունե՞ն այլ բանական էակներ»: Եկեք մի փոքր հաշվարկներ անենք (եթե թվաբանություն չեք սիրում, միայն թավատառերով գրածները կարդացեք):

Ինչքան որ աստղ կա մեր գալակտիկայում (100-400 միլիարդ), գրեթե այդքան էլ գալակտիկա կա տեսանելի տիեզերքում, այսինքն Ծիր Կաթնի յուրաքանչյուր աստղի դիմաց մեկ ամբողջական գալակտիկա կա: Իրար հետ վերցրած տիեզերքում աստղերի քանակը 1022-ից 1024 է, ինչը նշանակում է, որ երկրագնդի վրայի ամեն ավազահատիկի դիմաց գոյություն ունի 10.000 աստղ:

Գիտնականները հստակորեն չեն կարող ասել, թե աստղերի քանի տոկոսն է արևի նման (այսինքն նման մեր արևին չափով, ջերմությամբ և լուսավորությամբ), կարծիքները տատանվում են 5-20%-ի միջև: Եթե ընդունենք ամենապահպանողական կարծիքը (5%), ու աստղերի նվազագույն քանակը (1022), ապա կստանանք 500 քվինտիլյոն կամ 500 միլիարդ միլիարդ արևի նման աստղեր:

Գիտնականները նաև չգիտեն, թե այս արևի նման աստղերի քանի տոկոսը կարող են ունենալ Երկրի նման մոլորակներ (որը կունենա նմանատիպ ջերմային պայմաններ ու հեղուկ ջուր, ու մոլորակի վրա Երկրի կյանքի նման պայմաններ կստեղծի): Ոմանք ասում են 50%-ը, մյուսները 22%: Սա նշանակում է, որ տիեզերքի աստղերի մոտ 1%-ը Երկրի նման մոլորակ ունեն, ինչը կազմում է 100 միլիարդ Երկրի նման մոլորակներ:
Այսինքն երկրագնդի յուրաքանչյուր ավազահատիկի դիմաց 100 Երկրի նման մոլորակ գոյություն ունի: Խորհեք սրա մասին երբ հաջորդ անգամ լողափում կլինեք:

Շարունակենք ենթադրություններ անել: Ենթադրենք մեկ միլիարդ տարի անց Երկրին նման մոլորակների 1%-ի վրա կյանք է ձևավորվում (եթե սա ճիշտ է, ամեն ավազահատիկին բաժին կընկնի կյանք ձևավորված մոլորակ): Ու այս մոլորակների 1%-ում կյանքը զարգանալով կհասնի այն մակարդակին, ինչը Երկրի վրա է: Սա նշանակում է, որ մենք կունենանք 10 քվադրիլյոն կամ 10 միլիոն միլիարդ բանական քաղաքակրթություններ տեսանելի տիեզերքում:

Վերադառնանք մեր գալակտիկային ու կատարենք նույն հաշվարկները Ծիր Կաթնի աստղերի հետ, ընդունելով ամենափոքր թիվը (100 միլիարդ աստղ): Արդյունքում կստանանք, որ միայն մեր գալակտիկայում 1 միլիարդ երկրին նման մոլորակներ կան և 100.000 բանական քաղաքակրթություններ:

SETI-ն (Search for Extraterrestrial Intelligence – Այլմոլորակային բանականության Որոնում) կազմակերպություն է, որը փորձում է լսել այլ բանական քաղաքակրթությունների ուղարկած ազդանշաններ: Եթե մենք ճիշտ ենք և մեր գալակտիկայում ավելի քան 100.000 բանական քաղաքակրթություններ կան ու նրանց թեկուզ չնչին մասը ռադիո ալիքներ կամ լազերային ազդանշաններ է ուղարկում փորձելով կապի մեջ մտնել մյուսների հետ, ապա SETI-ի արբանյակային համակարգը պետք է այն ստանար, չէ՞:
Սակայն մենք դեռևս չենք ստացել որևէ ազդանշաններ: Ոչ մի հատ: Երբեք:

Ռուֆուս
24.05.2014, 23:15
Որտե՞ղ են բոլորը:

Իրավիճակը ավելի տարօրինակ է դառնում, քանի որ մեր արեգակը համեմատաբար երիտասարդ է տիեզերքում: Գոյություն ունեն ավելի հին աստղեր ավելի հին Երկրին նման մոլորակներով, ինչը նշանակում է, որ պետք է գոյություն ունենան ավելի զարգացած քաղաքակրթություններ, քան մերը: Եկեք օրինակի համար համեմատենք մեր 4.54 միլիարդ տարեկան Երկիր մոլորակը 8 միլիարդ տարեկան ենթադրյալ մոլորակ X-ի հետ.

http://waitbutwhy.com/wp-content/uploads/2014/05/timeline-1024x416.png

Եթե մոլորակ X-ը նույն ձևով է զարգացել, ինչպես Երկիրը, ապա տեսեք, թե որտեղ կլինի նրանց քաղաքակրթությունը հիմա (նարնջագույն գիծն ընդամենը ցույց է տալիս, թե ինչքան երկար ժամանակ է անցել):

http://waitbutwhy.com/wp-content/uploads/2014/05/timeline-22-1024x537.png

Մեզանից ընդամենը 1000 տարի առաջ գտնվող քաղաքակրթության տեխնոլոգիաներն ու գիտության զարգացումները մեզ նույնպիսի շոկի մեջ կգցի, ինչպես օրինակ մեր ներկան շոկի մեջ կգցի միջնադարյան մարդուն: Իսկ մոլորակ X-ը մեզանից առաջ է 3.4 միլիարդ տարի...

Գոյություն ունի այսպես կոչված Կարդաշևի մասշտաբը, որը օգնում է բանական քաղաքակրթությունները դասակարգել ըստ օգտագործած էներգիայի քանակի.

Առաջին տիպի քաղաքակրթությունը կարող է օգտագործել մոլորակի վրայի ամբողջ էներգետիկ պաշարը: Մենք դեռևս առաջին տիպի քաղաքակրթություն չենք, սակայն մոտ ենք (Կառլ Սագանը այս մաստաբի համար բանաձև էր պատրաստել, համաձայն որի մենք 0.7 տիպի քաղաքակրթություն ենք):

Երկրորդ տիպի քաղաքակրթությունը կարող է օգտագործել իրենց աստղի ամբողջ էներգետիկ պաշարը: Մեր խղճուկ առաջին տիպի ուղեղները ի վիճակի չեն սա պատկերացրել, սակայն այն նման կլինի Դայսոնի սֆերային.

http://waitbutwhy.com/wp-content/uploads/2014/05/Dyson-Sphere-1024x1024.png

Երրորդ տիպի քաղաքակրթությունը կարող է օգտագործել ամբողջ գալակտիկայի էներգետիկ ռեսուրսները:

Եթե նման զարգացումը ձեզ անհավատալի է թվում, հիշեք, որ մոլորակ X-ը ու մյուս հին մոլորակները մեզանից 3.4 միլիարդ տարի առաջ են (մոտ կես միլիոն անգամ ավելի երկար, քան մարդու գոյություն երկրի վրա): Եթե մոլորակ X-ի քաղաքակրթությունը նման է մեր քաղաքակրթությանը և նրանք ի վիճակի են եղել գոյատևել ու դառնալ երրորդ տիպի քաղաքակրթություն, ապա նրանք նաև հավանաբար ի վիճակի կլինեն միջգալակտիկ ճանապարհորդություններ կատարել, ու նույնիսկ գաղութացնել գալակտիկաները:

Գալակտիկայի գաղութացման հիպոթեզներից մեկն այն է, որ գեր-զարգացած քաղաքակրթրությունը կարող է ստեղծել մեքենաների կոմպլեքս, որոնք կճանապարհորդեն այլ մոլորակներ և մոտ 500 տարի օգտագործելով նոր մոլորակի ռեսուրսային պաշարները կստեղծեն ևս երկու օրինակ մեքենաների կոմպլեքսներ, որոնք կճանապարհորդեն երկու նոր մոլորակներ՝ այն գաղութացնելով և այսպես շարունակ: Եթե նույնիսկ այս մեքենաները ճանապարհորդեն լույսի արագությունից էլ դանդաղ, ապա մեկ ամբողջական գալակտիկայի գաղութացումը կտևի ընդամենը 3.75 միլիոն տարի, ինչը շատ կարճ է միլիարդավոր տարիների հետ համեմատած:

http://waitbutwhy.com/wp-content/uploads/2014/05/Colonize-Galaxy.png

Շարունակելով ենթադրությունները, եթե բանական կյանքի 1%-ը այնքան կգոյատևի, որ վերջում կվերածվի երրորդ տիպի քաղաքակրթության, ապա միայն մեր գալակտիկայում պիտի որ 1000 երրորդ տիպի քաղաքակրթություն լինի: Ու հաշվի առնելով այս տիպի քաղաքակրթության հզորությունը, նրանց ներկայությունը պետք է, որ տեսանելի լինի մեր համար: Սակայն, մենք նրանց ոչ տեսել ենք, ոչ լսել, ոչ էլ հանդիպել:

Ռուֆուս
24.05.2014, 23:17
Եվ այսպես, որտե՞ղ են բոլորը

Բարի գալուստ Ֆերմիի պարադոքս:

Մենք չենք կարող պատասխանել Ֆերմիի պարադոքսին, սակայն կարող ենք «հնարավոր բացատրություններ» տալ: Եթե նույն հարցը տաք 10 տարբեր գիտնականների, 10 տարբեր պատասխաններ կստանաք: Հիշու՞մ եք, երբ հնում մարդիկ բանավիճում էին, արդյո՞ք Երկիրը կլոր է, կամ արդյո՞ք արևն է պտտվում Երկրի շուրջ, կամ արդյո՞ք կայծակը Զևսի պատճառով է առաջանում և այլն ու հիմա այս բոլոր փաստարկները այնքան պրիմիտիվ ու ծիծաղելի են հնչում: Նույնքան պրիմիտիվ է նաև մեր տեսակետները այս պարադոքսի վերաբերյալ:

Եկեք դիտարկենք Ֆերմիի պարադոքսի ամենաքննարկված բացատրությունները ու դրանք բաժանենք երկու կատերգորիայի. այն, որ մենք չենք ստանում ազդանշաններ 2-րդ և 3-րդ տիպի քաղաքակրթություններից, քանի որ նրանք պարզապես գոյություն չունեն և այն, որ նրանք գոյություն ունեն, սակայն մենք չենք տեսնում կամ լսում նրանց այլ պատճառներով:

Ռուֆուս
24.05.2014, 23:19
Բացատրությունների առաջին խումբ. Երկրորդ և երրորդ տիպի քաղաքակրթությունների նշաններ չկան, որովհետև նման քաղաքակրթություններ գոյություն չունեն:

Այս բացատրությունները նշում են այսպես կոչված ոչ բացառիկության խնդրին, որը հերքում է ցանկացած թեորիա, որն ասում է «Գոյություն ունեն զարգացած քաղաքակրթություններ, սակայն մենք կապի մեջ չենք մտել նրանց հետ, որովհետև նրանք...»: Այս գիտնականները ընդամենը նայում են մաթեմատիկական պորբլեմին, որն ասում է, եեթե գոյություն ունեն հազարավոր կամ միլիոնավոր քաղաքակրթություններ, ապա գոնե մեկը պիտի բացառություն կազմի: Եթե թեորիան ճիշտ է 99.99%-ի համար, ապա գոնե 0.001%-ը պետք է ուրիշ կերպ իրեն պահի ու մենք իմանանք նրանց գոյության մասին:

Հետևաբար առաջին տիպի բացատրություններըն ասում են, որ մենք չենք իմանում այս քաղաքակրթությունների մասին, քանի որ նրանք գոյություն չունեն: Եթե մաթեմատիկան ասում է, որ մեր գալակտիկայում հազարավոր քաղաքակրթություններ կան, ապա պատճառը մեկ այլ բան է:

Այս բանը կոչվում է Մեծ Ֆիլտր:

Մեծ ֆիլտրի թեորիան ասում է, որ կյանքի ձևավորումից մինչև երրորդ տիպի քաղաքակրթության հասնելը կյանքը պատի է դեմ առնում: Սա էվոլուցիայի երկար պրոցեսում մի փուլ է, որից հետո շատ դժվար է կամ անհնարին է առաջ գնալ: Ու հենց այս փուլը կոչվում է Մեծ Ֆիլտր:

http://waitbutwhy.com/wp-content/uploads/2014/05/Great-Filter1-1024x727.png

Եթե այս թեորիան ճիշտ է, ապա մեր ժամանակահատվածում ե՞րբ ենք մենք դեմ առնում Մեծ Ֆիլտրին: Սա շատ կարևոր հարց է ամբողջ մարդկության համար: Կախված նրանից, թե որտեղ է Մեծ Ֆիլտրը գտնվում, մենք երեք իրականության հետ գործ ունենք. Մենք հազվագյուտ ենք, մենք առաջինն ենք ու մենք կործանված ենք:

Ռուֆուս
24.05.2014, 23:21
1. Մենք հազվագյուտ ենք (Մեծ Ֆիլտրը մեր հետևում է)
Մեր հույսն այն է, որ Մեծ Ֆիլտրը մեր հետևում է ու մենք կարողացել ենք այն հաղթահարել, ինչը նշանակում է, որ մենք շատ հազվագյուտ արարածներ ենք, որ հասել ենք մեր ներկա գիտակցական մակարդակին: Ներքևի նկարը ցույց է տալիս, որ ընդամենը երկու տեսակ է կարողացել անցնել Մեծ Ֆիլտրը ու մենք դրանցից մեկն ենք:

http://waitbutwhy.com/wp-content/uploads/2014/05/Great-Filter-RARE1-1024x538.png

Այս սցենարը բացատրում է, թե ինչու գոյություն չունեն երրորդ կարգի քաղաքակրթություններ, սակայն այն նաև նշանակում է, որ մենք բացառություն ենք, ի վիճակի լինելով հասնել զարգացման այսպիսի մակարդակի: Սա նշանակում է, որ մենք դեռ հույս ունենք: Սա նման է նրան, որ ընդամենը 500 տարի առաջ մարդիկ մտածում էին, որ Երկիրը տիեզերքի կենտրոնն է, սա նշանակում է, որ մենք յուրահատուկ ենք:

Սակայն գիտնականների անվանած «Դիտարկման ընտրության էֆեկտը» ասում է, որ յուրաքանչյուր ոք, ով կարծում է իր հազվագյուտությունը բանական կյանքի հաջողության մասն է կազմում ու անկախ նրանից թե նրանք հազվագյուտ են, թե ոչ, նրանց մտքերն ու եզրակացությունները միանման են: Սա նշանակում է, որ յուրահատուկ լինելը գոնե մի փոքրիկ հնարավորություն է:

Ու եթե նույնիսկ մենք յուրահատուկ ենք, ապա կոնկրետ ե՞րբ մենք դարձանք յուրահատուկ, ո՞ր քայլը մենք կարողացանք կատարել, ինչը մյուս քաղաքակրթությունները ի վիճակի չեղան հաղթահարել:

Առաջին հնարավորություն. Մեծ Ֆիլտրը ամենասկզբում է, կյանքի գոյությունը ինքնին վերին աստիճանի անհնարին բան է: Երկրագնդին պետք եկավ 1 միլիարդ տարի մինչև կյանքը ի հայտ եկավ ու ինչքան էլ մենք հիմա փորձում ենք վերարտադրել այս իրադարձությունը լաբորատորիաներում, մինչև հիմա դա մեզ չի հաջողվել: Եթե իրոք սա է Մեծ Ֆիլտրը, սա նշանակում է, որ տիեզերքում ոչ միայն այլ բանական կյանք գոյություն չունի, այլ ընդհանրապես ուրիշ կյանք գոյություն չունի:

Մեկ այլ հնարավորություն, Մեծ ֆիլտրը պարզ պրոկարյոտ բջջից բարդ էուկարյոտ բջիջ ցատկն է: Պրոկարյոտ բիջիների առաջացումից հետո կյանքը մնաց այսպես մոտավորապես 2 միլիարդ տարի, նախքան էվոլուցիոն ցատկ կատարելը ու բարդ բջիջների ձևավորումը: Եթե սա է Մեծ Ֆիլտրը, ապա տիեզերքը լի է պարզագույն պրոկարյոտ բջիջներով ու ուրիշ ոչնչով:
Էվոլյուցիոն ոչ բոլոր ցատկերն են Մեծ Ֆիլտրի թեկնածուներ: Մեծ Ֆիլտրը պետք է լինի խիստ հազվադեպ, միլիարդավոր հնարավորություններից մեկը, այս պատճառով միաբջիջից բազմաբջիջ կյանքի անցնելը թեկնածու չէ, քանի որ այն երկրագնդի վրա կատարվել է իրարից անկախ 46 անգամ: Նույն պատճառներով եթե մենք գտնենք էուկարյոտ բջիջ Մարսի վրա, ապա սա կհերքեր Մեծ Ֆիլտր լինելը, քանի որ այն կատարվել է թե Երկրի, թե Մարսի վրա:

Եթե մենք իրոք հազվագյուտ ենք, ապա սա կարող է լինել նաև այսպես կոչված Հազվագյուտ Երկրի հիպոթեզի պատճառով, որն ասում է, որ չնայած գոյություն ունեն բազմաթիվ Երկրին նման մոլորակներ, Երկրի նման պայմաններ նրանք չունեն, ինչպիսիք են օրինակ՝ Լուսնի ներկայությունը (այս չափսի լուսինը շատ հազվադեպ երևույթ է այսպիսի փոքր մոլորակի համար և այն շատ մեծ ազդեցություն է թողնում Երկրի օվկիանոսների ու եղանակի վրա) ու այլ պայմաններ, որոնք բարենպաստ պայմաններ են ստեղծում կյանքի համար:

Ռուֆուս
24.05.2014, 23:23
2. Մենք առաջինն ենք

http://waitbutwhy.com/wp-content/uploads/2014/05/Great-Filter-EARLY2-1024x438.png

Այս խմբի կողմնակիցներն ասում են, որ Մեծ Ֆիլտրը մեր հետևում չէ ու Մեծ Պայթյունից հետո առաջին անգամ տիեզերքը պայմաններ է ստեղծում բանական քաղաքակրթության զարգացման համար: Այս դեպքում մենք ու բազմաթիվ այլ քաղաքակրթություններ ընդամենը սուպեր-քաղաքակրթություն դառնալու ճանապարհին ենք, բայց դեռևս տեղ չենք հասել: Շուտով մենք կդառնանք առաջին սուպեր-քաղաքակրթություններից մեկը:

Այս ֆենոմենի օրինակներից մեկը գամմա-ճառագայթների պայթյուններն են, հսկայական պայթյուններ, որոնք մենք կարող ենք դիտարկել հեռավոր գալակտիկաներում: Նույն կերպ Երկիր մոլորակին պետք եղավ մի քանի հարյուր միլիոն տարի մինչև աստերոիդներն ու հրաբուխները հանգեցին՝ ստեղծելով բարենպաստ պայմաններ կյանքի առաջացման համար: Տիեզերքի վաղ տարիներին գամմա-ճառագայթների պայթյունները պարզապես կոչնչացնեին բոլոր հնարավոր կյանքը՝ կանխելով նրա զարգացումը: Հիմա, թերևս մենք այնպիսի ժամանակահատվածում ենք ապրում, երբ բարենպաստ պայմաններ կան կյանքի զարգացման ու էվոլյուցիայի համար:

Ռուֆուս
24.05.2014, 23:23
3. Մենք կործանված ենք (Մեծ Ֆիլտրը մեր դիմացն է)

Մենք ոչ հազվագյուտ ենք, ոչ էլ առաջինն ենք, այլ Մեծ Ֆիլտրը մեր ապագայում է: Սա նշանակում է, որ կյանքը սովորաբար նույն էվոլյուցիոն փուլերով է անցնում, մինչև հասնում է մի կետի, որն անցնել հնարավոր չէ ու մենք նույնպես բացառություն չենք կազմի:

Հնարավոր Մեծ Ֆիլտրի օրինակ է հաճախ պատահող բնական կատակլիզմները, օրինակ վերը նշված գամմա-ճառագայթների պայթյունները և այլն: Որոշ ժամանակ անց Երկիր մոլորակի կյանքը կվերանա այսպիսի կատակլիզմի պատճառով: Մեկ այլ օրինակ էլ այն է, որ բոլոր բանական քաղաքակրթությունները ինքնաոչնչանում են՝ հասնելով տեխնոլոգիական զարգացման որոշակի փուլի:

Այս պատճառով էլ Օքսֆորդի համալսարանի փիլիսոփա Նիք Բոստրոմն ասում է, որ «նորությունների բացակայությունը լավ նորություն է»: Ըստ նրա, Մարսի վրա ամենապարզագույն կյանքի նշանների հայտնագործումը սարսափելի կլինի, որովհետև այն կնվազեցնի մեր հետևում գտնվող պոտենցիալ Մեծ Ֆիլտրների ցանկը: Իսկ եթե Մարսի վրա բարդ օրգանիզմների բրածոներ գտնենք, ապա այն կլինի մեր պատմության ամենավատ նորությունը, քանի որ Մեծ Ֆիլտրը մեր առջևում է ու մենք ուղիղ գնում ենք կործանման: Բոստրոմն ասում է, որ ինչ վերաբերվում է Ֆերմիի պարադոքսին, «գիշերվա երկնքի լռությունը ոսկի է»:

Ռուֆուս
24.05.2014, 23:25
Բացատրությունների երկրորդ խումբ. Երկրորդ ու Երրորդ տիպի բանական քաղաքակրթությունները գոյություն ունեն, սակայն գոյություն ունեն տրամաբանական պատճառներ, թե ինչու մենք կապի մեջ չենք մտել նրանց հետ:

Այս տիպի բացատրությունները հերքում են այն փաստը, որ մենք հազվադեպ ենք, կամ յուրահատուկ, կամ առաջինը, ընդհակառակը, նրանք հավատում են «միջակության սկզբունքին», համաձայն որի ոչ մի յուրահատուկ կամ բացառիկ բան չկա ոչ մեր գալակտիկայի, ոչ արեգակնային համակարգի, մոլորակի, մեր բանականության աստիճանի մասին, քանի դեռ փաստերը հակառակը չեն ապացուցել: Նրանք ասում են, որ ազդանշանների բացակայությունը չի նշանակում, որ այլ քաղաքակրթություններ գոյություն չունեն, նախ և առաջ մենք հիմա ազդանշաններ ենք որոնում ընդամենը մեզանից 100 լուսատարի հեռավորության վրա (մեր գալակտիկայի 0.1%-ը) ու այն անում ընդամենը մի քանի տասնյակ տարի:
Այս խմբի 10 ամենաքննարկվածները բացատրությունները սրանք են.

Առաջին հնարավորություն. Գեր-բանական կյանքը այցելել է Երկիր մոլորակ, սակայն մեզանից շատ տարիներ առաջ:
Բանական մարդ արարածը Երկրի վրա է ընդամենը 50.000 տարի, ինչն ակնթարթ է տիեզերքի համար: Եթե կոնտակտը սրանից առաջ է եղել, ապա մենք պարզապես տանը չենք եղել: Բացի դրանից մարդկությունը սկսել է պատմությունը գրի առնել վերջին 5.500 տարիների ընթացքում ու եթե նախկինում ինչ-որ որսորդ-հավաքող ցեղ տեսել է այլմոլորակայինների, չի կարողացել որևէ վկայություններ թողնել ապագայի մարդկանց համար:

Երկրորդ հնարավորություն. Գալակտիկան արդեն իսկ գաղութացված է, միայն թե մենք ապրում ենք մեր գալակտիկայի ծայրամասերում:
Եվրոպացիները շատ վաղուց արդեն գաղութացրել էին ամբողջ Ամերիկա մայրցամաքը, նախքան Կանադայի հյուսիսում ապրող էսկիմոսների փոքրիկ ցեղը գլխի ընկավ դրա մասին: Հնարավոր է, որ գեր-բանական տեսակների համար գալակտիկական ուրբանիզացիան շատ կարևոր է ու նրանց համար անհետաքրքիր կամ աննպատակ է կապի մեջ մտնել գալակտիկայի ծայրամասում ապրող ինչ-որ քաղաքակրթության հետ:

Երրորդ հնարավորություն. Ֆիզիկական գաղութացման կոնցեպտը ծիծաղելի ու հետամնաց կոնցեպտ է ավելի զարգացած քաղաքակրթությունների համար:
Հիշու՞մ եք երկրորդ տիպի քաղաքակրթությունները, որոնք օգտագործում էին իրենց աստղի էներգիան: Այդ էներգիայով, նրանք կարող են ստեղծել միջավայր, որը կբավարարեր նրանց բոլոր կարիքները: Նրանք ռեսուրսների օգտագործման գերզարգացման մեթոդներ ունեն ու բնավ ցանկություն չեն ունենա լքելու իրենց երջանիկ ուտոպիան, որպեսզի ուսումնասիրեն ցուրտ, դատարկ, չզարգացած տիեզերքը:

Գեր-զարգացած քաղաքակրթությունը կարող է նաև ֆիզիկական աշխարհը դիտարկել որպես շատ պրիմիտիվ մի վայր, վաղուց անցած անցած լինելով վիրտուալ իրականությանը՝ ապրելով հավերժական դրախտում:

Չորրորդ հնարավորություն. Գոյություն ունեն գիշատիչ քաղաքակրթություններ և տիեզերքի բանական կյանքը ազդանշաններ չի ուղարկում, որպեսզի թաքցնի իրենց գոյությունը:
Սա շատ տհաճ կոնցեպտ է, որը բացատրում է, թե ինչու SETI-ի արբանյակները ազդանշաններ չեն ստանում: Սա նաև նշանակում է, որ մենք չափից դուրս միամիտ ու հիմար ենք՝ ազդանշաններ ուղարկելով տիեզերք: Հիմա մեծ բանավեճ է տեղի ունենում գիտնականների միջև, արդյո՞ք, մենք պետք է սկսենք նաև METI ծրագիրը (Messaging to Extraterrestrial Intelligence Ազդանշաններ ուղղված այլմոլորակային բանականությանը, SETI-ի հակառակը) ու գիտնականների մեծ մասը դեմ են այս ծրագրին: Ստիվեն Հոքինգն զգուշացնում է. «Եթե այլմոլորակայիններ այցելեն մեզ, արդյունքը կլինի այն, ինչ եղավ, երբ Քրիստոփոր Կոլումբոսը հասավ Ամերիկա, բնիկ ամերիկացիների համար այն լավ բաներ չբերեց»: Նույնիսկ Կառլ Սագանը անվանել է METI-ն «չափից դուրս անխոհեմ ու տհաս գաղափար», ասելով, որ «մենք տիեզերքի ամենափոքր երեխաներն ենք ու պետք է երկար ժամանակ լսենք, փորձելով հասկանալ այն, նախքան անծանոթ ջունգլիներում գոռալը, որ մենք ոչինչ չենք հասկանում»: Վախենալու է:

Հինգերորդ հնարավորություն. Գոյություն ունի միայն մեկ բարձր բանականություն, որը սուպեր-գիշատիչ քաղաքակրթություն է (Երկրի վրա մարդկությանը նման) և որը չափից ավելի զարգացած է բոլոր մնացած բանականություններից ու դա նրան հաջողվում է մյուս քաղաքակրթությունները վերացնելով՝ նախքան նրանք կհասնեն զարգացածության որոշակի փուլի:
Սա վախենալու կոնցեպտ է: Սա հնարավոր է, եթե բոլոր քաղաքակրթությունները մեռնում են՝ ոչ էֆեկտիվ ռեսուրսների օգտագործման պատճառով, կամ էլ պարզապես վերանում են առանց որևէ արտաքին պատճառների: Սակայն որոշակի փուլից հետո սուպեր քաղաքակրթությունը սկսում է վերացնել այն տեսակներին, որոնք անցնում են զարգացածության որոշակի աստիճանը: Այս թեորիան ասում է, որ հաղթում է միայն այն քաղաքակրթությունը, որն առաջինն է հասնում զարգացածության ամենաբարձր փուլին, իսկ մնացած բոլորը զարգանալու շանս չունեն: Սա նաև բացատրում է ազդանշանների բացակայությունը, քանի որ գոյություն ունի ընդամենը մեկ գեր-զարգացած քաղաքակրթություն:

Ռուֆուս
24.05.2014, 23:29
Վեցերորդ հնարավորություն. Տիեզերքում լիքը ազդանշաններ ու գործունեություն կա, պարզապես մեր տեխնոլոգիաներն են շատ պրիմիտիվ ու մենք ենք սխալ բաներ լսում:
Պատկերացրեք մտնում եք ժամանակակից գրասենյակային շենք, միացնում եք ռացիան ու ոչ մի բան չեք լսում (բնականաբար չեք լսի, որովհետև բոլորը տեքստային հաղորդագրություններ են ուղարկում կամ կապի այլ միջոցներ են օգտագործում) ու հանգում եք եզրակացության, որ շենքը դատարկ է: Կամ էլ, ինչպես Կառլ Սագանն է ասել, միգուցե մեր ուղեղներն ավելի արագ ու դանդաղ են աշխատում, քան մյուս բանական էակներինը, օրինակ նրանց համար 12 տարի է պետք «բարև» ասելու համար, և երբ մենք լսում ենք դա, մեր համար դա պարզապես անիմաստ աղմուկ է:

Յոթերորդ հնարավորություն. Մենք ստանում ենք կապ այլ բանական արարածներից, սակայն կառավարությունը թաքցնում է այն մեզանից:
Բավականին հիմար տեսություն է, սակայն պետք է նշեինք սա, քանի որ շատերն են խոսում սրա մասին:

Ութերորդ հնարավորություն. Ավելի զարգացած քաղաքակրթությունները գիտեն մեզ մասին ու հետևում են մեզ, սակայն թաքցնում են իրենց գոյությունը մեզանից («գազանանոցային հիպոթեզ»):
Հնարավոր է, որ գեր-զարգացած քաղաքակրթություններն ապրում են կարգավորված գալակտիկաներում, իսկ մեր Երկիր մոլորակը մեծ ու պահպանված ազգային պարկի մաս է կազմում, «տեսեք, բայց ձեռք մի տվեք» սկզբունքով: Մենք չենք կարող իմանալ նրանց մասին, քանի որ ավելի խելացի քաղաքակրթությունները հնար են գտել ամեն կերպ իրենց գոյությունը մեզանից թաքցնելու համար: Միգուցե նրանք Star Trek-ի Prime Directive-ի նման օրենք ունեն, համաձայն որի գեր-զարգացած էակները իրավունք չունեն կապ հաստատել մեր նման թեր-զարգացած էակների հետ, քանի դեռ մենք չենք հասել բանականության զարգացման որոշակի փուլի:

Իններորդ հնարավորություն. Զարգացած քաղաքակարթությունները գոյություն ունեն, սակայն մենք չափից դուրս պրիմիտիվ ենք դրանք հասկանալու համար:
Միչիո Կակուն սա այսպես է նկարագրում.
Ենթադրենք անտառի կենտրոնում ունենք մրջնաբույն, որի հենց կողքին 10 գծանի մայրուղի են կառուցում: Հարց. «Արդյո՞ք մրջյունները ի վիճակի կլինեն հասկանալ, թե ինչ է 10 գծանի մայրուղին: Արդյո՞ք մրջյունները կհասկանան մայրուղին կառուցողների մոտիվացիաներն ու տեխնոլոգիաները»:

Խնդիրն այն է, որ ոչ թե մենք ի վիճակի չենք մեր ունեցած տեխնոլոգիաներով ստանալ մոլորակ X-ի ուղարկած ազդանշանները, այլ այն, որ մենք նույնիսկ ի վիճակի չենք հասկանալ, թե ովքեր են նրանք ու ոչ էլ իրենք են փորձում մեզ բացատրել: Սա այնքան անհնարին է մեզ համար, ինչքան մեր փորձը՝ մրջյուններին ինտերնետ օգտագործել սովորացնելը:

Հետևաբար, շարունակենք ենթադրությունները, եթե գոյություն ունեն այդքան շատ երրորդ տիպի քաղաքակրթություններ, ինչու՞ մինչև հիմա նրանք մեզ հետ կոնտակտի մեջ չեն մտել: Եկեք հարցնենք ինքներս մեզ, երբ Պիսարոն նվաճում էր Պերուն, արդյո՞ք նա կանգ առավ մրջնաբնի հետ՝ փորձելով հաղորդակցվել մրջյունների հետ: Արդյո՞ք նա մեծահոգի էր ու փորձեց օգնել մրջյուններին: Արդյո՞ք նա թշնամական էր տրամադրված ու ավիրեց մրջնաբույնը: Թե՞ մրջնաբույնը բացարձակ որևէ հետաքրքրություն չներկայացրեց նրա համար: Սա մոտավորապես բացատրում է մեր իրավիճակը:

Տասներորդ հնարավորություն. Մենք լրիվ սխալ ենք ընդունում իրականությունը:
Իրականությունը կարող է լիովին տարբերվել նրանից ինչ մենք ենք մտածում: Տիեզերքը կարող է մեզ այս կերպ երևալ, սակայն իրականում լրիվ ուրիշ բան լինել, օրինակ հոլոգրամ: Կամ միգուցե մե՞նք ենք այլմոլորակային ու մեզ բերել են այստեղ փորձարկման համար: Հնարավոր է նույնիսկ մենք մեկ այլ աշխարհի փորձագետի համակարգչային սիմուլյացիա մասն ենք կազմում ու այս սիմուլյացիայում այլ կյանքի ձևեր գոյություն չունեն:


________________

Ինչևէ, ինչքան էլ շարունակենք մտածել այս հարցերի շուրջ, վերջնական պատասխանի մենք չենք հասնի: Հնարավոր է, որ մենք կամ միայնակ ենք տիեզերքում, կամ էլ ուրիշ քաղաքակրթություններ գոյություն ունեն, ու որն էլ որ լինի ճշմարտությունը, այն շշմեցուցիչ է:
Ամեն դեպքում մարդկությունը տիեզերքի անսահմանության մեջ փոքրիկ քարակտորի վրա ապրող միայնակ որբ է ու մենք իրականում այնքան էլ խելացի չենք ինչքան որ մենք ենք կարծում:

Օրիգինալ գրառումը՝ այստեղ (http://waitbutwhy.com/2014/05/fermi-paradox.html): Թարգմանության անհարթությունների համար ու հետագա անքուն գիշերների համար՝ ներող :)

Ռուֆուս
25.05.2014, 01:19
Կարծիքնե՞ր, քննարկումնե՞ր, քննադատություննե՞ր :)

ivy
25.05.2014, 01:41
Կայֆն էր, բանուգործ թողած կարդում էի կլանված :)

ivy
25.05.2014, 01:50
Լիքը մտքեր են առաջացել:
Օրինակ՝ ով է որոշել, որ Ֆիլտրի վարկածը իրական է: Որ մի հատ էլ ընկնենք մտածենք, թե էդ ֆիլտրը հետևում է, թե առջևում:

Ինչ վերաբերում է «շուրջը տիրող լռության» բացատրություններին, ապա ես հակված եմ հավատալու երկրորդ խմբին ու հատկապես՝ իններորդ տարբերակին:

Բայց շատ վախենալու թեմա է: Տեսնես՝ մի օր կգտնվե՞ն էս ամենի պատասխանները, թե չէ:

Դեմք, ոնց էլ էսքան թարգմանել ես:

Աթեիստ
25.05.2014, 01:57
Անքուն գիշեր չեմ խոստանում, բայց շատ լավն էր։

Ես մնում եմ երկրորդ տարբերակի հետևորդ՝ այլ էակներ կան, բայց ինչ-ինչ պատճառներով կապ նրանց հետ չկա։

Ի դեպ, մի արտահայտության հետ համաձայն չեմ։

«ինչքան էլ մենք հիմա փորձում ենք վերարտադրել այս իրադարձությունը լաբորատորիաներում, մինչև հիմա դա մեզ չի հաջողվել:»

Ես ինստիտուտ ընդունվելուց կենսաբանություն էի պարապում, ու արդեն էն ժամանակ լսել եմ, որ լաբորատոր պայմաններում հաջողվել էր անօրգանական նյութերից ստանալ ստանալ օրգանական նյութեր։ Նայիր կոացերվատային կաթիլներ (http://ru.wikipedia.org/wiki/Коацерват)։
Դրա հաջորդ քայլը միաբջիջ օրգանիզմներն էին։

Մի հատ էլ ուղղում։
Ոչ թե պրոկարյոտ ու էուկարյոտ, այլ պրոկարիոտ (http://hy.wikipedia.org/wiki/Պրոկարիոտ) ու էուկարիոտ (http://hy.wikipedia.org/wiki/Էուկարիոտ)։

Ռուֆուս
25.05.2014, 02:07
Լիքը մտքեր են առաջացել:
Օրինակ՝ ով է որոշել, որ Ֆիլտրի վարկածը իրական է: Որ մի հատ էլ ընկնենք մտածենք, թե էդ ֆիլտրը հետևում է, թե առջևում:

Ինչ վերաբերում է «շոիրջը տիրող լռության» բացատրություններին, ապա ես հակված եմ հավատալու երկրորդ խմբին ու հատկապես՝ իններորդ տարբերակին:

Բայց շատ վախենալու թեմա է: Տեսնես՝ մի օր կգտնվե՞ն էս ամենի պատասխանները, թե չէ:

Դեմք, ոնց էլ էսքան թարգմանել ես:

Սենց թե նենց, մինչև հիմա գրված ու նկարահանված բոլոր սայֆայ գրքերն ու կինոները անդրադառնում են էս հարցին տարբեր բացատրություններ տալով, պարզապես էս հոդվածում ամեն ինչը շատ սիրուն ու մատչելի ձևով է ներկայացված: Մեծ Ֆիլտրի գաղափարն իմ համար էլ է նորություն ու բավականին դեպրեսիվ նորություն է, որովհետև եթե ճիշտ է, ապա դժվար թե մեր հետևում թողած լինենք: Մեծ ֆիլտր կարող է լինել ինքնաոչնչացման տանող տեխնոլոգիական զարգացումները ու հնարավոր է, որ մենք հենց էդ ճանապարհով էլ գնում ենք:

Ամեն դեպքում ես էլ եմ եմ ամենաշատը 9-րդ տարբերակին հակված, մրջնաբույնի ու Պիսսարոյի օրինակը շատ լավն էր: Մի քիչ էլ որ խորանում ես 10-րդ ու 3-րդ տարբերակներն էլ են հետաքրքիր: Ու ամենավատն այն է, որ մենք ճշմարտությունը թերևս երբեք էլ չիմանանք ու երևի պետք էլ չի, որ իմանանք :)

Բա, որ ասում էի Wait But Why-ում լիքը սենց գժական հոդվածներ կան :)) Բայց կոնկրետ էս մեկը մինչև հիմա կարդացածներիցս լավագույնն էր ու շատ էի ուզում, որ բոլորը սա կարդան, դրա համար էլ երկու ժամում դրեցի արագ թարգմանեցի :)

StrangeLittleGirl
25.05.2014, 03:32
Ռուֆ, էս հոդվածը ես էրեկ կարդացի waitbutwhy-ում, ասեցի՝ դարդուցավ թողած պիտի այլմոլորակայինների մասի՞ն մտածեմ, փակեցի ու շարունակեցի ինձ համար ապրել:

Ռուֆուս
25.05.2014, 03:46
Ռուֆ, էս հոդվածը ես էրեկ կարդացի waitbutwhy-ում, ասեցի՝ դարդուցավ թողած պիտի այլմոլորակայինների մասի՞ն մտածեմ, փակեցի ու շարունակեցի ինձ համար ապրել:

Ինչ անհետաքրքիր մարդ ես դու, Բյուր :)) Կյանքում վաբշե էկզիստենցիալական մտորումներ չես ունենու՞մ: Չնայած Դանիան ցուրտ ու մութ երկիր է, պատահական չէ, որ էկզիստենցիալիզմը հենց դանիացիներն են հիմնադրել, ձմեռը գա, լիքը մտածելու թեմա կունենաս :))

StrangeLittleGirl
25.05.2014, 03:59
Ինչ անհետաքրքիր մարդ ես դու, Բյուր :)) Կյանքում վաբշե էկզիստենցիալական մտորումներ չես ունենու՞մ: Չնայած Դանիան ցուրտ ու մութ երկիր է, պատահական չէ, որ էկզիստենցիալիզմը հենց դանիացիներն են հիմնադրել, ձմեռը գա, լիքը մտածելու թեմա կունենաս :))

Քանի ես իմ էկզիստենցիալիստական մտքերից փախել եմ, հեչ պետք չի իրանց հետ բերել, էն էլ այլմոլորակայինների միջոցով :))

Sambitbaba
25.05.2014, 10:19
Լավ աշխատանք ես կատարել, Ռուֆ ջան, շնորհակալություն:
Ես էլ մեծ հետաքրքրությամբ կարդացի: Ահագին նորություններ կա այս գրառումներիդ մեջ, որոնք լավ կլիներ, որ մեր ականջները հնարավորինս հաճախ լսեին. իրոք որ մենք դրա կարիքը շատ ունենք այսօր:
Բայց ես մի բան կուզեի ավելացնել այս ամենին, ավելի ճիշտ, քանի որ տեղն է, մեկ անգամ ևս կուզեի հիշեցնել, ինչ արդեն ասել եմ առաջ:
Եթե մենք փորձում ենք հասկանալ մեզ անծանոթը, ոչ մարդկայինը, ուրեմն ավելի լավ կլիներ, եթե փորձեինք հնարավորինս դուրս գալ մարդկային մտածելակերպի սահմաններից:
Օրինակ. քանի որ մենք ռադիոսիգնալներ ենք ուղարկում Տիեզերք, ուրեմն հենց պատասխան ռադիոսիգնակների էլ սպասում ենք Տիեզերքից ի պատասխան: Ինչու՞: Որովհետև մենք այդ կապի միջոցի՞ն ենք միայն առայժմ ծանոթ... Իսկ եթե նրանց միջոցն ուրի՞շ է: Իսկ ի՞նչ, եթե նրանք պատասխանում են մեզ այն անբացատրելի ու խորհրդավոր նախշերի միջոցով խոտերի վրա, իսկ մենք, փոխանակ փորձենք վերծանել դրանք, ասում ենք. ախպեր, վազն անցեք, էդ նախշերը հարբած տրակտորիստներն են իրենց տրակտորներով նկարել:
Կարող են այլ միջոցներ էլ լինել, որ մեր մտքով անգամ չեն անցնում:
Օրինակ, մենք լուրերի ենք սպասում այնտեղից, ինկ նրանք արդեն... այստե՞ղ են:

Եկեք հիշենք հաղորդատվությունը (չեննելինգ): Գիտեմ, քչերն են տեղյակ սրան, բայց ոմանք արդեն, այնուամենայնիվ, տեղյակ են: Իսկ քանի՞ հոգին է տեղյակներից փորձել լրջորեն լսել, թե ինչ են ասում այս հաղորդատուները: Եզրակացություններն էլ,հիմնականոմ այն է, որ հիմարություն է այս ամենըև խաբեբայություն, չնայած պատճառն էլ, ճիշտն ասած, առանձնապես պարզ չի, թե ինչու՞ է հիմարություն: Միակ արդարացումը երևի այն պետք է լինի, որ դա նման չէ մարդկայն մտածելակերպին:

Այսօրվա հատնի հաղորդատուներից է Դերիլ Անկան, ում միջոցով խոսում է այլմոլորակային Բաշարը.

https://search.yahoo.com/search?ei=utf-8&fr=ytff1-yff28&p=Bashar%20Darryl%20Anka%20time%20of%20change&type=

Շատ ուրիշ հաղորդատուներ էլ կան,որ խոսում ենք Բազումքցիների անունից, Սիրիուսի, Տավիղի համաստեղությունների բնակիչների անունից և այլն:

ivy
25.05.2014, 11:35
Եթե մենք փորձում ենք հասկանալ մեզ անծանոթը, ոչ մարդկայինը, ուրեմն ավելի լավ կլիներ, եթե փորձեինք հնարավորինս դուրս գալ մարդկային մտածելակերպի սահմաններից:
Օրինակ. քանի որ մենք ռադիոսիգնալներ ենք ուղարկում Տիեզերք, ուրեմն հենց պատասխան ռադիոսիգնակների էլ սպասում ենք Տիեզերքից ի պատասխան: Ինչու՞: Որովհետև մենք այդ կապի միջոցի՞ն ենք միայն առայժմ ծանոթ... Իսկ եթե նրանց միջոցն ուրի՞շ է: Իսկ ի՞նչ, եթե նրանք պատասխանում են մեզ այն անբացատրելի ու խորհրդավոր նախշերի միջոցով խոտերի վրա, իսկ մենք, փոխանակ փորձենք վերծանել դրանք, ասում ենք. ախպեր, վազն անցեք, էդ նախշերը հարբած տրակտորիստներն են իրենց տրակտորներով նկարել:
Կարող են այլ միջոցներ էլ լինել, որ մեր մտքով անգամ չեն անցնում:
Օրինակ, մենք լուրերի ենք սպասում այնտեղից, ինկ նրանք արդեն... այստե՞ղ են:


Մոտավորապես նույն մտքերը հոդվածում էլ կային.


Վեցերորդ հնարավորություն. Տիեզերքում լիքը ազդանշաններ ու գործունեություն կա, պարզապես մեր տեխնոլոգիաներն են շատ պրիմիտիվ ու մենք ենք սխալ բաներ լսում:

Պատկերացրեք մտնում եք ժամանակակից գրասենյակային շենք, միացնում եք ռացիան ու ոչ մի բան չեք լսում (բնականաբար չեք լսի, որովհետև բոլորը տեքստային հաղորդագրություններ են ուղարկում կամ կապի այլ միջոցներ են օգտագործում) ու հանգում եք եզրակացության, որ շենքը դատարկ է: Կամ էլ, ինչպես Կառլ Սագանն է ասել, միգուցե մեր ուղեղներն ավելի արագ ու դանդաղ են աշխատում, քան մյուս բանական էակներինը, օրինակ նրանց համար 12 տարի է պետք «բարև» ասելու համար, և երբ մենք լսում ենք դա, մեր համար դա պարզապես անիմաստ աղմուկ է:

Արէա
25.05.2014, 11:54
Շնորհակալություն թարգմանության համար:

Մի երկու օր առաջ ես էլ մի հոդված էի կարդացել Դայսոնի սֆերայի վերաբերյալ, ուզում էի թեմա բացեի՝ ժամանակ չեղավ. SETI-ն հայտարարել է, որ արտերկրյա բանականության հայտնաբերման ամենաարդյունավետ եղանակը հենց Դայսոնի սֆերայի որոնումն է, ու որ քայլեր են ձեռնարկում էդ ուղղությամբ: Անձամբ ինձ ավելի քան անհավանական ու անտրամաբանական է թվում նման սֆերայի գոյությունն ընդհանրապես:

Ինչևէ, անցնենք թեմային:

Երկու խմբի տեսակետներն էլ հետաքրքիր են, համարյա բոլոր կետերին ինքս մի որևէ պահի անդրադարձել եմ ինձ ու ինձ: Հետաքրքիր են, բայց կարծում եմ ամենահավանականը, ինչքան էլ որ տխուր լինի, Մեծ Ֆիլտրի գոյությունն է, ու որ ավելի վախենալու լինի, ասեմ, որ ամենաամենահավանականությամբ մենք Մեծ Ֆիլտրի ամենանեղ ցանցերով դեռ չենք անցել:

Մարդիկ բավականին խոցելի երևույթ են տիեզերքի մասշտաբով, ու մի փոքրիկ բախումն իսկ հերիք է մի ամբողջ բանականություն վերացնելու համար: Բնական աղետները՝ նույնպես: Հենց մարդիկ, իրենք իրենց համար, նմանապես բավարար են: Մի խոսքով պատճառները շատ շատ են: Ու ավելի հավանական է ենթադրել որ բանական կյանքի գոյության հազարավոր, տասնյակ հազարավոր կամ հարյուր հազարավոր տարիների ընթացքում կգա մի պահ, երբ բանականությունը կվերանա ուղղակի, քան որ էդպիսի պահ երբեք չի գա:

Մարդիկ ռադիո ազդանշաններ են ուղարկում տիեզերք ընդամենը մի հարյուր տարի, ու ամենալավատեսական կանխատեսումներով ասենք մի հարյուր հազար (ամենայն հավանականությամբ շատ ավելի քիչ) տարի էլ կուղարկեն:

Մեծ պայթյունը տեղի է ունեցել 15 միլիարդ տարի առաջ, ինչքա՞ն ժամանակ էր պետք նյութի հարաբերական հանդարտման ու կյանքի գոյության պայմանների առաջացման համար, ենթադրենք 5 միլիարդ տարի: Կյանքի պարզագույն ձևերից մինչև բանական էակների ձևավորման ժամանակահատվածն էլ ընդունենք 2-3 միլիարդ տարի: Կստանանք կյանքի առաջացման մոտավոր ժամանակացույցը, ըստ որի առաջին բանական էակները պիտի որ առաջացած լինեն 7-8 միլիարդ տարի առաջ:

Բանական կյանքի հնարավոր տևողությունը նշանակենք T տառով:

7 միլիարդ տարում, որևէ կոնկրետ բանականության հանդիպելու հնարավորությունը կլինի.

T / 7 000 000 000

Ֆերմին ասում է, որ մեր գալակտիկայում պիտի լինեն 100 000 բանական քաղաքակրթություններ, ու զարմանում է, որ մենք ոչ մեկին դեռ չենք հայտնաբերել, բայց չի ասում որ էդ 100 000-ը հենց էս պահին չկան, դրանք հնարավոր քաղաքակրթություններն են, որոնք եղել են այդ 7 միլիարդ տարվա ընթացքում, իսկ որևէ կոնկրետ պահի դրանց թիվը կլինի.

T * 100 000 / 7 000 000 000 = T / 70 000:

Եթե սկզբում իմ նշած թիվը՝ 100 000 տարին (որը մեր քաղաքակրթությանը մնացել է միչև ոչնչանալը) ընդունենք հնարավոր թիվ, ապա ըստ մեր բանաձևի մեր գալակտիկայում կա, ուշադրություն՝

100 000 / 70 000 = 1.4

ընդամենը 1 բանական քաղաքակրթություն, որը և մենք ենք:

Եթե անգամ ընդունենք որ մի մոլորակի վրա հնարավոր է բանական կյանքի առաջացումը մի քանի անգամ, ապա այս 1.4-ը պիտի բազմապատկենք այդ հնարավոր միավորների միջինացված թվով, ու արդյունքում կստանանք էլի բավականին փոքր թիվ:
Էս դեպքում 1-ի փոխարեն կունենանք մի քանի՝ 3, 4, այսինքն այնքան, որքան իրարից անկախ բանական կյանք կարող է առաջանալ մեկ էկզոմոլորակի վրա:
Իսկ որքա՞ն է հավանականությունը որ այդ 3-4 քաղաքակրթությունները կունենան նույն շփման եղանակաները, ու ի վիճիակի կլինեն հասկանալու մյուս երկուսի գոյությունը. ճիշտ է, շատ քիչ:

Էս դեպքում արդեն զարմանալի չէ, որ այլ քաղաքակրթությունների դեռ չենք հանդիպել, և ամենայն հավանականությամբ երբեք էլ չենք հանդիպի, որովհետև նրանց բացարձակ մեծ մասը գոյություն են ունեցել կամ մեզանից առաջ, կամ գոյություն են ունենալու մեզանից հետո միայն:

Տրիբուն
25.05.2014, 17:38
Ֆերմին ասում է, որ մեր գալակտիկայում պիտի լինեն 100 000 բանական քաղաքակրթություններ, ու զարմանում է, որ մենք ոչ մեկին դեռ չենք հայտնաբերել, բայց չի ասում որ էդ 100 000-ը հենց էս պահին չկան, դրանք հնարավոր քաղաքակրթություններն են, որոնք եղել են այդ 7 միլիարդ տարվա ընթացքում, իսկ որևէ կոնկրետ պահի դրանց թիվը կլինի.

T * 100 000 / 7 000 000 000 = T / 70 000:

Եթե սկզբում իմ նշած թիվը՝ 100 000 տարին (որը մեր քաղաքակրթությանը մնացել է միչև ոչնչանալը) ընդունենք հնարավոր թիվ, ապա ըստ մեր բանաձևի մեր գալակտիկայում կա, ուշադրություն՝

100 000 / 70 000 = 1.4

ընդամենը 1 բանական քաղաքակրթություն, որը և մենք ենք:


Արէա ջան, Դրեյկի հավասարման գեղեցկությունը նրանում ա, որ կախված ենթադրություններից պարամետրերը կարելի ինչքան ուզում ես փոփոխել ու տարբեր արդյունքներ ստանալ:

Ամենահոռետեսական գնահատականով, իրոք ամեն տվյալ պահին մենակ մեկ քաղաքակրթություն կարա լինի մեր գալակտիկայում, ու էս պահին դա մենք ենք: Բայց մի քիչ պարամետրերը փոխում ես, ու միշտ ստանում ես մեկից մեծ թիվ - ու թե թիվը կարա լինի 10, 50, 10.000, 50.000.000:

Բայց ընդհանուր առմամբ դիտարկումդ շատ տեղին ա, որ պետք ա հավասարմանը նայել «յուրաքանչյուր տվյալ պահին» կտրվածքով: Մեր քաղաքակրթությունը 10.000 տարեկան ա (Քարահունջը չհաշված), հազիվ մի 3-4 հազար տարի առաջվանից մարդիկ սկսել են գրանցումներ անել (էլի Քարահունջը չհաշված), ու հազիվ 120 տարի առաջ առաջին անգամ ռադիոազդանշնան ա դուրս եկել եկրից: Միկրոսպոկիկ ժամանակաշրջան նույնիսկ միայն մեր մոլորակի համար: Թե մի միլիարդ տարվա ընթացքում մեր գալակտիկայում քանի միլիոն քաղաքակրթություն կարա առաջացած ու վերացած լինի, Ապոպը գիտի: Մենակ մեր մոլորակի վրա 300 միլիոն տարվա ընթացքում մի չորս թե հինգ կատակլիզմ ա եղել, որի արդյունքում էկոհամակարգը ռադիկալ փոխվել ա՝ կենդանական աշխարհի լիակատար վերացմամբ ու հետո էլի վերածնունդով:

Ռուֆուս
25.05.2014, 17:40
Լավ աշխատանք ես կատարել, Ռուֆ ջան, շնորհակալություն:
Ես էլ մեծ հետաքրքրությամբ կարդացի: Ահագին նորություններ կա այս գրառումներիդ մեջ, որոնք լավ կլիներ, որ մեր ականջները հնարավորինս հաճախ լսեին. իրոք որ մենք դրա կարիքը շատ ունենք այսօր:
Բայց ես մի բան կուզեի ավելացնել այս ամենին, ավելի ճիշտ, քանի որ տեղն է, մեկ անգամ ևս կուզեի հիշեցնել, ինչ արդեն ասել եմ առաջ:
Եթե մենք փորձում ենք հասկանալ մեզ անծանոթը, ոչ մարդկայինը, ուրեմն ավելի լավ կլիներ, եթե փորձեինք հնարավորինս դուրս գալ մարդկային մտածելակերպի սահմաններից:
Օրինակ. քանի որ մենք ռադիոսիգնալներ ենք ուղարկում Տիեզերք, ուրեմն հենց պատասխան ռադիոսիգնակների էլ սպասում ենք Տիեզերքից ի պատասխան: Ինչու՞: Որովհետև մենք այդ կապի միջոցի՞ն ենք միայն առայժմ ծանոթ... Իսկ եթե նրանց միջոցն ուրի՞շ է: Իսկ ի՞նչ, եթե նրանք պատասխանում են մեզ այն անբացատրելի ու խորհրդավոր նախշերի միջոցով խոտերի վրա, իսկ մենք, փոխանակ փորձենք վերծանել դրանք, ասում ենք. ախպեր, վազն անցեք, էդ նախշերը հարբած տրակտորիստներն են իրենց տրակտորներով նկարել:
Կարող են այլ միջոցներ էլ լինել, որ մեր մտքով անգամ չեն անցնում:
Օրինակ, մենք լուրերի ենք սպասում այնտեղից, ինկ նրանք արդեն... այստե՞ղ են:

Դե ներկա պահին մեր տեխնոլոգիաները միայն կապի այս միջոցներն են թույլատրում: Էսօր METI-ի մասին էի կարդում, պարզվում է մարդիկ մոտ 10 անգամ են տիեզերք հաղորդագրություն ուղարկել, որից առաջինը՝ Արեսիբոյի հաղորդագրությունը տեղ կհասնի 25.000 տարի անց ու մի էդքան ժամանակ էլ պետք կլինի պատասխանը ստանալու համար: Ամենաարագը 2008թ-ին ուղարկած A Message from Earth-ից կարող ենք լուրեր սպասել, 2029-ին տեղ կհասնի, իսկ հնարավոր պատասխանը 2049թ-ին հետ կգա:


Եկեք հիշենք հաղորդատվությունը (չեննելինգ): Գիտեմ, քչերն են տեղյակ սրան, բայց ոմանք արդեն, այնուամենայնիվ, տեղյակ են: Իսկ քանի՞ հոգին է տեղյակներից փորձել լրջորեն լսել, թե ինչ են ասում այս հաղորդատուները: Եզրակացություններն էլ,հիմնականոմ այն է, որ հիմարություն է այս ամենըև խաբեբայություն, չնայած պատճառն էլ, ճիշտն ասած, առանձնապես պարզ չի, թե ինչու՞ է հիմարություն: Միակ արդարացումը երևի այն պետք է լինի, որ դա նման չէ մարդկայն մտածելակերպին:

Այսօրվա հատնի հաղորդատուներից է Դերիլ Անկան, ում միջոցով խոսում է այլմոլորակային Բաշարը.

https://search.yahoo.com/search?ei=utf-8&fr=ytff1-yff28&p=Bashar%20Darryl%20Anka%20time%20of%20change&type=

Շատ ուրիշ հաղորդատուներ էլ կան,որ խոսում ենք Բազումքցիների անունից, Սիրիուսի, Տավիղի համաստեղությունների բնակիչների անունից և այլն:

Շատ կխնդրեի հակագիտությունը գիտության թեմա չբերել: Կոնկրետ Դերիլ Անկան ստախոս է ու շառլատան ու իր «Բաշարը» ընդամենը բիզնես պրոյեկտ է: Մարդը շատ լավ փողը վաստակում, ամեն սեանսի համար մինիմում 300 դոլար փող է ստանում: Հեչ վատ ապրելակերպ չէ, ես էլ երևի սկսեմ այլմոլորակային խաղացնել:

Եթե ուզում ես, չեննելինգի մասին կզրուցենք բայց ոչ էս բաժնում ու էս թեմայում:

Տրիբուն
25.05.2014, 17:43
Ռուֆին էլ լիքը մերսի թեմայի ու թարգմանության համար: Ես էլ երեկ հաց ուտելուց հեռախոսիս վրա կլնված կարդում էի, մեկ մեկ էլ մոռանում էի ծամեի, տենց կուլ էի տալիս գնում էր:

Տրիբուն
25.05.2014, 17:47
. Կոնկրետ Դերիլ Անկան ստախոս է ու շառլատան ու իր «Բաշարը» ընդամենը բիզնես պրոյեկտ է....

Անունը բայց մազալույա - Բաշար :D Ասադի բարեկամներից ա, ծնվել ա Դամասկոսում, կրթություն ա ստացել Վեներայի վրա, մեծացել ա Ալֆա Ցենտավրայի Հոմս մոլորակի վրա: Տվյալ պահին գործազուրկ ա, կամավոր զբաղվում ա հայրենի Երկիր մոլորակի հետ կապերի ամրապնդմամբ:

Ռուֆուս
25.05.2014, 18:37
Արէա ջան, Դրեյկի հավասարման գեղեցկությունը նրանում ա, որ կախված ենթադրություններից պարամետրերը կարելի ինչքան ուզում ես փոփոխել ու տարբեր արդյունքներ ստանալ:

Ամենահոռետեսական գնահատականով, իրոք ամեն տվյալ պահին մենակ մեկ քաղաքակրթություն կարա լինի մեր գալակտիկայում, ու էս պահին դա մենք ենք: Բայց մի քիչ պարամետրերը փոխում ես, ու միշտ ստանում ես մեկից մեծ թիվ - ու թե թիվը կարա լինի 10, 50, 10.000, 50.000.000:

Բայց ընդհանուր առմամբ դիտարկումդ շատ տեղին ա, որ պետք ա հավասարմանը նայել «յուրաքանչյուր տվյալ պահին» կտրվածքով: Մեր քաղաքակրթությունը 10.000 տարեկան ա (Քարահունջը չհաշված), հազիվ մի 3-4 հազար տարի առաջվանից մարդիկ սկսել են գրանցումներ անել (էլի Քարահունջը չհաշված), ու հազիվ 120 տարի առաջ առաջին անգամ ռադիոազդանշնան ա դուրս եկել եկրից: Միկրոսպոկիկ ժամանակաշրջան նույնիսկ միայն մեր մոլորակի համար: Թե մի միլիարդ տարվա ընթացքում մեր գալակտիկայում քանի միլիոն քաղաքակրթություն կարա առաջացած ու վերացած լինի, Ապոպը գիտի: Մենակ մեր մոլորակի վրա 300 միլիոն տարվա ընթացքում մի չորս թե հինգ կատակլիզմ ա եղել, որի արդյունքում էկոհամակարգը ռադիկալ փոխվել ա՝ կենդանական աշխարհի լիակատար վերացմամբ ու հետո էլի վերածնունդով:

Էս հեղինակը մի հատ ուրիշ գժական հոդված ունի ժամանակի մասին (http://waitbutwhy.com/2013/08/putting-time-in-perspective.html), ափսոս նկարները շատ շատ են, թե չէ դա էլ կթարգմանեի: Երբ որ նայում ենք գլոբալ պերսպեկտիվայով, մարդկությունը տիեզերքի պատմության մեջ մի վայրկյանի չգիտեմ որերորդ ծիծիլյոներորդ ժամանակահատվածում է ընդամենը գոյատևում ու դեռ 100 տարի էլ չկա ինչ մենք սկսել ենք ատոմներից էներգիա ստանալ, լուսին մարդ ուղարկել, Մարսը ուսումնասիրել ու արդեն ուզում ենք շատ լուրջ հարցերի պատասխանները ստանալ: Բակտերիաների տեսակներ կան, որոնք վայրկյանում մի քանի հազար անգամ հասցնում են կիսվել, բազմանալ ու մեռնել, միգուցե մենք այլմոլորակային բանականության համար հենց էսպիսի բակտերիաներ ենք, իրենք աչք են թարթում, իսկ մեր մոտ արդեն չգիտես քանի սերունդ է փոխվում ու մենք դեռ հույս ունենք, որ մենք կստանանք ու կհասկանանք իրենց ազդանշանները, կամ իրենք մեր ուղարկածները կհասկանան ու կպատասխանեն: Ու սա ճիշտ է միայն այն դեպքում, եթե մեր պատկերացումները ժամանակի, տիեզերքի ու շատ այլ բաների մասին ճիշտ են, հնարավոր է, որ մենք շատ սխալ ուղղությամբ ենք գնում ու ոչ մի ձև չենք կարող մեր սխալը տեսնել:

Ներսես_AM
25.05.2014, 18:52
Բայց դե պատկերացրեք ինչ մանթո կլինի որ տասերորդ վարկածը լինի։ Մենք բոլորով ինչ որ մեկի լաբորատորիայի առնետներն ենք։ :D

Աթեիստ
25.05.2014, 18:52
Էս հեղինակը մի հատ ուրիշ գժական հոդված ունի ժամանակի մասին (http://waitbutwhy.com/2013/08/putting-time-in-perspective.html), ափսոս նկարները շատ շատ են, թե չէ դա էլ կթարգմանեի: Երբ որ նայում ենք գլոբալ պերսպեկտիվայով, մարդկությունը տիեզերքի պատմության մեջ մի վայրկյանի չգիտեմ որերորդ ծիծիլյոներորդ ժամանակահատվածում է ընդամենը գոյատևում ու դեռ 100 տարի էլ չկա ինչ մենք սկսել ենք ատոմներից էներգիա ստանալ, լուսին մարդ ուղարկել, Մարսը ուսումնասիրել ու արդեն ուզում ենք շատ լուրջ հարցերի պատասխանները ստանալ: Բակտերիաների տեսակներ կան, որոնք վայրկյանում մի քանի հազար անգամ հասցնում են կիսվել, բազմանալ ու մեռնել, միգուցե մենք այլմոլորակային բանականության համար հենց էսպիսի բակտերիաներ ենք, իրենք աչք են թարթում, իսկ մեր մոտ արդեն չգիտես քանի սերունդ է փոխվում ու մենք դեռ հույս ունենք, որ մենք կստանանք ու կհասկանանք իրենց ազդանշանները, կամ իրենք մեր ուղարկածները կհասկանան ու կպատասխանեն: Ու սա ճիշտ է միայն այն դեպքում, եթե մեր պատկերացումները ժամանակի, տիեզերքի ու շատ այլ բաների մասին ճիշտ են, հնարավոր է, որ մենք շատ սխալ ուղղությամբ ենք գնում ու ոչ մի ձև չենք կարող մեր սխալը տեսնել:


Դու թե ժամանակ գտնես, նկարների միջի տեքստերը թարգմանի, ես էլ դրանք նկարների մեջ փոխեմ։

Sambitbaba
25.05.2014, 19:00
[...

Տրիբուն
25.05.2014, 19:12
Վերևում առաջարկածս այլմոլորակային Բաշարն ասում է, որ այդ մասին է Տիեզերքի չորս օրեբքներց Երրորդ Օրենքը, որն է...
Բայց եթե չեք ցանկանում լսել կակոյ-նիբուդ այլմոլորակայինի ասածը, կարելի է հիշել Հիսուսի խոսքերը, որոնք են...


Ես լրիվ լուրջ ուզում եմ իմանամ Բաշարն ինչ ա ասում: Sambitbaba ջան, մի հատ թեմացի բացի էլի «զրույցներ Բաշարի հետ» կամ «Եվ այպես խոսեց Բաշարը», ու ընդեղ գրի: Մենք էլ նորմալ համ Բաշարի հետ կծանոթանանք, համ կկարդանք, համ էլ կքննարկենք:

Ռուֆուս
25.05.2014, 19:13
Բայց դե պատկերացրեք ինչ մանթո կլինի որ տասերորդ վարկածը լինի։ Մենք բոլորով ինչ որ մեկի լաբորատորիայի առնետներն ենք։ :D

Դրա համար քեզ հազար անգամ ասեցի որ The Hitchhiker's Guide to the Galaxy-ն կարդաս, նույնիսկ գրքերն ուղարկեցի :)) Հեղինակը լավ ղժժում է սրա վրայով, քիչ ա մնում չդիմանամ ու սկսեմ սպոյլերներ անել :))

Տրիբուն
25.05.2014, 19:16
Դրա համար քեզ հազար անգամ ասեցի որ The Hitchhiker's Guide to the Galaxy-ն կարդաս, նույնիսկ գրքերն ուղարկեցի :)) Հեղինակը լավ ղժժում է սրա վրայով, քիչ ա մնում չդիմանամ ու սկսեմ սպոյլերներ անել :))

Հզոր գործ ա :D ... ու պետք ա բոլոր հինգ գրքերը կարդալ, չնայած առաջինին ոչ մեկը չի հասնի:

Sambitbaba
25.05.2014, 19:17
Շատ կխնդրեի հակագիտությունը գիտության թեմա չբերել: Կոնկրետ Դերիլ Անկան ստախոս է ու շառլատան ու իր «Բաշարը» ընդամենը բիզնես պրոյեկտ է: Մարդը շատ լավ փողը վաստակում, ամեն սեանսի համար մինիմում 300 դոլար փող է ստանում: Հեչ վատ ապրելակերպ չէ, ես էլ երևի սկսեմ այլմոլորակային խաղացնել:

Եթե ուզում ես, չեննելինգի մասին կզրուցենք բայց ոչ էս բաժնում ու էս թեմայում:

Կներես, Ռուֆ ջան:
Ու մոդերատորին կխնդրեի, երեկվա գրածս էլ հաներ: Լավ էր, հասցրեցի նոր գրածս ջնջել, բայց երեկվանն անկարող եմ ինքս, ցավոք:
"Գիտությունն" ինձ տեղ չտվեց... Օքեյ:;)

Ռուֆուս
25.05.2014, 19:22
Դու թե ժամանակ գտնես, նկարների միջի տեքստերը թարգմանի, ես էլ դրանք նկարների մեջ փոխեմ։

Հա, եթե ժամանակ գտնեմ, անպայման դա էլ ու էլի մի երկու հոդված կթարգմանեմ, նույնիսկ սրա նկարները կարելի է թարգմանել ու տեքստը խմբագրել, արժի սենց լավ բաները հայերեն ունենալ:

Ռուֆուս
25.05.2014, 19:24
Կներես, Ռուֆ ջան:
Ու մոդերատորին կխնդրեի, երեկվա գրածս էլ հաներ: Լավ էր, հասցրեցի նոր գրածս ջնջել, բայց երեկվանն անկարող եմ ինքս, ցավոք:
"Գիտությունն" ինձ տեղ չտվեց... Օքեյ:;)

Ներելու բան չկա, գրառումը ջնջելու կարիք էլ չկա, մեր պատկերացումներն ուղղակի էս թեմայում ռադիկալորեն տարբերվում են :)

Sambitbaba
25.05.2014, 19:33
Ես լրիվ լուրջ ուզում եմ իմանամ Բաշարն ինչ ա ասում: Sambitbaba ջան, մի հատ թեմացի բացի էլի «զրույցներ Բաշարի հետ» կամ «Եվ այպես խոսեց Բաշարը», ու ընդեղ գրի: Մենք էլ նորմալ համ Բաշարի հետ կծանոթանանք, համ կկարդանք, համ էլ կքննարկենք:

Տրիբուն ջան, դու արդեն փորձել ես իմանալ, բայց ձանձրացել ես::)


Տիբունիի խոսքերից .
«Մենակ ես եմ ստեղ» թեմայա՞, թե կարող ենք քոմմենթներ թողնել:

Էս «ալամ տիեզերքը գտնվում ա հոգևոր կապի ու հաղորդակցության մեջ» գաղափարը ինչ-որ շատ փիս հիշացնում ա Ազիմովի «I-We-Gaia»-ն, որը նկարագրված ա Foundation-ի վերջին երկու գրքերում. Foundation's Edge ու Foundation and Earth:


Sambitbaba-ի խոսքերից
Կարծում եմ, որ կարելի է էջեր լրացնել, թվարկելով "փիս հիշեցնող" գրականությունը: Բայց դրանից ինչ-որ բան կփոխվի՞…

Մեկմեկու "փիս հիշեցնող" գրականության շատանալը ոչ թե գրողների անտաղանդության նշան է, այլ նշանը նրա, որ ավելացել է տվյալ կարգի տեղեկություններ ստանալու պահանջը: Եվ, քանի որ ոչ բոլոր ընթերցասերներն են ֆանտաստիկա կարդում, տեղեկությունները մեզ հասնում են ոչ միայն ազիմովների օգնությամբ: Հետո էլ, մենք արդեն քիչ փաստեր չունենք նրա, որ այնքան էլ հաստ չէ ֆանտաստիկան իրականությունից անջատող սահմանը…

Տիբունիի խոսքերից
Համաձյան եմ, ոչինչ չի փոխվի: Ուղղակի ինձ միշտ թվացել ա, որ Ազիմովի էտ վերջին երկու գրքերը, որը ինքը գրել ա ավելի ուշ քան Foundation-ի առաջին երեք գրքերը, գրվել են որպես սարկազմ էն նոր կրոնա-միստիկական ուղղությնների նկատմամբ, հակվածությունը որոնց զգացվում ա քո էս ողջ գրածից:

Անկեղծ ասած, սկզբից սկսեցի կարդալ, նենց ոչինչ հետաքրքիր, բայց հետո արագ սկսեց ձանձրացնել ու շատ առաջ չգնացի: Ցավում եմ:


Խոսքը " 2012 և հետո"-ի մասին է, որտեղ առաջին չեննելինգը հենց Բաշարի հետ է:
Բայց Ռուֆին չասես, ու եթե գրելու բան ունես ինձ, ուրիշ տեղ գրի: Ես էլ էստեղից փախնեմ, քանի ինձ չի տուգանել...

BOBO
25.05.2014, 19:47
1977-ին մարդիկ սիգնալ են ստացել բայց չեն իմացել որ կողմից
http://ru.wikipedia.org/wiki/Сигнал_«Wow!»

օգնեք ռասշիֆրոֆկա անել այլմոլորակային ազդանշանները ))
http://setiathome.ssl.berkeley.edu/

Ռուֆուս
25.05.2014, 22:38
Ի դեպ Alphaone-ն ինչի՞ ա լռում, Ալֆա արի, մի երկու բան պատմի :))

Skeptic
25.05.2014, 23:31
Ռուֆ, մերսի էս նյութը մայրենի լեզով վայելելու հնարավորության ընձեռման համար: :) Առաջին անգամ Սագանի մոտ եմ հանդիպել էդ հաշվարկներին, բայց էն ժամանակ իմիջիայլոց կարդացել եմ ու անցել:

Չնայած հիմա ինտերնետներում առավել տարածված ա բազմաթիվ քաղակրթությունների գոյության վարկածը, բայց ես Սագան ձյայի ռոմանտիցիզմը չեմ կիսում ու կարծում եմ, որ էս թեմայի առաջին գրառման մեջ նշած ենթադրությունը, թե Երկրին նման մոլորակների 1%-ի վրա կյանք կարող ա հայտնվի, շատ ա չափազանցված. ախր հասարակ ՌՆԹ-ի ձևավորման համար բազմաթիվ պատահական պրոցեսներ են տեղի ունեցել, ուր մնաց շարունակությունը: Եսիմ: :unsure

Հարդ
26.05.2014, 01:09
Մերսի, Ռուֆ թարգմանության համար:
Երբ ես լսում էի որ ասում էին թե ազդանշաններ ենք ուղարկում ու սպասում ենք պատասխանի մի տեսակ ծիծաղս միշտ գալիս էր, որ լուրջ դեմքով էլ ասում են, որովհետև ինչի՞ ենք մենք մտածում թե իրանք մեր ազդանշանները բռնող սարքեր պիտի ունենան:
Իսկ գաղութացման տեսությանը մի տեսակ էդքան էլ չեմ հավատում, որովհետև մտածում եմ էդ էլ իրանց համար կարա ծիծաղելի լինի, որ մենք մեր փոքր ուղեղներով իրանց մեզ ենք հավասարացնում:

Աննդհատ կարդալուց հիշում էի Mass Effect խաղը (ով խաղացել ա ինձ լավ կհասկանա): Այնտեղ էլ կա վերին ուժ, որը միշտ ոչնչացնում ա որոշակի զարգացման հասած ցիվիլիզացիաներին, որովհետև գիտի, որ ստեղծվածը միշտ ապստամբում ա ստեղծողի դեմ: Իսկ Մեծ Ֆիլտրի գաղափարը խայտառակ լավն ա: Ու 90 տոկոսով մենք հլը դրան չենք անցել, որովհետև ոնց նայում ես մեր տեխնոլոգիական զարգացումը էն գլխից սցալ ուղղով ա գնացել:

Mephistopheles
26.05.2014, 18:02
Ի դեպ Alphaone-ն ինչի՞ ա լռում, Ալֆա արի, մի երկու բան պատմի :))

հա, էլի… "դու էն կողմերից եկած, էն կողմերում ապրած մարդ ես…"

Վիշապ
26.05.2014, 23:15
Մարդիկս այլ քաղաքակրթություններ փնտրելով նաև փնտրում ենք մեզ, որ փորձենք հասկանալ, թե ով ենք մենք… Ես` հոռետեսս հիմնականում հակված եմ «լաբորատորիայի առնետներ» տարբերակին ։Ճ Չեմ հիշում որ մի գիտնականը կամ փիլիսոփան առաջարկում էր, որ մենք ինչ–որ զարգացած քաղաքակրթության մի քանի ուսանողի գիտափորձի արդյունքն ենք, ու որ փորձը այդքան էլ հաջող չի ստացվել… ։Ճ

BOBO
27.05.2014, 15:51
թեմայից դուրսա երեևի բայց սենց մի հարց ունեմ ինչա տեղի ունեցել երբ Արեգակնային համակարգը անցելա Աղեղնավորի մեջով 8 մլն տարի առաջ ու ինչ տեղի կունենա երբ հասնի Պերսեյին 17 մլն տարի հետո?
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a2/Milky_Way_Spiral_Arm_Russian.svg

Զաքար
15.06.2014, 16:02
Ֆերմիի պարադոքսը

Յուրաքանչյուր ոք, ով անամպ գիշերը նայում է աստղազարդ երկնքին ու տեսնում է սա, ինչ-որ բան է զգում.

http://waitbutwhy.com/wp-content/uploads/2014/05/Stars-small.jpg

Որոշ մարդիկ պարզապես հիանում են այս պատկերով՝ վայելելով էպիկ գեղեցկությունը կամ խորհելով տիեզերքի անսահմանության մասին: Անձամբ ես էքզիստենցիալ դեպրեսիայի մեջ եմ ընկնում, որից հետը առնվազն կես ժամ տարօրինակ եմ ինձ պահում: Սակայն բոլորն էլ ինչ-որ մի բան զգում են: Ֆիզիկոս Էնրիկո Ֆերմին նույնպես մի բան է զգացել. «Իսկ որտե՞ղ են բոլորը»:
Աստղազարդ երկինքը շատ մեծ է թվում, սակայն այն ինչ մենք տեսնում ենք, ընդամենը մի փոքրիկ թաղամաս է: Ամենապայծառ աստղազարդ գիշերները մենք կարող ենք ընդամենը տեսնել մոտ 2.500 աստղ (մեր գալակտիկայի մեկ հարյուր միլիոներորդ մասը) ու գրեթե բոլորը 1000 լուսատարուց քիչ հեռավորության վրա են գտնվում (կամ Ծիր Կաթնի շրջանագծի 1%-ի չափով): Այն ինչը մենք տեսնում ենք, սա է.

http://waitbutwhy.com/wp-content/uploads/2014/05/Milky-Way-1023x1024.jpg

Երբ սկսում ենք մտածել աստղերի ու գալակտիկաների մասին մարդկանց մեծ մասին մի հարց է հուզում. «Տիեզերքում գոյություն ունե՞ն այլ բանական էակներ»: Եկեք մի փոքր հաշվարկներ անենք (եթե թվաբանություն չեք սիրում, միայն թավատառերով գրածները կարդացեք):

Ինչքան որ աստղ կա մեր գալակտիկայում (100-400 միլիարդ), գրեթե այդքան էլ գալակտիկա կա տեսանելի տիեզերքում, այսինքն Ծիր Կաթնի յուրաքանչյուր աստղի դիմաց մեկ ամբողջական գալակտիկա կա: Իրար հետ վերցրած տիեզերքում աստղերի քանակը 1022-ից 1024 է, ինչը նշանակում է, որ երկրագնդի վրայի ամեն ավազահատիկի դիմաց գոյություն ունի 10.000 աստղ:

Գիտնականները հստակորեն չեն կարող ասել, թե աստղերի քանի տոկոսն է արևի նման (այսինքն նման մեր արևին չափով, ջերմությամբ և լուսավորությամբ), կարծիքները տատանվում են 5-20%-ի միջև: Եթե ընդունենք ամենապահպանողական կարծիքը (5%), ու աստղերի նվազագույն քանակը (1022), ապա կստանանք 500 քվինտիլյոն կամ 500 միլիարդ միլիարդ արևի նման աստղեր:

Գիտնականները նաև չգիտեն, թե այս արևի նման աստղերի քանի տոկոսը կարող են ունենալ Երկրի նման մոլորակներ (որը կունենա նմանատիպ ջերմային պայմաններ ու հեղուկ ջուր, ու մոլորակի վրա Երկրի կյանքի նման պայմաններ կստեղծի): Ոմանք ասում են 50%-ը, մյուսները 22%: Սա նշանակում է, որ տիեզերքի աստղերի մոտ 1%-ը Երկրի նման մոլորակ ունեն, ինչը կազմում է 100 միլիարդ Երկրի նման մոլորակներ:
Այսինքն երկրագնդի յուրաքանչյուր ավազահատիկի դիմաց 100 Երկրի նման մոլորակ գոյություն ունի: Խորհեք սրա մասին երբ հաջորդ անգամ լողափում կլինեք:

Շարունակենք ենթադրություններ անել: Ենթադրենք մեկ միլիարդ տարի անց Երկրին նման մոլորակների 1%-ի վրա կյանք է ձևավորվում (եթե սա ճիշտ է, ամեն ավազահատիկին բաժին կընկնի կյանք ձևավորված մոլորակ): Ու այս մոլորակների 1%-ում կյանքը զարգանալով կհասնի այն մակարդակին, ինչը Երկրի վրա է: Սա նշանակում է, որ մենք կունենանք 10 քվադրիլյոն կամ 10 միլիոն միլիարդ բանական քաղաքակրթություններ տեսանելի տիեզերքում:

Վերադառնանք մեր գալակտիկային ու կատարենք նույն հաշվարկները Ծիր Կաթնի աստղերի հետ, ընդունելով ամենափոքր թիվը (100 միլիարդ աստղ): Արդյունքում կստանանք, որ միայն մեր գալակտիկայում 1 միլիարդ երկրին նման մոլորակներ կան և 100.000 բանական քաղաքակրթություններ:

SETI-ն (Search for Extraterrestrial Intelligence – Այլմոլորակային բանականության Որոնում) կազմակերպություն է, որը փորձում է լսել այլ բանական քաղաքակրթությունների ուղարկած ազդանշաններ: Եթե մենք ճիշտ ենք և մեր գալակտիկայում ավելի քան 100.000 բանական քաղաքակրթություններ կան ու նրանց թեկուզ չնչին մասը ռադիո ալիքներ կամ լազերային ազդանշաններ է ուղարկում փորձելով կապի մեջ մտնել մյուսների հետ, ապա SETI-ի արբանյակային համակարգը պետք է այն ստանար, չէ՞:
Սակայն մենք դեռևս չենք ստացել որևէ ազդանշաններ: Ոչ մի հատ: Երբեք:



Նախ ասեմ շնորհակալ եմ Ռուֆուս ջան աշխատանքիդ համար, որն ինձ հիացմունք պարգևեց :)

Իմ կարծիքն աշխարհների հաղորդակցման շուրջ հետևյալն է ` եթե կան այլ բանականներ ապա նրանց հետ շփումից առաջ կարևոր է այն որ, աշխարհները զգան իրար, օրինակ եթե X աշխարհի կյանքը չկառուցվի սպիտակուցա - նուկլեինային հիմքի վրա, ինչպես այժմ երկրի վրա է, այլ, ասենք, ռադիոալիքների կամ ընդհանրապես մեզ անհայտ էներգիայի կամ նյութի տեսակների վրա մենք երբեք չենք կարող հաղորդակցվել: Մի օր էլ մի գիտնականի էի լսում ով պնդում էր թե տիեզերքում ամեն բանի էությունը եզակի է, այսինքն տիեզերքում ոչինչ չի կրկնվում:
Կարդալով գրառումը ևս մեկ անգամ հասկացա, որ տիեզերքը հրաշքների աշխարհ է, բայց միևնույն պահին խիստ անմատչելի: Ճիշտ է, որ մարդկային բանականության խորքում իրեն շրջապատողի ուսումնասիրության անսպառ հնարավորություններ են թաքնված, բայց մեկ է տիեզերքն իր զարմանահրաշ հանելուկներով միշտ էլ մեզ մնալու է ամենագրավիչ և հետքրքրական զբաղմունքներից մեկն:
Եվ որքան էլ Հոքինգը բղավի թե արդեն մոտ ենք տիեզերքի բացահայտմանը կամ ժամանակի դեմն առնելուն նորց մարդկության ապագան մնում է զարմանալի և հիսքանչ: :)

Ռուֆուս
26.06.2014, 01:36
Ինչ կտեսնեինք գիշերային երկնքում, եթե Անդրոմեդայի միգամածությունը մի փոքր ավելի պայծառ լիներ

Եթե Անդրոմեդան ավելի պայծառ լիներ, ապա մենք սա կտեսնեինք:

Անդրոմեդան մեզ ամենամոտը գտնվող գալակտիկան է, որի 140.000 լուսատարի տրամագիծը 40%-ով մեծ է Ծիր Կաթնի 100.000 լուսատարի տրամագծից:

Անդրոմեդան 2.5 միլիոն լուսատարի հեռու է մեզանից, կամ 25 Ծիր Կաթնի տրամագիծ ավելի հեռու: Համեմատության համար դիտարկեք այս նկարը.

http://waitbutwhy.com/wp-content/uploads/2014/06/Comparison1-1024x430.png

Լույսին անհրաժեշտ է 2.5 միլիոն տարի մի գալակտիկայից մյուսին հասնելու համար, այնպես որ եթե հենց այս պահին Անդրոմեդացի մի այլմոլորակային աստղադիտակով նայի Երկիր մոլորակին, ապա կտեսնի մի խումբ անլվա Ավստրալոպիթեկուսներ:

Եթե հեռավորությունը չափենք կիլոմետրերով, Անդրոմեդան մեզանից 250 քվինտիլյոն կիլոմետր է հեռու: Երկրից Լուսին ընկած հեռավորությունը ընդամենը 400.000 կիլոմետր է, այնպես որ եթե մենք Երկրից մինչև Լուսին քանոն ձգեինք, ապա այդպիսի 625 տրիլիոն քանոնի կարիք կունենայինք Անդրոմեդա հասնելու համար:

Սակայն գալակտիկաների հեռավորությունների մասշտաբներով Անդրոմեդան մեր ամենամոտ հարևանն է ու մեզ մոտ գտնվող այն եզակի գալակտիկաներից մեկն է, որը շարժվում է դեպի մեզ, որովհետև այս «կարճ» տարածությունում գրավիտացիոն ուժը կարող է խոչընդոտել տիեզերքի ընդլայնմանը, քանի որ գրեթե մնացած բոլոր դեպքերում գալակտիկաները ավելի են հեռանում իրարից:

4 միլիարդ տարի անց Անդրոմեդան կբախվի Ծիր Կաթնին ու այս երկուսը կկազմեն նոր գերհսկա գալակտիկա: Ցավոք դուք դրան ականատես չեք լինի:

Անդրոմեդան նաև Ծիր Կաթնից դուրս գտնվող այն եզակի օբյեկտներից մեկն է, որը գիշերային երկնքում կարելի է անզեն աչքով դիտարկել, եթե իհարկե գիտեք, թե ուր պետք է նայել: Այն մշուշոտ աստղի տեսք ունի.

http://waitbutwhy.com/wp-content/uploads/2014/06/andromeda-small.png

Բայց բանն այն է, որ Անդրոմեդան այնքան հեռու է մեզանից, որ անզեն աչքը կարող է տեսնել միայն գալակտիկայի սուպեր կոնդենսացված միջուկը: Եթե Անդրոմեդան բավականաչափ պայծառ լիներ, ապա երկնքում մենք սա կտեսնեինք (ու լուսինը համեմատության համար).

http://waitbutwhy.com/wp-content/uploads/2014/06/Andromeda-FEATURE.png

Այն հսկայակա՛ն է: Ու եթե հաշվի առնենք, որ այն մեզանից 2.5 միլիոն լուսատարի հեռավորության վրա է գտնվում, զարմանալի է, թե ինչ հսկայական տարածք է գրավում 140.000 լուսատարի տրամագիծ ունեցող գալակտիկան:

Եվս մեկ հրաշալի նկար NASA-ից, որը ցույց է տալիս Անդրոմեդայի հարաբերական չափսը երկնքում.

http://waitbutwhy.com/wp-content/uploads/2014/06/m31abtpmoon900.jpg

Օրիգինալ նյութն այստեղ (http://waitbutwhy.com/2014/06/andromeda-brighter-youd-see.html):

Freeman
26.06.2014, 08:57
Լույսին անհրաժեշտ է 2.5 միլիոն տարի մի գալակտիկայից մյուսին հասնելու համար, այնպես որ եթե հենց այս պահին Անդրոմեդացի մի այլմոլորակային աստղադիտակով նայի Երկիր մոլորակին, ապա կտեսնի մի խումբ անլվա Ավստրալոպիթեկուսներ:
Թող չուրախանա Անդրոմեդայի քնձռոտ ոջիլանման բանական արարածը, որ հենց նոր գերհզոր աստղադիտակ ա ստեղծել, մենք էդ էլ չենք տեսնում իրան նայելուց:



Սակայն գալակտիկաների հեռավորությունների մասշտաբներով Անդրոմեդան մեր ամենամոտ հարևանն է ու մեզ մոտ գտնվող այն եզակի գալակտիկաներից մեկն է, որը շարժվում է դեպի մեզ

Այ էս իսկականից չգիտեի, հետաքրքիր ա հեսա ավելի մանրամասն կբզբզեմ



4 միլիարդ տարի անց Անդրոմեդան կբախվի Ծիր Կաթնին ու այս երկուսը կկազմեն նոր գերհսկա գալակտիկա: Ցավոք դուք դրան ականատես չեք լինի:


Պահ, ինչ գիտես :դ

Nanik
26.06.2014, 14:46
[B][SIZE=5]

4 միլիարդ տարի անց Անդրոմեդան կբախվի Ծիր Կաթնին ու այս երկուսը կկազմեն նոր գերհսկա գալակտիկա: Ցավոք դուք դրան ականատես չեք լինի:

Մենք ականատես չենք լինի, բայց այն ատոմները, որոնցից հիմա մենք կազմված ենք, կտեսնեն :P

Nanik
26.06.2014, 14:47
[B][SIZE=5]

4 միլիարդ տարի անց Անդրոմեդան կբախվի Ծիր Կաթնին ու այս երկուսը կկազմեն նոր գերհսկա գալակտիկա: Ցավոք դուք դրան ականատես չեք լինի:

Մենք ականատես չենք լինի, բայց այն ատոմները, որոնցից հիմա մենք կազմված ենք, կտեսնեն :P

Ռուֆուս
26.06.2014, 14:48
Մենք ականատես չենք լինի, բայց այն ատոմները, որոնցից հիմա մենք կազմված ենք, կտեսնեն :P

Դե որ տենց նայենք, մենք big bang-ին էլ ենք ականատես եղել :)

Nanik
26.06.2014, 14:56
Դե որ տենց նայենք, մենք big bang-ին էլ ենք ականատես եղել :)

Ես էս ոլորտից հեռու եմ… Եթե ատոմները չեն քայքայվում կամ ձևափոխվում (երևի բացառությամբ միջուկի ճեղքման դեպքերի), ապա մենք հավերժ ենք մեր լեռների պես :B

Ռուֆուս
30.06.2014, 00:07
4 Անհավատալի Փաստ Աստղերի Մասին

1. Տեսանելի տիեզերքում աննկարագրելի մեծ թվով աստղեր կան

Ենթադրենք դուք քաղաքից դուրս եք գտնվում ու գիշերային անամպ ու անլուսին երկրում մեծ թվով աստղեր եք տեսնում:

Այս պայմաններում դուք ընդամենը կարող եք տեսնել ամենաշատը 2.500 աստղ, որը մեր գալակտիկայի աստղերը ընդամենը 1/100,000,000-րդ մասն է կազմում:

Որպեսզի հասկանաք, թե ինչքան մեծ է Ծիր Կաթին գալակտիկան հարկավոր է հասկանալ մի շարք փաստեր.

- Ծիր Կաթին գալակտիկայի տրամաչափը 100.000 լուսատարի է: Լուսատարին այն տարածությունն է, որը լույսը կտրում է մեկ տարում: Եթե մենք հաշվի առնենք, որ լույսը մեկ վայրկյանում 7 անգամ հասցնում է պտտվել Երկրի շուրջ, ապա այն աննկարագրելիորեն մեծ հեռավորություն է: Մեր ամենաարագ տիեզերանավին անհրաժեշտ կլինի 18.000 տարի մեկ լուսատարի կտրելու համար: Իսկ Ծիր Կաթնի դեպքում մենք խոսում ենք այսպիսի 100.000 լուսատարվա մասին:

- Սա նաև նշանակում է, որ եթե աստղադիտակով նայեք գալակտիկայի մյուս ծայրին գտնվող աստղին, ապա կտեսնեք, թե այն ինչ տեսք ուներ 100.000 տարի առաջ, քանի որ այդ աստղի լույսին այդքան ժամանակ է պետք մեզ հասնելու համար: Նույն կերպ եթե գալակտիկայի մյուս ծայրին ինչ-որ մեկը մեզ դիտեր հիմա, ապա կտեսներ մի խումբ նախամարդկանց ու Նեանդերթալցիների՝ իրար հետ կռիվ անելիս…

http://1.bp.blogspot.com/-B5SVOJ75tBg/UoKRlYZydiI/AAAAAAAAGRM/kGYD4NOyrkk/s200/caveman.png

- Եթե նայեք Ծիր Կաթնի այս նկարին, ապա ձեզ կթվա, որ այն փոքրիկ կետերից մեկը մեր Արեգակն է… Սակայն, եթե նույնիսկ այս ֆոտոն մեծացնեիք Երկիր մոլորակի չափ, ապա մանրադիտակի կարիք կունենայիք Արևը գտնելու համար: Եթե Ծիր Կաթինը լիներ Երկրի չափ, ապա Արևի տրամաչափը կլիներ մեկ միլիմետրի 1/50-րդ մասի չափով:

Այն հսկայական է, վերջիվերջո Ծիր Կաթնում 100-400 միլիարդ աստղ կա:

Ու սա ընդամենը մեկ գալակտիկա է:

1995թ-ին գիտնականները գիշերային երկրի մի փոքր հատված ընտրեցին, որտեղ տարօրինակորեն աստղ չկար: Անզեն աչքով և նույնիսկ նորմալ աստղադիտակով այս հատվածը լրիվ դատարկ էր ու սև: Ու այս հատվածն իրոք փոքր էր, այն երկնքում նույն տարածքն էր ծածկում, ինչ ասենք թենիսի գնդակը՝ մեզանից 100 մետր բարձրության վրա (այս նկարը ցույց է տալիս այդ հատվածի համեմատական չափսը լուսնի չափսի հետ):

http://4.bp.blogspot.com/-uJfHaOUx8Z8/UoJ_6RZe5EI/AAAAAAAAGPs/xGjGMOMTIFk/s200/HDF.jpg

Գիտնականները Հաբլ աստղադիտակով 10 օր շարունակ դիտարկեցին այս դատարկ տարածքը և վերջում հետ եկան այսպիսի արդյունքով.

http://1.bp.blogspot.com/-0UFH_lLMsTc/UoJi1-v8HoI/AAAAAAAAGPE/UXCHRl1_3kk/s640/690958main_p1237a1.jpg

Ապշեցուցիչ է:

Պարզաբանման համար ես նկարում ոչ մի հատ աստղ չկա: Այն ամենը ինչ դուք տեսնում եք, նույնիսկ ամենաանշան կետիկները մեկ ամբողջական գալակտիկա են: Միայն աայս նկարում մոտ 10.000 գալակտիկա կա, որոնցից յուրաքանչյուրը մոտ 100 միլիարդ աստղ է պարունակում: Ու սա ընդամենը գիշերային երկնքի մի փոքրիկ կետում:

Գիտնականներն այս տեղեկատվությունն օգտագործեցին տեսանելի տիեզերքի գալակտիկաների թիվը հաշվելու համար՝ այն է 100 միլիարդ գալակտիկա, որոնցում պարունակվում է 10^22-ից 10^24 աստղ, կամ մոտավորապես 100 սեքստիլյոն աստղեր:

Համեմատության համար Հավայան կղզիների համալսարանի գիտնականները հաշվարկել էին, թե քանի ավազահատիկ գոյություն ունի Երկիր մոլորակի վրա. 7.5 քվինտիլյոն կամ 7.5 x 10^18.

Սա նշանակում է, որ Երկիր մոլորակի յուրաքանչյուր ավազահատիկի դիմաց 10.000 աստղ կա տիեզերքում:

Ռուֆուս
30.06.2014, 00:07
2. Աստղերն իրար մոտիկ չեն:

Երկակի աստղային համակարգերը չհաշված, աստղերի մեծ մասն իրարից հսկայական տարածությունների վրա են գտնվում:

Արևը նույնպես բացառություն չի կազմում: Մեր հարևան ամենամոտ աստղը՝ Պրոքսիմա Ցենտավրը 4.24 լուսատարի է հեռու (մեր ամենաարագ տիեզերանավով 70.000 տարի հեռու):

Այնպես որ եթե Արևը լիներ 4սմ տրամաչափով սեղանի թենիսի գնդակ Նյու-Յորքում՝ ամենամոտ աստղը կլիներ մեկ այլ սեղանի թենիսի գնդակ՝ 1.153կմ հեռու՝ Ատլանտայում:

http://4.bp.blogspot.com/-TOvk9Lx7_nU/UoKH_lOJWFI/AAAAAAAAGQc/SOhxlY-sudw/s200/sad+star.png

Ռուֆուս
30.06.2014, 00:08
3. Որոշ աստղեր անհավատալիորեն հսկայական են
Ամենամեծ աստղերը կոչվում են կարմիր գերհսկաներ: Մեկ ահռելիորեն մեծ աստղ է VY Canis Majoris-ը: Եթե 1.420 Արև իրար վրա դնեինք, կստանայինք VY Canis Majoris-ի տրամաչափը: Ահա թե ինչ չափ ունի նա՝ եթե համեմատենք մեր արեգակի հետ.

http://2.bp.blogspot.com/-AUzgrtrRzK4/UoKY1loBP9I/AAAAAAAAGRc/iDjUDtqviSI/s640/VY-Canis-Majoris.png

Կամ հետ գանք թենիսի գնդակին, եթե Արևը թենիսի գնդակի չափ ունենար, ապա VY Canis Majoris-ը 16 հարկանի շենքի չափ կունենար: Ինքնաթիռը այս աստղի շուրջ 1.100 տարվա ընթացքում կթռներ ու եթե VY Canis Majoris-ը լիներ արեգակնային համակարգում, ապա այն կկլաներ մինչև Սատուռն ընկած ամեն ինչ:

VY Canis Majoris-ը չափի մեկ այլ կարմիր գերհսկա է Բետելգեյզը: Այն դուք կարող եք տեսնել աստղալից երկնքում Օրիոնի ձախ ուսի մոտ.

http://2.bp.blogspot.com/-ghQDRSpVHJ8/UoKBJdtjzPI/AAAAAAAAGP4/C0JxgkVJoL4/s400/orion.png

Ռուֆուս
30.06.2014, 00:08
4. Որոշ աստղեր աննկարագրելիորեն փոքր են ու խիտ

Երբ մեծ աստղը պայթելով մեռնում է՝ սուպերնովա ստեղծելով, տեղի է ունենում գրավիտացիոն փլուզում ու արդյունքում ստեղծվում է նեյտրոնային աստղ:

Նորմալ մատերիան կազմված է ատոմներից, իսկ ատոմները գրեթե ամբողջությամբ կազմված են դատարկ տարածությունից: Ատոմին մասսսա հաղորդող միակ բանը նրա կենտրոնում գտնվող միջուկն է: Որպեսզի կարողանաք հասկանալ սա, պատկերացրեք 1կմ տրամաչափ ունեցող սֆերա, այնքան մեծ, որի մեջ կարող եք երկու հատ Էմփայր Ստեյթ Բիլդինգ ավելացնել: Եթե այս սֆերան ատոմն է, ապա նրա միջուկը ամենակերնտորում գտնվող ոլոռի հատիկն է ու այս ատոմի մասսան հավասար կլինի կենտրոնում գտնվող միջուկի մասսային:

Գրավիտացիոն փլուզման ժամանակ ատոմներն այնքան են իրար մոտիկանում, որ յուրաքանչյուր ատոմի դատարկ տարածությունը վերածվում է ու ատոմների միջուկները իրար են կպնում: Այսպիսով պատկերացրեք նույն 1կմ տրամաչափ ունեցող սֆերան, մենակ թե այժմ նրա մեջ ոչ թե մեկ ոլոռի հատիկ կա, այլ 1,000,000,000,000,000:

Ահա թե ինչ է կատարվում, երբ նեյտրոնային աստղ է ձևավորվում, այնտեղ դատարկ տարածություն չկա, ընդամենը նեյտրոններ, որի հետևանքով այս աստղերը քվադրիլյոն անգամ ավելի խիտ են, քան սովորական աստղերը:

Արդյունքում ստանում ենք ընդամենը 24կմ տրամաչափով փոքրիկ աստղ, որի մասսան հավասար է երեք Արևի մասսայի, կամ մեկ միլիոն Երկրի մասսայի: Ահա նեյտրոնային աստղի չափը, որի մեջ 1.000.000 Երկիր մոլորակ կարելի է տեղավորել.

http://2.bp.blogspot.com/-YZ-c9hKCChw/UoKFlufIEII/AAAAAAAAGQQ/pGzKcrla41c/s640/neutron+star.png

Մի քանի հետաքրքիր փաստ նեյտրոնային աստղերի մասին.

- Նեյտրոնային աստղի մեկ թեյի գդալը նույն մասսան ունի ինչ 900 հատ Գիզայի մեծ բուրգերը:

- Նեյտրոնային աստղի խտությունը նույնն է ինչ մեկ փոքրիկ ավազահատիկի մեջ խցկած Բոինգ 747 օդանավը:

- Նեյտրոնային աստղերից որոշները վայրկյանում 642 անգամ են պտտվում: Սա նշանակում է որ նման աստղի էկվատորի վրայի մի «կետը» ավելի մեծ տարածություն է անցնում մեկ վայրկյանում, քան Երկիր մոլորակի պտույտը՝ Արևի շուրջ:

- Նեյտրոնային աստղերը տաք են: Նեյտրոնային աստղի միջուկի ջերմաստիճանը 10^11-ից 10^12 Կելվին է, ավելի քան 1,000 անգամ ավելի տաք, քան Արևի կենտրոնը:

Օրիգինալ նյութն այստեղ (http://waitbutwhy.com/2013/11/4-mind-blowing-things-about-stars.html):

Նաիրուհի
30.06.2014, 01:23
Ռուֆ, ապրես, ես Ակումբում արդեն ավելի սիրելի թեմա ունեմ, քան իմ օրագիրը :))

Մի հարց, էլի։ Էս «սուպերնովան», որ էսքան օգտագործում եք, հայերենում վաղուց «գերնոր» կոչվող աստղերը չե՞ն :think

Ռուֆուս
30.06.2014, 01:25
Ռուֆ, ապրես, ես Ակումբում արդեն ավելի սիրելի թեմա ունեմ, քան իմ օրագիրը :))

Մի հարց, էլի։ Էս «սուպերնովան», որ էսքան օգտագործում եք, հայերենում վաղուց «գերնոր» կոչվող աստղերը չե՞ն :think

Հա, երևի... Ես դպրոցում աստղագիտություն չեմ անցել, բոլոր տերմինների հայերենը չգիտեմ :oy

Նաիրուհի
30.06.2014, 01:32
Հա, երևի... Ես դպրոցում աստղագիտություն չեմ անցել, բոլոր տերմինների հայերենը չգիտեմ :oy

Ես սկսեցի կասկածել, երբ Ռուբին էլ մի գրառման մեջ «սուպերնովա» օգտագործեց։ Բայց դե ինչքան կարդում եմ, դա իմ իմացած հին ու բարի գերնոր աստղն է :)

Տրիբուն
30.06.2014, 01:33
Ես սկսեցի կասկածել, երբ Ռուբին էլ մի գրառման մեջ «սուպերնովա» օգտագործեց։ Բայց դե ինչքան կարդում եմ, դա իմ իմացած հին ու բարի գերնոր աստղն է :)

Տենց էլ կա ...

Skeptic
30.06.2014, 07:19
Գիտեի, որ պուլսարները շատ արագ են պտտվում, բայց վայրկյանում 642 անգա՞մ... :blin

Ու դեռ Գուգոն ասում ա, որ էսօրվա դրությամբ ռեկորդը 716-ն ա:

Վիշապ
30.06.2014, 08:09


Սա նշանակում է, որ Երկիր մոլորակի յուրաքանչյուր ավազահատիկի դիմաց 10.000 աստղ կա տիեզերքում:

Թող ատոմների քանակի հետ համեմատեն ։Ճ

Ջրի մի մոլը մոտ 18 գրամ է, իսկ մի մոլը դա մոտ 6x10^23 ատոմ է։

Միկրոտիեզերքներն էլ պակաս ապշեցուցիչ չեն։ Ի՞նչ իմանանք ամեն մի ատոմ իրենց մի գալակտիկա չի ներկայացնում, որի «պստլո» «աստղերից»
մեկի վրայի բնակիչների համար մի լուսատարին հավասար է Պլանկի հաստատունին, մեր մի վայրկեանն էլ իրենց հարյուր միլիարդ տարին է ։Ճ
Շատ էլ «իրենց» հնարավորություն չունենք տեսնելու։
Ասենք թեյ սարքելիս, թեյի գոլորշու «միկրոգալակտիկաներից» մեկի բնակիչներին թվալու է, որ իրենց տիեզերքը ընդարձակվում է ։Ճ

Հիմա մենք կարող է ինչ որ մեկի խաղալիք զսպանակի «ատոմներից» մեկի վրա ենք ապրում :scare

Ռուֆուս
30.06.2014, 12:58
Միկրոգալակտիկայի գաղափարը մի ժամանակ ինձ էլ էր տարել: Պատկերացրու ինչ մանթո կլինեինք, եթե ոչ թե թեյի գոլորշու վրա ապրեինք, այլ թարմմ թրիքից բարձրացող գոլորշու :))

Ռուֆուս
30.06.2014, 13:34
Հ.Գ. նոր կարդացի, էս ինչքան սխալներ եմ արել :oy Կներեք, մի օր կփորձեմ սխալներն ուղղել:

Ռուֆուս
07.09.2014, 00:38
Ծանոթացեք մեր սուպերաստղաբույլի՝ Լաինեկեայի հետ


https://www.youtube.com/watch?v=rENyyRwxpHo

Ռուֆուս
10.01.2015, 15:49
Անդրոմեդայի միգամածության ամենամեծ նկարը՝ մարդկության պատմության մեջ.


https://www.youtube.com/watch?v=udAL48P5NJU

Ռուֆուս
07.05.2015, 23:45
Ի դեպ Յութուբի ամենաորակյալ ալիքներից մեկը՝ Kurz Gesagt-ը WBW-ի հոդվածի հիման վրա վիդեոներ է նկարել: Եթե ալարում եք հոդվածը կարդալ, սա նայեք, երկրորդ մասը՝ շուտով.


https://www.youtube.com/watch?v=sNhhvQGsMEc

Sagittarius
27.01.2016, 15:32
Իսկ եթե՞

1) Ֆերմիի պարադոքսը ենթադրում ա, որ օրգանիկ կյանքի ձևավորումը տիեզերքի «էվոլուցիայի» գրեթե բոլոր էտապներում հնարավոր ա եղել: Իսկ եթե կյանքի ձևավորման աղբյուրը ամբողջ մեր տիեզերքում մեկն է ու այն համեմատաբար «վերջերս» ա ակտիվացել, այսինքն՝ մեր տիեզերքը համեմատաբար վերջերս ա «օրգանիկ կյանքի փուլ» մտել ու միաժամանակ: Ըստ էության, մեզ օրգանիկ կյանքի ձևավորման աղբյուրի մասին ոչինչ հայտնի չէ. կյանքի էվոլուցիայի մասին՝ հա, բայց թե ոնց է ոչ օրգանիկ աշխարհում օրգանիկ կյանքը էն ամենա առաջին ծիլը տալիս՝ չէ:

Մյուս կողմից էս պայմանը կարող է գործել մենակ բանական կյանքի ձևավորման համար: Հնարավոր է, որ բանական կյանքի ձևավորման համար մեր տիզերքում գոյություն ունի մեկ ընդհանուր աղբյուր:

2) Մյուսի համար պետք է ենթադրել, որ ճիշտ է հետևյալ ուղիղ կապը՝ քաղաքակրթությունները զարգացման զուգահեռ դառնում էն ավելի խաղաղասեր ու պակաս ագրեսիվ (որը ԻՄՀԿ ճիշտ պնդում ա): Մենք դեռևս էնքան զարգացած չենք, որ տիեզերքի հետ կարողանանք կապ հաստատել, իսկ մեզ հետ կապի մեջ մտնելու ունակ քաղաքակրթությունը մեզանից շատ ավելի զարգացած կլինի, հեևաբար՝ ավելի խաղասեր: Այդ դեպքում, հնարավոր ա, որ ինտերստելլար քաղաքակրթությունները թաքնվում են ավելի քիչ զարգացած քաղաքակրություններից վերջիններիս զարգացման վրա բացասական ազդեցություն չունենալու համար: Ժմանակակից մարդը սեփական տեսակի տարբերությունների հետ չի կարողանում համակերպվել, այլմոլորակայինների տարբերությունները կարող են շոկային լինել ողջ մադրկության համար:

Աթեիստ
27.01.2016, 16:33
Ըստ էության, մեզ օրգանիկ կյանքի ձևավորման աղբյուրի մասին ոչինչ հայտնի չէ. կյանքի էվոլուցիայի մասին՝ հա, բայց թե ոնց է ոչ օրգանիկ աշխարհում օրգանիկ կյանքը էն ամենա առաջին ծիլը տալիս՝ չէ:


Օպարինի տեսությունը վաղուց փորձերով հաստատվել ա։ Անօրգանական նյութերից օրգանական ստանում են։

Ռուֆուս
29.01.2016, 15:56
2) Մյուսի համար պետք է ենթադրել, որ ճիշտ է հետևյալ ուղիղ կապը՝ քաղաքակրթությունները զարգացման զուգահեռ դառնում էն ավելի խաղաղասեր ու պակաս ագրեսիվ (որը ԻՄՀԿ ճիշտ պնդում ա):

Իսկ ինչու՞: Եթե քո քաղաքակրթության հետագա զարգացման համար ահռելի քանակով ռեսուրսներ են հարկավոր, իսկ դու արդեն հասել ես էն փուլին, երբ քո ունեցած ռեսուրսները չեն բավարարում, բայց հարևան պակաս զարգացած քաղաքականությունը ունի էդ ռեսուրսները, բնականաբար կուզենաս դու ինքդ տնօրինես էդ ռեսուրսները, քան թե բարի միսիոներ խաղաս:

Տրիբուն
09.04.2016, 15:17
Չգտա որտեղ դնեմ, ստեղ եմ դնում ...

SpaceX makes historic rocket landing (http://edition.cnn.com/2016/04/08/tech/spacex-historic-rocket-landing-irpt/index.html)


https://www.youtube.com/watch?v=sYmQQn_ZSys

StrangeLittleGirl
02.01.2017, 01:41
Վախենալու (http://www.iflscience.com/space/brian-cox-explains-why-we-havent-seen-aliens-yet-and-it-isnt-pretty/)

Antemax
11.05.2017, 18:01
Ռուֆուսի առաջին հոդվածի 7-րդ կետին այդքան էլ թերահավատորեն չէի մոտենա։ Եթե մարդկանց հավատանք` ՉԹՕ-ներ շատերն են տեսել։ Այդ շատերից` շատերը իհարկե ստում են և ցանկանում են միայն փող կամ հայտնիություն ձեռք բերել, բայց դա չի նշանակում, որ բոլորն են խաբեբա։ ՉԹՕ-ների հետ կապված շատ ու շատ գաղտնի նյութեր ու արխիվներ կան։ Էլ չեմ ասում Արեա 51-ի, Ռոզուելի դեպքի և շատ ու շատ այլ բաների մասին։
ՉԹՕ-ի պատկերներ նույնիսկ կան հնագույն քաղաքակրթությունների (Երկիր մոլորակի) ժայռապատկերներին։ Վերջիվերջո Երկրի վրա այնպիսի առեղծվածային շինություններ կան (Օրինակ` բուրգերը ամբողջ աշխարհով), որոնք նույնիսկ այսօրվա տեխնոլոգիաներով չափազանց դժվար կլինի կառուցելը։
Այն, որ կառավարությունը կարող է թաքցնել այլմոլորակայինների հետ կապի մասին` կարծում եմ չպետք է զարմանալ ներկայիս հասարակարգից։
Այնպես որ կարծում եմ արժի մտորել 7-րդ կետի հավանականության մասին։

Տրիբուն
25.06.2017, 21:48
Շատ հետաքրքիր ա ․․․ համբերատար լսեք մինչև վերջ ․․․


https://www.youtube.com/watch?v=HGh8n1XxDrg

Ափսոս ռուսերեն չեմ կարում գտնեմ, որ բոլորը լսեին։

Արամ
26.06.2017, 14:23
Շատ հետաքրքիր ա ․․․ համբերատար լսեք մինչև վերջ ․․․


https://www.youtube.com/watch?v=HGh8n1XxDrg

Ափսոս ռուսերեն չեմ կարում գտնեմ, որ բոլորը լսեին։


Էս ովքե՞ր են։ Ի՞նչ աղբյուր ա։ Էս օֆիցիալ Anonymous-ը չի։ Օֆիցալը ստեղ ա։ (https://www.youtube.com/user/AnonymousWorldvoce)

StrangeLittleGirl
26.06.2017, 15:17
Էս ովքե՞ր են։ Ի՞նչ աղբյուր ա։ Էս օֆիցիալ Anonymous-ը չի։ Օֆիցալը ստեղ ա։ (https://www.youtube.com/user/AnonymousWorldvoce)

Ու վաբշե ի՞նչ ա ասում։ Ինձ համար ահագին բարդ էր առանց միմիկայի ու դեմքի ռոբոտացված ձայնով տասը րոպեանոց վիդեո նայելը, մի երկու րոպե հետո անջատեցի։

Տրիբուն
26.06.2017, 15:52
Էս ովքե՞ր են։ Ի՞նչ աղբյուր ա։ Էս օֆիցիալ Anonymous-ը չի։ Օֆիցալը ստեղ ա։ (https://www.youtube.com/user/AnonymousWorldvoce)

Աղբյուրն էս ա

http://www.anonews.co/anonymous-nasa-alien/

Տրիբուն
26.06.2017, 17:06
Ու վաբշե ի՞նչ ա ասում։ Ինձ համար ահագին բարդ էր առանց միմիկայի ու դեմքի ռոբոտացված ձայնով տասը րոպեանոց վիդեո նայելը, մի երկու րոպե հետո անջատեցի։

Ասում ա այլմոլորակայինները նաղդ կան, ՆԱՍԱՆ տոշնի գիտի։ Դեռ բան չեն ասում, որ չխառնվենք իրար, բայց զբաղված են կանոնակարգող թուղթ ու բարաթով։ Ու գալող մի երկու տարվա ընթացքում պաշտոնապես կհայտարարեն։

Էս Anonymous-ը, ինչքանով ես եմ հասկանում, հակերներ են, ու ինֆո են փախցնում wikileaks-ի պես ստեղից ընդեղից, ու հրապարակում են։ Ու յանի սաղ տոշնի ա միշտ։

Արամ
26.06.2017, 17:46
Աղբյուրն էս ա

http://www.anonews.co/anonymous-nasa-alien/

Էդ էլ ա ֆեյք, օֆիցալ Anonymous-ը ստեղ ա։ (http://anonofficial.com/)



Էս Anonymous-ը, ինչքանով ես եմ հասկանում, հակերներ են, ու ինֆո են փախցնում wikileaks-ի պես ստեղից ընդեղից, ու հրապարակում են։ Ու յանի սաղ տոշնի ա միշտ։

Հա, բայց քո տված լինկերից ոչ մեկում իրանք չեն, ինչ որ կիսա-ֆեյքոտ էջեր են։

Տրիբուն
26.06.2017, 18:14
Էդ էլ ա ֆեյք, օֆիցալ Anonymous-ը ստեղ ա։ (http://anonofficial.com/)




Հա, բայց քո տված լինկերից ոչ մեկում իրանք չեն, ինչ որ կիսա-ֆեյքոտ էջեր են։

Հնարավոր ա։ Նենց չի, որ դրել եմ ստեղ որպես համայն ճշմարտության նորություն ․․․ ձեռիս տակով անցավ, ահագին տեղեր որպես նորություն գնացել էր, ել էլ լսեցի, հավանեցի, կիսվեցի։

Արէա
26.06.2017, 21:36
Ասում ա այլմոլորակայինները նաղդ կան, ՆԱՍԱՆ տոշնի գիտի։ Դեռ բան չեն ասում, որ չխառնվենք իրար, բայց զբաղված են կանոնակարգող թուղթ ու բարաթով։ Ու գալող մի երկու տարվա ընթացքում պաշտոնապես կհայտարարեն։

Որ օրը նասան տենց բան հայտարարի, Էդ իմ կյանքի ամենաերջանիկ օրը կլինի։ Բայց դե ափսոս սուտ ա իհարկե :)

Sambitbaba
27.06.2017, 00:05
Շատ հետաքրքիր ա ․․․ համբերատար լսեք մինչև վերջ ․․․

Եթե դա լսել ես, Տրիբ ջան, ոչ մի պատճառ չեմ գտնում, ինչը կստիպի քեզ չնայել այս վավերագրական ֆիլմը:



https://www.youtube.com/watch?v=Z9gHAOSY_H0

Այստեղ այլմոլորակայինների մասին պատմում են հիմնականումհենց իրենք՝ այլմոլորակայինները::)

StrangeLittleGirl
27.06.2017, 00:20
Ասում ա այլմոլորակայինները նաղդ կան, ՆԱՍԱՆ տոշնի գիտի։ Դեռ բան չեն ասում, որ չխառնվենք իրար, բայց զբաղված են կանոնակարգող թուղթ ու բարաթով։ Ու գալող մի երկու տարվա ընթացքում պաշտոնապես կհայտարարեն։

Էս Anonymous-ը, ինչքանով ես եմ հասկանում, հակերներ են, ու ինֆո են փախցնում wikileaks-ի պես ստեղից ընդեղից, ու հրապարակում են։ Ու յանի սաղ տոշնի ա միշտ։
Հա բայց նորությու՞ն ա, որ այլմոլորակայինները նաղդ կան :))

Տրիբուն
27.06.2017, 01:02
Հա բայց նորությու՞ն ա, որ այլմոլորակայինները նաղդ կան :))

Չէ նորություն չի։ Բայց էս վիդեյում կոնկրետ հղում են անում, կոնկրետ աֆտարիտետնի մարդկանց անուններով, որոնք դեմքեր են ՆԱՍԱ-ում, ու որոնք հեսա հեսա յանի սաղիս պաշտոնապես ասելու են էտ մասին, կարող ա ձեռի հետ էլ մի հատ այլմոլորակային ցույց տան։

Արէա
27.06.2017, 06:46
Հա բայց նորությու՞ն ա, որ այլմոլորակայինները նաղդ կան :))


Չէ նորություն չի։

Ո՞նց նորություն չի :)

Տրիբուն
27.06.2017, 10:42
Ո՞նց նորություն չի :)

Լավ, նորություն ա :)

StrangeLittleGirl
27.06.2017, 11:51
Ո՞նց նորություն չի :)
Բա էս ամբողջ թեման նրա մասին ա, որ իրանք գոյություն ունեն՝ անկախ նրանից մենք իրանք մեզ հասել են, թե չէ։

Արէա
27.06.2017, 12:03
Բա էս ամբողջ թեման նրա մասին ա, որ իրանք գոյություն ունեն՝ անկախ նրանից մենք իրանք մեզ հասել են, թե չէ։

Ե՞վ :)
Արդեն համոզվել ենք, որ այլմոլորակայիններ հաստատ կան, ուղղակի ինչ-ինչ պատճառներով անհասանելի՞ են մեր համար։

Թեման նրա մասին չի, որ այլմոլորակայիններ կան, այլ նրա մասին ա, թե եթե կան, բա ո՞ւր են։
Եթե չկան, սաղ օք ա, հարց չկա, պարադոքս էլ չկա։

Տրիբուն
27.06.2017, 16:29
Թեման նրա մասին չի, որ այլմոլորակայիններ կան, այլ նրա մասին ա, թե եթե կան, բա ո՞ւր են։


Հենա, էն իմ դրած վիդեյի տղեն ասում, հես են ․․․

Տրիբուն
27.06.2017, 16:31
Էրեկ դրել Battle Los Angeles (2011) (http://www.imdb.com/title/tt1217613/)-ն եմ նայել։ Յանի լավ էլ կինոյա, ինչի՞ ա ռեյտինգն էտքան ցածր։

Sambitbaba
27.06.2017, 21:49
Հենա, էն իմ դրած վիդեյի տղեն ասում, հես են ․․․

Իմ դրած վիդեոյի տղերքն էլ ասում են, հես ենք: Համ էլ ասում են, ինչու հես "չենք"...:)

Sagittarius
27.06.2017, 21:50
ես էլ ասում եմ, հես եմ

StrangeLittleGirl
27.06.2017, 21:58
Ե՞վ :)
Արդեն համոզվել ենք, որ այլմոլորակայիններ հաստատ կան, ուղղակի ինչ-ինչ պատճառներով անհասանելի՞ են մեր համար։

Թեման նրա մասին չի, որ այլմոլորակայիններ կան, այլ նրա մասին ա, թե եթե կան, բա ո՞ւր են։
Եթե չկան, սաղ օք ա, հարց չկա, պարադոքս էլ չկա։

Բա ու՞ր են հարցի պատասխանն ա բա մե՞նք ուր ենք։ Մենք քանի՞ այլ մոլորակի ենք հասել, որ նստած սպասում ենք, թե երբ են գալու այլմոլորակայինները։

Sambitbaba
27.06.2017, 22:07
ես էլ ասում եմ, հես եմ

Ըհըն, դու՝ մեկ:;)

Արէան կարող ա հաշիվը բացել::)

Արէա
27.06.2017, 22:17
Բա ու՞ր են հարցի պատասխանն ա բա մե՞նք ուր ենք։ Մենք քանի՞ այլ մոլորակի ենք հասել, որ նստած սպասում ենք, թե երբ են գալու այլմոլորակայինները։

Բյուր ջան, դու ասում ես թեման նրա մասին ա որ իրանք գոյություն ունեն՝ անկախ նրանից մենք իրանք մեզ հասել են, թե չէ։
Ես էլ ասում եմ թեման դրա մասին չի։

Գուցե կան, գուցե չկան։ Եթե կան, բա ո՞ւր են։ Էս թեման հենց դրա մասին ա, որ եթե կան, ապա ահա այստեղ են, կամ այստեղ են, կամ էլ այ այնտեղ։ Բայց նրա մասին չի, որ այլմոլորակայինները կան։ Գուցե չկան։ Էդ դեպքում էս թեման ոչ մի բանի մասին էլ չի։

Sagittarius
27.06.2017, 22:26
Բա ու՞ր են հարցի պատասխանն ա բա մե՞նք ուր ենք։ Մենք քանի՞ այլ մոլորակի ենք հասել, որ նստած սպասում ենք, թե երբ են գալու այլմոլորակայինները։

Բյուր, Ֆերմիի պարադաքսի մասին առաջին գրառումները մի հատ էլ կարդա, սաղ խառնել ես իրար.

StrangeLittleGirl
27.06.2017, 22:48
Բյուր, Ֆերմիի պարադաքսի մասին առաջին գրառումները մի հատ էլ կարդա, սաղ խառնել ես իրար.

Չեմ խառնել: Ուղղակի ինձ համար մի տեսակ պարզ ա եթե կան, բա ու՞ր են հարցի պատասխանը: Մյուսները երևի նախընտրում են խորանալ ու քննարկել:

Sagittarius
27.06.2017, 22:52
Չեմ խառնել: Ուղղակի ինձ համար մի տեսակ պարզ ա եթե կան, բա ու՞ր են հարցի պատասխանը: Մյուսները երևի նախընտրում են խորանալ ու քննարկել:

և ո՞րն ա էտ պարզ պատասսխանը, որ առանց խորանալու ակնհայտ ա: Ու՞ր են մեծ հավանականությամբ մի քանի միլիոն տարվա զարգացում անցած հասարակությունների հետքերը:

Արէա
27.06.2017, 22:56
Ուղղակի ինձ համար մի տեսակ պարզ ա եթե կան, բա ու՞ր են հարցի պատասխանը:


Եթե մենք ճիշտ ենք և մեր գալակտիկայում ավելի քան 100.000 բանական քաղաքակրթություններ կան ու նրանց թեկուզ չնչին մասը ռադիո ալիքներ կամ լազերային ազդանշաններ է ուղարկում փորձելով կապի մեջ մտնել մյուսների հետ, ապա SETI-ի արբանյակային համակարգը պետք է այն ստանար, չէ՞:
Սակայն մենք դեռևս չենք ստացել որևէ ազդանշաններ: Ոչ մի հատ: Երբեք:

Բյուր ջան, չի կարա էս հարցի պատասխանը տենց պարզ լինի։ Մարդիկ հարյուրավոր տարբերակներ են առաջարակում, թե ինչի այլմոլորակայինները չեն երևում։ Պարզ հարցին էդքան պատասխան չի լինում։ Տարբերակներից մեկն էլ էն ա, որ ոչ մի այլմոլորակային էլ չկա իրականում։

StrangeLittleGirl
27.06.2017, 22:57
և ո՞րն ա էտ պարզ պատասսխանը, որ առանց խորանալու ակնհայտ ա: Ու՞ր են մեծ հավանականությամբ մի քանի միլիոն տարվա զարգացում անցած հասարակությունների հետքերը:

էս․

Գալակտիկան արդեն իսկ գաղութացված է, միայն թե մենք ապրում ենք մեր գալակտիկայի ծայրամասերում:
Կամ էլ էս․

Ֆիզիկական գաղութացման կոնցեպտը ծիծաղելի ու հետամնաց կոնցեպտ է ավելի զարգացած քաղաքակրթությունների համար:

StrangeLittleGirl
27.06.2017, 22:59
Բյուր ջան, չի կարա էս հարցի պատասխանը տենց պարզ լինի։ Մարդիկ հարյուրավոր տարբերակներ են առաջարակում, թե ինչի այլմոլորակայինները չեն երևում։ Պարզ հարցին էդքան պատասխան չի լինում։ Տարբերակներից մեկն էլ էն ա, որ ոչ մի այլմոլորակային էլ չկա իրականում։

Որտև շատ են խորանում։ Եքա տիեզերք, մի պուճուր երկրագունդ։ Ուրեմն այլմոլորակայինները պիտի բանուգործ թողած գան էս կողմե՞րը։ Ինչու՞։ Դարդուցավները կտրվե՞լ ա։

Sagittarius
27.06.2017, 23:01
էս․

Կամ էլ էս․

եթե չես կողմնորոշվում, թե պատասխաններից որն է, ոնց կարո՞ղ է պատասխանը պարզ լինի

հ.գ. ու էտ տարբերակներից ոչ մեկն էլ առանձին վերցրած իր բնույթով պարզ չէ

StrangeLittleGirl
27.06.2017, 23:07
եթե չես կողմնորոշվում, թե պատասխաններից որն է, ոնց կարո՞ղ է պատասխանը պարզ լինի

հ.գ. ու էտ տարբերակներից ոչ մեկն էլ առանձին վերցրած իր բնույթով պարզ չէ
Նայի, եթե ընդհանրապես կա տեխնոլոգիապես էդքան զարգացած քաղաքակրթություն տիեզերքում, որը կարա մեզ հասնի (կարող ա և չկա, կարող ա և ուղղակի դա գիտականորեն երբևէ հնարավոր չի դառնա), էդ քաղաքակրթության դարդուցավը չի կտրվել, որ գա, մեզ հասնի, այսինքն՝ կա՛մ ինչքան նոր մոլորակներ գրավել ա, իրան հերիք ա, կա՛մ էլ իրա փիլիսոփայության մեջ չի տեղավորվում ստեղընդեղ գնալը։

Ինձ թվում ա՝ էս հարցերի մեջ մարդիկ ավելի շատ են խորանում, քան պետք ա։ Ի վերջո, սաղ խոսակցությունները տեսական մակարդակի վրա են մնում։ Ու՞մ ա պետք, եթե տենց էլ պրակտիկա չի դառնալու։ Ու վաբշե, ամենաճիշտը էս ա․


“It may be that the growth of science and engineering inevitably outstrips the development of political expertise, leading to disaster. We could be approaching that position.”
Սաղ քաղաքակրթությունները գոյություն են ունենում մինչև Թրամփի նախագահ դառնալը։

Sagittarius
27.06.2017, 23:19
Նայի, եթե ընդհանրապես կա տեխնոլոգիապես էդքան զարգացած քաղաքակրթություն տիեզերքում, որը կարա մեզ հասնի (կարող ա և չկա, կարող ա և ուղղակի դա գիտականորեն երբևէ հնարավոր չի դառնա), էդ քաղաքակրթության դարդուցավը չի կտրվել, որ գա, մեզ հասնի, այսինքն՝ կա՛մ ինչքան նոր մոլորակներ գրավել ա, իրան հերիք ա, կա՛մ էլ իրա փիլիսոփայության մեջ չի տեղավորվում ստեղընդեղ գնալը։

Ինձ թվում ա՝ էս հարցերի մեջ մարդիկ ավելի շատ են խորանում, քան պետք ա։ Ի վերջո, սաղ խոսակցությունները տեսական մակարդակի վրա են մնում։ Ու՞մ ա պետք, եթե տենց էլ պրակտիկա չի դառնալու։ Ու վաբշե, ամենաճիշտը էս ա․

Սաղ քաղաքակրթությունները գոյություն են ունենում մինչև Թրամփի նախագահ դառնալը։

«հասնելը» միայն ֆիզիկական չի լինում: Նման զարգացման հասարակությունը տարբեր տեսակի ոչ բնական ծագման հետքեր կթողնի տիեզերքում:
Ինչո՞վ ա չափվում էտ հերիքը:
Ո՞նց ա ձևավորվել էտ փիլիսոփայությունը: Էտ հասարակությանբ ողջ զարգամցան ժամանակ է եղե՞լ էտ փիլիսոփայությունը: Բոլոր հասարակության անդամներն են կիսու՞մ էտ փիլիսոփայությունը: Տիեզերքի բոլոր զարգացած հասարակություններն են կիսում ետ փիլիսոփայությունը:

Էս հարցերի մեջ էնքան խորանալու տեղ կա, բայց դու էնքան մակերեսային մակարդկակից ես սկսել, որ դժվար ա: Ինձ թվում ա դու էս պարադոքսի առաջարկած թվերի մեծությունը չես հաշվի առնում: Հարցին երկրի մոլորակի ստանդարտով ես մոտենում:

StrangeLittleGirl
27.06.2017, 23:24
«հասնելը» միայն ֆիզիկական չի լինում: Նման զարգացման հասարակությունը տարբեր տեսակի ոչ բնական ծագման հետքեր կթողնի տիեզերքում:
Ինչո՞վ ա չափվում էտ հերիքը:
Ո՞նց ա ձևավորվել էտ փիլիսոփայությունը: Էտ հասարակությանբ ողջ զարգամցան ժամանակ է եղե՞լ էտ փիլիսոփայությունը: Բոլոր հասարակության անդամներն են կիսու՞մ էտ փիլիսոփայությունը: Տիեզերքի բոլոր զարգացած հասարակություններն են կիսում ետ փիլիսոփայությունը:

Էս հարցերի մեջ էնքան խորանալու տեղ կա, բայց դու էնքան մակերեսային մակարդկակից ես սկսել, որ դժվար ա: Ինձ թվում ա դու էս պարադոքսի առաջարկած թվերի մեծությունը չես հաշվի առնում: Հարցին երկրի մոլորակի ստանդարտով ես մոտենում:
Ես ուղղակի չեմ սիրում տեսական քննարկումների մեջ մտնել։ Խորանալու իմաստը ո՞րն ա, եթե ճիշտ պատասխանը գտնելու գործիքներ չունես։

Sagittarius
27.06.2017, 23:31
Ես ուղղակի չեմ սիրում տեսական քննարկումների մեջ մտնել։ Խորանալու իմաստը ո՞րն ա, եթե ճիշտ պատասխանը գտնելու գործիքներ չունես։

չարդ տանեմ, տեսական քննարկումների վրա գիտություններ ա հիմված, որը կիրառականից հաճախ մի քանի քայլ առաջ ա ու ճանապարհ ա հարթում:

դեռ չեմ ասում, որ գիտաֆանտասիտկայի հիմեքրից մեկը տեսական դատողություններն ա:

StrangeLittleGirl
27.06.2017, 23:38
չարդ տանեմ, տեսական քննարկումների վրա գիտություններ ա հիմված, որը կիրառականից հաճախ մի քանի քայլ առաջ ա ու ճանապարհ ա հարթում:

դեռ չեմ ասում, որ գիտաֆանտասիտկայի հիմեքրից մեկը տեսական դատողություններն ա:

Հա բայց սաղ տարբերությունն էն ա, որ էս տեսական քննարկումը ոչ մի բանի չի բերելու։ Հիմա եթե մի տասը տարբերակ էլ առաջարկեցինք ինչո՞վ ա չափվում էդ հերիքը հարցին պատասխանելու համար, դրանից էդ հերիքը չափվելու գործիք չի ստեղծվելու։ Մի տեսակ ոչ մի տեղ չտանող քննարկումներ են։

Իսկ մենակ տեսական դատողությունների վրա հիմնված գիտաֆանտաստիկան սովորաբար միջակություն ա։

Sagittarius
27.06.2017, 23:46
Հա բայց սաղ տարբերությունն էն ա, որ էս տեսական քննարկումը ոչ մի բանի չի բերելու։ Հիմա եթե մի տասը տարբերակ էլ առաջարկեցինք ինչո՞վ ա չափվում էդ հերիքը հարցին պատասխանելու համար, դրանից էդ հերիքը չափվելու գործիք չի ստեղծվելու։ Մի տեսակ ոչ մի տեղ չտանող քննարկումներ են։

Իսկ մենակ տեսական դատողությունների վրա հիմնված գիտաֆանտաստիկան սովորաբար միջակություն ա։

ուզում ես ասել, տեսական գիտությունը ոչ մի բան չի բերու՞մ: Սխալվում ես:
Եթե նկատի ունես մեր՝ ստեղի տեսական քննարկումները բան չի բերում: Է, հա. ինչպես մնացած բոլոր թեմաների...

ստեղ ստոպ, արյուն ա թամվելու :)) բայց էտ արդեն ուրիշ թեմա ա

StrangeLittleGirl
27.06.2017, 23:57
ուզում ես ասել, տեսական գիտությունը ոչ մի բան չի բերու՞մ: Սխալվում ես:
Եթե նկատի ունես մեր՝ ստեղի տեսական քննարկումները բան չի բերում: Է, հա. ինչպես մնացած բոլոր թեմաների...

ստեղ ստոպ, արյուն ա թամվելու :)) բայց էտ արդեն ուրիշ թեմա ա
Չէ, դա նկատի չունեմ։
Նկատի ունեմ՝ այլմոլորակայինների մասին տեսությունները ոչ մի բանի չեն բերում, քանի դեռ տեխնիկապես հնարավոր չի իրանց հայտնաբերելը կամ տեխնիկապես հնարավոր չի պատասխանները ստուգելը։ Ընդամենը մտավարժանք ա կամ էլիտար կայֆ։

Նայի, եթե դասական գիտական մեթոդով առաջնորդվենք, ուրեմն Ֆերմիի պարադոքսին պատասխանելու հաջորդ քայլը պիտի լիներ որևէ մեթոդ գործածել պատասխաններից մեկը ստուգելու համար։ Բայց էս պահին մեթոդ չկա։ Որտեղի՞ց այլմոլորակային բռնենք, որ հարցնենք՝ ինչու չեն գալիս։

Վիշապ
28.06.2017, 04:35
Մենք սաղս այլմոլորակային ենք, այն է՝ եկվոր ենք Երկրի վրա: Ու գալիս ենք ծննդով, հեռանում ենք մահվամբ:
Կամ էլ՝ մենք սաղս Տիեզերք, կամ լավ, քարը պայթի տրաքի՝ Երկիր կենդանի օրգանիզմի մասնիկներն ենք ու ամեն մեկս մեր դերը ունենք:
Օրինակ մարդու օրգանիզմում լյարդի բջիջները ինչի՞ չեն հանդիպում սրտին բջիջներին: Կամ էլ հարց՝ հանդիպեն, որ ի՞նչ անեն :Ճ
Ուրիշ հարց, ասենք այլմոլորակայինները եկան մեզ գտան, կամ մենք գտանք այլ այլմոլորակայինների ու ապացուցեցինք, որ տիեզերքում մենակ չենք: Ջոկում ե՞ք էդ դատարկ հետաքրքրությունը բավարարելը ինչքան թանկ կարող ա մեր վրա նստի :Ճ

StrangeLittleGirl
29.06.2017, 15:21
ՆԱՍԱ-ն էլ չորով հերքել ա (https://www.washingtonpost.com/news/speaking-of-science/wp/2017/06/26/someone-made-a-ridiculous-video-about-nasa-finding-aliens-news-outlets-took-the-bait/?utm_term=.c55205aeda0a)

Sagittarius
29.06.2017, 15:34
իսկ էտ ընթացքում Spacex-ը ռակետ թռցնել ու հետբերելը սովորական բան ա դարձնում՝

https://www.theverge.com/2017/6/25/15870934/spacex-second-launch-weekend-rocket-landing-success-falcon-9-landing

Տրիբուն
29.06.2017, 19:13
ՆԱՍԱ-ն էլ չորով հերքել ա (https://www.washingtonpost.com/news/speaking-of-science/wp/2017/06/26/someone-made-a-ridiculous-video-about-nasa-finding-aliens-news-outlets-took-the-bait/?utm_term=.c55205aeda0a)

Բայց նայի հենց իրանք են ասում, թե ինչքան աֆտարիտետնի լրատվամիջոց ա հղում արել անանիմոսի էտ վիդեոյին ու տարածել ․․․ the Independent, Newsweek ․․

StrangeLittleGirl
29.06.2017, 20:36
Բայց նայի հենց իրանք են ասում, թե ինչքան աֆտարիտետնի լրատվամիջոց ա հղում արել անանիմոսի էտ վիդեոյին ու տարածել ․․․ the Independent, Newsweek ․․

Հա բայց նորություն չի, որ էդ աֆտարիտետները տուֆտելուց լավ են։ Սիրիայի պատերազմի լուսաբանումը վկա։

Արամ
09.10.2017, 00:05
Ժող ձեր գրառումները կարդացի, ոնց որ մեր աշխարհի վիրտուալության մասին կարծիք չկար գրած։ Ինձ թվում ա, էդ ավելի մեծ խնդիր ա մեր համար, քան այլմոլորակային լինել/չլինելը։ Սրա մասին ընդհանրապես ակումբում թեմա կա՞։

Արէա
09.10.2017, 07:53
Ժող ձեր գրառումները կարդացի, ոնց որ մեր աշխարհի վիրտուալության մասին կարծիք չկար գրած։ Ինձ թվում ա, էդ ավելի մեծ խնդիր ա մեր համար, քան այլմոլորակային լինել/չլինելը։ Սրա մասին ընդհանրապես ակումբում թեմա կա՞։

Ուստեքը խոսում են էս թեմայով.


https://www.youtube.com/watch?v=q6j5TFE_iCk

Իմ կարծիքով, չնայած որ աշխարհի վիրտուալության թեման բավականին հետաքրքիր մտավարժանք ա, բայց համարյա նույնքան պրիմիտիվ տեսակետ ա, ինչքան փղերի վրայի երկիրը, կամ կավից մարդ սարքելը։

Sagittarius
09.10.2017, 23:39
Ժող ձեր գրառումները կարդացի, ոնց որ մեր աշխարհի վիրտուալության մասին կարծիք չկար գրած։ Ինձ թվում ա, էդ ավելի մեծ խնդիր ա մեր համար, քան այլմոլորակային լինել/չլինելը։ Սրա մասին ընդհանրապես ակումբում թեմա կա՞։

Էտ թեմային Դագլաս Ադամսը վաղուց ա անդրադարձել ու ապացուցել, որ եկիր մոլորակը ու մարդկությունը այլմոլորակային մկների լաբարատոր փորձ ա:

Sagittarius
09.10.2017, 23:41
ps. spacex-ը էլի ռակետ հետ բերեց էսօր