Գալաթեա
17.04.2014, 17:58
Մի լքիր դու ինձ
Տրանզիստորներից մեկը վնասված էր, ճիշտ էր ենթադրել: Երբ հաճախորդը զանգով ասաց, որ “բուֆեռից” ձայն չի գալիս, առաջին կասկածը դա էր:
Բջջայինը զնգաց: Էկրանի նկարն Ալեքսն էր՝ դիտմամբ շաշացրած աչքերով:
- Հա:
- Մի ժամ ունես, չէ՞, -Ալեքսի ձայնն աղմուկի միջից էր գալիս, - տղերքով նստած ենք: Արի:
- Կփորձեմ,- ասաց՝ հզորացուցիչի կափարիչը տեղը դնելով, բայց պտուտակները չձգելով. միևնույն է՝ տանը նորից քանդելու էր: Կարևորը՝ փոշի չլցվի:
- Փորձել չկա, վեր կաց արի:
- Հիմա հաճախորդի տանն եմ, հետո էլ ռադիոխանութ պետք է մտնեմ, Ալ, մաս կա առնելու,- Սուրենը գիտեր՝ Ալեքսը սիրում էր, երբ ընկերներն իրեն Ալ էին ասում: Դեմքի վրայի սպին էլ իր հերթին նպաստում էր, որ սիրած ֆիլմի հերոսն զգա իրեն:
- Խանութից դուրս գալուց կզանգեմ, - ասաց ու անջատեց հեռախոսը:
- Յա, Սուրո ջան, բարև, բա էս ո՞ւր ես, - ռադիոմասերի խանութի վաճառողն ամեն անգամ այնպես էր դիմավորում, ասես վերջին անգամ մեկ տարի առաջ էր տեսել, ոչ թե ամենաշատը մի երեք-չորս օր:
- Թրաշդ շեկացել է, - Սուրենն էլ ամեն անգամ փորձում էր ինչ-որ բան ասել, որը կստիպեր վաճառողին ժպտալ: Վճռապես որոշել էր, որ մի օր հասկանալու է, թե ինչ գույնի են Թելմանի ատամները:
Թելմանը պահանջվող տրանզիստորները դրեց փոքրիկ տոպրակի մեջ, մեկնեց Սուրենին ու մի թեթև բարձրացրեց վերին շուրթի աջ անկյունը: Այդ օրվա՝ ժպիտի համար տված կռիվը կարելի էր համարել ավարտված:
Հեռախոսը նորից զնգաց: Էկրանին նկար չհայտնվեց, միայն զանգողի անունը գրվեց:
- Հա, մամ:
- Չանցավ գլխիս ցավը, Սուրեն, չի օգնում դեղը:
- ճնշումի ցավ է ուրեմն մամ, դարակի վրա է “Էնապ Հաշը”: Ջուր էլ եմ թողել:
- Բայց ես ի՞նչ իմանամ, որ ճնշումս է, Սուրեն, դո՞ւ ինչ գիտես, որ ճնշումս է:
- Մամ, որովհետև օրվա էս ժամին ճնշումդ միշտ էլ բարձրանում է...
- Իսկ եթե ճնշումս չի՞, ճնշումի դեղը խմեմ՝ ի՞նչ լինի հետս: Արի չափի ճնշումս, Սուրեն:
- Հիմա չեմ կարող, մամ:
- Ի՞նչ ունես ավելի կարևոր, պրիբորներդ հետդ բեր, նստի տանդ, գործդ արա:
- Ալեքսը...
- Մեռնում եմ Սուրեն, աչքերս սևանում են էս գլխացավից...
- Գալիս եմ, մամ...
Նայեց հեռախոսի վրայի ժամացույցին: Կհասցնեն:
Հավաքեց հեռախոսի համարն ու մոտեցրեց ականջին:
- Ա՞ն, - ինչպես միշտ՝ սիրտը սկսեց արագ աշխատել:
- Հա, Սուր,- Աննայի ձայնը ժպտում էր:
- Մոտենա՞մ:
- Հա, հենց հիմա դուրս եմ գալիս:
Սուրենի մեքենան մինչև վերջին, ամենափոքր անկյունը լցվեց Աննայով: Աննայի աչքերով, շուրթերով, տաք մաշկով ու փափուկ ձայնով՝ անգամ երբ պարզապես լուռ նայում էր Սուրենին:
- Ոնց ես, Ան:
- Լավ եմ, Սուր:
- Նոր շեֆիդ ստացա՞ր:
- Չէ դեռ, մի նոր դեմք կա, նախարարի բաջանաղի տղան, ասում են՝ իրեն են բերելու:
- Մի անգամ էլ կասե՞ս բաջանաղ:
- Ինչի՞ Սուր, - Աննան զնգուն ծիծաղեց:
- Շատ սեքսի է մոտդ ստացվում:
Սուրենը մեքենան այնքան դանդաղ էր քշում, որ անգամ ամենահամբերատար վարորդները ձեռքները «սիգնալներին» դրած վազանցում էին իրեն ու, ըստ խոսուն հայացքների ու բերանների արտահայտիչ ծռծռման՝ հայհոյում երկնաքեր հայհոյանքներով: Իսկ Սուրենին մեկ էր: Սովոր էր: Դրանք իր 15 րոպեներն էին: Իր ու Աննայի րոպեները:
Աննայենց տունն իր գործի տեղից, մեքենայով գնալու դեպքում, հինգ րոպե հեռավորության վրա էր: Ձգած տասնհինգ րոպեն ինչպես միշտ վերջացավ ասես տասնհինգ վայրկյանում:
Սուրենը մեքենան փողոցին նայող շենքի կամարի տակով մտցրեց Աննայենց բակ: Աննան չհարցրեց՝ ինչպես է Սուրենի մայրը, վաղուց արդեն չէր հարցնում: Չխնդրեց բարևել: Սուրենին վերև չհրավիրեց: Պարզապես նայում էր նրան ու ժպտում: Անխոս:
Համբույրը տաք էր ու երկար սպասված: Ուղիղ քսանչորս ժամ: Աննայի մազերի բույրը գժվեցնում էր: Սուրենը, չդադարելով համբույրները, ինքն էլ չզգաց ինչպես, իջավ մինչև Աննայի պարանոցը: Աղջկա մարմնով անցած սարսուռն այնքան ուժեղ ու շոշափելի էր, որ Սուրենին թվաց՝ շուրթերին էլեկտրական հոսանք դիպավ:
- Սուր....
Սուրենը քիթը կպցրեց Աննայի պարանոցի մաշկին ու խորը շնչեց նրա հոտն ու ջերմությունը:
- Խնդրում եմ... համ դու ես մեղք, համ էլ ես,- Աննայի այտերը վառվում էին:
Սուրենն Աննայի բլուզի տակ գովելի արագությամբ հայտնված ձեռքը չուզենալով հետ քաշեց ու հետ ընկնելով նստարանին՝ փորձեց հանդարտեցնել թփրտացող սիրտը:
- Ներիր...
- Կխոսենք երեկոյան:
Սուրենը ևս հինգ րոպե սպասեց Աննայենց բակում՝ մինչև արյունը դադարեց եռալ երակներում ու մատների թմրությունն անցավ:
Մայրը, համոզվելով որ իսկապես ճնշում ուներ, խմեց Սուրենի տված դեղն ու պահանջեց միացնել հեռուստացույցը:
- Ո՞ր ալիքը, մամ:
- Ինչ-որ ռուսական բան:
- Ո՞րը:
- Մեկ է:
- Գնում եմ սենյակս գործ անեմ, մամ, մինչև ճաշը բերեմ:
- Դուռդ չփակես: Կանչում-կանչում եմ՝ չես լսում:
- Հա մամ:
- Պուլտը տվեցի՞ր:
- Կողքդ դրված է:
Սուրենի սենյակը նաև իր արհեստանոցն էր: Ամեն տեղ լարեր, սարքավորումների մասեր, հին, կասետային մագնիտոֆոններ, որոնց տերերը նոստալգիկ մղումներից ելնելով ուզում էին իրենց տարեկից սարքավորումները նորից աշխատեն՝ անկախ նրանից, որ վերջին անգամ քսանհինգ տարի առաջ էին ժապավենով ձայներիզը ութանկյուն մատիտով հետուառաջ տվել:
Հեռախոսն էր:
- Հա Ալ:
- Չեկար էլի:
- Մաման լավ չէր:
Ալեքսը չարձագանքեց:
- Բենոն կա՞ր:
- Հա, վերջում եկավ: Ճիշտ էին տեսնողներն ասում, եղած հատուկենտ մազերն էլ թափվել էին: Աննային տարա՞ր տուն:
- Հա: Բարևում էր քեզ:
- Սուտ, - Ալեքսը հաստատ ժպտում էր:
- Մտքում էր բարևում:
***
Սուրենի մայրն արդեն քսանչորս տարի է՝ հիվանդ էր: Հայրը մահացել էր, երբ վեց տարեկան երեխա էր: Մայրը՝ սրտի և ուղեղի կաթվածի պատճառով անկողնային հիվանդ դարձավ՝ Սուրենին տասներեք տարի մենակ մեծացնելուց հետո: Հիմա էլ՝ Սուրենն էր իրեն պահում:
Քառասուներեք տարեկան: Սուրենը չէր հավատում երբեմն, որ արդեն քառասունն անց է: Ամեն անգամ, երբ իրեն թույլ էր տալիս մտածել այդ մասին, վրա էր տալիս այն միտքը, որ կյանքն ավարտված է: Ու ամեն անգամ այդ միտքը գրողի ծոցն էր գնում, երբ հիշում էր, որ Աննան կա իր կյանքում: Սիրում էր երազել, այն օրվա մասին, երբ Աննան կմտնի այս տուն՝ որպես տանտիրուհի ու իր լույսով ու պայծառությամբ կլցնի այն: Երազում էր... ու իրեն ստիպելով սովորեցրել էր այդ երազանքների պահին չհիշել իր մոր մասին: Այդ տարածքը միայն իրեն ու Աննայինն էր: Այնտեղ ինքը երջանիկ էր ու ազատ:
***
- Մամ, եկա,- Սուրենը բանալիները կախեց հատուկ մեխից ու անցավ խոհանոց՝ մոր համար նախորդ օրը պատրաստած ոսպով ու բրնձով փլավը տաքացնելու:
Մայրը չարձագանքեց:
Սուրենը նայեց ժամացույցին: Ցերեկվա քնի ժամն արդեն լրացել էր: Խոժոռվեց: Էլի գանգատվելու է, որ զոռով արթնացրեց իրեն:
Քիչ անց փլավի ափսեով, մանր կտրտած հացով ու իր եփած խնձորի կոմպոտով բեռնավորված բացովի ոտքերով սկուտեղը ձեռքին մտավ հյուրասենյակ, ուր մոր մահճակալն էր՝ հեռուստացույցի դիմաց:
Հետո երկար մտածում էր այդ մասին, վերլուծում, բայց այդպես էլ՝ չէր հասկանում՝ ինչպե՞ս միանգամից գլխի ընկավ կատարվածը: Ախր ընդամենը քնածի տեսք ուներ: Ոչ աչքերն էին բաց, ոչ բերանը: Պարզապես անշարժ էր:
Հոգեհանգիստն ու թաղումն անցան ասես երազի մեջ: Ալեքսի անպակաս օգնությամբ դիահերձարանից թաղման բյուրո, թաղման բյուրոյից գերեզմանոց, գերեզմանոցից տուն վազվզոցների արանքում մոր հեռավոր բարեկամնեերն էին երբեմն երևում, հարևանները, Աննայի տաք ձեռքն էր զգում իր ափի մեջ ու թաց աչքերը հիշում: Ու մայրը՝ պառկած, սառած, դեմքի մաշկը դեղնած: Նայում էր ու չեր հավատում, որ մայրն իրենից ոչինչ չի ուզում իր դժգոհ ձայնով, ոչնչից չի գանգատվում: Որ էլ չի գոռա, որ սենյակի դուռը բաց պահի, լողացնելիս ջուրը շատ տաք չանի, չհամարձակվի մարդ բերել “իր տունը”, հատկապես՝ եթե այդ մարդը կին է, չհամարձակվի իր ասած ժամից ուշ գա տուն, պետք եղած դեպքում գիշերն արթուն մնա, իր կողքին նստած...
Չէր հասկանում ինչու, բայց շունչը կտրվում էր, ու սենյակում լցված մարդկանց բազմությունը կապ չուներ դրա հետ:
***
Սուրենը պառկած էր մոր անկողնու վրա, որ համառորեն հրաժարվել էր հյուրասենյակից տանել՝ բանի տեղ չդնելով Ալեքսի հորդորները, ու չտեսնող հայացքով նայում էր առաստաղին: Չէր հասկանում՝ ինչ է հետը կատարվում: Գլխում կամ անտակ լռություն էր կամ ոռնացող աղմուկ, որի մեջ դադարել էր կապկցված մտքեր լսել:
Սթափվեց դռան թակոցից: Վեր կենալիս նայեց ձայնը կտրած բջջայինին. Աննան էր զանգել, վեց անգամ:
Նա կանգնել էր դռան առաջ և ժպիտի ու սիրով լցված խղճահարության խառնուրդով նայում էր Սուրենին:
- Բարև, Սուր, - կիսաձայն ասաց:
Սուրենը լուռ նայում էր:
Աննան հազիվ նկատելի շարժում արեց՝ առաջ գալու: Սուրենը տեղից չշարժվեց:
- Սո՞ւր...
- Ան, չգաս էլ էստեղ:
- Սուր...
- Խնդրում եմ Ան... չգաս էստեղ:
Սուրենը փակեց դուռը, մեկ անգամ պտտեցրեց բանալին և դանդաղ քայլերով մոտեցավ մոր անկողնուն:
Իրեն ստիպելով չնայել դռանը ու վիրավոր գազանի պես չգոռալ՝ պառկեց անկողնու վրա, շոշափելով գտավ հեռակառավարման վահանակն ու միացրեց հեռուստացույցը:
- Ինչ-որ ռուսական բան...- մրմրջաց քթի տակ:
Տրանզիստորներից մեկը վնասված էր, ճիշտ էր ենթադրել: Երբ հաճախորդը զանգով ասաց, որ “բուֆեռից” ձայն չի գալիս, առաջին կասկածը դա էր:
Բջջայինը զնգաց: Էկրանի նկարն Ալեքսն էր՝ դիտմամբ շաշացրած աչքերով:
- Հա:
- Մի ժամ ունես, չէ՞, -Ալեքսի ձայնն աղմուկի միջից էր գալիս, - տղերքով նստած ենք: Արի:
- Կփորձեմ,- ասաց՝ հզորացուցիչի կափարիչը տեղը դնելով, բայց պտուտակները չձգելով. միևնույն է՝ տանը նորից քանդելու էր: Կարևորը՝ փոշի չլցվի:
- Փորձել չկա, վեր կաց արի:
- Հիմա հաճախորդի տանն եմ, հետո էլ ռադիոխանութ պետք է մտնեմ, Ալ, մաս կա առնելու,- Սուրենը գիտեր՝ Ալեքսը սիրում էր, երբ ընկերներն իրեն Ալ էին ասում: Դեմքի վրայի սպին էլ իր հերթին նպաստում էր, որ սիրած ֆիլմի հերոսն զգա իրեն:
- Խանութից դուրս գալուց կզանգեմ, - ասաց ու անջատեց հեռախոսը:
- Յա, Սուրո ջան, բարև, բա էս ո՞ւր ես, - ռադիոմասերի խանութի վաճառողն ամեն անգամ այնպես էր դիմավորում, ասես վերջին անգամ մեկ տարի առաջ էր տեսել, ոչ թե ամենաշատը մի երեք-չորս օր:
- Թրաշդ շեկացել է, - Սուրենն էլ ամեն անգամ փորձում էր ինչ-որ բան ասել, որը կստիպեր վաճառողին ժպտալ: Վճռապես որոշել էր, որ մի օր հասկանալու է, թե ինչ գույնի են Թելմանի ատամները:
Թելմանը պահանջվող տրանզիստորները դրեց փոքրիկ տոպրակի մեջ, մեկնեց Սուրենին ու մի թեթև բարձրացրեց վերին շուրթի աջ անկյունը: Այդ օրվա՝ ժպիտի համար տված կռիվը կարելի էր համարել ավարտված:
Հեռախոսը նորից զնգաց: Էկրանին նկար չհայտնվեց, միայն զանգողի անունը գրվեց:
- Հա, մամ:
- Չանցավ գլխիս ցավը, Սուրեն, չի օգնում դեղը:
- ճնշումի ցավ է ուրեմն մամ, դարակի վրա է “Էնապ Հաշը”: Ջուր էլ եմ թողել:
- Բայց ես ի՞նչ իմանամ, որ ճնշումս է, Սուրեն, դո՞ւ ինչ գիտես, որ ճնշումս է:
- Մամ, որովհետև օրվա էս ժամին ճնշումդ միշտ էլ բարձրանում է...
- Իսկ եթե ճնշումս չի՞, ճնշումի դեղը խմեմ՝ ի՞նչ լինի հետս: Արի չափի ճնշումս, Սուրեն:
- Հիմա չեմ կարող, մամ:
- Ի՞նչ ունես ավելի կարևոր, պրիբորներդ հետդ բեր, նստի տանդ, գործդ արա:
- Ալեքսը...
- Մեռնում եմ Սուրեն, աչքերս սևանում են էս գլխացավից...
- Գալիս եմ, մամ...
Նայեց հեռախոսի վրայի ժամացույցին: Կհասցնեն:
Հավաքեց հեռախոսի համարն ու մոտեցրեց ականջին:
- Ա՞ն, - ինչպես միշտ՝ սիրտը սկսեց արագ աշխատել:
- Հա, Սուր,- Աննայի ձայնը ժպտում էր:
- Մոտենա՞մ:
- Հա, հենց հիմա դուրս եմ գալիս:
Սուրենի մեքենան մինչև վերջին, ամենափոքր անկյունը լցվեց Աննայով: Աննայի աչքերով, շուրթերով, տաք մաշկով ու փափուկ ձայնով՝ անգամ երբ պարզապես լուռ նայում էր Սուրենին:
- Ոնց ես, Ան:
- Լավ եմ, Սուր:
- Նոր շեֆիդ ստացա՞ր:
- Չէ դեռ, մի նոր դեմք կա, նախարարի բաջանաղի տղան, ասում են՝ իրեն են բերելու:
- Մի անգամ էլ կասե՞ս բաջանաղ:
- Ինչի՞ Սուր, - Աննան զնգուն ծիծաղեց:
- Շատ սեքսի է մոտդ ստացվում:
Սուրենը մեքենան այնքան դանդաղ էր քշում, որ անգամ ամենահամբերատար վարորդները ձեռքները «սիգնալներին» դրած վազանցում էին իրեն ու, ըստ խոսուն հայացքների ու բերանների արտահայտիչ ծռծռման՝ հայհոյում երկնաքեր հայհոյանքներով: Իսկ Սուրենին մեկ էր: Սովոր էր: Դրանք իր 15 րոպեներն էին: Իր ու Աննայի րոպեները:
Աննայենց տունն իր գործի տեղից, մեքենայով գնալու դեպքում, հինգ րոպե հեռավորության վրա էր: Ձգած տասնհինգ րոպեն ինչպես միշտ վերջացավ ասես տասնհինգ վայրկյանում:
Սուրենը մեքենան փողոցին նայող շենքի կամարի տակով մտցրեց Աննայենց բակ: Աննան չհարցրեց՝ ինչպես է Սուրենի մայրը, վաղուց արդեն չէր հարցնում: Չխնդրեց բարևել: Սուրենին վերև չհրավիրեց: Պարզապես նայում էր նրան ու ժպտում: Անխոս:
Համբույրը տաք էր ու երկար սպասված: Ուղիղ քսանչորս ժամ: Աննայի մազերի բույրը գժվեցնում էր: Սուրենը, չդադարելով համբույրները, ինքն էլ չզգաց ինչպես, իջավ մինչև Աննայի պարանոցը: Աղջկա մարմնով անցած սարսուռն այնքան ուժեղ ու շոշափելի էր, որ Սուրենին թվաց՝ շուրթերին էլեկտրական հոսանք դիպավ:
- Սուր....
Սուրենը քիթը կպցրեց Աննայի պարանոցի մաշկին ու խորը շնչեց նրա հոտն ու ջերմությունը:
- Խնդրում եմ... համ դու ես մեղք, համ էլ ես,- Աննայի այտերը վառվում էին:
Սուրենն Աննայի բլուզի տակ գովելի արագությամբ հայտնված ձեռքը չուզենալով հետ քաշեց ու հետ ընկնելով նստարանին՝ փորձեց հանդարտեցնել թփրտացող սիրտը:
- Ներիր...
- Կխոսենք երեկոյան:
Սուրենը ևս հինգ րոպե սպասեց Աննայենց բակում՝ մինչև արյունը դադարեց եռալ երակներում ու մատների թմրությունն անցավ:
Մայրը, համոզվելով որ իսկապես ճնշում ուներ, խմեց Սուրենի տված դեղն ու պահանջեց միացնել հեռուստացույցը:
- Ո՞ր ալիքը, մամ:
- Ինչ-որ ռուսական բան:
- Ո՞րը:
- Մեկ է:
- Գնում եմ սենյակս գործ անեմ, մամ, մինչև ճաշը բերեմ:
- Դուռդ չփակես: Կանչում-կանչում եմ՝ չես լսում:
- Հա մամ:
- Պուլտը տվեցի՞ր:
- Կողքդ դրված է:
Սուրենի սենյակը նաև իր արհեստանոցն էր: Ամեն տեղ լարեր, սարքավորումների մասեր, հին, կասետային մագնիտոֆոններ, որոնց տերերը նոստալգիկ մղումներից ելնելով ուզում էին իրենց տարեկից սարքավորումները նորից աշխատեն՝ անկախ նրանից, որ վերջին անգամ քսանհինգ տարի առաջ էին ժապավենով ձայներիզը ութանկյուն մատիտով հետուառաջ տվել:
Հեռախոսն էր:
- Հա Ալ:
- Չեկար էլի:
- Մաման լավ չէր:
Ալեքսը չարձագանքեց:
- Բենոն կա՞ր:
- Հա, վերջում եկավ: Ճիշտ էին տեսնողներն ասում, եղած հատուկենտ մազերն էլ թափվել էին: Աննային տարա՞ր տուն:
- Հա: Բարևում էր քեզ:
- Սուտ, - Ալեքսը հաստատ ժպտում էր:
- Մտքում էր բարևում:
***
Սուրենի մայրն արդեն քսանչորս տարի է՝ հիվանդ էր: Հայրը մահացել էր, երբ վեց տարեկան երեխա էր: Մայրը՝ սրտի և ուղեղի կաթվածի պատճառով անկողնային հիվանդ դարձավ՝ Սուրենին տասներեք տարի մենակ մեծացնելուց հետո: Հիմա էլ՝ Սուրենն էր իրեն պահում:
Քառասուներեք տարեկան: Սուրենը չէր հավատում երբեմն, որ արդեն քառասունն անց է: Ամեն անգամ, երբ իրեն թույլ էր տալիս մտածել այդ մասին, վրա էր տալիս այն միտքը, որ կյանքն ավարտված է: Ու ամեն անգամ այդ միտքը գրողի ծոցն էր գնում, երբ հիշում էր, որ Աննան կա իր կյանքում: Սիրում էր երազել, այն օրվա մասին, երբ Աննան կմտնի այս տուն՝ որպես տանտիրուհի ու իր լույսով ու պայծառությամբ կլցնի այն: Երազում էր... ու իրեն ստիպելով սովորեցրել էր այդ երազանքների պահին չհիշել իր մոր մասին: Այդ տարածքը միայն իրեն ու Աննայինն էր: Այնտեղ ինքը երջանիկ էր ու ազատ:
***
- Մամ, եկա,- Սուրենը բանալիները կախեց հատուկ մեխից ու անցավ խոհանոց՝ մոր համար նախորդ օրը պատրաստած ոսպով ու բրնձով փլավը տաքացնելու:
Մայրը չարձագանքեց:
Սուրենը նայեց ժամացույցին: Ցերեկվա քնի ժամն արդեն լրացել էր: Խոժոռվեց: Էլի գանգատվելու է, որ զոռով արթնացրեց իրեն:
Քիչ անց փլավի ափսեով, մանր կտրտած հացով ու իր եփած խնձորի կոմպոտով բեռնավորված բացովի ոտքերով սկուտեղը ձեռքին մտավ հյուրասենյակ, ուր մոր մահճակալն էր՝ հեռուստացույցի դիմաց:
Հետո երկար մտածում էր այդ մասին, վերլուծում, բայց այդպես էլ՝ չէր հասկանում՝ ինչպե՞ս միանգամից գլխի ընկավ կատարվածը: Ախր ընդամենը քնածի տեսք ուներ: Ոչ աչքերն էին բաց, ոչ բերանը: Պարզապես անշարժ էր:
Հոգեհանգիստն ու թաղումն անցան ասես երազի մեջ: Ալեքսի անպակաս օգնությամբ դիահերձարանից թաղման բյուրո, թաղման բյուրոյից գերեզմանոց, գերեզմանոցից տուն վազվզոցների արանքում մոր հեռավոր բարեկամնեերն էին երբեմն երևում, հարևանները, Աննայի տաք ձեռքն էր զգում իր ափի մեջ ու թաց աչքերը հիշում: Ու մայրը՝ պառկած, սառած, դեմքի մաշկը դեղնած: Նայում էր ու չեր հավատում, որ մայրն իրենից ոչինչ չի ուզում իր դժգոհ ձայնով, ոչնչից չի գանգատվում: Որ էլ չի գոռա, որ սենյակի դուռը բաց պահի, լողացնելիս ջուրը շատ տաք չանի, չհամարձակվի մարդ բերել “իր տունը”, հատկապես՝ եթե այդ մարդը կին է, չհամարձակվի իր ասած ժամից ուշ գա տուն, պետք եղած դեպքում գիշերն արթուն մնա, իր կողքին նստած...
Չէր հասկանում ինչու, բայց շունչը կտրվում էր, ու սենյակում լցված մարդկանց բազմությունը կապ չուներ դրա հետ:
***
Սուրենը պառկած էր մոր անկողնու վրա, որ համառորեն հրաժարվել էր հյուրասենյակից տանել՝ բանի տեղ չդնելով Ալեքսի հորդորները, ու չտեսնող հայացքով նայում էր առաստաղին: Չէր հասկանում՝ ինչ է հետը կատարվում: Գլխում կամ անտակ լռություն էր կամ ոռնացող աղմուկ, որի մեջ դադարել էր կապկցված մտքեր լսել:
Սթափվեց դռան թակոցից: Վեր կենալիս նայեց ձայնը կտրած բջջայինին. Աննան էր զանգել, վեց անգամ:
Նա կանգնել էր դռան առաջ և ժպիտի ու սիրով լցված խղճահարության խառնուրդով նայում էր Սուրենին:
- Բարև, Սուր, - կիսաձայն ասաց:
Սուրենը լուռ նայում էր:
Աննան հազիվ նկատելի շարժում արեց՝ առաջ գալու: Սուրենը տեղից չշարժվեց:
- Սո՞ւր...
- Ան, չգաս էլ էստեղ:
- Սուր...
- Խնդրում եմ Ան... չգաս էստեղ:
Սուրենը փակեց դուռը, մեկ անգամ պտտեցրեց բանալին և դանդաղ քայլերով մոտեցավ մոր անկողնուն:
Իրեն ստիպելով չնայել դռանը ու վիրավոր գազանի պես չգոռալ՝ պառկեց անկողնու վրա, շոշափելով գտավ հեռակառավարման վահանակն ու միացրեց հեռուստացույցը:
- Ինչ-որ ռուսական բան...- մրմրջաց քթի տակ: