Հավաքածու մրցույթ – 6. քվեարկություն և քննարկում:

[Դավիթ]

1. Սիփան-Շուրիկ

Երևան, 90-ականների վերջեր:
Մեր դիմացի շենքի չորրորդ հարկի մեկսենյականոց բնակարանը երկար դադարից հետո վերջապես կենվոր ունեցավ: Մի ուսանող տղա էր՝ Սյունիքի մարզի Անգեղակոթ գյուղից: Անունը Սիփան էր: Ասում էին՝ մի քանի անհաջող փորձից հետո ի վերջո կարողացել էր անվճար ընդունվել ԵՊՀ-ի մաթեմատիկայի և մեխանիկայի ֆակուլտետ ու այսուհետ այդ տանը վարձով պիտի ապրեր:
Բակում նրան համարյա բոլորը՝ հատկապես բակի զրուցարանի անբաժան մաս կազմող մի խումբ սևավոր արական սեռի ներկայացուցիչներ խիստ բացասաբար էին վերաբերվում: Սիփանն աշխատում էր նրանց հետ չշփվել, նույնիսկ մի հասարակ բարևից էր խուսափում: Ամեն օր թևի տակ ինչ-որ գծագրեր, գրքեր դրած՝ գալիս ու լուռ անց էր կենում, իսկ սևավորները՝ մասնավորապես նրանց միջից ամենաակտիվը՝ Նարեկը, ում ես մինչև ականջներիս ծայրը սիրահարված էի, երբեք առիթը բաց չէր թողնում՝ նրա հետևից քմծիծաղով գոռալու.
«Ա՛յ տղա Շուրիկ, բա Լիդան ո՞ւր ա… ակնոցներդ ո՞ւր են»:
Մի ընդհանուր քրքիջ էր լսվում ողջ բակում, հետո՝ լռություն: Ընդհատված խինդը վերսկսվում էր այն ժամանակ, երբ Շուրիկը նորից դուրս էր գալիս:
Սկզբից ինձ համար անընդունելի էր նրանց նմանատիպ պահվածքը, մինչև մի օր գիշերվա 4: 30-ին պատուհանից պատահաբար տեսա կիսախավարի մեջ անդադար սենյակի մի ծայրից մյուս ծայրն արագ-արագ գնացող-եկող Շուրիկին ու հասկացա, որ սևավորները զուր չեն նրան էդ օրը գցում: Նա տարօրինակ է և վերջ: Ու ընդհանրապես ո՞նց կարելի է էդպես տարվել էդ մաթեմատիկա կոչվածով: Մարդու «վերնահարկն» առնվազն կիսաքանդ պիտի լինի՝ մաթեմատիկայի մեջ այդքան խորանալու համար: Ատում էի հանրահաշիվն ու երկրաչափությունը:
Դպրոցի ավարտական քննություններիս մեկ տարի էր մնացել, ու եթե ես չավարտեի դպրոցը, միակ պատճառն այդ զզվելի մաթեմատիկան էր լինելու: Գրեթե ոչինչ չգիտեի: Վիճակս լուրջ էր: Մայրս էլ, խիստ մտահոգված, մի օր ասաց.
«Անի՛, ի՞նչ ա լինելու վերջդ, բարձրագույն տալ չես ուզում, գոնե խելքդ գլուխդ հավաքի, որ դպրոցդ ավարտես»:
«Կավարտեմ էլի, մա՛մ»,- հանգստացնում էի մորս:
Մի օր էլ թե.
Բալես, ես գիտեմ՝ ինչ կանենք. մեր դիմացի շենքում մի տղա կա վարձով ապրող, ասում են՝ մոզգ ա, մի քիչ յանը տարած ա, բայց ընտիր մաթեմ գիտի, արի կլինի՝ թող հետդ մի քիչ պարապի…անունն ի՞նչ էր…թու՜հ…. Ս-ով էր է… իրա պես տարօրինակ անուն էր:
Ս-ով չէր, Շ-ով էր, մա՛մ, Շուրիկի հետ ես, գիտեմ, ու արի կլինի՝ թեման փակենք: Ո՛չ մի Շուրիկ, ո՛չ մի մաթեմ,- արդեն հունից դուրս եկած ու խիստ տոնով ասացի՝ պատկերացնելով Նարեկի դեմքի արտահայտությունը, երբ իմանա, որ Շուրիկն իմ «դասատուն» է: Նրա հետ լինելու բոլոր շանսերս միանգամից հողին կհավասարվեին:
Նկատեցի՝ մայրս ինձնից նեղացավ:
Հաջորդ առավոտ դպրոց գնացի: Հանրահաշվի ուսուցչուհին գրատախտակի մոտ կանչեց՝ երկրաչափական պրոգրեսիա լուծելու: Չստացվեց: Գլխիկոր տեղս նստեցի: Ուսուցչուհուս կողմից հերթական վիրավորանքն ու չավարտելու սպառնալիքը ստացա: Տուն եկա հոգեպես ջախջախված ու էն միտքը, որ մորս նեղացած եմ տեսնելու, ավելի էր հուսահատեցնում ինձ, բայց ի զարմանս ինձ, երբ դուռը բաց արեց, գլխի ընկա, որ ամենևին նեղացած չէ: Ի տարբերություն ինձ՝ ժպտում էր խորամանկ ու խորհրդավոր ժպիտով:
Անի՛, հյուր ունենք:
Էս վիճակիս ինձ մենակ հյուրն էր մնում պակաս, - բարձր ասացի:
Մայրս միանգամից նշան արեց, որ լուռ մնամ ու անցնեմ հյուրասենյակ: Մտա ներս: Օրվա հաջորդ ծանր հարվածը ստացա: Իմ մտնելուն պես՝ Սիփան-Շուրիկը վեր կացավ բազմոցից ու քաղաքավարի ձեռքը մեկնեց՝ ներկայանալով: Մեր անունները միմյանց ասելուց հետո այդքան չարչրկված «շատ հաճելի է» արտահայտությունը միայն նա արեց: Ես ուղղակի կեղծ ժպտացի:
Շփոթված ու մոլորված մկան նման՝ ընկա մորս լարած թակարդը: Գիտակցեցի, որ փախչելու ոչ մի տեղ չունեմ: Որոշվեց, որ պարապելու ենք շաբաթական երեք օր՝ առավոտյան կանուխ՝ նախքան դպրոց գնալս: Այդպես ինձ համար ապահով էր, քանի որ այդ ժամերին Նարեկը միշտ «լեթարգիական» քնով քնած էր լինում:
Մեկ ամիս էր՝ Սիփանը մեր տուն էր գալիս: Հասցրել էի բավականին բան սովորել: Այդ ընթացքում համոզվեցի, որ իրականում նա ոչ մի տարօրինակություն էլ չունի: Սովորական տղա է ՝ պարզապես չափից դուրս խելացի: Համոզվել էի նաև, որ հետաքրքիր ու հաճելի զրուցակից է, բայց այդ փաստն ընդունել ու առավել ևս մորս մոտ բարձրաձայնել չէի ուզում: Շուրիկով տարվել պետք չէ: Ինձ Նարեկն է հարկավոր:
Ավարտական քննությունների մեկնարկին մոտ երեք ամիս ժամանակ էր մնացել: Ամռան երեք երկար ու սաստիկ շոգ ամիսներ: Տանը պարապել այլևս չէր լինում: Մտածեցինք, որ ավելի լավ է՝ մեր թաղամասից հեռու մի այգում երեկոյան ժամերի հանդիպենք ու հենց էնտեղ էլ պարապենք: Իրարից առանձին էինք դուրս գալիս, որ սևավորս հանկարծ մեզ միասին չտեսներ:
Մի օր էլ այգում «ուսուցիչս» ինձ շատ անկեղծ գովեց.
Դու հիմա էնքան բան գիտես, որ հանգիստ բուհի ընդունելության քննություններին կարող ես մասնակցել և նույնիսկ՝ընդունվել:
Ծիծաղեցի: Իսկ նա միանգամայն լուրջ էր:
Դպրոցում արդեն այն աշակերտների ցուցակն էին ուզում, ովքեր ընդունելության քննություն պիտի հանձնեին: Վճռեցի՝ փորձել է պետք: Մի մղիչ ուժ դողդողացող ձեռքերով ցուցակում գրել տվեց՝ Անի Պետրոսյան:
Երբ նորությունը Սիփանին հայտնեցի, աչքերում փայլ տեսա: Մանկան պես ուրախությամբ լցվեց՝ նրբորեն դիպչելով ձեռքերիս: Ամբողջ մարմնովս միջատներ սկսեցին վազվզել, բայց հիշելով Նարեկին ու մտքումս մեր երկուսի համար կերտած ապագան՝ ձեռքերս շտապ հետ տարա:
Դպրոցի ավարտական քննությունները բարեհաջող անցան: Սպասվածից շատ ավելի բարձր ստացա: Ուրախ էի ես, ուրախ էր Սիփան-Շուրիկը: Հերթը ընդունելության քննություններինն էր:
Խառն ամբոխը ճեղքելով ՝ մի կերպ դուրս եկա քննասենյակից: Դրսում մայրս ու «ուսուցիչս» անհամբեր ինձ էին սպասում: Մոտեցա ու ասացի, որ լավ եմ գրել: Սիփանը խոսքը բերանումս կիսատ թողնելով՝ գրկեց ինձ.
Ա՛ն, տեսա՞ր… որ ասում էի՝ կարող ես:
Ժպտացի: Ու նորից այդ միջատները՝ այս անգամ ավելի խորքից, արագ-արագ սկսեցին այս ու այն կողմ գնալ: Էլի Նարեկը եկավ աչքիս առաջ: Մի տեսակ հոգնած ու տանջված տեսք ուներ, սակայն այս անգամ նա չդրդեց, որ Սիփանին հետ հրեմ: Հակառակը՝ նրա գրկախառնությանը փոխադարձաբար պատասխանեցի:
Մեկ ամիս անց ընդունվողների ցանկը փակցվեց ԵՊՀ-ի բակում: Ցանկում անունս գտանք: Երջանիկ էի ես, երջանիկ էր Սիփանը: Առանց վարանելու այգի գնացինք: Զբոսնել ու լիցքաթափվել էր պետք: Սիփան-Շուրիկը խնդրեց, որ աչքերս փակեմ:
«Երևի անակնկալ նվեր ունի»,- մտածեցի:
Երբ աչքերս փակեցի, լսողությունս մի քանի անգամ ուժեղացավ: Մեր երկուսի շնչառությունները միաձուլվեցին: Նրան ինձ շատ մոտ զգացի: Հետո շուրթերը դիպան իմ պիրկ ու լարված շուրթերին ու…. Նորից Նարեկը: Բայց այս անգամ ՝ մեռած: Հա՛, հենց ես էլ սպանել էի նրան…Ու երջանիկ էի:
Երբէև ներսումս բնակություն հաստատած միջատներն այդչափ արագ չէին վազվզել, ինչպես որ այդ օրը: Թեթևության զգացումով համակվեցի:

Առավոտ: 8: 30: Հանգնված-պատրաստ՝ նստած եմ անկողնուս վրա: Ձեռքիս մեր լուսանկարների ալբոմն է: Աչքերս խոնավ են: Անհանգիստ եմ: Հուզված եմ : Սիրտս սաստիկ արագ է բաբախում: Մտքերս խառն են:
Անսպասելի՝ նրա ձեռքի ափն ուսիս հայտնվեց: Տեղիցս վեր թռա, բայց չվախեցա: Գրկեց ինձ: Քանի՜ տարի էր անցել, սակայն միջատներս ամեն անգամ, կարծես առաջին անգամ ու նոր եռանդով էին անում իրենց գործը:
Աչքերս ցամաքեցրեց, գլուխս շոյեց, այնուհետ ժամացույցին նայելով՝ տեղից կտրուկ վեր բարձրացավ.
Ա՛ն, ուշացա՜նք, Վահեն արդեն պատրաստ ա չէ՞:

Մեր Վահեին, իմ ու Սիփանիս Վահեին այսօր առաջին անգամ դպրոց ենք տանում: Փոքրիկս քաղցրիկ ժպտում էր, բայց ես զգում էի, թե որքան երկյուղած ու շփոթված է: Դռան մոտ փամփլիկ այտերը համբուրեցի, փոքրիկ փողկապն ուղղեցի ու դուրս եկանք:
Բակի զրուցարանը լիքն էր սևավորներով: Նարեկն էլ էր էնտեղ: Սիփանս մոտեցավ, ձեռքով բարևեց նրանց: Նարեկի հետ մի երկու բառ փոխանակեցին / Նարեկը վերջերս ջանք ու եռանդ չէր խնայում Սիփանի հետ մտերմանալու համար/, ու նստեցինք մեքենան:
Հիմա եմ հասկանում, թե ինչքան երջանիկ եմ, որ Սիփանը հենց իմ Շուրիկն է: Ու խնդիրն այն չէ, որ Նարեկը ներկայումս սրա-նրա հաշվին սնվող պորտաբույծ է, որ կրթություն էդպես էլ չստացավ, որ առավոտից-երեկո զրուցարանում ժամանակ է սպանում թղթախաղով, իսկ Սիփանս ԵՊՀ-ի մաթեմատիկայի ու մեխանիկայի ֆակուլտետի՝ մաթեմատիկական անալիզի և ֆուկցիաների տեսության ամբիոնի վարիչ է, որ շուտով պրոֆեսորի կոչում է ստանալու, որ իր հալալ քրտինքով մեր շենքում բնակարան ձեռք բերել կարողացավ, որ խելացի է, որ հաջողակ է: Պատճառն այլ է: Սիփան-Շուրիկիս հաջողվեց կյանքիս ողջ ընթացքը փոխել, ապացուցել, որ եթե մարդու «վերնահարկը» լիքը չեղավ, մաթեմատիկայի մեջ խորանալ չի կարողանա: Հենց նա էր, որ օգնեց՝ վերագտնելու սեփական անձս: Նրա շնորհիվ է, որ ամեն օր հաճույքով եմ աշխատանքի գնում և վստահաբար կարող եմ ասել, որ պաշտում եմ մաթեմատիկան, աշակերտներիս, արածս գործը: Կարճ ասած՝ ունեմ երջանիկ լինելու ամենապատշաճ ու կարևոր առիթները՝ սիրող ամուսին և չքնաղ որդի, որի հայրը հենց իմ Սիփան-Շուրիկն է:

[Դավիթ]

2. Սովորական պատմություն


Տիկին Վարսիկից վախենում էր ողջ մուտքը: Մի քանի հոգի էլ՝ կողքի մուտքերից: Բառիս բուն իմաստով՝ շան պես դողում էին, հատկապես երեխաները: Որ հարցնեիր, ոչ ոք չէր կարողանա հոդաբաշխ բացատրել ահուդողի պատճառը, բայց փաստը մնում էր փաստ: Եթե աստիճաններով իջնելիս կամ բարձրանալիս էին լինում ու տիկին Վարսիկի հարկ հասնելիս նրա դռան հետևից լսում էին բանալիների զնգզնգոցը, կայծակի պես սուրում էին ներքև կամ վերև` անկախ ֆիզիկական կարողություններից, մեկ-մեկ էլ՝ վախից նախօրոք վերցրած ուղղությունը խառնելով: Շենքը վեց հարկանի էր, թարսի պես վերելակ չկար, տիկին Վարսիկն էլ երրորդ հարկում էր ապրում: Կիսաշշուկ խոսք էր պտտվում, որ այն չարաբաստիկ օրը, մոտ հինգուկես տարի առաջ, կահույքագործ Դերենիկը ոչ թե միամիտ, այլ վախից էր ոտքը ոլորել՝ փորձելով ծլկել բացվող դռան առջևից ու աստիճաններից գլխիվայր գլորվել էր ներքև: Դերենիկի ընտանիքը շենքից տեղափոխվեց թաղումից ընդամենը երկու շաբաթ հետո: Առավոտյան շուտ էին հեռացել, առանց որևէ մեկին զգուշացնելու:
Նրա տուն ոչ ոք չէր գալիս: Հարևանները, հներից, միայն մի դեպք էին հիշում. շատ տարիներ առաջ բանվորական հագուստով երկու երիտասարդի տեսել էին առավոտյան ժամը ութի կողմերը մուտքից դուրս գալուց: Երկու-երեք օր իրար վրա: Հարցուփորձ էր արվել ողջ հարևանությունը. ոչ ոք բանվոր չէր բերել իր տուն այդ օրերին: Միաձայն որոշել էին, որ նրանք եկել էին միակ չհարցաքննվածի տուն: Հատկապես, որ տիկին Վարսիկի տակի հարևան Նունե քույրիկը երդում-կրակ էր մտնում, որ առավոտյան ժամերին անսովոր աղմուկ է լսել վերևի տնից: Բայց սա քսանհինգ տարվա դեպք էր: Այդ ընթացքում մի տասը-տասնհինգ անգամ էլ փոստից էր մարդ եկել տիկին Վարսիկի տուն՝ տարբեր չափի կապոցներով: Հնաբնակներից Նվարդ տատը գիտակի դեմքով պնդում էր, որ կապոցները Վարսիկի քույրն է ուղարկում, «Սիֆերոպոլսկից»: Ոչ ոք չգիտեր՝ Սիմֆերոպոլում տիկին Վարսիկը քույր ունի, թե ոչ, կամ ընդհանրապես՝ քույր ունի, թե ոչ, բայց Նվարդ տատի տվածը համընդհանուր անտեղյակության մեջ տեղեկության պատառիկ էր, ու բոլորն աչքերը փակ կուլ էին տալիս այդ պատառիկը:
Երբեք ոչ մեկին չէր բարևում, քայլում էր մեջքն ուղիղ, գլուխը բարձր, բայց աչքերը գրեթե միշտ կախ, որի համար նրան բոլորը շնորհակալ էին հոգու խորքում. ամենաշատն աչքերի արտահայտությունից էին վախենում: Մարդիկ կային, որ քսան տարի իր հետ միասին ապրել էին այդ մուտքում, բայց երբեք չէին տեսել ժպտալուց, կամ որևէ մեկի հետ խոսելուց: «Ոնց որ գեստապո լինի»,- երջանկահիշատակ Դերենիկի սիրած խոսքն էր՝ մինչև վիզը ջարդելը տիկին Վարսիկի աստիճաններին:
Ամիսը մեկ կամ երկու անգամ նա դուրս էր գալիս երեկոները, վերադառնում մի քանի ժամից՝ ձեռքերին անթափանց, մուգ գույնի տոպրակներ: Ու մի քանի օր հարևանները քննարկման էին դնում, թե այդ ինչ էր տիկին Վարսիկը «կրում» մութ տոպրակների մեջ:
Հագնվում էր միշտ միատոն, մուգ մոխրագույնից սև, այնքան միատեսակ, որ ասես տարիներ շարունակ նույն շորը լիներ հագին: Մազերը կարճ էին, մեջտեղից քանոնի պես ուղիղ բացված ու գլխի երկու կողմը սանրած ու միշտ սև: Դժվար էր ասել՝ ներկում է, թե պարզապես չի սպիտակում և տարիքն էր դժվար հասկանալ: Վերջին տասնհինգ տարին մուտքի պրոֆեսիոնալ ֆիզիոնոմիստները համառորեն պնդում էին, որ ուր որ է՝ հիսունհինգ կլինի:
Կուչ բերող սառնություն էր փչում այդ կնոջից, նույնիսկ երևանյան հուլիսին։ Մի խոսքով, նայելու բան չէր: Մարդիկ մի բան գիտեին, որ վախենում էին։

Երևի թե զարմանալի չէր, որ մարդիկ ուշ զգացին տիկին Վարսիկի բացակայությունը: Լավին հեշտ են չէ՞ սովորում:
Առաջինը դիմացի հարևանը գլխի ընկավ, որ երկու-երեք օր է` ժամացույցի մեխանիզմի պես աշխատող արարողակարգը չի գործում: Երբ երրորդ օրը նույնպես տիկին Վարսիկն ուղիղ առավոտյան 9:20 դուրս չեկավ տնից՝ դիմացի շենքի Փոփոլի խանութից իր ամենօրյա մթերային առևտուրն անելու՝ Եպրաքսիան իջավ երկրորդ հարկ, Նունե քույրիկենց, առավոտվա սուրճի՝ օրակարգի շեղման մասին մնացածին տեղեկացնելու:
- Կարող ա՞՝ դուրս ա եկել, դու չես տեսել,- համենայն դեպս ճշտեց Նվարդ տատը:
- Չէ, առավոտը իննից միջանցքս էի մաքրում, փոշիներն առնում, որ դուրս գար՝ կլսեի,- Եպրաքսիան սուրճի բաժակը վարպետորեն շուռ տվեց ափսեի մեջ։
- Բա ո՞նց անենք, - Նունե քույրիկն իր բաժակն արդեն հետ էր շրջել և ուշադիր տնտղում էր պատերին լղոզված մաղձը:
- Բաժակ նայենք... - հեգնեց Նվարդ տատը, - ի՞նչ պետք ա անենք, գնանք դուռը ծեծենք, տեսնենք՝ ինչ ա եղել:
Եպրաքսիան տարօրինակ ղրշտոցով կուլ տվեց ծիրանի ջեմով տնական խմորեղենի կտորն ու սկսեց հազալ: Աչքերից հոսած արցունքները մաքրելով՝ նայեց Նվարդ տատին:
- Ո՞վ պիտի ծեծի, - հարցրեց խզված ձայնով:
Կանայք լուռ իրար էին նայում:
Մուտքում վաղուց գործող ավանդական քվեարկության արդյունքում, որի անփոփոխ մասն էր Նվարդ տատի մեծամասնական վճիռը, դուռը ծեծելու գործը բաժին ընկավ Եպրաքսիային ու իր ամուսին Համոյին: Տրամաբանությունը սա էր. դիմացի հարևանը միշտ էլ ասելու բան կունենա:
Մի երեք-չորս հոգի ապահովության համար սուսուփուս կանգնած էին լինելու վերևի հարկի սանդղահարթակում, որ ականջ դնեին, կարիքի դեպքում՝ շտապեին օգնության: Սկզբում մտածում էին ներքևի հարկում կանգնել, բայց քննարկեցին ու հասկացան, որ վտանգի դեպքում հապճեպ պետք կլինի գործել ու աստիճաններով իջնելն ավելի արագ կլինի, քան բարձրանալը:
Ինչպես Եպրաքսիայի Համոն էր ահը սրտում, դողդոջաձայն կատակում՝ «Դռան ծեծում օպերացիան» նշանակվել էր այդ նույն օրը, երեկոյան ժամը վեցին:
Վեցից երեք րոպե պակաս գործողության մասնակիցները դուրս եկան իրենց տներից ու անծպտուն դիրքավորվեցին: Համոն բռունցք արած ձեռքը տարավ դեպի տիկին Վարսիկի դուռը և մինչև ծեծելը, վերջին վայրկյանին, մտածեց՝ վերջապես խոստովանել կնոջն այն հեռավոր ու միակ, քրտնահոտ ու անսպասելիորեն կրքոտ գիշերվա մասին, որ անցկացրել էր կահույքագործ Դերենիկի կնոջ հետ:
- Դե ծեծի, կոտորվեցի, - միայն շուրթերով հասկացրեց Եպրաքսիան:
Ամուսինը նայեց նրան ու անխոս ծեծեց դուռը...

Կես ժամ անց, երբ տնական թթի արաղի երկուական բաժակը քիչ թե շատ խելքի էր բերել փորձության միջով անցած ամուսիններին, հարևանները որոշեցին, որ տիկին Վարսիկի լռությունը գործելու այլ տարբերակ չի թողնում:
Զանգեցին ոստիկանություն:
Թաղայինը Նվարդ տատի թոռ Քերոբն էր։ Պատճառներից մեկը, որի համար տատը համարվում էր անվիճելի հեղինակություն: Քերոբը եկավ ոստիկանության մեկ այլ աշխատողի հետ: Կողպեքը կոտրելուց առաջ բոլորին ստիպեցին հեռանալ դռան մոտից, իջնել ներքևի հարկ:
Քիչ անց դուրս եկան և շունչները պահած ականջ դնող մարդկանցից վերև կանչեցին երկու հոգու՝ վկայության համար: Պարզ որոշումը, թե ով պետք է վկա լինի, ձգվեց մոտ տասը րոպե, որն ուղեկցվում էր անարդարության մասին բացականչություններով ու ջրիկ սուրճին վերաբերվող բողոքներով: Վերջապես վերև բարձրացան Եպրաքսիան ու Համոն, որպես գործի մեջ ներդրում ունեցած մարդիկ:
Տիկին Վարսիկի տանը ոչ ոք չկար: Սենյակի մի անկյունում ընկած դիակի սպասող բոլոր թաքուն փայփայվող հույսերն անէացան նախասրահի ու հյուրասենյակի մռայլ գույների մեջ: Ննջասենյակն ու խոհանոցը նույնպես վանող անշուք էին ու մոխրագույն: Ամենը խստաբարո էր ու չոր, մթնոլորտը՝ մաշկի վրա սառը փշեր առաջացնող: Ամեն ինչ ասես տիկին Վարսիկը լիներ: Հատկապես փայտից, առանց նստաբարձերի ուղիղ մեջքով հնաոճ աթոռները:
Վկաները, իրենք էլ չհասկանալով ինչու՝ ոտքերի մատների վրա քայլելով վերադարձան հյուրասենյակ, որտեղ քիչ թե շատ ուշադրություն էին գրավում միայն հատակից առաստաղ ձգվող գրապահարանը և դրա դիմացի պատին փակցված դրվագազարդ շրջանակով մեծ նկարը: Ընտանիք էր ըստ երևույթին պատկերված. հայր, մայր և դուստր: Նրանց հետևի ֆոնում պատուհան էր, որի բաց փեղկից երևում էր գործարանատիպ սև կառույց։ Աղջիկը փոքր էր, բայց Եպրաքսիան միանգամից ճանաչեց տիկին Վարսիկի դիմագծերը: Շատ բան չէր փոխվել փոքր տարիքից: Հոր ու մոր դեմքերն ասես կենդանի մարդկանցից նկարված չլինեին, հատկապես հոր՝ ամուր, քառակուսի ծնոտով, խորն ընկած, սուր աչքերով անհաղորդ դեմքը: Եպրաքսիան նկարի դեմքերին նայելով զգաց նույն սառնությունն, ինչ ամեն անգամ զգում էր, երբ մուտքում կամ դրսում իր ճանապարհն անցանկալիորեն հատվում էր տիկին Վարսիկի ուղիներից մեկի հետ: Քերոբը հայտարարեց, որ ևս մեկ անգամ մարդ կբերի՝ առավել մանրակրկիտ տեղազննման համար ու անթաքույց շտապողականությամբ դուրս եկավ անհյուրընկալ տնից՝ գրեթե հրհրելով մնացածին: Թաղային թե ոչ՝ նա նույնպես այդ մուտքում մեծացած երեխա էր եղել՝ ամբողջ գիտակցական կյանքը տիկին Վարսիկի անբացատրելի ահով ապրած:
Տան դուռը պլոմբեցին ու հեռացան՝ հարևաններին հորդորելով ուշադիր լինել և «կասկածելի» բան նկատելու դեպքում անհապաղ կապվել իրենց հետ:
Մեկ օր անց տեղի ունեցած երկրորդ զննումը նույնպես ոչինչ չտվեց, բացի նրանից, որ որոշ փաստաթղթերի ու արխիվային տեղեկությունների ուսումնասիրությունների արդյունքում պարզ դարձան տիկին Վարսիկի կյանքի որոշ մանրամասներ:
Հոր մասին պարզվել էր, որ ծայրահեղ խիստ բնավորության տեր մարդ է եղել, իսկական բռնակալ տանը՝ կնոջ ու դստեր հանդեպ և դաժան, պահանջկոտ ու հաշվենկատ այն գործարանում, որի տերն էր նա եղել: Մի խոսքով, «սատանի ծառան» էր, ըստ ընդհանուր եզրահանգման: Մոր մասին շատ բան չիմացան: «Խեղճ, գլուխը կախ կնիկ է եղել հաստատ»՝ Եպրաքսիայի Համոն էր համոզված:
Տիկին Վարսիկը շատ ջահել ամուսնացել էր, կամ ինչպես Նվարդ տատն ուղղում մտցրեց՝ ամուսնացրել էին ընտանիք մուտք գործած առաջին պատահած տղայի հետ: Բաժանվել էր նույն արագությամբ, որով ամուսնացել էր ու էլ չէր վերադարձել հոր տուն: Բաժանվելու պատճառը քննարկելիս Նվարդ տատի ձայնը վերածվում էր սուլող շշուկի, կանանց գլուխները մոտենում էին իրար և քիչ անց ահաբեկված հետ քաշվում՝ ձեռքերով բերանները փակած կամ ծնկները ծեծելով ու գործարանատեր հոր «պիղծ» գլխին անեծքների տարափ տեղալով։ Բաժանվելուց հետո տիկին Վարսիկը եկել էր այստեղ, հայտնի չէ՝ ում հաշվին և ինչ փողերով:
Թե ինչ փաստաթղթերից էր այս ամենն իմացվել, իսկապես այդպես էր եղել թե ոչ՝ պարզ չէր, բայց երբ Եպրաքսիան գրեթե շնչահեղձ լինելով պատմեց հյուրասենյակի պատից կախված վախենալու դեմքերով նկարի մասին, բոլոր կասկածները փարատվեցին: Նկարն ամեն ինչ իր տեղը դրեց, ինչպես ամենաքարե ապացույցը: Շատ էր ազդվել Եպրաքսիան, շատ:
Սկսվեց վարկածների, քննարկումների, վեճերի երկարուձիգ շարանը, թե որտեղ կարող է լինել տիկին Վարսիկը: Թեմայի ակտիվությունն ասես վերջ չուներ ու ամենուր էր. առավոտյան սուրճի շուրջ, ցերեկվա սուրճի շուրջ, երեկոյան՝ շենքի բակում, ցայտաղբյուրի մոտի փայտե նստարանին ու քարերին նստոտած: Վարկածները բազմազան էին, երբեմն հիրավի ապշեցնող երևակայական թռիչքներով: Նունե քույրիկն օրինակ համառորեն պնդում էր, որ հիմա հասկանում է, թե երեք-չորս օր առաջ իր տեսածն ինչ էր: Ըստ իր պատմածի, գիշերն արթնացել էր, որ գնա զուգարան և իր անկողնու մոտի պատուհանից տեսել էր, թե ինչպես է սարսափելիորեն կնոջ կերպարանք հիշեցնող սև ու մեծ մի թռչուն, հսկայական, չղջիկի թևերը տարածած, թռչում դեպի դեղին լիալուսինը: Այն ժամանակ բան չէր ասել՝ մտածելով, որ աչքին է երևացել: Բայց հիմա... որ տիկին Վարսիկն այսպես անհետացավ...
Նունե քույրիկն իհարկե նախընտրում էր լռել կողպեքով դարակում պահված իր երջանիկ հաբերի մասին։
Բոլորը նրան հավատացնում էին, որ երազ է տեսել, բայց իրարից թաքուն երկինք էին նայում ժամանակ առ ժամանակ:
Թեման իսկապես անսպառ էր: Վաղուց նման արտասովոր բան չէր եղել շենքում:

[Դավիթ]

***
Փոքրիկ սենյակի պատերին նուրբ դեղձագույն պաստառ էր՝ վարդագույն ծաղիկներով, որոնց թերթիկների եզրերին ոսկեգույն փայլեր էին մեղմ շողշողում, երբ սենյակում լույս էր վառվում: Լույսի աղբյուրը երկու բարձր ոտքով լամպերն էին՝ բաց կարմիր լուսամփոփներով: Դրանցից տարածվող տաք լույսն ընկնում էր երկու ցածրիկ սեղանների վրա, որոնք ծածկված էին նախշուն զարդատուփերով, ապակե բազմագույն ծաղկամաններով, զվարճալի արձանիկներով, տիկնիկներով ու շոկոլադի տուփերով: Հատակին մարգագետին հիշեցնող գորգ էր՝ կանաչ ու փափուկ: Երկու դռնով զգեստապահարան կար, դռներից մեկը՝ ոտքից գլուխ հայելի: Պահարանի կողքին շտատիվ էր դրված՝ վրան ամրացված լուսանկարչական ապարատով: Պատերին լուսանկարներ էին: Բոլոր նկարներին նույն կինն էր՝ տարբեր տարիքներում՝ սկսած երիտասարդից: Մեջքի հետևում միշտ նույն ֆոնն էր. ծաղկանախշ պաստառը։ Նա շողում էր բոլոր նկարներում: Հագին վարդագույն, դեղին, կանաչ, մանուշակագույն, կարմիր, կապույտ ու գոյություն ունեցող բոլոր այլ գույների զգեստներ էին: Մազերը միշտ երկար էին, սիրուն խոպոպիկներով, հաճախ՝ ծաղիկներով զարդարած: Եթե անգամ լամպերը չլինեին, այդ նկարներից հորդող լույսը բավարար կլիներ փոքրիկ սենյակը լուսավորելու համար։
Աննկարագրելի, տաք ներկայություն կար այդ սենյակում, ասես ողջ աշխարհի բարության ակունքն ու աղբյուրը լիներ...
Սենյակի կենտրոնում վանդակավոր, վառ կտորով ծածկված փափուկ բազկաթոռ էր դրված, որի մեջ, գլուխը մի կողմի վրա թեքած, անշարժացած նստած էր տիկին Վարսիկը՝ դեմքին երանելի ու հանդարտ ժպիտ: Հագին նկարներից մեկի հագուստն էր՝ նարնջագույն, ուրախ մի զգեստ՝ դեղին պուտիկներով: Գլխին երկար խոպոպիկների կեղծամ էր՝ դեղին ժապավենով: Ծնկերին շոկոլադի սրտիկաձև, կիսադատարկ տուփ էր դրված: Ձեռքերից մեկը հանգչում էր շոկոլադի տուփի վրա, իսկ մյուսն անկենդան կախվել էր բազկաթոռից, որի ուղղությամբ կանաչ գորգի վրա էր ընկել արծաթագույն փետուրներից հյուսված հովհարը։ Աչքերը բաց էին: Սառած ու միաժամանակ ջերմ: Հա, հենց ջերմ...
Սենյակն ապրում էր:

Փոքրիկ, վառվռուն աշխարհը հյուրասենյակից բաժանվում էր հատակից առաստաղ ձգվող գրապահարանով ու արհեստական պատով: Գրապահարանի դիմացի պատին փակցված նկարի տղամարդն իր մեռած հայացքով ուղիղ նայում էր գրքերի այն խմբին, որոնք պետք էր տեղաշարժել՝ դեպի թաքուն սենյակ գաղտնի դուռը բացելու համար:
Նկարի միջի փոքրիկ աղջկա դեմքին նույն խաղաղ ու տաք բարությունն էր ու ժպիտը, ինչ լույսով լցված սենյակում:

[Դավիթ]

3. Թարսի բան



Ուշանում են: Էհ, թող ուշանան: Թեյը կխմի, մինչև կբարեհաճեն ժամանել:
Մեջների պարապը ինքն է, չէ՞, բա, դե ինքը կարող է հայելու առաջ երեք ժամ չկոտրատվել (Մանեի պես) կամ էլ անգրաֆիկ չֆռֆռալ (Արփիի պես), իսկ նրանք, է՜, նրանք խիստ զբաղվածներն են:
-Ես եմ պարապը, բա՜, ես եմ:
Բարձրաձայն հնչած խոսքը մի պահ զարմացրեց սուրճի գավաթներով բեռնված մատուցողին, բայց բերանը տարակուսած ծռմռելուց հետո, նա արագ առաջ գնաց դեպի հաջորդ սեղանը:
Լենան «հետո ի՞նչ» հայացքով նայեց մատուցողի հետևից, կտրուկ շուռ եկավ դեպի պատուհանը և ագահ ումպերով մենամարտի դուրս եկավ բաժակի հետ:
Գաղափարակիցներ: Բա, իրենք գաղափարակիցնե՜ր են: Արդեն երեք տարի է, կցմցում են գաղափարներն իրար ու դրանցից կցագաղափարներ սարքում:
Չէ՛, սերունդների տարբերությունը ոնց էլ չլինի, երևում է: Իրենց սերունդը պարտաճանաչ էր, գիտեր խոսքի գինը: Երկու սերունդ: Բերանով ասե՞լ է, ախր, երկու տասնամյակի տարբերությունը մեծ բան է:
Էհ, էս ամենը ուրիշ օր էսպես չէր ազդի: Թարսի բան է: Ոնց թարս սկսվում է, էնպես էլ թարս գնում է: Ինչի՞ պիտի երեկ էդ անտեր ձայնագրության ֆայլը գցեր խմբագրելիք գրքի ֆոլդերի մեջ (պահո՜, իբր թե ոչ ոքի դա չի հետաքրքրի), որ էս առավոտ թոռնիկը դպրոցական միջոցառման համար ոտանավոր փնտրելիս չխոթվեր իր համակարգիչ...իր ֆայլեր...Հովհ. Գրիգորենցի «Ժամանակավրեպ մայրեր» ... ու տեսներ...
Սյո՜ւ: Թեյը աղմուկով էր կուլ գնացել: Կողքի սեղանի նստածներն իրեն էին նայում:
Հա, ի՞նչ է եղել, որ: Թարսի բան է, չէ՞, թարսի բան: Քիչ է՝ պառավում է (ծիծաղելի ես, հիսուն տարեկան ես, հլա քեզնից անգամ ուզում ես թաքցնել, ախր, ոչ թե –ում ես, այլ՝ -ել ես) հիմա էլ էս հազար ու մի թարսությունները:
Էհ, ջահելություն: Ժամանակը չգնահատեց՝ կարիերա, կուրիերա:
Հիմա պիտի երեսուն տարեկանների հետ ընկերություն աներ, նոր հասկանար ամուսնական հաճույքների բազմազանության իմաստը: Թո՛ւ: Լավ, էլի, գոնե հիմա մի՛ հիշեցրու: Կորե՛ք, գնացե՛ք, չեմ ուզում:
.. «sex.com, այստեղ լիքը հետաքրքիր խորհուրդներ կան, անգամ լավ ռոլիկներ կան, անպայման կնայես»:
«Մանե՛, ոչուփուչ լինես բիձա ամուսնուդ հետ: Բիձա՞, իմ թայն է: Չէ՜, որ ասում եմ՝ պառավել ես, չես հավատում»: Լենան թեյի վերջին կումն էր անում:
....
-Բարև, Լե՛ն: Ինչպե՞ս ես, հարազատս:
-Լավ եմ, Մա՛նս: Դու քեզնից ասա: Ինչո՞ւ ուշացար: Բա Արփին ո՞ւր է:
-Արփին զանգեց, ասաց՝ ավելի ուշ կգա: Պարտադիր կուտակային կենսաթոշակային համակարգի դեմ բողոքի ցույցը շարունակվում է: Արփին ասում էր՝ ոնց որ երկխոսության հիմքեր են ստեղծվել:
-Հա, դե, լավ է: Մեզ վրա չի ազդում, բայց որ հոդացավ չունենայի, ինքս էլ սիրով կմասնակցեի ցույցին:
Ստանա՞լ ամբիոնի վարիչի պաշտոն, թե՞ չստանալ: Ո՞րն է հոգեպես ավելի ազնիվ:
-Ես էլ կգնայի, բայց ժամանակս չի հերիքում, սիդիիս ձայնագրումը շատ ժամանակ է խլում: Ինչ անեմ, ես էլ արվեստով մարդկանց կօգնեմ: Բայց Արփին գիտի, որ իրենց հետ ենք: ՖԲ-ով հետևում եմ, լայքերը, քոմենթներն անպակաս են իմ կողմից:
-Հա, ես ուսանողներիս էլ ակնարկներով հասկացնում եմ Արփիենց բռնած գործի կարևորությունը: Չեմ պարտադրում, բայց իրենք պիտի հասկանան, որ եթե այսօր չգործեցին, կորցնելու են իրենց վաղը:
-Այո, իհարկե: Բայց ի՜նչ հոգնած եմ: Դեվինը սպանում է: Երեք ժամ է, փորձեր էինք անում, ինքը չէր էլ հոգնել: Երևի սկսում եմ ծերանալ:
Լենայի զարմացած հայացքն ուղղվեց երեսնամյա ընկերուհուն, ապա իր թեյի բաժակին: Որոշեց լռել:
Մանեն թույլ ժպտաց, վերցրեց գդալն ու սկսեց մտորելով խառնել թեյը:
Երեք ընկերուհիներին միացնող օղակներից մեկն էլ թեյն էր: «Թեյախումներովս մի հովանոցի տակ ենք հավաքվել». սիրում էին կատակով նշել ընկերուհիները:
-Բարև, իմ հայ ժողովրդին:
Լենան ու Մանեն անակնկալի եկան սթափեցնող ողջույնից. հայտնի սմայլիկի հայացքով իրենց էր նայում Արփին:
-Չէի՞ք սպասում: «Արդեն չգալ չէի կարող: Ու ես եկա»:
-Բարև, Արփ, երևում է գործերը լավ են:
-Հա՛, երևում է հայությունը ապահով ապագայի կերտման ճանապարհին է,-միացավ Մանեն:
-Իհարկե՛, լավ են, դեռ ավելի լավ են լինելու: Եթե մարդը անասունից տարբերվում է, ապա չի կարող չպայքարել իր բնական ազատությունների համար: Պայքա՛ր փտած համակարգների դեմ: Պայքա՛ր նեխած ավանդույթների դեմ: Պայքա՛ր կեղծի ու անազնիվ երևույթների դեմ:
-Կեցցե՛ս:
-Մենք կեցցենք, բայց դուք արդեն որերորդ անգամ պատճառներ եք հնարում ու չեք միանում երթերին: Դրա մասին ի՞նչ կասեք:
-Հաջորդներին կփորձենք բացը լրացնել:
-Տեսնեմ, տեսնեմ:
-Դե, ավելի մանրամասն պատմիր: Առաջին ձեռքից ինֆորմացիա ստանալը մի այլ տեսակի առավելություն է:
Ընկերուհիները քրքջացին: Արփիի ոգևորված խոսքն սկսեց լցնել ունկնդիրների ականջները:
....
-Լե՛ն, դու Մանեի ասածը վերջը փորձեցի՞ր:
Արփիի հարցը անժամանակ ու անտեղին էր:
-Չէ՛, Արփ, եսիմ, ժամանակ չի եղել: Համ էլ ոնց որ չտրամադրվեմ:
-Էդ կեղծ ձևերին վերջ տուր, հորս արև: Ոնց որ տասնութ-քսան տարեկան աղջիկ լինես: Գիտես, չէ՞, թե ոնց եմ զզվում էդ ձևավորներից: Դրանց հետ քնելուց քսան տարեկան տղան ի՞նչ պիտի հասկանա: Ախր դրանք են, որ էդ խեղճ տղաների երևակայությունը էդ աստիճանի աղքատացնում են: Մի մասը սանձարձակ ձևիստներն են, մյուսն էլ՝ կոմպլեքսավորված միանձնուհիները: Կեղծ, կեղծ ու երիցս կեղծ:
Եթե ես չլինեի, Առնոն էլ իր տարեկիցների պես դժբախտ էր լինելու: Հա՛, հենց դժբախտ, հետն էլ ՝խաբված: Բա խաբված չեն մի՞թե էն մարդիկ, ում սխալ պատկերացում են կազմել տալիս էն կյանքի մասին, որ ամենակարևորն է մարդու կյանքում: Լե՛ն, մի ժպտա, համ էլ ամենակարևորն է: Դու ուղղակի շատ չես խորացել էդ ուղղությամբ, շատ բաներ չգիտես: Հենց սեռական կյանքն է մարդու ճակատագրի որոշողը: Սխալ պատկերացումներ ունեցար, սաղ կյանքդ ուրիշներն են քո փոխարեն ապրելու:
Չկա էն ազատությունն ու անկեղծությունը իրենց մեջ: Երևի պիտի երրորդ տասնամյակին հասնեն, որ անկողնում ոչ պոռնոհերոսուհի խաղան, ոչ էլ՝ ստրկուհի:
Պիտի կարողանաս լինել քեզ նման, լինել անկեղծ: Տրվես ամբողջովին: Անես էն, ինչ էդ պահին ուզում ես, ոչ թե էն, ինչը մտածում ես, թե քեզ իբր սեքսուալ կդարձնի, իբր եսիմինչի կամ եսիմում կվերածի: Մարդ պիտի ապրի Իր պես, Իր կյանքով. Ոչ ոք չպիտի թելադրի իր ուզած մոդելը: Դու ես քո երկրի, քո կյանքի, ճակատագրի ու քո սեքսի տերը:
«Ի՞նչ կմտածեր Սամվելն իմ ու ընկերուհիներիս մասին, եթե լսեր այս ամենը»: Լենան տարակուսած ժպտում էր:
-Հիմա թող շներն հաչեն, թե էս գրանտակերը քսան տարեկան տղայի կյանքն է քայքայում, թքած ունեմ: Փոխարենը՝ գիտեմ՝ Առնոն երջանիկ է: Հետո եթե մենք բաժանվենք էլ, ինքն արդեն ապրել է իրական կյանքով, երբեք կեղծին չի խաբվի: Ես գիտեմ՝ ինքը շնորհակալ կլինի ինձնից այն ճանաչողության ու օրերի համար, որ իր հասակակիցները երբեք չէին կարող տալ:
Արփին բորբոքված էր երևում: Մեջը կուտակված լավան ելք էր գտել ու բլբլթալով դուրս էր հորդում:
Սակայն Լենան իր մտքերով էր տարվել:
«Դու Մանեի ասածը վերջը փորձեցի՞ր»: Մանեի ասածը: Գրողի ծոցը գնար Մանեի ասածը:
Դին Մարթինի «Sway»-ը, իր անֆիգուրա մարմիննն ու կամերան: Հա՜, հա՜, հա՜: Թո՛ւ, թո՛ւ:
«Դուք հմայիչ եք: Անկրկնելի եք: Երբեք չմոռանաք այդ մասին»:
Դե, իհարկե, հմայիչ եմ: Բիմ, բիմ, բիմ՝ ուսերը կտրուկ առաջուհետ: Լավ է: Վատ չէ: Կտրուկ չէր: Չէ՛: Շատ կտրուկ չէր: Երևի:
«Կարևորը ձեզ վստահ զգաք »:
«When marimba rhythms…», գլուխը առաջ: Հայացքը վագրի նման: Վագրի՞: Ինչ-որ գազանի, էլի: Ստացվո՞ւմ է: Երևի:
«Վագր ու կատու միաժամանակ: Չմոռանաք»:
Նազանքով, Լենա, նազանքով: Ստացվում է: Մի՛ բարդույթավորվիր: Մի՛ մտածիր:
«Ձեր մարմինն անթերի է»:
Ցելյուլիտի ու ճարպի հաստ շերտերը: Չէ՛, դրանք չեն երևում: Երևի: Երևի հիմա աչքը այլ տեղերում է:
«Կարևորը ճիշտ մատուցման ձևն է»:
Մի տեսակ չի ստացվում: Էն ռոլիկի աղջիկը էսպես չէր անում... ոնց որ:
Դեմքի խեղճուկրակ ժպիտը իրեն էր նայում դիմացի հայելուց: Էլ չէր կարող: Ինքնահամոզմունքը վերջին ու վճռական հարվածն էր ստացել:
Ցույց մի՛ տուր: Թող Սամվելը չտեսնի: Եթե, իհարկե, դեռ չի տեսել: Հա-հա-հա:
Սավանը կփրկի: Կարելի է դեմքին քաշել:
Ձեռքը գցել էր սավանին, երբ Սամվելն անջատեց տեսախցիկը: Մոտեցավ կնոջը: Գրգռված չէր: Ջերմ ժպտում էր:
Կարեկցող ժպիտ կար դեմքին, հա՛, հենց կարեկցող: Խղճուկ ես, Լենա՛: Ծիծաղելի դուրս եկար: Թո՛ւ:
«Կյա՛նքս, քեզ շատ եմ սիրում: Դու միշտ, ցանկացած դեպքում ինձ համար ամենան ես: Միշտ հիշիր»:
Գրկեց: Համբույրների տաքությունը փորձում էր ծածկել Լենայի սառած մարմնի հիասթափությունը:
Աճարա՛կ կին: Հի՜-հի՜-հի՜: Խղճուկ ես: Անշնորհ: Գցելու ապրանք: Բա քո մարմի՞նն էլ է մարմին, էն ռոլիկի աղջկա՞նն էլ: Դու գնա Նաբոկով վերլուծիր, Միլլերի գործերի քարոզն արա ուսանողներիդ: Դու միայն դա կարող ես անել: Դու դասախոս ես: Դասախոսը կին չէ՞: Դու՝ չէ՛:
«Գուցե էնքան էլ վատ չի ստացվել: Հա, էլի, գուցե ինչպես միշտ, ինձ թերագնհատել եմ: Նայել է պետք: Լավ, տեսախցիկից կջնջեմ, բայց մինչ այդ կգցեմ համակարգիչ: Հենց ազատ եղա, կնայեմ»:
Բա՛, թարսի բանը ոնց է լինում: Բա, պիտի գցեիր, որ նախքան քո նայելը թոռնուհիդ նայեր: Բա պիտի օր ծերության խայտառակ լինեիր, չէ՞: Թարսի բան ասիր, պրծա՞ր:
-Հա, հենց էդպես, ես թքած ունեմ բոլոր անինքնասերների կարծիքների վրա,-Արփին դեռ չէր հանդարտվել,-ուղղակի զարմանում եմ, որ չնայած ամեն ինչին՝ էդ ապուշ կարծիքները դեռ ազդում են վրաս: Վկա երեկվա թարս օրը: ՀԿ անդամներից մի տատուս թայ կույս ո՜նց էր հարձակվել վրաս, Հովհաննու Հայտնությունը գլխիս կարդաց: Շիլաշփոթ էր, չկարողացա նորմալ պատասխանել, երևի դրա համար էլ մեջս մնաց: Դե, թարսի բանը ոնց է լինում: Ոչինչ, մի օր երեսին կասեմ ու լա՜վ կհանգստանամ:
Ընկերուհիները ժպտացին: Նրանք արդեն գիտեին իրենց հաջորդ քայլը:
-Մատուցո՛ղ, երեք բաժակ թեյ:

[Դավիթ]

4. Անցումներ


Ահա քայլում է նա՝ գետնանցումի թագավորը: Հագին՝ անցյալ դարի կարկատաններ: Գլխին՝ նորաձության առեղծված: Դեմքին ծովահենի ժպիտ է, այն ծովահենի, ով ոչ միայն սնդուկն է գտել, այլև բանալին:
Ահա քայլում է նա՝ գետնանցումի թագավորը: Նա աշխարհի հետ պարտք ու պահանջ չունի, նրա արյան մեջ երաժշտություն է, ոտքերին՝ անհոգ ռիթմեր: Նրա միակ հարազատը ազատությունն է, իսկ թշնամիներ երբեք էլ չի ունեցել:
-Ողջո՜ւյն, Մուֆասա,- բացականչում է փոքր տաղավարի տերը և նրան մեկնում թարմ հացով տոպրակը,-սա քեզ՝ իմ կողմից:
Մուֆասան բարձրացնում է իր կյանքում նոր հայտնված կանաչ գլխարկը՝ ի նշան շնորհակալության, ու վերցնում նվերը:
-Գլխարկդ ընտիր է,- ծիծաղում է խանութի տերը,- բարո՜վ մաշես:
Գետնանցումը մեծ է, տաղավարներն ու խանութները՝ բազմազան: Նա հպարտ քայլերով անցնում է իր թագավորության տարածքով. ամենուր ողջունում են նրան ու բարի օր մաղթում:
-Մուֆասա, հիմա մի երգ եմ միացնելու քեզ համար: Տես, հավանում ե՞ս:
Մուֆասայի դեմքը պայծառանում է, ինչպես սև սուրճով լի բաժակ, որի մեջ պատահաբար կաթ է լցվել: Նրա լայն շուրթերը բացվում են:
Մեկ, երկու, երեք: Ու նա սկսում է պարել: Կարգին, տեղը տեղին, ինչպես կերազեր պարել տասնութամյա ամեն մի տղա: Ջահելները կանգնում ու ծափ են տալիս: Մյուսները ժպտալով նայում ու անցնում են կողքով:
Միայն կարմիր թշերով կինն է, որ ուշադրություն չի դարձնում անցումի քեֆ ուրախությանը. նա կանգնած է պիցցայի տաղավարի մոտ ու ներս է նայում «մի հատ ինչ ուտեմ, որ նիհարեմ» աչքերով: Նրա սանրվածքը կատարյալ անշարժության մեջ է, անգամ հնարավոր է, որ այն քորոցով են ամրացրել գլխին: Չափսերով օրենքի սահմանները հատած թշերի հարցն էլ որ լուծվի, տիկինն արդեն պատրաստ կլինի «Իմ երազած հարսը» հաղորդան համար, որին բան չի մնացել՝ ընդամենը երեք օր:


***
Մետրոյի „S6“ գծով անցնող գնացքը վայրկյանների ճշտությամբ Տրուդերինգ է գնում: Ամեն ինչ հարթ է ու ճիշտ : Գծած, չափած, ուղիղ կտրած:
Այդ օրը միայն մի բան կա, որ կանոնների մեջ չի մտնում: Արդեն կես ժամ է, ինչ վագոններով սևահեր կին է անցնում՝ ձեռքին ակորդեոն, որից փչացած փոշեկուլի ձայն է գալիս: Նրա կողքին մի քաղցր աղջնակ է, հազիվ լինի ութ տարեկան: Նա ձեռքին միանգամյա օգտագործման բաժակ է պահել, նրանցից, որով ամռանը լիմոնադ են խմում՝ այգու խոտերին նստած: Աչոնն այդ լիմոնադ չի բաժանում. նա վագոնի ուղևորներին խնդրում է փող տալ իրենց:
Երկու կին, որոնց ջահելությունը մնացել է Աբբայի համերգներում, նստած են իրար կողքի ու զրուցում են կյանքի կարևոր խնդիրներից: Հերթով քննարկելով առաջ են անցնում: Նորածին կատուներին երկրոդ ամսվա սկզբում պատվաստել, թե առաջինի վերջում: Ինչպես բացատրել Մյուլեր կաթնամթերքների վրա վերջերս ավելացած կես տոկոս յուղայնությունը: Վերջապես հասնում են օրվա գերխնդրին: Թե ինչ մեծ սխալ է, որ մետրոյի վերջին վագոնի ուղևորները մինչև գլուխները չշրջեն չեն տեսնի հերթական կայարանի անունը, եթե նստած են գնացքի ընթացքին հակառակ: Նրանցից մեկը՝ նա, ով ճմրթված շուրթերին կարմիր շրթներկ է քսել ու „Miss Sixteen“ խանութից գնած նարնջագույն շալվար հագել, հանդես է գալիս հիանալի առաջարկով: Նամակ գրել քաղաքապետարան և խնդրել հարցը դնել անհապաղ քննարկման:
Ակորդեոնով կինն անցնում է նրանց կողքով, իսկ բաժակ բռնած աղջիկը մոտենում է՝ փող խնդրելու: Տիկնայք մեկ իրար են նայում, մեկ աչոնին: Նրանց գլխի սիրուն պահարանում մուրացկանության դարակ չկա: Նրանցից մեկը՝ նա, ով շաբաթվա մեջ երեք անգամ պիլատեսի է գնում ու ամեն հինգշաբթի „Germany’s next top model“ դիտում, ձեռքը տանում է ճակատին՝ հավանաբար տեսածի հետևանքով բարձրացած ջերմությունը ստուգելու: Ու վեր է թռչում տեղից:
-Գլխարկս:
-Ի՞նչ եղավ,- խառնվում է նարնջագույն տուտուզավորը:
-Գլխարկս ինչ արեցի: Ո՞ւր է: Կանաչ գլխարկս: Անցումում եմ թողե՞լ...


***
Բարբարայի կարմիր թշերը հուզմունքից վառվում են: Նրան զգուշացրել են, որ տեսախցիկին չնայի: Նա նստած է սեղանի առաջ ու փորձում է այնպես դզմզել մարմինը, որ կուրծքն ավելի առաջ լինի, քան փորը: Հեշտ խնդիր չէ՝ վերջին օրերին կուլ տված պիցցաների պատկառելի թիվը հաշվի առնելով:
Սեղանի մյուս կողմում խիստ հայացքով կին է նստած: Պիտի որ վաթսունհինգին մոտ լինի: Նա ուշադիր զննում է Բարբարայի կասկածելի սանրվածքը: Կողքին կուչ է եկել նրա ծերացած օրիորդ տղան, տեսքից՝ բակում չհարգված քնձռոտ կատու: Բարբարան փորձում է կենտրոնանալ տան տղամարդու վրա՝ նրա մոր խիստ հայացքից խուսափելու համար:
-Իմ Գոթֆրիդը շատ համեստ ու ամաչկոտ տղա է,- ասում է մայրը,-չէ՞, Գոթֆրիդխեն:
Գոթֆրիդը գլխով է անում՝ առանց աչքերը վեր բարձրացնելու:
-Մենք քո նամակը միանգամից հավանեցինք, Բարբարա, դրա համար դու առաջինն ես, ում հրավիրել ենք մեզ հյուր,-շարունակում է տարիքով կինը,- և ես մեծ հույս ունեմ, որ հենց դու ես լինելու իմ երազած հարսը:
Այդ պահին հնչում է «ստոպ», և նկարահանումն ընդհատվում է: Բարբարային հայտնում են, որ նա հիմա նստելու է տեսախցիկի առաջ և հեռուստադիտողի հետ կիսվի իր առաջին տպավորություններով՝ մոր ու տղայի ականջից թաքուն:
-Ես հենց այսպիսին էլ պատկերացնում էի Գոթֆրիդին՝ լուռ ու խորհրդավոր տղամարդ, ով կարող է գերել ցանկացած կնոջ սիրտ,- տեսախցիկին խոստովանում է Բարբարան,- իսկ նրա մայրն այնքան հյուրասեր ու ջերմ կին է, որ ես արդեն պատրաստ եմ մնալ այստեղ:
«Իմ երազած հարսի» նկարահանումները շարունակվում են: Հաջորդ տեսարանում Գոթֆրիդն ու Բարբարան վազում են դաշտում՝ իրար ձեռք բռնած, իսկ նրանց հետևից խոշոր քայլերով գալիս է ջահելի մայրը: Սիրային վազքի ժամանակ Բարբարայի մարմնի ամեն մի հատված շարժվում է իր ընտրած ուղղությամբ. միայն մազերն են, որ ֆլեգմատիկ անշարժության մեջ են: Ցավոք, Գոդֆրիդի աչքից այդ ամբողջ գեղեցկությունը վրիպում է, քանզի նրա միակ մտահոգությունն այդ պահին սեփական շնչառությունն է, որն ամեն վայրկյան կարող է մեկընդմիշտ հատվել:
Երկու օր անց մոտենում է այն պահը, երբ Բարբարան պիտի որոշում կայացնի՝ մնալ Գոթֆրիդենց մոտ, թե հետ գնալ տուն: Նա նայում է իր անմխիթար կյանքի վերջին հույս Գոթֆրիդին, հետո վերհիշում իր միակ սեր Վոլֆգանգ Կ.-ին, ով իր ոստիկանական համազգեստն ավելի շատ էր գնահատում, քան Բարբարայի բոլոր անշարժ ու շարժվող բարեմասնությունները միասին վերցրած:
-Մնում եմ,- հայտնում է Բարբարան խորը հոգոցով:
Թե ինչ է սպասվում սիրահարներին ու երջանիկ մորը հաղորդման ավարտից հետո, ոչ ոք չգիտի: Բայց ռեժիսորը համենայնդեպս զգուշացնում է Բարբարային, որ իրենք շուտով սկսելու են «Իմ երազած նախկին հարսը» հաղորդման նկարահանումները, որին կարող է նաև Բարբարան մասնակցել, եթե աստծո օգնությամբ Գոթֆրիդի հետ ոչինչ չստացվի:


***
Աղջիկը պլաստմասե բաժակից վաթսուն ցենտ է վերցնում ու մնացածը թողնելով մոր մոտ՝ վազում դեպի ավտոկայանի խանութ, որի ցուցափեղկին կպցրած է «Իմ նախկին հարսի» պաստառը:
Խանութում աշխատող տղամարդը, բաց ամսագրի վրա կռացած, խաչբառ է լուծում: Նա ժամանակ առ ժամանակ կենտրոնացած հայացքն ուղղում է պատին՝ փորձելով գտնել հերթական հարցի պատասխանը:
Վաճառողը մի պահ կտրվում է իր զբաղմունքից, երբ իրեն է մոտենում երկար փեշով աղջիկը, մի ձեռքին՝ „Lion“ կոնֆետ, մյուսին՝ վաթսուն ցենտ:
Տղամարդն ուշադիր նրան է նայում:
-Դու ինչո՞ւ դպրոցում չես:
Աղջիկը ոչինչ չի պատասխանում, միայն սպասում է, որ փողն իրենից վերցնեն:
-Ո՞ր դասարանում ես,- նորից հարցնում է տղամարդը՝ ընդունելով վճարը:
-Ոչ մի դպրոց,-կցկտուր պատասխանում է աղջիկը՝ բառերը դժվարությամբ ընտրելով:
-Վաղուց ե՞ս Գերմանիայում:
-Չի իմանում:
-Որտե՞ղ ես ապրում:
Աղջիկն իր մեծ աչքերով լուռ նայում է անծանոթին:
-Մի վախեցիր,- նրան հանգստացնում է վաճառողը,- ես ուզում եմ քեզ հյուր գալ և ուրիշ շատ կոնֆետներ բերել: Կասե՞ս որտեղ ես ապրում:
Երեխան ձեռքը պարզում է փողոցի ուղղությամբ.
-Կամուրջ: Վերև չէ, ներքև:
-«Կաբելշտեգ» կամրջի տա՞կ:
Առանց պատասխան տալու՝ աղջիկը դուրս է վազում խանութից:
Վաճառողը նայում է նրա հետևից, ապա անցնում հետևի սենյակ ու վերցնում հեռախոսը: 089-29100:


***
Լսելով ոստիկանական մեքենայի ձայնը՝ Մուֆասան վեր է թռչում քնից: Երկու տղամարդ իջնում են ներքև՝ դեպի իրենց կողմը: Կամրջի տակ միայն երեքով են: Ինքն ու երկու շաբաթ առաջ հայտնված հարևանուհին՝ իր փոքր աղջկա հետ:
Երկու ոստիկաններից մեկն առաջ է գալիս ու սառը ձայնով ներկայանում.
-Վոլֆգանգ Կոխ,- ապա շարունակում,-կարո՞ղ եմ տեսնել ձեր փաստաթղթերը:
Աղջիկը ամուր գրկում է մորը ու դեմքը թաքցնում նրա մազերի մեջ:
Մուֆասան բարձրանում է տեղից:
-Ինչո՞վ ենք արժանացել այս այցին, պարոն Կոխ:
Ոստիկանը ոտքից գլուխ զննում է նրան:
-Ուզում ենք տեսնել՝ ինչով կարող ենք ձեզ օգտակար լինել, կարծես թե ձեր տեղն այնքան էլ հարմար չէ:
-Մեզ մոտ ամեն ինչ կարգին է, մի անհանգստացեք մեզ համար,- ժպտալով ասում է Մուֆասան՝ գետնից վերցնելով ու գլխին քաշելով կանաչ գլխարկը:
-Փաստաթղթերը,- քար ձայնով արտասանում է Վոլֆգանգ Կոխը:
Գործընկերը մոտենում է նրան, ապա անցնում աղջկա ու մոր կողմը՝ ձեռքով ցույց տալով, որ վեր կենան և հետևեն իրեն: Աղջիկը սկսում է լաց լինել: Կինն ինչ-որ բան է գոռում անհասկանալի լեզվով:
-Ես Մուֆասան եմ,-ասում է սևամորթ տղամարդը,- ինձ բոլորն են ճանաչում:
-Գնացինք, տեղում կպարզենք, թե դու ինչ Մուֆասա ես:
-Ինձ այստեղ շատ հարմար է, պարոն Կոխ, ինձ թվում է՝ ես կմնամ այստեղ:
-Ինձ թվում է՝ դու գալիս ես մեզ հետ:
Կոխի գործընկերը փորձում է տեղից բարձրացնել կնոջն ու աղջկան:
-Հանգիստ թողե՛ք կանանց, ուր ե՞ք տանում,- բացականչում է Մուֆասան:
-Նրանց մասին հոգ կտանեն, ինչպես և քո մասին: Հետևիր ինձ:
Մուֆասան ձեռքը տանում է իր քրքրված վերարկուի գրպանը և մի պլաստիկ քարտ հանելով՝ մեկնում ոստիկանին:
Կոխը վերցնում է քարտը, նայում նկարին, ապա գրվածին՝ «Մուֆասա Բուհարի», «քաղաքացիությունը՝ գերմանացի»: Նա բարձրացնում է քարտը լույսի կողմը, այսուայնկողմ շրջում:
-Ասում եմ՝ ես Մուֆասան եմ, ինձ բոլորը ճանաչում են, արդեն քսանութ տարի է՝ այստեղ եմ ապրում:
Կոխը քարտը մեկնում է Մուֆասային, նորից ոտքից գլուխ զննում նրան:
-Ներեցեք անհանգստացնելու համար, պարոն Բուհարի: Բարի երեկո եմ մաղթում:
Մյուս երկուսին ոստիկաններն ուղեկցում են դեպի մեքենա:
-Ազի՜տա, Ֆարնա՜զ,- նրանց հետևից գոռում է Մուֆասան,- չվախենա՜ք, ամեն ինչ լավ է լինելու: Չվախենա՜ք:
Երբ ոստիկանները հեռանում են տեսադաշտից, նա գալիս նստում է կամրջի տակ ընկած մեծ քարին, ձեռքերը մեկ իրար խփում, մեկ ծնկներին ու գլուխը տարուբերելով երգում.
"Three little birds
Pitch by my doorstep
Singin' sweet songs
Of melodies pure and true,
Sayin', This is my message to you-ou-ou:
Singin': Don't worry 'bout a thing,
'C ause every little thing gonna be all right.
Singin': Don't worry, don't worry 'bout a thing,
'Cause every little thing gonna be all right!"

[Դավիթ]

5. ՎԱԶՔ



<<Արագ, արագ, արագ, հավաքվում ենք, վազում ենք, փախչում ենք, ինչքան հնարավոր է արագ>>: Ինչ-որ բան անելուց խոսելը հին սովորություն էր: Մանկությունից էր գալիս: Այն օրերից, երբ մայրը երեկոները իրեն մենակ էր թողնում տանը, ինքը գնում էր կաֆեում աման լվանալու: Բայց հիմա մի տեսակ գոռում էր մտքում, ասես սեփական մտքերը փորձում էր մտքում ասված բառերով լռեցնել, բայց չէր ստացվում մի տեսակ:
<<Հավաքիր ամեն ինչ, ինչ հնարավոր է, միեւնույն է ոչինչ չի ստացվի>>: Համարյա նույն բառերը, որ ասում էր այն օրերին, երբ արագ հավաքում էր տոպրակներից թափված խաղալիքները` մինչեւ մոր գալը հասցնելու համար: Գիտեր, որ չի հասցնի, բայց հավաքում էր:
Էդ նամակները, զանգերը, որոնց այդքան սպասել էր քսան տարի առաջ, հիմա դարձել են փորձություն: Ինչո՞ւ հիմա, ինչո՞ւ հենց հիմա, ինչո՞ւ:
Ձեռքն ընկած հագուստը լցնում էր ճամպրուկը: Այն, ինչ ունի այս տանը: Ուրիշ ոչինչ չստացվեց ունենալ: Տարիների ամուսնական կյանքից հետո մի երեխա անգամ չստացվեց: Հագուստ, գրքեր, մի քանի արծաթյա ու ոսկյա իրեր: Ավելի լավ, հեռանալը հեշտ կլինի: Հեշտ, արագ, առանց ավելորդ ափսոսանքի:
<<Գնում եմ տնից: Գիտեմ, որ տնի'ց եմ գնում, բայց չգիտեմ` ուր: <<Որտեղից>>-ը հայտնի է, <<ուր>>-ը` ոչ այնքան: Արագ, արագ, արագ, հիմա կվերադառնան: Բերանից միշտ վատ հոտ եկող սկեսուրը, որի միակ հաճույքը խանութներում ու շուկաներում պտտվելն է: Երբ նայում է, հայացքից ատելություն է ծորում վրադ: Ամուսինը, որն ուղղակի կողակից է, ոչինչ ավելի: Ոչինչ…>>
Մինչեւ հիմա չի հասկանում, ոնց ստացվեց այդքան երկար համատեղ կյանքը: Փախչելու ցանկությունը միշտ է եղել: Միշտ, թաքուն, հոգու խորքում եղել է, բայց քաջությունը միշտ չի հերիքել: Կտրելու ուժ ունենալը հունար է: Ինքը չունի: Հարմարվում է իրավիճակին ու վերջ: Մեռնի, չի կարող պոկվել: Իսկ հիմա հանկարծ փախչելու ցանկությունը գլուխ բարձրացրեց անասելի ուժով: Ինչպես դպրոցում, երբ նեղացնում էին, ինչպես հետո, ավելի ուշ, երբ գիտեր, գիտակցում էր, որ ուրիշ է: Պատճառը այդ նամակն էր, հետո միակ զանգը, որ առաջարկում էր տեսնվել:
Տեսնվել: Քառասուն տարեկանում տեսնվելը ուշ է: Չստացվածի համար պատասխան տալ է պետք, պետք է պատասխան տալ բոլոր չստացված նպատակների համար: <<Բայց սպիտակած մազերով, ավելացող կնճիռներով պատասխան տալը մի տեսակ այնքան էլ էսթետիկ չէ: Թեպետ արագ, արագ, արագ, դեռ կարող ես հասցնել>>:
Դուռը ինքն իրեն է բացվում, չի ճռնչում անգամ: <<Կարելի է տեսնվել: Անհետանալուց առաջ, վերջին անգամ: Պարտքը տալ ջահել օրերին, երբ կարող էր ամեն օր տեսնվել, բայց գլուխ չդրեց: Հիշում է ռեստորանի հասցեն, անունը: Գնալ, <<տեսնվել>>, հետո կորչել գրողի ծոցը:
Տաքսին սպասում էր մուտքի առաջ: Կեղտոտ, հին մեքենա էր: Վարորդն էլ իր մեքենայի նման, ծխախոտը ատամների արանքում, քրտնահոտով, դեմքին` մի քանի օրվա չսափրած մազեր: Ամուսինը միշտ պարտաճանաչ սափրվում է: Գոնե դրանում մեղադրել չի կարող:
Կարելի էր երեւի գրել մի երկու տող: Ասենք` <<Գնում եմ, էլ չեմ գալու, կներես>>, բայց ինչո՞ւ գլուխ ցավեցնել: Թող մտածեն` անհետացել եմ, գոլորշիացել եմ: Ես այդպես կարողանում եմ, երբ տանը մի քանի օր չեմ խոսում ինքը հենց այդպես էլ ասում է` <<Ասես գոլորշիացած լինես: Ասես մենակ ապրեմ: Ավելի շուտ` մամայի հետ մենակ>>: <<Մամայի...>>, էդպես էլ ասում է, <<մամայի>>, ասես մե'ր մաման է: Ես <<մամա>> չեմ ունեցել, ո՞նց բացատրեմ: Անգամ այն ժամանակ, երբ ունեցել եմ..>>:
Ռեստորանի մուտքի մոտ կանգնեցրեց տաքսին: Իջեցրեց ճամպրուկը: Մի՞թե, իսկապես, ուզում է մտնել: Մի՞թե կմտնի: Անգամ մազերը կարգին չհավաքեց: Ինչի՞ մասին էր մտածում: Այս հանդիպումը պետք է քսան տարի առաջ լիներ: Այդ դեպքում դեռ գոնե հնարավոր լիներ փոխել ինչ-որ բան: Փրկել չէ, ուղղակի փոխել:
Մտավ: Նստեց սեղանի մոտ: Հետո պատկերացրեց ներս մտնողին: Վերջին անգամ, երբ տեսավ` քսամնեկ էին երկուսն էլ: Հիմա մեկ մեկ մտածում է, որ դեռ այն քսանմեկ տարեկանին է սիրում: Իսկ եթե քսանմեկ տարեկանին է սիրում, նշանակում է ինքն էլ քսանմեկ տարեկան է: Մազերը սպիտակել են, կնճիռները ցանց են հյուսում դեմքին ու հոգուն, բայց քսանմեկ է, եթե քսանմեկ տարեկանին է սիրում: Իսկ եթե հիմա ներս մտնի ցմփոր քառասնամյա մի մարդ, բացի բերանը, փայլեն ոսկե ատամները: Ի՞նչ կլինի, եթե փայլեն ոսկե ատամները...
Մոտեցավ դռան մոտ կանգնած մատուցողին: Հայտնեց անունը:
-Ինձ այստեղ մի տղամարդ է սպասելու, ասացեք, որ չստացվեց գալ:
Մատուցողը, արհեստական ափսոսանքը ձայնի մեջ, հայտնեց, որ տղամարդը մեկ ժամ առաջ է զանգել, խնդրել է հաղորդել, որ չի կարող գալ եւ ներողություն է խնդրում:
Հետդարձի տաքսին թարմ էր, կարմիր գույնի: Վարորդը ոսկե ատամներ ուներ, փայլեցին, երբ ասաց, թե ինչքան պիտի վճարի:
Կամաց բացեց դուռը: Ճամպրուկը դրեց դռան առաջ: Տանը դեռ մարդ չկար: Լավ է, կհասցնի դասավորել իրերը, մինչեւ գան:

[Դավիթ]

6. <ՍԿԱԼՊ>


Ամառային երեկոյի մութը մի տեսակ ցանցառ էր:
Հեռվում այվող կարմրավուն հորիզոնը հերթական շոգ օրն էր խոստանում` Հրաչիկին ստիպելով բացել բոլոր հնարավոր օդանցքները` պատուհաններն ու դռները, նույնիսկ` մուտքի դուռը: Սակայն բնակարանում նիրհող օդը երևի գնալու տեղ չուներ ու պատրաստ էր իր իսկ հեղձուկից խեղդվելու, միայն թե մնար այնտեղ, որտեղ էր: Միջանցիկ քամի հրահրելու Հրաչիկի բոլոր ջանքերը ևս ապարդյուն էին: Թվացյալ փրկությունը <Ջերմուկի> արագ տաքացող շիշն էր ու բաց պատշգամբը, ուր մինչև աշխարհի վերջը պատրաստ էր սպասել անգամ աննշան զեփյուռի, ինչպես մոլեռանդ հավատացյալն է սպասում Քրիստոսի երկրորդ գալստյանը:
Կնոջ` Հրանուշի` անկողին մտնելու հորդորներն անիմաստ էին: Տապից նվաճած մեկ-երկու աստիճանը գիշերվա համար հաղթանակ համարվել չէր կարող, քանի որ քամին հավանաբար գիշերվա դաշնակիցը չէր և առավել ևս` ցերեկվանն էլ չէր եղել:
Մարող աղմուկն ու շշուկնեը տապին գումարեցին նաև գիշերվա սովորական լռությունը, և Հրաչիկին հանկարծ թվաց, թե այդ ամենի մեջ ինչ-որ չարագուշակ, անվերջանալի ու անբնական բան կա: Մտածեց, որ աշխարհում երևի ամեն բան կանգ է առել` կենդանի ու անկենդան բոլոր արարվածները` անկախ դրանք արարողի կարգավիճակից և ժամանակի ու տարածության մեջ ունեցած հնարավորություններից:
<Իսկ գուցե՞ այս ամենն իրականություն է: Գուցե՞ իսկապես կանգ է առել տիեզերքն ու մոլորակները պտտող հավերժական թվացող մեխանիզմը, և սա աշխարհի ու իր վերջին գիշերն է....>:
Նա աներևույթ ժպտաց իր չծերացող երևակայության թռիչքի, օրվա ու գիշերվա առօրեականության մեջ չտեղավորվող մտքերի վրա ու գլուխը դրեց պատուհանագոգին խաչած ձեռքերին:
Հանկարծ հասկացավ, որ չի լսվում նաև պատի հին ժամացույցի տկտկոցը: Սիրտն սկսեց անսովոր թպրտալ: Վախեցավ: Կոպերն ամուր սեղմվեցին, ու գլուխը դանդաղ թեքեց ժամաացույցի կողմը: Ի վերջո աչքերն իրենք բացվեցին ու անմիջապես էլ սառան. ժամացույցը չէր աշխատում: Սլաքները տասն անց կեսի վրա էին, երբ դրսում ակնհայտ ուշ գիշեր էր. <Մի՞թե սա է վերջը... Երանի քնած լինեի...>:
Շփոթված ու այլայլված վեր կացավ աթոռից ու ակամա գնաց դեպի ժամացույցը: Երբ արդեն տեղում էր, հասկացավ, որ ձգվելու ուժ չունի. այսօր կարծես սովորականից ցածրահասակ էր կամ ժամացույցն էր վեր բարձրացել կախված տեղից: Թոռն էր կախել, երբ դեռ աղջիկներն այստեղ էին, երբ դեռ չէին մեկնել:
Որոշեց, որ ամեն գնով պիտի լարի ժամացույցն ու վերադարձավ աթոռի ետևից:
Զգեստապահարանի ծուռ հայելին մի պահ մոլորված ինչ-որ կերպարանք որսաց ու անմիջապես էլ նրան բաց թողեց ապակյա իր ցանցից: Բաց պատուհաններից սեփականատիրոջ իրավունքով ներս մտած հսկայական լուսինը ևս մի ծերունու տեսավ` փոքրիկ, սպիտակամազ մի բարի թզուկի, որ ասես ինչ-որ հեքիաթում մոլորվել ու հայտնվել էր իր համար օտար վայրում և չգիտեր անելիքը:
Հրաչիկն աթոռը ետևի երկու ոտքի վրա քարշ տվեց ժամացույցի տակ ու տնքոցով վրան բարձրացավ: Երբ ժամացույցի թափանցիկ դռնակն արդեն հասանելի էր, հասկացավ, որ ուղղելու բան չկա. չգիտեր` ժամը քանիսն է:
Ծերունին բնազդաբար ծածկեց ժամացույցի դռնակն ու լարախաղացի նման օրորվելով` սկսեց ցած իջնել: Զայրույթի՞ց էր, թե՞ անկարողության գիտակցումից, թե՞ մեկից, որ մյուսի պատճառն էր, չգիտեր: Աչքերն իրենք-իրենց լցվեցին. չէր ուզում արտասվել:
Գլուխն սկսեց անտանելի ցավել: Պատկերացրեց, թե ինչպես է պատանեկության տարիներին սիրելի արկածային գրքերի միջի կարմրամորթ հնդկացին դանդաղ հանում իր գանգամաշկը: Սակայն հանձնվել չէր պատրաստվում: Ափով սրբելով աչքերը` Հրաչիկն ուղղվեց դեպի պատշգամբի մյուս կողմը: Այնտեղ աղջիկների նվիրած նոթբուքն էր, կամ ինչպես Հրանուշն էր ասում`<Սկալպը>, որ վաղուց հեռացած դուստրերին և օտարացող թոռներին տեսնելու, նրանց հետ խոսելու միակ մխիթարությունն ու հնարավորությունն էր:
Համակարգչի էկրանին բաբախող ժամացույցը համոզեց, որ աշխարհի վերջը այս անգամ ևս հետաձգվում է, ու ծերունին, կարծես թեթևացած, հոգոց հանեց, սակայն որոշումը չփոխեց. պատի ժամացույցը պիտի աշխատեր, որպեսզի կյանքը շարունակություն ունենար, որպեսզի մոլորակը պտտվեր, քամի լիներ:
Դարձյալ ժամացույցի մոտ էր: Սակայն աթոռի վրա այս անգամ բարձրանալը գրեթե անհնարին էր: Ականջներում չաշխատող ժամացույցի զարկերն էին:
Վերջապես: Սլաքներն իրենց տեղում էին, մնում էր միայն զսպանակի բանալին պտտեր: Սակայն ինչ-որ բան հանկարծ կանգ առավ ի՛ր մեջ` գլխում, հենց գանգամաշկի տակ: Հրաչիկը չհասցրեց ըմբռնել տեղի ունեցածը: Նա քամուց քշվածի նման գլորվեց գետնին ու մեռավ` զարմացած ու մենակ:
Հրանուշը միայն առավոտյան տեսավ ամուսնուն` ժամացույցի բանալին ձեռքի մեջ սեղմած:
- Կաթված է, ուղեղի կաթված.... միանգամից է մեռել, բախտը բերել է,- բժիշկներն ասացին:
Հրանուշը չհասկացավ, ու դրանից վիշտը դույզն-ինչ չամոքվեց.
- Գոնե հիվանդանար, պառկեր, նազ աներ: Վրեն ամակ ունենայի....
Անորոշության մեջ նա պարտավոր էր եսասեր լինել, որովհետև մենակ էր: Լավ, անբացակա հարևաններ ուներ կողքին, սակայն մենակ էր ու լքված: Ամուսնու դագաղի կողքին նստած` անհարմար էր զգում իր մենակության համար և ամբողջ բողոքն էլ հենց այդ մասին էր. <Այ անխիղճ, անսիրտ մարդ, ես հիմա ի՞նչ անեմ` մենակ, անտեր-անտիրական...>:
Մյուսներին, որ կամա թե ակամա ցավակցության էին եկել, այլ բան էր հետաքրքրում.
- Ո՞նց էլ իմացել է, թե երբ է մեռնելու...
- Հա: Ասում են` հենց իր ձեռով էլ բարձրացել, կանգնացրել է ժամացույցը....
- Ինչի՞....
- Չգիտե՞ս: Որ իր մեռնելու ճիշտ ժամը իմանան, ժամացույցը սխալ չկանգնացնեն...
- Հաաաա՜...,- Խորհրդավոր ձգում էր ժամացույցի զարմանահրաշ պատմությանը տեղեկացող հերթական ունկնդիրը` իր իմացածը հաջորդին նոր, ավելի գունեղ մանրամասներով փոխանցելու ակնկալիքով:
Հանգուցյալի դագաղը երկու շարքով պարսպող աթոռները հիմնականում դատարկ էին: Միակ մշտական նստակյացը Հրանուշն էր, որ չնայած շոգին, չգիտես ինչու, մրսում էր: Իհարկե, ժամանակ առ ժամանակ նրա կողքին տարատեսակ կանայք էին նստում, սակայն Հրանուշը այդպես իրեն ավելի ու ավելի միայնակ էր զգում: Ի վերջո, չհամբերեց ու հարևանի հարսի ականջին փսփսաց.
- Նինիկ ջան, ձեր <Սկալպով> Արմինեին ու Ադրինին խաբար արա, ջանիդ մեռնեմ:
Մնում էր սպասել:
Երեկոյան ժամը հինգին մոտ, վերջապես հույսի աղոտ մի շող երևաց.
- Հրանուշ տոտա, Արմինեին ու Ադրինեին մի կերպ գտանք: Ասեցին` անտառ, քեֆի էին գնացել: <Սկայպով> հազիվ կապվեցինք: Շատ լաց եղան խեղճերը: - Նինիկն էր շողը բերողը:
Հրանուշը թեթևացած շունչ քաշեց. շուտով աղջիկները կգան: Հոր մահը նրանց գոնե մի անգամ էլ տեսնելու հնարավորություն կտա: Առավոտյան կգան, հո իրեն մենակ չե՞ն թողնի: Հորը վերջին անգամ կտեսնեն, սիրտները կհովանա:
Սակայն երեկ բացակայող քամին ուրիշ լուր բերեց.
- Հրանուշ ջան, երեխեքը չեն կարա գան,- նեղվելով ասացին ականջին:
Հրանուշը մոռացավ ով էր: Նա աթոռի վրայից սկսեց ցած սահել` փլվելով կողքին նստածի վրա:
- Ախչի Լենա, Ժենիկ, դեղ բերեք, էս կնգա ուշքը գնաց:
Երբ գիտակցությունը ետ եկավ, փորձեց մարսել, ըմբռնել անհավանական իրողությունը.
<Ասում են` զագրան պասպորտ չունեն, չեն հանել: Էսօր էլ շաբաթ է: Ամեն տեղ փակ է: Երկուշաբթի էլ, որ դիմում տան, ամենաքիչը մի շաբաթ կքաշի: Ասում են` առանց զագրան պասպորտի երկրից դուրս չեն թողնում: Համ էլ տասը օրից որ գան` էլ ինչ: Բա էլ արժե՞....>:
Նինիկն էլ իր հերթին մի քանի անգամ կրկնեց նույն բանը: Թվաց, թե վշտահար այրին կորցրել է իրականության, որևէ բան լսելու, հասկանալու կարողությունը:
Հրանուշն ամեն ինչ հասկացել էր և ուզում էր ամուսնու տեղը լինել, նրանից առաջ գետինը մտնել` <թող մի քիչ էլ նա ամոթից մեռներ>: Հրանուշը ստիպված էր խաղալ` ինչպես անհայտ, բայց տաղանդավոր դերասան, ում հատկապես հաջողվում էին մեկ դերասանի թատրոնի համար գրված դերերը:
Քիչ անց ներկայացման տեսարանը փոխվեց: Նինիկը կրկին ներս մտավ` այս անգամ բաց նոթբուքը ձեռքին: Նա հանգուցյալի վրա թեքելով համակարգիչը` դանդաղ պտտվեց դագաղի շուրջը, հետո այն տվեց Հրանուշին ու մոտեցավ միջանցքում ծխող տղամարդկանց: Նոթբուքը Հրանուշի գոգին երկար ու աղեկտուր հեծկլտաց:
Տղամարդիկ դիակի կողքից երկու հանդիպակաց աթոռ հանեցին և նրանց փոխարեն սեղանիկներ դրեցին: Նինիկենց ու իրենց նոթբուքները դրեցին սեղանիկների վրա ու երևի չհավանեցին: Հրանուշը լուռ ու ոչինչ չհասակացող աչքերով միայն հետևում էր տարօրինակ տեսարանին: Երբ համակարգիչները բարձրացնելու համար սկսեցին դատարկել գրադարակները ու դնել նրանց տակ, Հրանուշն ամեն ինչ հասկացավ: Ուզում էր ճչալ, մազերը պոկել, բայց միայն չորացած թաշկինակը ցավեցնելու չափ աչքերին սեղմեց:
<Սկայպ>-ն սկսեց աշխատել. երկու նոթբուք` երկու դուստր` դեմ դիմաց, ինչպես որ պիտի լիներ իրականում: Հրանուշն իր դիմաց Արմինեին տեսավ: Դստեր ընտանիքն էր: Աթոռները կողք-կողքի էին շարել` ասես երևակայական դագաղի երկայքով ու լաց էին լինում: Աթոռների շարքի ետևում ցավակից ծանոթ-բարեկամների կանայք էին կանգնած` Արմինեին մխիթարողները: Աղջիկն անկեղծ արտասվում էր, բայց չգիտես ինչու, Հրանուշի ծիծաղը եկավ: Նա ամոթից խոնարհեց հայացքն ու սկսեց արհեստական հազալ:
Կողքի համակարգչում Ադրինեի լացի ձայնն էր:
Ամեն ինչ պարզ էր: Աղջիկներն իր կողքին էին, ավելին` հոր դիակի կողքին:
Հաջորդ առավոտյան նոթբուքները դարձյալ իրենց տեղում էին, պարզապես Հրանուշին խնդրեցին հակառակ կողմում նստել` մեջքով դեպի դուռը: Բացատրեցին, որ գրքերի վրա համակարգիչները հազիվ են հարմարեցրել, ու շարժել չի կարելի: Պատկերը նույնն էր, միայն այս անգամ իր դիմաց Ադրինեի աթոռաշարքն էր, իսկ կողքին` Արմինեի: Ճիշտ է, օրվա ընթացքում Հրանուշը ստիպված էր մի քանի անգամ դես ու դեն գնալ` փոխելով աթոռները, որպեսզի աղջիկները կարողանան դեմ առ դեմ նստել, խոսել, կիսվել որդիական դարդ ու ցավով, սակայն դա երևի բավական չէր:
- Մամ, դու մի քիչ էն կողմ նստի, էլի, կամեռան փակում ես: Համ էլ Ադրինի հետ թաքուն խոսալու բան կա:- Արմինեն էր:
Հրանուշը ստիպված եղավ սենյակում անիմաստ պտտվել` ձևացնելով, թե ամուսնու մեծադիր նկարին է ուզում մոտիկից նայել, խոսել նրա կենդանի հայցքի հետ:

[Դավիթ]

- Ժողովուրդ ջան, մի քիչ էս նոթբուքերը պտտեք, էլի: Տեսնենք` ո՞վ կա, ո՞վ չկա:- Արդեն Ադրինեն էր:
Եվ քանի որ համակարգիչները շարժել չէր կարելի, սենյակում, միջանցքում ու խոհանոցում գտնվողները ասես ինչ-որ անհայտ ծիսական արարողակարգով սկսեցին պտտվել դագաղի շուրջբոլորը, որպեսզի մերթ մի, մերթ մյուս նոթբուքին հայտնեն իրենց ցավակցությունը, խոսեն մեռելատերերի հետ, մի երկու խոսք փոխանակեն: Ոմանք անգամ հասցրեցին հարցնել Ռուսաստանում կյանքի, փողի, աշխատանք լինել-չլինելու մասին, այնպես որ, Հրանուշը ևս ստիպված էր նրանց հետ պտտվել` մի աթոռից քոչելով մյուսի վրա, զսպել, չծիծաղել ու այնքան սուտ հազալ, որ վերջապես ուժասպառ եղավ: Ուզում էր անկեղծ լաց լինել, սգալ ամուսնու` հազար տարվա իր հավատարիմ ու փնթփնթան կողակցի անժամանակ մահը, որովհետև մահը միշտ անժամանակ է լինում, բայց այլևս արտասուք չկար: Նա կարծես այդտեղ էլ չէր:
Երևի ննջել էր, երբ Արմինեի ճչոցից տեղում վեր թռավ.
- Վայ, քոռանամ ես, հորս երեսին ճանճ կա: Այ մամ, մի ճյուղ վերցրա, ծաղիկ բերող չի եղե՞լ, քշի: Պարապ մի նստի:
Հատակին դույլի մեջ դրված ծաղիկների միջից մի ճյուղ առանձնացրին, դրեցին Հրանուշի ձեռքերի մեջ ու հեռացան:
- Հորս գլխի մոտ եմ ուզում նստել, վայ, խեղճ հերա ջան,- ճչալու հերթը Ադրինեինն էր, ու Հրանուշն անցավ գլխի մյուս կողմը:
- Ես էլ եմ ուզում,- Արմինեն էլ հետ չմնաց անհատակ վշտից մղկտացող քրոջից:
Հրանուշին ստիպված էին տանել հանգուցյալի ոտքերի մոտ:
Համակարգիչներով ու գրքերի կույտով սեղանիկները մի քանի տղամարդ զգուշորեն տեղադրեցին հանգուցյալի գլխին զուգահեռ, և աղջիկներն այդ կապակցությամբ մի ուրիշ կերպ, առանձնակի ընդգրկումով լաց եղան: Սակայն լացուկոծն ստիպված էին պարբերաբար ընդհատել` <Մամ, ճանճը...> գոռալու համար:
Կամ հեռու էր նստած, կամ էլ ձեռքի ճյուղն էր կարճ, չէր կարողանում ամուսնու դեմքը հավանած ճանճին ոչ մի կերպ քշել: Մի կերպ ձգվում էր, կամ էլ վեր էր կենում` մանրաքայլ քստքստացնելով հասնելով հանգուցյալի գլխի մոտ, քշում էր աներես միջատին, մի քիչ սպասում ու կրկին վերադառնում էր իր տեղը` դիակի ոտքերի մոտ: Ճանճը կարծես սպասում էր, թե երբ է Հրանուշը նստելու, և դարձյալ սկսում էր իր գրոհը:
- Այ մամ, էդքան դժվա՞ր է... Մի ճանճ է, էլի...
Հրանուշն այս անգամ չհասկացավ, թե աղջիկներից որ մեկն էր խոսողը: Զգաց, որ դա այդքան էլ կարևոր չէ: Նա պարզապես առանց վեր կենալու ձգվեց դեպի ճանճն ու ... սայթաքեց: Սեղանիկներից մեկի վրայի գրքասյունը փլվեց, ու մետաղյա համակարգիչն ընկավ հանգուցյալի դեմքին:
Հրանուշը ոչինչ չզգաց: Երբ անլսելի աղմուկի տակ ներկայացման դեկորները նախկին տեսքին բերեցին, նա նույնիսկ զվարթացավ` չարաբաստիկ ճանճին ամուսնու ճակատի վրա սատկած տեսնելով:
Աղջիկները, սակայն, լուռ էին: Միայն տարօրինակ ֆրթֆրթոց էր լսվում: Հասկացավ` սուրճ են խմում: Ցավակիցները նրանց մենակ չէին թողնում:
Իջնող երեկոյի հետ Հրանուշը կարծես թեթևացավ.
- Հրաչիկ ջան, էգուց կպրծնես...
Նա մտածեց ամուսնու թաղման մասին և հանգուցյալի ոտքերի մոտ նստած հասկացավ, որ նախանձում է նրան:
Գիշերը հանգիստ ու երկար քնեց: Գիտեր, որ հանգուցյալի մոտ ամուսնու եղբոր որդիներն էին գիշերելու, ու ոչ մի <Սկալպ>: Գիտեր, որ նրանք էլ կթաղեն ծերունուն: Մի բան չգիտեր. ո՞վ էր իրեն թաղելու, երբ ոչ ոք չլիներ, երբ այդ տղաներն էլ արդեն ուրիշ մի երկրում լինեին .....
Առավոտյան Հրանուշը գլուխը բարձր նստեց իր տեղը` ամուսնու ոտքերի մոտ, ու սպասեց եռօրյա անտրամաբանական բեմադրության հանգուցալուծմանը:
Գերեզմաններից ուղիղ տուն եկավ: Հոգեհացի էլ չգնաց: Շտապում էր: Վերջապես, երբ արդեն տանն էր, անբացատրելի ժպիտը դեմքին, հպարտ ու իր նման մանրաքայլ պատշգամբ մտավ: Մի կողմում մեռած ժամացույցն էր, մյուս կողմում էլ գանգամաշկը հանող` <Սկալպը>:
Երկուսն էլ գիրկն առավ ու պատուհանից զգուշավոր դուրս նայեց: Մոտակայքում կարծես ոչ ոք չկար: Կարելի էր ազատվել կուծքը սեղմող բեռից: Վերջ:
Ներքևից ինչ-որ սառը, մետաղական զրնգոց լսվեց, որ կառչելով շենքի պատերից` փորձեց մագլցել վեր ու ներս սողոսկել, սակայն չգիտես որտեղից հայտնված քամին անտեսանելի ձեռքով պոկեց այն տաք պատուհանագոգից ու տարավ հեռու, շատ հեռու...
Հրանուշն արդեն կարող էր սրտի ուզածի չափ լաց լինել:

[Դավիթ]

7. Ոստիկանը


Եթե գրեի, որ Աշոտ Մելքոնյանը ոստիկան դառնալու որոշումը կայացրել էր հասարակությանը և պետությանը ծայառելու նվիրական ցանկությունից դրդված կամ հանցագործության դեմ անհաշտ պայքար տանելու անկասելի մղումով, ապա դա ճշմարտությունից չափազանց հեռու կլիներ: Եթե նա երբևէ աչքի ընկնի իր ծառայողական պարտականությունները կատարելիս` անձնազոհաբար ձեռնամարտի բռնվի և ձերբակալի թոշակառու տատիկից դրամապանակ թռցրած հանցագործին, բացահայտի որևէ պաշտոնյայի հարազատի գերեզմանի մետաղյա ցանկապատի գողության դեպք կամ առանձնահատուկ ջանասիրությամբ ջարդի հակաիշխանական ցույցի մասնակիցներին, և ոստիկանական 02 հաղորդաշարը ռեպորտաժ պատրաստի նրա քաջագործության մասին, ապա գուցե թե այդ ռեպորտաժում նշվի, որ Աշոտի պապի պապը Երևանի միլիցիայի վարչության առաջին ոստիկաններից է եղել,և ինքը` Աշոտը, իր պապի պապի արժանի ժառանգն ու հետևորդն է, նրա գործի շարունակողը։ Բայց վստահեցնում եմ, որ այդ հանգամանքը նույնպես որևէ ազդեցություն չի ունեցել Աշոտի՝ ոստիկան դառնալու որոշման վրա: Ինչպես հազարավոր այլ երիտասարդներ Աշոտը ոստիկան էր դարձել ճարահատյալ: Նրան այդ ճանապարհի վրա էին դրել ծնողները, որոնց պրագմատիկ դատողությամբ կրթության և արհեստների հետ սեր չունեցող Աշոտի համար դա ամենահարմար աշխատանքն էր. տանելի աշխատավարձ, թեթև աշխատանք, շուտ կենսաթոշակի անցնելու և բարձր կենսաթոշակ ստանալու հնարավորություն, ապահովություն և մի շարք այլ՝ օրենքով չամրագրված, բայց առօրյա կյանքում գործող արտոնություններ ու առավելություններ, որ տալիս էր ոստիկանի վկայականը և համազգեստը: Իհարկե, ծնողները դեմ չէին լինի, եթե նա կարողանար նաև կողմնակի եկամուտ վաստակել, բայց առանձնապես հույսեր չէին կապում դրա հետ, որովհետև կարծում էին, որ Աշոտը անհրաժեշտ չափով ճարպիկ ու խելացի չէ այդօրինակ գործերի համար:
Աշոտը, թեև ենթարկվել էր ծնողների որոշմանը, սակայն աշխատանքի գնում էր տհաճությամբ: Պատճառը ոչ միայն այն էր, որ հասրակության և հատկապես հասակակից տղաների շրջանում ոստիկանի, առավել ևս «շարքային» ոստիկանի նկատմամբ անհարգալից, բացասական վերաբերմունք կար, այլև այն, որ բանակային կարգապահությունից զզված վերադարձել էր քաղաքացիական կյանք ու գրեթե անմիջապես ընկել մեկ այլ «կարգապահ» համակարգ: Տհաճությամբ աշխատանքի գնալուն թերևս նպաստել էր նաև այն հանգամանքը, որ ծառայության էր նշանակվել Կենտրոնի ոստիկանությունում: Բախտը չէր բերել, որովհետև բողոքի ակցիաների, ցույցերի մեծ մասը հենց կենտրոնում են լինում` կառավարության, գլխավոր դատախազության, Ազգային ժողովի կամ նախագահական նստավայրի շենքերի մոտ, և կենտրոնի ոստիկանները ստիպված են այնտեղ հերթապահություն իրականացնել, երթերի ընթացքում ուղեկցել ցուցարարներին, բերման ենթարկել առանձին ցուցարարների, երբ այդպիսի հրաման են ստանում: Այն ժամանակ, երբ մնացած տարածքային ստորաբաժանումների աշխատակիցները օրեր են գլորում ամռանը զով, ձմռանը տաք սենյակներում կամ սուրճի սեղանների մոտ, կենտրոնի ոտիկանները ամռանը` արևի, աշնանը ու գարնանը՝ անձրևի, ձմռանը` ձյան տակ հերթապահություն են իրականացնում կառավարական շենքերի մոտ:
Առավոտյան արթնանալը, սափրվելը, համազգեստը հագնելը և աշխատանքի գնալը, տանջանք էին Աշոտի համար: Համակարգը ճմլում էր նրա հոգին, ճզմում անհատականությունը և նա զգում էր, որ օր օրի համազգեստը ավելի շատ է նեղում իրեն, բայց դրանից ազատվելու համարձակություն և վճռականություն չուներ: Խնդիրը այն չէր, որ նրան տրվող հրամանները հաճախ դուրս էին օրենքի շրջանակներից, խնդիրը հրամանների բովանդակությունը չէր նույնիսկ, այլ հրաման ստանալու և կատարելու փաստը ինքնին: Նա զգում էր, որ եթե այդպես շարունակվի, ի վերջո համակարգը և նույնանման, գորշ օրերի անհրապույր ընթացքը կկոտրեն իրեն, ինքը կհաշտվի համազգեստի հետ և հրաման կատարելը սովորական կդառնա:
Այդպես էլ կլիներ, եթե մի սովորական հինգշաբթի կառավարության գլխավոր մուտքի մոտ հավաքված քաղաքացիների բազմության մեջ չնկատեր ցուցարարների առաջին շարքում, իրենից մի քանի քայլ հեռավորության վրա կանգնած աղջկան: Նա երկար, սև մազեր ուներ, և խոշոր, խոհուն աչքերի մեջ փայլում էր պայքարի ոգին: Աշոտը հմայված նայում էր անծանոթ աղջկան, որ եկել էր ոստիկանների օրը փչացնելու` չգիտես ինչի համար:
Ոստիկանները, որ շղթա կազմած փակել էին շենքի մուտքը, վերադասի հրամանով սկսեցին ցուցարարներին դեպի մայթը հրել: Աշոտը մյուսների հետ մեքենայորեն հրում էր իր առջև կանգնած տղաներին և իր մտքում ուրախանում, որ աղջկա առաջ չի կանգնած և ստիպված չի նրա վրա ուժ գործադրել:
-Հետ, մի քայլ հետ,- գոռում էին Աշոտի գործընկերները, ինչին ցուցարարները պատասխանում էին «Ազատ, անկախ ոս-տի –կան…» վանկարկումներով:
Աշոտը այնքան տարված էր աղջկանով, որ իր առջև կանգնած տղաները կարողացան ճեղքել ոստիկանական պատնեշը և առաջանալ դեպի շենքի մուտքը: Մուտքի մոտ կանգնած ոստիկանները շուրջկալեցին և նրանց թևերը ոլորելով տարան դեպի ոստիկանական մեքենան: «Ի՞նչ տարբերություն, թե որտեղ կկանգնեն,- մտածում էր Աշոտը,- միևնույնն է՝ կառավարության անդամները ետնամուտքով են դուրս գալիս»: Ցուցարարներին մայթից փողոց հրելու հրամանը նրան անտեղի և չպատճառաբանված էր թվում: Աշոտը հրմշտոցի մեջ նկատեց, որ աղջկա ձեռքի շարժումից ոստիկաններից մեկի գլխարկը գլխից թռավ, հետո տեսավ, թե ինչպես գործընկերները շրջապատեցին աղջկան և նրա թևերից բռնելով քարշ տվեցին դեպի ոստիկանական մեքենան:Աղջկա հայացքում զզվանք և ատելություն կար: Նա դիմադրում էր, փորձում էր ազատել ձեռքերը, ոտքերով հարվածում էր իրեն բռնությամբ դեպի մեքենան տանող ոստիկաններին: Գործընկերների ձեռքից ազատվելու նրա դատապարտված ճիգերը, անհնազանդ և անօգնական վիճակը ավելի համակրելի էին դարձնում աղջկա կերպարը, և նրան օգնելու իր անկարողությունը ջղայինացնում էր:
Այդ օրվանից հետո Աշոտի տնեցիները նկատեցին, որ նա սկսել է սիրով գնալ գործի և դա վերագրեցին անցանկալի աշխատանքի հետ հաշտվելուն: Առավոտ շուտ արթնանալով` նա լոգանք էր ընդունում, խնամքով սափրվում էր, արդուկում էր մոր՝ երեկոյան մի անգամ արդեն արդուկած համազգեստը, բրդյա կտորով երկար փայլեցնում էր կոշիկները և տանից դուրս էր գալիս ավելի շուտ, քան նախկինում: Ծառայակից ընկերները նույնպես նկատել էին այս փոփոխությունը, որովհետև նա բոլորից շուտ էր գործի ներկայանում, այնինչ նախկինում հաճախ ուշանում էր և արդեն երկու նկատողություն ուներ ուշացման համար։ Նաև նախկինի պես չէր տրտնջում, երբ բողոքի ցույցեր էին լինում, դեռ մի բան էլ ուրախանում էր:
Աղջիկը գալիս էր գրեթե բոլոր ակցիաներին: Երբ տևական ժամանակ բողոքի ցույցեր չէին լինում, Աշոտը սկսում էր մտքում հայհոյել կառավարությանը և իշխանությանը ընդանրապես, որ պայքարի նոր առիթներ չի ստեղծում, և իր այդ մտքից աղջկա առջև մեղավոր էր զգում իրեն: Բողոքի ակցիաների ժամանակ իրեն չմատնելու համար Աշոտը փորձում էր չկորցնել ինքնատիրապետումը և հայացքը չսևեռել աղջկա վրա. այն, որ աղջիկը այդտեղ է` քիչ հեռվում բավարար էր, որ հոգին հուզմունքից ջերմանա: Երբեմն նրա մտքով անցնում էր մոտենալ աղջկան, խոսել նրա հետ, բայց հիշում էր, թե բարկության պահին ինչպիսի ատելությամբ էր աղջիկը ոստիկաններին նայում, և հրաժարվում էր այդ մտքից:
Գործընկերներից մեկը` Բիզոնը, մի առավոտ ասաց, թե այդ օրը մեծ ակցիա է լինելու կառավարության շենքի մոտ, և երբ Աշոտը հարցրեց, թե որտեղից գիտի, Բիզոնը պատասխանեց, որ Ֆեյսբուքից: Ասաց. «Դրանք սաղ օրը ֆեյսբուքում լռված մտածում են, թե էլ ոնց հարամեն մեր օրը: Չնայած, առանց դրանց ակցիաների էլ ձանձրալի ա»:
Այդ երեկո Աշոտը կեղծանվան տակ գրանցվեց Ֆեյսբուքում և սկսեց միլիոնավոր օգտատերերի մեջ փնտրել աղջկան: Աղջկան գտնելու համար նա նախ ընկերության առաջարկներ ուղարկեց ֆեյսբուքում գրանցված իր գործընկերներին, ապա սկսեց ընդգրկվել այն խմբերում, որոնց անուները ինչ-որ պայքարի մասին էին հուշում: Հենց նույն օրը գործընկերներից իր ընկերության առաջարկը ընդունեցին` Բիզոնը, Չագուչը և անծանոթ օգտատերերից Ինքնիշխան Հայաստանը, Ազատ խոսքը, Պայքար, պայքար մինչև վերջը և մի քանի այլ օգտատերեր: Նա համակարգչի մոտ լուսացրեց ողջ գիշերը, բայց այդպես էլ չկարողացավ գտնել աղջկան: Հաջորդ գիշեր երջանիկ պատահականությամբ նա տեսավ աղջկա լուսանկարը: Ակտիվիստներից մեկը լուսանկար էր տեղադրել, որի վրա այլ մարդկանց հետ նշված էին նաև Բիզոնը և աղջիկը: Վստահություն ներշնչելու համար Աշոտը իր կեղծանունը փոխեց Անսերժ Հայաստան և ընկերության առաջարկ արեց աղջկան` Լուսինեին: Զարմանալի չէ, որ Լուսինեն քիչ անց ընդունեց Աշոտի ընկերության առաջարկը, որովհետև այդ ո՞ր ակտիվիստը կմերժի Անսերժ Հայաստանի առաջարկը: Այդ գիշերը Աշոտը լուսացրեց կարդալով և վերընթերցելով աղջկա գրառումները և մի քանի շրջան նայելով նրա շուրջ 500 լուսանկարները, որոնց մեծ մասը արված էին տարբեր ակցիաների ժամանակ: Ամեն նոր գրառման և ամեն հաջորդ լուսանկարի հետ Աշոտի համոզմունքը, որ ինքը արժանի չէ Լուսինեին և իր սիրահարությունը երբեք չի փոխադարձվի, ավելի էր ամրապնդվում:
Այդ օրվանից հետո Աշոտը երկակի կյանք էր վարում: Ցերեկները, իր ծառայողական պարտականությունները կատարելով, խոչընդոտում, ուժ էր կիրառում ակտիվիստների վրա, իսկ երեկոյան՝ Ֆեյսբուքի իր պատին կիսվում նրանց գրառումներով ու լուսանկարներով, բանավեճի բռնվում իր այն գործընկերների հետ, որոնց հետ հասցրել էր ընկերանալ: Որպես ամենաթունդ ընդդիմադիր «քլնգում» էր իշխանությունների այս կամ այն որոշումը, քննադատում էր ոստիկանների, նրանց թվում իր գործողությունները՝ մատնանշելով քաղաքացիական, քրեական օրենսգրքերի այն կետերը և սահմանադրության այն դրույթները որոնք իրենք խախտել էին` ուժի անհամաչափ կիրառում, քաղաքացու՝ Սահմանադրությամբ երաշավորված իրավունքների ոտնահարում և այլն: Ոստիկանների գործողությունները ճիշտ, տեղին և մասնագիտորեն քննադատելու համար նա ազատ ժամանակ ընթերցում և վերընթերցում էր օրենսգրքերը և Սահմանադրությունը, որոնց մասին նախկինում գաղափար չուներ: Նրա քննադատությունը աննկատ չմնաց: Աշոտի գրառումները արտատպվում էին օգտատերերի գրառումները հրապարակող կայքերում, ֆեյսբուքի օգտատերերի հավանությոնն էին արժանանում և մի երեկո Աշոտը զարմանքով նկատեց, որ իր գրառումներից մեկը Լուսինեի հավանությանն է արժանացել: Հաջորդ գրառման տակ Լուսինեն արդեն մեկնաբանություն էր թողել: Աշոտը ցանկանում էր ինքն էլ մեկնաբանություն թողնել, բայց այդ երեկո չկարողացավ. սեփական մտավոր կարողությունների հանդեպ ունեցած անվստահության և հուզմունքի պատճառով գլխում շրջանառվող բոլոր մտքերը նրան անհեթեթ էին թվում: Հաջորդ երեկոյան նա գրեց այն մեկնաբանությունը, որ ամբողջ ցերեկվա ընթացքում մտքում շարադրել էր` բազմաթիվ անգամ խմբագրելով ու վերախմբագրելով: Մեկնաբանությունը գրելուց մի քանի րոպե անց աղջիկը հավանեց այն: Աշոտը որոշակի վստահություն ձեռք բերեց և նրանց միջև երկար երկխոսություն ծավալվեց Աշոտի գրառման տակ:
Այն փաստը, որ ինքը կարողացել է Լուսինեի ուշադրությանը արժանանալ, թեկուզև կեղծանվան տակ հանդես գալով, թեկուզ` վերտուալ տարածքում, հուսադրում էր նրան, համարձակություն ներշնչում Լուսինեի համակրանքի մասին երազելու համար: Եկավ մի պահ, որ նրան նույնիսկ թվաց, թե պատրաստ է ցանցից դուրս մոտենալ Լուսինեին և կապ հաստատել, իհարկե, ոստիկանական համակարգից դուրս գալուց հետո: Բայց ապօրինի շինարարության դեմ պայքարող ակտիվիստ աղջկա վիզը համբուրած ոստիկանի մասին լուրը և դրան հետևած արձագանքը ետ պահեց այդ մտքից: Չէ ո՞ր աղջիկը նույնիսկ քաղաքացիական շորերով կարող էր ճանաչել իրեն և հերթական սեռագար-ոստիկանի տեղ ընդունել:
Աշոտը քայլում էր երթը ուղեկցող ոստիկանների շարքում և փորձում էր քայլող մարդկանց բազմության մեջ գտնել աղջկան, որին տեսադաշտից կորցրել էր: Նա արդեն գիտեր, որ խաչմերուկի վերջում կուտակված ոստիկանական ուժերը փակել են փողոցը, իսկ դա նշանակում էր, որ պատնեշը անցնել փորձող ցուցարարներին բերման կենթարկեն: Նա անհանգստանում էր աղջկա համար և մտածում, որ գուցե սա լավ առիթ է ծանոթանալու համար, գուցե արժեր մոտենալ և զգուշացնել այդ սպառնալիքի մասին, բայց աղջկան չէր գտնում:
Երթը հասավ խաչմերուկին , ոստիկանների ու ցուցարարներ միջև բախում սկսվեց: Մի կարճ պահ Աշոտը առաջին շարքում նկատեց Լուսինեին և վազեց առաջ, բայց մինչև տեղ կհասներ, մի քանի ոստիկան արդեն Լուսինեի ոտքերից ու ձեռքերից բռնած տանում էին դեպի մեքենան: Աշոտը վազեց ու նստեց ոստիկանական մեքենան. գիտեր՝ ինչ-որ մեկը պետք է ուղեկցի բերման ենթարկվածներին: Լուսինեին մեքենան գցեցին, դուռը փակեցին և մեքենան շարժվեց: Երթի մասնակիցները արդեն շրջվել ու ետ էին քայլում:
Աղջկա մազերը խառնվել էին, պատռված շրթունքից արյուն էր հոսում: Աշոտը գրպանից հանեց մաքուր, արդուկված թաշկինակը և մեկնեց աղջկան:
-Վերցրեք,-անվստահ ասաց նա:
Աղջիկը ատելությամբ ու զզվանքով նայեց Աշոտին և նրա ձեռքը մի կողմ հրեց: Աշոտը ետ քաշվեց և խեղճացած նստեց: Նրա աչքերը լցվեցին հուսահատ տխրությամբ. նա հասկանում էր, որ երբեք, երբեք համազգեստը հանելու ու դեն նետելու համարձակություն չի ունենա:

[Դավիթ]

8. Փոքր դասամիջոց, Մեծ Դաս...


Եթե ընկեր Սարգսյանի կասկածն առարկայական էր դառնում, ապա հիմա նրա առարկայից սպասվելիք դպրոցական քննությունից ավելի էր կարևորվում մեկ այլ փորձություն-քննություն: Առաջին անգամ ածելին աղմամազերին հակադրող Տիգրանը հայելու առջև շարադրում էր արտասանելիք կարևոր տեքստը, դասդասում իր գործողությունները, կանխատեսում ընթացքն ու հնարավոր հետևանքների կապակցությամբ շուռ ու մուռ տալիս դասագրքային իմացությունը, ընտրում բառակապցություններ ու բացատրություններ:

Քաղաքից գյուղ գործուղված երիտասարդ, հմայիչ ու խելացի Սարգսյանին միանգամից սիրել էր դասարանը, դպրոցը, ծնողները, համայնքը: Հիսնամյա տնօրենը շիկահեր, երկարածամ նոր աշխատակցուհուն` Գոհարին առաջին անգամ տեսնելուն պես չէր դիմացել ու հաճոյախոսել էր` թե, էս մեր անշուք քարքարուտում ջրահարս է հայտնվել: Ինքը ժպտացել էր նոր կոլեկտիվին մերվելու բացասրտությամբ, տնօրենը`ավերակ դպրոցում նվեր ստացած չքնաղ նկարի բավարարվածությամբ:

Խանդը, տագնապները, ընտանեկան` գիշերաանկողնային վեճերը հետո էին լինելու, երբ աշակերտների և ոչ միայն նրանց տներում անընդհատ դրական ու գերադրական աստիճանով հոլովվելու էր Սարգսյանի անունը, երբ երեխաներն առիթ ու անառիթ հիշատակելու էին պաշտելի ուսուցչուհու գեղեցկությունը, խելքը, բնավորությունը, մի խոսքով` սիրում էին մանրամասն: Եվ ընկեր Սարգսյանի նկատմամբ համագյուղական սերն աստիճանաբար ծնում էին նախ համայնքի իգական հատվածի խանդն ու արտադպրոցական բամբասանքները, և ապա նրանց տղամարդկանց կրավորական, անգիտակից բացասական վերաբերմունքը: Այդպես է, ցավոք, մեկին սիրելով` հազարի աչքից գցում ես: Իր սիրելի լինելով` մարդն ատելի է դառնում միջավայրի համար: Հեռուն չգնանք` Հիսուս Քրիստոսը ձեզ օրինակ: Եկավ մեզ սովորեցնելու, դեպի լույսը, բարին, վսեմը տանելու` ծանր խաչը դրեցինք տկար մեջքին, մարմինը գումարման նշան դարձնելով` հանեցինք մեր շարքերից, պակասեցրինք իրեն, բայց մենք կիսատ դարձանք...

Տիգրանը, կեսգիշերն անց, ծարավ էր զգացել ու մանրաքայլ, անաղմուկ` դեպի սառնարանն առաջանալիս ծնողների սենյակի կողքով անցնելու ժամանակ պատահաբար լսել էր մոր դժգոհությունը.<<Ով գիտի, ինձ գրկում, էն սատանային ես պատկերացնում, վաղը ծնողական ժողով է, գուցե, գնաս...>>...
Գոհարն` ինքն էլ կանխազգում էր մեծ չափաբաժնով իրեն հասցեագրված սիրո հակադարձ դրսևորումների վտանգը: Այն մատնվում էր առանձին ծնողի հետ, թվում է անշառ, տարաձայնություններից, վարձակալ ընտանիքի տանտիկնոջ փոփոխվող վերաբերմունքից, ուսուցչակազմի`որոշ ու հատկապես կին գործընկերների ստեպ-ստեպ հնչեցվող նախադասություն-տողատակերից, ասենք, ջահել, սիրուն աղջիկ ես, մի կարգին ուզող չունես, բախտավորվես, կամ, ծնողներդ, զարմանում ենք, ոնց են համաձայնել քեզ միայնակ գյուղ ուղարկել` ապրելու, աշխատելու: Բացի այդ, տնօրենն սկսել էր դպրոցական տարբեր միջոցառումներում գովել Սարգսյանին, նրան հետզհետե ավելի շատ վստահելով, խորհրդակցելով կիրթ ու լայնատեղյակ ուսուցչուհու հետ:

Ամուսիններին արգելված էր` ծնողական ժողովների հաճախել, մայրերը որդիներին հրովարտակ էին արձակել չսիրահարվելու մասին /քաղաքի աղջիկ է, ինչ իմանաս, ով է, ինչացու է, քանի ընկեր է ունեցել, ինչու է միայնակ էստեղ հասել.../, տղաները խանդում, կասկածում էին դասընկերներին, տղամարդ մանկավարժներին, հայրերին, հայրերը` հարևաններին, ընկերներին, այդ վայրենի ու բնաբուխ սիրո մեջ հասունանում էր սոսկալի ու ողորմելի ատելությունը, վախերը, տղամարդիկ ու կանայք վերածվում էին արուների և էգերի, որտեղ, անհաշտ ու անմտորեն սանձազերծված եսերի պատերազմում որձերն իրենց նմանների հետ անհարկի վիճելով` ջանում էին ապացուցել սեփական առավելությունն ու գաղտուկ ակնկալում Գոհարի համակրությունը, էգերն անբնական կրքոտությամբ էին համակվում, բայց սիրելու փոխարեն ավելի շատ չարությամբ էին լցվում չարաբաստիկ հովեկի նկատմամբ, անիծում ջրահարսի նեռահաստատ թագավորությունը, և ստացվում էր, որ այդ ամենի չար հերոսն ընկեր Սարգսյանն էր, մինչդեռ հերոսի դափնին վիճարկում էին բոլորն անխտիր`համասեռ, համատարիք, համաբախտ : Եվ Գոհարն, ըստ էության, ոչ թե համագյուղական ընդվզման, հակասության, ալեկոծության պատճառն էր, այլ դրա առիթը` հարյուրամյակներով բթացած, քնած հույզերի, ազնիվ փոխշփումների, թաքուն սերերի, զսպված տածումների ու այլնի վերարթնացման, թերևս, ոչ պատեհ մի ժամանակահատվածում...

Քաղաքի ծաղիկն գյուղի աչքի փուշն էր դառնում օրեցօր, և դրանում ամենաքիչը, թերևս, Գոհարն էր մեղավոր: Սակայն այդպես է, անկախ բնակավայրից ու կոնկրետ տեղանքի բնակիչներից, գիտունին անվերապահ չեն սիրում, քանի դեռ մենք շարունակում ենք լայն առումով խարխափել խավարում` մասնագիտական, դավանաբանական, սիրո, բարության ու արդարամտության մանր ու, միաժամանակ, վիթխարի հարցերում: Նկատել եք, երևի, որ քիչ թե շատ ուսյալ մեկին անպայման պիտակում ենք` բայց տարօրինակ մարդ ա երևում, ոնց որ մի քիչ ցնդած լինի, ինչ անտանելի բնավորություն ունի, ասես սա ընկեր ունի և այլն և այլն...

Մենք այդպես էլ չսովորեցինք, չկամեցանք սովորել ու չիմացանք ուսման նպատակը: Երեխային ուղարկում ենք մանկապարտեզ, հետո դպրոց, հետո ուսումնարան կամ ԲՈՒՀ, կամ այլուր, ոչ թե սովորելու, այլ մեծանալու համար: Երեխան չծնված` մտածում ենք նրա ամուսնանալու, բանակ գնալու, աշխատելու, նրա երեխայի մասին: Ուրեմն` մտածում ենք մեր մասին: Երեխան էլ մտածում է իր մեծանալու մասին, որովհետև մեծերը կանոնաբար այդպես են մտածել, դրան են վարժեցրել, դրա համար էլ նախակրթարանում, դպրոցում վիճում ենք մեծերի հետ, ամենախելոքներն ենք, առաջիններն ենք` մամայիս կասեմ, պապայիս կասեմ մեծախոսությամբ...Մեծերի վրա` մեծին բերելու մեծամոլորությամբ...

Եվ, ուրեմն, եթե ընկեր Սարգսյանի կասկածն առարկայանում էր, որ Տիգրանն իր հանդեպ ավելին է տածում, քան կարող է լինել զուտ աշակերտի դեպքում, անհրաժեշտ էր պատրաստ լինել մեծերի հետ հին ու նոր կռվին, հակադրության-համադրությանը...Առաջին անգամ սափրվելիս` Տիգրանը զգուշորեն հեռացնում էր դիմեզրերում աննշան մազագոյացությունները, որոնք տղայի` սովորականից սպիտակ մաշկին նույնիսկ սևության ոչ մի պատրանք չէին թողնում: Բայց մարտահրավերը նետված է, պետք է ընդունել պատվով:

Թելադրության ժամանակ, Սարգսյանը սովորություն ուներ քայլել շարքերով, հընթացս վերահսկելով աշակերտներին, հարկ եղած դեպքում հայացքով կամ բառացի սաստում կարգազանցին: Մի երկու անգամ անցել էր Տիգրանի կողքով, նկատել, որ թելադրածի արդյունքում տղայի տետրում բառակուտակման փոխարեն` պատկեր է մանրահյուսվում, զարմանալիորեն շրջանցել էր, խորհրդավոր թմբիրի մեջ էր ներքաշվել, արտադիպված զգացումների մեջ, դրանց հետ բախվելով, շարունակել պահանջվող տեքստի բարձրաձայնում-թելադրումը, նորից էր մոտեցել պատանուն ու շշմածի պես մեխվել նրա կողքին, արդեն հրաշանալով իր իսկ գրչանկարից, միայն թե`մերկ, ավելի մեծ կրծքերով, ավելի ընդգծված, մգեցված աչքունքով, ավելի երկար վարսերով, կարճ ասած` ավելի գեղեցիկ...

-Ընկեր Սարգսյան, վերջ...դասարանաձայն արթնության կոչ էր:

-Այո,-չգիտես ինչու ընկրկեց Գոհարը, մինչդեռ երեք թե չորս նախադասություն կար, որպեսզի ամբողջանար թելադրվող տեքստը:

Տիգրանի առջևից վերցրեց նրա կատարած աշխատանքն ու հուզված, համարյա վազելով հասավ իր սեղանի մոտ, առանց հայացքը վեր բարձրացնելու, հանցանքի մեջ բռնված մարդու պես /թեև հակառակն էր տեղի ունեցել/ վիրավոր ձայնով պահանջեց հավաքել և իրեն հանձնել թելադրության թերթիկները:

Երբ համադասարանցիները մեծ աշխատանք կատարածի խոնջանքով արագորեն դուրս եկան դասասենյակից, երկուսն էլ մնացին ներսում, իրենց ներսում նաև...Ոչ ոք չէր ասել, մնացեք, ոչ ոք դուրս չէր հրավիրում, ոչ ոք չէր խոսում, մեղադրում կամ արդարանում, ոչ ոք չէր լռում ուղղակի իմաստով...

-Լավ բանաստեղծություններ ես գրում, լավ ես նկարում,-ընկեր Սարգսյանին մի քանի անգամ չափածո գրվածքներ էր ձոնել, աշխատանքային տետրերի հետ փոխանցել նրան:

-Ես...

-Ոչինչ մի ասա, դմբո...,-ժպտաց Գոհարը, ով մեծի դեր էր տանում, թեև այդ պահին, միգուցե, երկուսից ամենաձախողվածն էր`իբրև մեծ, փորձառու: Որովհետև պարտվել էր անփորձին, փոքրին:

Այդ օրը տնօրենի լայնաբերան ժպիտն ու արդեն մատյանագրանցման պես հերթապահ դարձած հաճոյախոսությունները Գոհարին առաջին անգամ հանեցին հունից, չգիտես ինչու, ղեկավարին շնորհակալություն հայտնեց նրա դրվատանքին ի պատասխան, թեև, երբեք նման բան չէր արել, որպես կանոն, արձագանքելով համեստ ու երախտագետ ժպիտով: Իսկ այդ օրն, ահա, բավական շեշտված ու պարտքի տակ չմնալու պես նետեց` Շնորհակալություն: Տնօրենն էլ, <<հազար տարվա>> մանկավարժի ու ղեկավարի իմաստնությամբ, Գոհարի դյուրագրռգիռությունը պայմանավորել էր աղջկա` աշխատանքային ծանր օրվա, գյուղում անընկեր ու միայնակ, սիրելի ու ատելի լինելու և այլ հանգամանքներով:
Տնօրենը հաշտվել էր իր տարիքի, իր սիրահարվածության ու պարտության հետ...

...Հայելու առջև, Տիգրանը սուր ածելին ոչ մեծ, բայց արյունելու չափ ուժգնությամբ սահեցրեց պարանոցի աջ հատվածում, հետո արագորեն ատամի մածուկ քսեց հազիվ նշմարվող արյունաբծերի վրա: Հրահանգված է մեծ լինել, թվալ, երևալ, չգիտեմ, ինչ: Ընկեր Սարգսյանին հարկավոր է խաբել, որ ինքը համբուրվել գիտի, հանդիպում է աղջկա հետ, որ իրեն սիրում են ու համբուրում են:

Բավ է երեխայի տեղ դնեն, ասեն, մեծանաս` մեքենա կառնեմ, կոստյում կառնեմ, համակարգիչ կառնեմ: Ոչինչ էլ մի գնեք ու մի նվիրեք, ձեր լավությունը ձեզ պահեք: Ինձ ու ձեզ լավություն արեք և իմ փոխարեն մի մեծացեք, իմ թե ձեր մեծանալու դարդից` մի Մե-ծա-ցեք...

Մեծ դրախտը կորցրեցինք` մեր մեծամտության պատճառով: Ու եթե այդպես է, ապա թողեք ես իմ դրախտը որոնեմ, իմ փոքրիկ դրախտը` հայելու վրա գոռած Տիգրանը: Իր ու բոլորի վրա գոռաց Տիգրանը:

Գյուղաբարք վերաբերմունքի`օրավուր սաստկացումն ստիպեց Գոհարին լքել իրեն հյուրընկալած ընտանիքին և տեղափոխվել առանձին բնակարան, որն ազատվել էր հարկի տերերի` Ռուսաստան արտագաղթելուց հետո:

Նոր կեցավայր տանող ճանապարհը զառիվեր էր ու դժվարանցանելի, բայց Տիգրանը, մեծի հանձնառությամբ, քրտինքի մեջ կորած, գերճիգ, ծանր ճամպրուկները բռնած` շարունակում էր հետևել ուսուցչուհուն, ով հրեշտակի պես ուղղորդում էր դեպի Լույսը, սարի կատարից հուհրատող արևագույնի մեջ երբեմնակի անհետանալով, փոխառությամբ տարալուծվելով այդ գունադաշնության մեջ, ցոլացնելով ցնորական ճերմակ ազդրերը, ջրվեժատարածուն մազերը, ձեռքերում պահելով Տիգրանի նկարա իր մերկամարմին պատկերով գրչանկարը, որպեսզի այն չվնասվի ճամպրուկների մեջ` իբրև առաջին սիրո վավերաթուղթ...

[Դավիթ]

9. ԼՌՈՒԹՅԱՆ ՀԵՏՔԸ


Նա նստում էր լոտոսի դիրքով, դեպի վեր պարզած ափերը դնում ծնկներին, բութն ու ցուցամատը իրար միացնում, փակում աչքերը և լիաթոք ներշնչումների ու արտաշնչումների հերթագայման միջոցով փորձում ձուլվել մայրաքաղաքի շնչառությանը, կլանել ու իր արևային հանգույցի մեջ ամբարել մեքենաների արտանետումների ու շինարարական փոշու մեջ եփվող քաղաքի էներգիան։ Չորս վայրկյան նա խոր ներշնչում էր մայրաքաղաքային սմոգը, տասնվեց վայրկյան պահում թոքերում և ութ վայրկյանում սահուն արտաշնչում՝ քաղաքի գլխավերևում ծանրացած թունավոր ամպին միացնելով սեփական արտադրության ածխաթթուն։
Արդեն բավական ժամանակ էր, ինչ նա չէր կարողանում լսել իր ներքին ձայնը։ Քաղաքի աղմուկը թույլ չէր տալիս կենտրոնանալ որևէ բանի վրա։ Նա բարձրացնում էր հեռուստացույցի ձայնը, փորձում էր աղմուկը խլացնել երաժշտությամբ, բնության ձայներով ձայնասկավառակներ միացնում, բայց աղմուկը ծածկում էր երաժտությունը, ալիքների ձայնը, անտառում ապրող թռչունների դայլայլը, գետակի քչքչոցը։ Նա փորձում էր փոխել ուշադրության շրջանակը, սահմանափակել այն բնակարանի պատերով, բաղդատում աղմուկը առանձին ձայների, փորձում կռահել դրանց աղբյուրը, ապա ընտրում պարբերաբար կրկնվող ու թույլ մի ձայն՝ փորձելով չկորցնել այն լսադաշտից։ Բոլոր մյուս ձայները փորձում էր ընկալել որպես կողմնակի խզզոցներ, որ խանգարում են լսել իր ընտրած ձայնը։ Համոզում էր իրեն, որ գոյություն ունի միայն իր ընտրած ձայնը, մինչև իսկապես էլ այդ ձայնը անորոշ աղմուկի միջից սկսում էր լսվել առավել հստակ ու պարզորոշ։
Նա արթնանում էր վաղ առավոտյան, լույսը դեռ չբացված։ Ատամների, բերանի խոռոչի, քթի, միզապարկի ու աղիների մաքրումից հետո թարմացնող ցնցուղ էր ընդունում, հետո մոմի տրատակա էր անում, որին հետևում էին շնչառական վարժությունները, ապա ասանները։ Առավոտից երեկո նա փորձում էր հաշտվել աղմուկի հետ, ընդունել այն որպես տրված մի բան, որպես սրտի բաբախյուն ու ժամացույցի տկտկոց, որոնց վարժվում ես ու դադարում լսել։ Նա պաղկվոցի էր խաղում աղմուկի հետ, խորամանկում ու փորձում հիմարացնել նրան, ասես աղմուկը կենդանի արարած լիներ՝ կանգնած իր և պայծառացման արանքում։
Նա փորձում էր փոխատեղել պատուհանի տակով հոսող պողոտան անտառի միջով հոսող գետակի հետ։ Կամ լեռների արանքում ծփացող ծովի։ Մեքենաների աղմուկը լսել որպես անտառային թռչունների վաղորդյան դայլայլ, որպես խոնարհված ուռենու տակով հոսող գետակի քչքչոց, որպես ծովի ալիքների մեղմիկ բախյուն ժայռերին և լազուր երկնքում ճախրող ճայերի կռինչներ։ Առավոտվա կողմ, լույսը դեռ չբացված, պողոտայով սուրացող հատուկենտ մեքենաների ձայնը առանց հատուկ ներշնչման էլ կարելի էր ընկալել իբրև ալիքների ձայն, պատկերացնել՝ ոնց են գիշերվա մեջ ալիքները բախվում ափին ու հեռանում։ Նրան նույնիսկ հաջողվում էր երևակայել, որ ինքը մի փոքրիկ գլաքար է՝ ծովափին ընկած, որին չեն դիպչում ուրախությունն ու վիշտը և ոչ մի մարդկային ապրում, միայն երբեմն՝ ծովի ալիքները, որ ինչ-որ ժամանակ իրեն նետել են ափ։ Ժամանակ առ ժամանակ նա իրեն նույնացնում էր ծովի հետ՝ հզոր ու խաղաղ օվկիանի, որի արևափայլ, հարթ մակերեսը երբեմն կնճռոտում է քամին, իսկ ծոցում դանդաղ ու համբերատարորեն հղկվում են գլաքարերը։ Բայց ցերեկը իսկական փոթորիկ էր սկսվում, և չնայած աղմուկով արգելակող, շչացող, ցմփցմփացող այդ զարհուրելի մետաղյա արարածների փնչոցներն ու ճռնչյունները կարող էին ընկալվել որպես տարաշխարհիկ թռչունների ու կենդանիների ձայներ, դրանք ամենևին չէին նպաստում մկանների թուլացմանը, ինչպես բնության ձայներն են անում, դրանք տագնապ ու սրտխփոց էին հարուցում։
Նա հաճախ հարցնում էր իրեն՝ արդյո՞ք անտառի բնակիչների համար անտառային ձայները կարող են ռելաքսացիայի աղբյուր լինել և արդյո՞ք դրանք չեն արագացնում նրանց սրտի աշխատանքն ու տագնապահար անում նրանց։ Մեզ՝ վաղնջական ժամանակներում ծովից դուրս եկածներիս ու անտառից անվերադարձ հեռացածներիս համար չէ՞ միայն, որ բնության ձայները կորցրած հանգստության իմաստն ունեն, և արդյո՞ք այդ իմաստը կեղծ չէ՝ պայմանավորված զուտ անդարձ կորցրածի կարոտախտով։ Կամ երբեք չունեցածի։ Քանզի ի՞նչ է կարոտախտը, եթե ոչ կարոտը անցյալում մնացած երազանքի հանդեպ, կարոտը բաց թողած հնարավորությունների հանդեպ, որոնք վերհիշելը անբացատրելի հաճույք է պատճառում՝ պայմանավորված ոչ այնքան նրանով, որ մեզ հնարավորություն է եղել տրված, որքան նրանով, որ մենք բաց ենք թողել այն։ Կարոտը ոչ թե մարդկանց, առարկաների ու իրադարձությունների հանդեպ, այլ նրանց ուղեկցած մանրուքների ու հանգամանքների։ Ինչպես մառախուղն է շղարշում բնության պատառիկը, այդպես դրանց վերհիշումը մեզ պարուրում է ջերմությամբ։ Եթե ախտ և հիվանդություն է այն զգացումը, որ արտահայտվում է կարոտախտ բառով, ապա ոչ ավելի, քան թեթև մրսածությունը, որ ավելի շատ առիթ է վաղ աշնան առավոտյան անկողնում, վերմակի տակ ծուլության մատնվելու։
Նա սիրում էր պառկել անկողնում ու նայել առաստաղին։ Մաքուր, արդուկած, արևի հոտ շնչած անկողնում, բժշկի այցելությանը սպասող հիվանդի պես։ Նա սիրում էր ծանրաբեռնել անկողինը գրքերով, անկողնում պառկած հեռուստացույց դիտել, թեյ խմել, հաց ուտել։ Անկողնում պառկած՝ նա սիրում էր անգամ հյուրեր ընդունել, չնայած հյուրասեր չէր և միշտ տհաճությամբ էր մտածում հնարավոր հյուրերի մասին։ Բայց այդ ժամանակ հյուրերն ասես դադարում էին հյուր լինել և վերածվում էին հիվանդին տեսության եկած այցելուի։ Եվ թեպետ անկողնում ապրելու երջանկությունը ներանձնական էր ու լիակատար լինելու համար կիսվելու կարիք չուներ, բայց վաղ աշնան արդեն մի քիչ ցրտած առավոտներին նա հաճույքով էր մտածում ուրիշի մարմնի ջերմության մասին։ Կարոտախտով, որ մաշում էր հոգին, բայց՝ զգուշորեն ու քնքշանքով, ինչպես ծովն է մաշում գլաքարի անհարթությունները։
Յոգայով հետաքրքրությունը կապված էր մի տղամարդու հետ։ Ամեն բան նրա կյանքում կապված էր որևէ տղամարդու հետ։ Վաղ պատանեկության ժամանակ, երբ կիրքը ելք է որոնում ու, թվում է, անսպառ է, պատահել էր, որ աղջիկների սիրահարվեր։ Նա հիշում էր՝ ինչպես էր մանկության ընկերուհուն սովորեցնում համբուրվել, հիշում էր՝ ինչպես երկուսով ցայվում էին ցնցուղի տակ՝ լկստվելով ու կատակով ձեռ գցելով իրար, դիպչում իրար մերկ մարմիններով։ Նա հիշում էր իր սիրած աղջկան նավակի մեջ՝ արևն աչքերում, ատամների վրա, ու հիշում էր, որ իրեն թվում էր՝ ինքն է այդ աղջիկը։
Բայց տղամարդկանց յուրահատուկ դեր էր վերապահված նրա կյանքում։ Տղամարդիկ ասես ճակատագրի սուրհանդակները լինեին, նրանք գալիս էին ու գնում՝ հիմնովին փոխելով իր կյանքի հունը։ Նրան հետաքրքրում ու հրապուրում էր ոչ այնքան տղամարդը, որքան փոփոխությունները, որ անխուսափելիորեն հետևելու էին նրա հայտնությանը։ Տղամարդը նրա համար ճանապարհորդ վաճառական էր, որ գեղեցիկ, տարօրինակ, չտեսնված ապրանքներ էր բերում իրեն անհայտ երկրներից։ Ու երբ տղամարդը զարմանահրաշ պատմություններ էր պատմում այդ երկրներից, երբ կրծքավանդակի խորքում խլրտոց էր զգում, նա չէր հարցնում իրեն՝ ինչպիսին կլինի այս տղամարդու սերը՝ բուռն ու կարճատև՞, թե՞ հանդարտ ու երկար, ինչպիսի՞ երեխաներ կծնվեն նրանից, արդյո՞ք լավ կսովորեն դպրոցում, արդյո՞ք ընդունակ ու գեղեցկատես կլինեն, տղամարդը կնվիրի՞ իրեն բարեկեցիկ կյանք, հավատարիմ կլինի՞ մինչև վերջ, թե՞ կլքի երիտասարդության պես ու երիտասարդության հետ։ Նա գիտեր, որ աշխարհում ոչ մի մնայուն բան չկա, ինչպիսին էլ լինի սերը, այն անցնում է, անցնում է ամեն բան և եթե ինչ-որ բան մնում է, ապա միայն հետքը։ Ինչպիսի՞ն կլինի հետքը՝ դա էր նրան մտահոգում։ Ինչպիսի՞ն կլինի ինքը բաժանումից հետո։ Եվ ո՞վ կլինի։
Հազիվ հանդիպած՝ նա արդեն երազում էր բաժանման մասին։ Նրա սիրտը անկուշտ վամպիրի նման նորանոր փոփոխություններ էր ուզում՝ ինքնության անդադար թարմացում։ Շատ կզարմային տղամարդիկ, եթե իմանային՝ ինչ դերակատարում են ունեցել նրա կյանքում։ Սովորաբար նրանք հեռանում էին նրա կյանքից չհասկացած ու չհասկացված, անժամանակ ընդհատված հաճույքի չպարպված մնացորդով, թալանվածության և մեղավորության անդուր զգացողությամբ, ասես ոչ թե հեռանում էին, այլ հեռացվում։ Տղամարդիկ մղում էին նրան նոր հորիզոններ անկախ իրենց կամքից ու գիտությունից՝ հաճախ խոչընդոտելով և ոչ թե օգնելով, և հիմնականում դժվար, գրեթե անհնար էր լինում հայտնաբերել այն կապը, որ կար տվյալ տղամարդու ու նոր ինքնության միջև։
Տղամարդը, ում հետ կապված էր իր կյանքի այս վերջին շրջադարձը, գուրու չէր։ Իր տղամարդկանցից յուրաքանչյուրին բնութագրելիս կարող էր ասել, թե հատկապես որ հատկանիշների համար էր նրանց առանձնացրել տղամարդկային բազմությունից, բայց այդ տղամարդու մեջ այդպիսի հատկանիշ չկար։ Այդ տղամարդն ասես ընդհանրապես զուրկ լիներ որևէ հատկանիշից։ Նա այդպես էլ չկարողացավ իմանալ այդ տղամարդու ցանկությունները, միգուցե որովհետև տղամարդը վարպետորեն թաքցնում էր դրանք, միգուցե որովհետև չուներ այդպիսիք։ Հնարավոր է՝ չափազանց մեծ էր տարվածությունը նրանով, և դա թույլ չէր տալիս թափանցել նրա հոգու խորքը, հնարավոր է՝ նրա հոգին ընդհանրապես խորք չուներ։ Միգուցե նրա ամբողջ գաղտնիքը մակերեսի՞ մեջ էր։
Տղամարդը երբեք չէր խոսում զգացմունքներից։ Երբեմն նա իրեն այնպես էր պահում, որ թվում էր՝ իրենից ավելի թանկ բան չունի, իսկ երբեմն չէր նկատում իր ներկայությունը։ Նա հասկանում էր, որ տղամարդը խաղում է իր հետ, գայթակղում այնպես, ինչպես կանայք են սովորաբար գայթակղում տղամարդկանց, բայց դա նրան չէր վանում, հակառակը՝ բորբոքում էր։ Արդյո՞ք խաղը, որ գայթակղելու ցանկության արտահայտությունն էր, չէր վկայում, որ նա ցանկանում է նույնպիսի կախվածության մեջ գցել իրեն, ինչպիսի կախվածության մեջ հայտնվել է ինքը։ Արդյոք գերելով նա չէ՞ր ցանկանում ազատել ինքնիրեն գերությունից։
Տղամարդն անընդհատ պլստում էր։ Ամեն անգամ, երբ նրան թվում էր, թե ամուր գրկել է տղամարդուն, պարզվում էր, որ ինքն իրեն է գրկել, ինչպես մենակության պահերին, երբ սփոփվում էր՝ պատկերացնելով իրեն տղամարդու գրկում։ Տղամարդու ներկայությունը տհաճություն էր պատճառում, նա խուսափում էր տղամարդու հետ հանդպելուց և նրան ավելի շատ երազներում էր հանդիպել, քան իրական կյանքում։ Հնարավո՞ր է սեփական երազում ճանաչել ուրիշին։ Չէ՞ որ երազներն ավելի շատ մեզ մեր մասին են պատմում։ Նա մանրակրկիտ կերպով գրանցում ու վերլուծում էր իր երազները՝ հասկանալու համար, թե ինքն ինչ է ուզում։ Նա խճճվում էր իր ցանկությունների մեջ, ասես դրանք իրենը չլինեին, այլ տղամարդունը։
Մտածում էր, որ եթե հնարավոր լիներ հայտնվել տղամարդու երազներում, կկարողանար գլուխ հանել տղամարդու ցանկություններից։ Երբեմն, երբ մնում էր գիշերելու տղամարդու հետ, բաց չէր թողնում նրա երազների մեջ սողոսկելու առիթը։ Նա զսպում էր քնելու ցանկությունը, և երբ դանդաղում էր տղամարդու շնչառությունը, ուշադիր նայում էր փակ կոպերին ու փորձում թափանցել ներս։ Նա պատկերացնում էր տղամարդու երազների աշխարհը բեմի տեսքով, և իրեն՝ կուլիսներում թաքնված, ներկայացմանը գաղտագողի հետևելիս։ Սրտի զարկերն արագանում էին այն մտքից, որ հիմա կարող է իր մուտքը լինել, որ հիմա ինքը կարող է ներխուժել վառ լուսավորված բեմ։ Միտքը, որ միաժամանակ կարող է լինել իր դերակատարն ու իր հանդիսատեսը, զուր զգացողություն էր պարգևում։ Նրա սիրտը թուլանում էր հուզմունքից, սպասումից ու վախից, որ ուր որ է կհանդիպի իրեն։ Ինչպիսի՞ դեր է վստահված իրեն՝ գլխավո՞ր, երկրորդակա՞ն, երրորդակա՞ն։ Միգուցե ինքը միայն մասայական տեսարաններում է ներգրավված, միգուցե ընդամենը մեկ անգամ է բեմ դուրս գալիս և ընդամենը մի ռեպլիկի համար։ Իսկ միգուցե ինքը ընդհանրապես բեմ դուրս չի գալիս, այլ, ասենք, դիմահարդարն է կամ դերձակը, ռեկվիզիտորը կամ բեմական բանվորը։ Ու նա պատկերացնում էր, թե ինչպես է ետնաբեմում հարցուփորձ անում իր մասին, ինչպես է վախվորած թակում ու բացում սենյակների դռները ու, իրեն չգտնելով, ներողություն խնդրելով, փակում։ Նրա սիրտը ուժգին տրոփում էր ինքն իրեն հանդիպելու և չհանդիպելու հավասար հավանականությունից։

[Դավիթ]

Հաճախ սիրո էության մասին մտորելիս նա հարցնում էր իրեն՝ արդյո՞ք սերը ուրիշ մեկի հանդեպ ընդամենը շղարշ չէ, որի տակ հմտորեն թաքնվում է արատավոր ու արգելված սերը ինքդ քո հանդեպ։ Սիրած էակի աչքերի մեջ արտացոլվող հոգի՞ն է արդյոք մեզ հրապուրում, թե՞ այդ աչքերում արտացոլվող մեր կերպարանքն է կախարդում մեզ։
Տղամարդու երազների աշխարհը նման էր անառիկ ամրոցի՝ մշտարթուն զինվորներով։ Տղամարդն, ասես զգալով իր երազների աշխարհ թափանցելու լրտեսական փորձերը,ասում էր, որ ինքը երազներ չի տեսնում։ Հնարավոր է՝ այդ ամրոցն այնքան անառիկ էր, որ տղամարդն անգամ չէր կարող թափանցել ներս։ Հնարավոր է՝ այդչափ անառիկ էր նկարագրում այն, որպեսզի ավազակներին դատապարտված թվա ներս սողոսկելու երազանքը։
Մի անգամ արթնացավ բեմի վրա։ Մթության մեջ լսվում էր տղամարդու ձայնը, որ շնջում էր իր ականջախեցու մեջ՝ չլքես ինձ, խնդրում եմ, երբեք չլքես… Տղամարդը գրկել իրեն հետևից և սեղմում էր, բայց ոչ տիրաբար, այլ պաշտպանություն խնդրող երեխայի պես, որ փաթաթվում է մոր կոնքերին։ Տղամարդն աղիողորմ էր խնդրում, ասես դա ոչ թե տղամարդը, այլ պատուհանի տակ կլանչող շան ձագ լիներ։ Նա այդ պահին այն փոքրիկ, անպաշտպան տղան էր, որի կերպարը ապրում է բոլոր կանանց հոգում։ Շփոթված փնտրեց իրեն կուլիսներում ու չգտավ։ Չգիտեր՝ ում երազում է արթնացել։ Մթության մեջ գտավ ու մայրաբար շոյեց տղամարդու գլուխը, և մինչ քունը նորից կտապալեր իրեն, հասցրեց ասել՝ քնիր, լավ կլինի…
Առավոտյան, երբ սովորականի պես պատրաստվում էր տղամարդուն պատմել իր երազները, կարկամեց։ Երա՞զ էր արդյոք։ Ո՞ւմ երազն էր։ Տղամարդը իրեն չէր պահում սիրո խոստովանություն արածի պես, ոչ մի անզգույշ շարժումով չմատնեց ոչինչ։ Իսկ գուցե մատնելու բան չկար։ Ասես տղամարդը չար կատակ էր արել և իր համար երազ էր հորինել՝ իր երազած երազը՝ այն երազը, որտեղ ինքը վերջապես կանգնել էր դեմ առ դեմ իր ցանկությանը կամ վախին։ Նա իրեն բռնված էր զգում և երբ հեռանում էր տղամարդու տնից ու տղամարդուց, լռություն էր իջել ներսում, ոչ մի շշուկ չկար։ Նա հեռանում էր , հոգու վրա՝ լռության հետքը։
Նա սիրով էր հիշում իր տղամարդկանց՝ այն պահերին, իհարկե, երբ դադարում էր մոռանալ։ Միգուցե հենց մոռանալու հատկության շնորհիվ էր կարողանում այդպես սիրով հիշել, չէ՞ որ ամեն անգամ, երբ նրան հաջողվում էր հիշողության մեջ վերականգնել որևէ մեկի կերպարը, դա նմանվում էր հարյուրամյակներ առաջ խորտակված նավ հայտնաբերելուն։ Իր տղամարդկանց հիշելուց նա ստանում էր այն հնագիտական հաճույքը, որը ուրիշները ստանում են մեռած քաղաքակրթությունների արտեֆակտները դիտելուց։
Նա նստում էր ծալապատիկ ու, թեթևակի ճոճվելով, սկսում էր հիշել։ Յուրաքանչյուրին նմանեցնում էր մի երանգի, մի ելևէջի, մի բույրի, մի ծաղկի և պատկերացնում, որ իր ճաշասեղանին դրված ծաղկամանի մեջ հավաքված են բոլոր այդ ծաղիկները, իր սենյակը լցնում են բույրով, գույներով ու երաժշտությամբ։ Նա խոր շնչում էր և արտաշնչում՝ աշխատելով անել այնպես, որ ներշնչումը փոխվի արտաշնչման և հակառակը, ու սկսում էր թեթևակի ճոճվել։ Արդյունքը այնպես ցնցող էր լինում, որ մինչև իսկ ծաղկամանի միջի ջրի մեղմ նեխահոտն էր առնում։
Բոլոր տղամարդկանց նա հիշում էր հավասար խանդաղատանքով և հետին թվով օժտում էր նրանց հատկություններով, որ նրանք չունեին։ Ասես ցանկանում էր նշանակալի դարձնել նրանց, ում դերն իր կյանքում աննշան էր՝ հընթացս նսեմացնելով առավել բախտորոշ դերակատարում ունեցածներին։ Գուցե չափազանցություն կար տղամարդկանց մասին դատողություններում։ Նկարագրելով նրանց որպես բախտի սուրհանդակներ ու ճակատագրական էակներ, որպես յուրատեսակ մուսաներ՝ արդյոք չէ՞ր ցանկանում վերագրել տղամրդկանց հատկանիշներ, որ ավանդաբար վերագրվում են կանանց։ Արդյոք պարզապես չէ՞ր փոխատեղում տղամարդուն ու կնոջը, իրեն տղամարդու տեղ դնում, իսկ տղամարդկանց՝ կանանց։ Մի՞թե դա փորձ չէր կնոջն օժտել սեփական անձով ու սիրելու կարողությամբ, և արդյոք այդ ցանկությունը չէ՞ր մատնում, որ ինքը տղամարդ է։
Նա պատուհանները փակ էր պահում, ականջները՝ ականջակալներով խցանված։ Փակում էր նաև աչքերը՝ պատկերացնելով, որ այդպիսով հեռացնում է ձայները։ Նա տեսնում էր փակ կոպերի միջով, տեսնում էր մեջքով ու մաշկով… Նա հրաշալի գիտեր՝ ինչ է կատարվում հարևանների տանը և դիմացի շենքի բոլոր բնակարաններում։ Գիտեր բոլորի վախերն ու երազանքները, գիտեր՝ ով ինչի կարիք ունի։ Բայց իրավունք չուներ միջամտելու այլոց կյանքի ընթացքին։ Անտարբեր հայելու պես նայելով մարդկանց ուրախություններին ու տառապանքներին ՝ նա լռություն էր փնտրում, որի մեջ բարձր կզրնգար իր ներքին ձայնը։
Յոգայով զբաղվելու ցանկությունը վերացրել էր բոլոր ցանկությունները, որպեսզի մի օր ինքն էլ մարի՝ թողնելով միայն մեկ ցանկություն՝ անվերջանալի, ոչնչով չընդհատվող լռության՝ իմաստային նրբերանգներից զուրկ, մաքուր մահվան ցանկությունը։

[Դավիթ]

10. Սեր առաջին համբույրից



Հարևանուհին` Անուշը, Արամ Խաչատրյանի «Սուսերով պարն» էր նվագում դաշնամուրի վրա, և Դավիթը, նախկին ուսանողական հանրակացարանի բարակ միջնապատից ներս թափանցող երաժշտության հնչյունները որսալով, ջանում էր երաժշտության ռիթմին համահունչ լվանալ ատամները և որովհետև փոքրիկ լոգարանում մեղեդին լավ չէր լսվում, նա խոհանոց էր եկել և խոզանակը տարուբերում էր ատամնաշարի վրա մերթ արագացնելով, մերթ դանդաղեցնելով շարժումները: Երբ երաժշտությունը դադարեց, Դավիթը համարեց, որ բավականաչափ մաքրել է ատամները և, իր արածի վրա ժպտալով, մտավ զուգարան:
Զուգարանից դուրս գալով` Դավիթը մի հայացք գցեց միջանցքի պատին ամրացված հայելուն և, իր արտացոլանքը բավարար գնահատելով, դուրս եկավ հանրակացարանի սենյակից: Սեղմեց վերելակի կանչի կոճակը և սպասեց` հուսալով, որ վերելակը դարձյալ չի փչացել և ստիպված չի լինի հինգ հարկ ոտքով իջնել: Վերև բարձրացող վերելակի ձայնը ամրապնդեց այն կանխազգացումը, որ այդ օրը հաջողությունը ժպտալու է իրեն և վերջապես հանդիպելու է նրան: Երբ վերելակը հասնելու վրա էր, բացվեց Անուշի դուռը:
- Բարի լույս,- ասաց Անուշը և, չսպասելով Դավիթի պատասխանին, ավելացրեց,- հո չես շատապում, մի խնդրանք ունեմ:
- Շտապում եմ, բայց ոչինչ, ի՞նչ կա:
- Նույնը: Հիմա էլ հյուրասենյակի լամպն ա վառվել:
Ժամանակ չկորցնելու համար Դավիթը արագ ներս մտավ Անուշի բնակարան և քայլեց դեպի հյուրասենյակ: Աթոռը դրեց ու բարձրանալով աթոռին սկսեց վառված լամպը պտտեցնել:
- Նորից սրճարան ե՞ս գնում,-հարցրեց Անուշը հեգնանքով:
- Հա: Նորը տուր:-Դավիթը Անուշին տվեց վառված լամպը և վերցրեց նոր լամպը:
- Իզուր ժամանակ ես վատնում էդ աղջկա վրա:
- Իզուր չի: Կտեսնենս, որ էսօր սրճարան կգա: Ես լավ կանխազգացում ունեմ:
- Ասենք թե եկավ: Դու ի՞նչ գիտես նրա մասին: Ո՞նց կարող ես անծանոթ աղջկանով էդքան տարվել… Ոնց որ երեխա լինես:
Անուշը հինգ տարով մեծ էր Դավիթից և հաճախ նրա հետ վարվում, խոսում էր, ինչպես երեխայի հետ, և դա նյարդայնացնում ու ջղայնացնում էր Դավիթին:
- Դու չե՞ս հավատում սիրուն առաջին հայացքից: Եթե նրան տեսնեիր, կհասկանայիր ինձ: Կապույտ աչքեր, երկար, մինչև գոտկատեղը հասնող մազեր, դեմքի նուրբ դիմագծեր, կազմվածքի մասին էլ չեմ ասում: Վերջ, ես վազեցի:
Աթոռից իջնելիս Դավիթը նկատեց Անուշի տխուր, գունատ դեմքը: Նրա խոշոր, սև աչքերը ջրակալած էին, հայացքը սառել, մնացել էր պատուհանին, և մի անհնազանդ մկան դողում էր` մատնելով նրա հոգեվիճակը: Դավիթն ուզում էր հարցնել` ինչ է պատահել, ինչու է տխուր, բայց խոսակցությունը կարող էր երկարել, իսկ դրա ժամանակը չկար, որովհետև մինչ ինքը Անուշի խնդիրներով էր զբաղված, նա կարող էր սրճարան այցելել ու գնալ:
Դավիթը հանդիպել էր նրան սրճարանում, մոտ մեկ ամիս առաջ: Սկզբում Դավիթի ուշադրությունը գրավել էր նրա զվարթ ծիծաղը (նա նստած էր եղել Դավիթի զբաղեցրած սեղանից երկու սեղան այն կողմ` կիսաշշուկով ինչ-որ զվարճալի պատմություն պատմող ընկերուհու դիմաց և մերթ ընդ մերթ ծիծաղել), իսկ հետո` նաև գեղեցկությունը: Այդ ժամանակ Դավիթին թվացել էր, որ ընկերուհին նրան ինչ-որ սիրային արկածի մասին է պատմում, իսկ ավելի հավանական է` ինչ-որ «անհաջողակի» մասին, որը ծիծաղելի վիճակում է հայտնվել: Նա նույնիսկ մտովի պատկերացրել էր այդ անհաջողակին. դա ռաբիզ ենթամշակութի, մոդեռնիզացիայի ենթարկված մի վառ ներկայացուցիչ էր` աչքերին ընկնող չոլկայով, սև ակնոցով ու սպիտակ «դորջարով»: Երբ պատմության հերոսը արդեն հայտնի էր ու որոշակի, Դավիթը ավելի առաջ էր գնացել և պատկերացրել ամբողջական պատմությունը, թե ինչպես է էդ ջահելը փորձել «կապել» ընկերուհուն: Նա կուրսի տղաներին տեղյակ է պահել, որ «ուզում է» աղջկա ընկերուհուն, ամեն օր համալսարանի մոտ սպասել է մինչև նա դասերը վերջացնի և ձանձրույթից «չրթել» է 7 կիլոգրամ 300 գրամ արևածաղկի սերմ ու ծխել 54 տուփ սիգարետ, նա ծանոթանալու բազմաթիվ փորձեր է արել, ամեն երեկո իր ճերմակաթույր «դորջարը» կանգնեցրել է սիրելի աղջկա վարձակալած բնակարանի պատշգամբի տակ և մինչև ուշ գիշեր սիրային երգերի ընտրանիով ձայնասկավառակը պտտեցրել, սկսած ոչ վաղ անցիալի «Սուրբ Սարգիս ես կգնամ…» հիթից, մինչև «Բալա, բալա, բալա» սուպերհիթը: (Ավելի ուշ, երբ Դավիթը աղջկան նորից տեսնելու հույսով ամեն օր գնում էր այդ սրճարանը, պարբերաբար այն զգացողությունն էր ունենում, որ ինքն էլ ծիծաղելի իրավիճակում հայտնված մի անհաջողակ է, և այդպիսի պահերին նրա սիրտը կարեկցանքով էր լցվում այն անծանոթ բախտակցի նկատմամբ):
Դավիթը ջանք էր գործադրել, որպեսզի այդպես սևեռուն հայացքով նրա կողմը չնայի, բայց աղջիկը այնպես էր հմայել նրան, որ չէր կարողացել հայացքը և ուշադրությունը նրանից կտրել: Հետո նրանք բարձրացել էին նստած տեղից և քայլել դեպի սրճարանի ելքը: Դավիթը հաշիվն էր պահանջել, մի փոքր սպասել, ապա երբ մատուցողը ուշացրել էր հաշիվը, գումարը սեղանին թողնելով վազել էր աղջիկների գնացած ուղությամբ մինչև մոտակա կանգառը, բայց նրանց չէր գտել: Այդ օրվանից աղջիկը դուրս չէր եկել նրա մտքից: Այդ օրվանից հետո Դավիթն ամեն օր, նույն ժամնին գնացել էր սրճարան` հուսալով, որ նա նորից կգա: Այդ պարբերական այցելությունները չխախտելու համար նա նույնիսկ մի խոշոր պատվերից էր հրաժարվել: (Դավիթը սովորելուն զուգահեռ տանը աշխատում էր` գովազդի արտադրությամբ զբաղվող ընկերություններից անիմացիայի պատվերներ ընդունելով»: Այդ օրերին ֆեյսբուքում մի հայտարարություն էր պտտվում. երիտասարդ տղան փնտրում էր երթուղայինի մեջ տեսած աղջկան: Այդ տեղեկատվությունը սփռվեց նաև լրատվական միջոցներով, և մի օր էլ լուր տարածվեց, թե երիտասարդը արդեն գտել է իր հավանած աղջկան: Առաջին մի քանի օրերի անհաջողությունից հետո Դավիթը նույնիսկ մտածել էր հետևել երիտասարդի օրինակին, սակայն իվերջո հրաժարվել էր այդ մտքից, ոչ թե այն պատճառով, որ ողջամտությունը հաղթել էր կամ պատրաստ չէր աղջկան գտնելու համար դիմել ծայրահեղ միջոցների, այլ որովհետև դա կրկնօրինակում կլիներ: Դրանով մի՞թե կասկածի տակ չէր դրվի իր զգացմունքների «անկեղծությունը», և միթե՞ կրկնօրինկելով ուրիշի փորձած միջոցը իր սիրահարությունը չէր զրկվում յուրահատկությունից:
Դավիթը սիրում էր նստել կենտրոնի` Օպերայի հարակից տարածքներում գործող բացօթյա սրճարաններում, հետևել քաղաքի անցուդարձին, զգալ քաղաքի ռիթմը և հնարավորինս շատ ժամանակ էր անցկացնում դրսում: Դեռ դպրոցական տարիներից երազել էր դուրս գալ գավառական քաղաքից և հաստատվել Երևանում, բայց Երևան գալով կարողացել էր բնակարան վարձել միայն ննջարանային թաղամասի հանրակացարանում, և նրան երբեմն թվում էր, թե մայրաքաղաք գալու երազանքը անկատար է մնացել: Հիմա Դավիթը, սրճարանում նստած, նայում էր փողոցի անցուդարձին և մտածում էր Անուշի մասին: Նախկինում երբեք այդպիսին չէր տեսել Անուշին` ինչո՞ւ էր նա այդքան տխուր, ի՞նչ էր պատահել, և ինչո՞ւ Անուշը իրեն չէր ասել: Թեև մի քանի ամիս էր ճանաչում նրան, բայց այդ ամիսների ընթացքում այնքան էին մտերմացել, որ Դավիթին թվացել էր, թե ամեն ինչ գիտի նրա մասին: Հիմա նա Անուշի առջև մեղավոր էր զգում իրեն: Հնարավոր է` նրա հետ ինչ-որ լուրջ դեպք է պատահել և նա իր օգնութան կարիքն ունի, իսկ ինքը ինչ-որ անծանոթ աղջկա հանդիպելու պատճառով, նույնիսկ ոչ թե հանդիպելու, այլ հնարավոր հանդիպումը բաց չթողնելու պատճառով լքել էր նրան այդպիսի անկումային տրամադրության մեջ:

[Դավիթ]

Երբ Դավիթը հայացքը փողոցից կտրեց, նայեց սրճարանի սեղաններին, ապշահար եղավ. երեք սեղան այնկողմ նստած էր իր երազանքների աղջիկը ինչ-որ աղջկա ընկերակցությամբ: Այս անգամ աղջիկը նաստած էր ճիշտ նրա դիմաց և Դավիթը հնարավորություն ուներ ամենայն մանրամասնությամբ տեսնել նրան: Նա պարզապես հիասքանչ տեսք ուներ. հագին բաց դարչնագույն շրջազգեստ էր, որի փեշերը չէին հասնում ծնկներին, բարձր կրունկով նրբաոճ կոշիկները կարծես հենց այդ զգեստի համար էին պատրաստվել, իսկ երկար, մինչև կոնքերին հասնող շականակագույն մազերին խաղում էր սրճարանի հաստաբուն ծառերի սաղարթների միջով թափանցած արևի շողը:
Նախորդ անգամվա սխալը չկրկնելու համար Դավիթը հաշիվը պահանջեց և վճարեց խմած գարեջրի համար: Նա սպասեց մինչև աղջիկները դուրս եկան սրճարանից և գնաց նրանց հետևից` կարճ տարածություն պահելով: Հենց առաջին խաչմերուկում աղջիկները բաժանվեցին, և հուզմունքի մի ալիք անցավ Դավիթի մարմնով, որովհետև այլևս ոչինչ չէր խոչընդոտում, որ նա մոտենա և խոսի աղջկա հետ: Խաչմերուկում Դավիթը չհասցրեց անցնել կանաչ լույսի տակով և, լուսաֆորի տակ կանգնելով, հայացքով հետևեց աղջկան: Կանգառում աղջիկը կանգ առավ և ձեռքը պարզեց խաչմերուկից մոտեցող «Գազելին»: Ուշադրություն չդարձնելով կարմիր լույսին և անցնող մեքենաներին` Դավիթը վազեց: Երբ հասավ կանգառին, «Գազելը» արդեն տեղից շարժվել էր: Նա կարճ տարածություն վազեց «Գազելին» զուգահեռ և ձեռքով հարվածեց մեքենային, մինչև որ վարորդը կանգնեց:
Երթուղայինում ազատ նստատեղ չկար: Դավիթն ու աղջիկը գլուխները հակած կանգնել էին կողք-կողքի, և մեքենայի կտրուկ շարժումների ժամանակ աղջկա մազերը դիպչում էին Դավիթի ձեռքին ու էլեկտրականացնում մարմինը: Ամեն նոր կանգառում նոր մարդիկ էին խցկվում գերտարողունակ «Գազելի» մեջ, և Դավիթը ավելի ու ավելի էր հպվում աղջկան` այնքան, մինչև որ աղջիկը կարելի է ասել նրա գրկում հայտվեց: Դա այն գրկախառնումը չէր, որի մասին Դավիթը երազել էր օրեր շարունակ, սակայն այս համատեղ երթևեկությունը նրա աչքերում զավեշտալի միջադեպ էր երևում, որ համեմում էր նրանց սիրային պատմությունը և որը ապագայում հիշելով մի լավ զվարճանալու էին:
Դավիթը փորձում էր որսալ աղջկա հայացքը, կռահել` արդյոք աղջիկը հասկացել է՞, որ նրա ետևից է նստել մեքենան, բայց աղջկա հայացքը գամվել էր գետնին: Վերջապես գլխավոր ճանապարհից դուրս, Դավիթին անծանոթ մի փողոցում աղջիկը վարորդին խնդրեց կանգնել: Դավիթը իջավ աղջկա հետևից և երբ մի քանի քայլ էին արել, ընդհուպ մոտեցավ նրան: Նա բարևեց աղջկան և սկսեց պատմել նրան, թե ինչպես է մի ամիս առաջ սրճարանում տեսել նրան և ամեն օր սրճարան գնացել նրան հանդիպելու ակնկալիքով: Նա ներողություն խնդրեց հետապնդելու համար և ասաց, որ երջանիկ կլիներ, եթե աղջիկը ընդունի հրավերը և երեկոյան ինչ-որ տեղ նստեն, զրուցեն: Աղջիկը Դավիթին լսում էր ընդգծված անտարբերությամբ, և երբ Դավիթը լռեց, նա հանգիստ և չոր արտաբերեց. «Մի արի իմ ետևից, և ընդանրապես, հեռու մնա ինձանից»: Աղջկա անտարբերությունը Դավիթի համար անակնկալ էր: Նրան չգիտես ինչու թվում էր, որ եթե մոտենա աղջկան ու պատմի, թե ինչպես է բանուգործ թողած ամեն օր սրճարան գնացել նրան տեսնելու համար, դա կազդի աղջկա վրա, և ձեռք կբերի նրա համակրանքը: Հիմա նրան այդ միտքը ողորմելի ու ճղճիմ էր թվում. ինքն ընտրել էր աղջկա համակրանքը շահելու ամենահեշտ ճանապարհը և սխալվել էր:
Դավիթը մի քանի քայլ ետ մնաց աղջկանից և քայլեց նրա հետևից: Նրանք անցան մի քանի շենքերի բակերի միջով և հայտնվեցին առանձնատներով մի խուլ փողոցում: Դավիթը նկատեց առանձնատներից մեկի դարպասի մոտ պպզած տղաների խումբը, որ լուրջ անխորժություն էր խոստանում իրեն, բայց շարունակեց քայլել: Տղաները բարձրացան և ընդառաջ քայլեցին: Երբ նրանք հասան աղջկան, բարձրահասակ ու թիկնեղ ջահելը աղջկան հարցրեց:
-Մոնիկա, սրան ճանաչում ե՞ս:
-Չէ,-ասաց աղջիկը – կանգառից հետևիցս գալիս ա:
Շարունակությունը Դավիթի համար արդեն կանխատեսելի էր, մի ուրիշ դեպքում նա գուցե ետ շրջվեր և ապավիներ ոտքերի արագությանը, բայց հիմա դա կնշանակեր, որ այն ամենը, ինչ ճանապարհին ասել էր աղջկան, փուչ հորինվածք էր, և աղջկա անտարբերությունը` արդարացված:
Ծեծի ընթացքում աղջիկը միայն մի անգամ ետ շրջվեց, և նրա դեմքին նույն անտարբեր հայացքն էր:
Ծեծված մարմնով և հոգեպես ջարդված Դավիթը դժվարությամբ հաղթահարեց հինգ հարկը (վերելակը նորից անսարք էր) և բնակարան մտնելով հանեց արնոտ շապիկը, փռվեց բազմոցին և հեռակառավարման վահանակով միացրեց փոքրիկ հեռուստացույցը. պետք էր գլուխն ինչ-որ բանով զբաղեցնել և չմտածել այդ օրվա և այդ անհեթեթ պատմության մասին, բայց դա անհնար էր, որովհետև դեմքի այտուցները, պատռված շրթունքի ու ծեծված կողոսկրերի ցավը նրան անընդհատ հիշեցնում և վերադարձնում էին աղջկա հետ կապված պատմությանը: Ինչ-որ ժամանակ անց, երբ ցավերը բթացել էինխ և մարմինը ընկղմվել էր թմբիրի մեջ դուռը թակեցին: Դավիթը դժկամորեն բարձրացավ պառկած տեղից և, վրան գցելով արնոտ շապիկը, գնաց դեպի դուռը: Դռան դիմաց կանգնած էր Անուշը` ձեռքին թուջե թավան, որից գոլորշի էր բարձրանում:
- Մտածեցի սոված կլինես` միասին ընթրենք,-դռան բացվելու հետ պատրաստած տեքստը վրա բերեց Անուշը, ապա նկատելով Դավիթի այտուցները, պատռված շրթունքը՝ մի կարճ պահ լռեց և ահաբեկված ձայնով շարունակեց,-էդ ի՞նչ ա եղել:
- Կռվի մեջ եմ ընկել, բայց մի անհանգստացի, լուրջ բան չկա,- ասաց Դավիթը, կտրուկ շարժումով ետ շրջվեց և կողոսկրերի սուր ցավից տնքաց:
-Պառկի, շուտ պառկի, հիմա թրջոցներ կդնեմ, -ասաց Անուշը և, թավան գազօջախին դնելով, սկսեց խնամել Դավիթին:
Անուշը ամանով ջուր բերեց և լվաց Դավիթի երեսին չորացած արյունը, ապա սառը թրջոցներ դրեց այտուցների վրա: Դավիթին դուր էր գալիս, որ Անուշը հոգ է տանում իր մասին: Դա ոչ միայն այտուցների ցավն էր մեղմում, այլ նաև ապաքինում էր հոգու վերքերը: Նա իրեն նեղացած երեխա էր զգում, որին հարազատ ձեռքը շոյում է և սփոփում: Եվ իրականում էլ Անուշը ավարտել էր թրջոցները տեղադրելը և հիմա շոյում էր նրա գլուխն ու երեսը, իսկ հետո Դավիթը զգաց Անուշի շրթունքների հպումը իր շուրթերին և միաժամանակ վերքի մեղմ, անչափ հաճելի ցավը: Նրա մարմինն ու հոգին հաճելի ջերմությամբ համակվեցին, և աչքերը բացվեցին. իրենց ընկերության ամբողջ ընթացքում կամ ինչ-որ պահից սկսած Անուշը համակրել է իրեն, իսկ ինքը` հիմարը, չի նկատել դա, նույնիսկ չի նկատել, թե ինչ կասկածելի արագությամբ են փչանում էլեկտրական լամպերը (նա պատկերացրեց, թե ինչպես է էլեկտրականությունից վախեցող Անուշը փոխում և սարքին լամպերի փոխարեն փչացածները տեղադրում, որպեսզի նրա հետ շփվելու առիթ լինի), և իրեն մեղավոր ու ամոթահար զգաց Անուշի առջև: Նա բացեց աչքերը, որպեսզի համոզվի, որ շոշափելիքների հաղորդած զգացողությունները չեն խաբում իրեն. Անուշի դեմքը և մարմինը այնքան սիրելի ու հարազատ էին, այնքան ցանկալի, որ նա նույնիսկ վախեցավ իր ապրումներից:
Դավիթը մի ձեռքով հատակի վրա գտավ հեռակավարման վահանակը և անջատեց հեռուստացույցը, մյուսով գրկեց Անուշի գլուխը և սեղմեց իրեն` աճող սիրով ու կրքով համբուրելով նրա շրթունքները. դա սեր էր առաջին համբույրից:

[Դավիթ]

11. Կյանքը գորգի վրա



Երկրորդ շիշ գարեջրից հետո Պո փաբի ծուխն այլևս ինձ չի անհանգստացնում: Չի անհանգստացնում նաև կողքս նստած պատանեկության օրերիցս ծանոթ մի պարոն, որի մազերն արդեն սպիտակել են: Բախտս բերեց, չի հիշում ինձ: Կմոտենամ նրան, շիշս կխփեմ նրա շշին ու կհարցնեմ.

- Չհիշեցի՞ր ինձ: Ես նեգատիվն եմ:

Նա հետ-հետ կգնա, կհպվի պատին ու ծոր կտա.

- Նեգատի՜վ:

Կշրջվես, հռհռալով կձուլվես փաբի ծխին այնպես, որ միայն շշիդ կանաչ ծայրը դուրս կցցվի: Կարմրահեր մատուցողուհին կվազի, որ բռնի: Բայց գարեջուրը դուրս կհոսի, առանց թափվելու հորիզոնական պտույտներ կանի ու կձուլվի ծխին: Կխառնվի այն նույն ծխին, որից այդքան զզվում էիր, իսկ հիմա դրա մի մասն ես դարձել:

Ծխի ամպերի մեջ պարում եմ այնպես, որ ոչ ոք ինձ չտեսնի: Հետո հանկարծ հոգնում եմ, տրամադրությունս ընկնում է:

- Էս կյանքն իմաստ չունի,- եզրակացնում եմ:

Մոտենում եմ բարին, որտեղ ազատ աթոռ չկա: Կողք կողքի, իրարից հավասար հեռավորության վրա նստած են ճիշտ նույն կազմվածքով վեց տղամարդիկ: Բոլորը նույն կանաչ շապիկից են հագել: Նրանք միաժամանակ բարձրացնում են գարեջրի շշերը, որոնք բոլորը կիսադատարկ են, ու մի մեծ կում անում: Հերթով շրջվում են, քեզ նայում, և դու նկատում ես, որ վեցն էլ նույն դեմքից ունեն, նույն չորս օրվա մորուքից դուրս պրծած հայկական քիթն ու գզգզված ոչ այնքան երկար մազերը: Նրանցից առաջինն ասում է.

- Էս կյանքն անիմաստ է:

Երկրորդը նրա հետևից.

- Էս կյանքն անիմաստ է:

Եվ այդպես վեց անգամ: Շիշդ խփում ես հերթով բոլորի շշերին ու.

- Է՜հ,- բոլորդ միասին հառաչում եք:

Նորից մտնում եմ ծխի մեջ, որ ոչ ոք ինձ չտեսնի: Փակում եմ աչքերս, որ ես ոչինչ ու ոչ ոքի ոչ մի կերպ չնկատեմ: Միայն լսում եմ ու ծուխ շնչում: Երաժշտությունը թեև բարձր է, բայց ինչ-որ անհայտ տեղից է գալիս: Դու հաստա՞տ փաբում ես:

Մենակ եմ: Կարծեմ Մարոն հետս եկել էր, չեմ հիշում: Երևի շուտ գնաց կամ էլ բարի մոտ նստած տղաներից մեկի հետ առանձնացավ զուգարանում: Ես գժվում եմ մենակությունից: Պետք է մի լուծում գտնել:

Շիշը դեռ ձեռքիս է: Մի նոր, մեծ կում: Մոտենում եմ սեղանին: Մարոն չկա, բայց պայուսակը տեղում է: Հանում եմ մի բարակ սիգարետ ու պատանեկությունիցս ծանոթ պարոնին խնդրում կպցնել: Չի վառվում:

- Թաց է,- ասում է:

Շոշափում եմ: Թաց է: Հանկարծ հիշում եմ. սիգարետը մինչև բերանս տանելը թրջել էի գարեջրով:

- Թքած,- ժպտում եմ,- այսօր բերանիցս ծխախոտի հոտ չի գա:

- Միայն ալկոհոլ,- հռհռում է պարոնը, ու երևում են չեշիրյան կատվի ատամները:

Նորից մտնում եմ ծխի մեջ: Պարում եմ: Հեռվում՝ ծխի վարագույրի հետևում, ինչ-որ մանուշակագույն զգեստ եմ նկատում, որի միջի հետույքը հանդարտ տարուբերվում է: Երևի Մարոն է: Այնուամենայնիվ, եկել է: Միայն թե չգիտեմ՝ ինձ հետ է, թե ոչ:

- Արի իրար հետ պարենք,- լսում եմ մեջքիս հետևից:

Շրջվում եմ: Կանգնած է մի բարձրահասակ, սափրված տղամարդ: Հագին կաշվե տաբատ է: Կրծքավանդակը մերկ է, վրան՝ օձի հսկայական դաջվածք:

- Սա ի՞նչ է,- հարցնում եմ:

- Քո գործը չի,- ժպտում է,- քո գործը չի,- կրկնում է:

Տղամարդը կամաց-կամաց ավելի թափանցիկ է դառնում, ու օձի միջով տեսնում եմ հետևի ծուխը:

- Պարե՞նք:

Լռում եմ: Ձեռքս մեկնում եմ, որ ծանոթանամ: Ձեռքս անցնում է նրա ձեռքի միջով: Վախից գոռում եմ: Ոչ ոք չի լսում: Տղամարդը ձուլվում է ծխին, դառնում ծուխ: Մնում եմ մենակ: Մարոն չկա: Գարեջրի շիշը դեռ ձեռքիս է: Հարվածում եմ գետնին: Հազար կտոր է լինում: Ոչ ոք չի մոտենում:

Դուրս կգամ ծխահրապարակից ու զրուցակից կփնտրեմ: Վեց տղամարդիկ դեռ բարի մոտ կլինեն: Մանուշակագույն սիլուետն անհետացած կլինի: Պատանեկության տարիքիս պարոնի մազերը սեփ-սև կդառնան. ճիշտ այնպիսին, ինչպիսին նրան այն ժամանակ գիտեի:

- Նեգատի՜վ,- կանչում է:

Չլսելու եմ տալիս: Մթության մեջ՝ անկյունում, ևս մի սեղան կա: Վրան մի գավաթ գարեջուր է: Մոտենում եմ ու մի կում անում: Տերը տարածքու՞մ չէ: Ըստ իմ իմացած օրենքների, պիտի փոքրանայի կամ մեծանայի: Ոչինչ տեղի չի ունենում: Եվ երկրորդ կումից հետո միայն նկատում եմ սեղանին վերընկած գլուխ:

- Սա քո՞նն է,- հարցնում եմ:

Աչքերը մի կերպ բացում է սևահեր մի տղամարդ ու ինչ-որ բան փորձում հասկացնել:

- Սա քո՞նն է,- կրկնում եմ:

Գլուխը բարձրացնում է սեղանից:

- Երեք տարի,- ասում է,- երեք տարի է՝ այստեղ եմ:

Անակնկալի եմ գալիս: Որտեղի՞ց հայտնվեց այս պարոնը. նա հաստատ փաբում չէր, երբ Մարոյի հետ (թե՞ առանց նրա) ներս մտա:

- Դու որտեղի՞ց հայտնվեցիր: Իմն է, խմիր, ես չեմ խմելու,- ասաց ու նորից գլուխը դրեց սեղանին:

- Կարելի՞ է,- հարցնում եմ ու առանց պատասխանի սպասելու կողքը նստում:

Տղամարդը գլուխը դնում է ուսիս, հետո՝ ծնկներիս ու ոչինչ չի ասում: Ձեռքս խրում եմ մազերի մեջ ու շոյում, ասես կատու է, անձրևից թրջված կատու, որի մորթին կպել է մարմնին:

- Ինչո՞վ կարող եմ օգտակար լինել,- հարցնում եմ:

- Գարեջուրս խմիր,- մռռում է:

Մի կում էլ եմ անում: Ուշադիր շուրջս եմ նայում: Մարոն չկա: Չէ, երևի ամեն դեպքում չէր եկել:

- Մենա՞կ ես,- հարցնում է առանց աչքերը բացելու:

- Երևի: Չգիտեմ,- պատասխանում եմ:

- Ես քեզ տարրական հարց եմ տալիս,- գլուխը բարձրացնում է և ուղիղ աչքերիս մեջ նայում:

Ինչպե՞ս բացատրեի, որ պիտի որ Մարոյի հետ եկած լինեի, որովհետև նրա պայուսակն այնտեղ էր, ու ժամանակ առ ժամանակ մանուշակագույն հագուստով հետույք էի տեսնում հեռուներում, բայց Մարոն ոնց որ չկար կամ ինձ հետ չէր կամ ուղղակի միասին փաբի դուռը բացել էինք, ներս մտել, իսկ մնացածն առանձին էր:

- Մենակ եմ,- դառնում եմ ավելի վճռական:

- Հիմա՞, թե՞ ընդհանրապես:

Հարցն ինձ զարմացնում է, բայց ես բնավ չեմ ուզում թաքցնել ճշմարտությունը:

- Ընդհանրապես: Այսօր և միշտ և հավիտյանս հավիտենից:

- Այդպես էլ մտքովս անցավ,- տրամադրությունը բարձրանում է,- դրա համար էլ ուզում ես գարեջուրս խմել: Ի՞նչ ես փնտրում էս կողմերում:

- Դեպրեսիա:

- Մի ժամանակ լավ էր այստեղ: Պատերի մեջ սև կատուներ չէին վխտում:

- Իսկ հիմա՞:

- Չե՞ս լսում պատերի ճակռտոցը: Նրանք այնտեղ են:

Լարում եմ լսողությունս: Միայն երաժշտությունն է ու ծնկներիս պառկած գլխի մռռոցը: Ճանկռոց չկա:

- Ի՞նչ ես քեզ տանջում: Միևնույն է, կյանքն անիմաստ է:

- Ի՞նչ գիտես:

- Ուրախացիր, խմիր, պարիր: Էսօր կաս, վաղը չկաս: Ի՞նչ ես խորացել, հարցեր տալիս, որոնց պատասխանները սկի մեր պապերը չունեն:

- Չեմ կարողանում:

Ոտքի կանգնեց: Ձեռքի մի շարժումով բռնեց մեջքիցս և օդ բարձրացրեց:

- Այսպես լա՞վ է,- հարցրեց:

- Չէ, համբուրիր:

Հենց ոտքերս կպան գետնին, ձեռքի կոպիտ շարժումով դեմքս քաշեց դեպի իրեն ու սկսեց շուրթերս կծոտել: Պատասխան կծոտեցի: Ծխախոտի ու ալկոհոլի խառը համ էր գալիս: Սովորաբար դա տհաճ է, բայց այդ պահին ինձ համար մեկ էր:

Տանելու է քեզ տուն: Նստեցնելու է կախարդական գորգին, թռչելու եք քնած քաղաքի վրայով, հասնելու է ձեր շենքի դիմաց, իջեցնելու է: Ականջիդ շշնջալու է, որ սերը երեք տարի է տևում, բայց ամեն ինչ նոր է սկսվում, դեռ ժամանակ կա:

Ժպտում ես: Մարոն չի երևում:

- Ես մի քիչ շնչեմ, դու գնա պարելու,- առաջարկում է, ձեռքը պարզում,- Դև,- ներկայանում է:

- Ջոնի,- ներկայանում եմ, ձգվում դեպի նա, կծում ստորին շրթունքն այնպես, որ արյուն է գալիս:

- Ջոնի, դու հրեշտակ չես,- ժպտում է,- դե հիմա գնա պարելու:

Նորից ծուխը, նորից մենակ ես: Երգը հնչում է. «Ջոնի, դու հրեշտակ չես»: Փաբի դռան մոտ օրորվում է մանուշակագույն մարմինը: Ոտքերը գետնին չեն դիպչում: Դու արդեն հարբած ես,

երրորդ շշից հետո քեզ կորցրել ես: Զուգարանն ես փնտրում: Դռան վրա տեսնում ես մի կնոջ դիմանկար, որը քեզ նկատելուն պես դուրս է գալիս շրջանակից, ծուխը փչում երեսիդ, պպզում ու գլուխը կախում:

- Դուք օգնության կարիք ունե՞ք,- հարցնում եմ:

Կինը դանդաղ գլուխը բարձրացնում է, ու նրա հայացքն այնքան ծանրացած է, ասես աշխարհի բոլոր դարդերը նրան են տվել:

- Թող հանգիստ տվայտվեմ,- պատասխանում է:

- Լավ: Գուցե ճանապարհ տաք, մտնե՞մ,- հարցնում եմ:

Կինն առանց մարմինն ուղղելու մի քիչ շարժվում է այնպես, որ դուռը բացվի:

- Բայց դա քեզ չի օգնի,- ասում է: Պստլիկ պայուսակից ինչ-որ բան է մեկնում,- առ, պետք կգա:

«Մարո Դևոյան, հոգեբան»,- կարդում եմ: Տակը՝ հեռախոսի համարը: Այնուամենայնիվ, Մարոյի հետ չէի եկել:

Հետո պիտի տեսնեիր, թե ինչպես է Մարոյի այցեքարտը ֆշշալով անհետանում զուգարանակոնքի խողովակում: Պիտի ուղղեիր հագուստդ, թարմացնեիր շպարդ: Պիտի գլուխդ մտցնեիր սառը ջրի տակ ու պահեիր այնքան երկար, որ գլխիդ ոչ մի չոր մազ չմնար, ու պիտի թարմ շպարդ լղոզվեր:

Դուրս եկար զուգարանից: Մազերիցդ ջուրը կաթում է գետնին ու հագուստիդ, դեմքիդ գույները խառնված են: Դու մի քիչ պակաս խմած ես կամ ավելի սթափ ես: Մարոն այլևս դռան մոտ չէ:

Նորից մտնում եմ ծխի մեջ ու փորձում պարել, բայց հատակը ոտքերիս տակից փախչում է: Զգում ես, որ ընկնում ես, անվերջ ընկնում ու այդպես էլ չես հասնում որևէ կայուն հատակի: Ծուխը կամաց-կամաց ավելի կանաչ է դառնում:

Ու հանկարծ լռում է ամեն ինչ: Կանաչ ծուխը նոսրանում ու անհետանում է: Եվ դու մենակ ես փաբում: Հեռվում ինչ-որ մի տեղ ինչ-որ մեկը ճանկռում է պատերը:

Մոտենում ես սեղաններից մեկին, նստում ու հոգնած գլուխդ դնում վրան: Բարմենը հարցնում է, թե արդյոք ամեն ինչ կարգին է: Երևի մթության մեջ չէիր նկատել նրան:

- Հա,- պատասխանում եմ,- ուղղակի տուն տանող չունեմ:

- Լա՞վ ես զգում քեզ:

- Հա,- պատասխանում եմ,- ուղղակի ներսս դատարկ է: Ես ոչինչ չունեմ, ոչ մի միտք, ոչ մի զգացմունք, ոչ մի երազանք, ոչ մի ապրում, ոչ նույնիսկ մեկը, որ հետս փաբ կգա:

- Դու քեզ չես սիրում,- եզրակացնում է,- ի՞նչ լցնեմ, խմես:

- Ոչինչ: Ես արդեն չկամ:

- Մանրամասն սիրիր քեզ: Կօգնի,- խորհուրդ է տալիս,- ու ընդհանրապես, կարիք չկա խմել կամ ծխելու: Միևնույն է, կյանքն անիմաստ է:

- Իսկ Մարո՞ն:

- Դու այսօր մենակ էիր եկել:

Կանգնում եմ և օրորվելով քայլում դեպի դուռը, դուրս եմ գալիս: Սառը քամին փչում է երեսիս, թաց մազերս սրթսրթում են: Ուղիղ մուտքի մոտ մի գորգ է կանգնած՝ գետնից տասը սանտիմետր բարձրության վրա: Մոտենում է Դևը, ձեռքիցս բռնում, օգնում, որ նստեմ: Պայուսակից արնագույն հեղուկով լցված երկու շիշ է հանում, դնում գորգին:

- Խմենք,- առաջարկում է:

Գորգը կամաց-կամաց ավելի է բարձրանում գետնից: Անհանգստանում եմ: Դևը նկատում է լարվածությունս:

- Մի վախեցիր, չես ընկնի: Ու ընդհանրապես, չարժե վախենալ,- ինձ է մեկնում շշերից մեկը:

- Բայց ես էլ չեմ ուզում խմել, արդեն չափն անցնում է:

- Սա քեզ չի խանգարի,- վերցնում եմ շիշը,- խմենք... խմենք այս նոր կյանքի կենացը:

- Իմա՞ստը:

- Այն, որ իմաստ չունի, որ ուղղակի հիմա է ու այստեղ ու հավերժ այս գորգի վրա:

Շշերը զնգում են գիշերային լռության մեջ: Մի կում զգուշությամբ խմում եմ: Մեղրաջուր է:

- Ներկած է,- ժպտում է:

Եվ գորգը կսլանա դեպի հեռուներ, դեպի Ծիր Կաթին:

[Դավիթ]

12. Գնդեր



Ահա թե ինչպես է աշխարհը վերջանում,
Ահա թե ինչպես է աշխարհը վերջանում,
Ահա թե ինչպես է աշխարհը վերջանում,
Ոչ թե պայթյունով, այլ վնգստոցով:
Թ. Ս. Էլիոտ, «Դատարկ Մարդիկ»


-Վաղ, թե ուշ՝ մահը կգա,- ասաց նա
Ձայնը դողում էր: Հետո շարունակեց.
-Եթե պիտի մեռնես հիմա՝ կմեռնես ամեն դեպքում: Թշնամու փամփուշտից, խոհանոցում պատահաբար սայթաքելուց կամ այլ բանից:
Հետո ժամերով լուռ էր, մատերով թխթխկացնում էր սեղանին: Ես ուղվեցի դեպի դուռը, իսկ նա դեռ թխթխկացնում էր:
Երբ արդեն դուրս էի գալիս, ասաց.
-Հաջողությո՜ւն, տղա՛ս:
Հավանաբար անունս չէր հիշում, այլապես կգոռար. «Հաջողոթյու՛ն, Ջե՛յմս, գնա´, ապրի՛ր, հերի՛ք դիտորդի դերում լինես, կյանքը չի՛ սպասում»: Ամեն անգամ հրաժեշտ տալիս ինձ ասում էր դա, խոսքերի իմաստը չէի հասկանում, ինչպես չէի հասկանում, թե նա ինչ նկատի ունի, երբ ասում է «ապրել»: Նրա կյանքն ինձ հեքիաթ էր հիշեցնում՝ բազմաքանակ հանելուկներով ու մութ անցքերով, որոնք վաղուց թաղվել էին անցյալի տակ:
Ժամացույցիս էկրանը փայլեց ու հաջորդ րոպեին ինձ տեղափոխեց իմ գունդ: Գնդի պատերից կենդանիներ էին ինձ նայում, գետեր, ջրվեժներ էին տարածում: Հազարավոր ծաղիկներ գնդով մեկ տարածել էին իրենց բույրը: Այդ ամենը կեղծ էր. բույրերը, գետերը, ծաղիկներն, անգամ ձայները: Ես չգիտեի, թե իրականում ինչ տեսք կամ հոտ ուներ այս ամենը, բայց զգում էի, որ այն չեն, ինչ առաջ էին... Մի ժամանակ ես անընդհատ փոփոխում էի պատերիս բոլոր շարժանկարները, կամ ինչպես անվանում են դրանց՝ պատուհանները, բայց միեւնույնն է՝ չէի գտնում այն, ինչ ինձ պետք էր: Ամեն նոր ես տեսնում էի միայն կեղծիք: Դժվար էր մատնանշել, թե հենց ինչ կեղծիք՝ այն կարծես անընդհատ թաքնվեր պերիֆերիկ տեսողության եզրին: Ինչքան էլ փորձեի ինքս ինձ համոզել, նստել ու հիանալ բնության կեղծ պատկերներով, ինչպես, օրինակ անում են Էլն ու տիկին Սմիթն, ում հետ ես կիսում էի երեք ենթագնդերից կազմված գունդս: Նրանք բացականչում էին.
-Օ՜, Ջեյմս, մի՞թե հրաշալի թռչնակ չէ: Ես գլխով էի անում, չնայած ինձ համար անհասկանալի էր մնում , թե ինչն էր հրաշալի այդ թռչնակի մեջ. դա ընդամենը ծրագրավորված կետերի ամբողջություն էր:
Անցած շաբաթ ժամացույցիս ուղարկված ընթերցանության ցանկում մի գիրք կար, որը պատմում էր մեզնից հարյուր տարի առաջ ապրած մարդկանց մասին: Երբ ես, Էլն ու տիկին Սմիթը խոսում էինք այդ գրքի մասին, Էլը քիչ մնաց լաց լիներ.նրան այնքան էր հուզել այն փաստը, որ մարդիկ առաջ պատուհաններ ու ժամացույցներ չունեին:
-Խեղճ մարդիկ,-ասաց տիկին Սմիթը, հետո ավելացրեց,- շատ դժվար էր նրանց համար...
Երեկ մահացավ միստր Ջեգրսը: Նա փորձել էր դուրս գալ գնդից և իսկույն մահացել ճնշումից :
-Կարծում եմ՝ խելագարվել էր,-ասաց տիկին Սմիթը:
Ես երկար ժամանակ չէի կարողանում ուշքի գալ: Փորձում էի պատճառներ գտնել միստր Ջեգրսի արարքի համար: Մի քանի օր մտորելուց հետո ես էլ համաձայնեցի տիկին Սմիթի հետ. ի վերջո, միստր Ջեգրսը բավականին ծեր էր:
Երբ արդեն մոռացել էի այդ պատմության մասին, զանգ ստացա Փիբիից` միստր Ջեգրսի օգնական ռոբոտից: Փիբին լավ չէր տիրապետում մարդկային հաղորդակցության ձևերին: Նա կիսով չափ հասկանալի բառերով ինձ բացատրեց, որ հրավիրում է իրենց տուն: Նույն րոպեին տեղափոխվեցի այնտեղ:
Փիբիի մետաղյա դեմքի միակ շարժուն մասն աչքերն էին. չնայած դրան, նա կարողանում էր արտահայտել իր տրամադրությունը: Այցելությանս պահին նրա աչքերում հեղուկ էր կուտակվել՝ տխրության նշան էր:
Փիբիի առաջնորդությամբ ես քայլում էի միստր Ջեգրսի հսկայական գնդով,որի միջանցքի պատերից կախված էին անշարժ նկարներ ՝ոչ այնքան էլ հարթ, ինչպես մեր պատուհանները, սակայն անհամեմատ ավելի գեղեցիկ : Վերջապես Փիբին կանգ առավ մի հսկամետաղյա դռան առաջ, սեղմեց իր ափի կարմիր կոճակն ու դռներն անձայն բացվեցին:
Իմ աչքերի առաջ հսկայական սենյակ էր, բայց պատերին պատուհանների փոխարեն հազարավոր, հնարավոր է՝ միլիոնավոր գրքեր էին շարված: Ես ցնցված էի. դրանք բոլորովին նման չէին ժամացույցի գրքերին: Երբ շրջվեցի, տեսա, որ Փիբին ինձ մենակ է թողել սենյակում:
Պատերին շարված գրքերի մեծ մասը երբեք չէին եղել ժամացույցի գրադարանում: Դրանք մեծ մասամբ մեզնից դարեր առաջ ապրող մարդկանց մասին էր:
Ես ուշադիր կարդում էի գրքերն ու փորձում պատկերացնել այդ հին աշխարհի ամեն մի մասնիկը: Նրանք ուղղակի պատկերներ չէին : Տողից տող ացնելիս զգում էի, թե ինչպես է աշխատում սիրտս, ինչպես է երակներումս հոսում արյունը, սկսում էի զգալ ավելին, քան ինձ շրջապատող իրերն էին:
Գունդը սկսեց ինձ անտանելի թվալ՝ իր ամբողջ շքեղությամբ և թեթևությամբ հանդերձ: Ոչինչ ինքն իրեն չէր հայտնվում այնտեղ,ու ոչինչ հենց այնպես չէր տրվում: Սկսեցի զգալ ներսումս կուտակված դատարկության չափը. ասես ջրհորի մեջ քարեր գցես, ու դրանք երբեք չհասնեն հատակին:
Հիմա ես հասկանում էի միստր Ջեգրսին: Այն, ինչ ուներ նա, ինչ ունեի ես, կյանք չէր, ու եթե նա շարունակեր սպասել, էլի ապրած չէր լինի այն ժամանակը, որը կորցրեց մի քանի ակնթարթների փոխարեն, որոնք ապրել էր գնդից դուրս՝ նախքան ճնշումը ճզմել էր նրա փխրուն մարմինը:
Իսկ այդ աշխարհում մի ժամանակ ապրում ու զգում էին հին աշխարհի մարդիկ:
Տուն վերադարձա մի քանի օր հետո: Էլն ու տիկին Սմիթն ինձ համարյա արտասվելով դիմավորեցին:
-Ջեյմս, ամեն ինչ լա՞վ է քեզ հետ, -ասաց տիկին Սմիթն ու ձեռքը շփեց ճակատիս:
-Ամեն ինչ լավ է,- ասացի ես, ժպտացի ու շարժվեցի դեպի իմ գունդը:
Էլն այդ ամբողջ ընթացքում միայն զննում էր ինձ: Գիշերը նա առանց իմ համաձայնության հավաքեց դռան գաղտնաբառն ու ներս մտավ:
-Ջեյմս, ինձ չես խաբի. միստր Ջեգրսի տանն էիր, չէ՞: Ինչ-որ բա՞ն ես պարզել նրա մահվան մասին,- հարցրեց նա:
Չէի էլ կարող պատկերացնել, որ Էլը երբևէ կհետաքրքրվեր միստր Ջեգրսով:
-Չէ, ուղղակի պետք է հաստատեի, որ նա խելագար չէր:
-Ու հաստատեցի՞ր:
-Գիտես, Էլ, ես մտածում էի... Ճիշտ է, միստր Ջեգրսին այնքան էլ լավ չէի ճանաչում, բայց կարող եմ վստահ ասել, որ նա հենց այնպես չէր ձգվի դեպի մահը: Նրան պատճառ էր պետք դրա համար: Ու լուրջ պատճառ:
-Քո կարծիքով ո՞րն էր պատճառը:
-Չգիտեմ: Կարծում եմ՝ ապրելը: Մեռնել հանուն ապրելու:
Էլն ինձ այնպես նայեց, ասես ես էլ էի խելագարվել, հետո դուրս եկավ գնդից: Ես լսեցի,թե նա ինչպես մտավ իր գունդնու փոխեց պատուհանի նկարը:
Ամեն անգամ, հենց վերադառնում էի միստր Ջեգրսի տնից, Էլն ինձ հարցնում էր, արդյոք հաստատեցի իմ տեսությունը: Ամեն անգամ ես հետաձգում էի պատասխանը՝ երևի ինքս էի վախենում ընդունել այդ տեսակետը: Այդ կետից այն կողմ միայն մի բան էր՝ անդունդը: Մի օր, երբ Էլը հերթական անգամ տվեց իր հարցը, որոշեցի նրան էլ հետս տանել:
-Սա լավ վերջ չի ունենա, Ջեյմս, երևի համակարգը հիմա մեզ հսկում է: Մեզ միանգամից կսպանեն:
Ձևացրեցի, թե չեմ լսում, բայց ինքս էլ այդ կարծիքին էի: Համակարգի կանոններով մեր արածը չէր արգելվում, բայց համակարգն ինքն արգելում էր: Սկսեցինք կարդալ: Նայելով Էլի դեմքին՝ զգում էի, թե ինչպես են ժամանակ առ ժամանակ աչքերը փայլում: Երբ որոշեցինք գունդ վերադառնալ, վերջնականապես ուժասպառ էինք եղել: Էլը մի քանի գիրք վերցրեց հետը:
Տիկին Սմիթը նայում էր իր սիրելի պատուհանին ու նույնիսկ ուշադրություն չդարձրեց մեզ: Առանց աղմկելու անցանք իմ գունդ:
Գիշերը, երբ արդեն քնել էի, թխկոց լսեցի: Աչքերս բացեցի. դիմացս հսկա ստվեր էր կանգնած՝ երկու կարմիր կետիկներով: Ես քարացա տեղումս, բայց ստվերն անհետացավ: Առավոտյան, երբ հիշեցի պատահածը, որոշեցի, որ երազ եմ տեսել և ուշադրություն չդարձրեցի:
Ուշադրություն դարձնել ստիպված էի ավելի ուշ, երբ սկսեցի թերթել մեզ հետ բերած գրքերից մեկն ու նկատեցի, որ երկու գիրք անհետացել են: Էլը քար կտրեց, երբ պատմեցի եղածի մասին: Հարցրինք տիկին Սմիթին. նա քիթը վեր քաշեց, տարօրինակ, երկյուղ առաջացնող հայացքով մեզ նայեց և այդպես էլ չպատասխանեց:
Հաջորդ գիշեր ամեն ինչ կրկնվեց: Նորից արթնացա թխկոցից, կարմիր կետիկ-աչքերով ստվեր տեսա, որն անհետացավ:
Երբ հաջորդ անգամ գնացինք Ջեգրսի տուն, գիշերը մնացինք այնտեղ: Կարծում էի՝ այստեղ էլ ստվերն ինձ կգտնի, բայց սխալվում էի:
Առավոտյան դժվարությամբ կարողացանք ժամացույցով կապ հաստատել մեր գնդի հետ: Ես գրեթե հասկանում էի, թե ինչ էր կատարվել, բայց արդեն ուշ էր:
Երբ տեղափոխվեցինք մեր գունդ, տագնապի զգացողությունը մեզ չէր լքել: Իսկ հետո տեսանք ռոբոտներին: Երկու ընտրություն ունեինք՝ հանձնվել, կամ ոչնչացվել նրանց կողմից: Դժվար էր ասել, թե որն էր վատ. հանձնվողներն անհետ կորչում էին, ու գրեթե ոչ ոք չգիտեր, թե ինչ էր պատահում նրանց հետ: Իսկ ով գիտեր, բավականաչափ առողջ դատողություն ուներ, որ բերանը փակ պահեր, որպեսզի չմիանա նրանց: Լսեցինք տիկին Սմիթի ձայնը.նա ինչ-որ անհասկանալի բան ասաց՝ ոչ մարդկային լեզվով: Նայեցինք չորս կողմը, չտեսանք նրան, ու հասկացանք, որ նա ռոբոտներից մեկն է, բայց թե կոնկրետ որը՝ չկարողացանք պարզել:
Երբ մենք պատրաստվում էինք ինքնակամ հանձնվել, տեսանք Փիբին: Ռոբոտները չխանգարեցին նրան մոտենալ մեզ: Փիբին սկսեց խոսել, բայց ես չհասկացա, թե նա ինչ է ասում: Նա Էլին ինչ-որ վահանակ տվեց , շարժվեց դեպի ռոբոտները :Մինչ Էլը կսեղմեր կոճակը, ես տեսա, թե ինչպես ռոբոտները, որոնց մեջ նաեւ տիկին Սմիթն էր, քաղցած կենդանիների նման հարձակվեցին նրա վրա:
Էլը սեղմեց կոճակն ու մենք նորից հայտնվեցինք միստր Ջեգրսի տանը: Ես չհասցրի Էլին հարց տալ, երբ նա երկրորդ անգամ սեղմեց կոճակը: Ես տեսա միստր Ջեգրսին, նա հիմա գոհ էր երևում.

«Վաղ, թե ուշ՝ մահը կգա: Ոչ կյանքը, ոչ մահը չեն սպասում: Ապրի՛ր, Ջե՛յմս»:
Փոթորիկ էր, ես հազիվ էի բաց պահում աչքերս, հետո տեսա արևն ու հասկացա, որ մենք այլևս գնդում չենք ու էլ երբեք չենք լինի: Էլը նայում էր հորիզոնին , ապա ժպտաց, փակեց աչքերն ու խորը ընկղմվեց իմ, իսկ ես՝ գետնի գրկի մեջ:

[Դավիթ]

13. Սիմոնն ու Բարդին

Սիմոնը` մասնագիտությամբ քիմիկ-տեխնոլոգ, աշխատում էր որպես լրագրող հայկական լրատվական կայքերից մեկում: Նա ծնվել էր Գավառում, բայց սովորել և ծառայել էր ու հիմա էլ ապրում է Երևանում: Ֆեյսբուքում Սիմոնին գիտեն որպես Սեյմըն Անդրեասյան: Նրա ֆեյսբուքյան պատից կարելի է ենթադրել, որ լսում է ջազզ, դաբստեպ և դասական երաժշտություն: Հետաքրքրված է ժամանակակից արվեստով: Սիրած գրողը Էդգար Ալլան Պոն է: Ատում է ֆուտբոլն ու քաղաքականությունը, նախընտրում է կարճ մազերով սևաչյա աղջիկների:

Սեյմընը 27 տարեկան էր, բայց ըստ նրա սեփական օրացույցի` շուտով` փետրվարի 29-ին պետք է լրանար նրա 7 ամյակը: Քանի որ ծննդյան օրը նշելու հնարավորություն լինում էր չորս տարին մեկ անգամ, նա համարում էր, որ դա օլիմպիադայից կամ ինչ-որ ֆուտբոլի առաջնությունից ոչ պակաս կարևոր իրադարձություն է: Սիմոնը 16 տարեկանից սկսած նշում է այդ հատուկ օրը փոքր-ինչ տարօրինակ ծեսով` մարդկանց սպանելով: Այդ ոչ հումանիստական քայլը սեփական բարոյականության սահմաններում տեղավորելու համար նա գտնում է մարդկանց, որոնք տհաճ են իր համար և իր կարծիքով վնաս կարող են հասցնել հասարակությանն ու նրա զարգացմանը: Պատանեկության տարիքում առաջացած մոլուցքը ինքն իր համար արդարացնելու և դրա մեջ սիմվոլիզմ ավելացնելու համար նա սպանում է մարդկանց, որոնք ծնվել են նույն օրը՝ փետրվարի 29-ին: Սեյմընյան փիլիսոփայական նոթերի մեջ նա դա բացատրում է նրանով, որ նահանջ տարվա այդ օրը ծնված մարդիկ չպետք է ապրեին, և նա կամավոր 4 տարին մեկ սանիտարի պարտականություններ է իրականացնում: Թեև այս հիմար պնդումը ամբողջովին հակասում էր այն փիլիսոփայական հայտնի պոստուլատին, որ կյանքը մարդուն դու չես տվել, հետևաբար բարոյական չէ այն խլելը, Սիմոնը միշտ կարողանում էր նոր եզրեր գտնել իր գլխում ինքնադատապարտումից խուսափելու համար:

Աշոտ Սիրադեղյանը աշխատանքի և սոցիալական հարցերի փոխնախարարի տղան էր, մասնագիտությամբ տնտեսագետ, չէր աշխատում: Աշխատանք չունենալու փաստը չէր խանգարում նրան վարել C կլասի Մերսեդես մակնիշի սև գույնի մեքենա, որի մգեցված ապակիների ներսում Բարդին ամեն անգամ նոր աշխարհներ էր ստեղծում Սլավոնականի ուսանողուհիների կամ իր ընկերների հետ: Ֆեյսբուքում և կյանքում նույն ածականն ունեցող 26-ամյա երիտասարդը մեքենայում սովորաբար ռուսական ռեփ էր լսում, իսկ վիրտուալ միջավայրում` կոշտ ռոք, մետալ, երբեմն ֆոլկ կամ պրոգրեսիվ երաժշտություն: Բարդու քույրը` Աննան, Հայաստանի Պետական Տնտեսագիտական Համալսարանի ֆակուլտետներից մեկի ուսխորհրդի նախագահն էր: Նրանց հարաբերություններն իդեալական չէին: Բարդին ցանկանում էր պահպանել քրոջը հայկական նամուսով աղջկա ավանդական սահմանման մեջ, որպեսզի ամոթով չմնա BMW X5 ունեցող իր ընկերոջ` Արամիկի մոտ, որն արդեն 2 տարի հավանում էր Աննային: Իսկ Աննան նախընտրում էր ավելի ակտիվ և ազատ տղաներին: Նա անց էր կացնում գիշերները ակումբային երաժշտության կամ ռոք'ն'ռոլլի ներքո երևանյան ակումբներում և փաբերում` լիցքաթափվելով վերջերս ավելի հաճախակի դարձած երիտհանրապետական ժողովներից հետո:

Սիմոնը երկար փնտրեց ֆեյսբուքում՝ “people who were born on February 29”, հերթական զոհին գտնելու համար: Բարդի անունով օգտատերը ամենահամապատասխան տարբերակն էր նրա համար` լկտի, ոչ օգտակար համայնքի համար, ստի և անպատժելիության մթնոլորտում ապրող: Ռուսական պորնո կայքերից մեկից բեռնված մոդելի նկարներով ֆեյք հաշվից եկած նամակին Բարդու պատասխանը շատ չուշացավ: Կարճ խոսակցությունից հետո Բարդու ուղեղում արդեն ծնվում էին սեքսուալ ֆանտազիաները՝ մերսեդեսի մուգ ապակիների ետևում: Քրիստինան չաթում իրեն շատ ազատ էր զգում ու ակնարկում, որ երկար ժամանակ սեքս չի ունեցել և չէր հրաժարվի գարունը դիմավորել բարդու ճյուղերի վրա: Գարնանամուտը մինետով նշելու գաղափարը այնքան դուր եկավ Բարդուն, որ նա նույն վարկյանին Երևանի ամենաթանկ հյուրանոցներից մեկում լյուքս համար պատվիրեց՝ առանց ափսոսելու ժողովրդի հաշվին հոր կուտակած հարստությունը: Նա այնքան էր ոգևորված, որ մոռացավ դուրս գալ սոցցանցից և անմիջապես զանգեց Արամիկին և պայմանավորվեց հանդիպել դրսում, որպեսզի պատմի իր ծննդյան օրը սպասվող օրիգինալ նվերի մասին: Աննան, տեսնելով եղբոր բաց ֆեյսբուքյան էջը, որոշեց վրեժ լուծել նրանից անդադար պարսավանքների համար և վերսկսեց չաթը սլավոնական արտաքինով գեղեցկուհու հետ: Նա փոխեց հանդիպման տեղը Սիմոնի ֆեյք հաշվի հետ` կանչելով նրան ավելի էժանագին հյուրանոց: Աննան ավելի խնայողաբար էր ծախսում հոր անօրինական փողերը: Բացի այդ, նա խորամանկ պլան էր գծել ուղեղում, ըստ որի՝ պետք է ծանոթանար այդ աղջկա հետ և նրա միջոցով ավելի երկար եղանակով վրեժ լուծեր եղբորից:

Փետրվարի 29-ին՝ ժամը 10-ին, փոխնախարարի տանը վերջացավ Աշոտի ծննդյան արարողությունը, և նա, առանց ավելորդ ժամանակ կորցնելու հյուրերին ճանապարհելու վրա, սլացավ դեպի նոր լվացված մեքենան և շտապեց դեպի իր պատվիրած հյուրանոցի համարը, որտեղ նրան 10:30-ին պետք է սպասեր ֆեյսբուքյան գեղեցկուհին: Եղբորից հետո տնից հեռացավ Աննան, որը շտապում էր մեկ այլ հյուրանոց որի համար պետք է վճարեր փոխնախարարի պլաստիկ քարտով: Սիմոնը ժամը 10-ից սպասում էր իր զոհին անշուք հյուրանոցի ընդունարանում: Նա սպանության մի քանի սցենար էր մտածել, որոնցից առաջինի մեխը սեփական արտադրության թույնով ջուրն էր բաժակի մեջ, որը նա պետք է առաջարկեր իր պատվիրած համարը շտապող Բարդուն:

Բարդին լյուքս համարում դիտում էր Անգլիայի ֆուտբոլի առաջնության հերթական տուրի հանդիպումը և հանգսիտ սպասում էր Քրիստինային, ով նրա կարծիքով սիրում է ուշանալ, ինչպես նրա բոլոր սիրուհիները: Նույն ժամանակ Աննան մտավ մեկ այլ հյուրանոց, որտեղ Բարդուց ոչ պակաս համբերատարությամբ սպասում էր սերիական մարդասպան Սիմոն Անդրեասյանը, որի սպանությունների մեջ եղած միակ կապը՝ զոհերի ծննդյան ամսաթվերի համընկնումը, գտնելուց հետո գործը մտել էր փակուղի. քննիչներին չէր հաջողվում դրանից ավելին: Այդ պահին ավելի աբսուրդ իրավիճակ, քան առաջին հայացքից սերն է, Սիմոնը չէր կարող պատկերացնել և դրա համար պինդ փակեց ու բացեց աչքերը` համոզվելու համար, որ կարճ կտրվածքով սևահեր և սևաչյա աղջիկը պատրանք չէ: Աննան մոտեցավ ընդունարանին, ներկայացավ և խնդրեց նրան ընդունել պլաստիկ քարտից վճարումը և հանձնել սենյակի բանալին: Սիմոնը վերցրեց քարտը: Բանալին փնտրելու ընթացքում նա հիշեց աղջկա ազգանունը և նկատեց, որ այն համընկնում է Բարդու հաշվում գրված ազգանվան հետ: Մտածելով նա բարձացրեց գլուխը և տեսավ, որ տնային պայմաններում պատրաստված թույնը գործել է անմիջապես, և Աննան՝ ժպիտը դեմքին, պառկած է հյուրանոցի գետնին, ինչպես մեկ անգամ արդեն պատահել էր նրա հետ փաբերից մեկում տեկիլլայի ութերորդ բաժակից հետո: Սիմոնը շտապեց վերացնել չնախատեսված դիակը: Նրա տարիների փորձը թույլ տվեց դա անել աննկատ: Երևանից դուրս նոր փորված գերեզմանի մոտ, հանրապետական կուսակցության տարբերանշանը ձեռքին՝ նա երկար մտորեց իր պլանների մեջ չտեղավորվող այս միջադեպի, Բարդու, Աննայի և սպանության երևույթի մասին` փորձելով նոր փիլիսոփայական եզրեր գտնել ինքն իրեն արդարացնելու համար: Բարդու ֆավորիտ թիմը պարտվեց, և նա չկարողացավ քնել՝ ամբողջ գիշեր սպասելով Քրիստինային:

[Դավիթ]

14. Գենեզիս



- Ո՞վ ենք մենք, - գոռում ա տրանսի մեջ ընկած կոորդինատորը:
- Անտեսանելի ճակատի մարտիկներ,- արձագանքում են հետկադրային ձայները:
90-ականներին մի աղանդ կար, մունետիկ էր, ինչ էր... հավաքույթներին ցատկոտում էին ուշագնացության աստիճան, հետո զուգավորվում առաջին պատահածի հետ: Ցերեկը քույր ու եղբայրներ էին: Ա՛յ, ինքը դրանց քարոզչին ա նման:
Լափթոփը ծալում ու դուրս եմ գալիս:
17 համարի ուղևորները վախից աչքերը չորս արած նայում են իրար: Ամենահամարձակը կանգնում ա, մատով ցույց ա տալիս նստարանի վրայի պոլիէթիլենային տոպրակը.
- Սա ումն ա՞:
Ոչ մեկ ձեն չի հանում, ես հենց տոպրակի կողքն եմ նստած.
-Եկեք տեսնենք:
Վերջին մեկ ամսվա ընթացքում երկու պայթյուն ա տեղի ունեցել քաղաքում, որոնցից մեկը հենց ավտոբուսի մեջ: Մինչ ես հասցնում եմ նկատել տոպրակի միջի քրքրված ձեռնոցները, ձեռքս ճզմվում ա մի քանի մարմինների տակ: Բարեբախտաբար, դողէրոցքի մեջ ընկած 300 ֆունտանոց տիկինը մեջները չի, կրկնակզակը թափահարելով փրկարար ծառայություն ա զանգում: Հետևի մասից մի հինգ հոգի գոռում են, որ վարորդը կանգնի, ու իրենց բաց թողեն: Թարսի պես ավտոբուսում ավտոմատ միանում ա արտակարգ իրադրություններում մարդկաց ճիշտ վարվելակարգ սովորեցնող ձայնագևությունը: Իմաստ չունի ասելու, որ տոպրակը մուրացկանն էր թողել: Պանիկան գագաթնակետին ա: Աչքերիցս ձեռ չեմ քաշել: Մի ժամից, երբ բոլոր ուշագնացներին շտապը տանում ա, իսկ տոպրակն բարեհաջող հայնվում ա աղբանոցում, 17 համարը իր սովորական հետագծով շաժվում ա քաղաքից դուրս:
“Անդորր”... մայրս փաթաթված հաստ շալի մեջ վազում ա այգի տանող ելքի կողմը, ինձ նույնիսկ չի նայում: Անձնակազմը փորձում ա կանգնեցնել նրան:
- Ասե՛ք, ասե՛ք, որ ինչքան քիչ գիտես այնքան հանգիստ ես քնում: Երանի այն ժամանակները, երբ ոչ մեկ չգիտեր, որ օդանավը կարող է ընկնել, - գոռում ա նա, - Դո՛ւ, երեսդ տեսնել չեմ ուզում:
Հետո նա կանգնում ա բաց դռների առաջ, սարսուռից ցնցվում ա, շրջվում ու վազում ա ուղիղ գիրկս:
Գնալուց Կոնստանտինը, 45 ամյա ադմինիստրատորը, սևեռուն նայում ա ինձ, աչքով ա անում: Մոտենում եմ նրան.
- Մի՛ խաղա ինձ հետ, դա ապարդյուն ա:
- Դու ուղղակի ինձ ասա, ո՞նց շարունակեմ ապրել:
“Գտեք ինքներդ ձեզ”, - գրված ա դարպասների վրա ներսից: Դռները աղմուկով փակվում են իմ հետևից: Ես հավաքում եմ միտքս եկած առաջին համարը.
- Ժամը իննին, ինձ մոտ:
Լիլին ու Մարին արախնոֆոբիայի խմբակային հոգեթերապիայի են.
- Աաաաա, - լսում եմ Մարիի ձայնը, - երկու մետր բոյն ու փուչիկ մկաններն առել կանգնել ա ասում ա. “Երեք ժամ չստիկով սարդին չէի կարում սատկացնեմ, որովհոտև դիվանի վրայից անհարմար էր”:
- Կարո՞ղ ա ինձ մոտ հավաքվենք, - արաջակում ա Մարին:
Ես հիշում եմ հանրակացարանը, 11 տարեկան աղջնակին, որ մեջքս ա մերսում, մոր ու սիրեկանի կռիվներ մասին ա պատմում, ջարդված պատուհան, ամանեղեն, ասում ա.
- Անասուն հայրս էլ ալիմենտները չի վճարում, - ու ուրախանում ա: Սաղ համաձայնվում են, հատկապես Մարիի ընկերը, որը 9 տարեկան տղա ունի ու ալիմենտները չի վճարում, նույնիսկ մտածում ա աշխատանքից ազատվի ու ոչ պաշտոնապես տեղավորվի, որ բռնի չգանձեն: Դուրս ենք գալիս միջանցք ծխելու, հայտնվում ա Լոշտոն, մատին կպցրած շոկոլադով: Առաջարկում ա փորձել: Մի քանի ծուխ դրանից քաշում եմ, թե ինչքան էի խմել չեմ էլ հիշում: Մենակ հիշում եմ, որ մեկը ինձ ասում ա 20-40 րոպե, դիմացի, կթողի: Ես պատից բռնվելով ծեփվում եմ զուգարան, երեք մատ կոկորդում, որ էդ ամենը միջիցս դուրս հանեմ, վառում ա: Մարին հարցնում ա ամեն ինչ նորմալ ա: Չէ, գրողը տանի, ես պետք ա գնամ: Դուրս եմ գալիս: Մաքսը միջանցքում կանգնած ա: Ես ձեռքով դեպի ինձ եմ ձգում նրա գլուխը երկար համբուրվում ենք, ու ես գնում եմ: Նրանք շարունակում են:
Խորը շնչում եմ.
- Ինձ մոտ:
“Ինչպես անհետանալ ի սպառ”,- դարպասներն ահագին հեռու են արդեն:


*******************

Խելախոսը սկսում ա ղժժալ 12-ի մոտերը: Մի կերպ թմրած ձեռքով վերցնում եմ, մի հինգ րոպեի չափ սառած նայում եմ էկրանին: Կողքի բարձը սկսում ա շարժվել, տակից դուրս ա լողում ամենայն հայոցի մորուքով մի դեմք: Էս բուսականության արանքում մի ճեղք ա բացվում:
- Կարա՞ս դրա ձենը կտրես:
Ես նայում եմ նրան, նայում եմ հեռախոսին.
- Լսի,- ասում եմ, - կարող ա իմանաս “Զարթուցիչն” ո՞վ ա:
- Ձե՞ռ ես առնում, - գլուխը վերադառնում ա ելման դիրքին:
Շպատենի կիսադատարկ շշերի արանքով, հասնում եմ սուրճի ապարատին, բոբիկ ոտքերս վնասազերծել եմ ձեռագործ գուլպաներով, մորս նվերն ա: Կրկնակի էսպրեսսոն մեղրի նման դանդաղ ծորում ա բաժակի մեջ: Ես կամաց հիշում եմ ինչ ա զարթուցիչը:
Էլ. փոստին նոր առաջարկներ կան: Էս տաժանակիրը կոչվում ա գաղտնի գնորդ: Գետաձի սուպերմարկետ՝ զիբիլ, Սոլյարիս՝ իմ մակարդակը չի դեռ, ավտոլվացման կետի համար մեքենա չունեմ: Մնում ա Կոլիբրին:
- Հա Բել:
- Լի՛, Կոլիբրի: Գալի՞ս ես, սաղ գործի հաշվին ա:
- Չէ, էսօր Հիսուսի մկրտության օրն ա:
- Ի՞նչ օր ա:
- Դե, սառցե ջրափոս եմ սուզվելու, մեղքերի թողություն և այլն:
- Կհասցնես:
Բարի մոտ շարված “ծիգռովի” շրջազգեստներով գեղեցկուհիները հաճույքով էդ մորթուց կազատվեին ուշադրությունը իրենց վրա սևեռելու համար: Նրանց ստեղծման բանաձևը չգիտեմ, մեկինը՝ 3:1 հարաբերությամբ բոտեքս ու տատուաժ, երևի: Մնացածները պատճենելու հմտության արդյունք են: Մի կերպ խցկվում ենք հացաբուլկեղենի արանքը.
- Երկու օլմեկա բլանկո, մեկը լիմոն լայմի փոխարեն, առանց աղ, - Լիլին նայում ա շուրջը:
Սև կարապի շպարով պարուհիները կես ժամը մեկ փոխվում են տեղերով: Ես հանում եմ բլանկը ու հենց բարմենի աչքի առաջ սկսում եմ լրացնել: Նա գիտի, ինչ տոկոս դնելու եմ էնքան հասանելիք աշխատավարձից ինքը ստանալու ա: Սկսում ա սիրահետել, ժպտում ա՝ 70: Հա, ի՜նչ: Իշխանություն, ի՞նչ չես անի այն շոշափելի դարձնելու համար:
- Երեկ մեկը առաջարկեց տեղ հասցնել, ուշանում էի, համաձայնվեցի: Ճամփին ինձ կունիլինգուս էր առաջարկում, ահագին գովեց իր էդ ունակությունը, - լաքի ստրայկի սպիտակ ծուխը մշուշում ա Լիլիի դեմքը, - Մաքսին տեսե՞լ ես:
- Ի՞նչ պատասխանեցիր, - փակ vip-ի հայելապատ ապակիների առաջ պարողները իրենց են նայում ու գալարվում: Ես մտածում եմ, ինչ ծիծաղելի կլինի այնտեղ նստած պատշաճ տարիքի տղամարդկանց համար, հետո մտածում եմ ծիծաղելին սխալ բառ ա տվյալ դեպքում:
- Ասի, չէ: Ինքը պնդում էր: Թե բա անվճար, ինձ դա դուր ա գալիս: Անասուն տիպ էր, մատին էլ մատանի կար: Դուռը բացեց, ինձ բառացիորեն դուրս շպրտեց մեքենայից: Ծնկներս լղկված մի կերպ տեղ հասա, դրա համար եմ էսօր շալվար հագել:
Սրատուտը սաղս գիտենք ինչ ա, չէ՞: Ինքը ձվերը դնում ա հետանցքի շուրջը , խուտուտ ա տալիս ու հալյուցինոգեն սնկի արդյունք հանդիսացող հսկա օրգանիզմը մատը մտցնում ա տռուսիկի մեջ ու քորում: Հետո մտքերով տարված, եղունգը մտցնում ա ատամների արանքը: Ինքնավարակում: Փակ ցիկլ: Կարող ա աչքը չի ուզում, որ տենց եղնի, բայց ձեռքը թքած ունի, ինչ իմպուլս ստացել ա, էն էլ անում ա: Այ սենց իրանք երկրաչափական պրոգրեսիայով աճում են:
- Մաքսին չեմ տեսել Մարիանց տանից ի վեր, - ասում եմ ես:
- Բայց Մաքսը չկար, նա տենց բաների չի մասնակցում, մոռացե՞լ ես:
Չգիտեմ որերորդ օլմեկան եմ դատարկում.
- Նա գիտաֆանտաստիկ պատմվածք ա գրում, ինչ-որ բան ապագայի մասին, - շոշափում եմ քրտնած ունքերս, - չգիտե՞ս, հիմար թվալու վախի խմբակային կա՞:
- Չգիտեմ, ես հիմա զբաղված եմ հոմոֆոբիայի մեղադրանքից տուժածներին աջակցության ցույցերով, - ծիծաղի նոպա ա սկսվում:
- Անցած շաբաթ ընտանիքատեր մեկին 10 տարով ազատազրկեցին, որովհետև երեխային արգելել էր սեռադաստիարակման գնալ, նույնասեռական սեքսի հիմունքներին ծանոթանալու համար: Դա դեմոկրատիա ա, ազատ ընտրության իրավունք: Մեկին պաշտպանելու համար մյուսի գլուխը պետք ա տրորես: Շեղող թեմա: Ինչ մեղադրանք հնչում ա, քթներս կողում են էս քաքի մեջ, թե տեսեք դեմոկրատ ենք, բուրժուազիա, կապիտալիզմը չկան էլ: Իսկ մենք լրիվ տոլերանտ ենք:
Լիլին չկա, պարում ա ինքնամոռաց: Կողքիս նստած թութքաշուրթը կլորացրած աչքերով ինձ ա նայում:
Ես մեջքից գրկում եմ Լիլիին.
- Գալիս եմ քեզ հետ, սուզվելու, -գոռում եմ նրա ականջի մոտ: Նա ծիծաղում ա նորից.
- Հիշում ես էն վիդեոն, որ սոդոմիտը Հիսուսի անունը գոռալով փորձում էր սեռական չակրան բացել հեթանոսական տաճարի դիմաց:
- Ես դեռ հեռու եմ էդ աստիճան հակասություններց, - համբուրում եմ նրա շուրթերը: Լիմոնի համը լեզվիս վրա ա:
Միանգամեց սառը ջրի մեջ սուզվելուց մարմնի զոլավորները անկառավարելի կծկվում են: Ձկնամկաններս հրաժարվում են ենթարկվել: Խորությունը երկու մետր ա, բայց ես դեռ իջնում եմ: Կախվել օդերից, ու աստղերից սուր... մի քանի կում քաղցրահամից արդեն կուլ եմ տվել, երբ մեկի ձեռքը քաշում ա ինձ վեր, հրշեջի բռունցք:
- Ես ուզում եմ տեսնեմ ինչպես ես դու այրվում, - ասում ա Մաքսը մաշկիս չհպվելով:


************************

Ես արթնանում եմ Մաքսի երկսենյականոցում: Նորից հիմար թվալու վախը: Ես աչքերս փակում եմ, պատկերացնում եմ Արթուրի ու Վիկի հետ հերթական գիշերը, մաքուր վիսկին, երկու հաբ: Վիկը չի խմում:
- Վերցրու էս բաժակն ու տար խոհանոց, - ասում ա նա:
Ես չեմ ուզում դա անեմ, բայց մարմինս, որ փայլում ա իմ աչքին, մաշկիս տակի հազարավոր լույսերից, ինձ չի ենթարկվում:
Հանգստություն: Վեր եմ կենում, անցնում եմ փոքր սենյակը, որ նման տներում սովորաբար խոհանոց ա: Պատերին փակցված են պայթյունի նկարներ, թերթեր, հոդվածներ, հատակին մետաղի կտորներ մեխեր, լարեր, անհասկանալի նյութեր: Ես սառում եմ ջրափոսից նոր դուրս հանվածի նման ու ականջիս մոտ լսում եմ Մաքսի խոսքերը.
- Ես ուզում եմ տեսնեմ ինչպես ես դու այրվում:
Վազում եմ սենյակ, քաշում եմ վերմակը: Մաքսը չի շարժվում.
- Զարթնի՛, ասում եմ: Դու ի՞նչ ես, ռադիկա՞լ ես, նացի՞ստ, իսլամի՞ստ, թե՞ չգիտեմ ինչիստ:
Նա մրթմրթում ա բարձը քաշում ա գլխին:
Փողոցն անցնում եմ, գրպանից հանում եմ պառլամենտ նայթը, մեկ չխկ, երկու չխկ... պայթյունի ձայն եմ լսում: Մաքսն էլ էր ուզել ծխել:


**********************

Խելախոսը ղժժում ա:
- Հա, Մաքս:
Ավտոկայանում նոր պայթյուն էր եղել, պարզվեց Մաքսը ուղղակի սիրում ա կրակին նայել: Հետաքրքիր ա նրան դուր եկավ ներսից նայելը:
- Արդեն լավ եմ, բժիշկներն ասում են դոնորի մաշկը դեմքս շատ լավ ա ընդունում: Սպիերը շուտով կանցնեն: Նենց եմ ուզում շնորհակալություն ասեմ այդ բարի մարդուն, որ ինձ նոր դեմք ա տվել, բայց բժիշկներն ասում են անոնիմ ա եղել: Չե՞ս գալու:
Ես քորում եմ թեփոտած վերքերս.
- Շատ հմայիչ առաջարկ ա, - համբուրել սեփական հետույքի մաշկը, - բայց շատ զբաղված եմ, կներես:
Սառցե բաժակից կուլ եմ տալիս 50 գրամ յեգերմայսթերը.
- Ի՞նչ էինք անելու, եթե չլիներ տերորիզմը, երևի հարկավոր կլիներ հորինել այն, - ոտքերով գրկում եմ Կոնստատինի կորքերը, մոտենում եմ նրան ընդհուպ, աչքերի մեջ եմ նայում երկար, - ասա՛, ո՞նց շարունակեմ ապրել...

[Դավիթ]

15. Ինչո՞ւ



Tell me why does it have to be like this?
...Tell me why cos I don't understand
When so many need somebody
we don't give a helping hand.
Tell me why?
"Tell Me Why", single by Declan Galbraith.


Ձյունը խեղդել էր ճանապարհների անցուդարձը: Եկել, դարսվել էր, իրենով արել ամեն բան:
Կեսօր էր, բայց ճամփեքին միայն հատուկենտ անցորդներ էին, այն էլ՝ զույգ-զույգ՝ ձեռքներին թիակներ:
Արդեն մի քանի ծուռտիկ-մուռտիկ ճանապարհներ էին հեռվում գծագրվում, երբ երևաց կորամեջք մի ծերուկ: Նրան ավելի ուշադիր նայելիս թվում էր, թե տարիներով հենց միայն ձմռանն է պատրաստվել. հին, կեղտոտ, իրար վրա հագած մի քանի վերարկուները, երկու ականջավոր գլխարկները, որ լրացնում էին մեկը մյուսին, բրդե, հաստ անդրավարտքիներն ու չափից ավելի լայն կոշիկները ծերունուն նմանեցնում էին այլ անդերից եկած տարօրինակ երևույթի:
Նա ծանրաքայլ մոտեցավ աղբարկղերին: Երկուսը թեքվել էին ձնաբքից, հենվել կողքի սյունին, իսկ երրորդն ամբողջովին շուռ էր եկել:
Հայացքն անմիջապես թափանցեց աղբերի ընտրանու մեջ՝ առանձնացնելով պետքականները: Գրպանից հանեց մի տոպրակ ու շտապող շարժումներով մի քանի րոպեում լցրեց դրա պարունակությունը:
Երևում էր՝ ծերուկը միտք ուներ քրքրելու նաև երրորդը, սակայն երկար ժամանակ նրան չէր հաջողվում շուռ տալ ձյան հաստ շերտի մեջ խրված աղբարկղը:
Արդեն հասցրել էր մի կողմը վերև բարձրացնել, երբ, աչքերը ճակատին թռած, հետ-հետ գնաց. աղբարկղի տակ երեխա կար պառկած:
«Անտեր դիակների վերջը չկա, հիմա էլ աղբանոցներն են գցում, ես ձեր ինչն եմ ասել, անասուննե՛ր»,-փնթփնթաց ծերուկը:
Նեղսրտելով մոտեցավ մարմնին, փորձեց ոտքով մի կողմ հրել, երբ զգաց, որ իր առջև դիակ չէ: Երեխան շարժվում էր: Ծերուկը մի պահ շփոթվեց, հետո կռացավ ու սկսեց թափահարել երեխայի մարմինը: Հինգ-վեց տարեկան տղա էր գետնին պառկածը:
Փոքրիկը թպրտաց, աչքերը կիսաբաց արեց: Դեռ լրիվ ուշքի չեկած՝ շուռ եկավ փորի վրա, սկսեց արագ-արագ սողալ, ապա չորեքթաթ վազել: Երևում էր՝ խուճապի էր մատնվել. նրան վախեցրել էր անծանոթի հայտնվելու փաստը:
Ծերուկն ավելի արագացրեց քայլերը: Երեխան, զգալով ծերունու շնչառությունն իր թիկունքին, կծկվեց, ձեռքերով ծածկեց գլուխը: Լսելի էր զսպված հեծկլտոցը: Մարմինը ջղաձգվում էր: Ցավի՞ց: Վախի՞ց: Տանջանքի՞ց:
Ջղաձգվելով՝ դեմքը մտցնում էր ձյուների մեջ ու ամբողջ ուժով գոռում.
-Կորեք, գազաննե՛ր: Չե՜մ ուզում...
«Էս երեխի հետ մի բան էն չէ»,-մտածեց ծերունին՝ ավելի մոտենալով:
-Մամա՜,-շարունակում էր գոռալ տղան՝ դեմքը վրձնելով ձյունե գորգով:
«Շառ է, հիմա մարդիկ կհավաքվեն: Արի, բացատրիր, որ ոչ մի վնաս չես տվել: Անհավատի դար է: Չէ՛, լավ է՝ թողնեմ, գնամ»:
Երկու քայլ հետ գնաց, նայեց շուրջբոլորը. ոչ ոք չկար: Իսկ դիմացը գլուխն աջուձախ թափահարող, ձյուների մեջ խրված երեխան էր:
«Ա՜հ: Էս մի մատին ոնց էստեղ թողնեմ՝ կսառչի: Է՜հ, էսպես ես եղել, Արշակ, որ հիմա մի կտուր չկա՝ տակը կծկվես, վեր ընկնես»:
Ծերունին, ինքն իր վրա ջղայնանալով, առաջ մղվեց, մի կերպ կռացավ ու ամբողջ ուժով վեր քաշեց տղային: Երեխան շարունակում էր թպրտալ ու գոռգոռալ՝ աչքերը փակած:
-Բալե՛ս, ես քեզ վնաս չեմ տա: Հլա աչքերդ բաց: Հլա մի գոռա: Ինձ լսո՞ւմ ես:
-Չեմ ուզում: Հեռու գնա՛, գազա՛ն:
-Տղա՛ ջան, հլա հանգստացիր: Հանգստացի՛ր, խոսենք:
-Մամա՜, արի,-ամբողջ կոկորդով բղավում էր փոքրիկը՝ չուզելով ոչ մի ուշադրություն դարձնել ծերունու հորդորներին,-մամա՜, ինձ տանում են գազանները, մա՜:
-Տղա՛, հերիք է, ի՞նչ գազան,- զայրացավ Արշակը:
Տեսնելով, որ երեխան ոչ մի կերպ չի ուզում սթափվել, ջղաձգության նոպայի մեջ է, ինքն էլ տիրապետումը կորցրեց:
-Վե՛րջ տուր, գազան լինեի, էս օրին չէի լինի: Ինձնից ի՞նչ գազան: Գազաններն իմ տունը հիմնահատակ արեցին: Երեխեքիս մորթեցին, կնոջս...: Ես դրանց... Գազա՜ն, հա՜, ինձնից ի՞՜նչ գազան:
Ծերունու լացախառն բամբ ձայնը մրսեցում էր առանց այդ էլ սառած օդը: Ահարկու ոռնոցի ցավը տարածվում էր անմարդ ճանապարհով մեկ: Մինչ այդ ցնցումներից դողացող տղան կարկամել ու լայն բացված աչքերով պլշած նայում էր իրեն գրկած ողբացող ծերուկին:
Երբ լռեց, Արշակն ինքն էլ զարմացավ լավայի պես դուրս հորդած իր ցավի հեղեղից: Զգաց, որ երեխան կարող է ավելի վախենալ ու նորից ցնցումների մեջ ընկնել:
-Արդեն քանի տարի է, երկիրը գազաններով է լցվել: Բալե՛ս, դու մեղավոր չես: Ոչ մեկս էլ չենք կարողանում գազանին ու Մարդուն իրարից ջոկել. դիմակներն են մեր շուրջբոլորը: Աղբն ավելի պարզ է. հոտից կարողանում ես հասկանալ փչացածն ու չփչացածը, հինն ու նորը, իսկ դրանց հոտից միայն մոլորվում ես:
Արշակը նստեց հենց ձյուների մեջ, երեխային դրեց ծնկներին ու արագ-արագ վրայից հանեց վերարկուներից մեկը:
-Բալե՛ս, էս հագի, չսառչես: Հա՛, գիտեմ, վրայովդ շատ մեծ է, բայց դու հագիր, հետո... մի բան կլինի...լավ կլինի, բալե՛ս, մի՛ մտածիր:
Երեխան ծպտուն չէր հանում: Լուռ հնազանդվում էր ծերունու հրահանգներին:
-Սովա՞ծ ես:
-Ահամ,-հազիվ լսվեց փոքրիկի ձայնը:
Արշակն սկսեց իրար խառնել քիչ այն կողմ գցած տոպրակը:
-Էհ, աշխարհ, աշխարհ: Հիմա ես քեզ ի՞նչ տամ: Անտեր գազանների թողած կռճո՞նը տամ, որ սովից չմեռնես: Բա քո մոր աչքերը չե՞ն կուրանա, որ տեսնի՝ քո մատղաշ ստամոքսն ինչ չուտելիքով եմ լցնում: Է՜հ, բալես:
Տոպրակից հանած կերակուրների ամեն մի թափոնի հետ ծերունու ձայնը նվաղում էր: Երեխան սոված էր երևում, ագահ հայացքով նայում էր Արշակի ձեռքի ափին:
-Տղե՛ս, քիչ-քիչ կեր, երևում է ՝ շուտվանից ես սոված, ստամոքսդ կվնասես:
Երեխան խոժոռվեց: Ծերունին ուշադիր սկսեց զննել տղային: Նուրբ մաշկ ուներ, դրսում մեծացած երեխա չէր երևում: Շորերն էլ պատառոտված էին, բայց հին չէին:
-Բալե՛ս, դու երբվանի՞ց ես դրսում,-փոքրիկի գլուխը շոյելով՝ հարցրեց Արշակը:
-Երեկվանից,- եղավ պատասխանը:
-Բա ի՞նչ էիր անում այդ ցրտին, որտե՞ղ է ձեր տունը:
-Չգիտեմ,-տղան աչքերը փակեց, կծկվեց: -Մաման փոքրիկ լուսամուտը բացեց, ինձ ասաց՝ ցած թռիր, փախիր: Հանկարծ հետ չգաս: Վաղն առավոտը մենք քեզ կգտնենք: Բայց...
-Ի՞նչ բայց:
-Ես դեռ չէի իջել, պապան գոռում էր, որ գազանները գնան: Իսկ նրանք ուզում էին ջարդել դուռը, ներս մտնել: Բոլորը գոռում էին: Մաման լացում էր...
Երեխան աչքերը փակեց: Սկզբում լուռ էր արտասասվում, հետո քիթն արագ-արագ քաշում ու ցածրաձայն անհասկանալի բառեր էր մրմնջում:
-Բան չկա, տղա՛ ջան, լավ կլինի, մի՛ լաց:
- Ես վազում էի,-շարունակեց երեխան,-ընկա: Ոտքս շատ էր ցավում, բայց վախեցա՝ գազաններն ինձ էլ կհասնեն, վեր կացա ու էլի վազեցի: Ես շատ էի ընկնում: Հետո ձյուն եկավ՝ շատ ուժեղ ձյուն:
Տղան սկսեց հևալով լացել: Երևում էր՝ փոքրիկի ներսն էր մրսել ու շարունակում էր դողալ անբացատրելի վախերից:
Արշակը տղային սեղմեց կրծքին՝ փորձելով հանգստացնել: Նա շոյում էր երեխայի գլուխն ու վաղուց մոռացված մի օրորոցային քթի տակ մռմռում:
-Հետո հասել էի աղբարկղերին: Սոված էի: Մի աղբարկղի վրա սիրուն տոպրակ կար: Ուզում էի՝ վերցնեի: Սկզբում չէի կարողանում, նստել էի կողքին, որ մեծերից մեկը գար, իրեն խնդրեի՝ օգներ: Բայց ոչ ոք չկար: Շատ ուժեղ քամի էր: Աղբարկղերը շուռ եկան:
-Էլ մի՛ պատմիր, տղես, եղածն անցել է:
-Տոպրակի մեջ ոսկորներ կային: Ես կրծեցի: Հետո շատ ուժեղ ցուրտ էր: Ձյուն էր: Ես կանչում էի մամային, պապային, բայց նրանք ինձ չէին լսում: Երևի բուքը չէր թողնում: Հետո մոտիկից վախենալու ձայներ էին գալիս: Մտա մի աղբարկղի տակ: Երևի քնեցի: Չեմ հիշում:
Տղան դադարել էր լաց լինել: Նրա արտահայտիչ դիմախաղն ավելի էր սրում վիճակը: Կարծես հավատով էր լցվել անծանոթ ծերունու նկատմամբ: Ներսում կուտակվածը ուզում էր դիմացինին հասկանալի դարձնել: Իսկ մանկան շուրթերից դուրս եկած բառերը ջերմացնում էին սառած միջավայրը՝ ավելի դաղելով Արշակի միտքը:
Ծերունին շարունակում էր շոյել տղայի գլուխը: Մի քանի րոպե էլ չէր անցել, երբ երեխան նորից անհանգիստ շարժվեց տեղում, խոժոռվեց ու լացելու պատրաստ աչքերով նայեց Արշակին:
-Ես վախենում եմ այստեղ: Բա որ գազանները գան: Իմ մաման ու պապան բա որ չգտնեն ինձ: Բա ո՞ւր են իրենք, չկան:
-Բալե՛ս, բան չկա, մի՛ վախեցիր: Էստեղ գազան չկա: Մամադ ու պապադ էլ, որ քեզ ասել են, ուրեմն՝ կգան,-ծերունին բռունցքով ամուր խփեց ձյունով պատմված գետնին,- դու մի՛ լաց, հա՞: Թե չէ մայրիկն ու հայրիկը որ գան, տեսնեն՝ դու լացում ես, շատ կտխրեն: Չէ՞, տղաս: Անունդ ի՞նչ է:
-Տիգրան,-լացի միջից հազիվ լսելի ձայնով ասաց փոքրիկը:
-Պահո՜, ինչ լավ անուն է: Տիգրա՛ն, դու հաստատ շատ ուժեղ տղա ես: Հիմա էլ պիտի քեզ պինդ պահես: Գիտե՞ս՝ Տիգրան անունով հզոր թագավոր ենք ունեցել: Ի՞նչ իմանամ, բալքիմ թե վաղն էլ դու ես թագավոր դառնում: Թագավոր տղան լաց կլինի՞: Վե՛րջ տուր, արցունքներդ սրբիր, տեսնենք, ինչ ենք անում:
Մանկան արցունքները ողողել էին կեղտոտված դեմքն ու շարունակում էին ցած հոսել՝ փորձելով սրբելու ներքին վախն ու կասկածները:
-Բա հիմա առավոտ է, ինչո՞ւ չեն գալիս,-խեղճացած աչքերով ծերունու աչքերի մեջ նայելով՝ հարցրեց տղան:
Արշակը գլուխն հետ թեքեց, ամբողջ ուժով սեղմեց կոպերն ու զայրույթով թքեց ձյան վրա՝ իրեն զսպելով, որ չգոռա:
Ահաբեկություն, պատերազմ, վայրենություն՝ Քաղաքականությո՛ւն:
«Աստվա՛ծ, ես չեմ կարողանում նայել էս երեխու աչքերին, դու նայի՛ր: Պատասխա՛ն տուր: Ես ի՞նչ վատություն եմ արել քեզ, որ էլի ինձ ես տանջում: Հանգած հրաբուխին գործե՞լ ես ստիպում: Ինչի՞ հենց ես»:
Արշակի ծերացած մարմնի մասերն իրար սեղմվել, արյուն էին կաթում:
«Տիգրա՛ն, երանի քո ծնողներին, նրանք չտեսան իրենց մանկան արնաթաթախ, գզգզված մարմինը: Քոռանային էս աչքերը...Արշա՛կ, դու քա՞ր էիր: Ինչի՞ են աչքերդ մինչև հիմա երեսիդ տնկված մնացել: Հանեիր, էլի»՛:
Այդ պատկերներն արդեն ջնջել չի լինի:
Գիշեր-ցերեկ, քուն թե արթուն նրանք ամենաչսպասված պահերին անգամ կգան, կանցնեն հիշողությանդ էկրանի վրայով:
Կքամեն աչքերդ, սիրտդ, կմտնեն ոչ մեկի կողմից չհայտնաբերված հոգուդ մեջ, կփորփրեն ծակուծուկերը՝ սուր եզրերով ցավեցնելով մարմինդ:
-Պապի՛կ, բա ինչո՞ւ չեն գալիս, ե՞րբ կգան,-կրկին լսվեց փոքրիկի լացախառն ձայնը:
Լացախա՞ռն, միայն լացախա՞ռն: Այնտեղ խնդրանք կար, հույս, կսկիծ, հրաման, պահանջ, ցավ:
«Պապի՞կ, խեղճ երեխա»: Վաղուց Արշակին ոչ ոք պապիկ չէր կոչել: Միայն բութ, արհամարհական հայացքներ: Չնայած Արշակը հազվադեպ էր լինում մարդկանց մեջ: Նախընտրում էր անտառներում թափառել, բայց ձմռանն ստիպված էր ծածկ ու սնունդ փնտրել բնակավայրերում:
Իսկ երկինքը որոշել էր կրկին ձյունել՝ մաքրելո՞ւ, թե՞ ծածկելու համար երկրի կեղտոտ երեսը:
-Բալե՛ս, էլի ձյուն է գալիս, կարող է շատանա, վեր կենանք, գնանք:
-Ո՞ւր: Մեր տո՞ւն:
-Ես ձեր տան հասցեն չգիտեմ: Բայց դու մի՛ մտածիր, կգտնեմ: Անպայման կգտնեմ: Դու վե՛ր կաց, մենք գնանք: Մեծ տղա ես, ծեր պապիկին էլ օգնիր, որ ոտքի կանգնի:
Տիգրանի աչքերում հուսահատություն ու հույս կար միաժամանակ: Ծերունին ժպտում էր:

Արևն հեռանում էր արդեն՝ այդպես էլ երեսն ամբողջ օրը թաքցնելով մարդկանցից: Մթնող օրը չէր մրսում՝ գալարվելով ձյունե մուշտակի ծալքերում:
Իրիկնամուտի ստվերներում երևում էին կուտակվող ձյան արգելքն հաղթահարել փորձող երկու ճամփորդներ:
Երկար ու կարճ սիլուետներն իրար էին փաթաթվել՝ գծելով նոր ձևավորվող ուրվանկարը:

[Smokie]

5. ՎԱԶՔ


Կարծում եմ կարիք չկա ասելու, որ կարճության համար առաջինը սա կարդացի:)) Վատը չէր բովանդակությունը, բայց գլուխգործոց էլ չէր՝ անկասկած սրանից ավելի լավերն են լինելու 15 պատմվածքների մեջ: Ձեռագիրն էլ էր լավը:;)

[Գրող]

Ինչ լավ ա, որ երկար ժամանակ ակումբ չմտնելուց հետո, մի օր մտնում ես ու նոր մրցույթ ես հայտնաբերում:

1-Սիփան-Շուրիկ
Լավ սկսվեց, հետաքրքրեց սկզբում, բայց վերջաբանը հիասթափեցրեց: Ես շատ ուրախ եմ, որ Սիփանն ի վերջո հաջողության հասավ ու բոլորն ապրեցին ուրախ ու երջանիկ, բայց ստեղծագործական մրցույթի համար բավականաչափ ուժեղ չէր: Չեմ քվեարկի:

2-Սովորական պատմություն
Ինձ թվում ա` ես էլի մի քանի անգամ ակումբում կամ ուրիշ ստեղծագործական մրցույթներում կարդացել եմ միայնակ ապրող, տարօրինակ մարդ, խորհրդավորություն ու միստիկայի տարրեր կոմբինացիայով պատմվածքներ, բայց դե կարևորը կատարումն ա, իսկ էս պատմվածքի կատարումն ինձ դուր եկավ: Լարվածության մեջ պահեց, վերջաբանն էլ չհիասթափեցրեց, ինչից ես վախենում էի: Կքվեարկեմ:

3-Թարսի բան
Ճիշտն ասած, գլուխս պտտվեց մենախոսության ու երկխոսությունների հաջորդումից: Չեմ կարող ասել, որ շատ վատն էր, բայց ինձ մի տեսակ բան չասեց: Գնաց-գնաց ու վերջացավ առանց որևէ բան թողնելու: Բայց կարող էր ավելի լավը լինել: Չեմ քվեարկի:

4-Անցումներ
Շատ դուրս եկավ: Ոնց եմ սիրում իրար հետ կապված, բայց առանձին փոքրիկ պատմություններ, մանավանդ սենց վարպետորեն կատարված: Բա համեմատությունները` ոչ ստանդարտ, «նա շառագունեց, ինչպես հորիզոնը մայրամուտին» շաբլոնից կիլոմետրերով հեռու: Ու էդ ամեն ինչի հետ հուզիչ, պատկերները շատ իրական, vivid: Մի խոսքով, ամեն ինչը տեղն էր, անպայման կքվեարկեմ: Մենակ գաղտնիք մնաց` պիլատեսն ինչ ա :))

5-Վազք
Մի շնչով կարդացվեց, բայց մի տեսակ նյարդայնացրեց լարվածությունը: Վարսիկի լարվածությունն ադրենալին էր, իսկ էս նյարդայնացնող էր: Բայց վատը չէր ընդհանուր, դժվար քվեարկեմ, որովհետև արդեն ավելի ուժեղ տարբերակներ եմ կարդացել, բայց շնորհակալություն հեղինակին:

6-Սկալպը
Եսիմ: Տեղեր կար, որ լավն էր, տեղեր կար, որ հուզիչ էր, բայց ընդհանուր առմամբ մի տեսակ արհեստական թվաց: Ու էլի մի տեսակ ծեծված թեմա էր, ինձ որ շատ ծանոթ թվաց, բայց կատարումն էն աստիճանի լավը չէր, որ քվեարկեմ:

Մնացածն էլ հետո կկարդամ: Լավ մրցույթ ա ստացվել ընդհանուր առմամբ: Շնորհակալություն բոլոր հեղինակներին: ՈՒ հաջորդ անգամվա համար մի խնդրանք էլի, ժողովուրդ ջան: Ինչ կլինի, հայերեն չակերտ դրեք` «» սրանցից: Անձամբ ինձ ահավոր ներվայնացնում են էդ մեծ է կամ հավասարի նշանները:

[Smokie]

13. Սիմոնն ու Բարդին



Մարդ, որ վերնագրից ելնելով սպասի բնապահպանական պատմվածքի, ի՞նչ կմտածի կարդալուց հետո::)) Ամենասկզբից իսկ զարմացա՝ մասնագիտությամբ քիմիկ-տեխնոլոգ, գործունեությամբ լրագրողը ի՞նչ կապ կարող ա ունենա բարդիների, գյուղի և այլնի հետ::pardon Լավ, շատ չմանրանամ՝ իրականում հավանեցի::)) Ձեռագիր լավն էր ու հետաքրքիր, հատկապես դուրըս եկավ քիչ մը քողարկված հեգնանքը: Իմ համար զվարճալի էր, որոշ չափով էլ նմանացրեցի Օ Հենրիին:good

[Smokie]

3. Թարսի բան


Էնքան էլ չհավանեցի::nea Անկեղծ ասած երբեմն թվում էր, որ հեղինակը մրցույթներին հաճախակի մասնակցողներից չէ, կամ էլ դեռ լիովին չաճածներից: Թեման է՛լ հաճելի չէր էդքան:pardon

[Գրող]

7-Ոստիկանը
Լավ էլի :( Լավ սկսվել էր, հետաքրքիր ընթացք ուներ, անընդհատ սպասում էիր` ինչ կլինի ու... վերջացավ: Սկիզբը շատ խոստումնալից էր, հա վախենում էի, որ էն վիզը պաչող կամ ֆեյսբուքում անպարկեշտ առաջարկություններ անող ոստիկաններից կլինի, բայց չէ, մարդը Բրյուս Ուեյնն էր համարյա, բայց համարյա... Շատ սահուն էր գրված, ուղղակի ինձ ինչ-որ բան չհերիքեց, ավելի կոնկրետ` վերջաբանը շատ անակնկալ էր ոչ լավ իմաստով ու մի տեսակ կիսատության զգացողություն մնաց: Չեմ քվեարկի:

8-Փոքր դասամիջոց, մեծ դաս...
Չէ-է: Առաջին երկու պարբերությունը դուրս եկան, բայց հետո բարոյախոսական խրատներն ու հուհրատող արևագույնի մեջ երբեմնակի անհետանալով, փոխառությամբ տարալուծվելով այդ գունադաշնության մեջ, ցոլացնելով ցնորական ճերմակ ազդրերը, ջրվեժատարածուն մազերը համը հանեցին: Ես չեմ կարողանում կարդալ էսքան շատ հնարովի ու վերամբարձ բառեր կես նախադասության մեջ, մանավանդ որ մի քանի պատմվածք վերև կա Մուֆասայի դեմքը պայծառանում է, ինչպես սև սուրճով լի բաժակ, որի մեջ պատահաբար կաթ է լցվել: Ինչ վերաբերում ա բարոյախրատական մասերին, հեղինակն ինչ ասում ա, իհարկե ճիշտ ա ասում, ու ես լիովին համաձայն եմ, բայց էդ պատվածքը չի փրկում: Չեմ քվեարկի:

Ափսոս, ժամանակ չունեմ` իրար հետևից կարդամ: Մնացածը հետո:

[enna]

1. Սիփան-Շուրիկ
Թեթեւ կարդացվող, վերջում հարամ անող պատմվածք: Վատ չէր գրված, մի տեսակ կենդանի էր: Նոր ոչինչ չկար: Չեմ քվեարկի:
2.Սովորական պատմություն:
Կիսատ-պռատ կարդացի, մի կերպ: Ինձ մինչեւ վերջն էլ չհետաքրքրեցին ո'չ Նունեն, ո'չ Վարսիկը, ոչ էլ Նվարդը: Միայն արանքում էն Եպրաքսիան ու իր ամուսնու պահն էր, որ մեջը ողջ բան կար:
Ա´յ, նոր տեսա, որ շարունակություն կա. շարունակությունը մի քիչ լցրեց պատմվածքը: Բայց դա էլ կանխատեսելի էր:
3. Թարսի բան
:D խա-խա, չգիտեմ էլ ինչ ասեմ: Վատը չէր:
4. Անցումներ
Արդեն կարո՞ղ ենք ասել`ում ենք կասկածում: Սա օրինակ Այվին էր, երևի :)) :
5. Վազք
Կայֆն էր, սովորական, մեջն էլ արտասովոր ինչ-որ երանգով:

[Դավիթ]

«Թարսի բան» պատմվածքի հեղինակի ցանկությամբ, այս գործը կհեռացվի մրցույթից: Կխնդրեմ մոդերատորներից մեկին հեռացնել պատմվածքը ցանկից և հարցումից:

[LisBeth]

«Թարսի բան» պատմվածքի հեղինակի ցանկությամբ, այս գործը կհեռացվի մրցույթից: Կխնդրեմ մոդերատորներից մեկին հեռացնել պատմվածքը ցանկից և հարցումից:

Գնամ շուշուտ կարդամ քանի չեն հեռացրել: Բայց ինչի՞ տենց որ, ահագին մարդիկ արդեն տանջվել կարդացել են: Մարդ կա հավանել ա դաժը: Կարանք իմանաք ո՞վ ա հեղինակը:

[Դավիթ]

Գնամ շուշուտ կարդամ քանի չեն հեռացրել: Բայց ինչի՞ տենց որ, ահագին մարդիկ արդեն տանջվել կարդացել են: Մարդ կա հավանել ա դաժը: Կարանք իմանաք ո՞վ ա հեղինակը:

Դե հա երևի, քանի որ ուրիշ տեղում է գործը դրվելու: Արմինե Պետրոսյան/Ինգրիդ:

[ivy]

Մենք էս հեռացնելու պրոբլեմը էլի ենք ունեցել, ու կարծեմ որոշվել էր, որ գործը մրցույթ մտնելուց հետո մրցույթին է պատկանում, և մասնակիցը չի կարող պահանջել այն հեռացնել: Թե չէ պատկերացրեք, մի տասը հոգի ընթացքում որոշի, որ էլ չի ուզում մասնակցել:

[LisBeth]

Հլը սպասեք ուշադրությունս շեղվեց մի քիչ: Վերադարձա որ կարդամ, չեմ կարում կենտրոնանամ, էս ինչ խառն ա ամեն ինչ, թարսի պես:

[Դավիթ]

Մենք էս հեռացնելու պրոբլեմը էլի ենք ունեցել, ու կարծեմ որոշվել էր, որ գործը մրցույթ մտնելուց հետո մրցույթին է պատկանում, և մասնակիցը չի կարող պահանջել այն հեռացնել: Թե չէ պատկերացրեք, մի տասը հոգի ընթացքում որոշի, որ էլ չի ուզում մասնակցել:


Լավ չեմ հիշում, բայց կարծեմ Լիլ-ի ինքնաբացահայտվելու ժամանակ, իր գործը հեռացվեց մրցույթից:

[Ռուֆուս]

Հերթով կարդալով իջնում էի, մինչև հասա «Անցումները» պատմվածքին։ Մինչև էդ եղածները սովորական ոչնչով աչքի չընկնող գործեր էին, ֆիլլերներ։ Իսկ «Անցումներն» էնքան լավն է, էնքան ազդեցիկ, որ հիմա չեմ ուզում շարունակեմ ու մյուս գրծերը կարդամ, գրեթե վստահ եմ, որ նմանը չեմ գտնի։

Հեղինակ ջան, ինչ լավն ես դու, ամեն ինչ էնքան իրական ու կյանքից էր, վառ նկարագրություններով ու սրտիդ կպնող դետալներով, թե կանաչ գլխարկով Մառլի երգող Մուֆասան, թե Աբբայի տակ տժժացած «օրիորդների» քննարկումները, թե ռեալիթի շոուի արհեստականությունը, թե մուրացկան աղջնակն ու մայրը։

Երեկ արգենտինական ֆիլմ էի նայում՝ Ինը թագուհիներ/Nueves Reinas, ֆիլմի հերոսը գող էր, Բուենոս Այրեսի մետրոյով գնում էր, մի փոքրիկ տղա մտավ վագոն, սկսեց մարդկանց գրպանի օրացույցներ բաժանել։ Քանի դեռ տղան հետ չէր եկել օրացույցները կամ փողը հետ վերցնելու, հերոսը մի ծնկին փող դրեց, իսկ մյուսին՝ քիչ առաջ խանութից գողացած խաղալիք ավտոն։ Փոքրիկը հետ եկավ, նայեց խաղալիք ավտոյին, հետո փողին ու առանց երկմտելու փողը վերցրեց։ Հերոսը հետ կանչեց ու խաղալիքն էլ տվեց։ Էս դրվագը մի տեսակ խոսեց պատմվածքի հետ :)

[ivy]

Լավ չեմ հիշում, բայց կարծեմ Լիլ-ի ինքնաբացահայտվելու ժամանակ, իր գործը հեռացվեց մրցույթից:

Չէ, Դավ, չհեռացվեց, ինքն էլ երկրորդ տեղը գրավեց: Ու հենց էդ ժամանակ էլ որոշվեց, որ բոլոր գործերն էլ մնալու են, ով էլ խնդրի:

[Դավիթ]

Նախորդ մրցույթի կանոններից: Դե ուրեմն գործը չի հեռացվի, բայց կզրկվի բոլոր ձայներից:

Ստեղծագործությունները տեղադրվում են առանց հեղինակների նշման, «N–րդ տարբերակ. Ստեղծագործության վերնագիր» վերնագրով, որոնք էլ լինելու են քվեարկության ընտրության կետերը,
Քվեարկությունը տևելու է 7 օր,
Ստեղծագործությունների հեղինակները կարող են քվեարկել նաև սեփական տարբերակի օգտին՝ գուշակության փուլում իրենց վրայից կասկածը հանելու տակտիկական նկատառումով, սակայն արդյունքների վերջնական ամփոփման ժամանակ այդ ձայները չեն հաշվվելու,
Քվեարկության 7 օրերի ընթացքում կարելի է թե՛ քննարկել ստեղծագործությունները, թե՛ փորձել գուշակել հեղինակներին,
Ստեղծագործության հեղինակներն ինքնաբացահայտվելու իրավունք չունեն: Ինքնաբացահայտվող հեղինակի ստեղծագործությունը չի հեռացվի մրցույթից, սակայն այդ ստեղծագործության օգտին տրված ձայների 50 տոկոսը կհամարվի չեղյալ:
Քվեարկությունը բազմակի է. յուրաքանչյուրը կարող է ընտրել մեկից ավել տարբերակներ,
Քվեարկությունը բաց է, բոլորը տեսնելու են, թե ով որ տարբերակի օգտին է քվեարկել,
7 օր անց, քվեարկության ավարտից հետո կհայատարարվեն հեղինակները:

[Smokie]

2. Սովորական պատմություն



Երկարոտ էր, բայց հետաքրքրությամբ կարդացվեց: Ինտրիգներն ու խոսրհրդավորությունը գրավիչ էին:hands Ճիշտ ա, էլի հարցեր, մութ կողմեր մնացին Վարսիկի մեջ, բայց դե դա կարևոր չի::))

[Smokie]

1. Սիփան-Շուրիկ


Շատ լավն էր՝ բարի ու դրական:good Սիրեցի:

[Արէա]

Շնորհակալություն բոլորին:
Բավականին հաջողված մրցույթ էր բովանդակային առումով, և անհաջող վերնագրերի ընտրության հարցում: Վերնագիր ընտրելիս արժե ավելի երկար մտածել իմ կարծիքով:
Պատմվածքները՝ ըստ հավանածս հերթականության (ընթացքում կաշխատեմ առանձին-առանձին անդրադառնալ բոլորին).

1. Անցումներ (http://www.akumb.am/showthread.php/65578-%D5%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AE%D5%B8%D6%82-%D5%B4%D6%80%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%A9-%E2%80%93-6-%D6%84%D5%BE%D5%A5%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6-%D6%87-%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4?p=2470050&viewfull=1#post2470050)

2. Ոստիկանը (http://www.akumb.am/showthread.php/65578-%D5%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AE%D5%B8%D6%82-%D5%B4%D6%80%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%A9-%E2%80%93-6-%D6%84%D5%BE%D5%A5%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6-%D6%87-%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4?p=2470054&viewfull=1#post2470054)

3. ՍԿԱԼՊ (http://www.akumb.am/showthread.php/65578-%D5%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AE%D5%B8%D6%82-%D5%B4%D6%80%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%A9-%E2%80%93-6-%D6%84%D5%BE%D5%A5%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6-%D6%87-%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4?p=2470052&viewfull=1#post2470052)

4. Ինչո՞ւ (http://www.akumb.am/showthread.php/65578-%D5%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AE%D5%B8%D6%82-%D5%B4%D6%80%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%A9-%E2%80%93-6-%D6%84%D5%BE%D5%A5%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6-%D6%87-%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4?p=2470064&viewfull=1#post2470064)

5. Սեր առաջին համբույրից (http://www.akumb.am/showthread.php/65578-%D5%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AE%D5%B8%D6%82-%D5%B4%D6%80%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%A9-%E2%80%93-6-%D6%84%D5%BE%D5%A5%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6-%D6%87-%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4?p=2470058&viewfull=1#post2470058)

6. Սիփան-Շուրիկ (http://www.akumb.am/showthread.php/65578-%D5%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AE%D5%B8%D6%82-%D5%B4%D6%80%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%A9-%E2%80%93-6-%D6%84%D5%BE%D5%A5%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6-%D6%87-%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4?p=2470046&viewfull=1#post2470046)

7. Սովորական պատմություն (http://www.akumb.am/showthread.php/65578-%D5%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AE%D5%B8%D6%82-%D5%B4%D6%80%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%A9-%E2%80%93-6-%D6%84%D5%BE%D5%A5%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6-%D6%87-%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4?p=2470047&viewfull=1#post2470047)

8. Թարսի բան (http://www.akumb.am/showthread.php/65578-%D5%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AE%D5%B8%D6%82-%D5%B4%D6%80%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%A9-%E2%80%93-6-%D6%84%D5%BE%D5%A5%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6-%D6%87-%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4?p=2470049&viewfull=1#post2470049)

9. ՎԱԶՔ (http://www.akumb.am/showthread.php/65578-%D5%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AE%D5%B8%D6%82-%D5%B4%D6%80%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%A9-%E2%80%93-6-%D6%84%D5%BE%D5%A5%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6-%D6%87-%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4?p=2470051&viewfull=1#post2470051)

10. Գնդեր (http://www.akumb.am/showthread.php/65578-%D5%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AE%D5%B8%D6%82-%D5%B4%D6%80%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%A9-%E2%80%93-6-%D6%84%D5%BE%D5%A5%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6-%D6%87-%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4?p=2470061&viewfull=1#post2470061)

11. Փոքր դասամիջոց, Մեծ Դաս... (http://www.akumb.am/showthread.php/65578-%D5%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AE%D5%B8%D6%82-%D5%B4%D6%80%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%A9-%E2%80%93-6-%D6%84%D5%BE%D5%A5%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6-%D6%87-%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4?p=2470055&viewfull=1#post2470055)

12. Կյանքը գորգի վրա (http://www.akumb.am/showthread.php/65578-%D5%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AE%D5%B8%D6%82-%D5%B4%D6%80%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%A9-%E2%80%93-6-%D6%84%D5%BE%D5%A5%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6-%D6%87-%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4?p=2470060&viewfull=1#post2470060)

13. ԼՌՈՒԹՅԱՆ ՀԵՏՔԸ (http://www.akumb.am/showthread.php/65578-%D5%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AE%D5%B8%D6%82-%D5%B4%D6%80%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%A9-%E2%80%93-6-%D6%84%D5%BE%D5%A5%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6-%D6%87-%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4?p=2470056&viewfull=1#post2470056)

14. Սիմոնն ու Բարդին (http://www.akumb.am/showthread.php/65578-%D5%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AE%D5%B8%D6%82-%D5%B4%D6%80%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%A9-%E2%80%93-6-%D6%84%D5%BE%D5%A5%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6-%D6%87-%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4?p=2470062&viewfull=1#post2470062)

15. Գենեզիս (http://www.akumb.am/showthread.php/65578-%D5%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AE%D5%B8%D6%82-%D5%B4%D6%80%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%A9-%E2%80%93-6-%D6%84%D5%BE%D5%A5%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6-%D6%87-%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4?p=2470063&viewfull=1#post2470063)

Քվեարկում եմ. «Անցումներ», «Ոստիկանը», «ՍԿԱԼՊ», «Ինչո՞ւ» տարբերակների օգտին:

[LisBeth]

8 տարբերակի ծանոթացա, բայց էս անգամ կարծիքներ չեմ սփռելու, կսպասեմ քննարկումներին: Հակաճառել-համաձայնվելու տեսքով էս անգամ: Սենց ավելի հետաքրքիր պետք ա որ լինի:

[Գրող]

9-Լռության հետքը
Շատ հակասական զգացողություններ ունեմ էս գործի նկատմամբ: Շատ գրագետ էր ու վարպետորեն գրված: Մի կողմից ոնց որ իմ ոճը չլիներ, բայց մյուս կողմից շատ տպավորիչ էր: Մի կողմից համ կողքովս անցավ, համ մտավ մաշկիս տակ: Մի քիչ ուշքի գամ, կողմնորոշվեմ, կմտածեմ` քվեարկեմ, թե չէ:

10-Սեր առաջին համբույրից
Ոնց որ թե շատ երիտասարդ ա հեղինակը: Շնորհակալություն փորձի համար: Սպասելի ավարտով սովորական պատմություն էր: Չեմ քվեարկի:

11-Կյանքը գորգի վրա
Ես չեմ կարողանում գնահատել սյուռեալիզմը: Այսինքն` ոչ ավելի, քան սիրուն ա, քան սիրուն չի, բայց իմաստը ինձ համար անհասանելի ա: Էս դեպքում շատ սիրուն էր, շատ լավ գրված ու կլանում էր:Բայց չեմ քվեարկի, որովհետև իմը չի:

12-Գնդեր
Չգիտեմ: Շատ եմ սիրում գիտաֆանտաստիկա, բայց էս ամենաուժեղ գիտաֆանտաստիկ գործը չէր, որ եղել ա մրցույթների ընթացքում ու ամենաուժեղ գործը չէր մինչև հիմա կարդացածներիցս: Չեմ քվեարկի:

13-Սիմոնն ու Բարդին
Սկզբից մտածեցի` ջան, սերիական մարդասպանի մասին պատմվածք, բայց հուսախաբ եղա: Էն լարվածությունն ու էն կարգը չէր, որն ինձ կստիպեր քվեարկել: Հումորը վատը չէր, բայց պատմվածքը, որպես այդպիսին, ուժեղ չէր:

14-Գենեզիս
Չգիտեմ` արդեն հոգնել եմ դրանից ա, թե պատվածքն էլի սյուռեալիստական էր դրանից ա, բայց մի կերպ կարդացի: Արդեն ասել եմ, որ իմ ոճը չի, չեմ քվեարկի, նախորդն ավելի շատ դուրս եկավ բայց:

15-Ինչո՞ւ
Երևի հուզիչ էր, բայց իմ քար սրտի վրա չազդեց: Բայց լավ ա, որ պապիկը գտավ երեխուն: Չեմ քվեարկի, որովհետև ավելի ուժեղ գործեր կային:

Ի վերջո որոշեցի քվեարկել «Անցումների» ու «Լռության հետքի» օգտին: «Անցումներն» իմ համար լավագույնն էր բոլոր առումներով, իսկ «Լռության հետքն» ավելի շատ տպավորություն թողեց վրաս, քան կսպասեի նման գործից: Շնորհակալություն հեղինակներին ու կազմակերպիչներին:

[Mephistopheles]

8 տարբերակի ծանոթացա, բայց էս անգամ կարծիքներ չեմ սփռելու, կսպասեմ քննարկումներին: Հակաճառել-համաձայնվելու տեսքով էս անգամ: Սենց ավելի հետաքրքիր պետք ա որ լինի:

խի... գրի, էլի...

[Ռուֆուս]

Փաստորեն ճիշտ էի, Անցումներից բացի ուրիշ նորմալ տարբերակ չկար: Ինչ ասեմ, ես ավելին էի սպասում:

1. Սիփան-Շուրիկ Ստանդարտ, շաբլոն, ծեծված ոչ մի բանով աչքի չընկնող պատմվածք:

2. Սովորական պատմություն Էլի ստանդարտ, շաբլոն, ծեծված պատմվածք, չնայած հայկական պադյեզդային նիստուկացը բավականին հաջող էր նկարագրած, բայց պատմվածքը մի եսիմ ինչ չէր:

3. Թարսի բան Անընթեռնելի ու անհասկանալի ոճով գրված պատմվածք: Միգուցե ասածս կոնսերվատիվ կհնչի, բայց եթե դեռ ձևավորված ու սահուն ոճ չունեք, չարծի էքսպերիմենտներ անել: Պատմվածքի միտքը վատը չէր, կարելի էր ավելի լավ ներկայացնել, բայց էս ձևով գրված չէր կարդացվում:

4. Անցումներ Կարծիքս չեմ փոխել, օբյեկտիվորեն ու սուբյեկտիվորեն մրցույթի լավագույն գործն է, նույնիսկ կասեի հեղինակի երբևէ գրած լավագույն գործերից մեկը: Նույնիսկ էս պատմվածքի հիման վրա կարելի է մի հատ սիրուն ինդի ֆիլմ նկարել, որը կդառնա hyperlink cinema-ի դասական :love Չէ իրոք չեմ չափազանցեցնում, էս պատմվածքում ամեն ինչը իր տեղում էր, թե մեսիջը, թե նկարագրությունները, թե կերպարները:

5. Վազք Ափալ-թափալ գրված միակողմանի պատմվածք: Բան չասեց:

6. Սկալպ Էս մեկը վատիկը չէր, տեխնիկապես շատ գեշ զարգացած հայկական իրականության արտացոլումն էր: Դե որ մարդիկ հիմա արդեն Սկալպով հարսանիք են արել, թաղումն ինչ ա, որ չանեն: Մենակ թե գրելաոճը դուրս չեկավ, տեղ տեղ չէր հասկացվում, հեղինակն ուզում էր հումոր աներ, բայց շատ լուրջ էր ասելիքը ստացվում, թե՞ հակառակը: Ամեն դեպքում մրցույթի քիչ թե շատ հաջողված գործերից մեկն էր:

7. Ոստիկանը Սպասելիքներս չարդարացան, հետաքրքիր էր սկսված, գրողը շատ սիրուն է գրում, բայց վերջը կանխատեսելի էր ու թույլ էր: Մյուս գործերի հետ համեմատած լավն էր:

8. Փոքր դասամիջոց, Մեծ Դաս... էլի ծեծված, շաբլոն պատմություն, լավը չէր

9. Լռության հետքը Որոշել էի մրցույթի բոլոր պատմվածքները կարդալ, բայց էս մեկը երկու պարբերությունից հետո ոչ մի կերպ չկարողացա շարունակել: Հեղինակ ջան, ինչ որ բան գրելուց հետո մեկ մեկ հարց տուր քեզ, իսկ ուրիշներին կհետաքրքրի՞ էս մտքերը կարդալ: Միգուցե որպես օրագրային կիսափիլիսոփայական գրառում լավը լիներ, բայց էս մրցույթին հեչ համապատասխան չէ:

10. Սեր առաջին համբույրից Չափից դուրս շաբլոն, ծեծված, սովորական պատմություն

11. Կյանքը գորգի վրա Լավն էր ու գրեթե վստահ եմ, թե ով է հեղինակը: Մենակ թե նյարդայնացնում էր ուղիղ խոսքից առաջ գծիկների բացակայությունը: Բայց թող հեղինակը ների, էս անգամ որոշել եմ քվեարկել միայն լավագույն ստեղծագործության օգտին :)

12. Գնդեր Սկզբից ուրախացա, որ սայ-ֆայ է, բայց ափսոս պարզվեց շատ թույլ սայ-ֆայ է: Կիսատ պռատ գրված, լիքը բացերով պատմվածք էր: Հեղինակ ջան, մյուս անգամ կրկին փորձիր, էս անգամ ձախողել ես:

13. Սիմոնն ու Բարդին Շատ թույլ էր, անցանք առաջ:

14. Գենեզիս Խելախոս բառը հերիք էր, որ մինչև վերջ չկարդամ, «ա» օժանդակ բայն էլ վրադիր: Անցանք առաջ:

15. Ինչո՞ւ «Որբերը», «Աննան», «Դժբախտ երջանկությունը» Ակումբում, սալյու՛տ:

Մի խոսքով քվեարկում եմ «Անցումների» օգտին :love

Ավել պակասի համար կներեք: :)

[Smokie]

4. Անցումներ




Լավն էր ահագին: Խոսքեր չունեմ:

[Դավիթ]

Մենակ թե նյարդայնացնում էր ուղիղ խոսքից առաջ գծիկների բացակայությունը:

Ֆայլը տեղադրելուց հետո գծիկները անհետացել են: Հեղինակը մեյլիս վրա առանց ֆայլի ա ուղարկել ու սպասում եմ, որ մոդերատորներից մեկը փոխարինի պատմվածքը:

[ivy]

Մենակ թե նյարդայնացնում էր ուղիղ խոսքից առաջ գծիկների բացակայությունը:

Ֆայլը տեղադրելուց հետո գծիկները անհետացել են: Հեղինակը մեյլիս վրա առանց ֆայլի ա ուղարկել ու սպասում եմ, որ մոդերատորներից մեկը փոխարինի պատմվածքը:

Տենց էլ հասկացա, որ տեխնիկական խնդիր է, ոնց որ երբեմն էլ լինում է՝ բառերն իրար են կպչում. դրա համար ամենալավը պատմվածքի տեքստը նամակի մեջ քոփի անելն է։

[LisBeth]

խի... գրի, էլի...

Օ~հ Մեֆ, how cuye, nice try. Թող ինձ ես թախծում եմ: Ավելի լավ ա դու գրի, քո կարծիքներին շատերն են սպասում, Ռուֆուսը օրինակ անտարբեր չի քո գրառումների հանդեպ, ես տենց բաները շուտ եմ նկատում: Ես կփորձեմ քեզ քաջալերել:

[Ռուֆուս]

Օ~հ Մեֆ, how cuye, nice try. Թող ինձ ես թախծում եմ: Ավելի լավ ա դու գրի, քո կարծիքներին շատերն են սպասում, Ռուֆուսը օրինակ անտարբեր չի քո գրառումների հանդեպ, ես տենց բաները շուտ եմ նկատում: Ես կփորձեմ քեզ քաջալերել:

Կախված է բովանդակությունից, ես Մեֆի հետաքրքիր գրառումները միշտ էլ հավեսով եմ կարդում: :beee

[LisBeth]

Կախված է բովանդակությունից, ես Մեֆի հետաքրքիր գրառումները միշտ էլ հավեսով եմ կարդում: :beee

Դե ես էլ էտ եմ ասում էլի, անտարբեր չես :)

[LisBeth]

Ռուֆ էս անգամ սաղին նույն բանն ես ասում, կամ շաբլոն ա կամ ձախողվել են հեղինակները:

[Mephistopheles]

Օ~հ Մեֆ, how cuye, nice try. Թող ինձ ես թախծում եմ: Ավելի լավ ա դու գրի, քո կարծիքներին շատերն են սպասում, Ռուֆուսը օրինակ անտարբեր չի քո գրառումների հանդեպ, ես տենց բաները շուտ եմ նկատում: Ես կփորձեմ քեզ քաջալերել:

մի քիչ քաջալերի, էլի… որ սենց հավեսով գրեմ ու Ռուֆուսը կարդա ու հոնգուր-հոնգուր լաց լինի… Սմոքին էլ լեկցիաներս կարդա… Բյուրն էլ սովորի գրել…

[Mephistopheles]

Կախված է բովանդակությունից, ես Մեֆի հետաքրքիր գրառումները միշտ էլ հավեսով եմ կարդում: :beee

սուտասան…

[Mephistopheles]

Ռուֆ էս անգամ սաղին նույն բանն ես ասում, կամ շաբլոն ա կամ ձախողվել են հեղինակները:

տենց մի ասա… Ռուֆը շատ հետաքրքիր կարծիքներ ա հայտնում… շաբլոն ՉԻ… վաայ

[enna]

խա-խա, աչքիս մեջներիդ անճաշակը ես եմ:D. ինձ էսքանից միայն «Կյանքը գորգի վրա»-ն է դուր եկել: Մենակ դրան կքվերակեմ:

[LisBeth]

մի քիչ քաջալերի, էլի… որ սենց հավեսով գրեմ ու Ռուֆուսը կարդա ու հոնգուր-հոնգուր լաց լինի… Սմոքին էլ լեկցիաներս կարդա… Բյուրն էլ սովորի գրել…

դու անկրկնելի ես... հերիք ա՞

[Mephistopheles]

դու անկրկնելի ես... հերիք ա՞

ամեն մարդ էլ անկրկնելի ա… նույնիսկ Ռուֆուսը… common, you can do better than that…

[LisBeth]

տենց մի ասա… Ռուֆը շատ հետաքրքիր կարծիքներ ա հայտնում… շաբլոն ՉԻ… վաայ

հա վայ չկերանք քո Ռուֆուսին, որ վռազ փեշերդ փռեցիր... ես չասի իրա կարծիքներն ա շաբլոն, դու տենց ըմբռնեցիր

[Mephistopheles]

հա վայ չկերանք քո Ռուֆուսին, որ վռազ փեշերդ փռեցիր... ես չասի իրա կարծիքներն ա շաբլոն, դու տենց ըմբռնեցիր

ես որ փեշերս փռեմ շատ տհաճ "տեսարան" կլինի… ամոթ չես անու՞մ…

ես շոտլադացի չեմ… կողքից նայողը կմտածի Մեֆը շոտլադական ազգային տարազով ա ֆռֆռում…

[ivy]

Սիփան-Շուրիկ

Բարի պատմվածք էր։ Ոնց որ մեկը կողքիս նստած իր կյանքը պատմեր։ Չգիտեմ՝ որպես գեղարվեստական գործ ինչքանով է արժեքավոր, բայց հավեսով մինչև վերջ կարդացի։
Մենակ մի դիտողություն անեմ. երևի չարժի պատմվածքը «կարճ ասած»-ով վերջացնել, գործը հասարակացնում է, մի տեսակ թափից գցում։

[LisBeth]

ամեն մարդ էլ անկրկնելի ա… նույնիսկ Ռուֆուսը… common, you can do better than that…

are u sere about this? լավ... ինչպես ասում ա իմ սիրելի Բեթը, ֆոր յոււ ենդ յու ըլոն մայ քալիֆորնիա... առանց քեզ մրցույթը անիմաստ ա դառնում... դու աստղ ես լուսնի վրա լուսապայծառ, հորիզնում ճառագող՝ հրաշափայլ կաթնալույսով...

[LisBeth]

ես որ փեշերս փռեմ շատ տհաճ "տեսարան" կլինի… ամոթ չես անու՞մ…

ես շոտլադացի չեմ… կողքից նայողը կմտածի Մեֆը շոտլադական ազգային տարազով ա ֆռֆռում…

փեշերը փոխաբերական իմաստով ա մի վատացի, ես քեզ շատ հմայիչ եմ պատկերացնում փեշերոով... կարո՞ղ ա դու հոմոֆոբ ես

[Mephistopheles]

Սիփան-Շուրիկ

Բարի պատմվածք էր։ Ոնց որ մեկը կողքիս նստած իր կյանքը պատմեր։ Չգիտեմ՝ որպես գեղարվեստական գործ ինչքանով է արժեքավոր, բայց հավեսով մինչև վերջ կարդացի։
Մենակ մի դիտողություն անեմ. երևի չարժի պատմվածքը «կարճ ասած»-ով վերջացնել, գործը հասարակացնում է, մի տեսակ թափից գցում։

ոչ էլ արժի 90-ականներն էին-ով սկսել եթե դա որևէ էական ազդեցություն չունի…

կարդացի, շատ բան ասել չի լինում… ուղղակի դժվար ա ասել թե ինչու ա գրված, ինչն ա "տանջել" գրողին ներսից որ գրել ա… գրողը մինչև գործը գրելը, պտի հղիի նման ման գա, մինչև գրի գործը ու գնա ֆիզարձակուրդ…

ինքը դեպքերին նայել ա նենց ոնց որ average մարդը կնայի… ես սյուժեի դեմ բան չունեմ, սպանություններ ու արյուն չեմ ուզում, բայց ներվիս պտի կպնի… իրա մրջյունները իմ մարմնի վրով եմ ուսում քայլեն…

…Շուրիկ ու քյառթ թինեյջըր… կարա շատ դրամատիկ լինի…

[Դավիթ]

Առանց Մեֆի, ինչպես խաշը առանց տոտիկի:)

[Mephistopheles]

are u sere about this? լավ... ինչպես ասում ա իմ սիրելի Բեթը, ֆոր յոււ ենդ յու ըլոն մայ քալիֆորնիա... առանց քեզ մրցույթը անիմաստ ա դառնում... դու աստղ ես լուսնի վրա լուսապայծառ, հորիզնում ճառագող՝ հրաշափայլ կաթնալույսով...

հոպ-հոպ… պերեբարշչիտ մի արա… կարող ա հավատամ… կվնասեմ ինձ…

…կարող ա՞ իսկականից տենց ա…

[LisBeth]

Առանց Մեֆի, ինչպես խաշը առանց տոտիկի:)

ըհն Մեֆ մի քաջալերող էլ ավելացավ, դե տակից դուր արի:

[Mephistopheles]

Առանց Մեֆի, ինչպես խաշը առանց տոտիկի:)

Ապեր, եթե Լիզի հետ դիլ ունես ասա… ասի սաղ Ռուֆին ձեռ ա տալիս… մեկ էլ Սմոքուն…

[Mephistopheles]

ըհն Մեֆ մի քաջալերող էլ ավելացավ, դե տակից դուր արի:

ինձ լկստվացնում եք…

գլխապտույտ ա սկսում…

[LisBeth]

Սիփան-Շուրիկ

Բարի պատմվածք էր։ Ոնց որ մեկը կողքիս նստած իր կյանքը պատմեր։ Չգիտեմ՝ որպես գեղարվեստական գործ ինչքանով է արժեքավոր, բայց հավեսով մինչև վերջ կարդացի։
Մենակ մի դիտողություն անեմ. երևի չարժի պատմվածքը «կարճ ասած»-ով վերջացնել, գործը հասարակացնում է, մի տեսակ թափից գցում։

հասուն չէր պատմվածքը, դեռահասի սենց ասեմ բերանով էր գրած, լրջություն չկար, կարելի էր գոնե վերջում փոխել երբ հայտնվեց ամուսինն ու երեխան, կոնտրաստ լիներ, կամ ասենք ամբողջ պատմությունը էդ տոնով գրած լիներ, որ ստացվեր հերոսուհին վերանայում ա իր անցյալը գնահատում արժեքները: Բայց սենց կարդում կարդում ես, ու անտարբեր ես մնում, նենց տպավորություն ա որ անին մտավոր ունակություններվ մնացել ա պատմության սկզբի մակարդակին:

[Դավիթ]

Ի դեպ, 11-րդ գործը ուղղվել է Մարիի կողմից, գծիկները տեղում են և կխնդրեմ, որ մի հատ էլ կարդաք այդ պատմվածքը:

[Mephistopheles]

ոչ էլ արժի 90-ականներն էին-ով սկսել եթե դա որևէ էական ազդեցություն չունի…

կարդացի, շատ բան ասել չի լինում… ուղղակի դժվար ա ասել թե ինչու ա գրված, ինչն ա "տանջել" գրողին ներսից որ գրել ա… գրողը մինչև գործը գրելը, պտի հղիի նման ման գա, մինչև գրի գործը ու գնա ֆիզարձակուրդ…

ինքը դեպքերին նայել ա նենց ոնց որ average մարդը կնայի… ես սյուժեի դեմ բան չունեմ, սպանություններ ու արյուն չեմ ուզում, բայց ներվիս պտի կպնի… իրա մրջյունները իմ մարմնի վրով եմ ուսում քայլեն…

…Շուրիկ ու քյառթ թինեյջըր… կարա շատ դրամատիկ լինի…

մի բան էլ ավելացնեմ… մենք հաճախ մեր կյանքի որևէ աննկատ կամ նաև շատ նշանակալից իրադարձության անդրադառնում ենք ավելի ուշ՝ նոր հայացքով, նոր փիլիսոփայությամբ ու ցանկալի ա որ դա երևա… ես շատ եմ տենց անում…

մարդը զարգացող փոփոխվող կենդանի ա ու դա պետք ա իրա հետքը թողնի գողի էս տեսակի գործերի վրա…

դար համար մարդու կյանքում աննշան դեպք չկա, կա աննշան վերաբերմունք ու չնկատել…

յա տակ դումայու…

[ivy]

Եկեք չաթ անելու տեղը գործերը քննարկենք, հա՞:

«Սովորական պատմություն»

Ինձ դուր չեկավ, չկպավ ինձ ոչ պատմությունը, ոչ ոճը: Ոնց որ ձգձգված լիներ անտեղի, տեսարանները՝ չափազանցրած ու դրանով՝ քիչ իրական: Առանձնապես բան չկար պատմության մեջ, բայց գրված էր էնպիսի երկար տեքստով, կարծես մի մեծ սյուժե էր բացվելու մեր առաջ:
Խնդրում եմ հաշվի առնել, որ սա իմ անձնական ճաշակն ու կարծիքն է և ոչ մի դեպքում՝ բացարձակ ճշմարտություն:

[LisBeth]

Եկեք չաթ անելու տեղը գործերը քննարկենք, հա՞:

«Սովորական պատմություն»

Ինձ դուր չեկավ, չկպավ ինձ ոչ պատմությունը, ոչ ոճը: Ոնց որ ձգձգված լիներ անտեղի, տեսարանները՝ չափազանցրած ու դրանով՝ քիչ իրական: Առանձնապես բան չկար պատմության մեջ, բայց գրված էր էնպիսի երկար տեքստով, կարծես մի մեծ սյուժե էր բացվելու մեր առաջ:
Խնդրում եմ հաշվի առնել, որ սա իմ անձնական ճաշակն ու կարծիքն է և ոչ մի դեպքում՝ բացարձակ ճշմարտություն:

Քննարկում ենք Այվ: Էս մեկը դեռ չեմ կարդացել որ բան ասեմ:

[Mephistopheles]

հասուն չէր պատմվածքը, դեռահասի սենց ասեմ բերանով էր գրած, լրջություն չկար, կարելի էր գոնե վերջում փոխել երբ հայտնվեց ամուսինն ու երեխան, կոնտրաստ լիներ, կամ ասենք ամբողջ պատմությունը էդ տոնով գրած լիներ, որ ստացվեր հերոսուհին վերանայում ա իր անցյալը գնահատում արժեքները: Բայց սենց կարդում կարդում ես, ու անտարբեր ես մնում, նենց տպավորություն ա որ անին մտավոր ունակություններվ մնացել ա պատմության սկզբի մակարդակին:

փիլիսոփայություն եմ ուզում… էն էլ նորը…

[Mephistopheles]

հասուն չէր պատմվածքը, դեռահասի սենց ասեմ բերանով էր գրած, լրջություն չկար, կարելի էր գոնե վերջում փոխել երբ հայտնվեց ամուսինն ու երեխան, կոնտրաստ լիներ, կամ ասենք ամբողջ պատմությունը էդ տոնով գրած լիներ, որ ստացվեր հերոսուհին վերանայում ա իր անցյալը գնահատում արժեքները: Բայց սենց կարդում կարդում ես, ու անտարբեր ես մնում, նենց տպավորություն ա որ անին մտավոր ունակություններվ մնացել ա պատմության սկզբի մակարդակին:

փիլիսոփայություն եմ ուզում… էն էլ նորը… observation… "հերձում"

[LisBeth]

փիլիսոփայություն եմ ուզում… էն էլ նորը… observation… "հերձում"

ուզո՞ւմ ես ես հերձեմ, թե որ պատմվածքը հերձի...ես հերձելուց լավ եմ՝ կրծոսկրը ջարդում ես, կոկորդի վրա երկար կտրվածք ես անում, բողղազից բռնում ես ու քաշում, սաղ օրգանները ձեռդ ա մնում... հիմունքները տվեցի կարաս ինքդ էլ անես:

[Mephistopheles]

Եկեք չաթ անելու տեղը գործերը քննարկենք, հա՞:

«Սովորական պատմություն»

Ինձ դուր չեկավ, չկպավ ինձ ոչ պատմությունը, ոչ ոճը: Ոնց որ ձգձգված լիներ անտեղի, տեսարանները՝ չափազանցրած ու դրանով՝ քիչ իրական: Առանձնապես բան չկար պատմության մեջ, բայց գրված էր էնպիսի երկար տեքստով, կարծես մի մեծ սյուժե էր բացվելու մեր առաջ:
Խնդրում եմ հաշվի առնել, որ սա իմ անձնական ճաշակն ու կարծիքն է և ոչ մի դեպքում՝ բացարձակ ճշմարտություն:

ստեղ մի հատ մոմենտ կա… երբ որ վերնագիրը դնում են "սովորական պատմություն", սպասելիքներն ավելի են մեծանում անսովոր պատմության կամ անսովոր վերաբերմունք/փիլիսոփայության… ու դրանով գործին խփում են… իմ կարծիքով իսկապես սովորական պատմություն էր վատ իմաստով…

էդքան մանրամասն նկարագրություններով հանդերձ կերպարներն յանուամենայնիվ մնացել էին rough… մենակ անուններն էին մնացել…

կա տենց "ոճ" գրում են սովորական պատմության մասին, բայց բացահայտում են ֆունդամենտալ խնդիր որ կարծում եմ գրողի մոտեցումն ա եղել… չարչարվել ա, բայց նկարագրություններից էն կողմ չի կարողացել անցնի… կարող ա կրկնվլեմ, բայց կարկասը պինդ չի չնայած առաջին հայացքից կարող ա կուռ տպավորություն թողնի…

վերջավորությունն ավելի քան սպասված էր… էդ ասելով նկատի ունեմ էն կոնտրաստը որ ստեղծվես սկզբի հետ… կարծես սպասում ես որ հես ա մի հատ տենց բան պիտի լինի…

[Mephistopheles]

ուզո՞ւմ ես ես հերձեմ, թե որ պատմվածքը հերձի...ես հերձելուց լավ եմ՝ կրծոսկրը ջարդում ես, կոկորդի վրա երկար կտրվածք ես անում, բողղազից բռնում ես ու քաշում, սաղ օրգանները ձեռդ ա մնում... հիմունքները տվեցի կարաս ինքդ էլ անես:

wow wow wow… take it easy… ուզում եմ գրողը հերձի պատմվածքի միջոցով… նենց որ մտնի դեպքի էն անկյունները որ մենք սովորական մահկանացուներս ինքնուրույն չենք կարողանում մտնել… գտնի բացահայտող դետալներ, թեկուզ աննկատ… աննկատ դետալը կարող ա շատ բացահայտիչ լինի… ու բացառված ճի որ դրա վրա հնարավոր լինի պատմվածք կառուցել…

[LisBeth]

ստեղ մի հատ մոմենտ կա… երբ որ վերնագիրը դնում են "սովորական պատմություն", սպասելիքներն ավելի են մեծանում անսովոր պատմության կամ անսովոր վերաբերմունք/փիլիսոփայության… ու դրանով գործին խփում են… իմ կարծիքով իսկապես սովորական պատմություն էր վատ իմաստով…

էդքան մանրամասն նկարագրություններով հանդերձ կերպարներն յանուամենայնիվ մնացել էին rough… մենակ անուններն էին մնացել…

կա տենց "ոճ" գրում են սովորական պատմության մասին, բայց բացահայտում են ֆունդամենտալ խնդիր որ կարծում եմ գրողի մոտեցումն ա եղել… չարչարվել ա, բայց նկարագրություններից էն կողմ չի կարողացել անցնի… կարող ա կրկնվլեմ, բայց կարկասը պինդ չի չնայած առաջին հայացքից կարող ա կուռ տպավորություն թողնի…

վերջավորությունն ավելի քան սպասված էր… էդ ասելով նկատի ունեմ էն կոնտրաստը որ ստեղծվես սկզբի հետ… կարծես սպասում ես որ հես ա մի հատ տենց բան պիտի լինի…

ճիշտ ա հեղինակը հենց դա էր արել, ասենք ուզեցել ա ասի որ հեչ սովորական պատմություն չի, բայց ես չգիտեմ ինչ հենց սովորակն էլ սպասում էի, ես սպասում էի որ կգտնեն դիակը, ու ստեղ կսկսի բացահայտվել տիկին Վարսիկի կերպարը ու դա կլինի որոշումը, պատմության կորիզը, բայց ինքը տենց էլ մնաց վախենալու կին, որը կորել ա ու սաղ նստոտած դրա մասին են խոսում: Նկարն ու հոր պատմությունը ոչ մի կերպ չանդրադարձան սյուժետի վրա:

[Mephistopheles]

ճիշտ ա հեղինակը հենց դա էր արել, ասենք ուզեցել ա ասի որ հեչ սովորական պատմություն չի, բայց ես չգիտեմ ինչ հենց սովորակն էլ սպասում էի, ես սպասում էի որ կգտնեն դիակը, ու ստեղ կսկսի բացահայտվել տիկին Վարսիկի կերպարը ու դա կլինի որոշումը, պատմության կորիզը, բայց ինքը տենց էլ մնաց վախենալու կին, որը կորել ա ու սաղ նստոտած դրա մասին են խոսում: Նկարն ու հոր պատմությունը ոչ մի կերպ չանդրադարձան սյուժետի վրա:

գիտե՞ս… կարար Վարսիկին տենց էլ թողներ ու կենտրոնանար Վարսիկի "շուրջը"… բայց ինքը գնացել ա սպասված ճանապարհով… ինչե՜ր կարար լիներ փորձել հասկանալու հետևանքով" էլի կմնար սովորական՝ մարդը կար ու հիմա չկա… պատճառը՝ առիթը կարար լիներ սովորական, բայց զարգացումները (աքշընի իմաստով չէ) կարար բավականին "ներվային" լիներ…

[ivy]

«Թարսի բանը»

Մի տեսակ ոնց որ «բարձր տրամադրությամբ» գրված լիներ, ինչ-որ ոգևորություն կար ամբողջ շարադրանքի մեջ: Հավեսով առաջ էր տանում, բայց հասկանալի չի, թե դեպի ուր:
Շատ բան չեմ հասկացել, երևի իմ խելքի բանը չէր:
Բայց ժպիտ մնաց ամբողջ ընթերցումից :)
Մեկ էլ մի բան, ինչ կլինի 18+ կայքերի հղումներ մի դրեք պատմվածքի մեջ: Կայքը նշելը դեռ հասկացա, բայց հղում պետք չի դնել, հա՞:

[Mephistopheles]

…լավ… անցանք հաջորդին…

[LisBeth]

գիտե՞ս… կարար Վարսիկին տենց էլ թողներ ու կենտրոնանար Վարսիկի "շուրջը"… բայց ինքը գնացել ա սպասված ճանապարհով… ինչե՜ր կարար լիներ փորձել հասկանալու հետևանքով" էլի կմնար սովորական՝ մարդը կար ու հիմա չկա… պատճառը՝ առիթը կարար լիներ սովորական, բայց զարգացումները (աքշընի իմաստով չէ) կարար բավականին "ներվային" լիներ…

Էդ էլ ա տարբերակ, զգացմունքնեի պահով համաձայն եմ, բայց ինքր չէր կարա մնար սովորական մարդ, ի սկզբանե ինքը որպես էդպիսին չի ներկայացվում, սովորական մարդը տենց ահ ու սարսափ չի առաջացնում... այ ստեղ էլ պատճառը չի բավարարում, վաղ ամուսնություն, ամուսնալուծություն, խիստ հայր՝ էս ամենը հիմք չի...

[Դավիթ]

Մեկ էլ մի բան, ինչ կլինի 18+ կայքերի հղումներ մի դրեք պատմվածքի մեջ: Կայքը նշելը դեռ հասկացա, բայց հղում պետք չի դնել, հա՞:

Հեղինակը քիչ առաջ ինձ խնդրեց փակել հղումը, սխալմամբ էր դա դրել: Եթե մոդերատորին դժվար չի, խնդրում եմ հեռացնել հղումը:

[LisBeth]

Էդ էլ ա տարբերակ, զգացմունքնեի պահով համաձայն եմ, բայց ինքր չէր կարա մնար սովորական մարդ, ի սկզբանե ինքը որպես էդպիսին չի ներկայացվում, սովորական մարդը տենց ահ ու սարսափ չի առաջացնում... այ ստեղ էլ պատճառը չի բավարարում, վաղ ամուսնություն, ամուսնալուծություն, խիստ հայր՝ էս ամենը հիմք չի...

ես հասկացա որ վերջը բաց եմ թողել, բայց էլի թույ բացատրություն ա... էս ամենի գումարած գաղտնի սենյակ ու երեխան... գաղտնի սենյա՞կ... ես ավելի շուտ կհավատայի որ ինքը ագռավ ա դառել կամ չղջիկ, չնայած որ հաբեր չեմ խմել:

[LisBeth]

«Թարսի բանը»

Մի տեսակ ոնց որ «բարձր տրամադրությամբ» գրված լիներ, ինչ-որ ոգևորություն կար ամբողջ շարադրանքի մեջ: Հավեսով առաջ էր տանում, բայց հասկանալի չի, թե դեպի ուր:
Շատ բան չեմ հասկացել, երևի իմ խելքի բանը չէր:
Բայց ժպիտ մնաց ամբողջ ընթերցումից :)
Մեկ էլ մի բան, ինչ կլինի 18+ կայքերի հղումներ մի դրեք պատմվածքի մեջ: Կայքը նշելը դեռ հասկացա, բայց հղում պետք չի դնել, հա՞:

շատ խառն էր շատ, շատ, ես չջոգի ով ա պատմում, ըստ երևույթին դասախոսը՝ Լենա՞ն, ժպիտը ժպիտով, բայց իմ համար կաշա էր, շատ ժամանակ ուրիշի խոսքը չի տարբերվում, քոմենթներ փակագծերի մեջ, չակերտներ, գծիկ, հլը մի րեպե սա ո՞վ ա ասում, բա էս մեկն ով ա պատասխանում, մի հատ հետ գնամ նայեմ, էս վիճակն էր: գիծ չկարեցա տանեմ, ի վերջո ինչ էր կատարվում, ինչից սկսվեց ինչով պրծավ. էն որ ձեռի տակ ընկած իրերը վերցնում կպցնում են իրար ու ասում են արվեստի գործ: Իհարկե դրանից կարա բան դուր գար եթե ամեն ինչ մտածված կպցնել, էս հարցում դիմենք Մեֆին թող ճարտարապետական տաղանդը ի ցույց դնի:

[Mephistopheles]

ես հասկացա որ վերջը բաց եմ թողել, բայց էլի թույ բացատրություն ա... էս ամենի գումարած գաղտնի սենյակ ու երեխան... գաղտնի սենյա՞կ... ես ավելի շուտ կհավատայի որ ինքը ագռավ ա դառել կամ չղջիկ, չնայած որ հաբեր չեմ խմել:

վերջն ավելի ա փչացրել… լրիվ տարել ա "սովորականի" մեջ… ես կասեի սովորական պատմվածք

[Mephistopheles]

Մեկ էլ մի բան, ինչ կլինի 18+ կայքերի հղումներ մի դրեք պատմվածքի մեջ: Կայքը նշելը դեռ հասկացա, բայց հղում պետք չի դնել, հա՞:

Հեղինակը քիչ առաջ ինձ խնդրեց փակել հղումը, սխալմամբ էր դա դրել: Եթե մոդերատորին դժվար չի, խնդրում եմ հեռացնել հղումը:

չէ չէ չէ չէ չէ … լավ ա թող մնա… ես չէի նկատել... նայեմ նոր… please… բիձա մարդ եմ… ինձ կարելի ա…

[LisBeth]

վերջն ավելի ա փչացրել… լրիվ տարել ա "սովորականի" մեջ… ես կասեի սովորական պատմվածք

գաղտնի սենյակը սովորական ա՞, էսի հենց պերեբարշիտն ա, ես ու դու լրիվ տարբեր բաներ ենք ուզում էս պատմվածքից... բայց որ փչացրել ա դա հաստատ

[LisBeth]

չէ չէ չէ չէ չէ … լավ ա թող մնա… ես չէի նկատել... նայեմ նոր… please… բիձա մարդ եմ… ինձ կարելի ա…

վայ նենց բան ես բաց թողել, գնա սկսի տառապել

[Mephistopheles]

«Թարսի բանը»

Մի տեսակ ոնց որ «բարձր տրամադրությամբ» գրված լիներ, ինչ-որ ոգևորություն կար ամբողջ շարադրանքի մեջ: Հավեսով առաջ էր տանում, բայց հասկանալի չի, թե դեպի ուր:
Շատ բան չեմ հասկացել, երևի իմ խելքի բանը չէր:
Բայց ժպիտ մնաց ամբողջ ընթերցումից :)
Մեկ էլ մի բան, ինչ կլինի 18+ կայքերի հղումներ մի դրեք պատմվածքի մեջ: Կայքը նշելը դեռ հասկացա, բայց հղում պետք չի դնել, հա՞:

էս հենց էն դեպքն ա որ մենախոսություններով ու դիալոգներով ա գրողը փորձել պատմվածք գրել ու իմ կարծիքով սայթակել ա… ես մի անգամ կարդացի ու չկարողացա կենտրոնանալ լավ… իմ մեղքն ա երևի…

[Mephistopheles]

վայ նենց բան ես բաց թողել, գնա սկսի տառապել

ըհն… Թարսի բան…

[LisBeth]

ըհն… Թարսի բան…

լավ մի տխրի, շատ որ ուզես ինքնուրույն էլ կգտնես, iմարդ

[Mephistopheles]

շատ խառն էր շատ, շատ, ես չջոգի ով ա պատմում, ըստ երևույթին դասախոսը՝ Լենա՞ն, ժպիտը ժպիտով, բայց իմ համար կաշա էր, շատ ժամանակ ուրիշի խոսքը չի տարբերվում, քոմենթներ փակագծերի մեջ, չակերտներ, գծիկ, հլը մի րեպե սա ո՞վ ա ասում, բա էս մեկն ով ա պատասխանում, մի հատ հետ գնամ նայեմ, էս վիճակն էր: գիծ չկարեցա տանեմ, ի վերջո ինչ էր կատարվում, ինչից սկսվեց ինչով պրծավ. էն որ ձեռի տակ ընկած իրերը վերցնում կպցնում են իրար ու ասում են արվեստի գործ: Իհարկե դրանից կարա բան դուր գար եթե ամեն ինչ մտածված կպցնել, էս հարցում դիմենք Մեֆին թող ճարտարապետական տաղանդը ի ցույց դնի:

վայ ինչ լավա որ դու է չես ջոկել… կարծեցի յանս տարել ա… Լենայի օրն եմ ընգել, պառավել եմ… ոչ թե "ում" այլ "ել"

[ivy]

«Անցումներ»

Չեք պատկերացնի՝ քանի անգամ եմ կարդացել էս պատմվածքը, բայց էդպես էլ ոչ մի բան ասել չեմ կարող։
Անցնում եմ առաջ։

[Mephistopheles]

լավ մի տխրի, շատ որ ուզես ինքնուրույն էլ կգտնես, iմարդ

շատ լավն էր…

[LisBeth]

էս հենց էն դեպքն ա որ մենախոսություններով ու դիալոգներով ա գրողը փորձել պատմվածք գրել ու իմ կարծիքով սայթակել ա… ես մի անգամ կարդացի ու չկարողացա կենտրոնանալ լավ… իմ մեղքն ա երևի…

քեզ մեղավոր մի զգա, դա լրիվ բնական տվյալ դեպքում

[LisBeth]

«Անցումներ»

Չեք պատկերացնի՝ քանի անգամ եմ կարդացել էս պատմվածքը, բայց էդպես էլ ոչ մի բան ասել չեմ կարող։
Անցնում եմ առաջ։

մենք գիտենք ինչի դու ոչ մի բան չես կարում ասես: Դու ճիշտ էիր որ մասնակցես սաղս իմանալու ենք որ կաս:

[Mephistopheles]

անցում կատարենք "Անցում"-ին

[ivy]

մենք գիտենք ինչի դու ոչ մի բան չես կարում ասես: Դու ճիշտ էիր որ մասնակցես սաղս իմանալու ենք որ կաս:

Դու փաստորեն կարդում ես գրածներս ask.fm-ում :))
Բայց չշեղվենք թեմայից :)

[LisBeth]

անցում կատարենք "Անցում"-ին

դե սկսի, ես հավանում եմ մեր եռյակը՝ Այվին ասում ա ես ու դու վերլուծում ենք...քանի որ Այվին բան չասեց, հերթը քոնն ա

[LisBeth]

Դու փաստորեն կարդում ես գրածներս ask.fm-ում :))
Բայց չշեղվենք թեմայից :)

Ավելին ասեմ այդ հարցը ես էի տվել:)

[Mephistopheles]

դե սկսի, ես հավանում եմ մեր եռյակը՝ Այվին ասում ա ես ու դու վերլուծում ենք...քանի որ Այվին բան չասեց, հերթը քոնն ա

կայնի՝ կարդում եմ…

[LisBeth]

կայնի՝ կարդում եմ…

չեմ կարում կայնեմ, ոտքերս քարացել են լոտոսի դիրքում, պրծի...

[Mephistopheles]

կայնի՝ կարդում եմ…

մի հատ գնամ կոֆե արնեմ նոր կվերջացնեմ…

[Ingrid]

Բարև, ժող ջան: Ապրեք, որ էսպես հավեսին կարդում ու քննարկում եք: Հա, կներեք, որ իմ այդ պատմվածքով ձեզ ահագին խառը վիճակների մեջ գցեցի՝ սկզբում տեղեկացրի հանելու մասին(ես փորձեցի դա շուտ անել, քանի չէր սկսվել քվեարկությունը, սակայն սկզբից էլ Դավիթին դիմելիս նշել էի, որ պատմվածքը մասնակցի քննարկումներին, ուղղակի այլ տեղում էր դրվելու իմ անունով, իսկ դա կհակասեր մրցույթի կանոններին, դրա համար էի հենց սկզբից տեղեկացրել Դավիթին), հետո այդ չարաբաստիկ հղումը (ես ուղղակի առաջին պատահած հասցեն էի գրել անգլերենով, դու մի ասա, իրականում նման հասցեով կայք կա, դնելիս հղում էր ստացվել, ինչի համար կրկին ներողություն եմ խնդրում ), հիմա մի բան էլ պիտի խնդրեմ մոդերատորին, որ ավելացնի հղումից հետո եղած չակերտը, քանզի այդ պահին մտածողի խոսքը չէ դա, այլ՝ ընկերուհու:

[ivy]

«Վազք»

Իսկականից ուզում եմ հասկանալ՝ էդ 40-ը ինչի՞ է էդքան սարսափելի տարիք համարվում, որ արդեն ամեն ինչ ուշ է, դու սենց կնճռոտած, սպիտակած, հալից ընկած :‘
Հեչ էլ ուշ չի ոչ մի հանդիպման համար, և առավել ևս ուշ չի կյանքը փոխելու համար։
Քառասունի ֆենոմենին անդրադարձանք, հիմա անցնենք մատուցողի ֆենոմենին :)
Նկատել եմ, որ շատերն են սիրում իրենց պատմածներում մի հետին պլանի գործող անձ ունենալ՝ որպես մատուցող։ Տեսնես ինչից կլինի։
Պստիկ պատմություն էր, բայց էսքան խոսեցի։ Թեև ոնց որ թե էդպես էլ չասացի՝ պատմվածքը հավանել եմ, թե չէ։

[Ingrid]

Ինչ վերաբերում է կարծիքներին, ուշադիր կարդում եմ, շատ շնորհակալ եմ բոլոր կարծիք գրողներին:
Զարմացա, որ չի հասկացվել բուն նպատակը, թեև երևի իմ գրելաձևի մեջ փնտրեմ պատճառը: ՃՃՃ
Դե, փորձ էր արված գրելու հոգեբանական պատմվածք, որտեղ «թարսի բան» արտահայտությունը ի ցույց է դնում հերոսուհու ներքին վախը: Նման վախեր կային նաև մյուս ընկերուհիների մեջ, ու ամենաաննշան մանրուքները ստիպում են նրանց կենտրոնանալ հենց դրանց վրա:

[Ingrid]

Ես դեռ չորս պատմվածք եմ կարդացել, ոնց որ այսօր մնացածը կարդալ չի հաջողվում: Կարծիքներս մոտս գրում եմ, որ հետո, եթե բոլորը կարդամ, միասնական գրեմ:

[LisBeth]

«Վազք»

Իսկականից ուզում եմ հասկանալ՝ էդ 40-ը ինչի՞ է էդքան սարսափելի տարիք համարվում, որ արդեն ամեն ինչ ուշ է, դու սենց կնճռոտած, սպիտակած, հալից ընկած :‘
Հեչ էլ ուշ չի ոչ մի հանդիպման համար, և առավել ևս ուշ չի կյանքը փոխելու համար։
Քառասունի ֆենոմենին անդրադարձանք, հիմա անցնենք մատուցողի ֆենոմենին :)
Նկատել եմ, որ շատերն են սիրում իրենց պատմածներում մի հետին պլանի գործող անձ ունենալ՝ որպես մատուցող։ Տեսնես ինչից կլինի։
Պստիկ պատմություն էր, բայց էսքան խոսեցի։ Թեև ոնց որ թե էդպես էլ չասացի՝ պատմվածքը հավանել եմ, թե չէ։

Հավանե՞լ ես, թե չէ:)

[Mephistopheles]

Բարև, ժող ջան: Ապրեք, որ էսպես հավեսին կարդում ու քննարկում եք: Հա, կներեք, որ իմ այդ պատմվածքով ձեզ ահագին խառը վիճակների մեջ գցեցի՝ սկզբում տեղեկացրի հանելու մասին(ես փորձեցի դա շուտ անել, քանի չէր սկսվել քվեարկությունը, սակայն սկզբից էլ Դավիթին դիմելիս նշել էի, որ պատմվածքը մասնակցի քննարկումներին, ուղղակի այլ տեղում էր դրվելու իմ անունով, իսկ դա կհակասեր մրցույթի կանոններին, դրա համար էի հենց սկզբից տեղեկացրել Դավիթին), հետո այդ չարաբաստիկ հղումը (ես ուղղակի առաջին պատահած հասցեն էի գրել անգլերենով, դու մի ասա, իրականում նման հասցեով կայք կա, դնելիս հղում էր ստացվել, ինչի համար կրկին ներողություն եմ խնդրում ), հիմա մի բան էլ պիտի խնդրեմ մոդերատորին, որ ավելացնի հղումից հետո եղած չակերտը, քանզի այդ պահին մտածողի խոսքը չէ դա, այլ՝ ընկերուհու:

Մի հատ նախնական կարծիք ասեմ երկրորդ անգամ կարդալուց առաջ… շատ գովելի ա որ մարդու sexualty-ն վեր ա հանվում… դա շատ կարևոր ա էսօրվա Հայաստանի համար… ու գովելին էն ա որ դա արվում ա կանանց կողմից և ոչ մեկ անգամ… դա արվել ա Այվիի, Գալի, Լիզբեթի, Արևանուջի (մի զարմացեք) ու Բյուրի կողմից, բայց ցավալին էն ա որ ոչ մի տղամարդ առայժմ Ակումբում դա չի արել… կարծեմ Սևակն էր մի անգամ արել…

human sexuality-ն կարևոր ֆակտոր ա մեր հասարակական կյանքում ու պետք ա էտ տաբուն քանդվի…

Հարգանքներս մեր կնկտիքին ու իրանց Մարտի 8-ը շնորհավոր…

[ivy]

Հավանե՞լ ես, թե չէ:)

Չեմ ասում:
Ու լքում եմ ձեզ որոշ ժամանակով. դեռ երկու պատմվածք ունեք՝ ինձ հասնելու, քննարկեք, գիշերը մեկ էլ տեսար, գամ շարունակելու:

[LisBeth]

Չեմ ասում:
Ու լքում եմ ձեզ որոշ ժամանակով. դեռ երկու պատմվածք ունեք՝ ինձ հասնելու, քննարկեք, գիշերը մեկ էլ տեսար, գամ շարունակելու:

Ես էլ Վազքը կարդալու եմ ու գնամ

[LisBeth]

Ես էլ Վազքը կարդալու եմ ու գնամ

Խաբեցի, սպասում եմ Մեֆին անցումը քննարկենք ու գնամ: Վազքը ես բաց կթողնեմ:

Մեֆ ի՞նչ եղար, կոֆեդ խմի ու արի:

[Mephistopheles]

Խաբեցի, սպասում եմ Մեֆին անցումը քննարկենք ու գնամ: Վազքը ես բաց կթողնեմ:

Մեֆ ի՞նչ եղար, կոֆեդ խմի ու արի:

եկա…

[LisBeth]

եկա…

Սկսի դե...կարդացե՞լ ես գոնե, թե նոր պետք ա կարդաս:

[Mephistopheles]

Սկսի դե...կարդացե՞լ ես գոնե, թե նոր պետք ա կարդաս:

կարդացի…

[LisBeth]

կարդացի…

ի՞նչ կասես

[Mephistopheles]

ի՞նչ կասես

անցած մրցույթից հետքեր կան՝ դրական…

well orchestrated գործ ա… փազլի բոլոր կտորները իրար են գալիս… ֆիլմային մոմենտ կա մի տեսակ… լավ նախագծված ու ճշգրիտ կառուցված ա ու վերջաբանն էլ մխած… այ սրանք իմ համար մի քիչ պրոբլեմատիկ են… perfection-ը ոնց որ պրոբլեմատիկ լինի ու կարծես դա հետընթերցանության արձագանքը թուլացնում ա… խնդիրը լուծված ա ու հետ գալու հարց կարծես չկա… այ էս ինձ մի քիչ "անհանգստացնում" ա…

ես կուզենայի որ հեղինակը դուռ բացեր որ ես մտնեի… ոնց որ կառույցնը նենց ա դիզայն արած որ պարտադրի քեզ որոշակի ընտրություն՝ կահույքի գորգի և այլն… ինքն ուզել ա որ ես դա մտածեմ…

ես կողմ եմ որ գործի մեջ պատահական բաներ չլինեն, բայց մի քիչ չերեզչուռ աօրկեստրովկան…

հստակ երևում ա որ դրսում գրված ա… մի կողմից թարմություն ա, մյուս կողմից դիսկոնեկտ կա էսօրվա հայկական իրականության հետ, չնայած դա որակի վրա չի ազդում ու մարդկային որակներն այնուամենայնիվ ճիշտ ա բռնցրած…

[Դավիթ]

իրանց Մարտի 8-ը շնորհավոր


Ապրիլի 7

[Mephistopheles]

անցած մրցույթից հետքեր կան՝ դրական…

well orchestrated գործ ա… փազլի բոլոր կտորները իրար են գալիս… ֆիլմային մոմենտ կա մի տեսակ… լավ նախագծված ու ճշգրիտ կառուցված ա ու վերջաբանն էլ մխած… այ սրանք իմ համար մի քիչ պրոբլեմատիկ են… perfection-ը ոնց որ պրոբլեմատիկ լինի ու կարծես դա հետընթերցանության արձագանքը թուլացնում ա… խնդիրը լուծված ա ու հետ գալու հարց կարծես չկա… այ էս ինձ մի քիչ "անհանգստացնում" ա…

ես կուզենայի որ հեղինակը դուռ բացեր որ ես մտնեի… ոնց որ կառույցնը նենց ա դիզայն արած որ պարտադրի քեզ որոշակի ընտրություն՝ կահույքի գորգի և այլն… ինքն ուզել ա որ ես դա մտածեմ…

ես կողմ եմ որ գործի մեջ պատահական բաներ չլինեն, բայց մի քիչ չերեզչուռ աօրկեստրովկան…

հստակ երևում ա որ դրսում գրված ա… մի կողմից թարմություն ա, մյուս կողմից դիսկոնեկտ կա էսօրվա հայկական իրականության հետ, չնայած դա որակի վրա չի ազդում ու մարդկային որակներն այնուամենայնիվ ճիշտ ա բռնցրած…

շոշափված խնդիրը acceptable-ի սահմաններում ա ու կուզենայի որ էդ սահմանը խախտվեր ու մտներ մե realm որը հեշտությամբ չի ընդունվում մարդու կողմից… կորնտրովերսիա լիներ ավելի շատ…

[Mephistopheles]

իրանց Մարտի 8-ը շնորհավոր


Ապրիլի 7

Ապրիլի 7-ը գեղեցկության օրն ա… ոչ թե կանանց…

[Mephistopheles]

Անցման մասին էլի կարա գրվի…

[enna]

Ապրիլի 7-ը գեղեցկության օրն ա… ոչ թե կանանց…
Ուրեմն տոնդ շնորհավոր, Մե՛ֆ:

[Mephistopheles]

Ուրեմն տոնդ շնորհավոր, Մե՛ֆ:

մերսի… հազիվ մեկը վայմեց…

[Աթեիստ]

Ես էլ գրեմ, Սիփան-Շուրիկ-ում առաջին դեպքից պատմողի համար զգացմուքները քիչ էին, կամ չկային։
Ասենք հենց սկզբից, որ ներկայացնում ա Սիփանին, էդ պահին ըստ սցենարի արհամարում ա, բայց տեքստում դա չկա, նույնն էլ մնացած պերսոնաժներին ներկայացնելիս։
Շատ դինջ էր շարադրված։ Ու դե սյուժեն էլ պարզ էրու սպասելի։ Մենակ թե Ակումբում ենքան են ԵՊՀ-նի քֆրտել, որ հիմա դրա դասախոսների մասին կարդալիս վատ բան եմ պատկերացնում։

[enna]

մերսի… հազիվ մեկը վայմեց…
բա,տեսնու՞մ ես: Ոչ մեկ չի տեսնում քո թաքնված գեղեցկությունը: Շա՛տ անարդար ա, շա՛տ...

[Աթեիստ]

Սովորական պատմության շարադրանքը կարծես վաստը չէր, դուրս եկավ, բայց վերջաբանը հըըն։ Որտև էդքանը կարդալուց հետո ես արդեն մտքում գծում եմ իսկական վերջաբանը, որոշ ժամանակ անց հոտ ա ընկնում, պատը քանդում եմ և այլն։

Հա մեկ էլ ինձ խանգարեց ամենավերջի «լույսով լցված սենյակում»-ը, որտև սենց դեպքում ես հասկանում եմ արևի լույսով, իսկ ըստ պատմվածքի, դա թաքստոց էր։

[Աթեիստ]

Թարսի բան - բան չասեց։

[Աթեիստ]

Անցումներ - Մենակ վերջը դուրըս չեկավ, բայց թե պատվածքի ոճն ընենց էր ընտրված, որ վերջ չէր էլ ենթադրում, ոնց էլ վերջանար, երևի դուրըս չէր գա ։))))
Շատ լավն էր։

[Mephistopheles]

բա,տեսնու՞մ ես: Ոչ մեկ չի տեսնում քո թաքնված գեղեցկությունը: Շա՛տ անարդար ա, շա՛տ...

ի՞նչն ա թաքնված… լավ էլ ափաշկարա ա… քոռ են՝ չեն տենում…

[enna]

ի՞նչն ա թաքնված… լավ էլ ափաշկարա ա… քոռ են՝ չեն տենում…
Ոչինչ-ոչինչ , ՄԵֆ , դարդ մի արա, հեսա մի էնպիսի սարք կստեղծեն, որ աչքը կհանես ու կսկսեն ապրիլի 7, մարտի 8 սաղ շնորհավորել:

[ivy]

«Սկալպ»

Ինձ դուր եկավ: Տեքստի մեջ լիքը վերուվարներ կային՝ անսպասելի զգացմունքներ առաջացնող:
Ձեռագիրն ինձ անծանոթ էր ու ահագին հետաքրքրեց:
Թեև սովորաբար էդքան էլ չեմ սիրում էս խիստ հայակական, կենցաղային պատմությունները, բայց էս մեկը հավանեցի:
Թե գաղափարն էր լավը, թե իմաստը, թե մատուցումը:
Տեղ-տեղ մի քիչ տարօրինակ նախադասություններ կային, օրինակ՝ սա.

Նա քամուց քշվածի նման գլորվեց գետնին ու մեռավ` զարմացած ու մենակ:
Բայց միևնույն է, ընդհանուր առմամբ, ինձ գործը դուր է եկել:

[ivy]

«Ոստիկանը»

Շատ դժվարությամբ եմ կարդացել, առաջ չէր գնում: Մի քանի նախադասություն կար, որ սկիզբ ունեին, վերջ չունեին, շունչս կտրվում էր, մինչև ավարտվում էին, ու արդեն սկիզբը չէի հիշում:
Թեման գուցե արդիական է, բայց ինձ չհետաքրքեց: Կամ էլ մատուցումն էր կաղում: Ինչ-որ մի կարևոր բան պակասում էր գործին, «աղ» չկար:

[Անժամանդրոս]

Կարդալով քննարկումները և տեսնելով, որ մեծ մասը հավանել է «Անցումները»՝ որոշեցի հենց այդ պատմվածքով էլ սկսեմ: Ընդհանուր առմամբ պատմվածքում աչքի ընկնող մի քանի պատկերներից բացի ոչ մի արժեքավոր բան չգտա: Թվում է՝ հեղինակի նպատակն էր ստեղծել պատմվածք, որը աչքի կընկներ իր բարդությամբ, ենթատեքստով, բայց հենց այստեղ էլ նա սայթաքում է, ու արդյունքում տուժում է ստեղծագործությունը. այն պարզապես արհեստականորեն խճճվում է: Ունենում ենք հատակագիծ, բայց միայն այդքանը:
«Անցումներ»-ում անցումները բավական չոր են կատարվում, որը խանգարում է: Նույնն է նաև կերպարների կերտման դեպքում: Դրանք համակողմանիորեն չեն բացահայտվում, շարժման հետագիծը կտրվում է: Ունենում ենք թույլ, երերուն կերպարներ:

[ivy]

Նոր անդամ :)
Բարի գալուստ, Անժամանդրոս, ենթադրում եմ, որ հեղինակներից մեկն ես, ուրախ եմ, որ մասնակցում ես քննարկումներին: Ու հուսով եմ, քեզ դուր կգա մեզ մոտ :)

[ivy]

Փոքր դասամիջոց, Մեծ Դաս...

Երևի ժամանակակից արտասահմանյան գրականությունն ինձ լրիվ փչացրել է. չեմ կարողանում կարդալ էսպիսի տեքստեր, ձանձրալի է թվում: Հուսով եմ, ոչ ոքի չեմ նեղացնում, իսկականից իմ ճաշակից ու ընկալումից է:
Կամ էլ հնարավոր է, էն է պատճառը, որ ահագին կտրվել եմ հայկական իրականությունից, չգիտեմ:
Չհետաքրքրեց ոչ մի ձևով:

[ivy]

«Լռության հետքը»

Յոգա ու սիրային մտորումներ: Համադրության ու կառուցվածքի առումով մի քիչ անսովոր գործ էր, բայց սա չէի համարի կոմպլիմենտ:
Սյուժե չկար, կերպարներ չկային:
Հեղինակը համարում է, որ մենք անպայման պիտի իմանայի՞նք սրա մասին.

Ատամների, բերանի խոռոչի, քթի, միզապարկի ու աղիների մաքրումից հետո թարմացնող ցնցուղ էր ընդունում
Ես կնախընտրեի չիմանալ:

[ivy]

«Սեր առաջին համբույրից»

Վերնագիրը սարսափելի է: Մնացածի մասին էլ երևի ոչինչ չասեմ:
Անցանք առաջ:

[ivy]

«Կյանքը գորգի վրա»

Էս գործի մեջ էլ կանաչ գույն կա, հեհե :)
Ես հասկանալի, հստակ սյուժե եմ ուզում, սենց բաների համար համապատասխան ուղեղ չունեմ :))
Բայց պիտի խոստովանեմ, որ կարգին տրամադրություն է ստեղծում: Ազատ մտքերի հոսք է, որը քեզ տանում է դեպի էդ մարդու աշխարհը:
Հավես էր կարդալը:

[ivy]

«Գնդեր»

Ինձ թվում է, լավ պոտենցիալ ունի կարգին գործ դառնալու: Բայց էս տեսքով դեռ ավարտուն չի, պիտի վրան աշխատել:
Իմ սիրած ժանրը չի, բայց իրավիճակներն ու կերպարները դուր եկան: Մենակ թե պիտի մշակել:

[ivy]

«Սիմոնն ու Բարդին»


Գարնանամուտը մինետով նշելու գաղափարը

Էս «մ» բառով գործ մի անգամ էլ է եղել Հավաքածուի մրցույթում ու հաղթել է, որովհետև գժական գործ էր:
Ասածս ինչ է: Եթե մարդ էսպիսի թունդ բառեր է ուզում բերել իր պատմվածք, պիտի համոզված լինի, որ պատմվածքն էնքան-էնքան լավն է, որ սա չի փչացնի ամբողջ նյութը ու ընդամենը մի քիչ կծվություն կբերի:
Սա էդ դեպքը չի:

[ivy]

«Գենեզիս»

Թվում է՝ գրողն էնքան բան ունի ասելու, որ չգիտի՝ որը թողնի, որը ասի: Ոնց պատահի, խառը-մառը իրար հետևից շարել է: Հետն էլ էնքան է շտապում, որ նույնիսկ հեղինակը խոսքի օժանդակ բայերն է «ա»-ով գրում:
Կատարյալ խառնաշփոթ:
Եթե ամեն դրվագի վրա մի քիչ դադար լիներ ու ծավալվելու տեղ, գուցե հաջող գործ ստացվեր:
Մեկ էլ բառերի ընտրությունը տեղ-տեղ հեչ լավը չէր, երևի հատուկ էր էդպես արված, բայց չեմ կարծում, թե գործը դրանից շահում էր:

[Mephistopheles]

«Սիմոնն ու Բարդին»



Էս «մ» բառով գործ մի անգամ էլ է եղել Հավաքածուի մրցույթում ու հաղթել է, որովհետև գժական գործ էր:
Ասածս ինչ է: Եթե մարդ էսպիսի թունդ բառեր է ուզում բերել իր պատմվածք, պիտի համոզված լինի, որ պատմվածքն էնքան-էնքան լավն է, որ սա չի փչացնի ամբողջ նյութը ու ընդամենը մի քիչ կծվություն կբերի:
Սա էդ դեպքը չի:

բառը հեչ, դու գործողությունը նայի…

անամոթներ…

մի հատ էլ "մ"-ով բառ կար, է՞…

[Mephistopheles]

Կարդալով քննարկումները և տեսնելով, որ մեծ մասը հավանել է «Անցումները»՝ որոշեցի հենց այդ պատմվածքով էլ սկսեմ: Ընդհանուր առմամբ պատմվածքում աչքի ընկնող մի քանի պատկերներից բացի ոչ մի արժեքավոր բան չգտա: Թվում է՝ հեղինակի նպատակն էր ստեղծել պատմվածք, որը աչքի կընկներ իր բարդությամբ, ենթատեքստով, բայց հենց այստեղ էլ նա սայթաքում է, ու արդյունքում տուժում է ստեղծագործությունը. այն պարզապես արհեստականորեն խճճվում է: Ունենում ենք հատակագիծ, բայց միայն այդքանը:
«Անցումներ»-ում անցումները բավական չոր են կատարվում, որը խանգարում է: Նույնն է նաև կերպարների կերտման դեպքում: Դրանք համակողմանիորեն չեն բացահայտվում, շարժման հետագիծը կտրվում է: Ունենում ենք թույլ, երերուն կերպարներ:

ճիշտն ասած բացարձակապես համաձայն չեմ… լրիվ հակառակը… սա well developed, overdeveloped closed circle ա… կերպարները խնամքով կերտած իրանց տեղերում fit արած… erfect ինքնաբավ շենք ա… ոչ մի սխալ թույլ չի տված, անցումները technically լավ արած ա ու դրա համար էլ պատմվածքը "պրծնում ա"… վերջանում ա…

[ivy]

«Ինչո՞ւ»

Հետաքրքիր էր. էդ ինչ գազաններ էին տեսնես, ինչ էր կատարվել մեր մոլորակի հետ:
Լավն էր շարադրանքը, ինձ դուր եկավ:
Մի քիչ որ ավելի բացվեր պատմվածքը, լավ կլիներ իհարկե: Բայց էսպես էլ հավանեցի:

[ivy]

Քվեարկությունը՝ հետո, թարմ ուղեղով:
Ձեզ բարի քննարկումներ:

[ivy]

Էստեղ առնվազն 15 հոգի ձեր կարծիքին է սպասում:
Խնդրում եմ պասիվ մի եղեք:

[StrangeLittleGirl]

Էստեղ առնվազն 15 հոգի ձեր կարծիքին է սպասում:
Խնդրում եմ պասիվ մի եղեք:

Էկա առնվազն 15 հոգու նեղացնելու. անկապ մրցույթ ա:

[ivy]

Էկա առնվազն 15 հոգու նեղացնելու. անկապ մրցույթ ա:

Դե էս մրցույթը քեզ համար անկապ էր դեռ մինչև սկսվելը, ու էլ տեղ չմնաց, որ դրա մասին չասես :))

[Անժամանդրոս]

Սիփան-Շուրիկ
Առաջին իսկ նախադասություններից ենթադրում էի, թե ինչ ընթանցք պետք է ունենա պատմվածքը: Այն աչքի չընկավ նյութով: Հույս ունեի գոնե տեսնել տարբերվող «ինչպեսը», բայց դա էլ չգտա: Այսպիսի պատմվածքներ շատերն են գրել, բայց ընթերցողը սա չի փնտրում: Չկար նոր խոսք,չկար նոր ձև:

[Անժամանդրոս]

Սովորական պատմություն
Վերնագիրն ամբողջությամբ համապատասխանում էր ստեղծագործությանը,մի սովորական պատմություն էր,որի մասին հեղիանկը մեզ զգուշացնում էր:Բայց թե որն էր այդպիսի մի սովորական պատմություն մի սովորական ոճով գրելու իմաստը, մինչև վերջ էլ չհասկացա:Ընդանրապես սովորական դեպքերի նկարագրությամբ պատմվածքի վարպետները, թափանցելով կյանքի մանրուքների մեջ, մեծ եզրահանգումներ են կատարում, ինչը այս պատմվածքում չկար: Ամբողջում մեկ նախադասություն կար,որը, իսկապես,հաջողված էր .«Աչքերը բաց էին: Սառած ու միաժամանակ ջերմ: Հա, հենց ջերմ... »:

[LisBeth]

«Սիմոնն ու Բարդին»



Էս «մ» բառով գործ մի անգամ էլ է եղել Հավաքածուի մրցույթում ու հաղթել է, որովհետև գժական գործ էր:
Ասածս ինչ է: Եթե մարդ էսպիսի թունդ բառեր է ուզում բերել իր պատմվածք, պիտի համոզված լինի, որ պատմվածքն էնքան-էնքան լավն է, որ սա չի փչացնի ամբողջ նյութը ու ընդամենը մի քիչ կծվություն կբերի:
Սա էդ դեպքը չի:

Էդ բառը կարար լիներ էս պատմության մեջ բայց ավելի հարմար տեղում ասենք հյուրանոցում, երբ հերոսը սպասելիքների մեջ էր, թե չէ գարնանամուտ չէ մի չէ բռաչնի սեզոն:

[LisBeth]

«Կյանքը գորգի վրա»

Էս գործի մեջ էլ կանաչ գույն կա, հեհե :)
Ես հասկանալի, հստակ սյուժե եմ ուզում, սենց բաների համար համապատասխան ուղեղ չունեմ :))
Բայց պիտի խոստովանեմ, որ կարգին տրամադրություն է ստեղծում: Ազատ մտքերի հոսք է, որը քեզ տանում է դեպի էդ մարդու աշխարհը:
Հավես էր կարդալը:
որ չիմանայի ես չեմ գրել կմտածեի ես եմ գրել: Կամ էլ Քերին... ինձ լրիվ տարել էր, մինչև գորգի պահը...նեգատիվը ես էի...ու հասկացա որ չէի կարա դևի հետ կյանքը գորգի վրա ապրեի, մաքսիմում մի գիշեր քաղաքի վրայով... կարող ա ես ուրիշ նեգատիվ եմ, եսիմ:

[Smokie]

10. Սեր առաջին համբույրից


Էս պատմվածքը հավանեցի մի պարզ պատճառով՝ հոգեհարազատ էր: Ծանոթ երևույթ ա՝ երկար սպասված երազանքը, որի ընթացքում չես նկատում շուրջդ կատարվող ավելի կարևոր բաները:;)

[Դավիթ]

Թե ինչով ա էս մրցույթը անկապ, դա էդպես էլ չբացատրվեց:

[ivy]

Թե ինչով ա էս մրցույթը անկապ, դա էդպես էլ չբացատրվեց:

Դարդ մի արա, Բյուրը դեռ կգա կբացատրի ու նենց կբացատրի, հաստատ դժգոհ չես մնա։
Էս մրցույթի հետ հայտնի պատճառներով թարսվել ա ու դեռ բոլորիս քթից բերելու ա :))

[Արէա]

Թե ինչով ա էս մրցույթը անկապ, դա էդպես էլ չբացատրվեց:

Անկապ չի Դավիթ ջան:
Իմ հիշելով էն քիչ մրցույթներից ա, որի գրեթե բոլոր գործերը հետաքրքրությամբ ու առանց ձանձրանալու եմ կարդացել:
Էս մեկն իրոք բավականին որակով մրցույթ էր:

[Mephistopheles]

որ չիմանայի ես չեմ գրել կմտածեի ես եմ գրել: Կամ էլ Քերին... ինձ լրիվ տարել էր, մինչև գորգի պահը...նեգատիվը ես էի...ու հասկացա որ չէի կարա դևի հետ կյանքը գորգի վրա ապրեի, մաքսիմում մի գիշեր քաղաքի վրայով... կարող ա ես ուրիշ նեգատիվ եմ, եսիմ:
Լիզ, բա անցու՞մը…

[LisBeth]

Լիզ, բա անցու՞մը…

հա, հես գնամ հետ տենամ ինչ ես գրել: իմ համար ինքը չափից շատ իդեալական էր, ամեն ինչ նղած նղնղած ասել տատիկիս:Բառեր ու կերպարները հատընտիր, մտածված: Մի քանի սոց շերտերի զուգահեռնե,ր որ հատվում են, ու իմ մոտ պետք ա տպավորություն լինի որ դա պատահական ա, բայց պատահականություններ չեն լինում: Բաց ես մենակ տեսնում եմ որ պատահական չի, հեղինակն ա տենց ուզել: Շատ հղկված ոնց որ լինի, փակ գործ ա, ինչ որ բան խանգարում ա որ ես մտածեմ խնդրի մասին: Ամեն ինչ ինքն իրան լուծվում ա: իթ վիլ բի օլլ րայթ ու պրծ:

[LisBeth]

անցած մրցույթից հետքեր կան՝ դրական…

well orchestrated գործ ա… փազլի բոլոր կտորները իրար են գալիս… ֆիլմային մոմենտ կա մի տեսակ… լավ նախագծված ու ճշգրիտ կառուցված ա ու վերջաբանն էլ մխած… այ սրանք իմ համար մի քիչ պրոբլեմատիկ են… perfection-ը ոնց որ պրոբլեմատիկ լինի ու կարծես դա հետընթերցանության արձագանքը թուլացնում ա… խնդիրը լուծված ա ու հետ գալու հարց կարծես չկա… այ էս ինձ մի քիչ "անհանգստացնում" ա…

ես կուզենայի որ հեղինակը դուռ բացեր որ ես մտնեի… ոնց որ կառույցնը նենց ա դիզայն արած որ պարտադրի քեզ որոշակի ընտրություն՝ կահույքի գորգի և այլն… ինքն ուզել ա որ ես դա մտածեմ…

ես կողմ եմ որ գործի մեջ պատահական բաներ չլինեն, բայց մի քիչ չերեզչուռ աօրկեստրովկան…

հստակ երևում ա որ դրսում գրված ա… մի կողմից թարմություն ա, մյուս կողմից դիսկոնեկտ կա էսօրվա հայկական իրականության հետ, չնայած դա որակի վրա չի ազդում ու մարդկային որակներն այնուամենայնիվ ճիշտ ա բռնցրած…

ինձ համար պոզիտիվն ու անտունը իրար հետ չհամընկնող բաներ են, ես սա ասում եմ որպես հետաքրքրությունից դրդված անտունների հետ շփում ունեցող մարդ, կապ չունի անտունը միգրանտ ա թե քաղաքացի, համարյա սաղի պատմությունները իրար նման են, բայց ես պատրաստ եմ ընդունել, որ նման բան կարող ա գոյություն ունենա, եթե ամեն ինչը բնական ներկայացվի, ոչ թե ֆիլմային:

[LisBeth]

արի սկալպի մասին խոսենք...
սկսեմ վերնագրից ու պապիկից, լրիվ ուրիշ ուղղությամբ ինձ տարավ, մտածեցի վետերան պապիկ ա հին կյանքն ա հիշել: Հետո դառավ գյուղական պատմություն: Բայց սկալպի վրա շատ էր կենտրոնացած, արհեստական տեսարաններ ուր դստրերը թքած ունեն հոր մահվան վրա, լիշ բը իրար տենան, բա դրանից առաջ ո՞ւր էր էդ սկալպը, հեղինակ ջան: Հետո գյուղական միջավայրում թաղումները սենց մի առանձնահատկություն ունեն, դաժե եթե իրանք թքած ունենային իրանք պետք ա ահավոր սուգ ձևացնեին, քանիզի կա - բա հարևաններն ի՞նչ կասեն, խայտառակ չլնենք, համեստ ևն:

[ivy]

ինձ համար պոզիտիվն ու անտունը իրար հետ չհամընկնող բաներ են, ես սա ասում եմ որպես հետաքրքրությունից դրդված անտունների հետ շփում ունեցող մարդ, կապ չունի անտունը միգրանտ ա թե քաղաքացի, համարյա սաղի պատմությունները իրար նման են, բայց ես պատրաստ եմ ընդունել, որ նման բան կարող ա գոյություն ունենա, եթե ամեն ինչը բնական ներկայացվի, ոչ թե ֆիլմային:

Իմ կարծիքով, անտունն ու պոզիտիվը կարող են համընկնել, քանի որ կան մարդիկ, ում համար դա ոչ թե ճակատագիր է, այլ ընտրություն։
Գուցե մեր ընկալումները տարբերվում են, քանի որ տարբեր աշխարհներում ենք ապրում, ու էն, ինչ քեզ համար կինո է, ինձ համար իրականություն է։

[Smokie]

7. Ոստիկանը



Սա էլ էր լավը: Իսկականից էս մրցույթում թույլ գործերը քիչ են լինում: Բացի դրանից ժամանակակից են ու քիչ թե շատ իրականության հետ բռնացրած`:)) ֆեյսբուքը, հավաքները, կառավարության դեմ պայքարները վառ օրինակ::aha

[LisBeth]

Իմ կարծիքով, անտունն ու պոզիտիվը կարող են համընկնել, քանի որ կան մարդիկ, ում համար դա ոչ թե ճակատագիր է, այլ ընտրություն։
Գուցե մեր ընկալումները տարբերվում են, քանի որ տարբեր աշխարհներում ենք ապրում, ու էն, ինչ քեզ համար կինո է, ինձ համար իրականություն է։

Հմաձայն եմ նույնը կարող եմ իմ իրականության մասին ասել: Բայց երբ դա ընտրություն ա, ինձ պետք ա որ ես հասկանամ, ինչի՞, քանի որ ինչպես նշեցիր մեր աշխարհները տարբեր են, ու ես նման մարդկանց չեմ հանդիպել:

[Ռուֆուս]

Իմ կարծիքով, անտունն ու պոզիտիվը կարող են համընկնել, քանի որ կան մարդիկ, ում համար դա ոչ թե ճակատագիր է, այլ ընտրություն։
Գուցե մեր ընկալումները տարբերվում են, քանի որ տարբեր աշխարհներում ենք ապրում, ու էն, ինչ քեզ համար կինո է, ինձ համար իրականություն է։

Բուլղարացի Դոբրի պապիկը լավագույն ապացույցն է, որ անտունն ու պոզիտիվը կարող են համընկնել․

http://d24w6bsrhbeh9d.cloudfront.net/photo/a6w2n1L_700b.jpg

[LisBeth]

Հմաձայն եմ նույնը կարող եմ իմ իրականության մասին ասել: Բայց երբ դա ընտրություն ա, ինձ պետք ա որ ես հասկանամ, ինչի՞, քանի որ ինչպես նշեցիր մեր աշխարհները տարբեր են, ու ես նման մարդկանց չեմ հանդիպել:

Այվ ի՞նչ ես կարծում անցումներում բավական հիմք կա էս հարցի պատասխանն ստանալու համար, ու եթե ես բաց եմ թողել, ո՞ր մասից պետք ա ես հասկանամ որ Մուֆասայի համար դա ընտրություն ա:

[ivy]

Այվ ի՞նչ ես կարծում անցումներում բավական հիմք կա էս հարցի պատասխանն ստանալու համար, ու եթե ես բաց եմ թողել, ո՞ր մասից պետք ա ես հասկանամ որ Մուֆասայի համար դա ընտրություն ա:

Հենց իր պոզիտիվից. ինչը որ քեզ համար հարց է, իրականում պատասխանն է :)

[LisBeth]

Հենց իր պոզիտիվից. ինչը որ քեզ համար հարց է, իրականում պատասխանն է :)

պոզիտիվը իմ համար որոշում ա, ելք, սենց ասած ապաստարան, ես տենց եմ ընկալել: Հետաքրքիր ա ուրիշները զգացել են որ պոզիտիվ հենց դա ա նշանակում, որ մարդը ընտրել ա այլ ոչ թե ընդունել: Ուզում եմ լրիվ բացահայտեմ էս գործն:

[ivy]

պոզիտիվը իմ համար որոշում ա, ելք, սենց ասած ապաստարան, ես տենց եմ ընկալել: Հետաքրքիր ա ուրիշները զգացել են որ պոզիտիվ հենց դա ա նշանակում, որ մարդը ընտրել ա այլ ոչ թե ընդունել: Ուզում եմ լրիվ բացահայտեմ էս գործն:

Լիզ, նայիր սկզբի հատվածը ազատության ու աշխարհի հետ պարտք ու պահանջ չունենալու մասին։
Նաև ոստիկանի հետ խոսակցությունը, որից երևում է՝ էդ մարդուն շատ էլ լավ է իր տեղում։ Ու բացի դրանից, ինքը փախած մեկը չի՝ անփաստաթուղթ ու անհայտ. կամրջի տակ է ուզում մնալ, կամրջի տակ է մնում։

[LisBeth]

Լիզ, նայիր սկզբի հատվածը ազատության ու աշխարհի հետ պարտք ու պահանջ չունենալու մասին։
Նաև ոստիկանի հետ խոսակցությունը, որից երևում է՝ էդ մարդուն շատ էլ լավ է իր տեղում։ Ու բացի դրանից, ինքը փախած մեկը չի՝ անփաստաթուղթ ու անհայտ. կամրջի տակ է ուզում մնալ, կամրջի տակ է մնում։

փաստաթուղթը մենակ բացատրում ա որ նա քաղաքացի ա, մնացածին շատ հանգիս լրիվ որիշ բացատրություն կարելի ա տալ, որը ըստ երևույթին ես արել եմ :), ամեն դեպքում երևի դա ինձնից ա գալիս ոչ թե գործից: Դու ավելի փորձառու ես նման հարցերում:

[LisBeth]

Ոստիկանը Արէայի ռեյտինգում ո՞ր տեղն էր զբաղեցնում:

[ivy]

փաստաթուղթը մենակ բացատրում ա որ նա քաղաքացի ա, մնացածին շատ հանգիս լրիվ որիշ բացատրություն կարելի ա տալ, որը ըստ երևույթին ես արել եմ :), ամեն դեպքում երևի դա ինձնից ա գալիս ոչ թե գործից: Դու ավելի փորձառու ես նման հարցերում:

Փորձառու-մորձառուն կապ չունի, ոչ էլ թե էդպես է։
Հետաքրքիր են կարծիքներն ու ընկալումները. դրանք համ գործի մասին են ասում, համ հեղինակի, համ էլ ընթերցողի։

[ivy]

Ոստիկանը Արէայի ռեյտինգում ո՞ր տեղն էր զբաղեցնում:

Երկրորդ։

[LisBeth]

Երկրորդ։

ինձ հայկական սերիալ ա հիշեցնում, ոչ թե բովանդակությամբ այլ կառուցվածքով, կարս արխային մի քանի տող բաց թողնես, մի քանի անգամ ու դրանից բան չի փոխվի, մեկա որտեղից էլ սկսես ոչ մի կարևոր բան բաց չես թողնի:

[LisBeth]

Մեֆ ո՞ւր ես հասել

[Արէա]

ինձ հայկական սերիալ ա հիշեցնում, ոչ թե բովանդակությամբ այլ կառուցվածքով, կարս արխային մի քանի տող բաց թողնես, մի քանի անգամ ու դրանից բան չի փոխվի, մեկա որտեղից էլ սկսես ոչ մի կարևոր բան բաց չես թողնի:

Ո՞ր մասը կարար չլիներ ու դրանից պատմվածքն ավելի լավը կդառնար։
Իմ կարծիքով սյուժեն բավականին սահուն զարգանում ա, չի կրկնվում, ձանձրանալու տեղ չի թողնում։
Բովանդակային առումով էլ ահագին հետաքրքիր ու իրական ա։
Բացի իհարկե վերջից։ Վերջի տրամաբանությունը չեմ հասկանում, բայց ընթացքը լավն ա։

[LisBeth]

Ո՞ր մասը կարար չլիներ ու դրանից պատմվածքն ավելի լավը կդառնար։
Իմ կարծիքով սյուժեն բավականին սահուն զարգանում ա, չի կրկնվում, ձանձրանալու տեղ չի թողնում։
Բովանդակային առումով էլ ահագին հետաքրքիր ու իրական ա։
Բացի իհարկե վերջից։ Վերջի տրամաբանությունը չեմ հասկանում, բայց ընթացքը լավն ա։

ես չասի որ ավելի լավը կդառնար ես ասի բան չի փոխվի: տեքտը հոծ էր հոգնեցնեղ, թեման անհետաքրքիր ու լավ էլ ձանձրացնող էր, ամեն ինչ շատ դանդաղ էր զարգանում: Գուցե ր իրական էր, վերջն էլ ասաց որ սենց էշ էլ մնալու ա ոստիկանը, դժգոհ իր կյանքից ու որևէ բան փոխելու անընդունակ, ոչ թե որովհետև դա անհնար ա, այլ որովհետև ինքը չի կարա...

[StrangeLittleGirl]

Թե ինչով ա էս մրցույթը անկապ, դա էդպես էլ չբացատրվեց:
Դավ ջան, դե որ էդքան ուզում ես, ասեմ:

Նախապես ասեմ, որ մրցույթի գործերի կեսից ավելին չեմ էլ կարդացել, կարող ա լավն են: Որոնք էլ կարդացել եմ (բացի մի երկուսից), տեղի ա ունեցել մինչև մրցույթի սկսվելը, այսինքն՝ գիտեմ հեղինակներն ովքեր են: Թե ինչու ա էդպես եղել, պատճառները տարբեր են, բայց կարաք դնեք, գցեք-բռնեք:

Ու մեկ էլ ինձ ներվայնացնում ա էն, որ թատրոնից էդքան բողոքողը ինքն ա դրել, թատրոն սարքել, իրա գործի մասին էլ նենց ա խոսում, իբր ինքը չի գրել, «իմ կարծիքով սենց ա, նենց ա» ա ասում: Ու ամենախնդալուն էն ա, որ ինքը չի էլ փորձել թաքցնել, որ գործի հեղինակն ինքն ա: Ասենք էլ ով պիտի Մյունխենում տեղի ունեցող դեպքերով գործ ներկայացներ:

Դե ձեզ բարի քննարկումներ: Որ հավես ունենամ, մնացածն էլ կկարդամ: Կարող ա մի երկու մեկնաբանություն թողնեմ, բայց քվեարկել՝ երբեք:

[ivy]

Ճիշտն ասած, չհասկացա տեսակետդ:
«Ես» ասել չեմ կարող՝ ըստ փակ մրցույթի կանոնների: Բայց ես ոչինչ չեմ թաքցրել ու ոնց որ որոշել էի, ոչ մի թատրոն չեմ արել:

[Դավիթ]

Դավ ջան, դե որ էդքան ուզում ես, ասեմ:

Նախապես ասեմ, որ մրցույթի գործերի կեսից ավելին չեմ էլ կարդացել, կարող ա լավն են: Որոնք էլ կարդացել եմ (բացի մի երկուսից), տեղի ա ունեցել մինչև մրցույթի սկսվելը, այսինքն՝ գիտեմ հեղինակներն ովքեր են: Թե ինչու ա էդպես եղել, պատճառները տարբեր են, բայց կարաք դնեք, գցեք-բռնեք:

Ու մեկ էլ ինձ ներվայնացնում ա էն, որ թատրոնից էդքան բողոքողը ինքն ա դրել, թատրոն սարքել, իրա գործի մասին էլ նենց ա խոսում, իբր ինքը չի գրել, «իմ կարծիքով սենց ա, նենց ա» ա ասում: Ու ամենախնդալուն էն ա, որ ինքը չի էլ փորձել թաքցնել, որ գործի հեղինակն ինքն ա: Ասենք էլ ով պիտի Մյունխենում տեղի ունեցող դեպքերով գործ ներկայացներ:

Դե ձեզ բարի քննարկումներ: Որ հավես ունենամ, մնացածն էլ կկարդամ: Կարող ա մի երկու մեկնաբանություն թողնեմ, բայց քվեարկել՝ երբեք:

Ոնց որ թե հեղինակները չպետք ա բացահայտվեին:

Why are you doing this, why?

[Ingrid]

Բարև, ժող ջան: Քանի մտել եմ, գրեմ մի քանի կարծիք, որ արդեն ունեմ:
1. Սիփան-Շուրիկ
Համով լեզվով է գրված, սակայն շատ սովորական, դաստիարակչական մի պատմություն է, որը կարծես մի հետաքրքիր զրուցակից պատմի: Այնտեղ կային հոգեբանական նուրբ պահեր, որոնք ավելի խորքային ներկայացնելու կարիք ունեին, այնինչ ամեն ինչ ավելի քան հասարակ ձևով է ներկայացված, ոնց կպատմեին ասենք՝ ակումբի «Մանրապատումներ»-ում:

[Ingrid]

Ճիշտն ասած, չհասկացա տեսակետդ:
«Ես» ասել չեմ կարող՝ ըստ փակ մրցույթի կանոնների: Բայց ես ոչինչ չեմ թաքցրել ու ոնց որ որոշել էի, ոչ մի թատրոն չեմ արել:

Ժող, չհասկացա, էս ի՞նչ է կատարվում՝ էլի ինքնաբացահայտո՞ւմ:

[Ingrid]

2. Սովորական պատմություն

Իրականում սովորական մի պատմություն: Այս գործի վերջաբանը մի քիչ յուրահատուկ համ կարող էր տալ, ճիշտ է՝ շատ բաներ էր տեղը դնում՝ նաև ակնարկելով հոգեբանական ներքին ցանկությունները, բայց դրանով գործի որակը չէր փոխվում:

[Ingrid]

Երրորդ տարբերակի մասին չեմ խոսելու, որովհետև արդեն խոսել եմ: Ասեմ նաև, որ հիմա այդ պատմվածքի վրա նորից եմ աշխատում, որ վերջնական տարբերակն ավելի ստացված լինի (թեկուզ միայն ինձ համար ՃՃՃ):

[Ingrid]

Չորրորդի մասին ավելի շատ կխոսեի, բայց հիմա, որ արդեն կանկրետ գիտեմ հեղինակին, ինչը մյուս հեղինակների պարագայում այլ է, ոնց որ չկարողանամ հավասար դատել:

[Mephistopheles]

փաստաթուղթը մենակ բացատրում ա որ նա քաղաքացի ա, մնացածին շատ հանգիս լրիվ որիշ բացատրություն կարելի ա տալ, որը ըստ երևույթին ես արել եմ :), ամեն դեպքում երևի դա ինձնից ա գալիս ոչ թե գործից: Դու ավելի փորձառու ես նման հարցերում:

Լիզ, Մուֆասայի պոզիտիվությունն ընդհանուր պատմվածքի ստրուկտուրան չի փոխում… կարար նեգատիվ էլ լիներ, կամ դժբախտ… դրանից էական բան չէր փոխվի… գործողությունները կմնային նույնը…

[Mephistopheles]

Բուլղարացի Դոբրի պապիկը լավագույն ապացույցն է, որ անտունն ու պոզիտիվը կարող են համընկնել․

http://d24w6bsrhbeh9d.cloudfront.net/photo/a6w2n1L_700b.jpg

Ռուֆ, դու ապացուցում ես որ կարա պոզիտիվ homeless լինի… դրանից պատմվածքը չի շահում կամ տուժում…

ավելի շատ նեգատիվ կա քան պոզիտիվ… ուրեմն դուրս ա գալիս որ Լիզը ճիշտ ա՞…

[Mephistopheles]

արի սկալպի մասին խոսենք...
սկսեմ վերնագրից ու պապիկից, լրիվ ուրիշ ուղղությամբ ինձ տարավ, մտածեցի վետերան պապիկ ա հին կյանքն ա հիշել: Հետո դառավ գյուղական պատմություն: Բայց սկալպի վրա շատ էր կենտրոնացած, արհեստական տեսարաններ ուր դստրերը թքած ունեն հոր մահվան վրա, լիշ բը իրար տենան, բա դրանից առաջ ո՞ւր էր էդ սկալպը, հեղինակ ջան: Հետո գյուղական միջավայրում թաղումները սենց մի առանձնահատկություն ունեն, դաժե եթե իրանք թքած ունենային իրանք պետք ա ահավոր սուգ ձևացնեին, քանիզի կա - բա հարևաններն ի՞նչ կասեն, խայտառակ չլնենք, համեստ ևն:

շատ էր չարչարած… ժամերով Հրաչիկ պապիկին էր նկարագրում ու մեկ էլ մեռավ… էս տօդի նկարագրությունները, լեզուն շատ էր հոգնացնում… սկայպը մի մոմենտ լավ հումոր ուներ, բայց հենց կինը սկսեց թերթով մեռելի գլխին ճանճ սպանել, աղջիկների կերպարները սկսեցին ավելի հստականալ, հումորը կորավ… հումորի ինքնաբուխությունը կորավ… ես դեմ չեմ որ պատմվածքն ունենա էս տեսակի դինամիկա, բայց դա պետք ա լավ արվի… Հրաչիկ պապիկի ամբողջ ճամփորդությունը մի կերպ եմ կարդացել…

[Mephistopheles]

Վազքը շատ թույլ ա… չգիտեմ ինչ ասեմ… հլա մտածեմ մի քիչ…

[Mephistopheles]

Դավ ջան, դե որ էդքան ուզում ես, ասեմ:

Նախապես ասեմ, որ մրցույթի գործերի կեսից ավելին չեմ էլ կարդացել, կարող ա լավն են: Որոնք էլ կարդացել եմ (բացի մի երկուսից), տեղի ա ունեցել մինչև մրցույթի սկսվելը, այսինքն՝ գիտեմ հեղինակներն ովքեր են: Թե ինչու ա էդպես եղել, պատճառները տարբեր են, բայց կարաք դնեք, գցեք-բռնեք:

Ու մեկ էլ ինձ ներվայնացնում ա էն, որ թատրոնից էդքան բողոքողը ինքն ա դրել, թատրոն սարքել, իրա գործի մասին էլ նենց ա խոսում, իբր ինքը չի գրել, «իմ կարծիքով սենց ա, նենց ա» ա ասում: Ու ամենախնդալուն էն ա, որ ինքը չի էլ փորձել թաքցնել, որ գործի հեղինակն ինքն ա: Ասենք էլ ով պիտի Մյունխենում տեղի ունեցող դեպքերով գործ ներկայացներ:

Դե ձեզ բարի քննարկումներ: Որ հավես ունենամ, մնացածն էլ կկարդամ: Կարող ա մի երկու մեկնաբանություն թողնեմ, բայց քվեարկել՝ երբեք:

Բյուր… քո գործերն էլ առաջ մարդիկ իմացել էին… էն էլ է՞ր թատրոն… կամ որ էթիկայից լեկցիաներ էիր սաղից կարդում, հիմա ո՞ր էթիկայի կանոնի համաձայն ես դու տենց բան գրում…

եթե չես մասնակցում ու չես ուզում քննարկել, մի քննարկի… ստիպողական բան չկա… հույսով ենք հավեսդ փախած կլինի ու մեկնաբանություն չես թողնի…

[StrangeLittleGirl]

Էկա մի հատ բան ասեմ, գնամ :))
Էս մրցույթում Պոն ինչ-որ շատ ակտուալ ա, էրկու գործի մեջ արդեն գտա:

[StrangeLittleGirl]

Բյուր… քո գործերն էլ առաջ մարդիկ իմացել էին… էն էլ է՞ր թատրոն… կամ որ էթիկայից լեկցիաներ էիր սաղից կարդում, հիմա ո՞ր էթիկայի կանոնի համաձայն ես դու տենց բան գրում…

եթե չես մասնակցում ու չես ուզում քննարկել, մի քննարկի… ստիպողական բան չկա… հույսով ենք հավեսդ փախած կլինի ու մեկնաբանություն չես թողնի…

Մեֆ, ես էդ թատրոնից երբեք չեմ դժգոհել:

[Sambitbaba]

Սիփան-Շուրիկ
Հա, նորմալ, սահուն կարդացվում է: Հա, նման պատմությունն, ինչ խոսք, որ տեղ ունի մեր կյանքում. եթե փնտրես, ցանկացած քաղաքի ցանկացած բակում գոնե մի հատ "Շուրիկ-Անի" ընտանիք կգտնես: Էնպես որ, ինչու չէ, կարելի էր գրել այս պատմությունը:
Բայց մի տեսակ շատ է անկենդան, էլի… Ինչ-որ շունչ չկա մեջը, համ, հոտ չկա… Նույնիսկ էն միջատներն են մի տեսակ անկենդան… Ու տարթիվն էլ, համաձայն եմ /Մեֆն ասե՞ց/, անիմաստ էր լրիվ: Էնպիսի տպավորություն է, որ հեղինակն առանձնապես չի էլ ուզեցել գրել:

Է, եթե չես ուզեցել, սիրելիս, ինչու՞ ես գրել...:(

[Mephistopheles]

Մեֆ, ես էդ թատրոնից երբեք չեմ դժգոհել:

Բա ի՞նչ ա պրոբլեմդ…

[StrangeLittleGirl]

Բա ի՞նչ ա պրոբլեմդ…

Անցած:

[Mephistopheles]

Սիփան-Շուրիկ
Հա, նորմալ, սահուն կարդացվում է: Հա, նման պատմությունն, ինչ խոսք, որ տեղ ունի մեր կյանքում. եթե փնտրես, ցանկացած քաղաքի ցանկացած բակում գոնե մի հատ "Շուրիկ-Անի" ընտանիք կգտնես: Էնպես որ, ինչու չէ, կարելի էր գրել այս պատմությունը:
Բայց մի տեսակ շատ է անկենդան, էլի… Ինչ-որ շունչ չկա մեջը, համ, հոտ չկա… Նույնիսկ էն միջատներն են մի տեսակ անկենդան… Ու տարթիվն էլ, համաձայն եմ /Մեֆն ասե՞ց/, անիմաստ էր լրիվ: Էնպիսի տպավորություն է, որ հեղինակն առանձնապես չի էլ ուզեցել գրել:

Է, եթե չես ուզեցել, սիրելիս, ինչու՞ ես գրել...:(

Հա Սամ ջան, ես եմ ասել…

[Sambitbaba]

ՍՈՎՈՐԱԿԱՆ ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆ

Սկիզբը, որ այնքան էլ կարևոր չէր, այնքան է ձգած, որ համ լիքը տեղ է կերել, համ էլ հետաքրքիր չի: Վարսիկի անհետանալը փոքր-ինչ աշխուժություն է ներմուծում: Ընթերցողն սկսում է արթնանալ, սպասել հետաքրքիր ընթացքի…
Եվ չնայած այդ աշխուժությանը, հասցրել էի արդեն հոգնել այնքան, որ վերջին մասը բոլորովին չտպավորվեց մեջս: Դրան էլ գումարվեց երեկվա քննարկումներից ստացած տպավորությունս, և այսօր առավոտյան ես գրեցի, թե որքան դուր չեկավ պատմվածքը…

Բայց գրելուց հետո, չգիտեմ, ի՞նչն ինձ ստիպեց, որ վերցնեմ ու վերընթերցեմ երրորդ մասը: Միայն երրորդ մասը, առանց առաջին երկուսից հոգնելու...

Ժող, վերընթերցեք երրորդ մասն, ինչ կլինի… Էստեղից. "Փոքրիկ սենյակի պատերին…"

Երրորդ մասը շատ էր սիրուն: Այնքան, որ հետադարձ հայացքով երկրորդն էլ սկսեց ուտվել: Ու եթե դու ես հեղինակը, Բյուր ջան՝ իսկ ինձ թվում է, թե դու ես. հենց էդպես, - լավ կլիներ, որ վերանայեիր սկիզբը…

Երրորդ մասն է պատճառը, որ կքվեարկեմ:

[StrangeLittleGirl]

Լավ, Սկալպի մասին արտահայտվեմ: Ընդհանուր, գաղափարը լավն էր, բայց կատարումը սարսափելի էր: Չեմ սիրում էս տիպի տեքստ.


Հեռվում այվող կարմրավուն հորիզոնը հերթական շոգ օրն էր խոստանում` Հրաչիկին ստիպելով բացել բոլոր հնարավոր օդանցքները` պատուհաններն ու դռները, նույնիսկ` մուտքի դուռը: Սակայն բնակարանում նիրհող օդը երևի գնալու տեղ չուներ ու պատրաստ էր իր իսկ հեղձուկից խեղդվելու, միայն թե մնար այնտեղ, որտեղ էր: Միջանցիկ քամի հրահրելու Հրաչիկի բոլոր ջանքերը ևս ապարդյուն էին: Թվացյալ փրկությունը <Ջերմուկի> արագ տաքացող շիշն էր ու բաց պատշգամբը, ուր մինչև աշխարհի վերջը պատրաստ էր սպասել անգամ աննշան զեփյուռի, ինչպես մոլեռանդ հավատացյալն է սպասում Քրիստոսի երկրորդ գալստյանը:
Արհեստական ա, ահավոր արհեստական: Էսպիսի մակդիրներն ու համեմատությունները տեքստն ավելորդ ծանրացնում են, շեղում: Հեղինակ ջան, ախր գուշակում եմ՝ դուք ով եք, մի քիչ էլ ամաչում եմ ձեզ քննադատել... բայց չէ էլի, ինչ կլինի, էս ավելորդություններին վերջ տվեք, որ պատմվածքի բովանդակությունն առաջին պլան գա:

[ivy]

Հեղինակ ջան, ախր գուշակում եմ՝ դուք ով եք, մի քիչ էլ ամաչում եմ ձեզ քննադատել... բայց չէ էլի, ինչ կլինի, էս ավելորդություններին վերջ տվեք, որ պատմվածքի բովանդակությունն առաջին պլան գա:

Կռոյա՞ն:
Ես իրեն կասկածեցի:
Թեև իր գրածները չեմ հավանում, բայց սա չգիտեմ ինչի դուր եկավ:

[ivy]

Գենեզիսը նորից կարդացի. ինչ-որ տարօրինակ գործ է: Բայց հիմա ավելի սկսեց դուր գալ, քան երեկ:
Մեջը լիքը ծալքեր կան, որ պիտի հերթով բացես՝ միջինը տեսնելու համար: Դեռ չեմ կարողանում լրիվ բացել, բայց հետաքրքրեց:
Երեկ ուրիշ տպավորություններով էի:

[Sambitbaba]

ԹԱՐՍԻ ԲԱՆ

Չնայած հետագա արդարացումներին, "սեքսդատքոմի" թողած տպավորությունը երկրորդ անգամ կարդալուց էլ չանցավ…
Առավել ևս, որ պատմությունն ինքն էլ՝ հափշտապ, շնչակտուր սեքսի էր նման:

Չէ, ավելի շուտ՝ կներեք, - օնանիզմի...:(

[Sambitbaba]

ԱՆՑՈՒՄՆԵՐ

Լավն է: Չէ, շատ լավն է… Այնքան կյանք կա մեջը: Հերոսները մեկը մեկից լավն են, ընտիր: Ընտիր է նաև հերոսներին միմյանց հետ կապելու միջոցները… Տարիներ առաջ մի ֆիլմ եմ տեսել, որտեղ ամեն էպիզոդի վերջին կադրից սկսվում էր նոր էպիզոդ և՝ լրիվ նոր պատմություն. ահագին հետաքրքիր էր: Բայց Այվի այս պատմվածքը…

Վայ, Այվ ջան, լրիվ պատահաբար անունդ գրեցի, բոլորովին մտքումս չկար… Բայց դե, գիտես խասյաթս, ինձ համար ամենակարևորն այն է, ինչ անգիտակցաբար եմ արել… Ու հիմա՝ թող որ սխալվել եմ ու հեղինակը դու չես անգամ, - բայց միևնույն է, հեղինակը խորամանկորեն արտահայտել է քո սրտի բարությունը… Կուրոսավայի "Դադես-կադեն"-ի վերպետությամբ:

Ապրի՛ հեղինակը::)

[Mephistopheles]

Ափսոս բիզի եմ… հազիվ հասցնում եմ էն սեքսի բաժնում եմ գրում… հես ա թռեյնի մեջ կարդամ էլի գրեմ…

էստաֆետս հանձնում եմ Բյուրին…

[ivy]

Մեֆ, կուզե՞ս հետդ հայերեն պարապեմ, թանկ չեմ վերցնի :)

[Mephistopheles]

Մեֆ, կուզե՞ս հետդ հայերեն պարապեմ, թանկ չեմ վերցնի :)

ինչի՞… սխալներով ե՞մ գրում…

[ivy]

ինչի՞… սխալներով ե՞մ գրում…

Չէ, ճիշտ անգլերենով :))

[Mephistopheles]

Չէ, ճիշտ անգլերենով :))

դե քըրրեքթ արա…

[Mephistopheles]

Մեֆ, կուզե՞ս հետդ հայերեն պարապեմ, թանկ չեմ վերցնի :)

ինչքամ ես չարջ անում… աուրլի…

[Sambitbaba]

ՎԱԶՔ

Երևի համարյա ամեն կին իր կյանքում այսպիսի պահեր ունենում է:
Երևի ամեն տղամարդ էլ:
Ու հնարավոր է երկուսն էլ ոչ թե մեկ անգամ ունենան այսպիսի պահեր:

Այս պահին չեմ հիշում, ո՞ր ֆրանսիացի դերասանուհին էր /Սառա Բեռնա՞ր.../, ահավոր աղմուկ հանած մի հրաշալի մոնո-բեմադրություն ուներ համարյա այսպիսի թեմայով…

Ասածս այն է, որ չնայած թույլ է գրված, բայց և այնպես ահագին մեծ հնարավորություններ ունի իր մեջ: Եթե ես լինեի հեղինակը, մեծ հաճույքով կաշխատեի այս գործի վրա ու երևի վերջը մի կուկլա բան դուրս գար: Բայց այս վիճակում…

Չգիտեմ, ո՞նց բացատրեմ, որ ճիշտ հասկացվեմ…
Ասենք, քեֆդ լավ մի բան գրում ես ու թվում է, թե ինքն է, շատ լավ բան ես գրել: Իսկ առավոտյան, արդեն լրջացած, տեսնում ես, որ դա մի կմախք է ընդամենը, որից ահագին հետաքրքիր բան կարող է դուրս… Գա՞լ...

[Sambitbaba]

ՍԿԱԼՊ


Լեզուն վատը չի, բայց պատմվածքն ինքը`շատ է արհեստական, շինծու…

Հեղինակին կառաջարկեի մեր Վորդի պատմվածքները կարդար...

[Mephistopheles]

ԹԱՐՍԻ ԲԱՆ

Չնայած հետագա արդարացումներին, "սեքսդատքոմի" թողած տպավորությունը երկրորդ անգամ կարդալուց էլ չանցավ…
Առավել ևս, որ պատմությունն ինքն էլ՝ հափշտապ, շնչակտուր սեքսի էր նման:

Չէ, ավելի շուտ՝ կներեք, - օնանիզմի...:(

Սա՞մ…

ես շատ կուզենայի որ hwuman sexuality-ն շոշափվեր… սեքսը չէ, սեքշուալիտին… էդ տեսակետից էդ փորձը գնահատելի ա, բայց մի հատ էլ պտի կարդամ որ լավ հասկանամ…

[Mephistopheles]

ՍԿԱԼՊ


Լեզուն վատը չի, բայց պատմվածքն ինքը`շատ է արհեստական, շինծու…

Հեղինակին կառաջարկեի մեր Վորդի պատմվածքները կարդար...

Սամ, Վորդը ո՞վ ա…

[ivy]

Սամ, Վորդը ո՞վ ա…

My World My Space
Շատ սիրուն գործեր ունի գյուղական կյանքին վերաբերող: Շարադրանքը՝ ընտիր:

[ivy]

Օրինակ՝ «Ազնիվը» (http://www.akumb.am/showthread.php/57305-%D4%B1%D5%A6%D5%B6%D5%AB%D5%BE%D5%A8):

[Sambitbaba]

Սա՞մ…

ես շատ կուզենայի որ hwuman sexuality-ն շոշափվեր… սեքսը չէ, սեքշուալիտին… էդ տեսակետից էդ փորձը գնահատելի ա, բայց մի հատ էլ պտի կարդամ որ լավ հասկանամ…

Ավելի լավ չի՞, նայես "Sex and the city"-ն...:)

[Sambitbaba]

ՈՍՏԻԿԱՆԸ

Ավելի լավ է ի սկզբանե վատ պատմվածք կարդամ, քան կարդամ լավ գրված պատմություն, որը բերելու է մեծ հիասթափության:

Այս դեպքում հեղինակին ներել մի տեսակ չի ստացվում...:sad

[Mephistopheles]

Ավելի լավ չի՞, նայես "Sex and the city"-ն...:)

տարբեր ա… Սամ…

[Sambitbaba]

Սամ, Վորդը ո՞վ ա…

Մեֆ ջան, "Ստեղծագործողի անկյունում" չիմանալ, թե Վորդը ո՞վ ա, նույնն է,
ինչ "Աթեիզմ" բաժնում չիմանալ, թե Աթեիստն ո՞վ ա...:oy

[Sambitbaba]

տարբեր ա… Սամ…

Խոսքի օրինակ ասացի, Մեֆ ջան: Թե չէ ֆիլմը չեմ տեսել…:)

Հ.Գ. Բայց երևի քո խաթեր ես էլ նորից կարդամ...

[Ուլուանա]

Դեռ առաջին յոթ տարբերակներն եմ կարդացել։ Էդքանի մասին գրեմ, մնացածն էլ հետո։

Էս անգամ որոշել եմ ամեն տարբերակի մասին առանձին նշել նկատածս թե՛ դրականը, թե՛ բացասականը։

1. Սիփան–Շուրիկ

Դրականը
Շարադրանքը սահուն էր, չէր ձանձրացնում, հավեսով էի կարդում։ Բավական գրագետ էր գրված։ Մեկ էլ՝ նմանատիպ պատմություններն ինձ միշտ դրական լիցքեր են հաղորդում (սա գրելիս պատկերացրի ակումբցիներից մեկի դեմքի արտահայտությունը)։

Բացասականը
Հերոսուհու հույզերն ու մտորումները չափից դուրս քիչ էին, հատկապես առաջին դեմքի համար, որից պատմվածքն ընդհանուր առմամբ չոր էր դառնում։ Մի տեսակ հապշտապ էր շարադրված ու չափազանց համառոտ։ Էդպիսի շարադրանքը միանգամայն ընդունելի կլիներ, ասենք, «Մանրապատումներ» թեմայում գրառում անելու դեպքում, բայց «Ստեղծագործողի անկյան» համար գեղարվեստականությունը բավարար չէր։ Կարծես հեղինակի հիմնական նպատակը տեղեկություններ հաղորդելը լիներ։ Ու հենց էդ մոտեցմամբ էլ կարդում ես՝ որ իմանաս՝ հետո ինչ եղավ, չնայած դրան՝ վերջն էլ էր կանխատեսելի, առնվազն Շուրիկի՝ Անիենց տուն մտնելու պահից։

[Ուլուանա]

2. «Սովորական պատմություն»

Դրականը
Հայաստանյան հարևանների նիստուկացը, թեև տեղ–տեղ մի քիչ չափազանցված, բայց պատկերավոր ու դիպուկ էր նկարագրված։ Շարադրանքն ընդհանուր առմամբ սահուն էր։

Բացասականը
Թեման մի քիչ ծեծված էր. տարօրինակ, չշփվող հարևան, մյուս հարևանների կողմից բամբասանք ու անառողջ հետաքրքրություն «տարօրինակ» հարևանի «առեղծվածային» կյանքի ու դրա ամեն մի մանրուքի նկատմամբ։
Հենց սկզբից «շուխուրը» չափից դուրս շատ էր ու որոշակիորեն տրամադրում էր ավելի հարուստ ու հետաքրքիր սյուժեի, ինչն էդպես էլ չտեսանք։
Որոշ անհաջող ձևակերպումներ կային, օրինակ.

Եպրաքսիան նկարի դեմքերին նայելով զգաց նույն սառնությունն, ինչ ամեն անգամ զգում էր, երբ մուտքում կամ դրսում իր ճանապարհն անցանկալիորեն հատվում էր տիկին Վարսիկի ուղիներից մեկի հետ: Բացի նրանից, որ նախադասությունն արհեստականորեն ուռճացված է, ի՞նչ է նշանակում՝ ճանապարհը հատվում էր ուղիներից մեկի հետ :blin։

Չգիտեմ՝ ինչքանով եմ ճիշտ հասկացել, բայց կարծես գլխավոր հերոսները հենց հարևաններն էին, ոչ թե Վարսիկը։ Ու հեղինակի խնդիրը ոչ թե Վարսիկի կերպարը բացահայտելն էր, այլ նրա «ստվերային» կերպարի միջոցով հարևաններին բացահայտելը, ընդ որում՝ ոչ թե նրանցից ամեն մեկին առանձին–առանձին, այլ որպես հավաքական կերպար՝ մի համասեռ զանգված, որ որքան էլ տարբեր, բայց նույն մտայնությունն ունեցող մարդկանցից է բաղկացած։ Վարսիկը կարծես ընդամենը գործիք էր. նրա փոխարեն կարող էր լրիվ ուրիշ մարդ լինել, ու իրավիճակը շատ տարբեր չէր լինի։ Կարևորն էստեղ հարևանների անհագ հետաքրքրասիրությունն էր, հիվանդ երևակայությունն ու դրան հագուրդ տալու մարմաջը։ Բայց հաշվի առնելով, որ Վարսիկի կերպարն ամբողջ ընթացքում հենց հարևանների տեսանկյունից էր ներկայացվում, պիտի մի քիչ ավելի համոզիչ լիներ երևի։ Ես, օրինակ, Վարսիկից փչող սառնության հոտը, որի մասին էդքան խոսվում էր, բոլորովին չզգացի, սարսափազդու լինելն՝ առավել ևս։ Վերջաբանից դատելով՝ ենթադրում եմ, որ ընթերցողը մինչև էդ պիտի հարևանների աչքերով տեսած լիներ Վարսիկին, որ էդ վերջաբանից անակնկալի գար։ Ու հատկապես հաշվի առնելով, որ հարևաններն էդպես էլ չտեսան ու չիմացան էն, ինչ ընթերցողը տեսավ վերջում, կարելի է ենթադրել, որ անակնկալը հենց ընթերցողի համար էր նախատեսված, այսինքն՝ մինչև էդ ընթերցողը պիտի հավատացած լիներ հարևանների ներկայացրածին։ Ի դեպ, լույսով ողողված սենյակի կոնտրաստը չափից դուրս արհեստական էր։ Կարելի էր նույն գաղափարն ավելի մեղմ ու հավատալի ներկայացնել։
Մի խոսքով՝ եթե Վարսիկի կերպարը հարևանների աչքերով ավելի համոզիչ ներկայացված լիներ, կարելի էր հաջող "plot twist" (սյուժետային շրջադարձ) ստանալ։

[Ուլուանա]

Էհ, շատ ուշ դառավ, գնամ քնեմ... Մնացածը՝ վաղը։

[StrangeLittleGirl]

Կռոյա՞ն:
Ես իրեն կասկածեցի:
Թեև իր գրածները չեմ հավանում, բայց սա չգիտեմ ինչի դուր եկավ:

Հա, էլ ու՞մ պիտի դուքով դիմեի: Ես էլ իրա գրածները չեմ հավանում հենց տեքստը տենց անիմաստ ծանրաբեռնելու պատճառով:

[Smokie]

8. Փոքր դասամիջոց, Մեծ Դաս...


Ընդհանուր առամամբ հավանեցի երիտասարդ, գեղեցիկ, խելացի անմեղ ուսուցչուհու գյուղի վրա ակամայից բացասական ազդեցություն թողնելուփաստը՝ իմաստալից էր: Բայց վերջում:nea Լավ, Տիգրանին կարելի ա հասկանալ, դեռ երեխա ա՝ բայց էդ «խելացի» ուսուցչուհին::esim

16 տարեկանում կարդացած Շերվուդ Անդերսոնի «Ուսուցչուհին» հիշեցի: Հիմա ընդհանուր պատմվածքը չեմ հիշում, մենակ հիշում էի, որ նմանատիպ բովանդակությամբ էր: Վերընթեմցելու հավես չկա՝ մի թեթև աչքի անցկացրի, պատմվածքի հերոսներն էստեղ մի երիտասարդ լրագրող ու իր նախկին ուսուցչուհին են:

[enna]

Ոնց որ թե հեղինակները չպետք ա բացահայտվեին:

Why are you doing this, why?
Բայց արդեն իսկ բացահայտված ա եղել: Ես ստեղ նորմալից ցածր լոգիկայով մարդ չեմ տեսնում:

Դե Այվին փորձել է սրամտել կամ ծաղրել, եսի՞մ

«Անցումներ»

Չեք պատկերացնի՝ քանի անգամ եմ կարդացել էս պատմվածքը, բայց էդպես էլ ոչ մի բան ասել չեմ կարող։
Անցնում եմ առաջ։-Այվի ի դեպ հիմա եմ հասկանում վարկանիշովդ ինչ էիր ուզում ասել իրականում:

մենք գիտենք ինչի դու ոչ մի բան չես կարում ասես: Դու ճիշտ էիր որ մասնակցես սաղս իմանալու ենք որ կաս:

Դու փաստորեն կարդում ես գրածներս ask.fm-ում :))
Բայց չշեղվենք թեմայից :)
Դե էլ չեմ ասում հենց ինքը պատմվածքը Մյունխենում:

[ivy]

Էննա ջան, ինչն եմ սրամտել կամ ծաղրել կամ ինչ վարկանիշի մասին է խոսքը:
Ու ընդհանրապես, ինչն է խնդիրը:
Ամեն մարդ գրում է նրա մասին, ինչ գիտի, ինչ իր կյանքի մեջ է: Ես ոչ մի սխալ բան չեմ արել: Ու պարզ էր, որ ակնհայտ պիտի լիներ, եթե մասնակցեի:
Որն է պրոբլեմը:

[Dayana]

Դեռ առաջին երկուսն ու 4-րդն եմ կարդացել, 3-րդը առաջ չգնաց, բայց դեռ կվերադառնամ։
Էս երեքից «Անցումներ»-ն եմ ամենից շատ հավանել, նույնիսկ էդ անցումների հոտն առա, էն գերմանացի տոտաներին տեսա:
Հույս ունեմ վաղն օդանավակայանում ազատ ժամանակ կունենամ ու բոլորը կկարդամ։

[enna]

Էննա ջան, ինչն եմ սրամտել կամ ծաղրել կամ ինչ վարկանիշի մասին է խոսքը:
Ու ընդհանրապես, ինչն է խնդիրը:
Ամեն մարդ գրում է նրա մասին, ինչ գիտի, ինչ իր կյանքի մեջ է: Ես ոչ մի սխալ բան չեմ արել: Ու պարզ էր, որ ակնհայտ պիտի լիներ, եթե մասնակցեի:
Որն է պրոբլեմը:
Խնդիրը արդարությունների տարբեր լինելու մեջ է :

[ivy]

Խնդիրը արդարությունների տարբեր լինելու մեջ է :

Ես մեղավոր չեմ, որ Հայաստանում չեմ ապրում ու չեմ կարող գրել էն, ինչ գրում են մյուսները: Եթե մրցույթ լիներ, որտեղ բոլորը Գերմանիայից լինեին ու միայն մեկը Հայաստանից, էդ մեկն էր տարբերվելու՝ երևալով, որ «դրսից» է:

Դադարեցրեք էս ամենը, խնդրում եմ, ու ձեր էներգիան ուղղեք պատմվածքների քննարկմանը:

[StrangeLittleGirl]

Ես մեղավոր չեմ, որ Հայաստանում չեմ ապրում ու չեմ կարող գրել էն, ինչ գրում են մյուսները: Եթե մրցույթ լիներ, որտեղ բոլորը Գերմանիայից լինեին ու միայն մեկը Հայաստանից, էդ մեկն էր տարբերվելու՝ երևալով, որ «դրսից» է:

Դադարեցրեք էս ամենը, խնդրում եմ, ու ձեր էներգիան ուղղեք պատմվածքների քննարկմանը:
Ռիփ, կարծում եմ, որ էստեղ խնդիրն էնքան էն չի, որ պատմվածքը նենց ես գրել, որ միանգամից էրևում ա դու ես, չնայած նախորդ մրցույթներում ինձ բազմիցս քննադատել են «ինքնաբացահայտման» համար, թե ինչ ա դեպքերն Ամստերդամում էին տեղի ունենում կամ հոգեբուժական թեմա կար, դեռ մի բան էլ Չուկն առաջարկում էր խստացնել ինքնաբացահայտման չափանիշները, նենց, որ հեղինակի կենսագրական տվյալներ չլինեն գործի մեջ և այլն, ու անդուր ա, որ փաստորեն երկակի ստանդարտներ են գործում, մեկին կարելի ա տենց գրել, մյուսին՝ չէ: Ամեն դեպքում, դա կոնկրետ ինձ չի զայրացնում, որովհետև ես շատ լավ հասկանում եմ՝ ինչ ես ասում:

Ինձ (ու երևի Էննային էլ) կոնկրետ զայրացրել ա քո այ էս գրառումը (ես էլ դրանից բորբոքվեցի, մտա գրեցի, մինչև էդ սուսուփուս հետևում էի ու գիտեի, որ կոնկրետ գործի հեղինակը դու ես):


«Անցումներ»

Չեք պատկերացնի՝ քանի անգամ եմ կարդացել էս պատմվածքը, բայց էդպես էլ ոչ մի բան ասել չեմ կարող։
Անցնում եմ առաջ։
Նայի, դու էդքան պնդում էիր, որ մրցույթը բաց լինի, թատրոնից էիր խոսում, բայց հենց ինքդ այ սենց գրառում ես անում:

Իսկ կոնկրետ գործերին ընթացքում կանդրադառնամ (մենակ նրանց, որոնց մասին հեղինակների հետ դեռ չեմ խոսել):

[Ingrid]

4. Անցումներ

Նախ, կուզեի գրել, թե ինչ էի մոտս նշել՝ նախքան հեղինակի ինքնաբացահայտումը, ապա կգրեմ, թե հեղինակին հաստատապես իմանալուց ևվերընթերցելուց հետո ինչ կարծիք առաջացավ մոտս: Դե, ես հասկացա, որ Գերմանիայում բնակվող մարդ է հեղինակը, բայց քանի որ Այվին գիտեր, որ նման դեպքերում հենց իրեն ենք կասկածելու, մտածեցի, որ գուցե և ուրիշ մեկն է:
Ահա առաջին կարծիքս, որը գրել էի.
Նման պատմվածքներ գրում էին ռեալիստական ժամանակաշրջանի՝ 19-րդ դարի արտասահմանյան գրողները: Արտասահմանյան միջավայրում ապրող հայ գրողի մասին մտածելիս հիշեցի Վիլյամ Սարոյանի խոսքը. «Լեզուն, որով գրում եմ, անգլերեն է, միջավայրը, որ նկարագրում եմ, ամերիկյան է, բայց ոգին, որ ինձ մղում է գրելու, հայկական է»: Պարզ է, որ Հայաստանից դուրս բնակվող մեկն է գրել այս պատմվածքը, բայց թե ինչով այն պիտի հետաքրքրեր հայկական մրցույթին, այդպես էլ պարզ չէր, քանի որ հայերեն միայն լեզուն էր, մնացածը՝ օտար էին ու, օտար լինելով էլ, ոչ այնքան լավ ներկայացված, ապրված, որ հետաքրքրեին:
Բայց հիմա, քանզի գիտեմ, թե ով է հեղինակը, գիտեմ նաև, որ ինքը լավ էլ հայկական ոգով տարբեր պատմվածքների հեղինակ է, որտեղ ներկայացված է նաև հայի հայացքը, ու միայն մի պատմվածքի հիման վրա չի կարելի նման եզրահանգում անել (սա թող դաս լինի ինձ, որ մյուսներին ավելի համակողմանի գնահատեմ, բայց և դժվար է լինելու):
Հիմա գրեմ վերջնական կարծիքս.
Պատմվածքն ունի հստակ կառուցվածք, հեղինակը լավ է տիրապետում գրին, չնայած որ բավական նման է 19-20-րդ դարերի ռեալիստական պատմվածքներին իր ձևով, բայց և ունի արդիականության տարրեր՝ հնարավորինս կարճ նկարագրություններ, ռեալիթի շոուներին անդրադարձ:
Հիմա անդրադառնամ կերպարներին, որոնք ցանկացած ստեղծագործության մեջ շատ կարևոր են ինձ համար: Քանի որ գետնանցումներում, կամուրջների տակ ապրող մարդկանց թեման քննարկվել է նաև ռոմատիկական ու ռեալիստական ժամանակաշրջանների գործերում, ապա այս հերոսներին եթե համեմատենք նրանց հետ, տարբերությունը զգալի կլինի, քանի որ «Անցում»-ի հերոսները այլ լույսի տակ են երևում՝ անտուն ու դրանից դարդ չսարքող, այսինքն՝ նախընտրողական սկզբունքն է գործում այստեղ: Բայց, ի տարբերություն մյուս պատմվածքների հերոսների, որոնք տարբեր ժամանաշրջաններում դարձել են կոլորիտ ներկայացնող գործեր ու հիմա վերածվել դասական արժեքների՝ Վիկտոր Հյուգո՝ «Թշվառներ», Մաքսիմ Գորկի՝ «Հատակում», Չեխով՝ «Աղքատը», Ռեյ Բրեդբերի՝ «Օ'Քոննել կամուրջի աղքատը» և այլ գործեր, «Անցում»-ի հերոսները ինձ՝ որպես ընթերցողի բացարձակ անտարբեր թողեցին: Տեսե՛ք, այն մյուս ստեղծագործություններում ես սիրում, կարեկցում կամ ատում, զզվում էի նման հերոսներից, այնքան կենդանի էին նրանք, որ մոտս տարբեր զգացումներ էին առաջացնում, անգամ եթե նշածս բուռն զգացումները չլինեին էլ, ապա գոնե լիովին զգում էի նրանց ոչ միայն ներկայությունը, այլև ապրումները: «Անցում»-ում հեղինակը լավ դիտարկող է, սակայն կարծես չի մտել հերոսների մաշկի մեջ, չի զգացել, չի ապրել այն, ինչ նկարագրել է: Ճիշտ է՝ շատ դրական է, որ հեղինակը կարողացել է որսալ նման կերպարների իր շրջապատում ու տեղին ներկայացնել (չնայած իրենք բնավ հայկական իրականության, կամ գոնե իմ տեսած, լսած իրականության հետ կապ չունեն, սակայն սա ես դիտարկում եմ մի արտասահմանյան հեղինակի պատմվածք, որը ես պատահաբար կարող էի կարդալ, ինչպես անում եմ շատ այլ արտասահմանցի գրողների դեպքում), բայց ես՝ որպես ընթերցող, չազդվեցի կերպարներից, չզգացի իրենց ապրումները, նրանք ինձ անտարբեր թողեցին: Հա, գուցե դա ՝ որպես ընթերցողի միայն իմ խնդիրն է, սակայն ես էլ այստեղ հենց միայն իմ կարծիքն եմ գրում: ՃՃ
Հիմա, քանի որ գիտեմ հեղինակին, չեմ կարող ավելի չընդհանրացնել խոսքս: ԱԽր, այս հեղինակը այլ գործերում կարողացել է լավ էլ ինձ հուզող կերպարներ ստեղծել:
Ես գտա Այվիի՝ վերջին մրցույթներից մեկին ներկայացրած գործը՝ Չակ Պալանիկի ոճով, այ, դրա հերոսին/ներին ինքը բավական տակնուվրա է արել, քրքրել է, շատ հավես ոճով է գրել, ամենամանրուք բաները, որ կարող են հոգաբանական այս կամ այն կերպ ազդեցություն ունենալ, մարդը օգտագործել է: Բայց այս՝ «Անցում» պատմվածքի հերոսների մասին նույնը ասել չեմ կարող: Չնայած Պալանիկը շատ ավելի զզվեցնող է գրում, համ էլ շատ ավելի լարված վիճակում է պահում ընթերցողին, բայց այնտեղի հերոսներն ստացված էին, պետք էր աշխատել սյուժեի կամ կառուցվածքի վրա. լիովին Պալանիկ դառնալու համար պակասում էր «շունչը պահած կարդալու» վիճակ ստեղծելու հմտությունը:

[ivy]

Նայի, դու էդքան պնդում էիր, որ մրցույթը բաց լինի, թատրոնից էիր խոսում, բայց հենց ինքդ այ սենց գրառում ես անում:

Եթե բաց լիներ, մարդ կարող էր ավելի ազատ գրել:
Բայց հիմա փակ է, ու պիտի մնալ նեյտրալի մեջ:

Ու էդ ասածիս մեջ ոչ մի բառ հորինված չի:

[ivy]

Մրցույթի պայմաններում թեմայի կամ որևէ այլ բանի սահմանափակում չի եղել. գրել եմ էն, ինչ էդ պահին եղել է մտքիս մեջ ու աչքիս առաջ:
Արտահայտվելիս մնացել եմ փակ մրցույթի կանոնների մեջ:

Նորից եմ խնդրում դադարեցնել չարախոսությունը ու փակել թեման:

[Ingrid]

Այվի ջան, կներես, չարախոսություն ասելով դու իմ գրա՞ծն էլ նկատի ունեիր: Եթե այո, ապա կզարմանամ, քանի որ այնտեղ դրանից մի գրամ անգամ չկար:
Ես գրել եմ այն, ինչ զգացել եմ առաջին անգամ կարդալիս, և ապա ավելացրել այն, ինչ զգացել եմ վերընթերցելիս՝ հաստատ իմանալով նաև հեղինակին: Ու կարող եմ հաստատ ասել, որ քո ու գործերիդ նկատմամբ շատ լավ եմ տրամադրված, որովհետև ուղղակի մանկամտություն է անձնականացնել ստեղծագործությունը. իմ վերլուծության մեջ, իմ կարծիքով, որևէ կողմնակալ բան չի եղել:

[Ingrid]

Շուտով կդնեմ նաև մյուս գործերի մասին կարծիքներս: Ասեմ, որ երևում է՝ ստացված մրցույթ է: Գործերը բավական հաջող են գրված՝ համեմատած շատ այլ մրցույթների ու անգամ Հավաքածուի իմ հետևած որոշների: ԱՅնպես որ հեղինակներին ավելի դժվար մրցություն է սպասվում: Ուղղակի լավն այն է, որ պարտվողները (չնայած այս դեպքում դա շատ հարաբերական է, քանի որ հիմնականում լավ գործեր են, ճաշակին էլ ընկեր չկա) պարտվելու են լավագույն գործերին: ՃՃՃ
Շնորհավորում եմ Դավիթ, լավ մրցույթ է ստացվել:

[StrangeLittleGirl]

Անցումներ
Չկա-չկա, ես էլ գրեմ:
Տեխնիկապես ահագին լավ գրված գործ ա, շոշափում ա բավական սուր թեմա, բայց էստեղ կերպարները թղթից են, ստերեոտիպային (երևի մենակ էն տղամարդն էր մի քիչ շոշափելի): Ինչ խոսք, չեմ բացառում, որ հեղինակը հենց էդպես էլ ցանկացել ա նրանց ստեղծել: Ամեն դեպքում, դրա արդյունքում գործը չի հուզում, երբ ավարտում ես, ասում ես՝ հա, մթոմ ի՞նչ: Լավ իմանալով Ռիփին ու իրա կյանքը՝ պիտի մտածեի, որ ինքն իրեն հուզող թեմայով ա գրել, ինքը դրա մեջ ա, լավ ընկալում ա, բայց ստեղծագործությունից դա չի երևում: Էնպիսի զգացողություն ա առաջացնում, որ հեղինակը գրել ա մի միջավայրի մասին, որից հեչ տեղյակ չի (չնայած էլի եմ կրկնում, լավ գիտեմ, որ տեղյակ ա): Ու եթե կայարանի անունը չգուգլեի, չհայտնաբերեի, որ դա Մյունխենում ա, գուցե նույնիսկ հավատայի, որ Հայաստանում նստած ինչ-որ մեկն ա դա գրել:

[Ingrid]

Անցումներ
Չկա-չկա, ես էլ գրեմ:
Տեխնիկապես ահագին լավ գրված գործ ա, շոշափում ա բավական սուր թեմա, բայց էստեղ կերպարները թղթից են, ստերեոտիպային (երևի մենակ էն տղամարդն էր մի քիչ շոշափելի): Ինչ խոսք, չեմ բացառում, որ հեղինակը հենց էդպես էլ ցանկացել ա նրանց ստեղծել: Ամեն դեպքում, դրա արդյունքում գործը չի հուզում, երբ ավարտում ես, ասում ես՝ հա, մթոմ ի՞նչ: Լավ իմանալով Ռիփին ու իրա կյանքը՝ պիտի մտածեի, որ ինքն իրեն հուզող թեմայով ա գրել, ինքը դրա մեջ ա, լավ ընկալում ա, բայց ստեղծագործությունից դա չի երևում: Էնպիսի զգացողություն ա առաջացնում, որ հեղինակը գրել ա մի միջավայրի մասին, որից հեչ տեղյակ չի (չնայած էլի եմ կրկնում, լավ գիտեմ, որ տեղյակ ա): Ու եթե կայարանի անունը չգուգլեի, չհայտնաբերեի, որ դա Մյունխենում ա, գուցե նույնիսկ հավատայի, որ Հայաստանում նստած ինչ-որ մեկն ա դա գրել:
Վայ, Բյուր, հլա մի քիչ վերև նայիր, ես էլ համարյա նույն բանն եմ գրել: ՃՃՃՃ

[Ուլուանա]

3. «Թարսի բան»

Դրականը
Գրագետ էր գրված։ Պատկերավոր հատվածներ կային։ Հետաքրքիր էր նաև հիսունին մոտ տարիքի կնոջ մտքերն ու զգացողությունները ներկայացնելու գաղափարը։

Բացասականը
Շատ ջանջալ էր կարդացվում, ոչ սահուն։ Չէի հասկանում՝ որտեղ են ավարտվում պատմողի մտորումները, որտեղ են սկսվում խոսակցությունները։ Մի խոսքով՝ էս առումով կարգին շիլաշփոթ էր, առնվազն ինձ համար։ Ու չես հասկանում՝ ուր է տանում. անընդհատ թռիչքներ մի մտքից դեպի լրիվ ուրիշ միտք, ամեն ինչից մի քիչ–մի քիչ։ Մի տեսակ ոնց որ եղած ֆորատի մեջ չտեղավորվող լիքը գաղափարներ, որ հեղինակը փորձել է ամեն գնով ներառել, բայց կուռ ամբողջություն չի ստացվել։ Մտքերից ոչ մեկը կարծես բավականաչափ չի զարգանում, որ էական բան ասի։

Ի դեպ, խոսակցությունների ոճն ինձ սովետական շրջանի հայկական ֆիլմերն էր հիշեցնում։ Մի տեսակ դժվարությամբ եմ պատկերացնում մեր ժամանակներում էդպիսի խոսելաոճ։ Երևի ավելորդ պաթոս կար ինչ–որ, դրանից էր, չգիտեմ։

[Ուլուանա]

4. «Անցումներ»

Դրականը
Հմուտ, սահուն գրված գործ էր։ Շարադրանքը՝ սահուն ու ճշգրիտ, առանց որևէ ավելորդության։ Ամեն ինչը ճիշտ տեղում։ Գունեղ, համուհոտով պատկերներ, հումորն էլ տեղը։ Մի պատկերից մյուսի անցումը հետաքրքիր էր. կինո նայելու զգացողություն էր առաջացնում։ Ռիալիթի շոուների ծաղրը լավն էր։

Բացասականը
Ինչ–որ բան խանգարում է, որ ավարտուն, լավ գործ համարեմ։ Մի տեսակ համոզիչ չէր որպես իրականություն։ Հաշվի առնելով, որ նկարագրվածն առանց էդ էլ շատերի համար անծանոթ իրականություն է, երևի լավ կլիներ՝ կերպարների վրա մի քիչ ավելի շատ zoom արվեր, որ իրական երևային։ Էսպես ոնց որ ուղղակի հետաքրքիր ու սիրուն արված նկարներ են, եռաչափի չեն ձգում։ Հերոսների նկատմամբ վերաբերմունք առանձնապես չի առաջանում։ Բարբարան, օրինակ, ինձ համար լրիվ մուլտիկային կերպար էր՝ իրականության հետ ոչ մի կերպ չկապվող։ Մենակ Մուֆասան էր ինչ–որ չափով շոշափելի ու համակրանք ներշնչող, բայց նույնիսկ իր մասին կնախընտրեի մի քիչ ավելին իմանալ։

Վերջաբանի հետ կապված մի քիչ անորոշության մեջ եմ։ Մի կողմից մտածում եմ, որ կարող էր ավելի հետաքրքիր մի բան լինել, թեկուզև կարճ, անսպասելի։ Մյուս կողմից՝ գուցե նպատակն ընդամենը ցույց տալն էր, որ Մուֆասան, թեև անտուն թափառական է, բայց իրականում ո՛չ անօրինական ներգաղթած է, ո՛չ էլ որևէ մեկից ինչ–որ օգնություն ակնկալող։ Բայց քանի որ նրա ակնկալիքների բացակայության մասին ակնարկ արվել էր պատմվածքի հենց ամենասկզբում, ինձ թվում է՝ արժեր, որ վերջաբանը մի քիչ ավելի շատ բան ավելացներ արդեն եղածին։

[Ingrid]

3. «Թարսի բան»

Դրականը
Գրագետ էր գրված։ Պատկերավոր հատվածներ կային։ Հետաքրքիր էր նաև հիսունին մոտ տարիքի կնոջ մտքերն ու զգացողությունները ներկայացնելու գաղափարը։

Բացասականը
Շատ ջանջալ էր կարդացվում, ոչ սահուն։ Չէի հասկանում՝ որտեղ են ավարտվում պատմողի մտորումները, որտեղ են սկսվում խոսակցությունները։ Մի խոսքով՝ էս առումով կարգին շիլաշփոթ էր, առնվազն ինձ համար։ Ու չես հասկանում՝ ուր է տանում. անընդհատ թռիչքներ մի մտքից դեպի լրիվ ուրիշ միտք, ամեն ինչից մի քիչ–մի քիչ։ Մի տեսակ ոնց որ եղած ֆորատի մեջ չտեղավորվող լիքը գաղափարներ, որ հեղինակը փորձել է ամեն գնով ներառել, բայց կուռ ամբողջություն չի ստացվել։ Մտքերից ոչ մեկը կարծես բավականաչափ չի զարգանում, որ էական բան ասի։

Ի դեպ, խոսակցությունների ոճն ինձ սովետական շրջանի հայկական ֆիլմերն էր հիշեցնում։ Մի տեսակ դժվարությամբ եմ պատկերացնում մեր ժամանակներում էդպիսի խոսելաոճ։ Երևի ավելորդ պաթոս կար ինչ–որ, դրանից էր, չգիտեմ։
Անուլ ջան, հասկանում եմ, որ որպես մրցույթի գործ, պետք չէր ուղարկել նման՝ ուշադրություն պահանջող պատմվածք, բայց և ընդունում եմ, որ կային մշակելու տեղեր, ինչը և արդեն արել եմ:
Եթե դեմ չեք լինի, ես կարող եմ նոր՝ մշակված, բավական կրճատ տարբերակն այստեղ դնել՝ որպես մեկնաբանություն, կամ եթե խնդրեմ, որ մոդերատորն անի (քանի որ իմ այդ պատմվածքն սկզբից էլ դուրս եկավ մրցութային կարգից իմ խնդրանքով), դուք կարդաք նոր տարբերակը:

[Ingrid]

5. ՎԱԶՔ

Է-ով գրել, թե՞ ա-ով. Հեղինակը լիովին չի կողմնորոշվել, օրինակ՝ նույն նախադասության մեջ գրել է «էդ» և «այդքան» բառերը: Կամ՝ «էդ, էդքան», կամ՝ «այդ, այդքան»:
Նախ՝ վերնագիրը այնքան էլ չէր համապատասխանում իմաստին: Կար որոշ իմաստով վազք, բայց մի՞թե դա էր հիմնականը:
Կրկին փորձ է արվել ստեղծելու հոգեբանական պատմվածք: Կան նուրբ պահերի նկարագրություններ, հեղինակն ստիպում է հավատալ իր գրածին: Սակայն խոհերի նկարագրությունների մեջ պրիմիտիվություն կամ գոնե շատ պարզեցում կա:Ոչ թե զգացումներն են պարզ, այլ դրանց ներկայացնելու ձևը: Ճիշտ է՝ թեման նոր չէ, բայց ինքը մի ահագին բարդ աշխարհ է: Այդ ամենի միջով հեշտ չէ անցնելը: «Վազք»-ի հեղինակն էլ գիտի այդ մասին, ինքը հենց էլ ուզել է ցույց տալ հոգեվիճակի փոփոխությունները. դա արել է ակնարկների, հիշողությունների միջոցով: Բայց ոչ այնքան պրոֆեսիոնալ, որ պատմվածքը ձեռք բերի արժանի արժեքը: Եթե այս հեղինակը նոր է սկսել հոգեբանական պատմվածքներ գրել, հասկանալի է, վատ չի ստացվել, իսկ եթե արդեն այդ ոլորտում փորձ ունի, ապա այս մեկը գրելու համար պետք էր ավելի շատ պատրաստվել, ներքին հակասությունների բարդագույն կծիկը հնարավորինս պրոֆեսինալ ներկայացնելու համար

[Ingrid]

4. «Անցումներ»

Դրականը
Հմուտ, սահուն գրված գործ էր։ Շարադրանքը՝ սահուն ու ճշգրիտ, առանց որևէ ավելորդության։ Ամեն ինչը ճիշտ տեղում։ Գունեղ, համուհոտով պատկերներ, հումորն էլ տեղը։ Մի պատկերից մյուսի անցումը հետաքրքիր էր. կինո նայելու զգացողություն էր առաջացնում։ Ռիալիթի շոուների ծաղրը լավն էր։

Բացասականը
Ինչ–որ բան խանգարում է, որ ավարտուն, լավ գործ համարեմ։ Մի տեսակ համոզիչ չէր որպես իրականություն։ Հաշվի առնելով, որ նկարագրվածն առանց էդ էլ շատերի համար անծանոթ իրականություն է, երևի լավ կլիներ՝ կերպարների վրա մի քիչ ավելի շատ zoom արվեր, որ իրական երևային։ Էսպես ոնց որ ուղղակի հետաքրքիր ու սիրուն արված նկարներ են, եռաչափի չեն ձգում։ Հերոսների նկատմամբ վերաբերմունք առանձնապես չի առաջանում։ Բարբարան, օրինակ, ինձ համար լրիվ մուլտիկային կերպար էր՝ իրականության հետ ոչ մի կերպ չկապվող։ Մենակ Մուֆասան էր ինչ–որ չափով շոշափելի ու համակրանք ներշնչող, բայց նույնիսկ իր մասին կնախընտրեի մի քիչ ավելին իմանալ։

Վերջաբանի հետ կապված մի քիչ անորոշության մեջ եմ։ Մի կողմից մտածում եմ, որ կարող էր ավելի հետաքրքիր մի բան լինել, թեկուզև կարճ, անսպասելի։ Մյուս կողմից՝ գուցե նպատակն ընդամենը ցույց տալն էր, որ Մուֆասան, թեև անտուն թափառական է, բայց իրականում ո՛չ անօրինական ներգաղթած է, ո՛չ էլ որևէ մեկից ինչ–որ օգնություն ակնկալող։ Բայց քանի որ նրա ակնկալիքների բացակայության մասին ակնարկ արվել էր պատմվածքի հենց ամենասկզբում, ինձ թվում է՝ արժեր, որ վերջաբանը մի քիչ ավելի շատ բան ավելացներ արդեն եղածին։

Կներեք, էստեղ պատահաբար եմ շնորհակալություն դրել, ուզւոմ էի վերևի՝ իմ գործի մասին Ուլուանայի ասածին շնորհակալությւոն դնել, ստացվեց, որ սրան դրեցի:

[Դավիթ]

Դե որ որոշել եք էսպիսի մեթոդներով շարժվել, չնայած`Բյուրի մեղավորություններ, որ Այվին ինքնաբացահայտվեց, ես մրցույթը բացում եմ և հեղինակներրի անունները հրապարակում:

[Ingrid]

Դե որ որոշել եք էսպիսի մեթոդներով շարժվել, չնայած`Բյուրի մեղավորություններ, որ Այվին ինքնաբացահայտվեց, ես մրցույթը բացում եմ և հեղինակներրի անունները հրապարակում:
Բայց նման բան անելու համար նորից պիտի քվեարկություն լինի, թե չէ պարզ չէ, միգուցե մյուս հեղինակները նման պայմաններին համաձայն չեն:

[Դավիթ]

Բայց նման բան անելու համար նորից պիտի քվեարկություն լինի, թե չէ պարզ չէ, միգուցե մյուս հեղինակները նման պայմաններին համաձայն չեն:

Tough love, լավ գործը կգնահատվի:

[Ingrid]

6. <ՍԿԱԼՊ>

Շատ լավ համեմատություններ կան պատմվածքում, սակայն երբեմն մի նախադասության կամ իրար հաջորդող նախադասություններում դրանց առատությունը խանգարում են պատմվածքի սահուն ընթացքին:
Սկայպի դերն իրականում ժամանակակից աշխարհում այնքան է մեծացել, որ թե հարսանիք են անում, թե թաղում: Բայց էն շարունակությունը մի տեսակ մանրացնում էր եղածը, ասվածն արդեն բավական էր, պետք չէր շարունակել: <Հրանուշը ստիպված եղավ սենյակում անիմաստ պտտվել` ձևացնելով, թե ամուսնու մեծադիր նկարին է ուզում մոտիկից նայել, խոսել նրա կենդանի հայցքի հետ>: Այս տողից հետո ամեն ինչ ավելի քան պարզ էր, շարունակությունը, ճիշտ է, ավելացնում է ողբերգականի երգիծական մասը, բայց և շատ է մանրացնում, ինչն, իմ կարծիքով, ավելորդ էր:

[Ingrid]

Դե, դուք գիտեք:

[Ingrid]

Tough love, լավ գործը կգնահատվի:
Դե, դուք գիտեք:

[Ingrid]

7. Ոստիկանը

Սյուժեն հետաքրքիր էր, սակայն խիտ էր գրված: Գրելաոճի վրա ավելի մեծ աշխատանքի կարիք էր զգացվում: Ծանր էր կարդացվում:

[Դավիթ]

Դե, դուք գիտեք:


Դու էլ ես բացահայտված:

[Ingrid]

Դու էլ ես բացահայտված:
Դավիթ, չհասկացա, թե ինչը նկատի ունես:

[Դավիթ]

Դավիթ, չհասկացա, թե ինչը նկատի ունես:

Նկատի ունեմ, որ բոլորը գիտեն, թե որ գործն ես գրել: