Դիտել ողջ տարբերակը : Արձակ. Ռոջեր Ժելյազնի, «Այստեղ վիշապներ են ապրում»
Rhayader
15.02.2011, 14:51
ՌՈՋԵՐ ԺԵԼՅԱԶՆԻ
Այստեղ վիշապներ են ապրում
Բ. Պողոսյանի թարգմանությամբ
ԳԼՈՒԽ I
Շատ-շատ վաղուց մի թագավոր էր ապրում, որը թագավորում էր մի շատ փոքր թագավորությունում: Իրոք, նրա թագավորությունն այնքան փոքր էր, որ շատ մարդիկ անգամ չգիտեին, որ այն գոյություն ունի: Թագավորն, ինչևէ, կարծում էր, որ իր թագավորությունը բավականաչափ մեծ է թագավորության համար: Դրա պատճառն այն էր, որ տեղանքը շրջապատված էր դժվարանցանելի լեռներով: Այդ լեռների պատճառով ճանապարհորդները թագավորությունով անցնելուն նախընտրում էին շրջանցել այն: Ու չափազանց քիչ մարդիկ էին երբևէ լքում թագավորությունը, որ վերադառնային ու պատմեին ուրիշ երկրների մասին: Մարդիկ շատ էին վախենում դա անել: Նրանք վախենում էին վիշապներից:
Հաշվի առեք՝ նրանք երբեք վիշապներ չէին տեսել, բայց վախենում էին նրանցից: Պատճառն այն էր, որ, թագավորության բոլոր քարտեզներից դատելով, նրանք շրջապատված էին վիշապներով. այստեղ վիշապներ են, այնտեղ վիշապներ են, ամենուրեք վիշապներ են, ու այդ ամենը՝ պարոն Գիբբերլինգի պատճառով:
Պարոն Գիբբերլինգն Արքայական Քարտեզագիր էր (այսինքն՝ նա պաշտոնական քարտեզներ պատրաստողն էր): Պարոն Գիբբերլինգն Արքայական Քարտեզագիր էր, քանի որ նրա հայրն ու պապը նույնպես Արքայական Քարտեզագիրներ էին: Պարոն Գիբբերլինգն իր մասնագիտությունը սովորել էր իր հորից, որն էլ իր հերթին այն իր հորից էր սովորել: Քանի որ մարդիկ այնքան էլ հաճախ չէին այցելում թագավորությունն, ու թագավորի հպատակներն էլ հազվադեպ էին անցնում լեռները, Արքայական Քարտեզագրի համար դժվար էր իմանալ, թե ինչ պատկերել քարտեզների վրա՝ թագավորությունից դուրս ընկած տարածքները ներկայացնելու համար: Այսպիսով, ինչպես նա սովորել էր իր հորից (որն էլ իր հերթին դա իր հորից էր սովորել), երբ նա չգիտեր, թե ինչ պատկերի որևէ կոնկրետ վայրի համար, պարոն Գիբբերլինգը վերցնում էր իր փետուրն ու լայն շարժումով (ու գեղեցիկ տառերով) գրում.
«ԱՅՍՏԵՂ ՎԻՇԱՊՆԵՐ ԵՆ ԱՊՐՈՒՄ»
Հետո նա ժպտում էր, քանի որ նոր տարածքն էր բացատրել: Իհարկե, քանի որ նա իրականում չգիտեր, թե ինչ է լեռների հետևում ցանկացած ուղղությամբ, շուտով այնպես ստացվեց, որ ամբողջ աշխարհում վիշապներ էին վխտում (նա իր գրածի տակ կրակ շնչող, մռնչացող ու թևերը թափահարող վիշապների փոքրիկ նկարներ էր պատկերում, ինչն, իհարկե, չէր նպաստում զբոսաշրջությանը):
Ահա թե ինչու էին բոլորը վախենում վիշապներից, որոնց երբեք չէին տեսել: Եթե քո հայրիկը պատրաստվեր մեքենան բենզալցակայան քշել, ճանապարհային քարտեզով նայեր, ու այնեղ գրված լիներ՝ «ԱՅՍՏԵՂ ՎԻՇԱՊՆԵՐ ԵՆ ԱՊՐՈՒՄ», ու պարոն Գիբբերլինգի նկարածների նման փոքրիկ նկար լիներ, հայրիկդ ուրիշ ճանապարհ կընտրեր: Այսպիսով, քանի որ թագավորության բոլոր քարտեզներն ամենուրեք կրակ շնչող չար վիշապներ էին ցույց տալիս, թագավորության բոլոր բնակիչները մնում էին տանը, քանի որ ուրիշ ճանապարհներ պարզապես չկային:
Rhayader
15.02.2011, 14:53
ԳԼՈՒԽ II
Բայց հետո, օրերից մի օր, թագավորի դուստրն՝ արքայադուստրը, պետք է նշեր իր ծննդյան օրն, ու թագավորը ցանկանում էր այն յուրահատուկ ձևով նշել:
«Ես հրավառությու՛ն եմ ցանկանում»,- ասաց նա:
«Այո, տիրակալ: Լավ գաղափար է»,- ասաց առաջին խորհրդականը:
«Այո, իսկապե՛ս, տիրակա՛լ: Շա՛տ լավ գաղափար է»,- ասաց երկրորդ խորհրդականը:
«Օ, այո՛, մեծն տիրակալ: Շատ, շատ լավ գաղափար է»,- ասաց երրորդ խորհրդականը:
«Հմմ, իսկ որտեղի՞ց գտնենք հրավառություններ, տիրակալ»,- հարցրեց չորրորդ խորհրդականը, որին պալատում երբեք էլ առանձնապես չէին սիրել (բայց քանի որ նրա այրի մորաքույրը թագուհու մտերիմներից էր, թագավորը նրան պահում էր այդ պաշտոնում՝ չնայած անհարմար հարցեր տալու սովորությանը):
«Մարդն, ով հրավառություններ էր պատրաստում, մոտ տաս տարի առաջ մահացել է»,- բացատրեց նա,- «ու ոչ ոքի չի սովորեցրել իր արհեստը: Ահա թե ինչու վերջին տարիներին հրավառություններ չեն եղել»:
«Մենք պարզապես պետք է դրանք ձեռք բերենք»,- ասաց թագավորը,- «քանի որ ես այդպես եմ ցանկանում»:
«Այո»,- ասաց առաջին խորհրդականը:
«Մենք պարզապես պետք է դրանք ձեռք բերենք»,- ասաց երկրորդը:
«Քանի որ արքան այդպես է ցանկանում»,- ասաց երրորդը:
«Ինչպե՞ս»,- հարցրեց չորրորդը:
«Մենք կարող էինք, դե, բերելել դրանք»,- ասաց առաջինը:
«Այո, բերել դրանք»,- ասաց երկրորդը:
«Բերել դրանք, այո»,- ասաց երրորդը:
«Որտեղի՞ց»,- հարցրեց չորրորդը:
«Դե, մենք կարող էինք բերել դրանք այնտեղից... հմմ»:
«Այո, մենք կարող էինք դրանք բերել Հմմից»,- համաձայնեց երկրորդը:
«Ես միայն «հմմ» ասացի, ոչ թե տեղի անուն»,- ասաց առաջինը:
«Օհ, ներողություն, ես կարծեցի, թե դուք Մմ գետի վրայի Հմմ քաղաքի մասին եք խոսում: Հիմա որ մտածում եմ՝ այն չափազանց հեռու է»:
«Եկեք քարտեզ վերցնենք ու նայենք»,- ասաց երրորդը:
«Գերազանց գաղափար է»,- ասաց երրորդը,- «քարտեզ վերցնենք ու նայենք»:
Այդպես էլ արեցին: Նրանք հավաքվեցին քարտեզի շուրջ ու սկսեցին այն ուսումնասիրել:
«Արևելքում վիշապնե են»,- ասաց առաջինը:
«... Ու արևմուտքում էլ են վիշապներ»,- ասաց երկրորդը:
«... Ու հյուսիսում էլ են վիշապներ»,- ասաց երրորդը:
«... Ու հարավում էլ են վիշապներ»,- ասաց չորրորդը:-«Ստացվում է՝ մենք շրջապատված ենք վիշապներով: Փաստորեն, քարտեզի վրա միայն մեր թագավորությունն է ու վիշապներ: Հետևաբար՝ մենք չենք կարող հրավառություններ բերել»:
«Կարծես թե դա է հետևում...»- ասաց առաջինը:
«Բայց թագավորը հրավառություններ է ցանկանում»,- ասաց երկրորդը:
«Բայց որտեղի՞ց գտնենք դրանք»,- հարցրեց երրորդը:
Հետո առաջին խորհրդականի մոտ գաղափար ծագեց:
«Ի վերջո, ի՞նչ է վիշապը»,- հարցրեց նա:
«Օ, մե՛ծ»,- ասաց երկրորդը:
«... Ու չար»,- ասաց երրորդը:
«... Ու տգեղ, թեփուկապատ, կրակ շնչող»,- ավարտեց չորրորդը:- «Քարտեզի վրա նկար կա՝ շատ նկարներ, փաստորեն»:
«Դե»,- ասաց առաջինը,- «վիշապները կրակներ են փչում, այդպես չէ՞: Հռոմեական մոմերի, վեզուվյան հրացայտերի, հրանոթ-ճայթուցիկների, գալարափայլերի, կապույտ հրեշտակների ու նորմանդական կրակների նման»:
«Ես միշտ այդպես եմ լսել»,- ասաց երկրորդը:
«Այո, հենց այդպես»,- ասաց երրորդը:
«Ե՞րբ է ձեզանից որևէ մեկը վերջին անգամ վիշապ տեսել»,- հարցրեց չորրորդը:
«Դե...»,- ասաց առաջինը:
«Ահ»,- ասաց երկրորդը:
«Էհ»,- ասաց երրորդը:
«Ինձ պարզապես հետաքրքիր էր»,- ասաց չորրորդը:- «Ես ինքս ոչ մի հատ չեմ տեսել»:
«Դե, դու: Դա դեռ ոչ մի բան չի ապացուցում»,- ասաց առաջինը:
«Ուրեմն, լսեք. եթե մենք չենք կարող հրավառություններ բերել, ի՞նչ կարծիքի եք նույն նպատակով վիշապ բերելու մասին: Կրակ, գունավոր լույեր, նման բաներ»:
«Ցնցող գաղափար է»,- ասաց երկրորդը:- «Վիշա՛պ բերել»:
«Շնորհավորում եմ»,- ասաց երրորդը:- «Փայլուն գաղափար է: Վիշապներն ամենուրեք են, մինչդեռ հրավառությունները՝ ոչ»:
«Այո»,- ասաց չորրորդը:- «Ես շատ կցանկանայի տեսնել, թե ինչպես եք դուք վիշապ բերում»:
«Ես հենց հիմա կառաջարկեմ թագավորին»,- ասաց առաջին խորհրդականը: Նա գնաց ու դա առաջարկեց թագավորին:
«Աստված իմ, այո՛»,- ասաց թագավորը:- «Հիանալի կլինի արքայադստեր ծննդյան օրվա տոնակատարությանը վիշապ բերել: Ինչու՞ իմ մտքով չանցավ»:
«Ահա թե ինչի համար են խորհրդականներն»,- ասաց առաջին խորհրդականը:
«Միանգամից մարդ ուղարկեք վիշապի հետևից»,- հրամայեց թագավորը,- «միջին չափսի, գունավոր կրակներով»:
«Շատ լավ, տիրակալ»,- ասաց առաջին խորհրդականը:
«Մարդ ուղարկեք վիշապի հետևից»,- ասաց նա երկրորդին:
«Մարդ ուղարկեք վիշապի հետևից»,- երկրորդն ասաց երրորդին:
«Մարդ ուղարկեք վիշապի հետևից»,- երրորդ խորհրդականն ասաց չորրորդին:
«Ու՞մ ուղարկեմ, ու որտե՞ղ»,- հարցրեց չորրորդը:
«Դա քո խնդիրն է»,- ասաց երրորդը:- «Ես միայն հրամաններն եմ փոխանցում»:
«Բայց ախր ոչ մեկը չկա, ում ես կարող եմ դրանք փոխանցել»,- ասաց չորրորդը:
«Ուրեմն ինքդ արա»,- ասաց երրորդը:
«Ապուշությու՛ն է»,- ասաց չորրորդը, որի անունը, հանգամանքների բերումով, Ուիլլիամ էր:
«Թագավորի հրամանն է»,- ասաց երրորդը:- «Քո գործը ենթարկվելն է, ոչ թե հարցեր տալը»:
«Շատ լավ»,- ասաց Ուիլլիամը, հոգոց քաշելով:- «Ես կփորձեմ: Բայց, ամեն դեպքում, ես կարծում եմ, որ սա ապուշություն է»:
«Սա թագավորի հրամանն է: Գնա՛, վիշա՛պ բեր»:
Ու նրանք ծիծաղեցին՝ նայելով, թե ինչպես է չորրորդ խորհրդականը գնում միջին չափսերի ու գունավոր կրակներով վիշափ փնտրելու:
«Մտածում եմ»,- մտածում էր Ուիլլիամը,- «ո՞վ կարող է իմ համար վիշապ բռնել: Ասպե՛տը: Իհա՛րկե: Ես ասպետ կուղարկեմ: Նրանք պետք է, որ սովոր լինեն նման քաջ, արի ու համարձակ բաներ անելուն»:
Rhayader
15.02.2011, 14:57
Մնացածը՝ հետո)))
Կարդացի, լավն էր: Ստեղծագործությունն էլ, թարգմանությունն էլ: Մի հարց միայն: Առաջին մասի փոքրիկ հատվածում չափից ավելի հաճախ է օգտագործվում թագավոր, թագավորություն.... , որն ըստ իս պակաս բարեհունչ է դարձնում ստեղծագործությունը: Կուզենակի իմանալ, բնագրում է այդպես, թե թարգմանության արդյունքում է այսպես ստացվել: Ընդհանրապես, գրականության մեջ ինչպես է ընդունվում նույն բառի հաճախ կրկնությունը փոքրիկ հատվածներում: Վերջերս կարդում էի Ռոմեն Ռոլան և հատկապես այն բանից էի հիացած, որ մնալով պերճախոս, ոչ մի բառ երկրորդ անգամ չէր կրկնվում: Նկատի ունեմ նույն մտքի մեջ կամ փոքր հատվածում:
Կարդացի, լավն էր: Ստեղծագործությունն էլ, թարգմանությունն էլ: Մի հարց միայն: Առաջին մասի փոքրիկ հատվածում չափից ավելի հաճախ է օգտագործվում թագավոր, թագավորություն.... , որն ըստ իս պակաս բարեհունչ է դարձնում ստեղծագործությունը:
Ճիշտ ա!! Ինձ թվում է` պատմվածքի հերոսների, մանավանդ՝ թագավորի, առաջին խորհրդականի, երկրորդ խորհրդականի և երրորդ խորհրդականի անալիտիկ մտածելակերպի, խիստ տրամաբանական, հասարակ մահկանացուներիս համար դժվարընկալելի, բարդ, բայց և օբյեկտիվ իրականությունից բխող և գիտականորեն բոլոր հնարավոր միջոցներով հիմնավորված եզրահանգումների հետ ավելի քան համահունչ կլիներ շեքսպիրյան ճոխ և փթիթ բառապաշարը!!!
Հ.գ. Ինձ նաև թվում է, որ արժի 2-րդ մասն էլ կարդալ: Էնտեղ ամբողջական նախադասություններ են կրկնվում իրար հետևից: Մեկը կա՝ նույնիսկ 3 անգամ:
Ճիշտ ա!! Ինձ թվում է` պատմվածքի հերոսների, մանավանդ՝ թագավորի, առաջին խորհրդականի, երկրորդ խորհրդականի և երրորդ խորհրդականի անալիտիկ մտածելակերպի, խիստ տրամաբանական, հասարակ մահկանացուներիս համար դժվարընկալելի, բարդ, բայց և օբյեկտիվ իրականությունից բխող և գիտականորեն բոլոր հնարավոր միջոցներով հիմնավորված եզրահանգումների հետ ավելի քան համահունչ կլիներ շեքսպիրյան ճոխ և փթիթ բառապաշարը!!!
Հ.գ. Ինձ նաև թվում է, որ արժի 2-րդ մասն էլ կարդալ: Էնտեղ ամբողջական նախադասություններ են կրկնվում իրար հետևից: Մեկը կա՝ նույնիսկ 3 անգամ:
Երկրորդ մասի կրկնություններն ինձ անբարեհունչ չեն թվում: :)
Կարծում եմ խորհրդականների խոսակցությունները հարմար են ստեղծագործությանը: Հեքիաթ է ի վերջո: :)
Երկրորդ մասի կրկնություններն ինձ անբարեհունչ չեն թվում: :)
Կարծում եմ խորհրդականների խոսակցությունները հարմար են ստեղծագործությանը: Հեքիաթ է ի վերջո: :)
Բա ինչի՞ էդ նույն տրամաբանությունը չի տարածվում առաջին մասի վրա:
Բա ինչի՞ էդ նույն տրամաբանությունը չի տարածվում առաջին մասի վրա:
Եթե կրկնությունը գալիս է ստեղծագործության էությունից և բնույթից, ինչպես նաև հեղինակի մտահաղացումից, որը նա ցանկանում է ընթերցողին հասցնել կրկնության, ասել է թե շեշտադրման միջոցով, ապա այն անբարեհունչ չէ, ավելին, կարող է իր մեջ ոչ քիչ չափով հմայք և միտք պարունակել: Իսկ երբ հեղինակը չի կարողանում ինչպես հարկն է շարադրել միտքը և անընդհատ կրկնում է մի բառը, որը չի կարող փոխարինել մեկ ուրիշով կամ վատ է ձևակերպել միտքը և այդ պատճառով ստիպված է անընդհատ կրկնել նույն բառը, այստեղ խոսք է գնում վարպետության պակասի մասին:
Ռոջեր Ժելյազնին վարպետ գրող է և խոսելով կրկնությունների մասին չեմ մատնանշում դրանք որպես տհաճորեն դուրս ցցված տեղեր: Խոսքը փոքրիկ դիտողության մասին է, որին, կարծում եմ, թարգմանիչը բավարար բացատրություն կտա:
Եթե կրկնությունը գալիս է ստեղծագործության էությունից և բնույթից, ինչպես նաև հեղինակի մտահաղացումից, որը նա ցանկանում է ընթերցողին հասցնել կրկնության, ասել է թե շեշտադրման միջոցով, ապա այն անբարեհունչ չէ, ավելին, կարող է իր մեջ ոչ քիչ չափով հմայք և միտք պարունակել: Իսկ երբ հեղինակը չի կարողանում ինչպես հարկն է շարադրել միտքը և անընդհատ կրկնում է մի բառը, որը չի կարող փոխարինել մեկ ուրիշով կամ վատ է ձևակերպել միտքը և այդ պատճառով ստիպված է անընդհատ կրկնել նույն բառը, այստեղ խոսք է գնում վարպետության պակասի մասին:
Ռոջեր Ժելյազնին վարպետ գրող է և խոսելով կրկնությունների մասին չեմ մատնանշում դրանք որպես տհաճորեն դուրս ցցված տեղեր: Խոսքը փոքրիկ դիտողության մասին է, որին, կարծում եմ, թարգմանիչը բավարար բացատրություն կտա:
Առաջին մասի փոքրիկ հատվածում չափից ավելի հաճախ է օգտագործվում թագավոր, թագավորություն.... , որն ըստ իս պակաս բարեհունչ է դարձնում ստեղծագործությունը:
Հա, կասկած անգամ չկա, որ «թագավորություն» բառը կրկնվում է բառապաշարի սղության պատճառով: Պետք է նկատել նաև, որ սարսափելի վատ ձևակերպված նախադասություն է.
Շատ-շատ վաղուց մի թագավոր էր ապրում, որը թագավորում էր մի շատ փոքր թագավորությունում:
Հենց առաջին նախադասությամբ մարդը տրամադրում ա ստեղծագործության ընդհանուր ոճին: Հաստատ գտել ես Ժելյազնիին ընդամենը փոքրիկ դիտողություն անելու տեղ::D
Հա, կասկած անգամ չկա, որ «թագավորություն» բառը կրկնվում է բառապաշարի սղության պատճառով: Պետք է նկատել նաև, որ սարսափելի վատ ձևակերպված նախադասություն է.
Կարելի է ընդամենը թագավորել բառը փոխել իշխելով, եթե բնագիրը թույլ է տալիս:
Շատ-շատ վաղուց մի թագավոր էր ապրում, որն իշխում էր մի շատ փոքր թագավորությունում:
Կարելի է ընդամենը թագավորել բառը փոխել իշխելով, եթե բնագիրը թույլ է տալիս:
Վայ, բայց ինչի՞ է: O_O Շատ համով ա ու տեղին ա հենց «թագավորել» բառը: Լինում ա մի թագավոր: Թագավորները սովորաբար ի՞նչ են անում: Թագավորում են: Որտե՞ղ են թագավորում: Իրենց թագավորությունում: Ինչու՞ պետք ա փոխարինել ինչ-որ ուրիշ բառով, եթե թագավորն անում ա էն, ինչ պետք ա անի՝ թագավորում ա իր թագավորությունում: Թող իշխանները գնան իշխեն իրենց իշխանություններում:
Էս նույն հասարակ տրամաբանությունը պատմվածքի ողջ կմախքն ա՝ հա՛մ սյուժեի, հա՛մ լեզվի առումով:
«Մենք պարզապես պետք է դրանք ձեռք բերենք»,- ասաց երկրորդը:
«Քանի որ արքան այդպես է ցանկանում»,- ասաց երրորդը:
«Ինչպե՞ս»,- հարցրեց չորրորդը:
«Մենք կարող էինք, դե, բերելել դրանք»,- ասաց առաջինը:
«Այո, բերել դրանք»,- ասաց երկրորդը:
«Բերել դրանք, այո»,- ասաց երրորդը:
«Որտեղի՞ց»,- հարցրեց չորրորդը:
«Դե, մենք կարող էինք բերել դրանք այնտեղից... հմմ»:
Վայ, բայց ինչի՞ է: O_O Շատ համով ա ու տեղին ա հենց «թագավորել» բառը: Լինում ա մի թագավոր: Թագավորները սովորաբար ի՞նչ են անում: Թագավորում են: Որտե՞ղ են թագավորում: Իրենց թագավորությունում: Ինչու՞ պետք ա փոխարինել ինչ-որ ուրիշ բառով, եթե թագավորն անում ա էն, ինչ պետք ա անի՝ թագավորում ա իր թագավորությունում: Թող իշխանները գնան իշխեն իրենց իշխանություններում:
Ես բնագրին ծանոթ չեմ, չեմ կարող պնդել, բայց թագավորները սովորաբար իշխում են, տիրում են, թագավորում են, սրանք հոմանիշներ են:
Ժուկով-ժամանակով Հնդկաստանի Բենարես քաղաքում տիրելիս է լինում Ուքանա թագավորը:
Հաջորդ օրինակդ իմ ասածի հետ ոչ մի տրամաբանական կապ չուներ, որովհետև ես պարզապես հոմանիշի ճիշտ ընտրության մասին էի խոսում, ու հատուկ նշել էի «եթե բնագիրը թույլ է տալիս», ինչից, Վելվետ ջան, կարելի էր ենթադրել, որ բնագրին ծանոթ չեմ և դա այն դեպքի համար եմ ասում, եթե «թագավորել» բառի ընտրությունը տվյալ դեպքում ոճական նշանակություն չունի:
Իշխանների իշխելու մասին օրինակդ էլ տեղին չէ, որովհետև թագավորելը իշխելու մասնավոր դեպք է, իսկ իշխելը ընդհանուր կիրառություն ունի՝ ներառելով թագավորելը:
Ռայադերին շնորհակալություն եմ հայտնում նորանոր թարգմանությունների համար. բնականաբար ոճական մանր-մունր, բայց ահագին շատ անհարթություններ կային, ինչը բացատրվում է իր ռուսական կրթությամբ, մի թեթև խմբագրման կարիք ունի, դա լրիվ նորմալ է, ու բնավ թերություն չէ, նույնիսկ հայկական կրթություն ունեցող թարգմանիչների ու գրողների գործերն են խմբագրման կարիք ունենում: Էլ չեմ ուզում ասել, որ կաևորը ոճի ընկալում կա և այլն, որովհետև թարգմանիչը կարծեմ համետներից չէ ու խրախուսական խոսքերի կարիք առանձնապես չի զգում:
Վելվետ Բրայդին
Գուցե առաջին նախադասությունը կարելի էր ավելի լավ ձևակերպել, սակայն ընդհանուր առմամբ համաձայն չեմ քեզ հետ: Պետք է կրկնեմ, որ պալատականների երկխոսությունները վատ չեն և գալիս են ստեղծագործության բնույթից: ;)
Ես բնագրին ծանոթ չեմ, չեմ կարող պնդել, բայց թագավորները սովորաբար իշխում են, տիրում են, թագավորում են, սրանք հոմանիշներ են:
Հաջորդ օրինակդ իմ ասածի հետ ոչ մի տրամաբանական կապ չուներ, որովհետև ես պարզապես հոմանիշի ճիշտ ընտրության մասին էի խոսում, ու հատուկ նշել էի «եթե բնագիրը թույլ է տալիս», ինչից, Վելվետ ջան, կարելի էր ենթադրել, որ բնագրին ծանոթ չեմ և դա այն դեպքի համար եմ ասում, եթե «թագավորել» բառի ընտրությունը տվյալ դեպքում ոճական նշանակություն չունի:
Իշխանների իշխելու մասին օրինակդ էլ տեղին չէ, որովհետև թագավորելը իշխելու մասնավոր դեպք է, իսկ իշխելը ընդհանուր կիրառություն ունի՝ ներառելով թագավորելը:
Ռայադերին շնորհակալություն եմ հայտնում նորանոր թարգմանությունների համար. բնականաբար ոճական մանր-մունր, բայց ահագին շատ անհարթություններ կային, ինչը բացատրվում է իր ռուսական կրթությամբ, մի թեթև խմբագրման կարիք ունի, դա լրիվ նորմալ է, ու բնավ թերություն չէ, նույնիսկ հայկական կրթություն ունեցող թարգմանիչների ու գրողների գործերն են խմբագրման կարիք ունենում: Էլ չեմ ուզում ասել, որ կաևորը ոճի ընկալում կա և այլն, որովհետև թարգմանիչը կարծեմ համետներից չէ ու խրախուսական խոսքերի կարիք առանձնապես չի զգում:
Ինձ մոտ խիստ կասկածներ առաջացան, որ ինձ կամ չեք հասկանում կամ չեք ուզում հասկանալ:
Էս էլ քեզ բնագիր: Դժվար չի գուգլելը.
ONCE UPON A TIME there was a king who was king of a very
small country. Indeed, his kingdom was so small that most
people were not even aware it existed.
The king thought that it was a fairly large kingdom,
though, as kingdoms went. This was because there were many
mountains around the place, mountains which were difficult to
climb. Because of these mountains, travelers would just go on
around the kingdom, rather than go through it. And very few
people ever left the kingdom, to come back and tell of other
lands. People were pretty much afraid to do that.
Հեղինակը խրախուսման կարիք չի զգում (ոչ էլ առանձնապես խրախուսվել ա նախորդ գրառումներում՝ ճիշտն ասած), բայց երևում ա՝ մյուսներն իրենց պրոֆեսիոնալիզմով փայլելու առիթն այնուամենայնիվ բաց չեն թողնում: Բայց դե լրիվ հակառակն ա ստացվում:
Բառերը չկրկնելու դիտողությունը անում էր իմ 2-րդ դասարանի հայոց լեզվի դասատուն՝ «Իմ մայրիկը» շարադրությունը գրելիս:
Rhayader
20.02.2011, 00:40
Ժողովուրդ, խնդրում եմ կարդալ բնօրինակը, էլի: Բառապաշարն ու շարադրանքն առավելագույնս պարզեցրել եմ, որովհետև Ժելյազնին էլ այդպես է գրել, ու առավելագույնս ձգտել եմ խուսափել ինձ սուր զզվանք ներշնչող թումանյանահեքիաթային ու իսահակյանահեքիաթային ոճերից:
Պահանջում եմ շարունակությունը:))
Ինձ մոտ խիստ կասկածներ առաջացան, որ ինձ կամ չեք հասկանում կամ չեք ուզում հասկանալ:
Էս էլ քեզ բնագիր: Դժվար չի գուգլելը.
Հեղինակը խրախուսման կարիք չի զգում (ոչ էլ առանձնապես խրախուսվել ա նախորդ գրառումներում՝ ճիշտն ասած), բայց երևում ա՝ մյուսներն իրենց պրոֆեսիոնալիզմով փայլելու առիթն այնուամենայնիվ բաց չեն թողնում: Բայց դե լրիվ հակառակն ա ստացվում:
Բառերը չկրկնելու դիտողությունը անում էր իմ 2-րդ դասարանի հայոց լեզվի դասատուն՝ «Իմ մայրիկը» շարադրությունը գրելիս:
Վելվետ, իմ գրառումն ընդամենը առաջարկ էր, որը կարելի էր ընդունել կամ ոչ՝ առանց փորձելու դատողություններ անել հասարակ կամ առանձնահատուկ տրամաբանության մասին: Ինչևէ, գրառմանդ մեջ անհարկի կպնողական երանգները ինձ ստիպում են մեղադրել միայն ինձ, որ ես ինձ թույլ տվեցի քո հետ այս ձանձրալի քննարկման մեջ մտնել:
Ժողովուրդ, խնդրում եմ կարդալ բնօրինակը, էլի: Բառապաշարն ու շարադրանքն առավելագույնս պարզեցրել եմ, որովհետև Ժելյազնին էլ այդպես է գրել, ու առավելագույնս ձգտել եմ խուսափել ինձ սուր զզվանք ներշնչող թումանյանահեքիաթային ու իսահակյանահեքիաթային ոճերից:
Ռայադեր, մի անգամ էլ շնորհակալություն թարգմանության համար: Ամեն դեպքում, կարծում եմ՝ արժե մանր-մունր անհարթությունները շտկել, բայց ի վերջո դա ընդամենը իմ կարծիքն է:
Լավ, քանի որ թեմայում գրառումները «կպնողական» որակելով, որից հետո նաև անձնագրում արված արձագանքը պարզապես ջնջելով՝ հրաժարվում են ինձ հետ քննարկումը շարունակել, ու ես էլ չեմ ուզում շատ մռութ թեման լեզվակռվի վերածել, պարզապես վերջին անգամ բոլորին գրում եմ (կարելի է համարել նաև փոքրիկ վերլուծություն, խիստ առնչվում է բուն պատմվածքին).
«Տրամաբանություն»-ը վերաբերում էր ոչ թե իմ կամ Շինարարի մտավոր կարողություններին, այլ այն տրամաբանությանը, ոգուն, որի շուրջ կառուցված է ամբողջ պատվածքը: Բնագրում հեղինակը ակնհայտորեն ցանկացել է ստեղծել, պայմանականորեն ասենք, «պրիմիտիվիզմ»-ի մթնոլորտ (էսպիսի նպատակ, պետք է նշել, Թումանյանը «Ոսկի քաղաքը» հեքիաթում բնավ չէր հետապնդում). երկրի դրվածքները պրիմիտիվ են (քարտեզի վրա, որտեղ չգիտեն ինչ ա, պարզապես վիշապ են նկարում ու վերջ), հերոսների մտածելակերպը պրիմիտիվ ա, գործելակերպը պրիմիտիվ ա: Ու էդ մթնոլորտը հեղինակը ստեղծում է հենց սկզբից՝ լեզվական հնարքների միջոցով, գլխավորապես «բանալի» բառերը կրկնելով ու պարզ նախադասություններ օգտագործելով: Կարծում եմ՝ թարգմանության մեջ հաջողվել է այդ մթնոլորտը նույն մեթոդով պահպանել:
Այսքանը:
Leo Negri
20.02.2011, 04:28
Ու էդ մթնոլորտը հեղինակը ստեղծում է հենց սկզբից՝ լեզվական հնարքների միջոցով, գլխավորապես «բանալի» բառերը կրկնելով ու պարզ նախադասություններ օգտագործելով: Կարծում եմ՝ թարգմանության մեջ հաջողվել է այդ մթնոլորտը նույն մեթոդով պահպանել:
Ոչ միայն պրիմիտիվիզմ: Հեղինակը, անլուրջ բարի հեգնանքով վերաբերվելով թագավորի թագավորած թագավորությանը, որը պիտի որ այլ թագավորությունների չափ մեծ լինի /պետքա նշել, որ ստեղ գրեթե աննշան իմաստային սայթակումա Ռայադերի մոտ - ես կթարգմանեի մոտավորապես` կարծում էր, որ իր թագավորությունը բավականին մեծ է` դե, այլ թագավորությունների նման: Բանն այն է, որ թագավորը լսելա, որ թագավորությունները պիտի անպայման մեծ լինեն, ու կարծումա, թե իրաննելա ահագին մեծ/, պատրաստումա կարդացողին նրան, որ պատմվածքը հումորայինա, ու գնալով ավելիա ջրիկանալու: Ինչպես ցանկացած իմաստային կատակ` ոչ բոլորն են ընդունակ այն ըմբռնելու: Կամ ասենք Գիբբերլինգ ազգանունը: Գալիսա անգլերեն gibberish բառից, ու արդեն նկարագրումա իմաստուն քարտեզագետին: Բայց էլի, ոչ բոլորը կնկատեն:
Ընդհանրապես, պետքա նշել, որ Ժելազնիին շատ դժվարա թարգմանել: Ռայադերը, ինձ թվումա, թարգմանելա հոյակապ /հանուն արդարության պետքա նշել, որ պահի տակ հանդիպում են սայթակումներ, որոնք, նաև պետքա նշել, գրեթե չեն ազդում տեքստի ընկալման ու իմաստային բովանդակության վրա/: Ու առնվազն արհեստական հոմանիշներ չի փնտրել այնտեղ, որտեղ հեղինակը դիտավորյալ նման հոմանիշներից խուսափումա:
Տանը երեկ կարդացի: Ոչ մի անհարթություն չնկատեցի: Թարգմանիչը իր կողմից հոմանիշների բառարան չպետք ա ներդնի: Հետաքրքիր ստեղծագործություն է, սպասում եմ շարունակությանը:
Շնորհակալություն մատուցման ու թարգմանության համար: :)
Տանը երեկ կարդացի: Ոչ մի անհարթություն չնկատեցի: Թարգմանիչը իր կողմից հոմանիշների բառարան չպետք ա ներդնի: Հետաքրքիր ստեղծագործություն է, սպասում եմ շարունակությանը:
Շնորհակալություն մատուցման ու թարգմանության համար: :)
Եկեք ծայրահեղությունից ծայարահեղության գիրկը չընկնենք, էլի :): Հոմանիշներն էլ են պետք, կրկնություններն էլ, ու ընդհանրապես՝ ամեն ինչ որոշում են նորին մեծություններ Կոնտեքստն ու Բնագիրը: Անհարթություններ կային, իմ կարծիքով. ամեն դեպքում՝ գերադասում եմ սպասել, մինչև թարգմանությունն ամբողջանա, հետո կարծիքս գրել: Հիմա ընդամենը երեք բան ա պարզ. որ պետք ա թարգմանել, որ պետք ա շատ թարգմանել ու որ պետք ա ճիշտ բաներ թարգմանել: Էս մի փորձը էդ սկզբունքներին լրիվ համապատասխանում ա, մենակ էդքանը հերիք ա՝ գովեստի խոսքեր ասելու համար: Մնացածը՝ հետո:
Եկեք ծայրահեղությունից ծայարահեղության գիրկը չընկնենք, էլի :): Հոմանիշներն էլ են պետք, կրկնություններն էլ, ու ընդհանրապես՝ ամեն ինչ որոշում են նորին մեծություններ Կոնտեքստն ու Բնագիրը: Անհարթություններ կային, իմ կարծիքով. ամեն դեպքում՝ գերադասում եմ սպասել, մինչև թարգմանությունն ամբողջանա, հետո կարծիքս գրել: Հիմա ընդամենը երեք բան ա պարզ. որ պետք ա թարգմանել, որ պետք ա շատ թարգմանել ու որ պետք ա ճիշտ բաներ թարգմանել: Էս մի փորձը էդ սկզբունքներին լրիվ համապատասխանում ա, մենակ էդքանը հերիք ա՝ գովեստի խոսքեր ասելու համար: Մնացածը՝ հետո:
Իմ գրառումը ոչ մի ծայրահեղական գաղափար չէր պարունակում, հոմանիշներ ներդնել ասելով ես կոնտեքստից դուրս եկող ու միայն բառի կրկնությունից խուսափելու նպատակով արվող հոմանիշաթաթախության մասին էի ասում: ;)
Սոֆ, սպասում ենք :)
Alphaone
02.12.2012, 01:08
Մնացածը՝ հետո)))
դաժան էր, գոնե հղում տուր, բնօրինակը կարդամ :)
Rhayader
02.12.2012, 01:32
Հրես:) http://lib.ru/ZELQZNY/dragons.txt
Alphaone
02.12.2012, 17:30
Ինձ համար հաճելի բացահայտում էր այս գործը, ընդհանուր պատկերը, մատուցումը, ասելիքը, ամեն ինչ հրաշալի էր, ու երբ անգլերեն տարբերակը կարդում էի, զգացի թե նաև ինչքան լավն էր թարգմանությունը: Շնորհակալություն: :)
Հրես:) http://lib.ru/ZELQZNY/dragons.txt
Ապեր, էս որ թարգմանես վերջացնես լավ կանես, շատ մարդիկ ուզում են կարդալ շարունակությունը, այդ թվում նաև ես:
Rhayader
03.12.2012, 14:44
Մալխաս, դատերից, ընտրություններից, դեպրեսիայի սրացումից, մահվան սպառնալիքներով նամակներից հետո քիչ ժամանակ է մնում թարգմանությունների համար: Կձգտեմ:
Մալխաս, դատերից,
Փաստաբան վարձի
ընտրություններից,
չդնես
դեպրեսիայի սրացումից,
էլի մի դիր
մահվան սպառնալիքներով նամակներից
բանի տեղ մի դիր :)
Մի խոսքով՝ ես էլ եմ շարունակությանն սպասում :))
Alphaone
18.12.2012, 16:41
Մի խոսքով՝ ես էլ եմ շարունակությանն սպասում :))
Իսկ ես արդեն շարունակությունը կարդացե՜լ եմ :P :D
Noosy-ին էինք ասում «օ՜ սիրելիս»-ի համար, բա էստեղ ի՞նչ ասենք - «Օհ, ահ, դե, թագավորություն, իմ տիրակալ, ասաց երկրորդը, ասաց երրորդը »: Մի խոսքով « Պապն ու շաղգամը»:
Rhayader
18.12.2012, 23:27
Noosy-ին էինք ասում «օ՜ սիրելիս»-ի համար, բա էստեղ ի՞նչ ասենք - «Օհ, ահ, դե, թագավորություն, իմ տիրակալ, ասաց երկրորդը, ասաց երրորդը »: Մի խոսքով « Պապն ու շաղգամը»:
Ամմէն յուր մեծաշուք համեստությամբ քննադատում է արդեն Ռոջեր Ժելյազնիին:lol:fool
Ռայ, մոբիով քաշել եմ, էս գիշեր կկարդամ, հետո թարգմանությունդ:
Բայց եթե լավ թարգմանած չեղար՝ ասելու եմ :) Իմ մոտ մասնագիտական բզիկ ա, վատ թարգմանությունից վատ մարդ եմ կպնում:
Rhayader
18.12.2012, 23:33
Ռայ, մոբիով քաշել եմ, էս գիշեր կկարդամ, հետո թարգմանությունդ:
Բայց եթե լավ թարգմանած չեղար՝ ասելու եմ :) Իմ մոտ մասնագիտական բզիկ ա, վատ թարգմանությունից վատ մարդ եմ կպնում:
Ես միայն շնորհակալ կլինեմ, Գալ:) ես լիքը անկապ բան եմ ժամանակին գրել մենակ նրա պատճառով, որ ինչ էլ գրեի՝ բոլորը գովում էին, քննադատող չկար:
Ես միայն շնորհակալ կլինեմ, Գալ:) ես լիքը անկապ բան եմ ժամանակին գրել մենակ նրա պատճառով, որ ինչ էլ գրեի՝ բոլորը գովում էին, քննադատող չկար:
Ռայ, եկա :)
Ձեռքերս հասան վերջապես, կարդացի բնագիրը:
Նախ՝ շատ լավ գործ էր: Շատ: Այլաբանությունները սպանիչ էին:
Հիմա թարգմանությունը: Սկսեմ վերնագրից, ջան:
Ես "Here There Be Dragons"-ը "Այստեղ վիշապներ են ապրում" չէի թարգմանի: Մի տեսակ առօրեականացրել ես: Պատկերացրու՝ բնագրով գործը կոչվեր "Dragons live here". Անհետաքրքիր կլիներ, համաձայնի:
Համ էլ Գիբբերլինգը տենց չէր ասի :)
Ինչ-որ լուծում պետք ա գտնեիր, որ հնարավորինս նույն իրոնիայով համեմված պաթոսը լիներ հայերենում, ինչ բնագրում ա:
Ասենք՝ "Վիշապներն են այստեղ", "Կան վիշապներ այստեղ" կամ էդ կարգի մի բան:
Ժելյազնիի համով հումորը համարյա ամեն տեղ կարողացել ես պահել, որը հաստատ ամենադժվարն ա եղել թարգմանելուց: Երկխոսությունների դինամիկան լավն էր: Տեմպը չէիր կորցրել:
Դեռ էսքանը:
Աշխատի շարունակես, որ կեղտ բռնելու առիթներ լինեն :)