PDA

Դիտել ողջ տարբերակը : Գրական և խոսակցական լեզուների մերձեցման խնդիրը



Շինարար
29.12.2009, 14:11
Մի փոքր էլ սոցիոլինգվիստիկայից խոսենք: Շատ է քննարկվում գրական լեզուն անաղարտ պահելու հարցը: Այն պետք է զերծ մնա բարբառաբանություններից, օտարաբանություններից, ժարգոնից, սակայն հաճախ շփոթում ենք այդ ամենի հետ խոսակցական լեզուն: Խոսակցական լեզու չի նշանակում բարբառ: Ուզում եմ իմանալ ձեր կարծիքը, որքանով է անհրաժեշտ, որ գրական լեզուն չվերցնի ոչինչ խոսակցականից, այլ միայն տա, արդյոք դա հնարավոր է, և ինչի դա կհանգեցնի: Ժամանակին գրական լեզուն խոսակցականով հարստացնելու փորձեր արել է Թումանյանը, այսօր զգալի անջրպետ կա մեր լեզվի այդ երկու տարբերակների միջև, ինչպես լուծել այդ խնդիրը, կամ պետք է արդյո՞ք լուծել:
Ուզում եմ բերել արաբների օրինակը: Արաբական մոտ քսան պետություններից յուրաքանչյուրում կա պաշտոնական երկու լեզու՝ գրական և խոսակցական, գրականը բոլորի համար ընդհանուր է, սակայն համարյա ոչ ոք չի հասկանում այն, խոսակացականը այնքան տարբեր է գրականից, որքան աշխարհաբարը գրաբարից, յուրաքանչյուր պետության խսակցական լեզուն մյուսից տարբերվում է ինչպես ասենք ռուսերենը, բելոռուսերենը և ուկրաիներենը, բացի այս կան նաև բարբառներ, սա այլ խնդիր է:
Սակայն արաբների համար գրական լեզվի դասական տարբերակը պահպանելը ունի այնպիսի հրամայականներ, ինչպես Ղուրանի ընթերցումը և տարբեր արաբական պետությունների՝ իրարից էլ ավելի չհեռանալը: Մենք նման հիմնախնդիր կարծես թե չունենք: Այդ դեպքում ինչու՞ ենք այդպես դողում մեր գրական լեզվի վրա, այն հեռացնում մեզնից, ինչու՞ հենց նույն ինչուի հետ հավասար գրական լեզվում չօգտագործենք խի-ն, է-ի հետ ա-ն, ինչպեսի հետ ոնցը և այլն: Նորից եմ խնդրում խոսակցականը չխառնել բարբառի հետ և ձեր կարծիքները հիմնավորելիս բարբառից կամ ժարգոնից օրինակներ չբերել, խոսքը միայն ու միայն խոսակցական լեզվի մասին է:

_Հրաչ_
30.12.2009, 09:20
Հայոց լեզուն շատ երկար ու փորձություններով լի ճանապարհ է անցել, որի ընթացքում ենթարկվել է բազմաբնույթ փոփոխությունների, ինչին իր մեծ ազդեցությունն է ունեցել նաև օտար ազգերի կողմից Հայաստանի ասպատակումն ու Հայաստանի ոչ անկախ լինելու հանգամանքը: Գրաբարից անցում է կատարվել միջնադարյան հայերենի, դրանից հետո աշխարհաբարի:
Ամբողջ խնդիրն այն է, որ լեզուն, մանավանդ խոսակցականը, այն, ինչ որ մարդիկ օգտագործում են առօրյայում, պետք է հասկանալի, «հարմար» ու գործածական լինի բոլորի համար: Ասածս չի ենթադրում, թե գրական հայերենը ժողովրդին անհասկանալի է, ուղղակի կենցաղում հայ հասարակության խոսելակերպը շատ է (կամ ոչ այնքան շատ:) ) է հեռացել գրական հայերենից ու ժամանակի հետ ավելի է արմատանում:
Ոչ մեկիս համար էլ գաղտնիք չէ, որ գրական հայերենը պահպանվում է դասագրքերի, պաշտոնական գրագրության մեջ, սակայն այն արդեն այնքան էլ միանշանակ չի պահպանվում հեռուստատեսության, ռադիոյի բնագավառում: Այսինքն` ասածս հանգում է նրան, որ բանավոր հայերենն ավելի շատ հակված է զարգանալ խոսակցական, կենցաղի հայերենի տարբերակով, իսկ գրական հայերենը, որոշակի չափով իր տեղն արդեն զիջել է խոսակցականին:
Ժամանակին Խաչատուր Աբովյանը խնդիր էր դրել հիմք դնել աշխարհաբարին, քանի որ գրաբարը հասարակ ժողովրդի համար արդեն համարյա անհասկանալի էր դարձել, իսկ եղած գրականությունը հիմնականում գրաբարով էր, ինչն էլ պատճառ էր հանդիսացել, որ անգրագիտությունը հասարակ ժողովրդի մեջ մեծ տարածում էր գտել:
Չնայած, որ ներկայումս նման խնդիր չկա, (չի էլ լինի), բայց թե ամեն դեպքում ես ճիշտ չեմ համարում քարկոծել խոսակցական հայերենը, ինչպես նաև չեմ բացարձակացնում այն. իմ համար գրական հայերենն առաջնահերթ բնույթ ունի: Բայց թե արաբական երկրների օրինակով էլ, կողմ չեմ, որ խոսակցական հայերենը ընդունվի որպես պետական լեզու. ինչո՞ւ: Որովհետև հիմա այն թերզարգացած դարը չի, ժողովուրդն էլ անգրագետ չի, լիովին ( :esim ) տիրապետում է գրական հայերենին: Այնպես որ, թող գրական հայերենը մնա որպես ՀՀ պետական լեզու, անաղարտ պահենք, սակայն չխուսափենք առօրյայում գործածել խոսակցական հայերենը, որ չընկնենք Հ1-ի թարգմանած կինոների օրը :D (կորի՛ր գրողի ծոցը, շա՛ն որդի :D )

Tig
30.12.2009, 10:25
Լեզուն միշտ էլ ենթարկվում է ձևափոխությունների, արտաքին և ներքին ազդեցությունների արդյունքում ու հիմնականում մարդու մտածողության փոփոխության հետևանքով: Եթե մենք զգում ենք որ այսօր այլ կերպ ենք խոսում քան երեկ, ուրեմն մեր մտածողություը՝ լեզվամտածողությունն է փոխվել: Այլ հարց է, թե այդ փոփոխությունը դրական է, թե բացսական: Բայց չեմ կարծում, որ այդ փոփոխությունները տենց հրատապ պիտի իրենց տեղը գտնեն գրական խոսքում: Ամեն մի նոր բառ պիտի փորձություն անցնի, լավ խմորվի, մինչ գրական խոսքում իր տեղը գտնելը: Առանձ փոփոխությունների իրարկե չի լինի, բայց դրանք անելուց առաջ պիտի լուրջ ծանրութեթև արվի, մասնագետների կողմից բոլոր բաց ու փակ կողմերը քննարկվի…
Ինչևէ, ես սիրում եմ թե մեր գրական, թե խոսակցական, թե համով բարբառային լեզուները, երբեմն նաև ժարգոնային, չնայած ժարգոնը տենց էլ հոգեհարազատ չդառավ:D Ու ճիշտն ասած, էս վերջերս նկատում եմ, որ հասարակ մարդկանց խոսակցական լեզուն գնալով մաքրվումա, ահագին ռուսական բառեր են դուրս մղվել մեր «լեքսիկոնից»: Մի ճամանակ երիտասարդության մեջ սկսեց ժարգոնայինը գերիշխել, բայց հիմա ոնցոր թե կամաց կամաց նահանջումա: Դեռ շատ թույլ արդահատված, բայց ինչոր դրական միտումներ այնուամենայնիվ նկատում եմ… /գուցե և ուղղակի ինձ հույս եմ տալիս/

Sphinx
11.01.2010, 11:30
Ու ճիշտն ասած, էս վերջերս նկատում եմ, որ հասարակ մարդկանց խոսակցական լեզուն գնալով մաքրվումա, ահագին ռուսական բառեր են դուրս մղվել մեր «լեքսիկոնից»:
Ինչպես ռուսական ասացվածքն է ասում .«Свято место пусто не бывает»: Օտարաբանությունների աշխարհագրությունն է միայն փոխվել:Անգլերենից ինչքա՜ն բառեր են խցկվել մեր բառապաշար::( Օրինակ,ասում են՝ «անցկացվում է...քաստինգ»... որ փոխարենը ասեն՝ «ընտրություն», կարող ա վերջինս քաստինգի մակարդակը չունենա:):

Tig
12.01.2010, 16:44
Ինչպես ռուսական ասացվածքն է ասում .«Свято место пусто не бывает»: Օտարաբանությունների աշխարհագրությունն է միայն փոխվել:Անգլերենից ինչքա՜ն բառեր են խցկվել մեր բառապաշար::( Օրինակ,ասում են՝ «անցկացվում է...քաստինգ»... որ փոխարենը ասեն՝ «ընտրություն», կարող ա վերջինս քաստինգի մակարդակը չունենա:):

Ճիշտ ես նկատել, բայց իմ կարծիքով անգլերենի օգտագործումը ավելի շատ ձևական բնույթա կրում, այսինքն՝ տեսեք-տեսեք ես ինչ բառեր գիտեմ…:) ու դժվար թե անգլերենը ռուսերենի աստիճանի մխրճվի մեր լեզվամտածողության մեջ…:think

Sphinx
14.01.2010, 14:55
Ճիշտ ես նկատել, բայց իմ կարծիքով անգլերենի օգտագործումը ավելի շատ ձևական բնույթա կրում, այսինքն՝ տեսեք-տեսեք ես ինչ բառեր գիտեմ…:) ու դժվար թե անգլերենը ռուսերենի աստիճանի մխրճվի մեր լեզվամտածողության մեջ…:think
Չէ հա, սա ժամանակի խնդիր ա: Առհասարակ, լեզվի դաշտում եղած փոփոխությունները քաղաքական դաշտի արտացոլումն են...Արտասահմանի հետ շփման լան հնարավորությունները հանգեցնում են մի կողմից քաղքենիների մի նոր «լեզվակիր» խավի ձևավորման , մյուս կողմից էլ, եկեք հաշվի առնենք նաև այն հանգամանքը, որ մենք ունենք արտասահմանում ապրող շատ հայեր , որոնք այսօր ունեն Հյաստանի կյանքին մասնակցելու հնարավորություն ...նրանց զգալի մասը մտածում է այդ լեզվով ...Մի խոսքով օտար լեզուն դառնում է մեզանում քաղաքակրթության խորհրդանշան...Օտարաբանությունը այն մոլախոտն է, որ աճում է օգտակար բույսի հետ միասին...Մենք էլ, փառք Աստծու, մենակ լեզվի մաքրության մասին խոսողներ ենք...:)
...էսօր Ժանգոտ տրամադրություն ունեմ...գլուխս ցավում ա...բայց ինձ թվում ա կարծիքս դրա հետ կապ չունի...:think

Մենուա
14.01.2010, 16:44
Խոսակցականը շատ ավելի արագ է փոփոխությունների ենթարկվում ու դրան նպաստում են բոլորը ամեն օր։ Գրական լեզուն ավելի պահպանողական է։ Խոսակցականում խորը արմատացած, այսինքն օրինական քաղաքացիություն ստացած բառերը ժամանակի ընթացքում այսպես թե այնպես մտնում են գրականի բառապաշար։ Այս գործընթացը արհեստականորեն արագացնել կարելի չէ , որովհետև ինչպես օվկիանոսն է ինքնամաքրվում ու կարգավորվում այնպես էլ լեզուն, իհարկե մասնագետների աննկատ ու կոսմետիկ ուղղումներով։ Այսինքն՝ բոլոր լեզուներում միշտ էլ եղել է ու կլինի գրական ու խոսակցական լեզուների տարբերությունը։