Կրիկոր Մազլումյան, ք. Սոչի

[Հենրիկ Բաբաջանյան]

Կրիկոր Մազլումյանը Ռուսաստանի և Հայաստանի գրողների միության անգամ է…
Նրա նախնիները համշենահայեր են՝ Տրապիզոնի հայաբնակ գավառից…
Շատ մեծ հայրենասեր մարդ է և լավ բանաստեղծ…
Ուզում եմ ձեր ուշադրությանը ներկայացնել նրա «ԵՐԳԵՐ ՀԱՄՇԵՆԻ ՄԱՍԻՆ»
բանաստեղծությունների շարքը իմ թարգմանությամբ…Գիրքը պատրաստվում է հրատարակման… Հենրիկ Բաբաջանյան

ԵՐԳ ՀԱՄՇԵՆԻ ՄԱՍԻՆ

Թո'ղ դառնամ թիրախ ես չար ոսոխի,
Թո'ղ սուր ու հրով իմ անձը հերքեն -
Պիտ երգեմ գովքը Համշենիս հողի,
Այնպես, ոնց ոչ ոք չի կարող երգել:

Լսե'ք, ծնվում է կիճերի շեմին
Ոչ թե շառաչը հողմերի համառ,
Ձանն է հայրենյաց՝ իմ հին Համշենի՝
Գալիս դարերի խորքերից խավար:

Վերջին հանգրվան, իմ հին Հարդաշեն,
Հիշում եմ արևդ, ամպերդ ձորի:
Կիմանա՞ս, ասա', հայրենի Համշեն,
Վերադարձը քո կարոտյալ ծոռի:

Փուրգունա, Վարշամ՝ շեներ սուրբ հողի,
Ծանոթ պատկերներ՝ սարեր, գետ, ջրվեժ,
Բառբառ Համշենի, քարեր կոթողի,
Ապրում եք իմ մեջ ու շնչում հավերժ:

Առյուծգլուխ ավազներ դեղին՝
Ագահ վագրերի աչքերի նման,
Արյունը հայոց՝ մեր վիշտը լեղի
Պահեցեք հավեժ՝ նինջ չկա նրան:

Այն ճիչը հավերժ, աշխարհն ի ցնցեալ,
Այն վերջին ճիչը մեռնող հայուհու....
Միան քո դաժան, սև հոգին, Քեմալ,
Կարող էր ծնել այդքան չարություն:

Սպանված, մորթված, խոցված, անարգված
Հազար ու հազար, եղբա'յր, մայր ու քույր,
Ավազուտներում թաղված, անմոռաց,
Հոգիներն են ձեր կանչում ամենուր:

Երկինքն էր կախվել՝ առճիճ էր գյուման,
Ամեն ինչ փլված հոգու մեջ քո շեն,
Հոսանքը մարդկանց՝ արյունիդ նման
Հոսում էր, կորչում, իմ խաչված Համշեն:

Թեժ էր ավազդ, օ՜, Արաբստան,
Ու գիրկդ դաժան, ափերդ օտար,
Քո ավազները – եղեռնի ոստան,
Այրում են հուշիս ծվենը մադար:

Քեզ սատանա է ծնել մի խարդախ,
Սնել ստվերը նենգ Հերովդեսի,
Դարձրիր Դեր-Զորը գերեզման, ավաղ,
Հայոց մայրերի, հայ մանուկների:

Դու սպանդար՝ մութ, սև միջնադարի,
Քեզ ողբը մանկաց երբեք չի հուզել,
Որովայինն ես խոցել այն բարի
Կանաց, որոնք սուրբ երկունք են ուզել:

Չգիտեմ քեզանից նենգը մարդկանց մեջ...
Այն սարսափելի գարշանքն եմ հիշում,
Երբ դուք սերբական գանգերից այն խեղճ
Դամբարան էիք կառուցել Նիշում:

Ենիչարնե'ր, անխիղճ, տմարդի,
Հոշոտելու պատրաստ շան նման...
Քեմա'լ, համիդնե'ր, ժամը սուրբ դատի
Դեռ կգա մի օր, կտեսնեք նրան:

Եվ ահա ձոր ու կիրճերից դանդաղ
Մշուշն է ելնում, նման շարանի,
Եվ զավակների՝ Համշենի,անթաղ
Ստվերներն են լուռ գալիս դիվանի:

[Ֆոտոն]

Եթե հնարավոր է ու կարելի, խնդրում եմ բնագիրը ևս տեղադրել, որ թարգմանությունն էլ գնահատենք: :)

[Gayl]

Ոնց հասկացա առաջին երրորդ և երկրորդ չորրորդ տողերի վերջավորությունները նույնն են,հետաքրքիր է,եթե այդպես է ուրեմն իմ կարծիքով թարգմանությունը շատ բարդ է եղել:

[Հենրիկ Բաբաջանյան]

Пусть стану я для недругов мишенью
И попаду под яростный обстрел,
Но я спою вам песню об Амшене,
Которую никто еще не спел.

Вы слышите - рождаются в ущельях
Не ветер и не эхо, и не стон.
То голос нашей Родины - Амшена,
Из тьмы веков до нас доходит он.

Любовь к нему вошла в меня, как вирус,
Рассыпалась по порам, словно корь…
Когда-нибудь, но все-таки я вырвусь
К вам, берега родные, (спорь - не спорь).

Приют последний - древний Ардашен,
Я помню облака твои и солнце,
Узнаешь ли, когда в родной Амшен
Праправнук стосковавшийся вернется?

Фуртуны, Баловита и Варшама -
И лики рек узнаю я, и гор:
Язык амшенцев, камни наших храмов
Живут во мне и дышат до сих пор.

*************************************************************

Как гривы львов, Аравии пески
И желтые - как жадный глаз у тигра…
Следы армянской крови и тоски
Храните вы, и боль еще не стихла.

Шла тень людей из кожи и костей,
Прося лишь хлеба и глоток воды лишь.
Еще качнутся стены крепостей,
Что на костях армянских возводили.

Расстреляны, заколоты, убиты,
Миллионы наших братьев и сестер,
Засыпаны в песках, но не забыты,
Их души к нам взывают до сих пор.

Как жарки, Аравийская пустыня,
Твои объятья там, в чужом краю!
Жестокая! Твои пески доныне
Жгут память поседевшую мою.

Весь арсенал убийств средневековых…
Что плач детей! Что крик до хрипоты!
Беременных, уже родить готовых,
Вы вспарывали женщин животы.

Нет совести. А янычар немало!
Голодные! - Всегда готовы псы!...
Ждет божий суд, гамиды и кемали!
Еще пробьют истории часы.

Вы видите, как из лесов, ущелий
Ползут туманы. Медленно ползут.
Еще не вечер. Но детей Амшена
Выходят тени. И ответа ждут.

*************************************************************

[Հենրիկ Բաբաջանյան]

Должна ли нести наказанье змея
За яд свой, таящийся в жале?
Ашот Кочконян

Я не свидетель геноцида,
Не я замучен был в песках…
И может быть, мне прах Гамида
Тревожить незачем в стихах?

Не видел, я как загоняли в церкви,
Сжигали в них безвинный мой народ,
Не я стоял у турка под прицелом,
Не пил я в жажде из кровавых вод.

Сын за отца, конечно, не ответчик,
Как вождь народов верно говорил…
Но кто тогда, скажите, кто ответит
За тех, кто без креста и без могил

Лежат в земле, прикладами добиты,
И нет над ними плачущей стены…
Вина змеи не в том, что ядовита,
А в том, что убивала без вины…

Покрытое костями, дышит поле,
Омытая слезами - плачет даль…
Ты думаешь, я все это не помню?
О, как ты ошибаешься, Кемаль!

Не может оставаться без ответа
Такая боль. Вселенская беда…
Когда-нибудь змее зачтется это.
И ей не жить без Божьего суда.


Պիտի պատժվի՞, ասացե'ք, օձը,
Որ մահացու է ամեն մի խոցը:
Ա. Քոչկոնյան

Ինձ չեն տանջել օտար հողերում,
Եվ ես չեմ եղել եղեռնին վկա:
Կարիքը – խառնել իմ այս տողերում
Աճյունը Համիդի – գուցե և չկա:

Չեմ տեսել ոնց են խորանում վանքի
Կրակի մատնել ազգը իմ անմեղ:
Չեմ եղել երբեք թիրախը թուրքի,
Չեմ խմել նրանց ջուրն արյունահեղ:

Հոր գործած մեղքից չեն դատում մանկան.
Ճիշտ էր «առաջնորդը բոլոր ազգերի»:
Ով պիտի հապա մեզ տա պատասխան
Այն ոճիրների՝ նենգ ու զազրելի:

Պառկած են՝ խոցված, հեղեղում արյան,
Իհարկե Լացի պատ չկա այնտեղ...
Օձի մեղքը թույնը չէ, այլ այն,
Որ զոհերը բյուր եղել են անմեղ:

Ամենուր ոսկոռ, դաշտերն են վշշում,
Արցունք է թափում երկինքը կամար...
Դու գիտե՞ս, թե ես ոչինչ չեմ հիշում:
Օ՜, սխալվում ես, ոճրագործ Քյամալ:

Պատժի հայցն, իրոք, պիտի մատուցվի՝
Այսպիսի ցավի – համաշխարհային,
Օձին նենգախոց պիտի հատուցվի –
Չենք թողի առանց դատ ու դիվանի:

[Գոհարիկ]

Լերմոնտովի հանրահայտ <<Շնորհակալություն>>-ը հայերեն իմ տարբերակով.
Ամեն, ամեն ինչի համար ես շնորհակալ եմ,
Գաղտնի, մոլի տանջանքներիս համար,
Դառն արցունքիս, համբույրի թունոտ,
Թշնամյաց վրեժի, փնովումի համար:

Հոգուս բոցի, որ իզուր վատնել եմ
Եվ ստերի համար ես շնորհակալ եմ,
Արա միայն այնպես, որ այսուհետ ես
Նորից չասեմ` շնորհակալ եմ քեզ:

Տեղադրում եմ նաև Գևորգյանի թարգմանությունը`

Շնորհապարտ եմ քեզ ամեն ինչի համար.
Եվ կրքերի թաքուն ու խուլ տառապանքի,
Եվ համբույրի թույնի, արցունքի դառնության,
Եվ թշնամու ոխի ու ընկերոջ զրպարտանքի,
Հոգու հրի համար` վատնած անապատում,
Այն բոլորի` ինչով խաբվեցի միալար...
Այնպես արա միայն,որ գոնե հետայսու
Շնորհակալ լինեմ քեզնից դեռ ոչ երկար: