Դիտել ողջ տարբերակը : Ալեքսանդրապոլի պայմանագիր
1920 թ. դեկտեմբերի 2-ին առաջին հանրապետության դաշնակցական ղեկավարությունը, Թուրքիայի հետ կնքեց Ալեքսանդրապոլի խայտառակ պայմանագիրը, որով Հայաստանի հանրապետությունը ամփոփվում էր 11.000 կմ. քառ. տարածքի մեջ: Այդ քայլով դաշնակցականները հույս ունեին մնալ իշխանության ղեկին նաև հետագայում:
Ի՞նչ կասեք սրա մասին, ինչպե՞ս եք գնահատում այս արարքը:
ԱԼԵՔՍԱՆԴՐԱՊՈԼՈՒՄ ԿՆՔՎԱԾ ՊԱՅՄԱՆԱԳԻՐԸ
2 դեկտեմբերի, 1920թ./Լիազորված անձինք, Հայաստանից` Խատիսյան, Գյուլխանդանյան և Կորգանյան, Թուրքիայից` Քյազիմ Կարաբեքիր փաշա, Համիդ բեյ և Սուլեյման Բեջադի բեյ/
1. Պատերազմը Հայաստանի և Թուրքիայի միջև ավարտված է:
2. Հայաստանի և Թուրքիայի սահմանը սկսվում է այնտեղից, որտեղ Ղարա-սուն թափվում է Արաքսի մեջ մինչև Տիքնիսի հյուսիսարևմտյան մասը, Մեծ Կեմոյից դեպի արևմուտք, Կիզիլտայից դեպի արևմուտք, մինչև Մ. Աղբաբան, այնուհետև Շարուր-Նախիջևանի և Շահթախտի շրջաններով, որոնք գտնվում են Կակիդաղ... Կամասու լեռ... Ղուրդ-Ղուլաղ գյուղ, Սաատ լեռ... Սարայբուլաղ... Արարատ կայարան գծից հարավ մինչև Արաքս գետի այն տեղը, որտեղ Ղարա-սու գետը թափվում է Արաքսի մեջ:
Նախիջևանի, Շարուրի և Շահթախտի շրջաններում, որտեղ հետագայում հանրաքվեի միջոցով կհաստատվի հատուկ ադմինիստրացիա, Հայաստանը պարտավորվում է չմիջամտել այդ ադմինիստրացիայի կարգին, անկախ այն բանից, թե ադմինիստրացիան որ կողմը կթեքվի: Այդ շրջանները ժամանակավորապես գտնվելու են Թուրքիայի պաշտպանության տակ:
3. 2-րդ հոդվածում մատնանշված նախկին և ներկա սահմանների միջև ընկած շրջաններում, այսինքն, ներկա պայմանագրով Թուրքիային զիջված շրջաններում, որոնք անվիճելի, պատմական, էթնիկական և իրավական կապ ունեն Թուրքիայի հետ, Թուրքիայի... կառավարությունն իրավունք է վերապահում հանրաքվե կատարել այն դեպքում, եթե Հայաստանի Հանրապետությունը ցանկանա այդպիսին կատարել:
4. Անկեղծորեն ձգտելով վերացնել Անտանտայի իմպերիալիստական կառավարությունների հետագա մեքենայությունները, որոնք կարող են խախտել երկրի անդորրությունը, Հայաստանի կառավարությունը համաձայնում է. բացի թեթև և երկրի կարգն ու անվտանգությունը պաշտպանելու համար բավարար քանակությամբ զենք ունեցող ժանդարմերիայից, սահմանների պահպանության համար չունենալ այլ ռազմական ուժ, բացի 1500 զինվորից բաղկացած ջոկատից` 8 լեռնային կամ դաշտային հրանոթով և 20 գնդացիրով: Զինապարտությունը Հայաստանում պարտադիր չի լինի... Հայաստանին իրավունք է վերապահվում բերդեր (ամրություններ) կառուցել և այնտեղ դնել ծանր հրանոթներ... այնպիսի քանակությամբ, որը նա հարկավոր կհամարի՝ պայմանով, որ չդնի 15-սանտիմետրանոց տրամաչափի և հեռահար հրանոթներ, որոնք գործադրվում են ինչպես հայկական, այնպես էլ ուրիշ բանակներում:
5. Հայաստանի կառավարությունը սրանով համաձայնում է Թուրքիայի քաղաքական ներկայացուցիչներին կամ դեսպանորդին, որը հաշտություն կնքելուց հետո կգտնվի Երևանում, թույլ տալ ըստ իր ցանկության տեսչություն և հետաքննություն կատարել վերոհիշյալ պայմաններին վերաբերող հարցերի գծով: Իր կողմից Թուրքիայի... կառավարությունը պարտավորվում է իր զինված օգնությունը տրամադրել Հայաստանին, երբ այդ պահանջի արտաքին կամ ներքին վտանգը և երբ Հայաստանի Հանրապետությունը դիմի իրեն մատնանշված խնդրով:
6. Պայմանավորվող կողմերը համաձայնում են նախկին սահմանի տերիտորիայում իրենց տեղերը վերադարձնել բոլոր գաղթականներին, բացառությամբ նրանցից, ովքեր արտաքսվել են համաշխարհային պատերազմի ընթացքում և թշնամու շարքերում կռվել են իրենց կառավարության դեմ և նրանցից, ովքեր մասնակցել են ջարդերին: Պայմանավորվող կողմերը պարտավորվում են հայրենիք վերադարձող գաղթականներին տալ այն իրավունքները, որ տրվում են փոքրամասնություններին առավել քաղաքակիրթ երկրներում:
7. Հենվելով մարդկության սկզբունքների վրա... Թուրքիայի կառավարությունը... հրաժարվում է ներկա պատերազմի հետ կապված ծախսերի հատուցումից, պատերազմ, որ նա ստիպված էր ձեռնարկել Հայաստանի դեմ: Պայմանավորվող երկու կողմերը հրաժարվում են նաև համաշխարհային պատերազմի ժամանակ կրած վնասները հատուցելու ամեն տեսակ պահանջներից:
8. Թուրքիայի... կառավարությունը հավաստիացնում է, որ անկեղծորեն ձգտում է օգնություն և աջակցություն ցույց տալ Հայաստանի կառավարությանը` նրա հեղինակության զարգացման և ամրապնդման գործում:
9. Երևանի կառավարությունը համաձայնում է Սևրի պայմանագիրը, որը կտրականապես մերժել է Թուրքիայի կառավարությունը, համարել և հայտարարել անվավեր: Հայաստանի կառավարությունը պարտավորվում է Եվրոպայից ու Ամերիկայից հետ կանչել իր պատվիրակություններին, որոնց Անտանտայի իմպերիալիստական կառավարությունների քաղաքական կենտրոնը դարձրել է իր մեքենայությունների գործիքը: Նրանք լիակատար անկեղծությամբ պարտավորվում են նաև վերացնել այն բոլոր թյուրիմացությունները, որ կարող են ծագել երկու երկրների միջև: Որպես հաշտ ապրելու իր ցանկության և Թուրքիայի հարևանական իրավունքները հարգելու անկեղծության ապացույց, Հայաստանի կառավարությունը պարտավորվում է պետական կառավարումից հեռացնել այն բոլոր անձանց, ովքեր հրահրում և հետապնդում են իմպերիալիստական խնդիրներ` երկու երկրների միջև խաղաղությունը խախտելու նպատակով:
10. Հայաստանի... կառավարությունը պարտավորվում է ապահովել մուսուլմանական բնակչության իրավունքները հանրապետության տերիտորիայում և մուսուլմանական բնակչության կրոնական ու կուլտուրական զարգացումն ապահովելու նպատակով պարտավորվում է նաև ոչնչով չարգելակել այդ հասարակությունների կազմակերպումը, մուֆտիների անմիջական ընտրությունների իրավունքը, որոնց հաստատելու է գլխավոր մուֆտին, որին ընտրում են տեղական մուֆտիները և Թուրքիայի... կառավարության շեյխուլ-իսլամը:
11. Պայմանավորվող կողմերը պարտավորվում են երկու կողմերին ինչպես սայլուղիներով, այնպես էլ մյուս ճանապարհներով մեկ երկրից մյուսը մարդկանց ու ապրանքների ազատ տեղափոխության իրավունք տալ և հրաժարվել ինչպես ծովից, այնպես էլ որևէ ուրիշ երկրից եկող ապրանքների վրա դրվող տրանզիտային մաքսերից: Հայաստանի կառավարությունը պարտավորվում է հրաժարվել տրանզիտային մաքսերի ամեն տեսակ իրավունքներից այն ապրանքների, սայլերի, վագոնների վերաբերյալ, որ Թուրքիայից տրանզիտով գալիս են Ադրբեջան, Պարսկաստան, Վրաստան և հետ են դառնում: Թուրքիայի... կառավարությունը պարտավորվում է Շարուր-Նախիջևան-Շահթախտ-Ջուլֆայի վրայով Հայաստանին ազատ տրանզիտ տրամադրել դեպի Պարսկաստան և Մեքքա: Նկատի ունենալով, որ Թուրքիան հարկադրված է անհրաժեշտ միջոցներ ձեռք առնել Անտանտայի իմպերիալիստական կառավարությունների ինտրիգների ու մեքենայությունների դեմ, որոնք կարող են ուղղված լինել Թուրքիայի կենսական գոյության դեմ, վերջինը իրավունք կունենա մինչև ընդհանուր հաշտություն կնքելու մոմենտը, չխախտելով ազատ երթևեկությունը, վերահսկել Հայաստանի երկաթուղիներն ու հաղորդակցության մյուս ճանապարհները` 4-րդ հոդվածում մատնանշված նորման գերազանցող զենքի ներմուծումն արգելակելու համար: Երկու կողմերը պետք է արգելակեն Անտանտայի իմպերիալիստական կառավարությունների ինչպես պաշտոնական, այնպես էլ ոչ պաշտոնական ներկայացուցիչների մուտքը:
12. Թուրքիայի... կառավարությունը, չխախտելով ներկա պայմանագրով Հայաստանին վերապահված իրավունքները, իրավունք կունենա ռազմական միջոցներ ձեռք առնել Հայաստանի... տերիտորիայում:
13. Հայաստանի կառավարությունն անվավեր է ճանաչում այն բոլոր պայմանագրերը, որ կարող են կնքվել և առնչություն ունենալ Թուրքիայի հետ, ճիշտ այնպես, ինչպես և այն բոլոր պայմանագրերը, որ կկնքվեն ի վնաս Թուրքիայի շահերի:
14. Ներկա պայմանագիրը ստորագրելու պահից պայմանավորվող կողմերի միջև վերականգնվում են առևտրական հարաբերությունները, և երկու կողմերն իրենց դիվանագիտական ու հյուպատոսական ներկայացուցիչներին ուղարկում են երկու երկրների մայրաքաղաքներն ու այլ քաղաքները:
1920 թ. դեկտեմբերի 2-ին առաջին հանրապետության դաշնակցական ղեկավարությունը, Թուրքիայի հետ կնքեց Ալեքսանդրապոլի խայտառակ պայմանագիրը, որով Հայաստանի հանրապետությունը ամփոփվում էր 11.000 կմ. քառ. տարածքի մեջ: Այդ քայլով դաշնակցականները հույս ունեին մնալ իշխանության ղեկին նաև հետագայում:
Ի՞նչ կասեք սրա մասին, ինչպե՞ս եք գնահատում այս արարքը:
Առաջակում եմ հերթափոխով հացադուլ կազմակերպել ու պահանջել Արմեն Ռոտսամյանի հրաժարականը ԱԺ փոխնախագահի պաշտոնից: Հետին թվով էլ կարելի է Գյուլխանդանյանի հրաժարականը պահանջել՝ շառից փորձանքից հեռու: Մնում է մտածենք, թե ինչ հայրենասիրական երգ կսազի էս միջոցառումներին: Չնայած կարելի ա մեկ ու մեջ յարխուշտա պարել, երգելու փոխարեն …
Լավա բոլշևիկներն եկան, թե չէ սրանց ձեռը հիմա Հայաստան էլ չէր լինի: Սևրի պայմանագիրն էլ տեղը տեղին ջրել են տավարները: Էլ ումից ինչ հող ենք ուզում:
REAL_ist
05.10.2009, 12:07
Ու սենց պայմանագիր կնքողները բողոքում են ներկայիս պայմանագրի դեմ...
Ambrosine
05.10.2009, 12:16
Լավա բոլշևիկներն եկան, թե չէ սրանց ձեռը հիմա Հայաստան էլ չէր լինի: Սևրի պայմանագիրն էլ տեղը տեղին ջրել են տավարները: Էլ ումից ինչ հող ենք ուզում:
Բոլշևիկներին արդարացնել պետք չի. նրանք կարող էին չճանաչել սույն պայմանագիրը և հետ պահանջել թուրքերի կողմից գրավված հողերը, բայց քանի որ տարված էին համաշխարհային հեղափողության մասին վարդագույն երազներով, ոչինչ էլ չարեցին: Եվ չէին էլ անի, չէ՞ որ հենց բոլշևիկների օգնությամբ Թուրքիան ոտքի կանգնեց համաշխարհայինից հետո, հենց նրանք էինք դրդում Թուրքիային ճնշել Հայաստանին, որ հեշտությամբ խորհրդայնացնեն:
Դաշնակները աչքիս լույսը չեն, նրանք ճիշտ չկողմնորոշվեցին էս իրադրությունում: Բայց պետք է ասեմ, որ Խատիսյանը 3 անգամ զանգել է Դրոյին՝ Երևան, և հարցրել՝ ստորագրի՞ Թուրքիայի վերջնագիրը, թե՞ ոչ: Դրոն ոչինչ չի պատասխանել: Իսկ քանի որ վերջնագրի ժամկետը լրանում էր ու երաշխիք չկար, որ թուրքերի հարձակման դեպքում դիմադրող ուժ կգտնվի, ստորագրվեց այս խայտառակ փաստաթուղթը, որը, էլի եմ ասում, հեշտությամբ կարող էր վիճարկվել բոլշևիկների կողմից, բայց չարվեց, քանի որ Թուրքիան հակաիմպերիալիստական ճամբարի մարտիկ էր նրանց համար:
Ներսես_AM
05.10.2009, 12:46
հիմա սա իրավական ուժ ունի՞, պիտի որ չունենա, Հայաստանի 3րդ հանրապետությունը իրեն համարում է 1ին հարապետության իրավահաջորդ իսկ սա կնքվել է խորհրդայնացումից հետո: Պիտի որ ուժ չունենա: Ինչպես նաև տխրահռչակ կարսի ու մոսկվայի պայմանագրերը, դրանք էլ չեն վավերացվել կարծեմ:
Ambrosine
05.10.2009, 12:51
հիմա սա իրավական ուժ ունի՞, պիտի որ չունենա, Հայաստանի 3րդ հանրապետությունը իրեն համարում է 1ին հարապետության իրավահաջորդ իսկ սա կնքվել է խորհրդայնացումից հետո: Պիտի որ ուժ չունենա: Ինչպես նաև տխրահռչակ կարսի ու մոսկվայի պայմանագրերը, դրանք էլ չեն վավերացվել կարծեմ:
Սա, բնականաբար, չի վավերացվել, իսկ Մոսկվան ու Կարսը՝ այո:
հիմա սա իրավական ուժ ունի՞, պիտի որ չունենա, Հայաստանի 3րդ հանրապետությունը իրեն համարում է 1ին հարապետության իրավահաջորդ իսկ սա կնքվել է խորհրդայնացումից հետո: Պիտի որ ուժ չունենա: Ինչպես նաև տխրահռչակ կարսի ու մոսկվայի պայմանագրերը, դրանք էլ չեն վավերացվել կարծեմ:
Հարցը իրավական ուժ ունենալ-չունելաու մեջ չի
Ի՞նչ կասեք սրա մասին, ինչպե՞ս եք գնահատում այս արարքը:
Հիմա դաշնակներ դեմ են արտահայտվում Կարսի պայմանագրին ու մեխը հենց դրա վրա են դրել քարոզչության, իսկ Կարսի պայմանագրի չեղյալի դեպքում , կարծեմ ուժի մեջ է մտնում նախորդը՝ այսինքն իրենց իսկ ձեռքով կնքված Ալեքսանդրապոլի պայմանագիրը:
Ի դեպ, այս քայլը դաշնակների համար մեծ նշանակություն ուներ իշխանություն պահելու տեսանկյունից: Նրանք համաձայնվեցին բոլոր պահանջների հետ, միայն թե բոլշևիկների մտնելուց հետո էլ ունենան իշխաություն թեկուզ 11.000-ի վրա:
Միայն նշեմ, որ մինչ Ալեքսանդրապոլի պայմագիր Հայաստանի հանրապետության տարածքը, մոտ 10 անգամ ավելի շատ էր:
4. Անկեղծորեն ձգտելով վերացնել Անտանտայի իմպերիալիստական կառավարությունների հետագա մեքենայությունները, որոնք կարող են խախտել երկրի անդորրությունը, Հայաստանի կառավարությունը համաձայնում է. բացի թեթև և երկրի կարգն ու անվտանգությունը պաշտպանելու համար բավարար քանակությամբ զենք ունեցող ժանդարմերիայից, սահմանների պահպանության համար չունենալ այլ ռազմական ուժ, բացի 1500 զինվորից բաղկացած ջոկատից` 8 լեռնային կամ դաշտային հրանոթով և 20 գնդացիրով: Զինապարտությունը Հայաստանում պարտադիր չի լինի... Հայաստանին իրավունք է վերապահվում բերդեր (ամրություններ) կառուցել և այնտեղ դնել ծանր հրանոթներ... այնպիսի քանակությամբ, որը նա հարկավոր կհամարի՝ պայմանով, որ չդնի 15-սանտիմետրանոց տրամաչափի և հեռահար հրանոթներ, որոնք գործադրվում են ինչպես հայկական, այնպես էլ ուրիշ բանակներում:
Թուրքիայի կողքն ապրես... ու ունենաս այդ վիճակը - ինքնասպանության պես բան է...:(
Բոլշևիկներին արդարացնել պետք չի. նրանք կարող էին չճանաչել սույն պայմանագիրը և հետ պահանջել թուրքերի կողմից գրավված հողերը, բայց քանի որ տարված էին համաշխարհային հեղափողության մասին վարդագույն երազներով, ոչինչ էլ չարեցին: Եվ չէին էլ անի, չէ՞ որ հենց բոլշևիկների օգնությամբ Թուրքիան ոտքի կանգնեց համաշխարհայինից հետո, հենց նրանք էինք դրդում Թուրքիային ճնշել Հայաստանին, որ հեշտությամբ խորհրդայնացնեն:
Դաշնակները աչքիս լույսը չեն, նրանք ճիշտ չկողմնորոշվեցին էս իրադրությունում: Բայց պետք է ասեմ, որ Խատիսյանը 3 անգամ զանգել է Դրոյին՝ Երևան, և հարցրել՝ ստորագրի՞ Թուրքիայի վերջնագիրը, թե՞ ոչ: Դրոն ոչինչ չի պատասխանել: Իսկ քանի որ վերջնագրի ժամկետը լրանում էր ու երաշխիք չկար, որ թուրքերի հարձակման դեպքում դիմադրող ուժ կգտնվի, ստորագրվեց այս խայտառակ փաստաթուղթը, որը, էլի եմ ասում, հեշտությամբ կարող էր վիճարկվել բոլշևիկների կողմից, բայց չարվեց, քանի որ Թուրքիան հակաիմպերիալիստական ճամբարի մարտիկ էր նրանց համար:
Էդ ռուսների ձեռը հերթական անգամ քաշվելու մեր դասերից էր, որ տենց էլ չենք սովորում: Էշ ուսանողի նման անընդհատ նույն առարկան գնում 2 ենք ստանում գալիս ենք: Բոլշևիկներին չեմ արդարացնում, ուղղակի եթե նենց ստացվեր, որ չանցնեինք իրենց տիրապետության տակ, ցայտնոտի մեջ ընկած ու ինչու չէ նաև ապաշնորհ դաշնակցական կառավարման արդյունքում կարող էինք կորցնել և էդ քրչոտ 11000-ը ու հիմա Աստղ ջան էս ֆորումը կլիներ էն լեզվով, որ դու քչից շատից գիտես :o
Խատիսյան դու Խատիսյան, գնացել հասելա Ալեքսնադրապոլ, չգիտի թե ինչի ա հասել: Իրա փոխարեն կարող էինք ուղարկել Ղանթարի բազարից ցանկացած մարդու, որն էլ զանգեր Դրոյին ու հարցներ "Մատաղդ ըլնեմ, հիմի էս թուղթն ինչ անեմ", ու տեսնելով որ ձեն չի հանում, կստորագրեր կպրծներ: Էն Սարոյան եղբայրների մեջ հիշում եք, որ Հայկը Սուրմելյանին դեմ էր տվել պատին? Նույն բաներն էր ասում, երկու օրով ձեր իշխանությունը պահելու համար գնացել եք Ալեքսանդրապոլի պայմանագիր եք ստորագրել, անունն էլ դրել եք թե գնում եմ ռազմաճակատ:
Իսկ բոլշևիկի շատ ոտերին էր վիճարկեր էդ պայմանագիրը? Դրան պետք է ձգտեին հասնել հայ բոլշևիկները` Շահումյանի գլխավորությամբ, բայց չէ սրանց էլ ուրիշ ուղղությամբ էր տարել, գնացել Բաքվի Կոմունա էին խաղում Հայաստանը թողած: Այ սենց տուպոյ ազգ ենք քաղաքականության տեսակետից:
Իսկ բոլշևիկի շատ ոտերին էր վիճարկեր էդ պայմանագիրը? Դրան պետք է ձգտեին հասնել հայ բոլշևիկները` Շահումյանի գլխավորությամբ, բայց չէ սրանց էլ ուրիշ ուղղությամբ էր տարել, գնացել Բաքվի Կոմունա էին խաղում Հայաստանը թողած: Այ սենց տուպոյ ազգ ենք քաղաքականության տեսակետից:
Ի դեպ - Ստեփան Շահումյանը, այդ չգնահատված հայը, որն իրոք ավելի շատ հենց հայ էր, քան բոլշևիկ... կյանքից հեռացել է 1918 թ-ի աշնանը: Եվ ով գիտի - եթե այդպիսի մի հեղինակավոր մարդը` "Կովկասյան Լենին"-ը, մեր շահերը 1921 թ-ի մարտին Մոսկվայում լոբբինգ աներ, հիմա ինչ կլիներ...
One_Way_Ticket
05.10.2009, 15:47
հիմա սա իրավական ուժ ունի՞, պիտի որ չունենա, Հայաստանի 3րդ հանրապետությունը իրեն համարում է 1ին հարապետության իրավահաջորդ իսկ սա կնքվել է խորհրդայնացումից հետո: Պիտի որ ուժ չունենա: Ինչպես նաև տխրահռչակ կարսի ու մոսկվայի պայմանագրերը, դրանք էլ չեն վավերացվել կարծեմ:
Արդյո՞ք: Ես ինչքան գիտեմ Հայաստանը ԽՍՀՄ-ից դուրս է եկել ԽՍՀՄ-ի օրենքներով` վեց ամիս առաջ ռեֆերենդում անելով: Այ Վրաստանն, օրինակ, այդպես չի արել, նա ԽՍՀՄ ժամանակաշրջանը որակավորել է որպես օկուպացիա, և իրեն հայտարարել իր 1918թ. հանրապետության իրավահաջորդ:
Ի դեպ - Ստեփան Շահումյանը, այդ չգնահատված հայը, որն իրոք ավելի շատ հենց հայ էր, քան բոլշևիկ... կյանքից հեռացել է 1918 թ-ի աշնանը: Եվ ով գիտի - եթե այդպիսի մի հեղինակավոր մարդը` "Կովկասյան Լենին"-ը, մեր շահերը 1921 թ-ի մարտին Մոսկվայում լոբբինգ աներ, հիմա ինչ կլիներ...
Էդ պարզա, որ 20 թվին էլ բան չէր կարող անել ուղղակի հայ բոլշևիկների հաստատուն և անխախտ առաջնորդը իրեն եմ համարում` անկախ ժամանակից: Ու հետաքրքիր կլիներ իմանալ, թե ինչը պետք է գնահատվեր, որ չի գնահատվել: Սարկազմով չեմ հարցնում այլ լուրջ: Ես ինչքան գիտեմ Շահումյանը բոլշևիկյան շարժման ղեկավարն էր Կովկասում, և իր անունը ընդմիշտ մնացել է կապված Բաքվի Կոմունայի հետ: Մինչև շատ խելացի լինելու համար գլուխը չկերան: Թե բոլշևիզմի հաստատման պայքարում Հայաստանի համար ինչերա հասցրել անել դա հետաքրքիր կլիներ ավելի մանրամասն իմանալ:
Ու սենց պայմանագիր կնքողները բողոքում են ներկայիս պայմանագրի դեմ...
Ու տենց պայմանագիր կնքողները... արցախյան պատերազմի ամենաակտիվ մասնակիցներն էին, ու տենց պայմանագիր կնքողները Մայիսի 28-ի հիմնասյուներն էին, ու տենց պայմանագիր կնքողները արդեն մի քանի տասնամյակ ամեն միջոց ձեռնարկում են Ցեղասպանության ճանաչման գործում...
Ու տենց պայմանագիր կնքողներն էսօր ամեն ինչ անում են, որ նույն սխալները չկրկնվի, նրանք ոչ միայն հրապարակում են նստած, այլ ամբող աշխարհում են միջոցառումներ անում, թե գիտես թե իրանք էլ մենակ ՀՀ-ում կա՞ն… Մինչև ՀՀ հասնելը ՍՍ-ի քթից հանելու են ամեն ինչ, ու տ՛ենց պայմագիր կնքոներն էսօր միշտ շարունակելու են պայքարել ու լինել ժողովուրդի կողքին, ոչ ԼՏՊ-ի նման հաչալ ու հեռանալ... ժողովուրդին հուսախաբ անելով ու անդեր թողնելով...
Առաջակում եմ հերթափոխով հացադուլ կազմակերպել ու պահանջել Արմեն Ռոտսամյանի հրաժարականը ԱԺ փոխնախագահի պաշտոնից: Հետին թվով էլ կարելի է Գյուլխանդանյանի հրաժարականը պահանջել՝ շառից փորձանքից հեռու: Մնում է մտածենք, թե ինչ հայրենասիրական երգ կսազի էս միջոցառումներին: Չնայած կարելի ա մեկ ու մեջ յարխուշտա պարել, երգելու փոխարեն …
Առաջարկում եմ էսօր գաս հրապարակ ու անձամբ ծանոթանաս յարխուշտա պարողների հետ, ու հարցերդ տաս իրենց, ոչ թե ֆորումում հենց նենց դես ու դեն կրակես…
REAL_ist
05.10.2009, 16:14
Ապեր տենց պայմանագիր կնքողները քո ասած մարդիկ չեն, այլ այդ մարկանց հաշվին ուտող խմողները: Կարողա քաղաքական կուսակցություննա կռվել պատերազմի ժամանակ? Փող են աշխատում մարդկանց հայրենասիրության վրա, վերջում նորից ու նորից քցում ժողովրդին...
Էդ պարզա, որ 20 թվին էլ բան չէր կարող անել ուղղակի հայ բոլշևիկների հաստատուն և անխախտ առաջնորդը իրեն եմ համարում` անկախ ժամանակից: Ու հետաքրքիր կլիներ իմանալ, թե ինչը պետք է գնահատվեր, որ չի գնահատվել: Սարկազմով չեմ հարցնում այլ լուրջ: Ես ինչքան գիտեմ Շահումյանը բոլշևիկյան շարժման ղեկավարն էր Կովկասում, և իր անունը ընդմիշտ մնացել է կապված Բաքվի Կոմունայի հետ: Մինչև շատ խելացի լինելու համար գլուխը չկերան: Թե բոլշևիզմի հաստատման պայքարում Հայաստանի համար ինչերա հասցրել անել դա հետաքրքիր կլիներ ավելի մանրամասն իմանալ:
Չէ, կոկռազ Հայաստանում բոլշևիզմի հաստատման համար այս մարդը գրեթե չի պայքարել: Նրա հիմնական զասլուգան Բաքվի ինքնապաշտպանության կազմակերպումն էր: 1918 թ-ի մարտի սկզբից մինչև օգոստոսի վերջ ստեղծվել էր մի վիճակ, երբ Բաքվում և հարակից տարածքներում գոյություն ուներ ըստ էության անկախ հայկական մի պետություն, որը շատ բան հասցրեց անել շրջակայքի հայերի պաշտպանության համար: Ընդ որում ինքնապաշտպանությունը գուցե և դատապարտված էր, բայց նրա տխուր վախճանը ավելի արագացավ, երբ Շահումյանենց հեռացրին այդ գործից:
Ի դեպ - Շահումյանին շատերը չէին սիրում հենց բոլշևիկներից /հենց նույն Ստալինը, որը շատ էր նեղվում Կովկասյան Լենինի հեղինակությունից Կովկասում/ ու կա վարկած, որ Շահումյանենց հենց յուրայինները պադստավկա արեցին ու բերեցին մահվան անգլիացիների միջոցով:
Մի խոսքով - ամեն ինչ այդքան էլ պարզ չէ: Առաջ ես էլ էի քո պես մտածում, բայց հետո, երբ մանրամասն ծանոթացա հետխորհրդային որոշակի գրքերի, կարծիքս կտրուկ փոխվեց...
Տուրոջանի գրառումը կարդացի, մի հատ նյութ հիշեցի, 2-ուսն էլ լավ խնդալու են:
Մի հատված եմ դնում հյդ բոյւրոյի անդամ, նախին նախագահի թեկնածու Վահան Հովաննիսյանի հետ, այս հարցի շուրջ:
Հարց- Ի՞նչ էք կարծում, Հայաստանը պէտք է գնայ Առաջին հանրապետութեան ճանապարհո՞վ՝ Սեւրի պայմանագրի ետեւից դէպի Ալեքսանդրապոլի պայմանագի՞ր, թէ՞ փորձի գործնական քայլերով առաջ շարժուել:
Պատասխան- Ալեքսանդրապոլի պայմանագիրը յիշատակելիս՝ պէտք չէ մոռանալ, որ այն չի վաւերացուել խորհրդարանում, քանի որ խորհրդարան չկար: Վերջապէս, Ալեքսանդրապոլի պայմանագրով Իգտիրը, Սուրմալուն եւ Արարատ լեռը մեզ էին մնում եւ կարծում եմ՝ համեմատութիւնը ճիշդ չէ:
Փաստորեն ըստ պարոն Վահանի, թքած որ ՀՀ սարքել էին 11.000 քառ. կմ. , փոխարենը Արարատ լեռը մեջն էր մտնում: Ի՞նչ ասեմ մտքի գիգանտա:
Փաստորեն էս պայմանագիրը ստորագրողը հավայի խոտա եղել:angry
մարդ էլ էտքան անուղեղ կլինի, որ սրանք են:[ էլ հիմիկվա իշխանությունից ի՞նչ ենք բողոքում, որ ասում են Աստված էլ բեթարից ազատի, հիմա ճիշտ ժամանակնա էդ ասելու: լավ ենք պրծել գոնե էս մի թիքա հողը թողել են մեզ, էլ ինչ հողի բազառ ենք անում, հետ ուզում, անասունները իրանց ձեռով են տվել:( թուրքնա որ էսքան թուքումուրը ուտումա ու ձեն չի հանում:
lav tgha
05.10.2009, 20:55
Հայաստանի և Թուրքիայի ընդհանուր սահմանն իբր որոշող` այսինքն սահմանի նկարագրական մասը պարունակող և պայմանագիր անուն ունեցող երեք փաստաթուղթ կա` Ալեքսանդրապոլի պայմանագիրը (03.12.1920թ.), Մոսկվայի պայմանագիրը (16.03.1921թ.) և Կարսի պայմանագիրը (13.10.1921թ.): Թեև այս երեք փաստաթղթերն էլ ունեն պայմանագիր անվանումը, այսուհանդերձ նրանցից և ոչ մեկը միջազգային իրավունքի տեսանկյունից պայմանգիր չէ: Նշյալ բոլոր պայմանագրերը կնքած կողմերից և ոչ մեկը, կնքելու պահին, չի ունեցել նման լիազորություն: Այսինքն չի եղել միջազգայնորեն ճանաչված պետության օրինական կառավարության լիազոր ներկայացուցիչ: Նշյալ պայմանագրերից և ոչ մեկը չի կնքվել Թուրքիայի կողմից, այլ կնքվել է Թուրքիայի ազգային մեծ ժողովի կառավարության կողմից, որը 1920-21թթ. ընդամենը ապստամբական շարժման գործադիր մարմին էր: Միջազգային իրավունքի և գործող սահմանադրության տեսանկյունից այդ ժամանակ երկրի սուվերենն ու օրինական իշխանությունը սուլթան-խալիֆն էր: Նա երկիրը լքել է միայն 1922թ. նոյեմբերին, ի դեպ առանց գահից հրաժարվելու, իսկ Թուրքիայի Հանրապետությունը հռչակվել է 1923թ. հոկտեմբերի 29-ին: Հետևաբար, քեմալականների օրինական իշխանության մասին կարելի է խոսել միայն ամեանշուտը 1922-1923թթ. հետո:
Ակնհայտ է, որ 1921թ. հոկտեմբերին ստորագրված Կարսի պայմանագիրը, ինչպես նաև դրան նախորդած Ալեքսանդրապոլի և Մոսկվայի պայմանագրերը, կնքվել են միջազգային իրավունքի անբեկանելի հիմնարար մի շարք սկզբունքների jus cogens-ների կոպիտ խախտումով: Հետևաբար կնքման պահից դրանք անվավեր են, քանի որ Պայմանագրերի իրավունքի մասին Վիեննայի 1969թ. կոնվենցիայի 53-րդ հոդվածը (Vienna Convention on Law of Treaties, Vienna, 1969), միանշանակորեն ամրագրում է, որ ՚պայմանագիրն անվավեր է, եթե կնքելու պահին այն հակասել է միջազգային ընդհանուր իրավունքի որևէ անբեկանելի հիմնադրույթիՙ, (այսինքն` jus cogens-ի) (A treaty is void, if at the time of its conclusion, it conflicts with a peremptory norm of general international law ) :
Անօրինական փաստաթղթերը չեն կարող օրինական սահմանի հիմք հանդիսանալ:
Այսպիսով այս փաստաթղտերից ոչ մէկւ իրաւական ուժ չունի
Հայաստանի Հանրապետությունը բռնազավթվել էր 1920թ. օգոստոսի 24-ին կնքված ռազմական դաշնագրով նախատեսված բոլշևիկ-քեմալական գործողությունների հետևանքով
Ինձ թւում է, որ այն պահին երբ Մեր Երկրին վտանգ է սպառնում, մեր Յարգելի Ազգի ժողովուրդը փոխարէն միախմբւի եւ փորձի վտանգի առաջը առնել, պարզապէս հեռանում է իրարից, ուրիշին է ծառայում, որպէսի միւսին գետին տապալած լինի, նոյն էլ եղաւ 1920 դեկտեմբերի 3-ին երբ Հայաստանում շնորհիւ բոլշեւիկների գործնէութեամբ հնարաւոր չէր կազմակերպել բանակ որը թուրքերի ներս սողալու առաջը բռներ, ու այն ժամանակ այդ անձիք ճարահատւած վատի եւ վատագոյնի միջեւ վատը ընտրելով ստորագրեցին մի նենգ պայմանագիր որով գոնէ կարողանան փրկեն ժողովրդի մի մասը.
Կարծում է որ նորեն նոյն է կրկնւում մեզ հետ, մենք դեռ մեր պատմութիւնից դասեր չենք քաղել, որ այս դժւար իրաւիճակում, փորձում էնք անցեալի վերքերը նորեն երես հանել, մոռանալով թէ ինչ է ուզում կատարւել ապագայում:
Երբեմն սարսափով եմ մտածում, իսկականից մեզ տեղն է.
REAL_ist
05.10.2009, 21:08
Այսպիսով այս փաստաթղտերից ոչ մէկւ իրաւական ուժ չունիբա տենաս ինչի ուժովա ներկայիս միջազգային ճանաչված սահմանները հաստատվել?
Մի կարևոր բան եք մոռանում, Վիեննայի պայմանագրերի մասին կոնվենցիան կնքվելա Կարսի պայմանագրից մոտ 50 տարի հետո և հետադարձ ուժ չունի:
Մենակ մի բան, եթե նույնիսկ իրավական ուժ չունենա, այս պայմանագիրը դավաճանություն է, պետք ա հայ ժողովրդի պատմության խայտառակ էջերին դասվի ու ստեղ, արդարացնել ֆլան-ֆստան ծիծաղելույա:
Իրավական ուժ ունենալ-չունենալը հարաբերականա: Եթե թուրքերի հետ պայմանավորվում են, որ սահմանները հաշվվում է Կարսի պայմանագրով, ապա էլ ուժ ունենալը ոնց ա լինում:
lav tgha
06.10.2009, 00:34
Իրավական ուժ ունենալ-չունենալը հարաբերականա: Եթե թուրքերի հետ պայմանավորվում են, որ սահմանները հաշվվում է Կարսի պայմանագրով, ապա էլ ուժ ունենալը ոնց ա լինում:
Դա արդէն իսկ նոր պայմանաւորումա, որը ստանում է իրաւական ուժ, նախկինը կարելիա չնդունել, իսկ նորը չես կարող.
lav tgha
06.10.2009, 00:49
բա տենաս ինչի ուժովա ներկայիս միջազգային ճանաչված սահմանները հաստատվել?
Մի կարևոր բան եք մոռանում, Վիեննայի պայմանագրերի մասին կոնվենցիան կնքվելա Կարսի պայմանագրից մոտ 50 տարի հետո և հետադարձ ուժ չունի:
Ներկայիս սահմանները հաստատւած չեն, բա կարծում ես ինչիա թուրքիան պնդում ճանաչենք հիմիքւա սահմանները, իսկ ինչ վերաբերւումա Վիեննայի կոնվեզիային , դա կապ չունի, ըստ նրա նախկիննի պայմանագիրներն էլ գնում են այս կոնվեցիայի հովանաւորութեան տակ, այդպէս որ միջազգային օրէնքի առումով անւաւեր են:
REAL_ist
06.10.2009, 12:32
Ամբողջ աշխարհը ճանաչումա Թուրքիայի ներկայիս սահմանները, ոնց կարող են հաստատված չլինել?
Ինչ մնումա Կոնվենցիային, ապա դրա 4-րդ հոդվածը հստակորեն սահմանում է, որ այն հետադարձ ուժ չունի:
lav tgha
06.10.2009, 20:34
Այո Ճիշտ ես,Պայմանագրերի իրաւունքի մասին Վիեննայի կոնւենցիան
ընդունւել է 1969թ.-ին եւ հետադարձ ուժ չունի, ինչպէս յայտարարւած է կոնւենցիայի 4-րդ յոդւածում, սակայն այնուամենայնիւ հստակ է, որ բոլոր այն պատճառները որոնց մասին գրւաւ, միջազգային իրաւունքում առկայ են եղել եւ գործել են դարեր ի վեր, այսինքն, լատիներէն ասած, եղել են jus cogens, այն է բոլորի համար պարտադիր ու անբեկանելի: Դրանք պարզապէս վերամրագրվել են Վիեննայի միջազգային կոնւենցիայի մեջ: Եւ ինչպէս հաստատում է նույն Վիեննայի կոնւենցիայի 53-րդ յոդւածը,
Article 53
Treaties conflicting with a peremptory norm of
general international law (“jus cogens”)
A treaty is void if, at the time of its conclusion, it conflicts with a peremptory norm of general
international law. For the purposes of the present Convention, a peremptory norm of general
international law is a norm accepted and recognized by the international community of States as a whole as a norm from which no derogation is permitted and which can be modified only by a subsequent norm of general international law having the same character.
պայմանագիրն անվաւեր է, եթէ կնքելու պահին ոտնահարւել է միջազգային
իրաւունքում ճանաչում գտած որեւէ անբեկանելի հիմնադրոյթ, այսինքն, որեւէ jus cogens:
Հետեւաբար, վերը քննութեան առած պայմանգրերը անվաւեր են, քանի որ դրանցից
իւրաքանչիւրը կնքւել է միանգամից մի քանի jus cogens-ների ոտնահարմամբ:
Իսկ ինչ վերաբերւում է Հայաստանի եւ Թուրքիայի միջեւ գոյութիւն ունեցած իբրթէ սահմանները, որը իդէպ փակել է թուրքիան, ապա պէտք է ասեմ որ դա ըստ միջազգային կանոների անօրինական եւ անվաւեր է, մինչ օրս Հայաստանի եւ Թուրքիայի միւջեւ սահմանը ճշտում է Վիլսոնի Իրաւարար վճիռն է որը գոյացել է Սեւրի դաշնագրի ստորագրմամբ, եւ այն հնարաւոր չէ բեկանման, սակայն եթէ այսօր Հայաստանը ստորագրի այս ներկայիս փաստաթղտերը, եւ ինչպէս ասւած է փաստաթղտում վերահաստատի այսօրւայ սահմանը, ապա պէտք է ասել որ Սեւրի դաշնագիրը ընդմիշտ պատմութեան գիրկն կանցնի եւ մենք կը կորցնենք այդ եզակի հնարաւորութիւնը;
REAL_ist
06.10.2009, 20:55
Բնականաբար այդ նորմերը 69 թ.-ին չեն ստեղծվել, այլ գործել են որպես միջազգային սովորույթ և Վիեննայի կոնվենցիայիով կոդիֆիկացվել են: Բայց ոչ բոլոր նորմերն են գործել մինչ կոնվենցիան:
Ինչ jus cogens նորմի խախտման մասին է խոսքը, եթե պայմանագիրը Թուրքական կողմից ստորագրել են ինքնիշխան պետության դե ֆակտո ղեկավարները: Ընդ որում նշեմ, որ նույն Վիեննայի կոնվենցիայի համաձայն, եթե պայմանագիրը ստորագրել են պատշաճ լիազորություն չունեցող անձինք, ապա հետագայում պետության հաստատման դեպքում այն իրավական ուժ է ստանում անկախ այդ փաստից:
Ինչ մնումա Սևրի դաշնագրին, ապա այն արդեն վաղուց պատմության գիրկն է անցել: Նախ և առաջ այն այպդես էլ չի վավերացվել Թուրքիայի կողմից: Բացի դրանից Լոզանի կոնֆերանսի արդյունքում նույն հարցի շուրջ կնքվել է Լոզանի պայմանագիրը և դրա հետևանքով Սևրի պայմանագիրը դադարել է և այլևս չի կարող վկայակոչվել: Նույն Վիեննայի կոնվենցիայի 59 հոդվածը սահմանում է պայմանագրի դադարման հիմքերից մեկը` նույն հարցի շուրջ հարջորդող պայմանագրի կնքումը:
lav tgha
06.10.2009, 21:21
Ոչ սխալւում ես, լոզանը չի չեղեալ յայտարարում Սեւրի Դաշնագիրը.
Քեզ կառաջարկեմ ընթերցել Արա Պապեանի
ՀԱՅՈՑ
ՊԱՀԱՆՋԱՏԻՐՈՒԹՅԱՆ
ԻՐԱՎԱԿԱՆ ՀԻՄՈՒՆՔՆԵՐԸ
Այն կարող ես քաշել հետեւեալ հասցէից:
Քո բոլոր հարցերի պատասխանը կարող էս գտնել այս 60 էջանոց գրքում
http://www.wilsonforarmenia.org/Articles/EastArm.pdf
REAL_ist
06.10.2009, 23:04
Իմ կողմից նշված երկու հանգամանքները ջարդուփշուր են անում այս աշխատության մեջ շարադրված մտքերը: Ցանկացած միջազգային պայմանագիր ուժի մեջ է մտնում դրա պարտադիրության մասին պետության համաձայնության արտահայտման դեպքում: Սևրի պայմանագիրը չի վավերացվել Թուրքիայի կողմից, ուստի այպես էլ ուժի մեջ չի մտել, ի տարբերություն Լոզանի պայմանագրի, որը և իրավական հիմք է հանդիսացել ժամանակակից Թուրքիայի սահմանների ձևավորման համար:
lav tgha
06.10.2009, 23:46
Համենայն դէպս վատ չէր լինել որ նախ կարդայիր
Ի դէպ հէտաքրքիր է նաեւ այս ընթերցել
Բաց նամակ Հայաստանի Հանրապետության արտաքին գործերի նախարար պրն. Էդ. Նալբանդյանին
Ձեր պատասխանների ժամանակ, Դուք հայտարարել եք հետեւյալը. »Վիլսոնի որոշումն իրավական ուժ չունի, քանի որ այն չի վավերացվել ԱՄՆ Սենատի կողմից«: (Նախապես ներողություն եմ խնդրում, եթե Ձեր բառերն ինձ փոխանցելիս որոշ նրբերանգային փոփոխություններ կրած լինեն: Սակայն, կարծում եմ, որ միտքը ճիշտ է փոխանցվել) Ցավում եմ, որ այդ պահին արդեն դահլիճում չէի: Ես չէի կարող կանխատեսել, որ Ձեր պատասխանները կարող են տեղափոխվել օրվա վերջը եւ նախնական պայմանավորվածության պատճառով ստիպված էի եղել հեռանալ:
......
Ամբողջութիւնը կարող ես ընթերցել այստեղից
http://piunik.com/articels/4-ara-papian/98-aso-ysusi-esuseisyc-esynsariaoausy-snisucy-manirnc-ysesnsn-any-fs-uesemsysusycy.html