PDA

Դիտել ողջ տարբերակը : Հնդեվրոպական լեզուների ծագման տեսություններ



Արիացի
12.07.2009, 09:54
Նորզելանդացի գիտնականներ Ռասսել Գրեյը և Կվենտին Ատկինսոնը ենթադրում են, որ հնդևրոպացիների նախահայրենիք հանդիսանում է Անդրկովկասը ու Փոքր Ասիան:
Ներողություն եմ խնդրում ռուսերեն մեջբերման համար: Հայերեն տարբերակ չգտա.

Новозеландские лингвисты Рассел Грей и Квентин Аткинсон из Университета Окланда полагают, что Родиной Арийцев является Закавказье и Малая Азия, а не Россия, как это считалось большинством ученых до сих пор. К такому выводу ученые пришли после того, как применили новый статистический метод к анализу родства индоевропейских языков. Ученые показали, что индоевропейские языки разошлись довольно рано, -- между 10000 и 8000 лет до нашей эры, а не в шестом тысячелетии до н.э, как считает большинство ученых. Это косвенно подтверждает так называемую Анатолийскую теорию (идею о происхождении арийцев из малой Азии). Статья об этом окрытии опубликована в престижном научном журнале Nature.

Арийская, или индоевропейская (раньше ее также называли индогерманской) языковая семья – крупнейшая в мире. В нее входят несколько языковых групп: индийская, или индоарийская; иранская; греческая, италийская, в состав которой входил латинский язык, потомки которого образуют романскую группу; кельтская, германская; балтийская; славянская; а также изолированные индоевропейские языки – армянский и албанский.

Все, я думаю, наслышаны о древней арийской цивилизации в северной Индии и Иране во 2-м тысячелетии до нашей эры. Основатели сравнительной индоевропеистики долгое время буквально считали санскрит («культурный» язык древних арийцев) предком всех индоевропейских языков.

Но вот откуда арийцы появились в Индии и Иране? На этот счет существуют две основных концепции. Классическая «Курганная Теория» считает, что предки арийцев были кочевниками евразийских степей и «прискакали» в Индию из Южной России и Украины примерно в 6 м тысячелетии до нашей эры. Тогда же и началось, согласно этой теории, расхождение индоевропейских языков. Другая теория, – упомянутая уже Анатолийская (выдвинутая, кстати, нашими соотечественниками Вяч. Вс. Ивановым и Т.В. Гамкрелидзе) , -- декларирует, что предки индоевропейцев были мирными земледельцами, жили на территории современной Турции и Закавказья. Распространение этой земледельческой культуры по Евразии, согласно Анатолийской Теории, началось 9500-8000 лет до н.э., то есть намного раньше чем по «Курганной».

Собственно говоря, вопрос для новозеланских ученых стоял в том, насколько давно разошлись индоевропейские языки. В лингвистике существует два больших направления, занимающихся изучением родства языков – компаративистика и глоттохронология. Компаративистика (или сравнительное языкознание) сравнивает лексику, грамматику и произношение языков. Она позволяет оценить степень их родства, но оперирует при этом относительными величинами. Грубо говоря, компаративный подход может ответить на вопрос, какой из двух языков ближе к третьему (например, украинский ближе к русскому, чем немецкий или албанский), но ничего не говорит об абсолютном времени их расхождения.

Абсолютными временными величинами оперирует глоттохронология. Глоттохронология (от греч glotta – язык, chronos – время, logos – слово, учение) – область сравнительно-исторического языкознания, занимающаяся выявлением скорости языковых изменений и определением на этом основании времени разделения родственных языков и степени близости между ними. Она определяет время разделения родственных языков исходя из предположения об одинаковой скорости измерения основной части словаря. Для анализа берется 100 -200 наиболее сохранных слов (когнат) (личные местоимения, некоторые глаголы движения, элементарные физиологические чувства и ощущения, обозначение размеров, цветов, некоторых животных). За одно тысячелетие сохраняется не менее 80 % такого списка (81 % для 200 слов, 86 % для 100 слов). Наменьшее время разделения языков определянется по формуле t = logC/2log r, где С – доля совпадающих слов в основном списке, r – коэффициент степени сохранности списка (соответственно, 81 или 86 %).

К сожалению, в последнее время этот подход сильно скомпрометировал себя. При попытке уйти достаточно далеко вглубь истории происхождения языков возникают опреденнные проблемы. Во- первых, не очень понятно, какие когнаты и из какого языка брать за основные для построения древа родства. Выбор довольно искусственен, и мощность подхода падает. Во-вторых, коэффициент r может быть немного разным для разных языковых групп и в разное время. В-третьих, картину искажают возможные заимствования слов. Кроме того (в-четвертых), может произойти задержка развития языка на короткое время, и это сильно исказит анализ.

Чтобы скорректировать эти возможные искажения, новозеландские ученые применили ряд новых статистических приемов. Сначала они оценили, какое древо родства является оптимальным (то есть какие когнаты естественнее всего брать для анализа). Потом проанализировали топологию древа родства на предмет того, не менялся ли заметно коэффициент r в ходе эволюции. Ученые применили статистический метод Марковских цепей Монте-Карло. Затем выявили возможные заимствованные слова и удали их из базы данных для анализа. Наконец, ученые применили алгоритм сглаживания отношений, что позволяет корректировать изменения скорости эволюции языка.

Новозеландские лингвисты использовали базу данных индоевропейских языков Даена. Они проанализировали 2449 когнат из 87 индоевропейских языков. Полученное ими древо родства языков довольно хорошо согласуется с «классическим». Есть и небольшие отличия. Например, ученые выдвинули идею Романо-Германо-Кельской супергруппы. Албанский язык считался независимым (не входящим ни в какую из групп), никто не мог понять его происхождение, а Грей и Аткинсон показали, что он родственен индо-иранским.
http://www.scientific.ru/journal/news/0404/arian1.jpg
В целом, полученные лингвистами результаты хорошо согласуются с Анатолийской Теорией происхождения индоевропейсцев. Расхождение индоевропейских языков, по их данным, произошло между 10000 и 8700 лет до нашей эры.

Возможно, это косвенное подтверждение Анатолийской теории несколько огорчит ту часть российской интеллектуальной элиты, которая ведет историю нашей страны от богатыря Святогора и гордо считает Россию родиной Великого Арийского Духа и Великой Арийской Радости. Впрочем, кто знает, а вдруг статья новозеланских ученых заставит их всерьез заняться изучением современной лингвистики?

Источник информации: Russell D. Gray & Quentin D. Atkinson. Language-tree divergence times support the Anatolian theory of Indo-European origin. Nature. Vol. 426. 27 November 2003. P 435-438.

Александр Ермаков
http://www.scientific.ru/journal/news/0404/n170404.html

Իհարկե, ինչպես տեսնում եք, տղերքը կրկին խուսափում են տարածքները իրենց իրական անուններով կոչելուց և մեկ ընդհանուր Հայկական Լեռնաշխարհ բառի փոխարեն օգտագործում են Անդրկովկաս և Փոքր Ասիա անունը, սակայն դրանից էությունը չի փոխվում, ցանկացած խելամիտ մարդ այդ ամենը կհասկանա:
Բուն աշխատանքին դեռևս չեմ ծանոթացել, սակայն որոշ արձագանքներ կարդալուց հետաքրքիր բաներ գտա: Սակայն այս ամենի ու այլ հետաքրքիր մանրամասների մասին կգրեմ աշխատանքը կարդալուց հետո:

Հ.Գ. Ուշադրություն դարձրեք նկարին: Այն ցույց է տալիս ազգերի բաժանման ժամանակացույցը:

Ռուֆուս
12.07.2009, 11:06
Նորզելանդացի գիտնականներ Ռասսել Գրեյը և Կվենտին Ատկինսոնը ենթադրում են, որ հնդևրոպացիների նախահայրենիք հանդիսանում է Անդրկովկասը ու Փոքր Ասիան:
Ներողություն եմ խնդրում ռուսերեն մեջբերման համար: Հայերեն տարբերակ չգտա.

http://www.scientific.ru/journal/news/0404/n170404.html

Իհարկե, ինչպես տեսնում եք, տղերքը կրկին խուսափում են տարածքները իրենց իրական անուններով կոչելուց և մեկ ընդհանուր Հայկական Լեռնաշխարհ բառի փոխարեն օգտագործում են Անդրկովկաս և Փոքր Ասիա անունը, սակայն դրանից էությունը չի փոխվում, ցանկացած խելամիտ մարդ այդ ամենը կհասկանա:
Բուն աշխատանքին դեռևս չեմ ծանոթացել, սակայն որոշ արձագանքներ կարդալուց հետաքրքիր բաներ գտա: Սակայն այս ամենի ու այլ հետաքրքիր մանրամասների մասին կգրեմ աշխատանքը կարդալուց հետո:

Հ.Գ. Ուշադրություն դարձրեք նկարին: Այն ցույց է տալիս ազգերի բաժանման ժամանակացույցը:

Կներես, բայց մեջբերածդ հոդվածը անկապություն էր....

Գոյություն ունի հնդեվրոպական ազգերի ծագման հայկական և անատոլիական տեսակետներ, որոնք լրիվ տարբեր իրար հետ բացարձակ ոչ մի կապ չունեցող բաներ են, իսկ էդ հոդվածի մեջ, բռնել երկուսը խառնել են իրար ու մի հատ կաշա է ստացվել...... :[ Իվանովն ու Գամկրելիձեն անատոլիական տեսակետի հետ ոչ մի կապ չունեն, իսկ հոդվածն ասում ա, թե իրենք են էդ հիպոթեզը ստեղծել :D Նույն ձևով էլ էդ Նոր Զելանդական գիտնականները հայկական հիպոթեզի հետ կապ չունեն, այլ անատոլիական հիպոթեզի պաշտպաններից են....

Հա, եթե նույնիսկ նորզելանդացիների հայտնագործությունները ապացուցվեն, ապա պարզ կդառնա, որ խեթերենն է ամենավաղ ձևավորված հնդեվրոպական լեզուն, այլ ոչ թե հայերենը ;)

Mephistopheles
12.07.2009, 14:28
Սենց թեմա էլ կա՞։ :think

Իսկ ո՞նց եք ապացուցում, որ սա աստղադիտարան է եղել, որ թեմայի անունը տենց է դրված։

կողքը մի հատ էլ տելեսկոպ են գտել

Mephistopheles
12.07.2009, 14:52
Այստեղ (http://armenianhighland.com/index_light.html) հետաքրքիր նյութեր կան Գյոդեկլի-Թեփե հուշարձանում գերմանացի գիտնականների կատարած հետազոտությունների մասին:

Բացի սրանից.
Վերջերս իրավունք թերթում մի հոդված կարդացի Հայաստանում հայտնաբերված երկրորդ հնադարյան աստղադիտարանի մասին: Հայ գիտնականները Առինջ գյուղի մոտերքում գտել են Քարահունջի նման ևս մեկ կոթող: Առայժմ տեղանքը լավ չի հետազոտվել, սակայն մոտ ապագայում սպասվում են հետազոտություններ ու արդյունքների հրապարակում: Նաև հեղինակը խնդրում էր, ովքեր տեղեկություններ, ասքեր կամ զրույցներ գիտեն այդ քարերի հետ կապված, Տեղյակ պահեն իրեն: Ցավոք սրտի հոդվածի էլեկտրոնային տարբերակը դեռևս չեմ գտել:
Հերթական աստղադիտարանի հայտնաբերումը իհարկե նորություն չէր, քանի որ Հերունին էլ կանխատեսել էր, որ Հայաստանում ու շրջակա տարածքներում նման տիպի աստղադիտարաններ պետք է շատ լինեն: Այս աստղադիտարանի առանձնահատկությունը այն է, որ այն կառուցված է մոտավորապես 23,5 աստիճան թեքության վրա, որը հավասար է Երկրի առանցքի թեքությանը ուղեծրի հարթության նկատմամբ: Սա լրացուցիչ հնարավորություններ է ընձեռում աստղադիտական հետազոտությունների համար:
Ընդհանրապես, Հայաստանում հետաքրքրությունը հնագույն պատմության ու հնագիտական հետազոտությունների նկատմամբ աճել է: Սա դրական քայլ է, քանի որ Հայոց Լեռնաշխարհի հետազոտությունները հնարավորություն կտան բացահայտել հին աշխարհի պատմության շատ մութ հարցեր: Գիտության զարգացմանը զուգընթաց, կառաջանան հնագիտության ուսումնասիրման նոր մեթոդներ, ընդհուպ մինչև կոնկրետ տարածքում, կոնկրետ պահին տեղի ունեցած իրադարձությունների վերականգնում` ձայնի վերականգնման միջոցով: Վաղ թե ուշ պատմության մութ տեղերը կբացահայտվեն ու շատ փաստեր ստիպված կլինենք վերանայել:

Ես գիտեմ ասքեր, զրույցներ և նույնիսկ իրական դեպքեր… "Քաջ Նազարը", "Կիկոսի Մահը", "Անխելք Մարդը", "Ձախորդ Փանոսը", "Սուտլիկ Որսկանը"…

էդ 23.5 աստիճանը լրիվ ճիշտ ես… դա շատ պարզ, ամեն մարդ կարող է անել, և կարող եք համոզվել նրանում որ տեղն ընտրված է մեծ, կարելի է ասել մաթեմաթիկական ճշտությամբ … ուրեմն, պետք է թեքվես դեմքով արևելք 30 աստիճան ու նայես վերև գլուխը բարձրացնելով 45.2359 աստիճան… ամեն ինչ շատ հստակ կերևա… հա, չմոռանամ ասել, անպայման հետներդ աստղադիտակ վերցրեք թե չե ոչինչ չի երևա…

… բայց քեզ հալալ աընգեր…ձայնի վերականգնման միջոցով

Արիացի
12.07.2009, 18:16
Կներես, բայց մեջբերածդ հոդվածը անկապություն էր....

Գոյություն ունի հնդեվրոպական ազգերի ծագման հայկական և անատոլիական տեսակետներ, որոնք լրիվ տարբեր իրար հետ բացարձակ ոչ մի կապ չունեցող բաներ են, իսկ էդ հոդվածի մեջ, բռնել երկուսը խառնել են իրար ու մի հատ կաշա է ստացվել...... :[ Իվանովն ու Գամկրելիձեն անատոլիական տեսակետի հետ ոչ մի կապ չունեն, իսկ հոդվածն ասում ա, թե իրենք են էդ հիպոթեզը ստեղծել :D Նույն ձևով էլ էդ Նոր Զելանդական գիտնականները հայկական հիպոթեզի հետ կապ չունեն, այլ անատոլիական հիպոթեզի պաշտպաններից են....

Հա, եթե նույնիսկ նորզելանդացիների հայտնագործությունները ապացուցվեն, ապա պարզ կդառնա, որ խեթերենն է ամենավաղ ձևավորված հնդեվրոպական լեզուն, այլ ոչ թե հայերենը ;)
Ճիշտն ասած չեմ հասկանում իրական տարբերությունը այդ տեսությունների միջև։ Ու նույնիսկ չգիտեի, որ դրանք տարբեր տեսություններ են, քանի որ դրանք իրար հարևան և համեմատաբար տարածքներ են։ Էդ նույնն ա, ոնց որ ասենք Հայկական լեռնաշխարհի կոնկրետ որ մասում ա առաջացել քաղաքակրթություն։ Պարզ ա, որ այս առումով անատոլիա, թե Հայկական Լեռնաշխարհ իրականում տարբերություն չկա։ Ու էս գիտնականներն էլ հենց նշում են, Անդրկովկաս ու Անատոլիա, բայց մոռանում են, որ դա հենց բուն հայկական լեռնաշխարհն ա։ Ինձ համար գլխավոր նպատակը բնավ այն չէ, որ ապացուցեմ, թե արիացիների նախահայրենիքը հայկական լեռնաշխարհն է, ինձ համար կարևոր ճշմարտության բացահայտումն է։ Ու այդ առումով նույնիսկ իմ համար պետք չէ ցույց տալ, թե հայերենն է ամենահին լեզուն։ Նման հարցադրումներն ինքնին անլուրջ են։
Կարող ա հոդվածը անկապ ա, բայց աշխատանքը ուսումնասիրության արժանի է։ Ստեղ շատ կարևոր հայտնություններ կան։ Օրինակ, ըստ այդ նկարի, Հայերն ու Հույները մթա 7300 թվականից առաջ եղել են նույն ազգը։ Սա չի կարող հետաքրքիր չլինել։

Ռուֆուս
12.07.2009, 19:37
Ճիշտն ասած չեմ հասկանում իրական տարբերությունը այդ տեսությունների միջև։ Ու նույնիսկ չգիտեի, որ դրանք տարբեր տեսություններ են, քանի որ դրանք իրար հարևան և համեմատաբար տարածքներ են։ Էդ նույնն ա, ոնց որ ասենք Հայկական լեռնաշխարհի կոնկրետ որ մասում ա առաջացել քաղաքակրթություն։ Պարզ ա, որ այս առումով անատոլիա, թե Հայկական Լեռնաշխարհ իրականում տարբերություն չկա։ Ու էս գիտնականներն էլ հենց նշում են, Անդրկովկաս ու Անատոլիա, բայց մոռանում են, որ դա հենց բուն հայկական լեռնաշխարհն ա։ Ինձ համար գլխավոր նպատակը բնավ այն չէ, որ ապացուցեմ, թե արիացիների նախահայրենիքը հայկական լեռնաշխարհն է, ինձ համար կարևոր ճշմարտության բացահայտումն է։ Ու այդ առումով նույնիսկ իմ համար պետք չէ ցույց տալ, թե հայերենն է ամենահին լեզուն։ Նման հարցադրումներն ինքնին անլուրջ են։


Իրականում շատ մեծ տարբերություն կա ու այս երկու տեսությունները մեկը մյուսին մերժում են:

Ամենամեծ տարբերությունը ժամանակայինն է, որովհետև ըստ հայկական տեսության հնդեվրոպական ժողովուրդների ծագումը անատոլիական տեսությունից առնվազն մեկ, մեկուկես հազարամյակ ավելի ուշ է սկսվել: Ուրիշ բազմաթիվ տարբերություններ էլ կան, բայց շատ չեմ խորացել: Չնայած տարածքային առումով իրար շատ մոտիկ են, բայց բոլորովին տարբեր հիմնավորումների ու մոդելների վրա են մշակված:


Կարող ա հոդվածը անկապ ա, բայց աշխատանքը ուսումնասիրության արժանի է։ Ստեղ շատ կարևոր հայտնություններ կան։ Օրինակ, ըստ այդ նկարի, Հայերն ու Հույները մթա 7300 թվականից առաջ եղել են նույն ազգը։ Սա չի կարող հետաքրքիր չլինել։

Դե եթե էդպես նայես, բոլոր հնդեվրոպական ժողովուրդներն էլ նույն ազգից են առաջացել, իսկ հայերը լեզվական տեսակետից ամենաշատը նման են հույներին, ու հետո միայն պարսիկներին ու սլավոններին, էնպես որ ոչ մի սենսացիոն բան էստեղ չկա:

Հայկօ
12.07.2009, 21:25
Բա մայաներն ու ինկե՞րը որտեղից հայտնվեցին: Էն պոլինեզացիների մասին էլ չեմ խոսում:

Lion
12.07.2009, 21:48
Յոբ, ԼԸ. 31

Վերահասու եղե՞լ ես Բազմաստեղեանի կարգին, բացե՞լ ես քօղը Հայկ համաստեղութեան։

http://www.armenianchurchlibrary.com/files/easternarmenianbible/Job.html

Եսայի, ԺԳ 10

Արդարեւ, երկնքի աստղերը, Հայկի համաստեղութեան եւ երկնային բոլոր լուսատուների հետ միասին, լոյս չեն տալու, արեգակն իր ծագման պահին պիտի խաւարի, լուսինը նոյնպէս իր լոյսը չպիտի տայ:

http://www.armenianchurchlibrary.com/files/easternarmenianbible/Esai.html

Աստվածաշունչ մատյանի թարգմանիչները Օրիոն աստեղատունը թարգմանել են Հայկ անվամբ...

Հետաքրքիր է:think

Հայկօ
12.07.2009, 21:59
Աստվածաշունչ մատյանի թարգմանիչները Օրիոն աստեղատունը թարգմանել են Հայկ անվամբ...

Հետաքրքիր է

Հայտնի փաստ ա, Lion ջան, ինչու՞ես զարմանում:

Lion
12.07.2009, 22:10
Պատկերացրու նման պարզությամբ ես... նոր ընկալեցի:) Ուրեմն մեր «Հայկ»-ը հավասարժեք է հռոմեական «Օրիոն»-ին - սա հեռուն գնացող հետևությունների կարող է բերել:

ՀԱՅԿԻ ՀԱՄԱՍՏԵՂՈՒԹՅՈՒՆ՝ Ցուլ, Երկվորյակներ, Միաեղջուր, Նապաստակ, Էրիդան համաստեղությունների միջև։ Ամենապայծառ աստղերը 0,1 (Ռիգել), 0,3-1,2 (Բետելգեյզե), 1,6 (Բելլատրիքս) տեսանելի աստղային մեծության են։ Համաստեղության երեք աստղերը կազմում են նրա «գոտին», որին հայերն անվանել են Շամփուրք Հայկի, Քար ու կշեռք։ Համաստեղությունում է գտնվում անզեն աչքով տեսանելի Մեծ միգամածությունը (գազափոշային ամենախոշոր ամպերից մեկը), որն ամենամոտն է Արեգակնային համակարգին։ Համաստեղությունում կան մեծ թվով փոփոխական աստղեր և կրկնակի աստղեր։ Դիտումների համար բարենպաստ են նոյեմբեր–հունվար ամիսները։

Արիացի
13.07.2009, 09:19
Իրականում շատ մեծ տարբերություն կա ու այս երկու տեսությունները մեկը մյուսին մերժում են:

Ամենամեծ տարբերությունը ժամանակայինն է, որովհետև ըստ հայկական տեսության հնդեվրոպական ժողովուրդների ծագումը անատոլիական տեսությունից առնվազն մեկ, մեկուկես հազարամյակ ավելի ուշ է սկսվել: Ուրիշ բազմաթիվ տարբերություններ էլ կան, բայց շատ չեմ խորացել: Չնայած տարածքային առումով իրար շատ մոտիկ են, բայց բոլորովին տարբեր հիմնավորումների ու մոդելների վրա են մշակված:

Նշածդ տարբերության ամենախելամիտ բացատրությունը, որ ես տեսնում եմ այն է, որ արիացիները Հայկական Լեռնաշխարհից տեղափոխվել են Անատոլիական սարահարթ ու այնտեղից 1000 տարի հետո ցրվել: Ինչևէ, ես նույնիսկ չգիտեի, որ Անատոլիական ու Հայկական տեսությունները իրարից առանձնանում են: Դու նշեցիր, որ Հայկական տեսության կողմնակից են Իվանովն ու Գամկրելիձեն, բայց նրանց գրքում նույնիսկ միտք չի արվում նշված տարածքը կոչել Հայկական լեռնաշխարհ: Այսինքն նրանք նույնիսկ իրենց տեսությունը չեն անվանում Հայկական ու ես հենց մտածում էի, որ դա նույն Անատոլիական տեսությունն ա, քանի որ իրենց մոտ էլ շատ է հանդիպում Անատոլիա տերմինը:
Պարզ է մի բան: Չի կարելի նշել մի փակ կոնտուր ցամաքի վրա ու ասել, որ արիացիները էդտեղ են ապրել ու էդտեղից են ցրվել: Մանավանդ սա անթույլատրելի է Հայկական Լեռնաշխարհի ու Անատոլիայի համար, քանի որ այս տարածքների միջև աշխարհագրական ու կլիմայական լուրջ պատնեշներ չկան և եթե մարդ ապրում է ասենք Հայկական Լեռնաշխարհում, ապա հաստատ 1000 տարվա մեջ նրա սերունդներից մեկը գաղթած կլինի Անատոլիա, և հակառակը:
Իսկ Անատոլիական տեսության հիմնադիրները ովքեր էն? Եվ մի հարց էլ: Դու գիտես, թե հույները իրենց նախահայրենիք որ տարածքն են համարում` Բալկանները, թե Անատոլիան? Ըստ իմ իմացածի, իրենք պնդում են, որ իրենց նախնիները եկել են Պոնտոսից, այսինքն Անատոլիայից:


Դե եթե էդպես նայես, բոլոր հնդեվրոպական ժողովուրդներն էլ նույն ազգից են առաջացել, իսկ հայերը լեզվական տեսակետից ամենաշատը նման են հույներին, ու հետո միայն պարսիկներին ու սլավոններին, էնպես որ ոչ մի սենսացիոն բան էստեղ չկա:
Իհարկե, ոչ մի փաստի մեջ էլ սենսացիոն բան չկա: Ու ստեղ հարցը սենսացիա առաջացնելը չի: Հարցը այն է, որ ըստ հեղինակների, հայ էթնոսը ձևավորվել է մոտավորապես 9000 տարի առաջ ու դրանից հետո ոչ մի սուբէթնոսի չի մասնատվել: Սա շատ ուշագրավ փաստ է, քանի որ 9000 տարի գոյություն ունեցող ազգը պետք է լուրջ ներդրում ունենար քաղաքակրթության հիմնադրման ու տարածման մեջ: Պետք է լուրջ հետազոտություններ կատարել և վերգտնել այն ամբողջ մշակութային ժառանգությունը, որը թողել են մեր նախահայրերը: Այս փաստը էական է նաև հայերի էկվոր լինելու տեսությունը վերջնականապես հերքելու համար (հենց մեր ամերիկահայ գիտնականների շրջանում :angry ): Եվ այս փաստի կարևորությունը նաև այն է, որ հայերը և հույները, մինչև հիմա պահպանված ազգերի մեջ արիացիներին ամենամոտ կանգնած ազգն են: Եվ էս ազգերը հազարամյակներով ապրել ու չեն տարանջատվել: Իսկ մյուս ճյուղը (բռակ մասսան :D:D), շատ մեծ ճյուղավորումներ են տվել ու մինչև հիմա էլ երևի տալիս են:

Հ.Գ. Ու էս ամբողջ պատմության մեջ ամենացավալին այն է, որ Հայկական Լեռնաշխարհում ու Անատոլիայում հիմա տիրում են քոչվոր թուրքերը :angry :

Ռուֆուս
13.07.2009, 17:20
Նշածդ տարբերության ամենախելամիտ բացատրությունը, որ ես տեսնում եմ այն է, որ արիացիները Հայկական Լեռնաշխարհից տեղափոխվել են Անատոլիական սարահարթ ու այնտեղից 1000 տարի հետո ցրվել: Ինչևէ, ես նույնիսկ չգիտեի, որ Անատոլիական ու Հայկական տեսությունները իրարից առանձնանում են: Դու նշեցիր, որ Հայկական տեսության կողմնակից են Իվանովն ու Գամկրելիձեն, բայց նրանց գրքում նույնիսկ միտք չի արվում նշված տարածքը կոչել Հայկական լեռնաշխարհ: Այսինքն նրանք նույնիսկ իրենց տեսությունը չեն անվանում Հայկական ու ես հենց մտածում էի, որ դա նույն Անատոլիական տեսությունն ա, քանի որ իրենց մոտ էլ շատ է հանդիպում Անատոլիա տերմինը:

Չէ, պետք չէ խելամիտ բացատրություններ տալ, որովհետև ամեն ինչ էդ աստիճան պարզ ու պրիմիտիվ չի, որ ասենք թե թող արիացիները առաջանան հայկական լեռնաշխարհում, հետո քնեն զարթնեն, հելնեն գնան Անատոլիա, մի հազար տարի էլ էնտեղ ապրեն ու ցրվեն տներով: Սա վերջիվերջո գիտություն է, այստեղ կամայական մեկնաբանությունները անթույլատրելի են:

Դու փորձում ես հավաստիացնել, որ անատոլիական և հայկական լեռնաշխարհները նույնն են, ախր ո՞նց կարան նույնը լինել, եթե Անատոլիան Փոքր Ասիան է ու հայկական լեռնաշխարհից կիլոմետրերով հեռու է... :8

Իվանովն ու Գամկրելիձեն հնդեվրոպական ցեղերի նախահայրենիք համարում են ոչ թե միայն հայկական լեռնաշխարը, այլ Փոքր Ասիայի արևելյան հատվածը, հայկական լեռնաշխարհը և արևմտյան Իրանը:




Պարզ է մի բան: Չի կարելի նշել մի փակ կոնտուր ցամաքի վրա ու ասել, որ արիացիները էդտեղ են ապրել ու էդտեղից են ցրվել: Մանավանդ սա անթույլատրելի է Հայկական Լեռնաշխարհի ու Անատոլիայի համար, քանի որ այս տարածքների միջև աշխարհագրական ու կլիմայական լուրջ պատնեշներ չկան և եթե մարդ ապրում է ասենք Հայկական Լեռնաշխարհում, ապա հաստատ 1000 տարվա մեջ նրա սերունդներից մեկը գաղթած կլինի Անատոլիա, և հակառակը:

Ըստ Անատոլիական տեսության հայերի, հույների, ալբանների, սլավոնների և արիացիների (այսինքն պարսիկների ու հնդիկների նախնիները) նախնիները մթա 6300-ին Անատոլիայից գաղթել են Բալկաններ, որից հետո նոր հայերը եկել ու հաստատվել են հայկական լեռնաշխարհում, իսկ մյուս ցեղերը տեղափոխվել են իրենց հայրենիքները:


Իսկ Անատոլիական տեսության հիմնադիրները ովքեր էն? Եվ մի հարց էլ: Դու գիտես, թե հույները իրենց նախահայրենիք որ տարածքն են համարում` Բալկանները, թե Անատոլիան? Ըստ իմ իմացածի, իրենք պնդում են, որ իրենց նախնիները եկել են Պոնտոսից, այսինքն Անատոլիայից:
Տեսության հիմնադիրը Քոլին Ռենֆյուն է, ով վերջին 20 տարիների ընթացքում փոփոխել է տեսության հիմունքները, որպեսզի համապատասխանեցնի վերջին լեզվաբանական հայտնագործություններին: Էս տեսությունը այժմյան դրությամբ բազմաթիվ պաշտպաններ և քննադատողներ ունի:



Իհարկե, ոչ մի փաստի մեջ էլ սենսացիոն բան չկա: Ու ստեղ հարցը սենսացիա առաջացնելը չի: Հարցը այն է, որ ըստ հեղինակների, հայ էթնոսը ձևավորվել է մոտավորապես 9000 տարի առաջ ու դրանից հետո ոչ մի սուբէթնոսի չի մասնատվել: Սա շատ ուշագրավ փաստ է, քանի որ 9000 տարի գոյություն ունեցող ազգը պետք է լուրջ ներդրում ունենար քաղաքակրթության հիմնադրման ու տարածման մեջ: Պետք է լուրջ հետազոտություններ կատարել և վերգտնել այն ամբողջ մշակութային ժառանգությունը, որը թողել են մեր նախահայրերը: Այս փաստը էական է նաև հայերի էկվոր լինելու տեսությունը վերջնականապես հերքելու համար (հենց մեր ամերիկահայ գիտնականների շրջանում :angry ):

Անատոլիական տեսությունը կակռազ ապացուցում է հայերի եկվոր լինելը:



Եվ այս փաստի կարևորությունը նաև այն է, որ հայերը և հույները, մինչև հիմա պահպանված ազգերի մեջ արիացիներին ամենամոտ կանգնած ազգն են: Եվ էս ազգերը հազարամյակներով ապրել ու չեն տարանջատվել: Իսկ մյուս ճյուղը (բռակ մասսան :D:D), շատ մեծ ճյուղավորումներ են տվել ու մինչև հիմա էլ երևի տալիս են:

Ես նախընտրում եմ հնդեվրոպական նախացեղերին "արիացի" չկոչել, քանի որ արիացի բառը հիմա առնչվում է նացիզմի ու ֆաշիզմի հետ: Այժմյան բոլոր հնդեվրոպական ծագում ունեցող ժողովուրդները նույնչափ իրավունք ունեն "հնդեվրոպական" կոչվելու, որքան հայերն ու հույները, իսկ "բռակ մասսա" արտահայտությունը մինիմում վիրավորական և անհանդուրժողական է:


Հ.Գ. Ու էս ամբողջ պատմության մեջ ամենացավալին այն է, որ Հայկական Լեռնաշխարհում ու Անատոլիայում հիմա տիրում են քոչվոր թուրքերը :angry :


Թուրքերը արդեն մի հազարամյակ է քոչվոր չեն, բացի դրանից իրենք էլ են մեզանից ոչ պակաս մարդ: Մի փոքր հանդուրժողականությունը չէր խանգարի:

Lion
13.07.2009, 19:46
Դու փորձում ես հավաստիացնել, որ անատոլիական և հայկական լեռնաշխարհները նույնն են, ախր ո՞նց կարան նույնը լինել, եթե Անատոլիան Փոքր Ասիան է ու հայկական լեռնաշխարհից կիլոմետրերով հեռու է... :8

Իվանովն ու Գամկրելիձեն հնդեվրոպական ցեղերի նախահայրենիք համարում են ոչ թե միայն հայկական լեռնաշխարը, այլ Փոքր Ասիայի արևելյան հատվածը, հայկական լեռնաշխարհը և արևմտյան Իրանը:

Փոքրասիական սարահարթը, Հայկական լեռնաշխարհը և Իրանական սարահարթը աշխարհագրական տեսնկյունից հստակ սահմաններ չունեն: Սա Ձեզ կասի ցանկացած աշխարհագրագետ: Խնդրում եմ մի շփոթեք - Հայկական լեռնաշխարհը հստակորեն սահմանազատված է Միջագետքյան հարթթվայրերից, իսկ մնացած կողմերում անցումը աննկատելիության աստիճան սահուն է...


Ես նախընտրում եմ հնդեվրոպական նախացեղերին "արիացի" չկոչել, քանի որ արիացի բառը հիմա առնչվում է նացիզմի ու ֆաշիզմի հետ:

Է եկեք պայքարենք և փոխենք այդ «ասոցացումը»:

Ռուֆուս
13.07.2009, 19:50
Փոքրասիական սարահարթը, Հայկական լեռնաշխարհը և Իրանական սարահարթը աշխարհագրական տեսնկյունից հստակ սահմաններ չունեն: Սա Ձեզ կասի ցանկացած աշխարհագրագետ: Խնդրում եմ մի շփոթեք - Հայկական լեռնաշխարհը հստակորեն սահմանազատված է Միջագետքյան հարթթվայրերից, իսկ մնացած կողմերում անցումը աննկատելիության աստիճան սահուն է...
Լիոն ջան, իսկ իմ ասածի մեջ ի՞նչ սխալ բան կար:


Է եկեք պայքարենք և փոխենք այդ «ասոցացումը»:

Չէ, շնորհակալ եմ, ես կշարունակեմ օգտագործել "հնդեվրոպական" տերմինը, որը ավելի ճիշտ է: Արիականը սկզբունքայնորեն չեմ ընդունում:

Lion
13.07.2009, 19:58
Լիոն ջան, իսկ իմ ասածի մեջ ի՞նչ սխալ բան կար:

Ինձ թվաց, թե դու ասում ես, որ Հայկական լեռնաշխարհը հստակ սահմաններ ունի Իրանական և փոքրասիական սարահարթերի հետ - երևի ես քեզ սխալ հասկացա:)



Չէ, շնորհակալ եմ, ես կշարունակեմ օգտագործել "հնդեվրոպական" տերմինը, որը ավելի ճիշտ է: Արիականը սկզբունքայնորեն չեմ ընդունում:

Հավատա, հիմնովին սխալ տերմին է: Չնայաժ եթե քեզ «հակաֆաշիստական» գաղափարախոսության պահերով դուր է գալիս հենց դա, խնդիր չկա: Ես առաջարկում եմ անել մեկ քայլ առաջ և մաքրել այդ կեղտը մեր ազգի երբեմնի անվան վրայից:

Ռուֆուս
13.07.2009, 20:11
Հավատա, հիմնովին սխալ տերմին է: Չնայաժ եթե քեզ «հակաֆաշիստական» գաղափարախոսության պահերով դուր է գալիս հենց դա, խնդիր չկա: Ես առաջարկում եմ անել մեկ քայլ առաջ և մաքրել այդ կեղտը մեր ազգի երբեմնի անվան վրայից:

"Արիացի" տերմինը ճիշտ չի էնքանով, որ ոչ ոք չգիտի (ու երբեք չի էլ իմանա) թե նախահնդեվրոպական ժողովուրդները իրենց ինչ անունով են կոչել: Արիացիները հնդեվրոպական ցեղեր են եղել՝ հնդկական ու իրանական ցեղերի նախնիները, ու ոչ ոք չի կարող ասել թե արդյոք բոլոր հնդեվրոպական ցեղերն են իրենց այդ անունով կոչել թե ոչ:

Իսկ հնդեվրոպականը ճիշտ է այն իմաստով, որ աշխարհագրական տեսանկյունից ծածկում է հնդեվրոպական ժողովուրդների բնակության վայրը՝ Հնդկաստանից մինչև Եվրոպա:

"Արիացի" տերմինի օգտագործմանը դեմ եմ նաև այն առումով, որ որոշ մարդիկ արիացիներին բնութագրում են որոշ մարդկային որակներ, որոնք իբր թե բնորոշ են միայն արիացիներին, ինչը ոչ ավել ոչ պակաս նացիզմ է ու ազգայնամոլություն:

Lion
13.07.2009, 20:20
Ասածիդ վերջին պարբերության հետ համաձայն եմ: Սակայն համաձայն չեմ «արիաց»-ոի պահով: Նախ, ոչ թե «արիացի», այլ արի: Հետո, հայերը կոչվում են «Արմեն»: Եթե ուշադիր լինես, այս բառը կազմված է երկու մասից - «Արի» և «մեն»: հուսով եմ գիտես, թե ինչ է նշանակում «մեն» բառը անգլերենում և ընդհանրապես լատինական լեզուներում: Եվ այսպես - «Արմեն» պարզ ու կոնկրետ նշանակում է - «Արիական մարդ»...

Այնպես որ համաձայն չեմ այն մտքիդ, թե մենք չգիտենք, թե արիներն իրենց ինչպես են կոչել...

Ռուֆուս
13.07.2009, 20:37
Ասածիդ վերջին պարբերության հետ համաձայն եմ: Սակայն համաձայն չեմ «արիաց»-ոի պահով: Նախ, ոչ թե «արիացի», այլ արի: Հետո, հայերը կոչվում են «Արմեն»: Եթե ուշադիր լինես, այս բառը կազմված է երկու մասից - «Արի» և «մեն»: հուսով եմ գիտես, թե ինչ է նշանակում «մեն» բառը անգլերենում և ընդհանրապես լատինական լեզուներում: Եվ այսպես - «Արմեն» պարզ ու կոնկրետ նշանակում է - «Արիական մարդ»...

Այնպես որ համաձայն չեմ այն մտքիդ, թե մենք չգիտենք, թե արիներն իրենց ինչպես են կոչել...

Քո գրառման մեջ ոչ մի ապացույց չգտա այն բանի մասին, որ հնդեվրոպացիները իրենց արի են անվանել :)

Լատիներենում մարդ բառը "homo" է, որը կապ չունի "man" արմատի հետ :)

Lion
13.07.2009, 20:45
Քո գրառման մեջ ոչ մի ապացույց չգտա այն բանի մասին, որ հնդեվրոպացիները իրենց արի են անվանել


Խնդիրն այն է, որ «հնդեվրոպացի» ազգ չի եղել: Եղել են հայեր, որոնք իրենց կոչել են «արի», իսկ ուրիշների կողմից կոչվել՝ «Ար մեն» - արիական մարդ:
Իսկ անգլերենում «մարդ» ինչպե՞ս է կոչվում:

Ռուֆուս
13.07.2009, 20:59
Խնդիրն այն է, որ «հնդեվրոպացի» ազգ չի եղել: Եղել են հայեր, որոնք իրենց կոչել են «արի», իսկ ուրիշների կողմից կոչվել՝ «Ար մեն» - արիական մարդ:
Իսկ անգլերենում «մարդ» ինչպե՞ս է կոչվում:

Հա, հնդեվրոպացի ազգ իհարկե չի եղել, որովհետև հնդեվրոպական նախաժողովուրդը ոչ մի գրավոր փաստ իր հետևից չի թողել, որ իմանանք, թե իրենց իսկական անվանումը ինչ է եղել, սա ընդամենը պայմանական բայց կոռեկտ անվանում է:

Անգլերեն մարդը "man" է, որը ծագել է հին գերմանական "Mannaz", "Mannwaz" արմատից: Հարց, եթե արմեն իրոք նշանակում է արի մարդ, ինչու՞ են արմենները իրենց անվանման մեջ գերմանական արմատ օգտագործել, այլ ոչ թե հայկական "մարդ" արմատը և իրենց չեն անվանել ասենք թե "արմարդ" ;)

Lion
13.07.2009, 21:01
Հարց, եթե արմեն իրոք նշանակում է արի մարդ, ինչու՞ են արմենները իրենց անվանման մեջ գերմանական արմատ օգտագործել, այլ ոչ թե հայկական "մարդ" արմատը և իրենց չեն անվանել ասենք թե "արմարդ"

Խնդիրն այն է, որ արիական «մեն»-ն է անցել գերմանականի մեջ և... պահպանվել նրանում: Իսկ "Mannaz", "Mannwaz" ի՞նչ է նշանակում:

Ռուֆուս
13.07.2009, 21:05
Խնդիրն այն է, որ արիական «մեն»-ն է անցել գերմանականի մեջ և... պահպանվել նրանում: Իսկ "Mannaz", "Mannwaz" ի՞նչ է նշանակում:

Մարդ ա նշանակում, էլ ինչ պիտի նշանակի :)

Lion
13.07.2009, 21:13
Չգիտեի - էդ եմ ասում, էլի...:)

Հայկօ
14.07.2009, 01:41
Հարց, եթե արմեն իրոք նշանակում է արի մարդ, ինչու՞ են արմենները իրենց անվանման մեջ գերմանական արմատ օգտագործել, այլ ոչ թե հայկական "մարդ" արմատը և իրենց չեն անվանել ասենք թե "արմարդ" ;)

«Մարդ»-ը հայկական արմատ չի, այլ հնդևրոպական mrt հնչյունափոխված (դե, էնքան էլ չէ :) ) արմատն ա: Իսկ mrt-ը պիտի որ ծանոթ լինի, օրինակ, mort, morte, смерть, умирать, մեռնել բառերից: Հա՛, «մարդ» նշանակում ա «մահկանացու»: Բա՞ :D:

Ռուֆուս
14.07.2009, 02:07
«Մարդ»-ը հայկական արմատ չի, այլ հնդևրոպական mrt հնչյունափոխված (դե, էնքան էլ չէ :) ) արմատն ա: Իսկ mrt-ը պիտի որ ծանոթ լինի, օրինակ, mort, morte, смерть, умирать, մեռնել բառերից: Հա՛, «մարդ» նշանակում ա «մահկանացու»: Բա՞ :D:

հա, լավ, կներես, հայկական ասելով ի նկատի ունեի հնդեվրոպական :)

Իսկ լատիներեն "homo" բառը նշանակում է հողեղեն, հողից ծնված, մենք մահկակացու ենք, իսկ հռոմեացիները հողածին :)

Mephistopheles
14.07.2009, 05:18
հնդևրոպական լզուները շատ նմանություններ ունեն և եթե տենց նայես հա էլ նմանություններ կգտնես, բայց սա բոլորովին էլ չի ապացուցում այն ինչ փորձում եք ապացուցել…

Մոդար---Mother
Նամե-----Name

պարսկերեն-Անգլերեն. հիմա սրանից ինչ եզրակացության գանք

Mephistopheles
14.07.2009, 05:39
Խնդիրն այն է, որ «հնդեվրոպացի» ազգ չի եղել: Եղել են հայեր, որոնք իրենց կոչել են «արի», իսկ ուրիշների կողմից կոչվել՝ «Ար մեն» - արիական մարդ:
Իսկ անգլերենում «մարդ» ինչպե՞ս է կոչվում:

Լիոն, ո՞նց կարաս տենց հաստատ ասես… Մենք մեզ հայ ենք կոչել և կոչում ենք… Իրանն ավելի մոտ է Իրան-Այրան… իսկ ինչի՞ հայերենը չես օգտագործում "արմենը" բացատրելու համար… վերջիվերջո հայերենը ավելի մոտ պիտի լինի մեզ քան անգլերենը

Lion
14.07.2009, 07:31
պարսկերեն-Անգլերեն. հիմա սրանից ինչ եզրակացության գանք

Որ այս լեզուները նույն արմատն ունեն:


Լիոն, ո՞նց կարաս տենց հաստատ ասես… Մենք մեզ հայ ենք կոչել և կոչում ենք… Իրանն ավելի մոտ է Իրան-Այրան… իսկ ինչի՞ հայերենը չես օգտագործում "արմենը" բացատրելու համար… վերջիվերջո հայերենը ավելի մոտ պիտի լինի մեզ քան անգլերենը

Օգտագործիր, խնդիր չկա - ես առավել ցայտուն կերպով ցույց տվեցի իրականությունը: Մոտը տվյալ դեպքում կապ չունի, ուղղակի մի բառը լեզվի սկզբնական կրողների մի մասի մոտ պահպանվել է (օր. անգլերեն), մյուս մասի մոտ էլ՝ ոչ (օր. հայերեն):

Արիացի
14.07.2009, 11:19
Չէ, պետք չէ խելամիտ բացատրություններ տալ, որովհետև ամեն ինչ էդ աստիճան պարզ ու պրիմիտիվ չի, որ ասենք թե թող արիացիները առաջանան հայկական լեռնաշխարհում, հետո քնեն զարթնեն, հելնեն գնան Անատոլիա, մի հազար տարի էլ էնտեղ ապրեն ու ցրվեն տներով: Սա վերջիվերջո գիտություն է, այստեղ կամայական մեկնաբանությունները անթույլատրելի են:
Հա պարզ ա, որ էդտեղ հստակ չի կարելի ասել: Ես ընդամենը մի վարկած ասեցի, որ առաջինը եկավ մտքիս:


Դու փորձում ես հավաստիացնել, որ անատոլիական և հայկական լեռնաշխարհները նույնն են, ախր ո՞նց կարան նույնը լինել, եթե Անատոլիան Փոքր Ասիան է ու հայկական լեռնաշխարհից կիլոմետրերով հեռու է... :8
Չէ ես չեմ փորձում հավաստիացնել, որ անատոլիական և հայկական լեռնաշխարհները նույնն են, ես ասում եմ, որ նրանց միջև հստակ սահման տանելը սխալ է, քանի որ կոնկրետ խոշոր աշխարհագրական արգելքներ չկան:


Իվանովն ու Գամկրելիձեն հնդեվրոպական ցեղերի նախահայրենիք համարում են ոչ թե միայն հայկական լեռնաշխարը, այլ Փոքր Ասիայի արևելյան հատվածը, հայկական լեռնաշխարհը և արևմտյան Իրանը:
Բնական է:


Ըստ Անատոլիական տեսության հայերի, հույների, ալբանների, սլավոնների և արիացիների (այսինքն պարսիկների ու հնդիկների նախնիները) նախնիները մթա 6300-ին Անատոլիայից գաղթել են Բալկաններ, որից հետո նոր հայերը եկել ու հաստատվել են հայկական լեռնաշխարհում, իսկ մյուս ցեղերը տեղափոխվել են իրենց հայրենիքները:
Տեսության հիմնադիրը Քոլին Ռենֆյուն է, ով վերջին 20 տարիների ընթացքում փոփոխել է տեսության հիմունքները, որպեսզի համապատասխանեցնի վերջին լեզվաբանական հայտնագործություններին: Էս տեսությունը այժմյան դրությամբ բազմաթիվ պաշտպաններ և քննադատողներ ունի:
Անատոլիական տեսությունը կակռազ ապացուցում է հայերի եկվոր լինելը:
Ընդհանուր առմամբ պատկերացրեցի անատոլիական տեսության էությունը: Բայց եթե համեմատենք այս տեսությունը և այն ինչ ասում են նորզելանդացիները, ապա կտեսնենք, որ դրանք իրար հետ կապ չունեն, ինչպես դու նշեցիր սկզբում: Նորզելանդացիների տեսությունը ավելի շատ Գամկրելիձե, Իվանովի տեսության կողմնակից է, քան անատոլիական:
Ու ընդհանրապես, իմ կարծիքով, անատոլիական տեսությունը ինչ-որ արհեստական բան ունի իր մեջ: Նախ ժողովուրդների գաղթը ուշ է սկսել, հետո էլ կոնկրետ հայերին եթե դիտարկենք, ըստ տեսության հայերի նախնիները մի երկար ճանապարհորդություն են արել, գնացել հասել բալկանների հյուսիս ու հետո էնտեղից վերադարձել Հայաստան: Հարց է ծագում, բա էդ ճանապարհորդության ընթացքում Հայաստանում ինչ ցեղեր են ապրել? Ըստ լոգիկայի, հենց արիացիների նախնիները պիտի լինեն, որոնք չեն քոչել, այլ մնացել են էս տարածքում: Կա մի տարբերակ ևս, որ բոլորը քոչել են ու էստեղ մարդ չի եղել, բայց սա անհավանական է: Հետևաբար, հայերի հետ վերադարձի ժամանակ ստեղ պտի ինչ-որ ցեղեր լինեին ու պտի որ հենց էդ ցեղերի հետ միաձուլվեին եկածները: Հետևաբար սխալ է ասել, թե հայերը եկել են: Ես հակված եմ այստեղ մնացածներին հայ անվանել, իսկ էն եկվորները եկել են, թե չէ, ընդհանուր առմամբ էական չի:


Ես նախընտրում եմ հնդեվրոպական նախացեղերին "արիացի" չկոչել, քանի որ արիացի բառը հիմա առնչվում է նացիզմի ու ֆաշիզմի հետ: Այժմյան բոլոր հնդեվրոպական ծագում ունեցող ժողովուրդները նույնչափ իրավունք ունեն "հնդեվրոպական" կոչվելու, որքան հայերն ու հույները, իսկ "բռակ մասսա" արտահայտությունը մինիմում վիրավորական և անհանդուրժողական է:
Ես նախընտրում եմ արիացիներին արիացի կոչել, նեգրոիդներին էլ` նեգր: Իսկ թե էդ բառերի հետ կապված ինչ է մտածում ժամանակակից, միջազգային, քաղաքակիրթ հանրությունը, ընդհանուր առմամբ թքած ունեմ:
Իսկ "բռակ մասսա"-ն, եթե չնկատեցիր, ասեմ, որ կատակով էր ասված ու մի փոքր հումորի զգացումը ու հանդուրժողականությունը չէր խանգարի:


Թուրքերը արդեն մի հազարամյակ է քոչվոր չեն, բացի դրանից իրենք էլ են մեզանից ոչ պակաս մարդ: Մի փոքր հանդուրժողականությունը չէր խանգարի:
Ճիշտ ես, իրենք էլ մեզնից պակաս մարդ չեն, մանավանդ, եթե հաշվի առնենք, որ իրենց գենետիկայի մեջ արդեն էն քոչվոր թուրքից բան չի մնացել ու ավելի շատ հայի, հույնի, ասորու ժառանգություն կա մեջները, քան թուրքի:

Ռուֆուս
14.07.2009, 14:06
Ընդհանուր առմամբ պատկերացրեցի անատոլիական տեսության էությունը: Բայց եթե համեմատենք այս տեսությունը և այն ինչ ասում են նորզելանդացիները, ապա կտեսնենք, որ դրանք իրար հետ կապ չունեն, ինչպես դու նշեցիր սկզբում: Նորզելանդացիների տեսությունը ավելի շատ Գամկրելիձե, Իվանովի տեսության կողմնակից է, քան անատոլիական:

Չէ, նոր զելանդացիները կապ չունեն Գամկրելիձե ու Իվանովի հիպոթեզի հետ: Հայկական հիպոթեզը գլոտտալ տեսության հիման վրա է ստեղծվել, որը չի ընդունվում անատոլիական ու կուրգանյան տեսությունները պաշտպանողների կողմից:


Ու ընդհանրապես, իմ կարծիքով, անատոլիական տեսությունը ինչ-որ արհեստական բան ունի իր մեջ: Նախ ժողովուրդների գաղթը ուշ է սկսել, հետո էլ կոնկրետ հայերին եթե դիտարկենք, ըստ տեսության հայերի նախնիները մի երկար ճանապարհորդություն են արել, գնացել հասել բալկանների հյուսիս ու հետո էնտեղից վերադարձել Հայաստան:

Արհեստական բան չկա: Հայերի նախնիները շատ հանգիստ կարող էին Անատոլիայից գնային Բալկաններ ու հետո նոր գաղթեին հայկական լեռնաշխարհ.... Համ էլ թոխարներին նայի, հնդեվրոպական ցեղեր են՝ կապուտաչյա, շեկ մազերով ու եսիմ որտեղից գնացել հասել են Չինաստան....

Գոյություն ունի այսպես կոչված հունահայկական տեսություն, որի համաձայն հայերն ու հույները ծագել են հնդեվրոպական նախաժողովրդի նույն ճյուղից: Այս տեսությունը հաստատող բազմաթիվ լեզաբանական ապացույցներ կան, քանի որ հայերենի ու հունարենի միջև լիքը նմանություններ կան: Այս տեսությունը նաև հաստատում է նաև փռյուգիական տեսության հավաստիությունը, որի համաձայն հայերն ու փռյուգիացիները նույնպես նույն ծագումն ունեն: Իսկ փռյուգիացիները սկզբում ապրել են Բալկաններում, հետո գաղթել են Փոքր Ասիա:

Նույնիսկ Հերոդոտոսն է ասել, որ հայերի նախնիները արգոնավորդների հետ Բալկաններից (Թրակիա, որտեղ ապրել են փռյուգիացիները) են եկել Հայաստան (կարծեմ Արմենիոս էր հայերի առաջնորդի անունը):

Կուրգանյան տեսության մեջ հայերի ծագման երկու մոդել կա, ավելի քիչ հավանականն այն, որ հայերը Ուկրաինայից ու Ռուսաստանից միանգամից եկել են հայկական լեռնաշխարհ, իսկ ավելի հավանականը այն է, որ նախ գաղթել են Բալկաններ ու հետո նոր եկել հաստատել են Հայաստանում:

Բայց հունահայկական տեսության ամենաթույլ կողմը այն է, որ հայերեը "satem" լեզու է, իսկ հունարենը "centum": Բացի դրանից հայերենի, հունարենի ու փռյուգերենի կապը ապացուցող շատ քիչ լեզվական փաստեր կան, որպեսզի կարողանան ապացուցել կամ հերքել այս տեսությունը:


Հարց է ծագում, բա էդ ճանապարհորդության ընթացքում Հայաստանում ինչ ցեղեր են ապրել? Ըստ լոգիկայի, հենց արիացիների նախնիները պիտի լինեն, որոնք չեն քոչել, այլ մնացել են էս տարածքում: Կա մի տարբերակ ևս, որ բոլորը քոչել են ու էստեղ մարդ չի եղել, բայց սա անհավանական է: Հետևաբար, հայերի հետ վերադարձի ժամանակ ստեղ պտի ինչ-որ ցեղեր լինեին ու պտի որ հենց էդ ցեղերի հետ միաձուլվեին եկածները: Հետևաբար սխալ է ասել, թե հայերը եկել են: Ես հակված եմ այստեղ մնացածներին հայ անվանել, իսկ էն եկվորները եկել են, թե չէ, ընդհանուր առմամբ էական չի:

Իսկ ավելի տրամաբանական չէ՞, որ այդ ընթացքում Հայաստանում կովկասյան ազգեր են ապրել (վրացիների, ավղանների հետ նույն ծագում ունեցող): Եթե անատոլիական տեսությունը ընդունենք, մինչև բալկաններից հայկական ցեղերի գաղթը հայկական լեռնաշխարհում հնդեվրոպական ազգեր չեն ապրել: Ի դեպ հայերենում լիքը անհայտ ծագում ունեցող արմատներ կան, միգուցե հենց այս արմատները մեզ ժառանգություն են մնացել հայկական լեռնաշխարհում ապրող ոչ հնդեվրոպական ցեղերից: Համ էլ շատ հավանական է, որ ժամանակակից հայերը եկվոր հնդեվրոպական (հայկական) ու բնիկ կովկասյան ժողովուրդների խառնուրդ են հանդիսանում:

Համ էլ չեմ հասկանում, թե ինչու եք էդքան ծանր տանում այն ենթադրությունը, որը հայերը կարող են եկվոր լինել.... Անգլիացիներն էլ են եկվոր Բրիտանական կղզիներում, իսլանդացիներն էլ են եկվոր Իսլանդիայում, հնդիկներն էլ եկվոր Հնդկաստանում (դրավիդյան ցեղերին քշեցին Հնդկաստանի հարավ, իրենք էլ հաստատվեցին հյուսիսում), եկվոր լինելուց այս ազգերից ոչ մեկի պագոններն էլ չի ընկնում:

Lion
14.07.2009, 14:49
Իսկ ավելի տրամաբանական չէ՞, որ այդ ընթացքում Հայաստանում կովկասյան ազգեր են ապրել (վրացիների, ավղանների հետ նույն ծագում ունեցող):

Իսկ այսքան աջ ու ձախ ընկնելու ու հայերին «Հնդկաստանից Բալկաններ» քշելու փոխարեն ավելի տրամաբանական չէ՞ կարծել, որ նրանք հենց Հայկական լեռնաշխարհում են ապրել: Դուք ամեն կերպ ուզում եք հարմարեցնել տեսությունները և այս ընթացքում աչքաթող եք անում պարզ ու բնական լուծումները...


Համ էլ չեմ հասկանում, թե ինչու եք էդքան ծանր տանում այն ենթադրությունը, որը հայերը կարող են եկվոր լինել.... Անգլիացիներն էլ են եկվոր Բրիտանական կղզիներում, իսլանդացիներն էլ են եկվոր Իսլանդիայում, հնդիկներն էլ եկվոր Հնդկաստանում (դրավիդյան ցեղերին քշեցին Հնդկաստանի հարավ, իրենք էլ հաստատվեցին հյուսիսում), եկվոր լինելուց այս ազգերից ոչ մեկի պագոններն էլ չի ընկնում:

Անձամբ ես այնքանով եմ ծանր տանում, ինչքանով որ դա սխալ է: Նույնքան ծանր կտանեի, եթե ասեին, որ հայերը Կիլիկիայի թագավորություն չեն ունցել:)

Արիացի
14.07.2009, 15:00
Չէ, նոր զելանդացիները կապ չունեն Գամկրելիձե ու Իվանովի հիպոթեզի հետ: Հայկական հիպոթեզը գլոտտալ տեսության հիման վրա է ստեղծվել, որը չի ընդունվում անատոլիական ու կուրգանյան տեսությունները պաշտպանողների կողմից:
Գլոտալ տեսություն ինչ է նշանակում? Տերմինը ծանոթ չի: Ճիշտ ա նորզելանդացիները կապ չունեն Գամկրելիձե, Իվանովի տեսության հետ, բայց նրանք նաև անատոլիական տեսության կողմնակից չեն: Իրենց տեսությունը ասում է, որ հնդեվրոպացիների նախնիները ապրել են անդրկովկասից, անատոլիա ընկած տարածքում ու այդտեղից ցրվել են, որը նույնը չէ, ինչ անատոլիական տեսությունը:


Արհեստական բան չկա: Հայերի նախնիները շատ հանգիստ կարող էին Անատոլիայից գնային Բալկաններ ու հետո նոր գաղթեին հայկական լեռնաշխարհ.... Համ էլ թոխարներին նայի, հնդեվրոպական ցեղեր են՝ կապուտաչյա, շեկ մազերով ու եսիմ որտեղից գնացել հասել են Չինաստան....
Չէ էդ տեղաշարժի մեջ չի արհեստականությունը, այլ այն պնդումը, կարծիքը, թե հայկական լեռնաշխարհում արիացիներ չեն եղել ու արիացիները գնացել են բալկաններ, նոր էնտեղից եկել հայկական լեռնաշխարհ: Կարող է, որոշ ժամանակ հետո բալկաններից իրոք ինչ-որ ցեղեր գաղթել են հայկական լեռնաշխարհ, բայց հնարավոր չի անատոլիայից արիացիները ցրվեն ու հայկական լեռնաշխարհը շրջանցեն, առանց էդտեղ հետք թողնելու: Սա քիչ հավանական է, հատկապես եթե հաշվի առնենք հայկական լեռնաշխարհի բնակլիմայական հարմար պայմանները: Պետք է մինչև բալկաններից վերադարձը էստեղ էլի հնդեվրոպացիների սերունդներ ապրելուց լինեին ու հնարավոր է, որ բալկաններից հետ եկածները ուղղակի միացել են ստեղի արիացիներին:

Գոյություն ունի այսպես կոչված հունահայկական տեսություն, որի համաձայն հայերն ու հույները ծագել են հնդեվրոպական նախաժողովրդի նույն ճյուղից: Այս տեսությունը հաստատող բազմաթիվ լեզաբանական ապացույցներ կան, քանի որ հայերենի ու հունարենի միջև լիքը նմանություններ կան: Այս տեսությունը նաև հաստատում է նաև փռյուգիական տեսության հավաստիությունը, որի համաձայն հայերն ու փռյուգիացիները նույնպես նույն ծագումն ունեն: Իսկ փռյուգիացիները սկզբում ապրել են Բալկաններում, հետո գաղթել են Փոքր Ասիա:

Նույնիսկ Հերոդոտոսն է ասել, որ հայերի նախնիները արգոնավորդների հետ Բալկաններից (Թրակիա, որտեղ ապրել են փռյուգիացիները) են եկել Հայաստան (կարծեմ Արմենիոս էր հայերի առաջնորդի անունը):
Հա Հերոդոտի այդ մտքին ծանոթ եմ: Սակայն դա շատ մեծ անհեթեթություն է ինձ համար, քանի որ ես չեմ հավատում ազգերի հենց նենց մի ակնթարթում առաջանալու տեսակետին: Դա ավելի շատ լեգենդ է, շատ հավանական է, հնարովի: Չի կարող մի մարդ վեր կենա, մի քանի հոգու հավաքի, գնա մի տարածքում հիմնվի ու ասի ես նոր ազգ եմ: Լիարժեք ազգի, այնպիսի ազգի, ինչպիսին հայն ու հույնն է, ձևավորվելու համար հազարամյակներ են պետք:


Կուրգանյան տեսության մեջ հայերի ծագման երկու մոդել կա, ավելի քիչ հավանականն այն, որ հայերը Ուկրաինայից ու Ռուսաստանից միանգամից եկել են հայկական լեռնաշխարհ, իսկ ավելի հավանականը այն է, որ նախ գաղթել են Բալկաններ ու հետո նոր եկել հաստատել են Հայաստանում:
Եթե ընդունենք կուրգանյան տեսությունը, ապա ես էլ առաջին մոդելը ավելի քիչ հավանական համարում, քանի որ Կովկասյան լեռները շրջանցելը ավելի դժվար է, քան բալկաններով այստեղ հասնելը: Միգուցե ուղղակի բալկաններով եկել են հայկական լեռնաշխարհ, բայց դե էլի մի ձև ուզեցել են տեսության հիմնադիրները բալկանները հատուկ շեշտել, դրա համար ավելացրել են <<սկզբից տեղափոխվել են բալկաններ ու հետո այնտեղից գաղթել Հայաստան>>, բայց իրականում բալկաններում չեն էլ մնացել այդ ցեղերը:
Բացի դրանից, կուրգանյան տեսությունը իմ կարծիքով հնդեվրոպացիների առաջացման ամենաքիչ հավանական տեսությունն է, քանի որ Ռուսաստանի ու Ուկրաինայի տափաստանները չունեն բավարար կլիմայական պայմաններ վայրենի կյանքից նստակյացության ու հողագործության անցնելու համար: Լեռնային գոտիները համարյա բացակայում են, խոշոր գետեր ու լճեր չկան, կլիման հիմնականում նորմալ է, բայց եղանակների փոփոխությունը հավասարաչափ տեղի չի ունենում:
Միգուցե քո համար իդեալիստական հնչի, բայց ես վայրենիությունից նստակյացության անցնելու ամենալավ պայմանները Հայկական Լեռնաշխարհում եմ տեսնում: Այստեղ են գտնվում տարածաշրջանի երեք խոշոր լճերը, տարածքում լեռները ու հարթությունները փոխարինում են մեկը մյուսին, այստեղից են սկիզբ առնում տարածաշրջանի հինգ խոշոր գետերը, կլիման համարյա իդեալական է, եղանակները փոխարինում են միմյանց արեգակնային օրերի հետ ներդաշնակ: Ավելացնեմ նաև այն, որ հայկական լեռնաշխարհը աշխարհի ամենահարուստ ֆլորա ու ֆաունա ունեցող տարածքն է: Միավոր մակերեսի վրա բուսական ու կենդանական տեսականին այստեղ ավելի շատ է, քան աշխարհի ցանկացած կետում: Սրանք փաստեր են, որոնք լեզվաբանի համար կարող են ոչ էական թվալ, բայց ինձ համար սա նույնքան էական է, որքան լեզվաբանական փաստերը, քանի որ բնությունն է ծնում մարդ: Բնությունը պետք է տա այն բավարար պայմանները, որպեսզի մարդ արարած ստեղծվի:


Բայց հունահայկական տեսության ամենաթույլ կողմը այն է, որ հայերեը "satem" լեզու է, իսկ հունարենը "centum": Բացի դրանից հայերենի, հունարենի ու փռյուգերենի կապը ապացուցող շատ քիչ լեզվական փաստեր կան, որպեսզի կարողանան ապացուցել կամ հերքել այս տեսությունը:
Իսկ այդ տերմինները ինչ են նշանակում?


Իսկ ավելի տրամաբանական չէ՞, որ այդ ընթացքում Հայաստանում կովկասյան ազգեր են ապրել (վրացիների, ավղանների հետ նույն ծագում ունեցող): Եթե անատոլիական տեսությունը ընդունենք, մինչև բալկաններից հայկական ցեղերի գաղթը հայկական լեռնաշխարհում հնդեվրոպական ազգեր չեն ապրել: Ի դեպ հայերենում լիքը անհայտ ծագում ունեցող արմատներ կան, միգուցե հենց այս արմատները մեզ ժառանգություն են մնացել հայկական լեռնաշխարհում ապրող ոչ հնդեվրոպական ցեղերից: Համ էլ շատ հավանական է, որ ժամանակակից հայերը եկվոր հնդեվրոպական (հայկական) ու բնիկ կովկասյան ժողովուրդների խառնուրդ են հանդիսանում:
Եթե չեմ սխալվում, մի ժամանակ հայերենը նույնիսկ հնդեվրոպական լեզվաընտանիքին չէր պատկանում: Ճիշտ ես, շատ բառեր կան հայերենում, որոնք հնդեվրոպական ծագում չունեն: Դու ասում ես, որ հավանական է, որ ժամանակակից հայերը եկվոր հնդեվրոպացիների ու բնիկ կովկասյան ժողովուրդների խառնուրդ են: Ես չեմ բացառում նաև հետևյալ վարկածը, որը քո համար միգուցե անհեթեթություն կլինի: Իսկ միգուցե և' հնդեվրոպացիները, և' կովկասյան ազգերը ունեն նույն` հայկական ծագում և այդ է պատճառը, որ այդ լեզվական նմանությունները հանդիպում են և' հնդեվրոպացիների, և' կովկասցիների համեմատ?

Համ էլ չեմ հասկանում, թե ինչու եք էդքան ծանր տանում այն ենթադրությունը, որը հայերը կարող են եկվոր լինել.... Անգլիացիներն էլ են եկվոր Բրիտանական կղզիներում, իսլանդացիներն էլ են եկվոր Իսլանդիայում, հնդիկներն էլ եկվոր Հնդկաստանում (դրավիդյան ցեղերին քշեցին Հնդկաստանի հարավ, իրենք էլ հաստատվեցին հյուսիսում), եկվոր լինելուց այս ազգերից ոչ մեկի պագոններն էլ չի ընկնում:
Ծանր չեմ տանում: Վերջ ի վերջո, եթե գլոբալ նայենք, բոլորն էլ ինչ-որ առումով եկվոր են: Հարցը միայն այն է, թե ով, երբ, որտեղից է եկել:

Ռուֆուս
14.07.2009, 15:00
Իսկ այսքան աջ ու ձախ ընկնելու ու հայերին «Հնդկաստանից Բալկաններ» քշելու փոխարեն ավելի տրամաբանական չէ՞ կարծել, որ նրանք հենց Հայկական լեռնաշխարհում են ապրել: Դուք ամեն կերպ ուզում եք հարմարեցնել տեսությունները և այս ընթացքում աչքաթող եք անում պարզ ու բնական լուծումները...

Եթե քո պարզ ու բնական լուծումներով կարողանաս դա ապացուցել, մինիմում նոբելյան մրցանակ կստանաս: Գիտնականները հարյուր տարուց ավել է փորձում են հնդեվրոպական ազգերի նախահայրենիքը գտնել ու էս հարյուր տարվա մեջ ոչ մի բան չեն կարողացել ապացուցել, իսկ դու պարզ ու բնական լուծումներով հարցը միանգամից փակեցիր: Մալադեց:



Անձամբ ես այնքանով եմ ծանր տանում, ինչքանով որ դա սխալ է: Նույնքան ծանր կտանեի, եթե ասեին, որ հայերը Կիլիկիայի թագավորություն չեն ունցել:)

Համեմատությունդ անտեղի է: Մեկ էլ լավ կլիներ բարդույթներից ազատվեիր ու ընդունեիր, որ գոյություն ունի նաև բազմաթիվ փաստերով հիմնավորված հայերի ծագման ալտերնատիվ տեսություն:

Արիացի
14.07.2009, 15:06
Եթե քո պարզ ու բնական լուծումներով կարողանաս դա ապացուցել, մինիմում նոբելյան մրցանակ կստանաս: Գիտնականները հարյուր տարուց ավել է փորձում են հնդեվրոպական ազգերի նախահայրենիքը գտնել ու էս հարյուր տարվա մեջ ոչ մի բան չեն կարողացել ապացուցել, իսկ դու պարզ ու բնական լուծումներով հարցը միանգամից փակեցիր: Մալադեց:

Իսկ միգուցե չեն կարողանում գտնել, որովհետև խուսափում են պարզ ու բնական տարբերակներից? Ինչպես ասել է Էյնշտեյնը` ամեն հանճարեղ բան պարզ է:

Lion
14.07.2009, 15:40
Եթե քո պարզ ու բնական լուծումներով կարողանաս դա ապացուցել, մինիմում նոբելյան մրցանակ կստանաս: Գիտնականները հարյուր տարուց ավել է փորձում են հնդեվրոպական ազգերի նախահայրենիքը գտնել ու էս հարյուր տարվա մեջ ոչ մի բան չեն կարողացել ապացուցել, իսկ դու պարզ ու բնական լուծումներով հարցը միանգամից փակեցիր: Մալադեց:

Կստանաի... եթե այդ ամենի հեղինակը ես լինեի: բայց դժբախտաբար ինձնից առաջ շատ ու շատ մեծանուն գիտնականներ են հայտնել այս կարծիքը ու մշակել այս ասածս: Ինչ վերաբերվում է «Նոբելյանին»... Ասեմ, որ հիմա ոչ մեկը, բացի հայերից, շահագրգռված չէ, որ այս տեսությունը անցնի: Այնպես որ մրցանակ չեն տա ու չեն էլ ընդունի, նույնիսկ եթե Տեր աստվածն ասի նրանց այս ամենի ճշմարտացիության մասին:


Համեմատությունդ անտեղի է: Մեկ էլ լավ կլիներ բարդույթներից ազատվեիր ու ընդունեիր, որ գոյություն ունի նաև բազմաթիվ փաստերով հիմնավորված հայերի ծագման ալտերնատիվ տեսություն:

Լավ կլինի իմ «բարդույթներ»-ը չքննարկենք, այլ հասկանանք, թե ես ինչ էի ասում. իսկ ասածս այն էր, որ ես այս ամենը «ծանր եմ տանում» այնքանով, որքանով որ դա սխալ է: Թող դա ճիշտ լիներ և ես ոչ մի խնդիր չէի ունենա...

Ռուֆուս
14.07.2009, 16:10
Գլոտալ տեսություն ինչ է նշանակում? Տերմինը ծանոթ չի: Ճիշտ ա նորզելանդացիները կապ չունեն Գամկրելիձե, Իվանովի տեսության հետ, բայց նրանք նաև անատոլիական տեսության կողմնակից չեն: Իրենց տեսությունը ասում է, որ հնդեվրոպացիների նախնիները ապրել են անդրկովկասից, անատոլիա ընկած տարածքում ու այդտեղից ցրվել են, որը նույնը չէ, ինչ անատոլիական տեսությունը:
Ընդհանրապես, հնդեվրոպացիների ծագմամբ զբաղվում են գլխավորապես լեզվաբանները, քանի որ պատմաբաններն ու հնագետները բավականաչափ փաստեր չունեն ինչ-որ մի բան ապացուցելու համար: Դրա համար էլ լեզվաբանները մշակում են ծագման որևէ մոդել, այնուհետև այն հիմնավորում որևէ տեղ գտնված հնագիտական փաստերով: Նեոլիթյան դարաշրջանում բազմաթիվ մշակութային օջախներ են եղել Հայաստանում էլ, Ուկրաինայում էլ, Անատոլիայում էլ, Բալկաններում էլ, այնպես որ սրանցից յուրաքանչյուրն էլ հավակնություն ունի հնդեվրոպացիների նախահայրենիք կոչվելու համար: Բայց շեշտը պետք է դնել ոչ թե հնագիտական փաստերի վրա, այլ լեզվաբանական, պետք է մանրակրկիտ ձևով ուսումնասիրել լեզվաբանական փաստերը, գտնել թե լեզուները որ դարաշրջանում ինչ նմանություններ են իրար հետ ունեցել և որ դարաշրջանից սկսած են տարբերությունները ի հայտ եկել:

Հայկական տեսության հիմքում էլ ընկած են ոչ թե հայկական լեռնաշխարհում հայտնաբերված նեոլիթյան դարաշրջանի մշակույթը, այլ լեզուների մեջ եղած ընդհանրությունները՝ մասնավորապես գլոտալիզմը:

Գլոտալ տեսության մասին շատ բան չգիտեմ, չեմ ուսումնասիրել: Ընդունված է, որ հնդեվրոպական նախալեզվում առկա են եղել bh, dh, gh բաղաձայնները և իսկ p' t', k' բաղաձայններ գոյություն չեն ունեցել (ավելի ճիշտ հանդիսացել են p, t, k բաղաձայնների ալլոֆոններ, այսինքն անկախ չեն եղել): Իսկ գլոտալ տեսությունը ասում է, որ հնդեվրոպական նախալեզվում եղել են p', t', k' ձայնավորները որոնք պահպանվել են հետագայում պահպանվել են հայերենում ու գերմանական լեզուներում: Գլոտալ տեսությունը համադրելով հայկական լեռնաշխարհում գտնված հնագիտական փաստերի հետ, ստացել են հայկական տեսությունը: Գլոտալ տեսության մասին ինտերնետում լիքը հոդվածներ կան, եթե հետաքրքրում է, կարող ես կարդալ http://en.wikipedia.org/wiki/Glottalic_theory



Չէ էդ տեղաշարժի մեջ չի արհեստականությունը, այլ այն պնդումը, կարծիքը, թե հայկական լեռնաշխարհում արիացիներ չեն եղել ու արիացիները գնացել են բալկաններ, նոր էնտեղից եկել հայկական լեռնաշխարհ: Կարող է, որոշ ժամանակ հետո բալկաններից իրոք ինչ-որ ցեղեր գաղթել են հայկական լեռնաշխարհ, բայց հնարավոր չի անատոլիայից արիացիները ցրվեն ու հայկական լեռնաշխարհը շրջանցեն, առանց էդտեղ հետք թողնելու: Սա քիչ հավանական է, հատկապես եթե հաշվի առնենք հայկական լեռնաշխարհի բնակլիմայական հարմար պայմանները: Պետք է մինչև բալկաններից վերադարձը էստեղ էլի հնդեվրոպացիների սերունդներ ապրելուց լինեին ու հնարավոր է, որ բալկաններից հետ եկածները ուղղակի միացել են ստեղի արիացիներին:

Էլի եմ կրկնում, եթե հիմա անատոլիական տեսությունն ենք քննարկում, նախքան բալկաններից գաղթելը հայկական լեռնաշխարհում հնդեվրոպական ցեղեր չեն ապրել: Իսկ եթե ցրվելուց հետո որոշ ցեղեր հայկական լեռնաշխարհով են անցել, պարտադիր չի, որ անպայման այստեղ հաստատվեին ու մշակույթ ստեղծեին: Օրինակ եմ բերում կրկին թոխարներին, որոնք գնացել հասել են Չինաստան, բայց ճանապարհին ոչ մի տեղ մշակույթ չեն ստեղծել ու ոչ մի հետք չեն թողել:


Հա Հերոդոտի այդ մտքին ծանոթ եմ: Սակայն դա շատ մեծ անհեթեթություն է ինձ համար, քանի որ ես չեմ հավատում ազգերի հենց նենց մի ակնթարթում առաջանալու տեսակետին: Դա ավելի շատ լեգենդ է, շատ հավանական է, հնարովի: Չի կարող մի մարդ վեր կենա, մի քանի հոգու հավաքի, գնա մի տարածքում հիմնվի ու ասի ես նոր ազգ եմ: Լիարժեք ազգի, այնպիսի ազգի, ինչպիսին հայն ու հույնն է, ձևավորվելու համար հազարամյակներ են պետք:

Անհեթեթություն չի, նմանատիպ բազմաթիվ դեպքեր կան պատմության մեջ՝ ամենավառ օրինակը բազմաթիվ գերմանական տարբեր ցեղերի գաղթն է շատ վաղ միջնադարում: Օրինակ անգլներն ու սաքսոնները Գերմանիայից ու Դանիայից հարյուր տարվա ընթացքում գաղթեցին Բրիտանիա, հետ մղեցին կելտերին ու իրենց թագավորությունները ստեղծեցին, գոթերը հարավային Սկանդինավիայից գաղթեցին արևմտյան Ուկրաինա, էդտեղից էլ Իտալիա ու Իսպանիա, որտեղ ստեղծեցին իրենց պետությունները, սվենները Սկանդինավիայից հասան Իսպանիա ու հյուսիս արևմուտքում թագավորություն ստեղծեցին, վանդալները Սկանդինավիայից հասան Թունիս, էլի օրինակներ բերե՞մ: Էնպես որ շատ հանգիստ հայերն էլ կարող էին Բալկաններից ասենք թե մի հարյուր տարվա ընթացքում տարբեր խմբերով գային Հայաստան:


Եթե ընդունենք կուրգանյան տեսությունը, ապա ես էլ առաջին մոդելը ավելի քիչ հավանական համարում, քանի որ Կովկասյան լեռները շրջանցելը ավելի դժվար է, քան բալկաններով այստեղ հասնելը: Միգուցե ուղղակի բալկաններով եկել են հայկական լեռնաշխարհ, բայց դե էլի մի ձև ուզեցել են տեսության հիմնադիրները բալկանները հատուկ շեշտել, դրա համար ավելացրել են <<սկզբից տեղափոխվել են բալկաններ ու հետո այնտեղից գաղթել Հայաստան>>, բայց իրականում բալկաններում չեն էլ մնացել այդ ցեղերը:

Բալկաններում մի հազար տարի մնացել են այդ ցեղերը:



Բացի դրանից, կուրգանյան տեսությունը իմ կարծիքով հնդեվրոպացիների առաջացման ամենաքիչ հավանական տեսությունն է, քանի որ Ռուսաստանի ու Ուկրաինայի տափաստանները չունեն բավարար կլիմայական պայմաններ վայրենի կյանքից նստակյացության ու հողագործության անցնելու համար: Լեռնային գոտիները համարյա բացակայում են, խոշոր գետեր ու լճեր չկան, կլիման հիմնականում նորմալ է, բայց եղանակների փոփոխությունը հավասարաչափ տեղի չի ունենում:
Միգուցե քո համար իդեալիստական հնչի, բայց ես վայրենիությունից նստակյացության անցնելու ամենալավ պայմանները Հայկական Լեռնաշխարհում եմ տեսնում: Այստեղ են գտնվում տարածաշրջանի երեք խոշոր լճերը, տարածքում լեռները ու հարթությունները փոխարինում են մեկը մյուսին, այստեղից են սկիզբ առնում տարածաշրջանի հինգ խոշոր գետերը, կլիման համարյա իդեալական է, եղանակները փոխարինում են միմյանց արեգակնային օրերի հետ ներդաշնակ: Ավելացնեմ նաև այն, որ հայկական լեռնաշխարհը աշխարհի ամենահարուստ ֆլորա ու ֆաունա ունեցող տարածքն է: Միավոր մակերեսի վրա բուսական ու կենդանական տեսականին այստեղ ավելի շատ է, քան աշխարհի ցանկացած կետում: Սրանք փաստեր են, որոնք լեզվաբանի համար կարող են ոչ էական թվալ, բայց ինձ համար սա նույնքան էական է, որքան լեզվաբանական փաստերը, քանի որ բնությունն է ծնում մարդ: Բնությունը պետք է տա այն բավարար պայմանները, որպեսզի մարդ արարած ստեղծվի:

Կուրգանյան տեսությունը հիմիկվա դրությամբ համարվում է ամենահավանական ու ամենահիմնավորված տեսությունը (բայց միչև վերջ չափացուցված...)

Էն որ ասում ես թե Ուկրաինայի ու Ռուսաստանի տափաստանը հարմար չէր հողագործության համար ու էնտեղ ապրող մարդիկ վայրենի են եղել սխալ է ու չի համապատասխանում հայտնաբերված հնագիտական փաստերին.... Տափաստանային սևահողը իդեալական է հողագործության համար: Բացի դրանից Դնեպրի ու Վոլգայի միջև հայտնաբերված նեոլիթյան մշակույթները ապացուցել են, որ այդտեղ ապրած մարդիկ եղել են քոչվոր հողագործներ և եթե չեմ սխալվում առաջին են եղել ովքեր վարժեցրել են ձիերին ու հայտնագործել են անվավոր կառքը, որը հետագայում, որը հետագայում տարածվել է ամբողջ Եվրասիայով մեկ:

Իսկ հարուստ ֆլորա ու ֆաունա ունենալը, տարածաշրջանի հինգ խոշորագույն գետեր ունենալը և այլն պարտադիր հիմք չէ հնդեվրոպական ժողովուրդների ծագման համար:

Ինչ ուզում ես ասա, բայց Կուրգանյան տեսությունը շատ լավ հիմնավորված է հնագիտական փաստերով:


Իսկ այդ տերմինները ինչ են նշանակում?
Հնդեվրոպական լեզուները բաժանվում են երկու խմբի կախված նրանից, թե ինչ զարգացում է ունեցել *kʷ *k և *ḱ բաղաձայնները այս լեզուներում, centum և satem տերմինները առաջացել են այն օրինաչափությունից, թե այդ լեզուներում ինչպես է հնչում "հարյուր" բառը centum լատիներենում ու satem ավեստայում: Այսինքն որոշ լեզուներում *kʷ *k և *ḱ բաղաձայնները մնացել են "k" կամ "c", իսկ մյուսներում վերածվել են "s"-ի:

Գերմանական, իտալական, ռոմանական, կելտական լեզուները, ալբաներենը, հունարենն ու թոխարերենը համարվում են centum լեզուներ, իսկ բալթյան, սլավոնական, հնդկական, իրանական լեզուները ու հայերենը համարվում են satem լեզուներ, այսինքն այս երկու խմբերը հնդեվրոպական նախաժողովրդի երկու տարբեր ճյուղերից են առաջացել ու իրար հետ ավելի մեծ կապ են ունեցել, քան մյուս խմբի լեզուների հետ:

Օրինակի համար համեմատենք մի հարյուր բառը տարբեր լեզուներում Ավեստա satəm, պարսկերեն sad, սանսկրիտ śatam, լատվիերեն simts, լիտվերեն šimtas, հին սլավոներեն sъto, ընդդեմ լատիներեն centum (արտասանվում է [kentum]), անգլերեն hund(red)- (սկզբում եղել է k սակայն Գրիմի օրենքի համաձայն դարձել է h), հունարեն (he)katon, Ուելսերեն cant, թոխարերեն kante: Հայերենի համար ուրիշ օրինակ կարող եմ բերել - անգլերեն heart (էլի Գրիմի օրենքը հաշվի առ), իսպաներեն corazon, հայերեն սիրտ, ռուսերեն сердце.

centum ձևը համարվում է ավելի արխայիկ, իսկ satem-ը ավելի նոր:

Սակայն այստեղ մի պրոբլեմ կա հայերենի հետ, որոշ գիտնականներ ենթադրում են, որ հայերենը centum լեզու է, իսկ k-s ձևափոխությունը իրականում եղել է կամ պարսկերենի ազդեցության պատճառով, կամ միայն հայերենին բնորոշ հնչյունաբանական փոփոխություններով, կամ էլ այս երկու գործոնը միասին: Քանի որ նախամաշտոցյան հայերենից գրեթե ոչինչ չունենք, այս ենթարություններ հնարավոր չէ ապացուցել կամ հերքել:

Ամեն դեպքում, եթե պարզվի, որ հայերենը satem լեզու է, ուրեմն շատ քիչ կապ ունի հունարենի հետ, իսկ եթե centum լեզու է, ուրեմն կարելի է ենթադրել, որ նույն ճյուղից են աառաջացել:


Եթե չեմ սխալվում, մի ժամանակ հայերենը նույնիսկ հնդեվրոպական լեզվաընտանիքին չէր պատկանում: Ճիշտ ես, շատ բառեր կան հայերենում, որոնք հնդեվրոպական ծագում չունեն: Դու ասում ես, որ հավանական է, որ ժամանակակից հայերը եկվոր հնդեվրոպացիների ու բնիկ կովկասյան ժողովուրդների խառնուրդ են: Ես չեմ բացառում նաև հետևյալ վարկածը, որը քո համար միգուցե անհեթեթություն կլինի: Իսկ միգուցե և' հնդեվրոպացիները, և' կովկասյան ազգերը ունեն նույն` հայկական ծագում և այդ է պատճառը, որ այդ լեզվական նմանությունները հանդիպում են և' հնդեվրոպացիների, և' կովկասցիների համեմատ?

Չէ, հայերենը սկզբում համարում էին պարսկերենի ոչ այնքան կարևոր բարբառ :)

հնդեվորպական ու կովկասյան լեզուները չեն կարող նույն ծագումը ունենալ, որովհետև լեզվական նմանություններ նրանց մեջ չկան:

Lion
14.07.2009, 16:19
Հայկական տեսության հիմքում էլ ընկած են ոչ թե հայկական լեռնաշխարհում հայտնաբերված նեոլիթյան դարաշրջանի մշակույթը, այլ լեզուների մեջ եղած ընդհանրությունները՝ մասնավորապես գլոտալիզմը:

Ոչ միայն:)


Օրինակ եմ բերում կրկին թոխարներին, որոնք գնացել հասել են Չինաստան, բայց ճանապարհին ոչ մի տեղ մշակույթ չեն ստեղծել ու ոչ մի հետք չեն թողել:

Ըստ իս թոխարները արիների՝ ամենահեռու անցած մի մասն են...


Էնպես որ շատ հանգիստ հայերն էլ կարող էին Բալկաններից ասենք թե մի հարյուր տարվա ընթացքում տարբեր խմբերով գային Հայաստան:

Նման բաներ շատ են լինում, բայց հայերի դեպքում, հաշվի առնելով հսկայական փաստական նյութը, դա չի թվում հավանական...


Կուրգանյան տեսությունը հիմիկվա դրությամբ համարվում է ամենահավանական ու ամենահիմնավորված տեսությունը (բայց միչև վերջ չափացուցված...)

Չէի ասի... գուցե այն կողմնակիցներ շատ ունի, բայց անձամբ ինձ համար այն սխալ տեսություն է:


Էն որ ասում ես թե Ուկրաինայի ու Ռուսաստանի տափաստանը հարմար չէր հողագործության համար ու էնտեղ ապրող մարդիկ վայրենի են եղել սխալ է ու չի համապատասխանում հայտնաբերված հնագիտական փաստերին.... Տափաստանային սևահողը իդեալական է հողագործության համար: Բացի դրանից Դնեպրի ու Վոլգայի միջև հայտնաբերված նեոլիթյան մշակույթները ապացուցել են, որ այդտեղ ապրած մարդիկ եղել են քոչվոր հողագործներ և եթե չեմ սխալվում առաջին են եղել ովքեր վարժեցրել են ձիերին ու հայտնագործել են անվավոր կառքը, որը հետագայում, որը հետագայում տարածվել է ամբողջ Եվրասիայով մեկ:

Ուղղակի չգիտես ինչու օրինակ միջնադարում նույն այդ տափաստաններում հողագործություն չկար:think Այնտեղ անմնացորդ տիրում էր քոչվոր անասնապահությունը...

Արիացի
14.07.2009, 16:46
Ընդհանրապես, հնդեվրոպացիների ծագմամբ զբաղվում են գլխավորապես լեզվաբանները, քանի որ պատմաբաններն ու հնագետները բավականաչափ փաստեր չունեն ինչ-որ մի բան ապացուցելու համար: Դրա համար էլ լեզվաբանները մշակում են ծագման որևէ մոդել, այնուհետև այն հիմնավորում որևէ տեղ գտնված հնագիտական փաստերով: Նեոլիթյան դարաշրջանում բազմաթիվ մշակութային օջախներ են եղել Հայաստանում էլ, Ուկրաինայում էլ, Անատոլիայում էլ, Բալկաններում էլ, այնպես որ սրանցից յուրաքանչյուրն էլ հավակնություն ունի հնդեվրոպացիների նախահայրենիք կոչվելու համար: Բայց շեշտը պետք է դնել ոչ թե հնագիտական փաստերի վրա, այլ լեզվաբանական, պետք է մանրակրկիտ ձևով ուսումնասիրել լեզվաբանական փաստերը, գտնել թե լեզուները որ դարաշրջանում ինչ նմանություններ են իրար հետ ունեցել և որ դարաշրջանից սկսած են տարբերությունները ի հայտ եկել:
Այո, լեզվաբանությունը ամենամեծ դերն ունի ծագումնաբանության մեջ: Գիտության զարգացման և նոր տեխնոլոգիաների ստեղծման հետ մեկտեղ նոր մեթոդներ էլ ի հայտ կգան ծագումնաբանական հարցերը պարզելու համար:


Հայկական տեսության հիմքում էլ ընկած են ոչ թե հայկական լեռնաշխարհում հայտնաբերված նեոլիթյան դարաշրջանի մշակույթը, այլ լեզուների մեջ եղած ընդհանրությունները՝ մասնավորապես գլոտալիզմը:
Այ երբ որ տեսության հիմքում դնեն նաև լեռնաշխարհում հայտնաբերված մշակութային ժառանգությունը էդ տեսությունը ավելի հավանական ու ավելի հիմնավորված կլինի:


Գլոտալ տեսության մասին շատ բան չգիտեմ, չեմ ուսումնասիրել: Ընդունված է, որ հնդեվրոպական նախալեզվում առկա են եղել bh, dh, gh բաղաձայնները և իսկ p' t', k' բաղաձայններ գոյություն չեն ունեցել (ավելի ճիշտ հանդիսացել են p, t, k բաղաձայնների ալլոֆոններ, այսինքն անկախ չեն եղել): Իսկ գլոտալ տեսությունը ասում է, որ հնդեվրոպական նախալեզվում եղել են p', t', k' ձայնավորները որոնք պահպանվել են հետագայում պահպանվել են հայերենում ու գերմանական լեզուներում: Գլոտալ տեսությունը համադրելով հայկական լեռնաշխարհում գտնված հնագիտական փաստերի հետ, ստացել են հայկական տեսությունը: Գլոտալ տեսության մասին ինտերնետում լիքը հոդվածներ կան, եթե հետաքրքրում է, կարող ես կարդալ http://en.wikipedia.org/wiki/Glottalic_theory
Մերսի ինֆորմացիայի համար:


Էլի եմ կրկնում, եթե հիմա անատոլիական տեսությունն ենք քննարկում, նախքան բալկաններից գաղթելը հայկական լեռնաշխարհում հնդեվրոպական ցեղեր չեն ապրել: Իսկ եթե ցրվելուց հետո որոշ ցեղեր հայկական լեռնաշխարհով են անցել, պարտադիր չի, որ անպայման այստեղ հաստատվեին ու մշակույթ ստեղծեին: Օրինակ եմ բերում կրկին թոխարներին, որոնք գնացել հասել են Չինաստան, բայց ճանապարհին ոչ մի տեղ մշակույթ չեն ստեղծել ու ոչ մի հետք չեն թողել:
Եթե այդպես է, դա խոսում է անատոլիական տեսության սխալականության մասին: Քանի որ քիչ հավանական է, որ արիացիները անցնեն հայկական լեռնաշխարհով ու չապրեն էդտեղ: Իհարկե սա կախված է նրանից, թե էդ գաղթը ինչ պատճառներից ելնելով է տեղի ունեցել: Սակայն ակնհայտ է, որ հայկական լեռնաշխարհի բնակլիմայական պայմանները կգրավեին այդ ցեղերին: Հետևաբար, այս փաստը անատոլիական տեսության օգտին չի:


Անհեթեթություն չի, նմանատիպ բազմաթիվ դեպքեր կան պատմության մեջ՝ ամենավառ օրինակը բազմաթիվ գերմանական տարբեր ցեղերի գաղթն է շատ վաղ միջնադարում: Օրինակ անգլներն ու սաքսոնները Գերմանիայից ու Դանիայից հարյուր տարվա ընթացքում գաղթեցին Բրիտանիա, հետ մղեցին կելտերին ու իրենց թագավորությունները ստեղծեցին, գոթերը հարավային Սկանդինավիայից գաղթեցին արևմտյան Ուկրաինա, էդտեղից էլ Իտալիա ու Իսպանիա, որտեղ ստեղծեցին իրենց պետությունները, սվենները Սկանդինավիայից հասան Իսպանիա ու հյուսիս արևմուտքում թագավորություն ստեղծեցին, վանդալները Սկանդինավիայից հասան Թունիս, էլի օրինակներ բերե՞մ: Էնպես որ շատ հանգիստ հայերն էլ կարող էին Բալկաններից ասենք թե մի հարյուր տարվա ընթացքում տարբեր խմբերով գային Հայաստան:
Հա, բայց էդ օրինակները ինչ-որ ցեղերի մասին են, այլ ոչ թե ինչ-որ Արմենոս անունով մեկի, որ իրա հարազատներին հավաքել է ու կիլոմետրեր անցնելով եկել հաստատվել մի այլ տարածքում:


Կուրգանյան տեսությունը հիմիկվա դրությամբ համարվում է ամենահավանական ու ամենահիմնավորված տեսությունը (բայց միչև վերջ չափացուցված...)

Ինչ ուզում ես ասա, բայց Կուրգանյան տեսությունը շատ լավ հիմնավորված է հնագիտական փաստերով:
Հիմնավորվածության առումով չեմ կարող ասել, թե ինչքան ա հիմնավորված, բայց լավ տարածված է, քանի որ լավ <<ռասկրուտկա>> է արվում:


Էն որ ասում ես թե Ուկրաինայի ու Ռուսաստանի տափաստանը հարմար չէր հողագործության համար ու էնտեղ ապրող մարդիկ վայրենի են եղել սխալ է ու չի համապատասխանում հայտնաբերված հնագիտական փաստերին.... Տափաստանային սևահողը իդեալական է հողագործության համար: Բացի դրանից Դնեպրի ու Վոլգայի միջև հայտնաբերված նեոլիթյան մշակույթները ապացուցել են, որ այդտեղ ապրած մարդիկ եղել են քոչվոր հողագործներ և եթե չեմ սխալվում առաջին են եղել ովքեր վարժեցրել են ձիերին ու հայտնագործել են անվավոր կառքը, որը հետագայում, որը հետագայում տարածվել է ամբողջ Եվրասիայով մեկ:

Իսկ հարուստ ֆլորա ու ֆաունա ունենալը, տարածաշրջանի հինգ խոշորագույն գետեր ունենալը և այլն պարտադիր հիմք չէ հնդեվրոպական ժողովուրդների ծագման համար:
Միայն բերրի հողը չի հարցը: Էստեղ բազմաթիվ այլ հարցեր կան: Օրինակ` ապացուցված փաստ է, որ լեռնային ժողովուրդների մոտ ուղեղի ծալքերի քանակը ավելի շատ է, քան հարթավայրային ժողովուրդներինը: Իսկ ուղեղի ծալքերը ուղիղ համեմատական են մտավոր ու ինտելեկտուալ կարողություններին: Հետևապես, լեռնային գոտիները հոմո սապիենսի ձևավորման համար ավելի բարենպաստ պայմաններ ունեն և դա բնական է, քանի որ լեռները իրենցով ավելի գրավիչ են ու ավելի շատ ինֆորմացիա են պարունակում իրենց մեջ: Բացի դրանից կլիման ու կենդանական աշխարհը էստեղ նույնպես էական են: Սա հիմա անբացատրելի է, բայց հասկանալի է, եթե խոր մտածենք: Մասնավորապես դարվինիզմից կարելի է նման հետևություններ անել, քանի որ վերջ ի վերջո օրգանական աշխարհն էլ է բնությունից առաջացել` անկենդանից:
Հայկական լեռնաշխարհում էլ քիչ չեն հնագիտական ապացույցները: Մասնավորապես հենց վերջերս Ներքին Նավեր քարանձավում լուրջ հետազոտություններ են կատարվել ու դեռ շարունակվում են: Օրինակ` հենց ձիաբուծության ամենահին հետքերը հայտնաբերվեցին այդ քարանձավում:


Հնդեվրոպական լեզուները բաժանվում են երկու խմբի կախված նրանից, թե ինչ զարգացում է ունեցել *kʷ *k և *ḱ բաղաձայնները այս լեզուներում, centum և satem տերմինները առաջացել են այն օրինաչափությունից, թե այդ լեզուներում ինչպես է հնչում "հարյուր" բառը centum լատիներենում ու satem ավեստայում: Այսինքն որոշ լեզուներում *kʷ *k և *ḱ բաղաձայնները մնացել են "k" կամ "c", իսկ մյուսներում վերածվել են "s"-ի:

Գերմանական, իտալական, ռոմանական, կելտական լեզուները, ալբաներենը, հունարենն ու թոխարերենը համարվում են centum լեզուներ, իսկ բալթյան, սլավոնական, հնդկական, իրանական լեզուները ու հայերենը համարվում են satem լեզուներ, այսինքն այս երկու խմբերը հնդեվրոպական նախաժողովրդի երկու տարբեր ճյուղերից են առաջացել ու իրար հետ ավելի մեծ կապ են ունեցել, քան մյուս խմբի լեզուների հետ:

Օրինակի համար համեմատենք մի հարյուր բառը տարբեր լեզուներում Ավեստա satəm, պարսկերեն sad, սանսկրիտ śatam, լատվիերեն simts, լիտվերեն šimtas, հին սլավոներեն sъto, ընդդեմ լատիներեն centum (արտասանվում է [kentum]), անգլերեն hund(red)- (սկզբում եղել է k սակայն Գրիմի օրենքի համաձայն դարձել է h), հունարեն (he)katon, Ուելսերեն cant, թոխարերեն kante: Հայերենի համար ուրիշ օրինակ կարող եմ բերել - անգլերեն heart (էլի Գրիմի օրենքը հաշվի առ), իսպաներեն corazon, հայերեն սիրտ, ռուսերեն сердце.

centum ձևը համարվում է ավելի արխայիկ, իսկ satem-ը ավելի նոր:

Սակայն այստեղ մի պրոբլեմ կա հայերենի հետ, որոշ գիտնականներ ենթադրում են, որ հայերենը centum լեզու է, իսկ k-s ձևափոխությունը իրականում եղել է կամ պարսկերենի ազդեցության պատճառով, կամ միայն հայերենին բնորոշ հնչյունաբանական փոփոխություններով, կամ էլ այս երկու գործոնը միասին: Քանի որ նախամաշտոցյան հայերենից գրեթե ոչինչ չունենք, այս ենթարություններ հնարավոր չէ ապացուցել կամ հերքել:

Ամեն դեպքում, եթե պարզվի, որ հայերենը satem լեզու է, ուրեմն շատ քիչ կապ ունի հունարենի հետ, իսկ եթե centum լեզու է, ուրեմն կարելի է ենթադրել, որ նույն ճյուղից են աառաջացել:
Շնորհակալություն մանրամասն բացատրության համար :)


Չէ, հայերենը սկզբում համարում էին պարսկերենի ոչ այնքան կարևոր բարբառ :)
Իսկ ով է դա հերքել?


հնդեվորպական ու կովկասյան լեզուները չեն կարող նույն ծագումը ունենալ, որովհետև լեզվական նմանություններ նրանց մեջ չկան:
Մի բան ակնհայտ է` ամբողջ մարդկությունը մի տեղից է առաջացել ու նոր ցրվել աշխարհով մեկ: Միգուցե լեզվաբանական կապեր չգտնվի, բայց ապագայում կգտնվի այլ կապեր, որոնցով և կապացուցվի այս վարկածը, իսկ ավելի ուշ կպարզվի այն տարածքը, որտեղ ձևավորվել է հոմո սապիենս կաթնասունների տեսակը:

Ռուֆուս
15.07.2009, 18:36
Ուղղակի չգիտես ինչու օրինակ միջնադարում նույն այդ տափաստաններում հողագործություն չկար Այնտեղ անմնացորդ տիրում էր քոչվոր անասնապահությունը...
Միջնադարը ստեղ ի՞նչ կապ ունի: Փաստը մնում է փաստ, որ նեոլիթում էնտեղ զարգացած մշակույթ է եղել:


Միայն բերրի հողը չի հարցը: Էստեղ բազմաթիվ այլ հարցեր կան: Օրինակ` ապացուցված փաստ է, որ լեռնային ժողովուրդների մոտ ուղեղի ծալքերի քանակը ավելի շատ է, քան հարթավայրային ժողովուրդներինը: Իսկ ուղեղի ծալքերը ուղիղ համեմատական են մտավոր ու ինտելեկտուալ կարողություններին: Հետևապես, լեռնային գոտիները հոմո սապիենսի ձևավորման համար ավելի բարենպաստ պայմաններ ունեն և դա բնական է, քանի որ լեռները իրենցով ավելի գրավիչ են ու ավելի շատ ինֆորմացիա են պարունակում իրենց մեջ: Բացի դրանից կլիման ու կենդանական աշխարհը էստեղ նույնպես էական են: Սա հիմա անբացատրելի է, բայց հասկանալի է, եթե խոր մտածենք: Մասնավորապես դարվինիզմից կարելի է նման հետևություններ անել, քանի որ վերջ ի վերջո օրգանական աշխարհն էլ է բնությունից առաջացել` անկենդանից:
Հայկական լեռնաշխարհում էլ քիչ չեն հնագիտական ապացույցները: Մասնավորապես հենց վերջերս Ներքին Նավեր քարանձավում լուրջ հետազոտություններ են կատարվել ու դեռ շարունակվում են: Օրինակ` հենց ձիաբուծության ամենահին հետքերը հայտնաբերվեցին այդ քարանձավում:

Սասուն ջան էդ ուղեղի ծալքերը, ինտելեկտուալ կարողությունները և այլնը ընդհանրապես ոչ մի կապ չեն կարող ունենալ արիացիների ծագման հետ: Ինչու՞ ես ենթադրում որ արիացիները անպայման պետք է լեռնային գոտիներում առաջացած լինեն ու շատ բարձր ինտելեկտ ունենային: Ի՞նչ է հարթավայրային գոտիներում ապրող բոլոր ժողովուրդները մտավոր հետամնա՞ց են, բա հին եգիպտացիները, չինացիները, շումերները և շատ ուրիշ ժողովուրդներ հարթավայրային տեղերում են ապրել ու լավ էլ զարգացած մշակույթներ են ստեղծել: Հնդեվրոպական ժողովուրդների ծագման ժամանակ արդեն մի քանի տասնյակ հազար տարի է ինչ հոմո սապիենսը լիովին ձևավորվել, վերջացել էր ու մի բան էլ լավ էլ զարգացած մշակույթներ էր ստեղծել թե հարթավայրային թե լեռնային գոտիներում: Սա որևէ առընչություն չի կարող ունենալ հնդեվրոպացիների ծագման հետ:

Իսկ ով է դա հերքել?
Գերմանացի գիտնական Հյուբշմանը 19-րդ դարի վերջերում: Ուսումնասիրելով հայերենն ու պարսկերենը հայտնաբերել էր, որ հայերենը ունի միայն իրեն բնորոշ բազմաթիվ առանձնահատկություններ, ուստի չի կարող լինել պարսկերենի բարբառ ու հանդիսանում է առանձին ճյուղ հնդեվրոպական լեզվաընտանիքում:


Մի բան ակնհայտ է` ամբողջ մարդկությունը մի տեղից է առաջացել ու նոր ցրվել աշխարհով մեկ: Միգուցե լեզվաբանական կապեր չգտնվի, բայց ապագայում կգտնվի այլ կապեր, որոնցով և կապացուցվի այս վարկածը, իսկ ավելի ուշ կպարզվի այն տարածքը, որտեղ ձևավորվել է հոմո սապիենս կաթնասունների տեսակը:

Գոյություն ունի մի հիպոթեզ, որ աշխարհի բոլոր լեզվաընտանիքներն ու լեզուները ծագել են մեկ սկզբնական լեզվից, բայց դե լեզուները էնքան են փոփոխվել, որ հիմա սա ապացուցելը անհնարին է :)

Lion
15.07.2009, 21:27
Միջնադարը ստեղ ի՞նչ կապ ունի: Փաստը մնում է փաստ, որ նեոլիթում էնտեղ զարգացած մշակույթ է եղել:

Զարգացած մշակույթը (դա դեռ հարց է) և հողագործությունը տարբեր բաներ են: Բանն այն է, որ գրեթե մինչև ուշ միջնադար Վոլգան իրար հետևից անցնող քոչվորների հորդաները որևէ շանս չէին թողնում Մինչկովկասյան և Մերձսևծովյան տափաստաններում զարգանալ հողագործությանը... կիմերներ, սկյութեր, սարմատներ, բասիլներ, բուլղարներ, մասսագետներ, հոներ, սաբիրներ, ավարներ, խազարներ, պեչենեգներ, ղփչախներ, մոնղոլներ...


Ինչու՞ ես ենթադրում որ արիացիները անպայման պետք է լեռնային գոտիներում առաջացած լինեն ու շատ բարձր ինտելեկտ ունենային:

Արիները ունեին զարագցած մետաղագործություն - սա մասնագետների միանշանակ կարծիքով տափաստանի բանը չէ: Իր հերթին Հայկական լեռնաշխարհը հարուստ է մեղակի հանքերով և այնտեղ մետաղ մշակել սկսել են շատ վաղուց:

Ռուֆուս
29.12.2013, 18:07
Հնդեվրոպական նախալեզվի հնչողությունը (շնորհակալություն brian_boru-ին): Տեղ տեղ ահավոր ա հնչում, տեղ տեղ էլ ինչ-որ այլմոլորակային լեզու է հիշեցնում :))

https://soundcloud.com/archaeologymag/sheep-and-horses

https://soundcloud.com/archaeologymag/king-and-god

Տրիբուն
29.12.2013, 20:47
Հնդեվրոպական նախալեզվի հնչողությունը (շնորհակալություն brian_boru-ին): Տեղ տեղ ահավոր ա հնչում, տեղ տեղ էլ ինչ-որ այլմոլորակային լեզու է հիշեցնում :))

https://soundcloud.com/archaeologymag/sheep-and-horses

https://soundcloud.com/archaeologymag/king-and-god

Ինձ մի պահ թվաց ֆլամանդերեն ա, կամ դանիա-շվեդա-նորվեգերեն: Հատկապես ֆլամանդերենում, եթե չեմ սխալվում, շատ են էտ շխշշսսսաաաապտռոոոխները ..

Ռուֆուս
29.12.2013, 21:49
Ինձ մի պահ թվաց ֆլամանդերեն ա, կամ դանիա-շվեդա-նորվեգերեն: Հատկապես ֆլամանդերենում, եթե չեմ սխալվում, շատ են էտ շխշշսսսաաաապտռոոոխները ..

Ճկուն ու բարբարոս բրուտալ լեզու է եղել :)) Իսկը բլեք մետալի համար :))