PDA

Դիտել ողջ տարբերակը : Կոմիտաս



BeatleMan
04.06.2009, 20:04
Մի քիչ ել Կոմիտասից խոսենք...:hi

Jarre
04.06.2009, 20:46
Շա՜տ երաժիշտների եմ սիրում, բայց Կոմիտասի պարզությունն ու անմիջականությունը անկրկներլի և աննման են։ Կոմիտաս լսելով ես միշտ «գտնում եմ» և «ճանաչում եմ» ինքս ինձ...

PS: Այնքան կուզեմ, որ արտասահմանում հայերիս առաջին հերթին ճանաչեն Կոմիտասով, ու հետո նոր մեր բազմաչարչար լինելով։ Սա է որ մենք պետք է աշխարհին ներկայացնենք...

Jarre
04.06.2009, 21:21
Եթե ձեր օրը փչացնում եմ իմ պեսիմիզմով, ապա ներողություն

Մի քանի օր առաժ Տաշիր հանրախանությի վերջին հարկերից մեկի սրճարանում նստեցի հենց լուսամուտի մոտ ու սկսեցի ուշադիր դուրս նայել՝ մարդկանց։ Ազատ էի ու ոչ մի տեղ չէի շտապում։ Ուստի որոշեցի փլեյերս միացնել։ Բայց մտածում էի տեսածս տեսարանին համապատասխան ինչ երաժշտություն լսեմ։ Ու հասկացա, որ կսազի միայն Կոմիտաս։ Լսում էի Կրունկը և Լե Լե Յամանը ու զարմանում, թե այս մարդը ինչպիսի հմտությամբ է կարողացել ներկայացնել մեր ազգի ողբերգությունը։ Ի դեպ դիտածս տեսարանը՝ Գումի շուկան, իր շրջակայքը խեղճ ու կրակ մարդկանցով ու ռաբիզի կլկլոցներով, քիչ պակաս չէին խորհրդանշում այդ ողբերգությունը...

Եվ ես անչափ տպավորված եմ, որ այս թախիծին զուգահեռ Կոմիտասը ի վիճակի է եղել արտահայտելու նաև անչափ ուրախ ու բարի երաժշտություն։ Օրինակ՝ «Երանգի», «Կաքավիկ», «Քելե-քելե»...

Սա (http://www.komitas.am/) էլ Կոմիտասին նվիրված մի հայալեզու կայք։

BeatleMan
06.06.2009, 12:33
Լսել եմ Կոմիտասին նվիրված համերգ է լինելու::readԻնչ կարծիքի եք արժի գնալ?:think

Nasha
08.06.2009, 16:14
Ողջույն..
սիրելի ակումբականներ, ես անպայման ցանկանում եմ անդրադառնալ երեկ Ռուսաստանի առաջին ալիքով` "Երկու աստղի" եզրափակչում հնչած "Դը Լե Յամանին"` մասնակիցներից Զառայի կատարմամբ, ով, ի դեպ, հայտնեց որ ծագումով Հայաստանի քուրդ է: Ես բառերով չեմ կարող արտահայտել այն զգացումները, որ ես ու իմ հարազատները ապրեցինք այն պահին երբ, առաջին իսկ հնչյուններից հասկացանք, որ Կոմիտաս է կատարվում: Որքան զարմանալի է չէ, երբ ամեն օր Կոմիտաս ենք լսում մեր ունեցած ձայնագրությունների, հավաքածուների, հեռախոսների և համակարգիչների, կամ էլ համերգների ընթացքում, իհարկե հուզվում ես, քանի որ Կոմիտաս լսողը չի կրող չհուզվել, սակայն, երբ այդ նույն երաժշտությունը լսում ենք օտարազգների կատարմամբ, նրանց միջավայրում, և կամ էլ հնչում է այնպիսի մի հեռուստաալիքով ինչպիսին ռուսական առաջին ալիքն է, մի տեսակ այլ հուզում ես ապրում. ողջ մարմնով սառսռում ես, շունչդ կտրվում է, աչքերդ ողողվում են արցունքներով և կոկորդիդ մեջ խեղդում ես հեծկլտալու տենդագին ցանկությունդ, կարծում եմ շատերին է ծանոթ այս ապրումները:
Զառան հրաշալի կատարեց երգը, որն , ի դեպ, համադրվել էր ռուսական ժողովրդական մեկ այլ երգի հետ, որը կատարում էր Զառայի զուգընկերը` Պեվցովը, եթե չեմ սխալվում, և այս երկուսի համադրմանը մեկընդմեջ միախառնվում է դուդուկի`, ինչպես հետո նրանք մեկնաբանեցին, ողբացող մարդու ձայն հիշեցնող հոգեցունց հնչյունները: Հանդիսատեսը և ժյուրին հուզված էին, և կատարումը բարձր գնահատականի արժանացավ:
Այդ պահին միակ ցանկությունս այն էր, որ բարձրաձայն հնչեր Կոմիտասի անունը, որպես այդ երգի մշակող, որպես տաղանդավոր հայ երաժիշտ և... և որ այս տարի նշվում է նրա ծննդյան 140 ամյակը, որի միջոցով շատերը, այդ թվում Հայաստանում, կիմանային նրա, ինչպես նաև հոբելյանական տարեթվի մասին: Բայց, իհարկե, երգի հեղինակի մասին ոչ մի խոսք չհնչեց, այլ նշվեց միայն որ այն հայկական ժողովրդակ երգ է, սակայն, ես այդքանով հանդերձ էլ ինձ երջանիկ էի զգում...
Շնորհակալ եմ անչափ մեր հայրենակցուհուն, որ նման ընտրություն է կատարել, ինքն էլ չիմանալով, թե ինչպիսի մեծ հուզմունք պատճառեց, ես կարծում եմ, շատ-շատերիս...

sharick
08.06.2009, 17:41
Շատ եմ սիրում Կոմիտասի բոլոր երգերը :love մանավանդ գարուն ա -ն

Nasha
08.06.2009, 18:10
Զառայի և Պևցովի երեկվա ելույթը, գտեք ՎԻԴԻՈ բաժնում

http://www.zara.ru/index.php

ԿԳԴ
08.06.2009, 18:29
Կոմիտաս:love հազվադեպ օրեր կլինեն, որ ես Կոմիտաս չլսեմ, կամ քթիս տակ չերգեմ, դեռ փոքրուց սիրում էի ու մեկ մեկ էլ երգում էի մանկական երգերը, բայց վերջերս հասկացա Կոմիտասի մեծությունն ու հզորությունը: Հանճարեղ երգահան, հանճարեղ արվեստագետ, մարդ ով մեծ հարստություն է թողել մեզ համար, այնպիսի գոհարներ, որ ամեն անգամ լսելիս չես կարող չհուզվել: Այնքան եմ ափսոսում, որ ունենալով այսպիսի հարուստ երգարվեստ, մենք՝ հայերս, գնում ենք դեպի կործանման, փողոցներից ու տներից հնչեցնելով թուրքալեզու քաղցր կլկլոցները: Կոմիտաս անվերջ կարելի է լսել, քանի որ երգը ասելիք ունի, անկեղծ է, հայկական է:
Հով արեք սարեր ջա՜ն::love

Հայկօ
08.06.2009, 20:43
Այդ պահին միակ ցանկությունս այն էր, որ բարձրաձայն հնչեր Կոմիտասի անունը, որպես այդ երգի մշակող, որպես տաղանդավոր հայ երաժիշտ և... և որ այս տարի նշվում է նրա ծննդյան 140 ամյակը, որի միջոցով շատերը, այդ թվում Հայաստանում, կիմանային նրա, ինչպես նաև հոբելյանական տարեթվի մասին: Բայց, իհարկե, երգի հեղինակի մասին ոչ մի խոսք չհնչեց, այլ նշվեց միայն որ այն հայկական ժողովրդակ երգ է, սակայն, ես այդքանով հանդերձ էլ ինձ երջանիկ էի զգում... Շնորհակալ եմ անչափ մեր հայրենակցուհուն, որ նման ընտրություն է կատարել, ինքն էլ չիմանալով, թե ինչպիսի մեծ հուզմունք պատճառեց, ես կարծում եմ, շատ-շատերիս...

Կոմիտասի անունն, ի դեպ, գրավոր նշվել է ;) (армянская нар. песня, обр. Комитас): Իսկ կատարումն իրոք հրաշալի էր. աղջիկը մի քիչ շատ էր կլկլացնում, բայց, անկախ ամեն ինչից, էդ Դլե յամանն էր՝ մի երգ, որը լսելիս ամեն անգամ փշաքաղվում եմ: «Ах ты, степь широкая»- էլ, դե, ռուսական ամենասիրուն երգերից է ու իրոք լավը: Խնդրեմ, վայելեք, չեք փոշմանի.


http://www.youtube.com/watch?v=HA6tkwNO_zM

BeatleMan
08.06.2009, 22:05
Կենսագրություն


Սողոմոն Գևորգի Սողոմոնյանը ծնվել է 1869 թվի Սեպտեմբերի 26-ին կամ Հոկտեմբերի 8-ին Թուրքիայի Քյոթահիա քաղաքում, երաժշտասեր մի ընտանիքում, ուր խոսում էին միայն թուրքերեն։ Նա մեկ տարեկանում զրկվում է մորից, իսկ տաս տարեկանում կորցնում է հորը։ Ապրում է իր տատի հետ մինչև 1881 թիվը, երբ իրենց հայկական թեմի առաջնորդը գնում է Էջմիածին եպիսկոպոս օծվելու համար։ Գևորգ Դ Կաթողիկոսն առաջնորդին պատվիրում է, որ նա իր հետ մեկ որբ երեխա բերի՝ Էջմիածնի վանքում կրթություն ստանալու համար։ Նա գնում է Էջմիածին և այնտեղ իր զարմանահրաշ երգով մեծ տպավորություն է թողնում կաթողիկոսի վրա։ Ի վերջո 20 թեկնածուների միջից ընտրվում է Սողոմոնը։ 1893 թվին նա ավարտում է և դառնում վանական։ Ըստ եկեղեցու ավանդույթի, նա վերակնքվում է Կոմիտաս անունով։ Երկու տարի հետո նա դառնում է քահանա և դրա համար ստանում Վարդապետ անունը։ Նա հիմնում և ղեկավարում է վանքի երգչախումբը մինչև 1896 թիվը, երբ գնում է Բեռլին, ուր արձանագրվում է «Կայզեր Ֆրիդրիխ Վիլհելմ» համալսարանում և երաժշտական ուսումնասիրություն կատարում Ռիխարդ Շմիդտի ձեռքի տակ։ 1899-ին նա վերադառնում է Էջմիածին և սկսում է ղեկավարել տղամարդկանց բազմաձայն երգչախումբը։ Ճամփորդում է երկրի բոլոր շրջանները, գյուղերը, փնտրելու զանազան ժողովրդական երգեր և պարեր։ Այսպիսով նա հավաքում է մոտավորապես 3000 երգ, նրանցից մեծ մասը հարմարեցրած էր երգչախմբով երգելու համար։ Կոմիտասի գլխավոր աշխատանքը իր «Պատարագն» է, որը մինչև այսոր ներկա է եկեղեցու ծիսակատարության մեջ։ Այս ստեղծագործությունը նա սկսել էր 1892 թվին, բայց երբեք չավարտեց՝ Առաջին Համաշխարհային Պատերազմի սկսման պատճառով։ «Պատարագը» առաջին անգամ հրատարակվել է 1933 թվին՝ Փարիզում և առաջին անգամ ձայնագրվել 1988 թվին՝ Երևանում։ Կոմիտասը առաջին ոչ-եվրոպացին էր որ ընդունվեց Միջազգային Երաժշտական Ընկերություն։ Նա բազմաթիվ դասախոսություններ և կատարումներ էր ունենում ամբողջ Եվրոպայում, Թուրքիայում և Եգիպտոսում, ներկայացնելով մինչև այդ ժամանակը շատ քիչ ճանաչված հայկական երաժշտությունը։ 1910 թվից հետո նա ապրել և աշխատել է Պոլսում։ Այնտեղ նա հիմնել է «Գուսան» երգչախումբը, 300 անդամով։ 1915 թվի Ապրիլ 24-ին, երբ Հայոց Եղեռնը սկսվեց, նա շատ ուրիշ հայ մտավորականների պես, ձերբակալվել է և հարկադրվել քայլել աքսորի ճամփան դեպի Արաբիայի անապատները։ Նրա լավ ընկերը, թուրք բանաստեղծ Էմին Յարդաքուլը և ամերիկյան դեսպան Հենրի Մորգենթաուն միջամտել են կառավարությանը և Կոմիտասը ազատվել է։ Բայց նրա հավաքած աշխատանքի մի մասը կործանվել էր այս դեպքերի ժամանակ, և նա երբեք ամբողջովին չվերականգնվեց այս փորձառությունից։ Նա վերջը տեղափոխվեց Փարիզ, որտեղ էլ մահացավ հոգեբուժական կլինիկայում 1935 թվին։ Հաջորդ տարի նրա աճյունը փոխադրվել է Երևան։ 1950-ական թվականներին իր ձեռագրերը նույնպես փոխադրվեցին Փարիզից Երևան։ Այսօր Երևանի երաժշտական Կոնսերվատորիան կրում է Կոմիտասի անունը։

Enigmatic
08.06.2009, 22:25
Բայց Նունե Եսայաննել ա լավ երգում Դլե յամանը:love

may
09.06.2009, 01:30
Հով արեք սարեր ջա՜ն::love


http://www.youtube.com/watch?v=bFy63islPjk

Ռուֆուս
09.06.2009, 11:38
Կոմիտասի անունն, ի դեպ, գրավոր նշվել է ;) (армянская нар. песня, обр. Комитас): Իսկ կատարումն իրոք հրաշալի էր. աղջիկը մի քիչ շատ էր կլկլացնում, բայց, անկախ ամեն ինչից, էդ Դլե յամանն էր՝ մի երգ, որը լսելիս ամեն անգամ փշաքաղվում եմ: «Ах ты, степь широкая»- էլ, դե, ռուսական ամենասիրուն երգերից է ու իրոք լավը: Խնդրեմ, վայելեք, չեք փոշմանի.

http://www.youtube.com/watch?v=HA6tkwNO_zM

Կատարումը լսեցի, արտակարգ էր, խոսքեր չկան.....

Հուզիչ էր

sharick
09.06.2009, 11:59
Շատ լավն էր

Երանի Գարուն ա - ն ել լիներ:oy ;)
Էդ մեկը բոլորից շատ եմ սիրում

BeatleMan
11.06.2009, 12:59
Կոմիտասի երգերի բառերը ով ոնի??

Տատ
11.06.2009, 13:54
Նա վերջը տեղափոխվեց Փարիզ, որտեղ էլ մահացավ հոգեբուժական կլինիկայում 1935 թվին։
Իսկ հիմա հայտնի է դառնում, որ դա բժշկական անհրաժեշտություն չէր՝ նրան հոգեբուժարանում պահելը, այլ եկեղեցու ցանկությունը: Որ նա սկզբում իրոք հոգեկան շոկի մեջ էր, բայց խոսում էր, փորձում ինչ-որ բան բացատրել, փնտրում էր համախոհների ջերմությունը, բայց եկեղեցական խորհրդի անդամները մեկուսացրեցին Կոմիտասին և նա լռեց՝ այլևս չարտասանելով ոչ մի բառ: Երևի մերձավորների դավաճանությունն ավելի ծանր էր, քան ամբողջ ապրածը:
Ереван ամսագիրը մի հետազոտություն էր տպել այդ մասին, այդ համարը մոտս է, կգտնեմ կասեմ համարը, որոշ մանրամասնություններ էլ կտամ:

Իսկ նրա անձնական դաշնամուրը, որը տեսնելուց (օրինակ՝ թանգարանում) կթռթռար ամեն հայի սիրտը, մեր «աղքատ» եկեղեցին վաճառեց, նրա բուժումը վճարելու համար:

Մեր կանտոնում մի տեղական Կոմիտաս կա, նույնպես հոգևորական, երաժիշտ, որն ամբողջ ֆոլկլորը մշակել ու արդիայնացրել էր, հազարավոր երգեր գրել, որորնք հիմա էլ սովորվում ու երգվում են, երեխա չկա, որ չիմանա Abbé Bovet անունը: Երբ տեղական թանգարանում տեսա նրա պարզունակ դաշնամուրը, որն անպաշտպան կանգնած է մի համեստ անկյունում և ՈՉ ՈՔ, անսահման հարգանքից, չի մոտենում ու ծնգլացնում վրան, լացս եկավ, զգացի, թե ինչքան կուզեյի տեսնել Կոմիտասինը...ու պարզեցի, որ այն չկա և ինչու:

Տատ
11.06.2009, 14:45
ЕРЕВАН журнал с акцентом, июнь 2008. (http://magazine.yerevan.ru/archive.php?c_id=35)
Էջի ներքևում, աջից կտեսնեք հոդվածը ՝ Великое молчание: Սկաչատ արեք ու կարդացեք:(

Sayuri
11.06.2009, 14:51
Տատ, հետաքրքիր տեղեկութուններ են...
չինար ես...ևս մեկ գլուիւգործոց...

Սոֆի Դևոյանը մի ներկայացում եր բեմադռել նվիռված Կոմիտասին...իհառկե հեռու էր ողջ բեմադրությունը Կօմիտասյան շնչից, բայց առիթ ևս լսել այդ ստեղծագործություննեշը:


Վիդեոն ընդհանրապես կապ չունի երգի հետ:


http://www.youtube.com/watch?v=BCJcaMSUFpo"]http://www.youtube.com/watch?v=BCJcaMSUFpo

Տատ
11.06.2009, 15:31
Այնքան կուզեմ, որ արտասահմանում հայերիս առաջին հերթին ճանաչեն Կոմիտասով, ու հետո նոր մեր բազմաչարչար լինելով։ Սա է որ մենք պետք է աշխարհին ներկայացնենք...
Փորձում եմ:): բայց ստացվում է որ, Կոմիտասով, ու բազմաչարչար լինելով նույնն են: Աղջիկներս երաժշտական դպրոց են գնում, մեկը դաշնամուր, մյուսը՝ ջութակ: Մի երկու անգամ դասատուներն Կոմիտասի նոտաներ տարա, մեծ հաճույքով վերցրեցին ու նվագեցին, նաև ուրիշ աշակերտներին էին տվել: Իմոնք բաց դասի ժամանակ լացացրեցին պուբլիկային...դասատուն էլ ասում էր՝ ախր ինչու է այսքան տխուր ձեր երաժշտությունը (իսկ ես Կաքավիկ, Լորիկ ու պարեր էի տարել, հո Դլէյաման չէի տալու...):
Վայ, մել էլ Կանաչյանի Օրորոցայինը «Քուն մտիր բալաս, օրօր ու նանի...»: Հրաշք է, փշաքաղվում ես ու...լալիս:
Դրա համար էլ շատ եմ սիրում զուռնան, ավելի քան դուդուկը::)

հոդվածը կարդացի՞ք: մարդ չի ուզում ապրել...կամ էլ Եգիպտոսի հայկական ծագումով հպարտանալ:

sharick
14.06.2009, 23:48
Կոմիտասի երգերի բառերը ով ոնի??

քեզ կոնկրետ որ մեկի բառերն ա պետք ? Ես Կոմիտասի գիրք ունեմ որտեղ կան գրված նրա երգերի և բառերը ր նոտաները

ինչ որ երգի բառեր կան , որ քեզ անհրաժեշտ են ? կարող եմ օգնել

sharick
14.06.2009, 23:52
ЕРЕВАН журнал с акцентом, июнь 2008. (http://magazine.yerevan.ru/archive.php?c_id=35)
Էջի ներքևում, աջից կտեսնեք հոդվածը ՝ Великое молчание: Սկաչատ արեք ու կարդացեք:(

Պերճ Զեյթունցյանի Մեծ լռությունը:) ես ներկայացումն եմ նայել Դրամատիկական թատրոնում , շաաաաաաատ լավն ա , շատ:hands

BeatleMan
15.06.2009, 20:46
քեզ կոնկրետ որ մեկի բառերն ա պետք ? Ես Կոմիտասի գիրք ունեմ որտեղ կան գրված նրա երգերի և բառերը ր նոտաները

ինչ որ երգի բառեր կան , որ քեզ անհրաժեշտ են ? կարող եմ օգնել


Շարիկ ջան շատ երգեր կան… իսկ այդ գիրքը որտեղից ես ձեռք բերել, և ով է հեղինակը?

ars83
15.06.2009, 21:52
Կոմիտասի անվ. Վիրտուալ թանգարան.
http://www.komitas.am/arm/index_arm.htm

sharick
16.06.2009, 21:35
Շարիկ ջան շատ երգեր կան… իսկ այդ գիրքը որտեղից ես ձեռք բերել, և ով է հեղինակը?

այդ գիրքը շատ վաղուց նվիրել են ինձ : հեղինակը չգիտեմ ով է

Հարդ
19.06.2009, 21:14
Կոմիտասը հայ երաժշտության փրկիչն է, և այսօր մեզ նոր Կոմիտաս է հարկավոր, որպեսզի մաքրի այսօրվա մեր երաժշտությունը: Ես անձամբ շատ եմ սիրում նրա երաժշտությունը....հատկապես նրա մաքրությունը... շատ եմ Կոմիտաս նվագել, ու դեռ պիտի նվագեմ::beee

may
21.06.2009, 13:47
Կոմիտասը հայ երաժշտության փրկիչն է, և այսօր մեզ նոր Կոմիտաս է հարկավոր, որպեսզի մաքրի այսօրվա մեր երաժշտությունը: Ես անձամբ շատ եմ սիրում նրա երաժշտությունը....հատկապես նրա մաքրությունը... շատ եմ Կոմիտաս նվագել, ու դեռ պիտի նվագեմ::beee


Կոմիտասը շարունակում է աշխարհում մեծ բեմեր գրավել, նույնիսկ ջազի մեջ.


http://www.youtube.com/watch?v=em6tmmu-acU&feature=channel_page

BeatleMan
12.07.2009, 17:18
Գիտեք ամենաշատը ինչի վրա եմ ջղայնանում ?, որ փոխանակ հեռուստատեսությամբ մեր արժեքները պրոպագանդեն, տափակ, մեկը մյուսից անիմաստ սերիալներ են ցույց տալիս: Լավ սաղ հեչ, Հանրային Հեռուստատեսությունը, պետական ալիք ա, որ էդ տափակ սերիալների փոխարեն ամեն օր Կոմիտաս, Սայաթ-Նովա, Արամ Խաչատրյան դնեին ինչ վատ կլիներ?
Վերջերս Կոմիտասի 140 ամյակին նվիրված համերգ պետք է լիներ Կամերային երաժշտության տանը: Ոչ մի գովազդ չեմ տեսել Հանրային Հեռուստատեսությամբ կամ մնացած ալիքներով: Թողես, սաղ օրը իրանց սերալները ցույց տան…

Ֆոտոն
20.07.2009, 03:35
Երբ է համերգը

BeatleMan
27.07.2009, 17:37
Երբ է համերգը
Մոտ 2 ամիս առաջ էր

Jarre
27.07.2009, 20:12
Լավ սաղ հեչ, Հանրային Հեռուստատեսությունը, պետական ալիք ա, որ էդ տափակ սերիալների փոխարեն ամեն օր Կոմիտաս, Սայաթ-Նովա, Արամ Խաչատրյան դնեին ինչ վատ կլիներ?
Ինձ թվում է, այդ ժամանակ ցավոք սրտի այդ ալիքի ռեյտինգը զգալիորեն կընկներ։ Ցավալի է, բայց նման արժեքների պահանջարկը այսօր այդքան էլ մեծ չէ։

Ցավալի չեմ ասում, այն պատճառով որ ինքս կոնսերվատիվ եմ։ Ո՛չ, միշտ ողջունում եմ նորամուծյություններ ու ինքս պրոգրեսիվ կյանքով ապրող եմ և մինչև հիմա որոնումների մեջ եմ, նույնիսկ այն հարցերում որոնցում հաջողությունների եմ հասել։ Ինձ համար ցավալին այն է, թե ինչի հետ են փոխել այս արժեքները, որ շատերի համար դրանք հնադարյան անարժեք բաներ են.... :(

ars83
24.08.2009, 17:55
Կոմիտաս. նոճիներ ու մայրիներ

http://www.youtube.com/watch?v=NktBLXu0Fec

http://hy.wikisource.org/wiki/%D5%86%D5%B8%D5%B3%D5%AB%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%B6_%D5%B8%D6%82_%D5%B4%D5%A1%D5%B5%D6%80%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80

Մուգ նոճիներ միգապար՝
Ճամփի վերև սիգապար՝
Դեպի երկինք հրազայր,
Կանաչ հուսով սրածայր,
Ճյուղերն ի վեր կոնավոր՝
Կարծես լինին տոնավոր։

Կուսատերև մայրիներ՝
Հուսաբեղուն այրիներ,
Փշերն աչքին պիշելով՝
Արև օրեր հիշելով,
Քարերի ծոց պատառել
Ամպերի գոգ կատարել։

ars83
24.08.2009, 19:02
Վեց պար դաշնամուրի համար
Գրիգորի Սոկոլովի մեկնաբանությամբ

ա. Երանգի
բ. Ունաբի՞ (Շուշիի պար)
գ. Մարալի (Շուշիի պար)

http://www.youtube.com/watch?v=ENAdTrVglf8&feature=related

դ. Շուշիկի (Վաղարշապատի պար)
ե. Ետ-առաջ (Էրզրումի պար)

http://www.youtube.com/watch?v=fQ1dJlnnlGY&NR=1

զ. Շորոր (Էրզրումի պար)

http://www.youtube.com/watch?v=4fTKzrrDC60&feature=related

Ֆոտոն
24.08.2009, 22:33
Կոմիտաս- Վաղարշապատի,
Կատարում է Կոմիտասի անվան լարային քառյակը, վայելե՜ք...

http://www.youtube.com/watch?v=coJWxhMT_2g

ars83
24.08.2009, 22:42
Կոմիտասի անունն, ի դեպ, գրավոր նշվել է ;) (армянская нар. песня, обр. Комитас): Իսկ կատարումն իրոք հրաշալի էր. աղջիկը մի քիչ շատ էր կլկլացնում, բայց, անկախ ամեն ինչից, էդ Դլե յամանն էր՝ մի երգ, որը լսելիս ամեն անգամ փշաքաղվում եմ: «Ах ты, степь широкая»- էլ, դե, ռուսական ամենասիրուն երգերից է ու իրոք լավը: Խնդրեմ, վայելեք, չեք փոշմանի.

http://www.youtube.com/watch?v=HA6tkwNO_zM

Լա՛վ էլի :stop
Հենց Կոմիտասի արածի ամենաարժեքավորն այն էր, որ մաքրում էր հայ երաժշտությունը «կլկլոցներից», իսկ այս աղջիկն ահագին այլանդակել է երգը:
"Ах ты, степь широкая"-ն էլ հեչ չտպավորեց. ես այլ կատարումներ չեմ լսել, բայց, երևի, տղան էլ դա է այլանդակել:

Առաջարկում եմ այլընտրանքային հետևյալ տարբերակը.
Իզաբել Բայրակդարյանի կատարմամբ՝

http://www.youtube.com/watch?v=Zqt0qB-XQNI

ars83
24.08.2009, 23:03
Կռունկ :)

Արաքս Մանսուրյանի կատարմամբ :love:love:love
երբևիցե չեմ լսել այս կատարման նման գեղեցիկ կատարում

http://www.youtube.com/watch?v=cQOFv_tFfyo&NR=1

http://www.youtube.com/watch?v=S1NQRqZEckM&feature=related

ars83
24.08.2009, 23:18
Կռունկ :)

Արաքս Մանսուրյանի կատարմամբ :love:love:love
երբևիցե չեմ լսել այս կատարման նման գեղեցիկ կատարում


Թերևս, միայն այս մեկը :o
Այս ի՜նչ ձայն է :love
Իսկականից փշաքաղվեցի :oy


http://www.youtube.com/watch?v=VCZRAQ5KWdw&feature=related

Ֆոտոն
24.08.2009, 23:40
Ես միայն Կոմիտասի կատարումներն եմ սիրում, մնացածն իմ ականջին կեղծ են հնչում: Հաջողներն էլ կան: Առանց վիբրացիայի կամ քիչ վիբրացիայով ձայնն է հարմար Կոմիտասի ոճին: Իմ կարծիքն է:

ars83
26.08.2009, 01:26
Հով արեք, սարեր ջան
Կատարող՝ Տաթևիկ Հովհաննիսյան


http://www.youtube.com/watch?v=LOtHKBf1SLk

ars83
26.08.2009, 01:29
Կաքավիկ
Կատարող՝ Տաթևիկ Հովհաննիսյան


http://www.youtube.com/watch?v=njS234kFl6c&feature=related

ars83
26.08.2009, 01:35
Դլե յաման
Կատարող՝ Լուսինե Զաքարյան

http://www.youtube.com/watch?v=NDxhRanfyUc

ars83
26.08.2009, 01:37
Կոմիտաս վարդապետ. Հով արեք, սարեր ջան :love

http://www.youtube.com/watch?v=Zf0GtVLBB74&feature=related

ՀՈՎ ԱՐԵՔ, ՍԱՐԵՐ

Հո՛վ արեք, սարե՜ր ջան, հո՛վ արեք,
Իմ դարդին դարմա՛ն արեք։-
Սարերը հով չե՛ն անում,
Իմ դարդին դարման անում։

Ամպե՜ր, ամպե՜ր, մի քիչ զո՛վ արեք,
Վարար անձրև՛ թափեք, ծո՛վ արեք,
Գեշ մարդու օր-արևը
Սև հողի տակով արեք:

Հո՛վ արեք, ամպե՜ր ջան, հո՛վ արեք,
Իմ դարդին դարմա՛ն արեք։-
Ամպերը հով չե՛ն անում,
Իմ դարդին դարման անում։

Սարե՜ր, ձորե՜ր, դաշտե՜ր ու ջըրե՜ր,
Մարմանդ-մարմանդ վազո՛ղ աղբյուրնե՜ր,
Մի վե՜ր կացեք, իմացե՜ք,
Տեսե՛ք իմ սըրտի ցավեր։

ars83
30.08.2009, 15:39
Անտունի

Կատարող՝ Լուսինե Զաքարյան

http://www.youtube.com/watch?v=o6orGxq8l-o

Կատարող՝ Իզաբել Բայրակդարյան

http://www.youtube.com/watch?v=6qWxRJ5hU7s&feature=related

Կատարող՝ Արմենակ Շահմուրադյան

http://www.youtube.com/watch?v=2ou2SV32cKw

may
31.08.2009, 10:05
Թերևս, միայն այս մեկը :o
Այս ի՜նչ ձայն է :love
Իսկականից փշաքաղվեցի :oy

http://www.youtube.com/watch?v=VCZRAQ5KWdw&feature=related


Արմենակ Շահմուրադյանն է կատարողը:

ars83
01.09.2009, 13:45
Արմենակ Շահմուրադյանն է կատարողը:

Բա գրված է. «երգում է Կոմիտաս վարդապետը»: :think

Ով էլ լինի, արտակարգ է, իհարկե :)

may
01.09.2009, 20:14
Բա գրված է. «երգում է Կոմիտաս վարդապետը»: :think

Ով էլ լինի, արտակարգ է, իհարկե :)

Կարծում եմ ուղղակի CD-ի նկարն է դրված. CD-ում և Կոմիտասի, և թե Շահմուրադյանի (Կոմիտասի աշակերտ և ընկեր) կատարումները կան;)

ars83
07.09.2009, 01:45
Քրիստոս ի մէջ մեր յայտնեցաւ (իմ սիրած երգեցողություններից է Պատարագի ժամանակ :love)

http://www.youtube.com/watch?v=yvqGByujCls

Գրաբար
Քրիստոս ի մէջ մեր յայտնեցաւ.
Որ Էնն Աստուած աստ բազմեցաւ…
Խաղաղութեան ձայն հնչեցաւ.
Սուրբ ողջունի հրաման տուաւ
Արդ` պաշտօնեայք բարձրեալ զձայն
Տուք զօրհնութիւն ի մի բերան
Միասնական Աստուածութեանն,
Որում սրովբէքն են սրբաբան:

Աշխարհաբար
Քրիստոս մեր մեջ հայտնվեց,
Որ Էնն Աստված այստեղ բազմեց.
Խաղաղության ձայն հնչեց.
Սուրբ ողջույնի հրաման տվեց.
Այս համբույրը որպես կատարյալ կապ տրվեց.
Թշնամությունը հեռացավ.
Սերը բոլորի վրա սփռվեց:
Ուրեմն, ո՛վ պաշտոնյաներ, ձայնը բարձրացնելով
Միաբան օրհնություն տվե՛ք
Միասնական Աստվածությանը,
Որի սրբասացներն են սերովբեները:

ԿԳԴ
07.09.2009, 09:31
http://www.youtube.com/watch?v=PxsTGOwP_6I&feature=related Հատված պատարագից, Ամեն:

may
09.09.2009, 01:12
Հավիկ մի պայծառ


http://www.youtube.com/watch?v=DPsctz-hkeY

may
09.09.2009, 01:13
Արորն ու տատրակը


http://www.youtube.com/watch?v=RvabRE4xQZo

may
09.09.2009, 01:26
Հորովել, Կալի երգը


http://www.youtube.com/watch?v=mjMsj0Y3xAM

Կատարում են Կոմիտաս վարդապետը և Վ. Տեր-Առաքելյանը

may
09.09.2009, 01:30
Հավիկ մի պայծառ

http://www.youtube.com/watch?v=DPsctz-hkeY


Նույն երգի մեկ այլ կատարում


http://www.youtube.com/watch?v=kWO-MjR1FWQ

ars83
10.09.2009, 17:22
Հորովել, Կալի երգը
Կատարում են Կոմիտաս վարդապետը և Վ. Տեր-Առաքելյանը
Հրաշալի էր :hands:love

Այլ կատարումներ.

Հորովել (http://komitas.am/music/topikian/vol_04/sound01_download.zip)։ Կատարում է Երևանի կամերային երգչախումբը: Գեղարվեստական ղեկավար եւ դիրիժոր՝ Հ.Թոփիկյան։

Կալի երգը (http://komitas.am/music/choir/sound01_download.zip)։ Կատարում է Հայաստանի պետական ակադեմիական երգչախումբը։ Գեղարվեստական ղեկավար եւ դիրիժոր՝ Հ.Չեքիջյան

Ուշադրություն՝ ֆայլերն արխիվացրած են (.zip ֆորմատ): Լսելուց առաջ անհրաժեշտ է դրանք արխիվից հանել (սովորաբար կատարվում է ինքնըստինքյան, ֆայլի պատկերակի վրա կրկնակի սեղմման ժամանակ):

may
11.09.2009, 11:38
Հավիկ մի պայծառ

http://www.youtube.com/watch?v=DPsctz-hkeY


Սա էլ տաղի բառերը

Հաւիկ մի պայծառ տեսի աննման, ի յայն խաչափայտին վերայ աննման, աննմանիդ ով նման, դու նման:
Զթեւս արծաթափայլս ունէր աննման, արեգական շողոյն նման աննման, աննմանիդ ով նման դու նման:
Զձայնիկն ողորմուկ ածէր աննման, գաբրիէլեան փողոյն նման աննման,աննմաննիդ ով նման, դու նման:
Զաչերն արտասուօք լնոյր աննման, առաւօտեան ցօղոյն նման, աննման:

Dragon
11.09.2009, 14:09
Կոմիտասի մասին մի շատ հրաշալի գիրք կա` <Կոմիտասը` ինչպիսին եղել է>: Հեղինակ Խաչիկ Բադիկյան, Երևան 2002, 27տպ. մամուլ, 430 էջ:
http://www.akumb.am/attachment.php?attachmentid=41262&stc=1&d=1252663751

may
20.09.2009, 05:29
Կռունկ :)

Արաքս Մանսուրյանի կատարմամբ :love:love:love
երբևիցե չեմ լսել այս կատարման նման գեղեցիկ կատարում
http://www.youtube.com/watch?v=cQOFv_tFfyo&NR=1
http://www.youtube.com/watch?v=S1NQRqZEckM&feature=related


Դարձյալ <<Կռունկ>>


http://www.youtube.com/watch?v=n0cfnnYVZHA&feature=channel

may
20.09.2009, 05:30
Դարձյալ <<Կռունկ>>

http://www.youtube.com/watch?v=n0cfnnYVZHA&feature=channel


Ծիրանի ծառ


http://www.youtube.com/watch?v=hh3nL9tLhyU&feature=channel

Արիացի
25.09.2009, 23:14
Ի դեպ, այսօր Կոմիտասի 140 ամյակն է, որի կապակցությամբ տեղի կունենան մի շարք միջոցառումներ, մասնավորապես.
Նարեկացի արվեստի միությունում ժամը 18-ին տեղի կունենա Կոմիտասին նվիրված երեկո, որի ընթացքում կհնչեն հատվածներ «Անլռելի Զանգակատուն» պոեմից, ինչպես նաև Կոմիտասի երգերի կատարումներ, այդ թվում հենց Կոմիտասի կատարմամբ: Սիրով բոլորիդ հրավիրում եմ:

may
03.10.2009, 12:20
Ամենքս Կոմիտասին ճանաչում ենք իր երգերով ու մշակումներով: Բայց նա ունի նաև շատ զգացական, նուրբ ու խորին բանաստեղծություններ.

ՍԵՐ-ՀՈՎԻԿ

Շնչե՛, հովիկ,
Դու թոթովիկ՝
Կյանքի սերը՝
Սրտի բերը՝
Պարուրելով,
Ծարուրելով՝
Ծովի ալքեն,
Ամպի ծալքեն,
Ալ ծաղկունաց
Հրո հալքեն,
Թող նա վառե՛ իմ ծոցիկին ոսկի լույս,
Հողմահարե՛ դու բոցիկին, որ իմ հույս՝
Լանջիս վրա
Հավետ եռա՛:

may
03.10.2009, 12:23
Ամենքս Կոմիտասին ճանաչում ենք իր երգերով ու մշակումներով: Բայց նա ունի նաև շատ զգացական, նուրբ ու խորին բանաստեղծություններ.:


Եվս մեկը.

ԲԱՂՁԱՆՔ

Ձայնիկ ունիմ՝ հայուն-մայուն,
Սրտիդ բունեմ կայուն-մայուն.
Ո՛վ իմ թեւիկ,
Տո՛ւր իմ հեւիկ
Թռչեմ երթամ...։

Կոմիտաս.ամ (http://komitas.am/arm/poetry.htm)

may
03.10.2009, 12:25
Եվս մեկը.

ԲԱՂՁԱՆՔ

Ձայնիկ ունիմ՝ հայուն-մայուն,
Սրտիդ բունեմ կայուն-մայուն.
Ո՛վ իմ թեւիկ,
Տո՛ւր իմ հեւիկ
Թռչեմ երթամ...։

Կոմիտաս.ամ (\"http://komitas.am/arm/poetry.htm\")


ԲԱՂՁԱՆՔ


http://www.youtube.com/watch?v=7W3AKWc-AV4

Հարդ
03.10.2009, 14:52
Մարդիկ՝ ինձ պետք ա Կոմիտասի նոտաներից Տաղ Հայտնության - ի նոտաները: Թեկուզ ինտերնետով:

Rammstein
08.10.2009, 11:14
Ի դեպ, էսօր Կոմիտասի ծննդյան օրն է: :)

Արիացի
08.10.2009, 12:08
Ի դեպ, այսօր Կոմիտասի 140 ամյակն է, որի կապակցությամբ տեղի կունենան մի շարք միջոցառումներ, մասնավորապես.
Նարեկացի արվեստի միությունում ժամը 18-ին տեղի կունենա Կոմիտասին նվիրված երեկո, որի ընթացքում կհնչեն հատվածներ «Անլռելի Զանգակատուն» պոեմից, ինչպես նաև Կոմիտասի երգերի կատարումներ, այդ թվում հենց Կոմիտասի կատարմամբ: Սիրով բոլորիդ հրավիրում եմ:


Ի դեպ, էսօր Կոմիտասի ծննդյան օրն է: :)

Իսկ ես գիտեի, թե սեպտեմբերի 26-ին է: Նոր նայեցի Վիկիպեդիայում, հետևյալն է գրած.


Սողոմոն Գևորգի Սողոմոնյանը ծնվել է 1869 թվականի Սեպտեմբերի 26-ին կամ Հոկտեմբերի 8-ին Թուրքիայի Քյոթահիա քաղաքում...
Կամ հստակ հայտնի չի, կամ էլ տոմարների տարբերությունն է: :think

may
08.10.2009, 13:46
Մարդիկ՝ ինձ պետք ա Կոմիտասի նոտաներից Տաղ Հայտնության - ի նոտաները: Թեկուզ ինտերնետով:


Կփորձեմ գտնել.


http://www.youtube.com/watch?v=CgiAL5h_oYM&feature=player_embedded

Rammstein
10.10.2009, 10:44
Կամ հստակ հայտնի չի, կամ էլ տոմարների տարբերությունն է:
Կճշտեմ կասեմ: :)

Rammstein
10.10.2009, 19:38
Այո, իրոք սեպտեմբերի 26-ին է ծնվել: Վիքիփեդիայում արժի ավելացնել, որ Հոկտեմբերի 8-ը հին տոմարով է:

may
12.10.2009, 21:58
Կոմիտասյան մշակում


http://www.youtube.com/watch?v=iTtBjl794uo

Հատված Կոմիտասյան Պատարագից


http://www.youtube.com/watch?v=JtUFCFeLpUk

Ախ մարալ ջան, Էրվում եմ


http://www.youtube.com/watch?v=pQOQlSsR8e4

Հարդ
16.11.2009, 18:16
Կոմիտաս
(Սողոմոն Սողոմոնյան)
(1869 - 1935)

Կոմիտասը, հայ երաժշտական մշակույթի նշանավոր դեմքերից է: Նա հանդիսանում է հայ ազգային դասական երաժշտության հիմնադիրը: Կոմպոզիտոր, մանկավարժ, գիտնական, ազգագրագետ, խմբավար և երգիչ Կոմիտասն իր բազմակողմանի գործունեությամբ մեծ դեր խաղաց հայկական ժողովրդական երաժշտության զարգացման գործում: Շրջելով գյուղից գյուղ, հավաքելով և գրի առնելով ժողովրդական երգերը՝ մշակել և մեզ է հասցրել մաքուր, անաղարտ հայկական ժողովրդական երաժշտություն: Նա ունի հավաքած և մշակած չորս հազար երգ, ցավոք, որից մեզ է հասել հազար երկուհարյուրը: Նրա հայտնի երգերից են «Չինար ես», «Գարուն ա», «Էս Առուն», «Անտունի», «Կռունկ», «Ալագյազ», «Կաքավիկ»: Երգչախմբի համար հայտնի են «Կալի Երգը», «Գութանի Երգը», «Լուսնակն Անուշ», «Հորովել»: Նա ծնվել է Թուրքիայի Քոթահիա քաղաքում, արհեստավորի ընտանիքում: Տասներկու տարեկանում զրկվելով ծնողներից, որպես լավ ձայն ունեցող երեխայի, բերում են Եխմիածին, ընդունում որպես Գևորգյան ճեմարանի սան: Ավարտելուց հետո դառնում է աբեղա, իսկ հետո Վարդապետ և նրան անվանում էին Կոմիտաս Վարդապետ, յոթերորդ դարի հայտնի բանաստեղծ և երաժիշտ Կոմիտասի անունով: 1915թ - ի ապրիլին տեսնելով արևմտահայերի կոտորածը, ստանում է ծանր հոգեկան հիվանդություն: Տեղափոխում են Փարիզի հոգեբուժական հիվանդանոց, որտեղ էլ մահացավ 1935 թվականին: 1936 թ - ին նրա աճյունը տեղափոխեցին Երևան և այժմ նա թաղված է համանուն պանթեոնում:

Մի քանի օր առաջ հեռուստացույցով կոմիտաս էին տալիս, Աննա Մաիլյանն էր երգում, ջութակների կվարտետեի նվագակցությամբ (մեկ էլ դաշնամուր): Վաղուց Կոմիտաս չէի լսել... այսինքն նվագ ել էի, բայց շատ շուտ, որովհետև Կոմիտասի գործերը հեշտ են: Բայց ես որոշեցի իմ հետագա համերգների ընթացքում անպայման Կոմիտաս մտցնել: Իհարկե Կոմիտաս նվագելը շատ հեշտ ա, բայց չի կարելի սահմանափակվել մատների խաղով, այլ պետք ա հոգով նվագել: Երեկ, որ ջութակների կվարտետը մի բան նվագեց, ինձ ուղղակի լացացնում էր: Կոմիտաս ապացուցեց, թե ինչքան մաքուր կարող է լինել հայկական երաժշտությունը: Նա ապացուցեց, որ հայկական երաժշտությունը կարող է համեմատվել դասականի հետ: Նա ապացուցեց, որ հայկական երաժշտությունը կարող է լինել առանց մեծացրաց սեկունդաների (երաժիշտներն այս տերմինը կհասկանան), որը արաաևելյան երանգ ա տալիս: Այստեղից հետևություն, որ հայկական երաժշտությունն Արևելյան չի, այլ Ուղղակի կա մաքուր հայկական դասական երաժշտություն, որից բարձր երաժշտություն ինձ համար չկա:

Կոմիտասը հայկական հոգևոր երաժշտությունն ա: Իսկ հայկական հոգևոր երաժշտությունն ընդամենը նոտաների հաջորդականություն ա, առանց ավելորդ խաղերի: Միայն մանրագույն խաղերն ու դրված հոգին են անհրաժեշտ: Երաժշտական դպրոցներում Կոմիտաս են սովորեցնում հենց առաջին դասարանում հեշտության պատճառով: Բայց վերջերս եմ զգացել առաջին դասարանցու ու փորձառու նվագողի տարբերությունը: Կոմիտասը հարկավոր ա զգալով նվագել ու չմտածել, թե հեշտ բան ա: Իրականում դա ամենադժվարներից ա, որովհետև եթե չզգացիր, ուրեմն այդպես էլ չես զգա:Առաջ մտածում էի, որ հասկանում եմ, բայց հիմա հասկանում եմ, որ հիմա եմ հասկանում: Կարողա որոշ ժամանակ անց զգամ, որ էտ ժամանակ եմ հասկանում:

Jarre
07.05.2010, 19:24
Եթե ինչ որ մեկի երաժշտական զգացմունքները վիրավորում եմ, սորի :)

Ես միշտ հավատացել եմ, որ հայկական դասականների թեմաները, ինչպես օրինակ Կոմիտասի, շատ հետաքրքիր կստացվեն էլեկտրոնային երաժշտության մեկնաբանությամբ։ Իմ այս պնդման պատճառով միշտ արժանացել եմ ծանոթներիս քննադատությանը :( Գուցե այս ստեղծագործությունը լսելուց հետո արժանանամ նաև ձեր քննադատությանը :) Պատրաստ եմ :P

Սա Դլե Յամանն է Theremin-ով։ Ովքեր Ժառի թեմայի իմ գրառումները կարդացել են, հավանաբար հիշում են, որ Թերեմինը 1920-ական թվականների ռուս գիտնական Լեո Թերեմինի ստեղծած էլեկտրոնային գործիքն է։ Եթե բացատրեմ հանրամատչելի լեզվով, ապա Թերեմինը բաղկացած է երկու մետաղյա ձողերից, որոնց շուրջը սձեռքերը օդի մեջ շարժելով՝ առանց ձողերին դիպչելու արձակվում է ձայն՝ իմ կարծիքով շատ տարօրինակ ձայն։ Այս գործիքը համարվում է աշխարհում առաջին էլեկտրոնային երաժշտական գործիքներից մեկը։

Հիմա լսեք Դլե Յամանը ու պատկերացրեք եթե ավելացվեն սինթեզատորների տարբեր ձայներ ու էֆեկտներ որքան հետաքրքիր բան կստացվի։ Միշտ երազել եմ, որ Ժառը օրերից մի օր ներկայացնի Դլե Յամանի իր տարբերակը :love


http://www.youtube.com/watch?v=3jIXYGoqTBo

ars83
08.05.2010, 02:13
Հուշեր Կոմիտասի մասին

1899 թվականեն սկսյալ, երեք տարի շարունակաբար Կոմիտասին հետ պաշտոնավարած ենք Էջմիածնի Գևորգյան ճեմարանը: Այդ ժամանակամիջոցին կապրեինք նույն սենյակին մեջ: Երեք տարի Կոմիտասին հետ օր ու գիշեր նույն երդիկին տակ ապրելով, մոտեն ճանչցա անոր նկարագրի գծերը…
Կոմիտաս մարդկային բացառիկ առաքինություններու ծով էր: Չափազանց աշխատասեր, աննկուն կամքի տեր, անկեղծ, բարեհոգի, ընկերասեր, քաղցր և համեստ՝ ամենուն նկատմամբ: Մաքրակրոն էր ան և մեծ հայրենասեր մը: Բացի իր երաժշտական հանճարեն, քովնտի շնորհքներ ալ ուներ. բանաստեղծ էր և ճարտար կոմիկ դերասան մը, որ ֆարսի մեջ ալ մեզ հայտնի էր: Վերին աստիճան սրամիտ, կենսուրախ և պատրաստաբան էր Կոմիտաս և սիրված ճեմարանի մեծեն ու փոքրեն: Կոմիտաս բացառիկ դուրեկան ձայն մը ուներ և արժանացած էր Խրիմյան Հայրիկի մասնավոր համակրանքին, Խրիմյան Հայրիկի կարգադրությամբ, տոնական օրերը, Կոմիտասը կղեկավարեր դպրաց դասը և պատասխանատու էր խորանեն երգված սաղմոսերգություններու և ավետարաններու ընթերցման:
Անգամ մը ս. Գևորգի տոնին, պատարագեն վերջ, օրվան մեղեդիները Կոմիտասին կողմե այնքան անուշ երգվելուն համար, Հայրիկը անձամբ ուզեց հայտնել իր գոհունակությունը Կոմիտասին. շտապ կանչեց իր մոտ և կուզեր, որ այդ օրը իրեն հետ սեղանակից ըլլար ան:
Մեծ էր անշուշտ կաթողիկոսի հրամանը: Ճեմարանի ուսուցիչ և ուսանող աջ ու ձախ ինկանք Կոմիտասը շտապ գտնելու համար…
Այդ օրը հավաքված էին Հայաստանի շրջաններեն հազարավոր ուխտավորներ, որոնք, ավանդական սովորության համաձայն, խնջույքի սեղաններ բացած, կզվարճանային՝ ժողովրդական երգի ու պարի, դահուլի ու զուռնայի աղաղակներով լցնելով օդը:
Կոմիտասի անհայտանալուն լուրը հասավ Վեհափառին… Այդ օրը ուշ երեկո էր, երբ Կոմիտասը ճեմարանի կտուրեն իջնելով մտավ մեր սենյակը և ուրախության բացականչություններով ցույց տվավ օրվա իր հավաքած ժողովրդական երգերն ու պարերգները, որոնք նոտագրած էր հայկական ձայնանիշերով: Երբ քանի մը րոպե վերջ Վեհափառի մոտ գնացինք, վրդովված էր Հայրիկը: Կոմիտաս ծունկի եկավ անոր առջև և աջը առնելով ասավ. «Եթե վեհդ ցանկանա՝ մեղքս շատ շուտ կքավեմ՝ հիմա իսկ երգելով այսօրվան հավաքած հայկական ժողովրդական երգերեն և պարերգերեն»: Եվ Խրիմյան Հայրիկի ներողամիտ հայացքին տակ՝ Կոմիտաս երգեց իր նոտագրած երգերեն: Այդ օրվընե վերջ, Խրիմյան Հայրիկի հրամանով՝ ամեն տաղավարներու, պատարագեն վերջ Կոմիտաս ազատորեն կշրջեր և կհավաքեր հայ ժողովրդի երաժշտության գանձերը:
Կոմիտաս մեծ ընթերցասեր մըն էր, ուժեղ էր հայոց լեզվի մեջ, և հայոց պատմությունը շատ լավ գիտեր: Մասնավորապես կկարդար Մովսես Խորենացին և Նարեկացին, իսկ Աբովյանի «Վերք Հայաստանին» կանվաներ իր մասունքը:
Կպատմեր, որ իր ուսանողական տարիներեն ան ընտրած էր իր կյանքի ուղին: Ան հճախ կըսեր, որ «Երաժշտական չոր մասնագիտությունը ոչ մի բավարարություն չի ներկայացներ իրեն, իր միակ փափագը խորանալն է անոր մեջ»: Միշտ կըսեր, որ ժողովրդական բանահյուսությունը իր հոգվույն մեջ զուգընթաց էր ժողովրդական երաժշտության հետ: Եվ կավելացներ վստահ շեշտով մը. «Ես պիտի հասնիմ իմ բուն նպատակին - մեր հայ ժողովրդական երաժշտության գանձերը դուրս պիտի բերեմ հայրենի ավերակներեն…»:
Կոմիտաս քաջ պարող մըն ալ էր, միևնույն ատեն կատակերգակ դերասանի հակումներ ուներ. ձևեր ու բարբառներ հարազատորեն ընդօրինակելու բացառիկ շնորհք ուներ: Ճեմարանի մեջ մտերմական հավաքույթներուն, որքա՜ն հաճելի էր մեզ, երբ ան, մեր խնդրանքին վրա, իր ծննդավայրեն սորված թրքական պարերը թե կերգեր, թե կպարեր, և մենք ծափերով կոգևորեինք իր մատներուն շխկշխկոցները՝ իր բազմաձև ճոճումներուն մեջ:
Ճեմարանի ուսուցիչներուն մեջ հայտնի ժողովրդական պարողն էր: Տղամարդկանց խիզախ, խրոխտ շորորեն, ծանր ճոճումներով և մարտական սուրով պարերեն մինչև շինական կանանց պարերը, իրենց ձայնի հարազատ ելևէջներով և մարմնի ու ձեռքերու նուրբ արտահայտություններով առհավետ անմոռանալի կմնան:
Կոմիտաս շատ կսիրեր ազատ ժամերուն երկար զբոսնել բացօթյա դաշտերուն մեջ ու կըսեր. «Ես սակավ ուտելիքով կապրիմ, բայց առանց օդ ծծելու՝ երբեք. իմ առաջին սնունդը ազատ օդի մեջ զբոսնելս է»:
Կոմիտաս բծախնդիր էր մաքրության: Անոր թխորակ դեմքը, սեփ սև մազերը մաքրության մեջ միշտ կփայլեին: Մեծ խնամք կտաներ իր հագուստներուն մաքրությանը: Երկար ժամեր ճամփորդելե վերջ, երբ կվերադառնայինք փոշեթաթախ վիճակով, ան մինչև բոլորովին չմաքրվեր՝ չէր կրնար ճաշել, նույնիսկ ամենաքաղցած վիճակին մեջ:
Կոմիտաս օր մը ինծի ըսավ. «Հայկական հիսուն հատ խազ կա: Ես կկարծեմ, որ հայոց ձայնանիշը քանի մը ձայն կպարունակե իր մեջ» և ուրախությամբ վրա բերավ. «Ես գաղտնիքը գտեր եմ…»:


Հրաչյա Աճառյան

Նյութը վերցված է «Կոմիտասը ժամանակակիների հուշերում և վկայություններում» գրքից:
Հատուկ շնորհակալություն քաղաքացուն՝ այս գիրքն ինձ նվիրելու և Կոմիտասի մասին հուշերը վայելելու հնարավորություն ընձեռելու համար: :)

ars83
08.05.2010, 02:32
...Հիմա լսեք Դլե Յամանը ...

Իմ դուրը շա՛տ եկավ. մեծապես ինքնատիպ ու հետաքրքիր կատարում էր: Շատ շնորհակալ եմ, Արթուր ջան, և՛ գործիքին, և՛ այս հետաքրքիր տարբերակին ծանոթացնելու համար: :hands

Ապե Ջան
08.05.2010, 13:31
Կոմիտասի կատարումներից կա ինտեում՞ Mp3 տարբերակով:

cold skin
08.05.2010, 13:34
Կոմիտասի կատարումներից կա ինտեում՞ Mp3 տարբերակով:
Տե՛ս պոստ 52 Արսենի գրառումը:

ars83
08.05.2010, 18:42
Մարգարիտ Բաբայան. Կոմիտաս Վարդապետ իր նամակների միջոցով

Այդ միջոցի նամակներից քաղվածքներ տամ և թող ընթերցողը դատե, թե ի՛նչ զգայուն, քնքուշ հոգի ուներ Կոմիտասը, որչափ դյուրությամբ կարող էր տանջվիլ և ինքն իրեն չարչարել, մյուս կողմից՝ ի՞նչ մանկական զվարթություն ուներ իր մեջ և մոռացության մատնել զինք տանջող զգացմունքները: Առաջին նամակը Փարիզ գրված, 8 դեկտեմբեր 1906 թվին, գանգատ է, որ փիլիսոփայությամբ և նույնիսկ զվարճալի բանաստեղծությամբ կավարտվի, նայց թե ո՛վ էր նրան վիրավորել և նրա նուրբ սիրտը խոցել, չեմ կարող այժմ հիշել:


Ձեր նամակն ինձ շատ մխիթարեց. բայց և այնպես, մարդիկ հավատում են ավելի վատ լուրերին, քան լավերին. և անվանարկվածը երկար ջանք պետք է ի գործ դնե, որ կարողանա անպիտանների միտքն էլ մաքրել: Բայց կասեք ինչ փույթ, թո՛ղ չարն իր չարության մեջ խեղդվի: Իրավ է, ես էլ եմ կրկնում ժողովրդի հետ այն վեհ խոսքը, թե՝ «գեշ մարդու օր արևը սև հողի տակով արեք». միևնույն ժամանակ աջ ու ձախ եմ նայում, տեսնում, որ մարդիկ ավելի վատահոգի են, քան բարեհոգի: Չկան, եթե կան, չեն երևում այնպիսիները, որոնք չարերի վրա արհամարհանք տածեն. ընդհակառակը, մարդկային թույլ և շատ տկար կողմերից մեկն էլ այն է, որ լսածին հավատալ են ուզում, առանց ճշմարտության կշիռ ունենալու, այո՛, շատ հեշտ է դատելը, բայց դատվել ով է ցանկանում.մարդասպանը նույնիսկ դատից խուսափում է, ո՜ւր մնաց անմեղն ու անպարտը: Ես էլ, թեև ներսս բոլորովին մաքուր և ջինջ է, ինչպես հստակ ու պայծառ վտակ, բայց չար մարդիկ քար են ձգում ու պղտորում: Անշուշտ, կանցնի պղտորումը, էլի վճիտ կլինի, բայց և այնպես պղտորելուց հետո: Գեթ մի այնպիսի չար բան արած լինեի, որ անպատվաբեր լիներ իմ կոչման, սիրտս չէր ցավի, կասեի «հնձիր ցանածդ», բայց չարի բերանը չոփ է լցրած:
Էլի մոռացել եմ բոլոր բաները, իմ ազնիվ, հավատարիմ նվագարանս, որ հասարակ սնդուկ է, մետաղի թելով, նա նագամ ինձ հասկանում է, և ես իմ սիրտը բաց եմ անում նորա առաջ: Նա ինձ հարբեցնում է՝ որպես ինքս կցանկայի, նա ինձ հասկանում է՝ որպես ինքս ինձ, նա ինձ մխիթարում է իմ սրտից բխած հեծկլտանքների արձագանքն ինձ անդրադարձնելով, և ես էլի մխիթարում եմ ինձ և ասում, որ կա բնության մեջ մի ազնիվ բան՝ գեղարվեստը՝ որ ամենքին մատչելի չէ և հենց այնտեղ եմ գտնում իմ անդորրությունը ու հանգստությունը և զգում, որ մի վայրկյան հեռու եմ սլացել աշխարհի անօրենություններից: Ցավն անցավ, ոչինչ չմնաց: Աստված իրենց բարին տա: Վաղը կգամ և տետրակներն էլ հետս կբերեմ:
Բոլոլին նոլից բալև եմ գլում. սատ ապլիք, ուլախ լինիք, չալը չոլում չոլանա, իսկ սատանան կուլանա:


Կար ու չըկար.
Մի մոծակ կար:
Բզզոց,
Դզզոց,
Եկավ
Նըստավ
Ճակտին վըրան.
Բացավ բերան,
Հանեց իր փուշ
Ու եկավ կուչ.
Ձայնը կտրեց,
Ինծի խաբեց,
Կըծեց, ծակեց,
Թույնը թափեց,
Նըշան դըրավ,
Ելավ, թըռավ:
Մոծակ անկոչ,
Երկարապոչ,
Դու բուն չունի՞ս
Դու քուն չունի՞ս.
Իմ ճակատին
Դու ի՞նչ ունիս:
- Արդ պարտքըս է,
Բայց ինձ լսե.
Սազով
Նազով
Ձայն եմ տալիս,
Այնպես գալիս:
Ըզգուշացիր
Դու մըլուկից,
Որ կըծում է
Կաշու տակից:

ars83
08.05.2010, 18:57
Մարգարիտ Բաբայան. Կոմիտաս Վարդապետ իր նամակների միջոցով

Նույն օրերին գրած իր մյուս նամակը.

Սիրելի օլիոլդ Մալգալիդ, նախ և ալաջ կլ հալցնեմ ձել թանկագին ալողջությունը. մեզ ոլ հալցնեք, փալք ու գհություն Աստծու, սատ տլուզ ենք և ալողջ: Սատ ու սատ և հատուկ բալևնելս կը մատուցանեմ մայլիկին, հայլիկին, հին ու նոլ հալսելին, մեծ ու պզտլիկ փիսիկնելին, գոլոլիկ թոլնիկին և ամենեցուն, ոլոնք մեզ կը հալցանեն: Սատ ու սատ սնոլհակալություն Գոհալ, Մալգալիտ, Պելեաս և Մելիզանդից (Péléas et Melisande՝ սքանչելի օպերա Debussy-ի), ամեն նվագելիս ձեզ կը հիսեմ: Ելգելի ալտագլությունը դել ցեմ վելջացլել, ոլովհետև ջանս դուլս գալու ցափ էլի մսակում ու ալտագլում եմ, բայց սուտով կը վելջանա, ուլախ եղիլ: Ավետալանը ասում է, թե ով ոլ համբելի, իսպալ նա կը լիցե. դուք էլ ոլ համբելեք իսպալ կապլիք սատ, իսկ իմ ելգելն էլ լավ կը լինեն. համբելությունը կյանք է, ասում են:
Էհ, բոլ է սատ բաց բելանությունը լավ ցէ, ասում է գոլծը. էս ա սուտով կը վելջացնեմ նամակս և կ'ասխատիմ. ասխատելուց լավ բան ցկա, ասում է մեկը: Սիլելի օլիոլդ, սատ ու սատ սնոլհակալ եմ ձել ուսադլության համալ. Պելեասը ինձ պիտի հիսեցնի օպելա Կոմիկիսատախոս, մեծ ու պզտիկ մել լոզի [լոժայի] մոտ նստող անգլիացինելին, ոլոնք եկած էին օպելա լսելու, բայց էս եկան ու էս էլ գնացին (էշ եկան ու էշ գնացին). կալծում էին, ոլ պետք է ծիծաղեին, բայց լալու բանել սկսան լսել և ելևի կալծում էին, ոլ օպելա Կոմիկ անուն ունենալով իլանց էլ կը զվալճացնե.սխալմամբ էին ընկել այնտեղ, կալծեմ, սըլճանոց էին սպասում, չէ՞… Նոքա հասան իլենց մուլազին, մենք էլ հասնենք մեզ մուլազին: Ամեն:
Օլիոլդ ջան, սատ եմ ցավում, ոլ այսօլ զլկվելու եմ համելգից, ոլովհետև Մելիքյանի ոլդոց ես եմ նկլտելու: Այսօլ Դավիթովից հլավել եկավ, ելկու հոգու համալ ստացա, տալիս է համելգ, վաղը 101 Avenue Victor Hugo ժ. 8.30-ին. ես կը հանդիպեմ ձեզ, եթե գալու լինիք, միասին կելթանք. 10 ֆր. ամենալավ տեղն է ուղալկել: Սատ կալոտով բալև ինձնից:
Էս էլ ես եմ:

sharick
08.05.2010, 21:02
Շատ լավն էր

Երանի Գարուն ա - ն ել լիներ:oy ;)
Էդ մեկը բոլորից շատ եմ սիրում

http://www.komitas.am/rus/list_works.htm
.... Նոր գտա էս սայտը , Կոմիտասի բոլոր երգերը կան:)

AniwaR
08.05.2010, 22:53
Եթե ինչ որ մեկի երաժշտական զգացմունքները վիրավորում եմ, սորի :)

Ես միշտ հավատացել եմ, որ հայկական դասականների թեմաները, ինչպես օրինակ Կոմիտասի, շատ հետաքրքիր կստացվեն էլեկտրոնային երաժշտության մեկնաբանությամբ։ Իմ այս պնդման պատճառով միշտ արժանացել եմ ծանոթներիս քննադատությանը :( Գուցե այս ստեղծագործությունը լսելուց հետո արժանանամ նաև ձեր քննադատությանը :) Պատրաստ եմ :P

Սա Դլե Յամանն է Theremin-ով։ Ովքեր Ժառի թեմայի իմ գրառումները կարդացել են, հավանաբար հիշում են, որ Թերեմինը 1920-ական թվականների ռուս գիտնական Լեո Թերեմինի ստեղծած էլեկտրոնային գործիքն է։ Եթե բացատրեմ հանրամատչելի լեզվով, ապա Թերեմինը բաղկացած է երկու մետաղյա ձողերից, որոնց շուրջը սձեռքերը օդի մեջ շարժելով՝ առանց ձողերին դիպչելու արձակվում է ձայն՝ իմ կարծիքով շատ տարօրինակ ձայն։ Այս գործիքը համարվում է աշխարհում առաջին էլեկտրոնային երաժշտական գործիքներից մեկը։

Հիմա լսեք Դլե Յամանը ու պատկերացրեք եթե ավելացվեն սինթեզատորների տարբեր ձայներ ու էֆեկտներ որքան հետաքրքիր բան կստացվի։ Միշտ երազել եմ, որ Ժառը օրերից մի օր ներկայացնի Դլե Յամանի իր տարբերակը :love


http://www.youtube.com/watch?v=3jIXYGoqTBo

Շատ սիրուն էր: Դատելով Յութուբի քոմմենթներից՝ այս կատարողի ալբոմը պիտի որ արդեն թողարկված լինի: Կարելի է հետաքրքրվել: :)
Հա, ի միջի այլոց, Կոմիտասի ստեղծագործությունները, եթե չեմ սխալվում, կարող եք բեռնել նաև rutracker.org-ից (նախկին torrents.ru): Ես կարծեմ հենց այնտեղից եմ ներբեռնել: :)

Ռուֆուս
09.05.2010, 00:38
Jarre, Թերեմինով Դլե Յամանը աննկարագրելիորեն լավն էր, ոնց որ էդ գործիքը հատուկ Դլե Յամանի համար ստեղծված լինի :love

Դլե Յամանի մի տարբերակով էլ ես կիսվեմ. փոքրիկ ֆիլմ ու տեսահոլովակ, երգում է կանադահայ օպերային երգչուհի Իզաբել Բայրակդարյանը, նվագում է Մինասյան դուդուկային կվարտետը.


http://www.youtube.com/watch?v=UlTAIFBMSIU

ars83
13.05.2010, 20:49
Աղավնի Մեսրոպյան. Հուշեր: Քյուրքճյան և Կոմիտասի սրբանկարը

Մեծ եղավ Կոմիտասի ազդեցությունը հայ նկարիչներեն առնձնապես Փանոս Թերլեմեզյանի, Սերովբե-Լևոն Քյուրքճյանի, Արամ Պագքալյանի վրա, որոնց վրձինը թեև շնորհալի էր, բայց և օտար, ինչպես նաև երիտասարդ նկարիչներ՝ Զարեհ Գալֆայանի, Ատրինե Տոնելյանի, Սանդուխտ Կեզենյանի, Էլիզ Ճենտերեճիի և ուրիշներու վրա:
Սերովբե-Լևոն Քյուրքճյանը 1896 թվի պոլսական կոտորածներեն մազապուրծ ազատված՝ դառն ուսանողական կյանքը մը ապրելե վերջ, 1900 թվին կավարտե Փարիզի Նկարչական ակադեմիան: Իբրև տաղանդավորագույն սանը այն ժամանակվան հայտնի նկարիչ Ժան Պոլորանսի, Քյուրքճյան, կարճ ժամանակվան մեջ, Փարիզի նկարչական աշխարհեն կճանաչվի որպես վարպետ զարդանկարիչ:
Փարիզի քանի մը հայտնի պալատներեն զատ, Ժան Գուժոնի հայոց եկեղեցիի որմերը նույնպես ծածկված են Քյուրաճյանի խոշոր պաստառներով ու որմնանկարներով:
Նկարիչ Քյուրքճյան Կոմիտասի հետ ծանոթացել էր դեռևս Բեռլինի անոր ուսանողական տարիներեն:
Երաժշտասեր այդ հայ նկարիչը բացառիկ սիրով ու հարգանքով մը փարած էր Կոմիտասին այն օրվընե, երբ Բեռլինի մեջ, 1899 թվին լսել էր անոր դասախոսությունները՝ հայ ժողովրդական և եկեղեցական երգի մասին:
Այդ օրվընե Քյուրքճյանի երազը եղավ նկարել Կոմիտասին՝ անոր մեջ արտահայտելով իսկական արվեստագետին և մեծ հայրենասերին:
Քյուրքճյան տարիներով փայփայած իր այդ երազը իրականության վերածեց 1905 թվին, երբ իրեն հանձնարարվեր էր նկարել Փարիզի Ժան Գուժոնի Ս. Հովհաննես Մկրտիչ նորակառույց եկեղեցիի սրբապատկերները:
Քյուրքճյան մեծադիր կտավի մը վրա նկարեց Կոմիտասը - վերացած՝ աչքերը դեպի երկինք, ուրկե դեպի Կոմիտասի գլուխը կիջնեին լույսի ճառագայթներ, և գլխուն շուրջ՝ լուսապսակ մը:
Պատվիրատուի կողմեն այդ նկարը մեծ ընդունելություն գտավ և Քյուրքճյան ատոր համար վճարվեցավ կրկնակի:
Նույն այդ տարվան վերջերը, Փարիզ գալով, Կոմիտաս ժամանակ մը մնաց նորակառույց այդ եկեղեցիի առաջնորդարանը: Քյուրքճյանն ու Կոմիտաս առիթներ շատ ունեին՝ օր ու գիշեր զիրար տեսնելու:
Երբ 1906 թվին Կոմիտաս Փարիզին մեջ տվավ հայ ժողովրդական և եկեղեցական երգերու իր դասախոսություններն ու համերգները և արժանացավ երաժշտական աշխարհի նույնիսկ ամենադժվարահաճ թերթերու ամենաջերմ գնահատանքներուն, Քյուրքճյանը ա՛լ ավելի ամրապնդեց իր որոշումը՝ Կոմիտասի իր նկարը դնելու եկեղեցիի սրբանկարներու շարքը:
Օր մը, երբ իր աշխատանոցին մեջ Քյուրաճյան իր վերջին ռետուշները կըներ իր «Կոմիտասի» վրա, անակնկալորեն ներս մտավ Կոմիտաս:
Պահ մը քարացած իր կենդանի պատկերին առջև, Կոմիտաս բառ չգտավ ըսելու: Մեկ կողմեն Կոմիտասի հոգին կխոնարհեր նկարչի մեծ վարպետության առջև, իսկ մյուս կողմից հազիվ կկարողանար զսպել իր զայրույթը՝ տեսնելով զինքը աղերսագին հայացքով դեպի երկինք վերացած:
Իսկ երբ Քյուրքճյան մեծ զգուշավորությամբ հայտնեց Կոմիտասին, որ այդ նկարը դրվելու էր նորակառույց եկեղեցին, որպես սրբապատկեր, ան վիրավորած, չկարողացավ այլևս զսպել իրեն և պահանջեց տեղնուտեղը, առանց այլևայլի ջնջել այդ «մեղապարտ Կոմիտասը»:
Քյուրքճյան, զգալով Կոմիտասի զայրույթի խորությունը, մեծ հուզումով, աչքերուն արցունք՝ սկսավ ջնջել իր ոգևորությամբ երկնած ստեղծագործությունը:
Կարծես զգալով, որ իր անձն ու գործը ազատած էին հավերժական ծաղրանքե մը, Կոմիտաս համբուրեց Քյուրքճյանի արտասվալից աչքերը, և ըսավ. - «Իմ ազնիվ բարեկամ, խնդրում եմ չվշտանաս… քո միամիտ ու անկեղծ սիրուց մղված՝ սապնել էիր ինձ՝ պոկելով ինձ իմ ժողովրդից ու կապելով երկնքին… Ինձ համար չկա ուրիշ երկինք՝ քան իմ ժողովրդի հարազատ հոգին…»:
Քյուրաճյան-Կոմիտաս երկարատև բարեկամության մեջ այս դրվագը վճռական նշանակություն ունեցավ Քյուրքճյանի արվեստի վերափոխման տեսակետեն: Տենելով և զգալով Կոմիտասի ու անոր գործին մեջ թափանցած ժողովրդայնությունը, Քյուրքճյան, Կոմիտասի ազդեցության տակ, սկսավ իր վրձինը թաթախել իր հարազատ ժողովրի հոգվույն ու սրտին մեջ:

Նյութը վերցված է «Կոմիտասը ժամանակակիների հուշերում և վկայություններում» գրքից:

ars83
15.05.2010, 01:30
Աղավնի Մեսրոպյան. Հուշեր: Վռամշապուհ Քիպարյանը Կոմիտասի մասին:
1926 թվի աշնան Էջմիածին էր եկել Փարիզի հայոց առաջնորդ Վռամշապուհ Քիպարյանը, որ Կոմիտասի օծակիցը ըլլալե զատ՝ նաև մեծ սեր ունենալով երաժշտության նկատմամբ, միշտ մոտիկ ու մտերմական հարաբերության մեջ է եղեր Կոմիտասին հետ: Վերադարձին, ոտքի արկածի մը հետևանքով, Վռամշապուհը քանի մը շաբաթով մնաց Լենինականի հիվանդանոցը:
Օգտվելով առիթեն, օր մը ուսուցչիս՝ Նիկողայոս Տիգրանյանի հետ, գնացինք անոր մոտ՝ մեր սիրելի Կոմիտասի մասին տեղեկություններ առնելու համար:
Վռամշապուհի պատմածներեն առանձնապես ուշագրավ էին հետևյալները. «Օր մը, երբ հոգեբուժարան գացի, իր կվարտետով այնտեղ էր նաև քու փոքրիկ ջութակահար եղբայրը՝ Թորգոմը,- պատմեց ան: - Ինձ արգիլեցին Կոմիտասին մոտենալ: Պարզվեցավ, որ հոգեբուժարանի բժշկապետը փորձ մը պիտի կատարեր այդ օր: Հոգեբուժարանի պարտեզին մեջ, ծառի մը տակ Կոմիտաս հանդարտ նստած էր: Թորգոմի կվարտետը մեղմ սկսավ նվագել Շուբերտի մեկ եղանակը: Հազիվ էր վերջացրած առաջին մասը, երբ հանկարծ, նստած տեղեն վեր ցատկեց Կոմիտաս, և ծառին ճյուղերը կոտրտելով սկսավ պոռալ, որ այլևս չէր ուզեր լսել. «Բավ է, բավ է,- կպոռար ան,- ամո՛թ ձեզ… իզուր մի տանջվեք… Ես կարիք չունեմ դրանց…Ո՞ւր եք կորցրել դուք իմ երգերը…»:
Ուրիշ օր մը,- պատմեց Վռամշապուհը,- երբ հաջողեցա երթալ ներս ու կարոտագին փաթաթվել իմ սիրեցյալ Կոմիտասիս, անիկա պահ մը վրաս տարօրինակ հայացք մը ձգելե վերջ՝ երկու ձեռքերով բռնեց ուսս և ցնցեց՝ ըսելով. «Ասա տեսնեմ, անմա՞հ է յան գործը, որի համար ես մեռա…»: Փորձելով թաքցնել իմ հուզումս ու սարսափս՝ «Դուն անմահ ես, Կոմիտաս…»,- շշնջացի… և զգացի, որ դանդաղորեն կթուլնային անոր ոսկրուտ մատները իմ ուսիս վրա… և հետո՝ կարծես մոռանալով և՛ իմ, և՛ իր սեփական գոյությունը, Կոմիտաս իր դատարկ նայվածքը սևեռեց հեռուն…
Վերջին հանդիպմանս, քանի մը ամիս առաջ,- պատմեց ան,- Կոմիտասին նախորդ այցելությանս անոր ըրած խնդրանքին համաձայն, «պիժամա» մը տարած էի իրեն՝ որպեսզի «չմրսեր»: Պիժաման երբ երկարեցի անոր. «չե՞ս մոռացել,հա՞… Բայց իզուր ես բերել այդ, իզո՜ւր…» ըսավ, և տարօրինակ ժպիտ մը դեմքին՝ ավելցուց. - «Թող ողջ մնա իմ ժողովուրդը… ես նրա սրտում երբեք չեմ մրսի…»:
Կոմիտասի ֆիզիկականը արդեն հալումաշ էր դարձած և այլակերպված. ան իր խոսքերեն կբացակայեր կարծես, այդ խոսողը կարծես ինքը չէր… Սակայն այդ րոպեին, գիտակցության անակնկալ հաճախումով մը և ուժերու գերագույն լարումով մը՝ կարծես պահ մը ան զգաց, որ ավելորդ էր այլևս արևէ խնամք տանիլ իր մարմնին, իսկ իր միակ մխիթարությունը պիտի ըլլար այն, որ ինք «չմրսեր իր ժողովրդի սրտում…»:


Նյութը վերցված է «Կոմիտասը ժամանակակիների հուշերում և վկայություններում» գրքից:

Jarre
17.07.2010, 21:52
Մի նորություն, որ գուցե հետաքրքրի Կոմիտասասերներին։ Ինչպես տեսնում ենք «Դար» Ակումբում տեղադրված բանեռից, Վահան Արծրունին հուլիսի 25-ին ներկայացնելու է «Կոմիտաս. տասը հայտնություն» երգաշարը՝ գրված Կոմիտասի բանաստեղծությունների հիման վրա։ Համերգը կայանալու է Կոմիտասի անվան կամերային երաժշտության տանը։

Այս համերգի վերաբերյալ լույս են տեսել հոդվածներ տարբեր թերթերում։ Ձեզ եմ ներկայացնում «ԹԵՐԹ.am»-ի հոդվածը։


Ո՞վ է այսօր մեր բրենդը՝ Արմենչիկն ու Թաթա՞ն. Արծրունին առաջարկում է օգտագործել մեր իսկական բրենդը՝ Կոմիտասին

Կոմիտասը հայ երաժշտության բանալին է, այն կոդը և միջոցը, որը բոլորիս հնարավորություն է տալիս ճաշակ ձևավորել, ինքներս մեզ ճանաչել։ Այսօր լրագրողների հետ հանդիպումն այս խոսքերով սկսեց երաժիշտ-ստեղծագործող Վահան Արծրունին՝ ցավով նկատելով, որ հայ երիտասարդներն այսօր Կոմիտաս չեն լսում։

«Ասել, թե Կոմիտասն անտեսված թեմա է մշակութային դաշտում, այդպես չէ։ Այստեղ խնդիրն անհաղորդ հանրությունն է, հանրության անուշադրությունը շեղված է` առաջին հերթին հեռուստատեսության 20 տարվա աշխատանքի շնորհիվ։ Քսան տարի գովազդվում է փոփ երաժշտություն, և փոխվում են մարդկանց պատկերացումները»,- ասաց Արծրունին։ Նա նշեց, որ վերջին տարիներին հեռուստատեսությունն ու ռադիոն անհասկանալի կիսակոմերցիոն ուղի են բռնել՝ շեղելով հանրության ուշադրությունը։

Ստեղծվածն իրավիճակը, ըստ նրա, տգիտության և անգրագիտության արդյունք է. «Ճիշտ մարդիկ ճիշտ տեղում չեն։ Իսկ ճիշտ մարդիկ շարունակում են լքել Հայաստանը»։ Երաժշտի մեղադրանքն առաջին հերթին մշակույթի նախարարությանն էր ուղղված, որը հայկական դասական երաժշտությունն ու դուդուկը չի մեծարում. «Ձեզ չի՞ զարմացնում, թե ինչու Ջիվանը Հայաստանում համերգներ չի տալիս»։

Ըստ Արծրունու՝ նախարարությունը ոչ թե միտումնավոր է սխալներ գործում, այլ «գիտակցության բացակայություն ունի»։ Հակառակ դեպքում, ըստ բանախոսի, նախարարությունը որպես լծակներ ունեցող կազմակերպություն՝ ազգի տեղեկացվածության մակարդակը կբարձրացներ։ «Կամ էլ ստացվում է՝ մենք շատ լավ հասկանում ենք, բայց գումարները ծախսում ենք այլ բանի վրա։ Կներեք՝ այս քյոլմստոցն ո՞ւմ համար է։ Մեր ազգային մոդելը խեղաթյուրված է»,- ասաց Արծրունին։

Ըստ նրա՝ ֆրանսիացիներն ու անգլիացիները մեր մայրաքաղաքում ֆրանսիական և անգլիական օրեր են ֆինանսավորում ու անցկացնում. «Ւսկ մեր մշակույթի նախարարությունը գալոչկայի համար պրոյեկտներ է իրականացնում, որոնց մասին հանրությունն իրազեկված չէ»։

Նա ցավով հարցադրում արեց. «Ո՞վ է այսօր մեր բրենդը՝ Արմենչիկն ու Թաթա՞ն»։ Երաժշտի խոսքով՝ մենք բրենդ ունենք՝ Կոմիտասը, ում ստեղծագործությունները պետք է լսել ու պահպանել։

Այս իրավիճկից դուրս գալու ելք, ըստ Արծրունու, կա. «Մեծ փոփոխություններ պետք է կատարվեն մարդկանց գիտակցության մեջ։ Եթե ամբողջ ֆրոնտով քարոզվի դասականն այնպես, ինչպես փոփն է քարոզվում, դուք կտեսնեք, որ իրավիճակը կփոխվի։ Սա մերն է, մեզ խորթ չէ, պարզապես հասարակությունը պետք է տեղեկացվի»։

Tert.am (http://artsruni.wordpress.com/2010/07/16/ո՞վ-է-այսօր-մեր-բրենդը՝-արմենչիկն-ու-թա/)

Jarre
20.07.2010, 20:35
Մի նորություն, որ գուցե հետաքրքրի Կոմիտասասերներին։ Ինչպես տեսնում ենք «Դար» Ակումբում տեղադրված բանեռից, Վահան Արծրունին հուլիսի 25-ին ներկայացնելու է «Կոմիտաս. տասը հայտնություն» երգաշարը՝ գրված Կոմիտասի բանաստեղծությունների հիման վրա։ Համերգը կայանալու է Կոմիտասի անվան կամերային երաժշտության տանը։

Տխուր նորություն :(

Այս համերգը անհայտ պատճառներով չի իրականանալու։ Այսօր զանգահարեցին և ասացին, որ կարող եմ տոմսը հանձնել և ետ վերցնել գումարս :(

Ինչ էլ որ լինի պատճառը, շատ ցավալի է, որ նման համերգը չի կայանում։ Վահանին և իր թիմին մաղթում եմ հաջողություններ և այս պրոեկտի իրականացում։

BeatleMan
21.07.2010, 13:51
Իսկ ուրիշ համերգներ չկան? Հիմա Կոմիտասի տրամադրություն կա..

Tig
26.07.2010, 13:07
http://www.youtube.com/watch?v=uHX_vkKbG0g

ars83
04.09.2010, 00:33
Մի փոքր տեղեկություն ավելացնեմ: Նախորդ ձայներիզում հնչում են հետևյալ երգերը.
ա. Սոնա յար.
բ. Ջանիկ-նանանիկ.
գ. Հով արեք, սարեր ջան.
դ. Խնկի ծառ:
Կատարում է Երևանի կամերային երգչախումբը, գեղ. ղեկավար և դիրիժոր՝ Հարություն Թոփիկյան:

Նաիրուհի
04.09.2010, 01:31
Ես այս կատարումն էլ եմ շատ սիրում :love «Կռունկն» ու «Դլե յամանը» ամենասիրածս երգերն են:love

http://www.youtube.com/watch?v=a3C1XMdl3z8

ars83
04.09.2010, 02:28
Մարգարիտ Բաբայան. Կոմիտասի տասը պատվիրանքները

Նրա հասկացողությունը՝ իբրև երգչի այնքան կատարյալ էր և խորունկ, որ ամեն տեսնվելիս զարմանքով դիտում էի, թե ինչ կատարելության է հասցնում երգելուն նույնիսկ գործողությունը, երգի տեխնիկը: Նա ուսումնասիրած էր Էջմիածնա մատենադարանին մեջ հին 17-րդ ու 18-րդ դարերու մագաղաթները, որտեղ չափազանց հետաքրքիր նյութեր էր գտած ու յուրացրած, և որովհետև աննման քանքար էր, այնպիսի կանոններ էր ստեղծած երգեցողության, նույնիսկ գործողության
վերաբերյալ, որոնց այժմ քարոզում են աշխարհիս ամենամեծ երգեցողության վարպետները և մասնագետ բժիշկները: Laryngologiste (կոկորդի մասնագետ) Dr. Wicart-ին գաղափարները Կոմիտաս վարդապետը արդեն վաղուց քարոզած էր այն տասը պատվիրանքների մեջ, որ գրած էր ինձ համար մեր նվիրական ժամերին, երբ երգեցողության հարցերը խառնվում էին հայ երաժշտության ժամանցներին, ուսումնասիրություններին և երաժշտական խնդիրներին հետ:


Երգչի տասը պատվիրանքները

1. Երգելուց առաջ ամբողջ մարմինը կարծես մեռած (մարզանքը կմեռցնե մարմինը, բայց միտքը կմնա ուշիմ ու եռանդուն):
2. Ձայնը հազիվ լսելի շշուկով սկսիլ, միջին si բեմոլեն և երգել - մեղմ (piano-pianissimo) դեռ կիսաստիճաններով բարձրանալ և կամաց-կամաց լայնացնել ձայնաշարը (l'intervalle):
3. Չջղայնանալ երգելիս և խուսափիլ հուզմունքից:
4. Ամեն ջանք թափել ձայնը ներս չպահելու, այլ որքան հնարավոր է դուրս արտաբերելու:
5. Ձայնը առաջ մղել, ինչպես մի նետ և այնքան հեռու, որքան շունչը թույլ է տալիս:
6. Հազիվ լսելի շշուկով զարգացնել կիսաստիճանները ppp piano-pianissimo, և կամաց-կամաց ընդլայնեցնել երաժշտական աստիճանները և միայն այն պարագայում, երբ նախընթաց աստիճանը կատարյալ է ելնում: Քիչ-քիչ ձայնին ուժը ավելցնել, պահպանելով ամենայն հանգստություն, առանց որևէ հուզմունքի:
7. Շատ աշխատանք (երգելու) կատարել, շատ քիչ շունչ գործադրելով:
8. Ձայնը մարզելիս այնպիսի բառեր պտռել [իմա՛ փնտրել], որոնք մեծ գաղափարներ են պարունակում կամ պատկերազարդ են, կամ զորավոր իբրև զգացմունքի արտահայտություն, զոր օրինակ, գարուն, աշուն, ձմեռ, երկինք, արև, լուսին, ամպ: Երգել դոցա աստիճանաբար ձայնաշարով (par intervalles): Այդ կզարգացնե տարածության գաղափարը ու կլայնացնե և կհեռավորե ձայնը:
9. Այս բոլոր աշխատանքից հետո փորձել աստիճանաբար ուժեղացնել և աստիճանաբար պակասեցնել ձայնը (crescendo, decrescendo) և ընդհատումներով ձայնը երգել (staccato):
10. Մի ձայնանիշ առնել իբրև հիմնավոր (point d'appui) և շուտ անցնել մի ուրիշ ելևէջի ավելի բարձր կամ ավելի ցածր և շունչը մեջը լեցնելով ուժեղացնել մեկ նոտայեն մինչև մյուսը:


Նյութը վերցված է «Կոմիտասը ժամանակակիների հուշերում և վկայություններում» գրքից (Սարգիս Խաչենց . Փրինթինֆո, Երևան 2009):

ars83
05.09.2010, 18:04
Մաթևոս Մուրադյան. Եկմալյանի Պատարագը Կոմիտասի գնահատությամբ

1869 թվականին Եկմալյանի «Երգեցողութիւնք սրբոյ պատարագի» կամ կրճատ՝ Պատարագ ստեղծագործությունը տպագրվեց Լայպցիգում ու Վիեննայում և լույս տեսավ եվրոպական նոտագրությամբ: [1] Պատարագն արժանացավ Պետերբուրգի կոնսերվատորիայի խորհրդի 1893թ. հունվարի 9-ի և պալատական կապելլայի երաժշտանոցի նույն թվի հունվարի 13-ի վկայագրերին, որոնց մեջ Եկմալյանի աշխատանքը բարձր է գնահատված: Պատարագի տպագրության ճանապարհը հարթվեց կաթողիկոս Խրիմյան Հայրիկի 1895թ. հունիսի 7-ի կոնդակով, որով նա օրհնում էր Եկմալյանի աշխատանքը, ընդունում և պաշտոնականացնում Պատարագի բազմաձայն կատարումը (հակառակ հայ եկեղեցու կողմից դարերով սրբագործված միաձայն երգեցողության սկզբունքի) և, որ նույնպես կարևոր էր, վերջ էր դնում հայկական նոր ձայնագրության (Լիմոնջյանի սիստեմ) ու եվրոպական նոտագրության շուրջը ծավալված բանավեճերին:
Եկմալյանի Պատարագը խոշոր իրադարձություն էր հայ երաժշտության պատմության մեջ: Այն իր մեջ խտացրել էր դարերի ընթացքում հայ հոգևոր երաժշտության կուտակած ստեղծագործական փորձը և 19-րդ դարի հայ երաժշտության վերջին խոսքն էր: Նրանից առաջ և հետո պատարագի մշակման բազմաթիվ փորձեր են եղել: Բավական է հիշատակել իտալացի Պիետրո Բիանկինիի մշակած և 1877 թվականին Վենետիկում հրատարակված Պատարագի երգեցողությունը, ուկրաինացի Լ. Մ. Կրապիվնիցկու (1873), Ք. Կարա-Մուրզայի (1885-1886), Եզնիկ Երզնկյանցի, Ա. Այտընյանի և Լ Վայսի (1877) և այլոց մշակումները, որոնցից շատերը, տպագրված լինելով հանդերձ չտարածվեցին ու չընդհանրացան, որովհետև ունեին էական թերություններ: Մինչդեռ Եկմալյանի մշակած Պատարագը թվարկած բոլոր մշակումներից վեր բարձրացավ և տարածվեց ամենուրեք:
Ի՞նչ է պատարագը: Դա քրիստոնեական եկեղեցու ամենախորհրդավոր ծիսակատարությունն է, որի հիմքում ընկած է խորհրդավոր ընթրիքի սյուժեն: Քրիստոնեական եկեղեցին դարեր շարունակ աշխատել է հարստացնել ու ճոխացնել այդ ծիսակատարության հետ կապված երգեցողությունը: Հենց սրանով պիտի բացատրել այն, որ սկզբնապես պարզ ու մատչելի պատարագը հետզհետե լրացվել է նորանոր հավելումներով, ընդարձակվել ու խճողվել է այնքան, որ նրա կատարումը ներկայումս ժամեր է տևում:
Տարբեր եկեղեցիներում տարբեր կերպ է ներկայացվում պատարագը: Հայկական եկեղեցու պատարագն աչքի է ընկնում իր ավանդականությամբ և պարզությամբ, ունի մտածված ու համաչափ կառուցվածք, որը, սակայն, առաջին հայացքից դժվար է նկատվում՝ հետագա դարերում կատարված հավելումների պատճառով: Եթե նկատի չունենանք այդ հավելումները, ապա իսկական պատարագը չորս հավասար մասի է բաժանվում: [2] Առաջին մասն սկսվում է «Սուրբ Աստուածից» և ավարտվում «Քրիստոս ի մեջ մեր յայտնեցաւ», երբ հացով ու գինով սկիհը սեղան է բերվում և կարդացվում «Հավատո հանգանակը»: Երկրորդ մասը, որով սկսվում է բուն պատարագը՝ բերված հացի և գինու օրհնությամբ, Եսայի մարգարեության, սերովբեների և քերովբեների փառաբանությամբ, ավարվում է «Հոգի Աստուծոյով»: Երրորդ մասը, որ հավանաբար ավելի ուշ շրջանում է ստեղծված ու ավելացված սկզբնական պատարագի վրա, ներկայացնում է քրիստոնեի խնդրանքը: Այս մասի կենտրոնում դրված է «Հայր մեր» տերունական աղոթքը, սկզբից որպես բարեխոսություն ննջեցյալների համար, իսկ վերջում՝ իր մեղքերի քավության աղերս: Վերջին՝ չորրորդ մասը պատկերում է այն պահը, երբ քահանան սրբագործված հացն ու գինին բաժանում է հավատացյալներին, որոնք զորացած հոգով օրհներգ են երգում առ Աստված, և պատարագն իր եզրափակումն է ստանում:
Պարատագի այս պարզ կառուցվածքում, ինչպես արդեն ասվեց, դպիրներն ու դպրապետերը հաճախ քմահաճ ու կամայական հավելումներ են կատարել՝ հետզհետե խճողելով այն և մեծացնելով նրա ծավալը: Բացի այդ, հատկապես Թուրքիայում, ձգտելով ըստ ամենայնի բավարարել հարուստ խավերի ճաշակը, հոգևոր հայրերը մեծ չափերով տուրք են տվել թուրքական կատարողական ոճին և պատարագի մեջ ներմուծել բազմաթիվ զարդախաղեր, գեղգեղանքներ, ձայնասահումներ ու ձգձգումներ, որոնց բեռի տակ հոգևոր պարզ մեղեդիները դարձել էին բոլորովին անճանաչելի:


[1] Երգեցողութիւնք սրբոյ պատարագի Հայաստանեայց առաքելական եկեղեցվոյ: Փոխադրեալ և ներդաշնակեալ յերիս և ի չորիս ձայնս ի ձեռն Մ. Եկմալյան: Տպագրեալ արդեամբք պ. Գր. Մեղուինեան, ի հիշատակ ծնողաց իւրոց Հովհաննու և Բարբարեի: Լայպցիգ՝ Բրեյտկոպֆ և Հերտէլ, Վիեննա՝ Մխիթարեան տպարան, 1896:

[2] Պատարագի նկարագրությունը տալիս ենք ըստ Սպ. Մելիքյանի «Մակար Եկմալյանի դերը և տեղը հայ երաժշտության պատմության մեջ» անտիպ հոդվածի:

Նյութը վերցված է «Կոմիտասական» (Հատոր Ա) գրքից, Հայկական ՍՍՀ ԳԱ հրատարակչություն, Երևան, 1969
Շարունակելի...

ars83
05.09.2010, 18:58
Մաթևոս Մուրադյան. Եկմալյանի Պատարագը Կոմիտասի գնահատությամբ
(շարունակություն)


Պատարագի մշակմանն անցնելուց առաջ Եկմալյանը պիտի խստորեն քննության ենթարկեր գոյություն ունեցող տարբերակները, կատարեր համապատասխան ընտրություն, գտներ ու վեր հաներ զուտ հայկական եղանակները՝ մաքրելով դրանք աղավաղումներից և օտարամուտ տարրերից:
Եկմալյանը լավ գիտեր ինչպես Էջմիածնի ավանդական, այնպես էլ Պոլսում տարածված պատարագի տարբերակները: Առաջինը նա ուսումնասիրել էր Էջմիածնի ժառանգավորաց դպրոցում սովորելու տարիներին, իսկ երկրորդը՝ Գևորգ Դ կաթողիկոսի երգածից Ն. Թաշճյանի ձայնագրած և Էջմիածնում տպագրած օրինակից (որին նա ունեցել էր գործուն մասնակցություն իբրև Թաշճյանի աշակերտ և օգնական, իսկ վերջինիս Պոլիս վերադառնալուց հետո եղել էր Գևորգ Դ կաթողիկոսի խորհրդատուն հոգևոր երաժշտության հարցերում): Պետերբուրգի կոնսերվատորիայում ուսանելու տարիներին ձեռք բերելով երաժշտական մասնագիտական պատրաստություն, նա կարող էր ավելի լավ կողմնորոշվել այս հարցերում և իրարից տարբերել իսկականն ու խաթարվածը:
Շատերն այն տպավորությունն ունեն, թե Եկմալյանը պարզապես վերցրել է Թաշճյանի ձայնագրածը և, պատրաստի եղանակներն անփոփոխ պահելով, դրանց ավելացրել է եռաձայն կամ քառաձայն խմբերի մնացած երգամասերը: Այս բանում իրենց դերն են կատարել պատարագի առաջաբանում Եկմալյանի գրած խոսքերը, որոնց համաձայն նա ձգտել է «անայլայլակ փոխադրել զմայր եղանակսն ի չափս և ի խազս եվրոպականս՝ ըստ այնմ զիարդ տպագրեալն էին ի Ս. Էջմիածին»: [3] Այնինչ նրա կատարածն անհամեմատ ավելի լուրջ ու դժվարին խնդիր էր: Զգալով այն էական տարբերությունը, որ գոյություն ուներ Էջմիածնի և Պոլսի տարբերակների միջև, նա դեռ ուսանողական տարիներին, իր ամառային արձակուրդներն անցկացնելով հայրենի օջախում, տարեց հոգևորականներից ձայնագրում էր երգերի էջմիածնական տարբերակները, որոնք հետագայում իրենց տեղը գրավեցին նրա մշակած Պատարագի երգեցողության մեջ: Բացի այդ, նա պիտի վերականգներ Պատարագի վերը նշված մասերի սահմանները, եղանակների մեջ համապատասխան փոփոխություններ մտցներ՝ ելնելով դրանց ոճական առանձնահատկություններից և այդ մասերը շաղկապեր միմյանց հետ՝ ստեղծելով պատարագի ամբողջական շենքը: Պարզ է, որ նման խնդիրը հեշտությամբ չէր իրագործվի և հեղինակից պիտի պահանջեր երկար տարիների համառ ու համբերատար աշխատանք: Եվ իրոք, Եկմալյանի տևական ջանքերի շնորհիվ ստացվեց մի պատարագ, որն իր մեջ ամփոփում է հայ հոգևոր երաժշտության նշանակալի նվաճումները:
Ամենից առաջ նշենք, որ Եկմալյանը պատարագի մշակման ընթացքում առաջնորդվել է համեմատական մեթոդով՝ իրար հետ բաղդատելով տպագրված տարբերակը (որը փաստորեն Պոլսում պահպանվածն էր) և իր ձայնագրած էջմիածնական տարբերակը: Դրանց միջև առաջին հերթին աչքի են ընկնում ոճական տարբերությունները: Եթե Պոլսի տարբերակում պատարագի երկրորդ մասի «Հոգի Աստուծոյ», երրորդ մասում՝ «Հայր մերը» և ամբողջ չորրորդ մասը բոլորովին տարբեր ոճ ունեն և, միանալով մյուս մասերի մեղեդիների հետ, խախտում են պատարագի ամբողջականաությունը, ապա Էջմիածնի տարբերակում վերոհիշյալ մեղեդիները գրված են «Սուրբ, սուրբի» ոճով և կազմում են անքակտելի ամբողջություն թե՛ բովանդակության, թե՛ երաժշտական ոճի տեսակետից:
Բնական է, որ Եկմալյանն առավելությունը պիտի տար Էջմիածնի տարբերակին՝ կատարելով համապատասխան փոփոխություններ ու լրացումներ նույնիսկ այն համարներում, որոնք վերցված էին տպագրված պատարագից: Դրանից բացի, նա իր Պատարագի երգեցողության մեջ մտցրել է իր իսկ ձայնագրած ամբողջական հատվածներ: Պատարագի առաջաբանում նա մատնանշում է դրանցից երկուսը՝ «Հայր մեր» (էջեր 74 և 210) և «Գոհանամք» (էջ 168), սակայն, Կոմիտասի վկայությամբ, կան նաև այլ հատվածներ, որոնցից է, օրինակ, «Յորժամ մտցեսը» (էջեր 232-233). [4] կարելի է ավելացնել նաև «Օրհնեալ է Աստված: Քրիստոս պատարագեալը» (էջեր 87-96), որը նույնպես տարբեր է Էջմիածնում տպագրվածից, «Միայն սուրբ» (էջեր 77-78) և այլ հատվածներ: Էլ չենք խոսում այն մասին, որ տպագրվածից վերցրած եղանակների մեջ նույնպես կատարված են բազմաթիվ բարեփոխություններ (ինտոնացիայի, մեղեդային դարձվածքների, ռիթմի, կադանսների և այլն), որոնց մի մասի հետ Կոմիտասը չէր համաձայնում, բայց մեծամասնությունը համարում էր «երաժշտական օրենքների հիման վրա» կատարված և, հետևապես, ընդունելի:


[3] Եկմալյանն ավելի շատ օգտվել է «Ձայնագրեալ երգեցողութիւնք սրբոյ պատարագի» Բ տպագրությունից, որը լույս է տեսել Վաղարշապատում 1878 թվականին իր իսկ գործու մասնակցությամբ:

[4] Կոմիտաս, Հոդվածներ և ուսումնասիրություններ, Հայպետհրատ, Երևան, 1941, էջ 144:

Նյութը վերցված է «Կոմիտասական» (Հատոր Ա) գրքից, Հայկական ՍՍՀ ԳԱ հրատարակչություն, Երևան, 1969
Շարունակելի

ars83
08.09.2010, 18:46
Մաթևոս Մուրադյան. Եկմալյանի Պատարագը Կոմիտասի գնահատությամբ
(շարունակություն)

Կոմիտասն առաջինն էր, որ մասնագիտական դիրքերից աննության առավ Եկմալյանի Պատարագը և ընդգծեց «այս մեծածավալ գործի» արժեքներն ու թերությունները: Իր գրախոսականը, որը լույս է տեսել Էջմիածնի «Արարատ» ամսագրի 1898թ. 111-117 էջերում, նա սկսում է ընդհանուր նպատակադրման վերաբերյալ Եկմալյանի խոսքերից, որոնք գրված են Պատարագի առաջաբանում: «Թեև գիտեինք, որ բազմաձայն երաժշտությունը հակառակ չէ մեր եկեղեցու ոգուն, այլ նորա կատարելությունն ու լրումն է, և մեր նախնիքն էլ յուրաքանչյուր դարու գեղարվեստի զարգացման համեմատ հորինեցին մեր եկեղեցական երգերը, բայց մենք ներդաշնակելիս շատ զգուշացանք և երկյուղածությամբ վերաբերվեցանք, որովհետև, անշուշտ, պետք էր անայլայլակ փոխադրել (բացի «Հայր մերից»՝ երես 74 և 210 և «Գոհանամքից» երես 168, որոնք տպագրած մատեանի մեջ չկան. առաջինը կազմեցինք հայրապետական մաղթանք «Հայր մերի» համաձայն, որպես երգում են ս. Էջմիածնում, իսկ երկրորդը՝ հին եղանակի համեմատ) մայր եղանակները որպես տպված են ս. Էջմիածնում, եվրոպական չափերի և խազերի, իսկ ներդաշնակությունն այնպես հորինել, որ մեր եկեղեցական երգեցողությանց ոգուն համաձայն պարզ, վայելուչ լինի: Ուստի խորշեցինք ելևէջից դուրս կիսաձայներ գործածելուց (chromatisme) և եղանակի զարտուղությունից (modulation), այլ ջանացինք մնալ եղանակի նույն ելևէջի մեջ (diatonisme) և ներդաշնակությունն էլ կարելի եղածի չափ պարզ հորինել, որովհետև այսպես է պահանջում պարսիկ-արաբացի երաժշտության ոգին, որի մի մասն է և մերը»: [5]
Այս խոսքերը բերելուց հետո, Կոմիտասն ավելացնում է. «Ծրագրին համաձայն ենք, բացի ընդգծումներից»: Դրան հետևում են Կոմիտասի բացատրությունները հայկական երաժշտության լադերի քառյակային կառուցվածքի վերաբերյալ և ապա այն միտքը, թե «մեր եկեղեցական եղանակները ոչ մեկն էլ ելևէջ չունեն, այլ կազմված են քառյակների դրությամբ»: Ոչ թե «ելևէջներ» եվրոպական գամմաների իմաստով, այլ քառյակների շղթա: Ըստ որում քառյակները միմյանց շղթայվում կամ կցվում են այնպես, որ նախորդ քառյակի վերջին հնչյունը միաժամանակ դառնում է երկրորդ քառյակի հիմքը և դրա հետևանքով ստացվում են ոչ թե ութնյակներ, ինչպես այդ տեղի ունի եվրոպական երաժշտության մեջ (երբ առաջին քառյակին պարզապես գումարվում է երկրորդը), այլ յոթնյակներ: Այստեղից էլ մեր երաժշտության լադերի հիմնական տարբերություններից մեկը եվրոպական մաժոր-մինոր գամմաներից. մեր լադերը մոնոտոնիկալ են, այսինքն ունեն միայն մեկ հիմնաձայն, մինչդեռ եվրոպական գամմաներն ունեն երկու տոնիկա՝ ստորին տոնիկան և նրա կրկնությունը մեկ ութնյակ բարձր: Այս երկուսն էլ հավասարազոր են, այնինչ հայկական լադերում տոնիկային հնչյունի կրկնություն գոյություն չունի. նույն հնչյունը ութնյակ բարձր չի կարող տոնիկայի դեր խաղալ, այն տարբեր է իր որակով ու նշանակությամբ: Բացի այդ, նա ընդգծում է նաև հայկական լադերի դիատոնիզմը՝ այս հարցում համաձայնվելով Եկմալյանի հետ:
Այս հիմնական դրույթները պարզելուց հետո Կոմիտասը գրում է. «Թող ներվի այստեղ ևեթ շեշտել, որ մեր երաժշտությունն էլ յուր ամբողջ ազգային ոգովն ու ոճով նույնքան արևելյան է, որքան պարսիկ-արաբացին, բայց ոչ պարսիկ-արաբականը մերն է, և ոչ էլ մերը նորա մի մասն է. այլ խնդիր է, թե նոցա ազդեցությանն է ենթարկվել. ճիշտ այնպես, որպես մեր լեզուն հնդեվրոպականի մի ճյուղն է, այնպես էլ պարսկերենը, քրդերենը, գերմաներենը և այլն, բայց մեր լեզուն ոչ գերմաներեն, ոչ քրդերեն և ոչ էլ պարսկերեն է: Մեր և մյուս արևելյան եղանակների (իմա՝ լադերի - Մ.Մ.) զանազանությունն այն է, որ նոքա քառյակի տարածությունը մեծացնում ու փոքրացնում են, մենք առնում ենք մի պարզ քառյակ և նորա պարունակած ձայնամիջոցներն ենք փոխում կիսաձայնի դրությամբ. պարսիկ, տաճիկ և արաբ երաժշտության մեծ գործածում են նույնիսկ անգործական ու անմիտ 1/3 և 1/4 ձայներ անգամ: Չափական դրությունն էլ այլ է մերի մեջ»: [6]


[5] Կոմիտաս, Հոդվածներ և ուսումնասիրություններ, Հայպետհրատ, Երևան, 1941, էջեր 137-138: Ընդգծումները Կոմիտասինն են:
[6] Նույն տեղում, էջեր 139-140:

Նյութը վերցված է «Կոմիտասական» (Հատոր Ա) գրքից, Հայկական ՍՍՀ ԳԱ հրատարակչություն, Երևան, 1969
Շարունակելի

ars83
08.09.2010, 19:21
Մաթևոս Մուրադյան. Եկմալյանի Պատարագը Կոմիտասի գնահատությամբ
(շարունակություն)

Սկզբունքային այս դրույթներից ելնելով էլ Կոմիտասը քննարկում է Եկմալյանի Պատարագը: Նա առանձին-առանձին անդրադառնում է փոխադրության (ձայնական և ամանակի), տաղաչափության, շեշտադրության, ձայնառության, ներդաշնակության, դասավորության ու կապակցության, պակասորդի և տպագրության որակի հարցերին: Այս հարցերից յուրաքանչյուրը քննարկելիս նա բերում է կոնկրետ օրինակներ, ցույց տալով թե՛ հաջողվածները, թե՛ անհաջողները: Խոսելով ձայնական փոխադրության մասին, նա գտնում է, որ այն պետք է նույնությամբ վերարտադրի բնագիրն առանց որևէ փոփոխության և կամ բարեփոխությունը կատարվի տրամաբանական օրենքով: Օրինակ, նա մատնանշում է Պատարագի 57-րդ էջի երկրորդ տողի առաջին տակտը, որի մեջ «Գա-լոց» խոսքի առաջին վանկը դրված է ամենաբարձր նոտայի (երկրորդ օկտավի f) տակ, նա կարծում է, որ ավելի լավ կլիներ, եթե բարձրանար ոչ թե «Գա», այլ «լոց» վանկի վրա, ինչպես այդ արված է 61, 63 և այլ էջերում: Այլ օրինակի մեջ Եկմալյանը երկրորդ վանկին տվել է հաջորդ տակտի ուժեղ շեշտը և 2/4 տևողությամբ նոտա, որը համընկնում է խոսքի շեշտին և շեշտադրության տեսակետից ճիշտ է: Բայց քանի որ «Գա» վանկը համընկնում է ոչ միայն ամենաբարձր նոտային, այլև կրեշչենդոյի գագաթին, դրանով էլ հենց տեղի է ունեցել շեշտի տեղափոխություն՝ «ԳԱ-լոց»: Այս էլ հենց Կոմիտասը համարում է սխալ: Նա անհիմն է համարում Եկմալյանի արած մի շարք բարեփոխությունները (օրինակ, էջ 53 - «Առ քեզ, Աստուած», էջ 233 - «Աչքըն ծով», էջ 240 - «Այսօր մեռեալք»): Նույնպիսի մանր դիտողություններ նա անում է ամանակի (տևողության) փոխադրությունների և փոփոխությունների կապակցությամբ: Սակայն, ինչպես վերն ասվեց, Եկմալյանի մտցրած բարեփոխությունների մեծ մասը Կոմիտասը համարում է կատարված երաժշտական օրենքների համաձայն և ընդունելի: Թեև նա չի բերել, բայց կարելի է մատնանշել, օրինակ, «Քրիստոս ի մէջ մեր յայտնեցավի» մեջ կատարած բարեփոխությունը (էջեր 52, 53, 122, 123, 194, 195): Եկմալյանը «Սուրբ ողջույնի հրաման տւաւ» (նույնով երգվող «Սէրն յընդհանուրըս սըփռեցաւ») տողերի վերջավորությունը փոխել է, ապա նույն եղանակով երկու տող երգելուց հետո անցել է «Արդ պաշտոնեայք բարձեալ ըզ ձայն տուք օրհնօւթիւն ի մի բերան» տողին և ավարտել «Միասնական Աստուածութանն որում սրովբէքն են սըրբաբան» տողով, դրանով իսկ հավասարակշռելով ամբողջ երգասացությունը: Ընդ որում արված փոփոխություներն ավելի հետաքրքիր են դարձրել մեղեդին ու կուռ կառուցվածք տվել նրան: Նման փոփոխություններ նա մուծել է նաև «Միայն սուրբի» և «Ամեն Հայր սուրբի» մեներգային հատվածներում, «Տէր ողորմեայում» և հատկապես «Հայր մերում»: Նույնիսկ Թաշճյանի ձայնագրածից առաջ «Հայր մերի» մեջ [7] Եկմալյանը ռիթմական որոշ փոփոխություններ է մտցրել, նպատակ ունենալով կենդանության տալ եղանակին:
Տաղաչափության և շեշտադրության վերաբերյալ խոսելիս Կոմիտասն ընդգծում է, որ «Երաժշտության և լեզվի շեշտադրության օրենքները սերտ կապ ունեն: Երկուսի շեշտերն անբաժան ընթանալով մի անքակտելի ներդաշնակություն պետք է ներկայացնեն. հակառակ դեպքում լեզվի և եղանակի դաշնակը հիմն ի վեր խանգարվում է, որովհետև ուր լեզուն է շեշտվում, երաժշտությունն անշեշտ է, և հակառակն՝ այսպես քաշ է գալիս եղանակը»: [8] Քանի որ մեր լեզվի մեջ շեշտված են միայն բառերի վերջին վանկերը, ապա ներելի է, որ երգեցողության մեջ բազմավանկ բառերին երկու շեշտ տրվի, և, ուր որ հնարավոր է, շեշտվի բառի արմատը: Այս օրենքն, ասում է Կոմիտասը, Եկմալյանի Պատարագում, «ամեն տեղ պահված չէ, և այս ոչ միայն արձակ, այլև չափածո գրվածքների մեջ անգամ»: [9] Սրա հետևանքով էլ երբեմն առաջացել են տակտաբաժանման սխալներ, որովհետև չափը սխալ է որոշված. 5/4-ի փոխարեն վերցված է 4/4, ինչպես այդ արված է «Քրիստոս ի մէջ մեր յայտնեցաւի» (էջ 52) և «Տէր, ողորմեայի» (էջ 79) մեջ:


[7] Տե՛ս Թաշճյան, Ձայնագրեալ երգեցողությիւնք սրբոյ պատարագի, Վաղարշապատ, 1874, էջ 62 և համեմատիր Եկմալյանի քառաձայն արական խմբի էջեր 143-144-ի հետ:
[8] Կոմիտաս, Հոդվածներ և ուսումնասիրություններ, էջ 145:
[9] Նույն տեղում, էջ 146:

Նյութը վերցված է «Կոմիտասական» (Հատոր Ա) գրքից, Հայկական ՍՍՀ ԳԱ հրատարակչություն, Երևան, 1969
Շարունակելի

ars83
10.09.2010, 02:59
Մաթևոս Մուրադյան. Եկմալյանի Պատարագը Կոմիտասի գնահատությամբ
(շարունակություն)

Կոմիտասը դիտողություններ է արել նաև ձայնառության կիրառման կապակցությամբ, գտնելով, որ որոշ դեպքերում դա անհաջող է արված: Նա նույնիսկ դիտողություն է անում արգելված զուգահեռ կվինտաների և օկտավների գործածության մասին: Դրանից բացի, նկատում է նաև, որ ոչ մի տեղ հեղինակը չի նշել եղանակների ձայներն ըստ ութձայնյա սիստեմի: Այնուհետև նա անցնում է ներդաշնակության հարցերին և, որոշ թերություններ նշելուց հետո, եզրակացնում է, թե «էջ 21-97 դաշնակը շատ անպաճույճ և սիրուն է կազմված»: «Արական քառաձայն խմբի համար, էջ 97-176. շատ գեղեցիկ է կազմած առաջինի ոճով»: «Քառաձայն պատարագ՝ խառն խմբի համար, էջ 180-229, կազմված է առաջինների ոճով. ներդաշնակությունը, պարզությամբ հանդերձ, շքեղ է հնչում»: [10]
Եթե այս գնահատականներին ավելացնենք Կոմիտասի խոսքերն այն մասին, որ Պատարագի «Դասավորությունը շատ ճիշտ և հարմար է» (էջ 150), որ «Գովեա, Երուսաղեմ». էջ 254-256 վերջավորությանց մեջ մի քիչ պարզած և համառոտած է բավական հաջող կերպով» (էջ 142) և «Սորա ներդաշնակությունը շատ սիրուն և կոկիկ է» (էջ 148), որ «Յայս յարկ». էջ 8-14. այս և բոլոր ծանր երգերի մեջ յուրաքանչյուր 1/4-ին տրված է 2/4 տևողություն, երգեցմունքն առավել պարզելու նպատակով, որ շատ լավ է» (էջ 143), որ «Միայն սուրբ», էջ 77-78. այս եղանակը ս. Էջմիածնի պատարագի արարողության միջինը չէ, բայց ավելի մոտիկ է մեր եկեղեցական երաժշտության ոգուն և ոճին, քան ս. Էջմիածնում տպագրածը, որ տաճկական փուսելիկ եղանակի ազդեցության տակ g-ն gis-ի է փոխել» (էջ143-144), որ «Հին «Գոհանամքը», էջ 168-174. այս եղանակը հրաշալի դաշնակ ունի (թեև բավական զորեղ էր պարսկական ազդեցություն) և արևելյան քառյակների դրությամբ հորինված: Սկսում է «Սուրբ-սուրբի» ոճով ութնյակ բարձր: Ահա այս ոճն ու ոգին ունենալու էին «Հայր մեր», «Քրիստոս պատարագեալ» սարքովը և «Սուրբ սուրբի» բարձրացրած մասերը», որ «Յորժամ մտցես». էջ 232-233. այս չկա միայն ս. Էջմիածնում տպված պատարագի արարողության մեջ և իսկ եկեղեցական է», և, վերջապես, տպագրությունն էլ՝ «Ընտիր թուղթ, մաքուր տիպ և հարմար դիրք ունի»,- ապա այս բոլորը միասին վկայում են, որ իր մատնանշած մասնակի թերություններով հանդերձ Եկմալյանի Պատարագը բարձր գնահատության արժանի գործ է: Այդպիսին է նրա եզրակացությունը հոդվածի վերջում. «Հարգելի երաժիշտ պ. Մակար Եկմալյանը մեր երգեցողության ամայի անդաստանի մեջ ներդաշնակության անդրանիկ բուրաստանը տնկեց: Սրտանց ուրախ ենք, որ հայերս այժմ կարող ենք պարծել, թե մենք էլ հետ չենք մնացել վսեմ գեղարվեստի և կատարելագույն երաժշտության զարգացումից» (էջ 152):
Այս եզրակացությունը պատահական կամ անցողիկ տպավորության արդյունք չէր, այլ կշռադատված էր խորապես և ստացել էր համոզմունքի ուժ: Այդ վկայում է նաև այն, որ Կոմիտասը, տարիներ անց, պատասխանելով Վահրամ Մանկունու հարցմանը՝ Չիլինկիրյանի մշակած եռաձայն պատարագի մասին, 1907թ. հոկտեմբերի 23-ի նամակում գրում էր. «Եթե անհրաժեշտ պահանջ է բազմաձայն պատարագի երգեցողությունը, նույնքան անհրաժեշտ է նպատակահարմար ձևով վարած բազմաձայն երգեցողությունը: Ուստի ես, անձնապես, կառաջարկեի գործածել Մ. Եկմալյանի քառաձայն պատարագը, առանց որևէ փոփոխություն անելու գրվածքի մեջ, քանի որ ես, առայժմ, մեր երաժշտական հրապարակի վրա, մի ուրիշ, ավելի արժանի գրվածք չեմ ճանաչում: Այս, իր բոլոր պակասություններով հանդերձ, գոնե որոշ ոճ ունի իբր ամբողջություն: Իսկ նորա գրվածքները տգիտորեն սրբագրելը, առնվազն, անհամեստություն է. բազմաձայն երաժշտությունը ոչ թե զանազան ձայների ծեփ է, այլ ստեղծագործության, և այն մտացի, նախապատրաստված ստեղծագործության արդյունք է միայն»: [11]

[10] Կոմիտաս, Հոդվածներ և ուսումնասիրություններ, էջեր 149-150: Փակագծերում տրված են Կոմիտասի հոդվածի էջէրը:
[11] «Անահիտ», Փարիզ, նոյեմբեր 1932, ապրիլ 1933, No. 3-6, էջ 228-230: Կոմիտասի նամակը գրված է Բեռլինից, 1907թ. հոկտեմբերի 23-ին:

Նյութը վերցված է «Կոմիտասական» (Հատոր Ա) գրքից, Հայկական ՍՍՀ ԳԱ հրատարակչություն, Երևան, 1969
Շարունակելի

ars83
11.09.2010, 04:28
Մաթևոս Մուրադյան. Եկմալյանի Պատարագը Կոմիտասի գնահատությամբ
(շարունակություն)


Եկմալյանի Պատարագն աչքի է ընկնում իր մշակման գեղարվեստական ամբողջությամբ: Դրան երաժիշտը հասել է ոչ միայն նրանով, որ կարգավորել է մայր եղանակները և դրանց տվել պարզ, բայց շքեղ ներդաշնակություն, այլև նրանով, որ առանձին ուշադրություն է դարձրել ֆրազավորման և նյուանսավորման վրա, որոնց բացակայութամբ անհնար է պատկերացնել գեղարվեստական կատարման ամբողջություն: Այս առումով նրա կատարած աշխատանքը չափազանց մանրակրկիտ է և աչքի է ընկնում յուրաքանչյուր տակտում: Հատկապես 19-րդ դարի վերջի և 20-րդ դարի սկզբի հայ իրականության համար այս հանգամանքն ուներ բացառիկ նշանակություն, քանի որ դեռևս նոր էին ստեղծվում համերգային կյանքի ավանդները, չկային փորձված խմբավարներ, երաժշտական-կատարողական կոլեկտիվներ և մեներգիչներ:
Եկմալյանի Պատարագը մեծապես նպաստեց բազմաձայնությունը հայկական միջավայրում տարածելու գործին: Պատարագի տպագրումից ու տարածումից հետո ամենուրեք անհրաժեշտություն դարձավ երգչախմբերի կազմակերպումը և բազմաձայն պատարագի հնչեցումը: Նրա կատարմամբ դաստիարակվել են հայ երաժիշտների (խմբավարների, կոմպոզիտորների, երգիչ-երգչուհիների) սերունդներ, որոնց համար Պատարագը ծառայել է իբրև հարմոնիայի և բազմաձայնության ձեռնարկ և նպաստել նրանց մասնագիտական մակարդակի բարձրացմանը: Սրանով ավելի ևս ընդգծվում է նրա խաղացած պատմական դերը:
Կոմիտասը ճշտորեն զգաց այդ և խորաթափանց կերպով վերարտադրեց իր գնահատականներում: Այլ խնդիր է, որ նա, ընդգծելով հանդերձ Եկմալյանի Պատարագի խոշոր արժեքը, ձգտում էր ավելի կատարյալին: Իր գրախոսականի վերջում նա շարադրել է այն ծրագիրը, որ պիտի հիմք դառնար Պատարագի հետագա մշակման համար: Ահա ինչ է գրում նա.
«Դեպի կատարելություն ձգտելով՝ մենք կազմեցինք մի այսպիսի ծրագրով մշակված և կազմված, գեղարվեստական միություն ներկայացնող պատարագ.
ա. Խորշել օտար և ավելորդ գեղգեղանքներից:
բ. Նույն եղանակի զանազան երգվածքներից պատշաճավորն ընտրել:
գ. Եղանակների տաղաչափությունն ու ներդաշնակությունը, ըստ կարելվույն, երգի խոսքերի իմաստին համաձայնեցնել, պահելով միանգամայն հայոց եկեղեցական երաժշտության ոճն ու ոգին և, մի այսպիսի սրբազան ավանդին վայել՝ պարտ ու պատշաճ ակնածություն ու հավատարմություն:
դ. Եղանակն ու տաղաչափությունը ուղղելիս առաջնորդ ունենալ ձեռագիր պատարագամատույցները և հին խազերը, որոնք անշուշտ, ավելի խոսուն են՝ մեռած լինելով, քան մեր արդի կենդանի մեռած ձայնանիշները»: [12]
Այս էր Կոմիտասի առաջադրած ծրագիրը և սրանով էր նա առաջնորդվում Պատարագի բազմաձայն մշակման վրա գործադրած իր երկար տարիների ստեղծագործական համառ ու համբերատար աշխատանքում, որն այնպես էլ ավարտի չհասավ, և մենք այսօր չունենք Կոմիտասի խստապահանջությանը համապատասխանող և իր ձեռքով վերջնական տեսքի բերված պատարագի մշակում: Նրա երևանյան արխիվում պահպանվում է Պատարագի մշակման այն սևագիր օրինակը, որի վրա երևում են Կոմիտասի տարիների աշխատանքի հետքերը: Բազմիցս անդրադառնալով դրան և կատարելով լրացումներ ու փոփոխություններ հայկական ձայնանիշներով, լատիներեն տառերով և այլն, նա այնպես է խճողել Պատարագի ձեռագիրը, որ դարձել է չափազանց դժվարընթեռնելի, և կպահանջվի երկարատև մանրակրկիտ աշխատանք, որպեսզի վերծանվի և նախապատրաստվի հրատարակության: [13] Դատելով հեղինակի մաքրագրած էջերի հրատարակությունից, կարելի է տեսնել, թե դա որքան բարձրարժեք և իսկապես կատարյալ գործ էր լինելու:
Այս պայմաններում, Կոմիտասի համերգային կատարման նպատակ հետապնդող Պատարագի հետ միասին, Եկմալյանի Պատարագը շարունակում է պահպանել իր գեղարվեստական արժեքը և կատարվել ամենուրեք: Դիմանալով ժամանակի քննությանը, Եկմալյանի գործը շարունակում է գեղարվեստական հաճույք պատճառել բազմահազար ունկնդիրների:


[12] Կոմիտաս, Հոդվածներ և ուսումնասիրություններ, էջ 122:
[13] Փարիզի Կոմիտասյան խնամատար հանձնաժողովը 1933 թվականին հրատարակել է Կոմիտասի Պատարագը, որի 17 էջն է միայն Կոմիտասի մաքրագրածը: Մնացածը հիշողությամբ վերականգնել է խմբագիր Վարդան Սարգսյանը:

Նյութը վերցված է «Կոմիտասական» (Հատոր Ա) գրքից, Հայկական ՍՍՀ ԳԱ հրատարակչություն, Երևան, 1969

Jarre
12.11.2010, 16:07
Նորվեգացի աշխարհահռչակ սաքսոֆոնահար Յան Գարբարեկը (http://en.wikipedia.org/wiki/Jan_Garbarek) (Jan Garbarek) շարունակում է հարգանքի տուրք մատուցել հայկական ժողովրդական երաժշտությանը։ Գարբարեկը և բրիտանական դասական The Hilliard Ensemble (http://www.hilliardensemble.demon.co.uk/) վոկալ կվարտետը միասին ձայնագրել են ալբոմ «Officium Novum» անվամբ։

http://i919.photobucket.com/albums/ad33/JARREmenoid/51SEWhNgeGL_SS500_.jpg

Ալբոմի ստեղծագործություններից 4-ը Կոմիտասի գործերն են։ Ահա այդ ստեղծագործությունները (ալբոմում բերված հաջորդականությամբ)։




«Ով զարմանալի» տաղը։ Յան Գարբարեկը և «The Hilliard Ensemble»-ը։

http://www.youtube.com/watch?v=eL2b4Y2_qxY

«Սուրբ սուրբ»։ Յան Գարբարեկը և «The Hilliard Ensemble»-ը։

http://www.youtube.com/watch?v=o1rOu_nO7eY

«Սիրտ իմ սասանի»։ Յան Գարբարեկը և «The Hilliard Ensemble»-ը։

http://www.youtube.com/watch?v=tBwWTt21fn0

«Hays hark nviranats ukhti» (չկարողացա գտնել հայերեն տարբերակը :oy )։ Յան Գարբարեկը և «The Hilliard Ensemble»-ը։

http://www.youtube.com/watch?v=YGVi0qa1_TQ

ԿԳԴ
14.11.2010, 10:24
Շնորհակալություն Յան Գարբարեկին, անսամբլին և Ժառ ջան քեզ::)
Հետաքրքիր էր, բայց մի տեսակ անսովոր իմ ականջի համար,:8 երևի նրանիցա, որ առաջին անգամ եմ լսում Կոմիտաս սաքսաֆոնի և երգչախմբի կատարմամբ, ինձ հատկապես «Սուրբ սուրբը» դուր եկավ::love

ars83
15.11.2010, 18:12
Նորվեգացի աշխարհահռչակ սաքսոֆոնահար Յան Գարբարեկը (http://en.wikipedia.org/wiki/Jan_Garbarek) (Jan Garbarek) շարունակում է հարգանքի տուրք մատուցել հայկական ժողովրդական երաժշտությանը։ Գարբարեկը և բրիտանական դասական The Hilliard Ensemble (http://www.hilliardensemble.demon.co.uk/) վոկալ կվարտետը միասին ձայնագրել են ալբոմ «Officium Novum» անվամբ։

Բրիտանացիները սիրում են Կոմիտաս կատարել: Ու բավական լավ են կատարում (տեխնիկայի առումով): Շատ շնորհակալություն՝ տեղեկությամբ կիսվելու համար: :ok


Ալբոմի ստեղծագործություններից 4-ը Կոմիտասի գործերն են։ Ահա այդ ստեղծագործությունները (ալբոմում բերված հաջորդականությամբ)։
Հետաքրքիր մտահաղացում է, իհարկե, Կոմիտաս կատարել սաքսոֆոնի օգնությամբ: Տեղ-տեղ հաջող է ստացվել, բայց իմ կարծիքով, միայն գործիքային կամ միայն ձայնային կատարումները շատ ավելի հաջող կլինեին:



«Ով զարմանալի» տաղը։
Սա և նախավերջինը, թերևս, առավել հաջողվածներից են: Սաքսոֆոնն ավելացնում է մի-տեսակ տագնապի կամ կսկծի զգացում, համենայն դեպս առաջին անգամից այդպես թվաց ինձ:


«Սուրբ սուրբ»։

Ահավոր էր: Ո՛չ և կրկին անգամ՝ ո՛չ: Ախր, «Սուրբ, սուրբում» հիմնական ձայների ֆոնին պետք է առնական գեղեցիկ բաս լինի՝ նրա փոխարեն ծվծվան սաքսոֆոնը զավեշտալի է: Վերջում սաքսոֆոնի սոլոն ոնց որ «օձ ման ածողի» շվի լինի ու ինչ կապ ունի հիմնական մեղեդու հետ՝ պարզ չէ: :esim:

Ընդհանրապես, ինձ թվում է, և՛ սաքսոֆոնահարը, և՛ երգիչները կոմիտասյան երաժշտությունը փորձել են անց կացնել սկանդինավա-սաքսոնական մոտիվների միջով: Բայց դրանք այնքան հեռու են իրարից, որ գլուխգործոց ստանալը շատ դժվար կլինի:

BeatleMan
21.11.2010, 11:18
Ժող նենց ուրախ եմ, որ էս թեման բացել եմ, ուրախ եմ որ ես ֆորումում բացի միշոներից ու սիլվա հակոբյաններից իսկական հայկական երաժշտությունը գնահատողներ կան, ես ձեզ սիրում եմ :friends:

Ֆոտոն
23.11.2010, 18:49
Հետաքրքիր էր շատ, բայց էդ հայկական չէր: Միգուցե ժամանակակից խառնուրդ, բայց ո՛չ հայկական հոգևոր: Շնորհակալություն ծանոթության համար:

Jarre
13.02.2011, 18:11
ars83-ին ուզում եմ հատուկ շնորհակալություն հայտնել ծանոթացնելու համար The Komitas Project-ին։ Ես իրենց մասին լսել էի, բայց երաժշտությանը ծանոթ չէի։ Եթե չեմ սխալվում Արսի ինձ տվածը այս ալբոմն է։

http://i919.photobucket.com/albums/ad33/JARREmenoid/41FVD7FDK6L_SL500_AA300_.jpg

Կոմիտաս սիրողներին խորհուրդ կտամ անպայման լսել։ Շատ յուրօրինակ և հետաքրքիր ալբոմ է։ Որոշ ստեղծագործություններում երաժշտության ներքո մի շատ գեղեցիկ «ձայն» պատմում է Կոմիտասի մասին։ Այնպիսի մթնոլորտ է ստեղծված, որ կարծես այդ մեկ ժամը Կոմիտասի հետ ես անցկացնում։

Ես շատ հավանեցի։ Շնորհակալ եմ Քաղաքացուն և Գալաթեային, որ այս ալբոմի մասին պատմել են ars83-ին և շնորհակալ եմ Արսին ինձ էլ ծանոթացնելու համար ;)

ՀԳ՝ անչափ հաճելի է գիտակցել, որ կան մարդիկ ովքեր պատրաստ են ծախսել միջոցներ և ներդնել ջանքեր նման պրոեկտներ իրականացնելու վրա։ Ափսոս The Komitas Project-ը չունի կայք կամ Բլոգ։ Մենակ մայսփեյսում ա, եթե չեմ սխալվում։

Jarre
13.02.2011, 18:27
Հետաքրքիր էր շատ, բայց էդ հայկական չէր: Միգուցե ժամանակակից խառնուրդ, բայց ո՛չ հայկական հոգևոր: Շնորհակալություն ծանոթության համար:

Ֆոտոն ջան, երաժշտության ոչ հայկական լինելու հետ համաձայն եմ, թեև ինքս մինչև քո ասելը չէի կենտրոնացել դրա վրա։ Նման ալբոմները իմ կարծիքով կարելի է ընդունել որպես նոր շունչ։ Եթե անկեղծ լինեմ երբեմն հոգնում եմ Կոմիտասի միանման մեկնաբանություններից։ Կոմիտասից չեմ հոգնում, այլ տարբեր երաժիշտների կատարումներից, որոնք թեև հայկական են, բայց իրար շատ նման։


Ահավոր էր: Ո՛չ և կրկին անգամ՝ ո՛չ: Ախր, «Սուրբ, սուրբում» հիմնական ձայների ֆոնին պետք է առնական գեղեցիկ բաս լինի՝ նրա փոխարեն ծվծվան սաքսոֆոնը զավեշտալի է: Վերջում սաքսոֆոնի սոլոն ոնց որ «օձ ման ածողի» շվի լինի ու ինչ կապ ունի հիմնական մեղեդու հետ՝ պարզ չէ: :esim:

Ընդհանրապես, ինձ թվում է, և՛ սաքսոֆոնահարը, և՛ երգիչները կոմիտասյան երաժշտությունը փորձել են անց կացնել սկանդինավա-սաքսոնական մոտիվների միջով: Բայց դրանք այնքան հեռու են իրարից, որ գլուխգործոց ստանալը շատ դժվար կլինի:

Իմ կարծիքով այս ալբոմի արժեքը մեզ համար պիտի որոշվի այն հանգամանքով, որ նման երաժիշտների շնորհիվ տարածվում է մեր մշակույթը ու Կոմիտասը։ Պատկերացրու թե քանի մարդ առաջին անգամ կլսի ու կծանոթանա Կոմիտասին Յան Գարբարեկի (Jan Garbarek) այս ալբոմի շնորհիվ (խոսքս արտասահմանցիների մասին է)։ Նույնը Արմեն Ռայի մասին կարող եմ ասել և մյուսների, ոքվեր փորձում են Կոմիտասի երաժշտությունը ներկայացնել նորովի՝ գործածելով ժամանակակից տեխնիկան և երաժշտական գործիքները։ Սակայն բնականաբար նույն սկզունքով կատարվող շատ բաներ էլ իմ համար անընդունելի են։ Օրինակ դասական երաժշտությունը ռեպի միջոցով ներկայացնելը (բայց դե սա անձնական կարծիք է)։

Ֆոտոն
14.02.2011, 10:45
ars83-ին ուզում եմ հատուկ շնորհակալություն հայտնել ծանոթացնելու համար The Komitas Project-ին։ Ես իրենց մասին լսել էի, բայց երաժշտությանը ծանոթ չէի։ Եթե չեմ սխալվում Արսի ինձ տվածը այս ալբոմն է։

http://i919.photobucket.com/albums/ad33/JARREmenoid/41FVD7FDK6L_SL500_AA300_.jpg

Կոմիտաս սիրողներին խորհուրդ կտամ անպայման լսել։ Շատ յուրօրինակ և հետաքրքիր ալբոմ է։ Որոշ ստեղծագործություններում երաժշտության ներքո մի շատ գեղեցիկ «ձայն» պատմում է Կոմիտասի մասին։ Այնպիսի մթնոլորտ է ստեղծված, որ կարծես այդ մեկ ժամը Կոմիտասի հետ ես անցկացնում։

Ես շատ հավանեցի։ Շնորհակալ եմ Քաղաքացուն և Գալաթեային, որ այս ալբոմի մասին պատմել են ars83-ին և շնորհակալ եմ Արսին ինձ էլ ծանոթացնելու համար ;)

ՀԳ՝ անչափ հաճելի է գիտակցել, որ կան մարդիկ ովքեր պատրաստ են ծախսել միջոցներ և ներդնել ջանքեր նման պրոեկտներ իրականացնելու վրա։ Ափսոս The Komitas Project-ը չունի կայք կամ Բլոգ։ Մենակ մայսփեյսում ա, եթե չեմ սխալվում։


Այս հոյակապ աշխատանքը իսկապես եզակի նմուշներից է, որ ազգային արժեքը ձևավորելով ու լրացնելով՝ չի փչացրել, այլ միայն հարստացրել, թարմացրել, լրացրել: :) Դիսկում ամեն ինչ չի, որ իմ սրտով է, բայց դեմ լինելու ու չնդունելու բան չկա: Իսկապես բարձր ճաշակով է մշակումն արված:
Սասունից որ վերցրի, չէի պատկերացնի, որ նման մեծարժեք բան եմ լսելու: Երբ հայտնաբերեցի՝ անմիջապես սկսեցի տարածել արվեստ գնահատող երաժշտասերների շրջապատում: Ուրախ եմ, որ քեզ էլ է հասել, Ժառ ջան:;)

Claudia Mori
07.03.2011, 19:50
Ամեն հայ երեխա կոմիտասի ներքո պետք է մեծանա ու ամեն հայ մայր Կոմիտասի օրորոցային պետք է իմանա ու եթե անգամ ձայն չունենա, իր անսլուխ ձայնով Կոմիտասի օրորցայինը իր բալիկի համար ամենա-ամենաերգը կլինի հաստատ...
Հ.Գ. Կոմիտասի ոչ միայն մշակումներն են հրաշք, այլ նաեւ իր կողմից գրված փոքրիկ ոտանավորները ու դրանց հիման վրա հետագայում գրված երգերը, որի համար ամենաշատը շնորհակալ եմ Վահան Արծրունուն

http://www.youtube.com/watch?v=9g_1w_-HB8I

ars83
09.03.2011, 22:26
Իբր զարդ
Հիանալի էր: :ok Շնորհակալություն:

Claudia Mori
09.03.2011, 22:32
http://www.youtube.com/watch?v=KByUx1ENQFw
Սա էլ է շատ լավը, էլի Կոմիտասի գրածն է;)

Ֆոտոն
10.03.2011, 19:04
Սա էլ է շատ լավը, էլի Կոմիտասի գրածն է;)

Սա դժվար թե Կոմիտասինը լինի: Դիսկն է կոչվում այդպես, Կոմիտասի խոսքերով են ուղղակի: ;)

ars83
10.03.2011, 20:00
Սա դժվար թե Կոմիտասինը լինի: Դիսկն է կոչվում այդպես, Կոմիտասի խոսքերով են ուղղակի: ;)
Հենց կատարողի մշակումները չե՞ն կոմիտասյան խոսքերի վրա: Ես այդպես եմ կարծել:

Claudia Mori
11.03.2011, 08:17
:) Կոմիտասի գրած ասելով, նկատի ունեմ, Կոմիտասի բառերով, ուղղակի Իբր Զարդ երգով գրառմանս մեջ արդեն նշել էի, չուզեցի էլ երկար գրել;) թե չէ բոլորիս հայտնի երգերն էլ Կոմիտասը չի գրել, մշակել է ժողովուրդի ստեղծածը;)

Claudia Mori
04.05.2011, 10:46
Գտա վերջապես՝ «Արաքս» այս խումբն էլ շատ հրաշալի Կոմիտաս է կատարում :love

Իմ լսած լավագույն «Քելե–Քելեն»–ներից մեկը, ի դեպ կատարողը հայ չէ :)


http://www.youtube.com/watch?v=UMNI9Rrxd-M&feature=related

Այլ...


http://www.youtube.com/watch?v=XgNQ0nDcCD0&feature=related


http://www.youtube.com/watch?v=y1vGOZzQaKk&feature=related

ars83
04.05.2011, 12:29
Գտա վերջապես՝ «Արաքս» այս խումբն էլ շատ հրաշալի Կոմիտաս է կատարում :love

Հետաքրքիր մշակումներ են, շնորհակալություն տեղադրելու համար:
Հովվերգական երանգ ունեն բոլորը: Իհարկե, հայկական երգն այդ կողմն էլ ունի, բայց սիրային երգերի մեջ, ինչպիսին է, օրինակ, «Քելե-քելեն», այդպիսի երանգավորումը, կարծում եմ, երկրորդական է: Այ, օրինակ, ինչքան կիրք, հիացմունք, զգացմունք, խորամանկության և հպարտության խառնուրդ կա Շահմուրադյանի կատարման մեջ՝


http://www.youtube.com/watch?v=WOmVsk1GIj4


Շողեր ջան
:nea Սա ընդհանրապես հայկական չէր, միայն սկզբում թեման վերարտադրված էր շվիներով, դրանից հետո գալիս է արևմտյան (բայց ոչ հայկական) մաժոր-մինորային զարդարանք, այն էլ՝ բավականին պարզունակ: Նույնիսկ որպես ոչ հայկական երաժշտության նմուշ, կարծում եմ, շատ թույլ է:

Այսպիսի, ավելի ռադիկալ մշակումը, ավելի հետաքրքիր է թվում (արժի լսել 3.27-ից, սկիզբն անկապություն է).


http://www.youtube.com/watch?v=em6tmmu-acU

Claudia Mori
04.05.2011, 16:39
Հետաքրքիր մշակումներ են, շնորհակալություն տեղադրելու համար:
Հովվերգական երանգ ունեն բոլորը: Իհարկե, հայկական երգն այդ կողմն էլ ունի, բայց սիրային երգերի մեջ, ինչպիսին է, օրինակ, «Քելե-քելեն», այդպիսի երանգավորումը, կարծում եմ, երկրորդական է: Այ, օրինակ, ինչքան կիրք, հիացմունք, զգացմունք, խորամանկության և հպարտության խառնուրդ կա Շահմուրադյանի կատարման մեջ:

Համաձայն եմ հետդ, այս կատարումն էլ է լավը, ուղղակի էնքան անուշ է երգում, որ թերություններին էլ չեմ նայում, հետո ինձ համար շատ մեծ նշանակություն ունի, որ արտասահմանցին Կոմիտաս է զգում, ինչ–որ ուրիշ բան է :)


:nea Սա ընդհանրապես հայկական չէր, միայն սկզբում թեման վերարտադրված էր շվիներով, դրանից հետո գալիս է արևմտյան (բայց ոչ հայկական) մաժոր-մինորային զարդարանք, այն էլ՝ բավականին պարզունակ: Նույնիսկ որպես ոչ հայկական երաժշտության նմուշ, կարծում եմ, շատ թույլ է:

Երաժշտական առումով մի լավ առողջ քննադատեցիր;) Բայց խոստովանիր, որ միևնույն է լսվում է ;)

ars83
04.05.2011, 17:09
Երաժշտական առումով մի լավ առողջ քննադատեցիր;) Բայց խոստովանիր, որ միևնույն է լսվում է ;)
Լսվում է, իհարկե: :) Դրա համար էլ շնորհակալություն եմ հայտնել:

ars83
31.05.2011, 17:12
Եվս մեկ անգամ «Անտունին»՝ Իզաբել Բայրակդարյանի կատարմամբ.


http://www.youtube.com/watch?v=VLvRTQdmFLo

ars83
31.05.2011, 17:16
:love:love:love
Գեղեցկագույն խմբերգերից մեկը՝ «Ե՛լ, ե՛լ»
Ա. Երևանի կամերային երգչախումբի կատարմամբ: Գեղ. ղեկավար եւ դիրիժոր` Հարություն Թոփիկյան:



http://www.youtube.com/watch?v=fOT4X7IPSzs

Բ. Հայաստանի պետական կամերային երգչախմբի կատարմամբ: Դիրիժոր` Ռոբերտ Մլքեյան:


http://www.youtube.com/watch?v=ZYBFY_PLPFk&feature=related


Գ. ՀՀ Ազգային Ռադիոյի և Հեռուստատեսության Կամերային երգչախումբի կատարմամբ: Գեղարվեստական ղեկավար և դիրիժոր` Տիգրան Հեքեքյան:


http://www.youtube.com/watch?v=vthUdUdPowg

ars83
31.05.2011, 18:14
ՀՀ նախագահի աշխատակազմի ղեկավար Կարեն Կարապետյանին, Երեւանի քաղաքապետ Կարեն Կարապետյանին, ՀՀ ԱԺ ՀՀԿ խմբակցության ղեկավար Գալուստ Սահակյանին, հայ հանրությանը

Մայիսին լրանում է հայոց հանճարի` Կոմիտաս Վարդապետի աճյունի հայրենադարձման 75-ամյակը:

Մեծ եղեռնի ամենախորհրդանշական եւ ամենաողբերգական զոհի աճյունը դժնդակ 36-ի մայիսի 9-ին, իր եւ հարազատների կյանքի գնով, ի հեճուկս Ստալին-Բերիա զույգի, չանսալով նույնիսկ Աղասի Խանջյանի` նախորդ օրն ուղարկած հեռագրին, անձնազոհաբար («Մահ իմացեալ…») Մարսելից հայրենիք ուղարկեց անսակարկ հայրենասեր Դանուշ Շահվերդյանը:

1937-ի փետրվար եւ ապրիլ ամիսներին ձերբակալվեցին եւ Խթը-ի զնդաններում զոհվեցին Դանուշ, Ելիզավետա, Ալեքսանդր (Անդրֆեդերացիայի կենտգործկոմի քարտուղար) Շահվերդյանները, իսկ մայիսին ձերբակալվեց, ապա աքսորվեց փոքր եղբայրը` Երեւանի բժշկականի ռեկտոր Արամ Շահվերդյանը: 1954-ին նրանք արդարացվեցին: 1962թ.-ին Երեւանի Չարբախ թաղամասի փողոցներից մեկն անվանվեց Շահվերդյան: Սակայն Երեւանի քաղաքապետ Վ. Սիրադեղյանի 1997թ. հուլիսի 11-ի թիվ 791 որոշմամբ Շահվերդյան փողոցը վերանվանվեց… Շարուրի:

Չնայած 2004-ի հունիսի 23-ին Երեւանի անվանակոչության հանձնաժողովը որոշեց. «…Շահվերդյան անվանել նախկին փողոցին համարժեք, համազոր, զուգահեռ փողոցը», իսկ 2005-ի մայիսի 20-ին Շենգավիթի ավագանին իր համաձայնության մասին իրազեկեց քաղաքապետարանին («…Արարատյան փողոցի` Շիրակի փողոցի հետ հատման վայրից մինչեւ Արարատյան փողոցի վերջնամասն ընկած հատվածը՝ մինչեւ Ներքին Չարբախի 1-ին փողոցի սկիզբը, վերանվանել Շահվերդյան»), սակայն Երեւանի նախկին քաղաքապետերը ժամանակ չգտան վավերացնելու այդ որոշումները: … Նրանք զրկվեցին ազատությունից, ապա նաեւ ապրելու, ավելին` շիրիմն ունենալու իրավունքից:

Վերադարձնենք նրանց վերջին եւ արդեն միակ` անունն ունենալու եւ արժանիորեն հիշվելու իրավունքը: Այդ մեզ եւ առավել եւս մեր երեխաներին է հարկավոր: Ոգեկոչենք մարտիրոսների տոհմին: Նրանք անհողդողդ էին նույնիսկ Խթը-ի զնդաններում: Այս տարի ծրագրել եւ իրագործում ենք «Ոգու վերադարձը» խորագրով միջոցառումների մի ամբողջ շարք:

Ակնկալում ենք Ձեր զորակցությունը եւ ներկայացնում երկու առանցքային առաջարկություններ.

1. Կոմիտասի անվան զբոսայգում` հայ մեծերի պանթեոնի հարեւանությամբ գտնվող, դեռեւս 1990-ականների կեսերից կիսաքանդ շենքը («Պլանետարիումը»), «որպես ազգի, պետության եւ պետականության գերակա շահ», ժողովրդական հանգանակության միջոցով փրկագնել եւ վերածել Կոմիտասի պետական թանգարան-ինստիտուտի:

2. Իր արդարացի ավարտին հասցնել Շահվերդյան փողոցի անվան վերականգնման` շուրջ 15 տարի չարչրկվող հարցը:

Գագիկ Այգեհատցի Շահվերդյան

«Սիմոն Զավարյան» ՀԿ

Աղբյուր՝ hraparak.am (http://www.hraparak.am)
Հոդվածի հղումը (http://www.hraparak.am/2011/05/04/komitas/?sms_ss=facebook&at_xt=4ddf71383dc26a32%2C0):

Պատկերացում եք, չէ՞, 15 տարվա մեջ չենք կարողանում մի փողոց անվանել այն մարդկանց ազգանունով, ովքեր Հայրենիք են վերադարձրել Կոմիտասի աճյունը: Աբսուրդի գագաթնակետ:

GinAni
02.07.2011, 18:05
:love:love:love
Գեղեցկագույն խմբերգերից մեկը՝ «Ե՛լ, ե՛լ»
Ա. Երևանի կամերային երգչախումբի կատարմամբ: Գեղ. ղեկավար եւ դիրիժոր` Հարություն Թոփիկյան:



http://www.youtube.com/watch?v=fOT4X7IPSzs

Բ. Հայաստանի պետական կամերային երգչախմբի կատարմամբ: Դիրիժոր` Ռոբերտ Մլքեյան:


http://www.youtube.com/watch?v=ZYBFY_PLPFk&feature=related


Գ. ՀՀ Ազգային Ռադիոյի և Հեռուստատեսության Կամերային երգչախումբի կատարմամբ: Գեղարվեստական ղեկավար և դիրիժոր` Տիգրան Հեքեքյան:


http://www.youtube.com/watch?v=vthUdUdPowg


Անչափ շատ եմ սիրում Ել-Ելը ... Սա մեր խումբն էլ է կատարում... ամեն անգամ լսելուց փշաքաղվում եմ. Իրականում Ել-Ելը Հորովելի տարբերակ է: Այս երգով խնդրել են եզին, որ նա աշխատի, որ ելնի, ուժերը հավքի: Իսկ իրականում ես այն այլ կերպ եմ ընկալում: Իմ կարծիքով էստեղ որպես եզ (որը ի դեպ ընտանիք պահող ուժն էր հանդիսանում) ներկայացվում է ժողովուրդը, որը Եղեռնից հետո չի կարողանում վեր կենալ և աշխատել...

GinAni
02.07.2011, 18:13
Կոմիտասից իմ ամենասիրած ստեղծագործությունը ... " գարուն ա "

http://www.youtube.com/watch?v=4oXbt3hJsZw

ars83
09.08.2011, 00:56
Ամենասիրածս մշակումներից մեկը՝ Լոռու գութաներգ։ :love
Կատարող՝ Երևանի Կամերային երգչախումբ։ Մենակատար՝ Սեյրան Ավագյան։ Դիրիժոր՝ Հարություն Թոփիկյան։


http://www.youtube.com/watch?v=gMkCq13t68E

ars83
09.08.2011, 01:26
«Հայր մեր»-ի երկու ֆանտաստիկ գեղեցիկ մշակում. մեկը Կոմիտասի, մյուսը՝ Մակար Եկմալյանի: Առաջինը՝ արագ, լուսով ողողված, գոհունակ, հաղթական, հուսով լի: Երկրորդը՝ դանդաղ, ակնածալի, աղոթական կենտրոնացումով, հավատով լի: :love :love

Կոմիտաս. Հայր մեր.

http://www.youtube.com/watch?v=doTtxpw_xaE

Մակար Եկմալյան. Հայր մեր.

http://www.youtube.com/watch?v=uqA-StSRwZk

Ֆոտոն
09.08.2011, 05:41
Ամենասիրածս մշակումներից մեկը՝ Լոռու գութաներգ։ :love
Կատարող՝ Երևանի Կամերային երգչախումբ։ Մենակատար՝ Սեյրան Ավագյան։ Դիրիժոր՝ Հարություն Թոփիկյան։

http://www.youtube.com/watch?v=gMkCq13t68E

Էս ի՜նչ հրաշալի գործ ա, :ok Արս ջան, հրաշալին էն խոսքը, ապշեցուցիչ ա, խոսքեր չունեմ: Չեմ հասկանում, թե ոնց ա պատահել, որ առաջին անգամն եմ լսում: Կատարումն էլ ա լավը, չնայած ուրիշ համեմատելու նմուշ չկա էլ: Ամեն խոսքը, ամեն սոլոն, խմբակային մասը, էն պոչիկ ձայնիկները անթերի ու սիրուն... էս գիշերով հրաշք ոնց որ գտած լինեմ: :))

Շատ-շատ շնորհակալ եմ::ok

Ֆոտոն
09.08.2011, 06:00
Օրհնված երաժշտություն ա սա: Նախորդ օրերին երաժշտության բաժնում թափառելուս ֆոնի վրա շատ ակնհայտ զգում եմ տարբերությունը: Հոգևոր ասելիքի բացակայությունը ու լսածիս անիմաստությունը հիմա ոչ միայն ենթագիտակցորեն զգացի, այլ Կոմիտասի հետ համեմատության մեջ տեսա, այսինքն՝ աչքս մտավ:

Ու պետք չի զարմանալ, թե ինչու եմ համեմատում Կոմիտասն ու ինչ-որ Ֆաք յու անունով երգեր: Անպայման պետք է համեմատել: Վեհություն, գեղեցկություն, լուսավորություն, հոգևոր ու ոգեղենությունը լրիվ ակնհայտ են լինում: Դեռ չեմ էլ կարծի, թե անիմաստ ժամանակ եմ ծախսում երգ լսելու վրա: Ո՛չ, ինչպե՞ս թե անիմաստ: Կոմիտասը լրիվ իմաստ է, հոգու մաքրության զգացումն այլ երգ չի տա, հոգու լուսավորություն ոչ մի անգլերեն երգ չի տա: Ներքին ցնծությունը ո՞նց կարող է անդադար ռիթմերի ու էլեկտրոնային ձայներից ծնվել: Մարդկային ձայնալարերց ծնված, որոնք ավելի մոտ են սրտին, հնչողական գմբեթից դուրս թռած ձայները կարող են հաղորդել միայն այն հոգևորը, որը կա մեր ներսում: Լուսավորեք ինքներդ ձեզ:

Եվ ո՞վ է ասել, թե հոգևորը ուրախ չի: Հենց հակառակը, հոգևորն է իսկապես ու խորապես ուրախն ու եթերայինը, հրաշագործն ու ցնծացնողը, լուսավորն ու վեհը: :)

Ֆոտոն
09.08.2011, 06:41
Կոմիտաս- Օրհնեալ է Աստված

Հայ Փոքրիկ Երգիչներ երգչախումբ

գեղարվեստական ղեկավար և գլխավոր դիրիժոր՝ Տիգրան Հեքեքյան



http://www.youtube.com/watch?v=axaaQ5V0Nlk

Rammstein
10.08.2011, 02:04
«Հայր մեր»-ի երկու ֆանտաստիկ գեղեցիկ մշակում. մեկը Կոմիտասի, մյուսը՝ Մակար Եկմալյանի: Առաջինը՝ արագ, լուսով ողողված, գոհունակ, հաղթական, հուսով լի: Երկրորդը՝ դանդաղ, ակնածալի, աղոթական կենտրոնացումով, հավատով լի: :love :love

Կոմիտասը ընտիր ա գրել, իսկ Եկմալյանին տենց էլ չսիրեցի:
Չգիտես ինչի, մեր ժողովուրդը Եկմալյա պատարագն ա ավելի հավանում, քան Կոմիտասինը: Իսկ ես` չէ, նույնիսկ որոշ բաներ կան Եկմալյանի մոտ, տանել չեմ կարողանում, օրինակ` Եկմալյանի «Տեր ողորմյա»-ն:

Բայց հլը մի րոպե, Կոմիտասը քանի՞ տարբերակով ունի Հայր մերը: :think
Ես էս մեկիմ եմ ծանոթ, էն մեկը լսեցի, բան չհասկացա (ասում եմ` կարող ա՞ ռեմիքս ա :))):


http://www.youtube.com/watch?v=OOn8_v9-ctY

ars83
10.08.2011, 19:27
Բայց հլը մի րոպե, Կոմիտասը քանի՞ տարբերակով ունի Հայր մերը: :think

Ինձ էլ հետաքրքրեց այդ հարցը: :think Տվյալ պահին պատասխան չունեմ, կփորձեմ պարզել: Եթե պարզեցի, թեմայում կգրեմ:

Ֆոտոն
11.08.2011, 22:55
Անձամբ ես, բացի թեմայում տեղադրվածներից, երկու տարբերակ գիտեմ Կոմիտասի Հայր մեր-ի:

ars83
12.09.2011, 21:02
Ես սարեն կուգայի:

Մկրտիչ Մկրտչյանի կատարմամբ.

http://www.youtube.com/watch?v=DyuQkd4_RGo

Իվոն Բոնիֆասի կատարմամբ.

http://www.youtube.com/watch?v=zsHeGOfZzOc

Լիլիթ Հովհաննիսյանի կատարմամբ.
Ուշադրություն. Հաջորդ կատարումը թափոն է բառիս բուն իմաստով: Այս թեմայում ներառված է որպես խայտառակ կատարում: Խորհուրդ է տրվում լսել առավելագույնը մեկ անգամ:

http://www.youtube.com/watch?&v=xgj4_Tzu5Zo

Գեա
12.09.2011, 21:12
խայտառակ ասացիր ու թողեցիր, ասա այ պստիկ աղջիկ ոտդ վերմակովդ մեկ ձգի էլի, դու ուր Կոմիտաս կատարելն ուր: Էս անտաղանդները գոնե Կոմիտասին ձեռք չտան:angry: Երևի իր անտաղանդ ամուսնու պահանջն էր կատարում ու բայաթի էր երգում : ու մեկ էլ մի բան, ես այդ երգից բան չհասկացա, էդ աղջիկը կամ իր շատ թանկարժեք Արթուր Գրիգորիչը ինչ որ բան խառնել են , որովհետև իսկական "էս գիշեր լուսնակ գիշերը" սա է, վայելեք


http://www.youtube.com/watch?v=D0VVzc3qTWY

ars83
12.09.2011, 21:18
խայտառակ ասացիր ու թողեցիր

Շատ բան կուզեի ասել, բայց բոլորը ցենզուրայից դուրս են: :think

ars83
13.09.2011, 00:19
:love:love Էս գիշեր, լուսնակ գիշեր:
Տաթևիկ Հովհաննիսյանի կատարմամբ: :love


https://www.youtube.com/watch?v=92phv6bZlEg

ars83
13.09.2011, 16:30
Նազան իմ։
Կատարում է Արաքս Մանսուրյանը:


http://www.youtube.com/watch?v=ZJD3IIyF0O0

Կատարում է «Կոմիտաս» լարային քառյակը.

http://www.youtube.com/watch?v=gydVBvljPi4

ars83
27.09.2011, 01:45
Մանկիկ Վահագնին

Սիրուն մանկիկ, կայտառ մանկիկ, օր մը դուն այլ պիտի մեծնաս ու մարդ դառնաս: Քեզի մէկ պզտիկ խրատիկ մը տամ:
Միտքդ մարզէ ազնիւ գիտութիւններով եւ մաքուր գեղարուեստով: Իմաստունի ծովածաւալ մտքէն որսա՛ գիտութիւն եւ գեղարուեստագէտի սրտէն բարի բարի զգացումներ: Գրքերն ու ձայները մեռած հոգիներու մտքի ու սրտի տապաններն են:
Հետեւե բնութեան դպրոցին. միտքդ բաց ու կարդա՛ անոր ծով միտքը, որու մի կաթիլն է քո մէջ Արարչի շնորհած ձիրքը. սիրտդ բաց եւ թող արձագանգէ հոն նորա խորհրդաւոր ու գաղտնի ձայները, զի քո սիրտն այլ անոր անեզր ձորի մէկ փոքրիկ ձորեկն է, որ շնորհել է քեզ երկինքը՝ հոն պաշարելու ազնիւ ազնիւ զգացումներ:
Կարդա՛ բնութեան գիրքը, որ կարելի չէ ո՛չ մէկ բանով գրել, ո՛չ մէկ ձայնով արձանագրել, ո՛չ մէկ գոյնով նկարել եւ ո՛չ մէկ գործքով դրոշմել…: Բնութեան երեւոյթներն անհունապէս յեղյեղուկ են. այնտեղ կեա՛նք կայ, որ չէ կարելի անկենդան տառերով ու ձյաներով, գրիչներով ու բրիչներով, վրձիններով ու չափերով դրոշմել-պարփակել. նա նման է արշալոյսին, միշտ թարմ, միշտ նոր, միշտ կենդանի, միշտ կենսատու, միշտ մայր ու ծնող մտքի ու սրտի եւ քեզի պէս մանուկներու նման միշտ մանուկ ու պարզուկ:
Սիրուն մանկիկ, պայծառ մանկիկ, սիրէ բնութիւնը…:


ԿՈՄԻՏԱՍ ՎԱՐԴԱՊԵՏ
1911 10/Զ.
Աղեքսանդրիա

Վերատպված է ըստ «Կոմիտաս վարդապետ. Ուսումնասիրութիւններ եւ յօդուածներ» գրքի Բ հատորի:

Ֆոտոն
30.09.2011, 11:19
Ինչպիսի՜ բարի խորհուրդ, մաքրամաքուր ցանկություններ,...

Շնորհակալ եմ :)

E-la Via
02.01.2012, 14:33
"Մանուկներու Հայր Մեր" Իզաբել Բայրակդարյանի կատարմամբ:


http://www.youtube.com/watch?v=1Gk7ARbdt-s&feature=related

"Գարուն ա". Նույնպես Բայրակդարյանի կատարմամն:


http://www.youtube.com/watch?v=G4Kqowdeddk&feature=related

Tig
02.01.2012, 21:29
http://www.youtube.com/watch?v=NktBLXu0Fec&feature=related

ԿԳԴ
02.01.2012, 22:09
http://www.youtube.com/watch?v=HmTg8AtWhpI&feature=related :love

sharick
03.01.2012, 09:29
Ես սարեն կուգայի:

Մկրտիչ Մկրտչյանի կատարմամբ.

http://www.youtube.com/watch?v=DyuQkd4_RGo

Իվոն Բոնիֆասի կատարմամբ.

http://www.youtube.com/watch?v=zsHeGOfZzOc

Լիլիթ Հովհաննիսյանի կատարմամբ.
Ուշադրություն. Հաջորդ կատարումը թափոն է բառիս բուն իմաստով: Այս թեմայում ներառված է որպես խայտառակ կատարում: Խորհուրդ է տրվում լսել առավելագույնը մեկ անգամ:

http://www.youtube.com/watch?&v=xgj4_Tzu5Zo Ճիշտն ասած առաջին անգամ լսեցի Լիլիթի ելույթը էս երգով.... գիտեք ինչ հիշեցի երբ եգի վերջում " ավարտում ա Հալվում , մաշվում եմ" ՝" Նու Պոգոդի " մուլտիկի մեջ Նապաստակի ելույթը. :D .Ելնելով կատարման մեջ գործածած "ամերիկա-արևելյան" մելիզմատիկայից կարելի էր մտածել ամերիկայում բնակվող Արաբ ա երգում ....

ars83
26.05.2012, 03:19
Հանդիպեցի Մարիամ Կանայանի կատարումներին, դուրս եկավ: Ահա դրանցից մեկը.
Լուսնակն անուշ


http://www.youtube.com/watch?v=hhuY17VQ_Fs

Իսկ սա՝ հարցազրույց (http://lyunse.info/4175) կատարողի հետ:

ars83
08.07.2012, 17:47
Կոմիտասի 6 դաշնամուրային պարերը (Երանգի, Ունաբի, Մարալի, Շուշիկի, Ետ ու առաջ, Շորոր)՝ դաշնակահարուհի Մարո Աճեմյանի կատարմամբ։


http://www.youtube.com/watch?v=Ah1mJo5ALFo

AniwaR
03.08.2012, 18:31
Երկու ոչ սովորական, հետաքրքիր ու սիրուն կատարումներ.

Ձայնագրության որակն այն չէ, բայց դե...


http://www.youtube.com/watch?v=qPiNeJNgWf0

Դասականաֆլամենկոյախառը սոլո կիթառ :)


http://www.youtube.com/watch?v=m7myzWisE7o

Tig
08.11.2012, 16:56
Կոմիտասագետ՝ ԱՐԹՈՒՐ ՇԱՀՆԱԶԱՐՅԱՆ


http://www.youtube.com/watch?v=2qPmCuviEoY

Tig
08.11.2012, 18:22
Խազեր


http://www.youtube.com/watch?v=0LlWRNp8VvU&feature=relmfu

ars83
10.11.2012, 23:48
Քելեր, ցոլեր՝ Ժան Տեր-Մերկերյանի ջութակով։


http://www.youtube.com/watch?v=0SSj5ajuPSo

ars83
16.06.2013, 01:37
«Հով արեքը» Տաթևիկ Հովհաննիսյանի մշակմամբ կատարմամբ:


https://www.youtube.com/watch?v=MsCkZpUBb8s

ars83
18.06.2013, 15:20
Ծիրանի ծառ։ Կատարում է Սերգեյ Խաչատրյանը, ջութակ։


http://www.youtube.com/watch?v=6i3VjhRdr4o

ars83
18.06.2013, 15:31
«ԱՐԱՐԷ» հայագիտական հիմնադրամը, «Մեծահասակների ցկյանս ուսումնառություն» ՀԿ-ն, Երիտասարդական համահայկական կենտրոնի աջակցությամբ, «ՃԱՆԱՉԵԼ ԻՄԱՍՏՈՒԹՅՈՒՆ» ծրագրի շրջանակում հրավիրում է իր հերթական, 53-րդ հանդիպմանը։

Թեմա՝ Ազգային արժեք Կոմիտաս։
Բանախոս՝ Արթուր Շահնազարյան, կոմիտասագետ։

Հասցե՝ Հայաստանի երիտասարդական հիմնադրամի համահայկական երիտասարդական կենտրոն, ք․ Երևան, Աբովյան 50/5 (Բժշկական համալսարանի հարևանությամբ):
Ամսաթիվ, ժամ՝ 2013թ․ հունիսի 20, 18.00:

Աղբյուր՝ Միջոցառման Ֆեյսբուքի էջ (https://www.facebook.com/events/484410544973432/):

ars83
21.09.2013, 00:46
«Ծիրանի ծառ». կատարում է Իզաբել Բայրակդարյանը։ Շատ գեղեցիկ մշակում և կատարում։


http://www.youtube.com/watch?v=S-weFg0qfaU

Նաիրուհի
18.10.2013, 10:27
Մարիամ Կանայանի կատարմամբ ևս մեկ անչափ սիրուն երգ՝ «Զուլո»


https://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&amp;v=tH72xGZDyfs#t=120

Tig
24.10.2013, 23:52
Կոմիտասի թանգարան:


http://www.youtube.com/watch?feature=player_detailpage&v=7mjxSta2nNQ#t=393

ars83
05.02.2014, 14:54
Օհան Դուրյանը նաև կոմպոզիտոր էր: Ահա հատված նրա «Կոմիտասիանայից»: Ինձ թվում է՝ շատ գեղեցիկ մշակումներ են, հարազատ է մնացել հայոց երաժշտության և, մասնավորապես, Կոմիտասի սկզբունքներին:


http://www.youtube.com/watch?v=SHFA6ZXsLIc

ars83
19.02.2014, 18:37
Արթուր Շահնազարյանի հերթական չափազանց հետաքրքիր դասախոսությունը Կոմիտասի մասին:


http://www.youtube.com/watch?v=mUOfbMNej3U

ars83
28.05.2014, 19:23
Կրկին 6 դաշնամուրային պարերը:


https://www.youtube.com/watch?v=kzDsav2Hgj8

ars83
28.05.2014, 19:24
7 երգ դաշնամուրի համար. սա նորություն էր ինձ համար:


https://www.youtube.com/watch?v=vW-zuBMOZNk

Jarre
09.09.2014, 03:52
Տիգրան Մանսուրյանը Կոմիտասի մասին։ Շատ հետաքրքիր է ինձ համար։ Մեծ բավականություն ստացա։


http://youtu.be/DBJiATM2Cb0

Tig
13.09.2014, 10:17
http://www.youtube.com/watch?v=Q_CAwZFRnUM&feature=share

Tig
17.09.2014, 14:54
https://www.youtube.com/watch?v=2IkayfAfxT4

erexa
26.10.2017, 17:40
Վերջերս ներկա եղա, Կոմիտասի անվան լարային քառյակի համերգին: Այնքանով եմ ուրախ, որ հայրենիքից դուրս էլ են, համերգներ տալիս: :)


https://www.youtube.com/watch?v=ad90JgxwtLg


https://www.youtube.com/watch?v=LilH2i9bhgM