Դիտել ողջ տարբերակը : Դիկտատուրայից դեմոկրատիա։ Ազատագրվելու ճանապարհները։
Բարի օր։ Թեման բացում եմ արդիական համարելով հարցի զուտ պրակտիկ կողմը, այսինքն խնդրի բացահայտումը, ձևակերպումը, առաջացման պատճառները, լուծման ուղիները։ Նաև հաշվի առնելով, որ Հայաստանի ներկա քաղաքականության պարագայում հարցերը շատ են, պատասխանները լղոզված ու սայլը տեղից դժվարությամբ է շարժվում, ապա զուտ պոլիտեխնիկական մտածելակերպս ինձ հուշում է, որ պետք է նորից սկսել զրոյից։ Սկսենք։
Ի՞նչ հասարակարգ է գործում Հայաստանում։ Դա հասկանալու համար ձևակերպենք մեզ հայտնի հասարակարգերը։ Որպեսզի խելացի մարդու տպավորություն չթողնեմ, միանգամից խոստովանեմ, որ գրառումներս կատարելիս հնարավոր է, որ օգտվում եմ բառարաններից, ինտերնետից, փիլիսոփայական գրքերից։ Դե պոլիտեխնիկն այդպես է սովորեցրել՝ պետք է կարողանալ ճիշտ օգտվել գրականությունից:oy։ Լավ շեղվեցի, կներեք։ Ուրեմն.
Դիկտատուրա – հաճախ կոչում ենք բռնապետություն։ Սա մեկ հոգու՝ դիկտատորի (բռնապետի) անսահմանափակ իշխանությունն է։ Դիկտատուրայի ժամանակ ինքը՝ դիկտատորը ու իր շահագրգիռ ենթակաները սովորաբար երկիրը ներկայացնում են ժողովրդավարական, այսինքն իբր դեմոկրատիա է, սակայն դեմոկրատիան գոյակցում է միայն ձևականորեն։ Այսինքն երկիրը ձևականորեն ունի սահմանադրություն, օրենսգրքեր, սահմանադրական ինստիտուտ ու օրենսդիր մարմին, մարդու իրավունքների պաշտպանություն և այլն։ Երկրում ըստ սահմանադրության անցկացվում են ընտրություններ, սակայն ընտրությունների իրական արդյուքները արհամարվում են, փոխարենը հայտարարվում են կեղծ տվյալներ, իսկ բոլոր ընդվզողները ճնշվում են բոլոր հնարավոր միջոցներով, հետևաբար բռնապետը շարունակում է մնալ բռնապետ, իսկ երկիրը՝ բռնապետություն (դիկտատուրա)։ Կարճ ասած՝ մարդու անձնական ազատության սահմանափակման հաշվին տեղի է ունենում իշխանության սահմանափակման չեզոքացում։
Դիկտատուրայի մասնակի ձևն է օլիգարխիան (կարծիքը իմն է, կարելի է առարկել)։
Օլիգարխիա – պետության կառավարման ձև է, որի դեպքում իշխանությունը կենտրոնացված է նեղ շրջանի մարդկանց (օլիգարխների) ձեռքին, և ծառայում է նրանց անձնական շահերին և ոչ թե համընդհանուր շահերին։
Ուրեմն այստեղ կարևոր է նշել Օլիգարխիայի Երկաթե Կանոնը ըստ Ռոբերտ Միխելսի, որն ասում է, թե սոցիալական կազմակերպության ցանկացած ձև, այսինքն կարելի է հասկանալ նաև պետություն, անկախ իր կազմավորման սկզբնական ձևից՝ դեմոկրատականություն է, թե միապետություն, անխուսափելիորեն վերածվում է ընտրյալների իշխանության՝ օլիգարխիայի։ Եվ Միխելսը պնդում է, թե ինչքան մեծ է կազմակերպությունը, այդքան քիչ են այնտեղ դեմոկրատիային վերաբերող էլեմենտները, և այդքան շատ են օլիգարխիայի տարրերը։ Սակայն դա 1911 թվականին էր, հեռուստացույցը դեռ չէր հայտնագործվել, և Միխլեսը ի վերջո սատարեց Մուսոլինիին՝ պնդելով թե օլիգարխիան անխուսափելի հասարակարգ լինելով կարող է և համընդհանուր շահերի համար օգտակար լինել, բայց դե մենք դրա հնարավորությունը կարծում եմ տեսնում ենք, ավելի շուտ զգում ենք մեր մաշկով։ Շատ օգտավետ է, այ վեջին ամիսներին էլ շատ ապրանքներ թանկացան մի ամբողջ 40 տոկոսով, որի պատճառը անհասկանալի է, բայց օգուտը՝ …, ոստիկանները, ծեծույթները, սպանությունները, քաղբանտարկյալները… մի խոսքով։
Անցանք մեր փափագած դեմոկրատիային, հետո կասեմ թե ինչու փափագած։ Դեմոկրատիա – հունարեն նշանակում է ժողովրդի իշխանություն, քաղաքական ռեժիմ կամ հասարակարգ է, որի դեպքում իշխանությունը իրականացվում է ուղղակի ժողովրդավարությամբ, կամ ժողովրդի՝ կամ ժողովրդի մի մասի կողմից ընտրված ներկայացուցիչներով։ Դեմոկրատիայի հիմնական հայտանիշը կամ ապացույցը դա իշխանության մեջ հասարակության հնարավորինս լայն շերտերի ու շահերի համամասնական ներկայացուցչությունն է, նաև այդ ներկայացուցչական իշխանության դինամիկ փոփոխությունը՝ կախված հասարակության լայն շերտերի շահերի ժամանակի ընթացքում փոփոխությունից։ Ով չհասկացավ, ձեռք բարձրացնի։
Ուրեմն խնդրի հետաքրքիր լինելու գլոբալ փաստարկն այն է, որ մարդկային անհատականությունները չպետք է ճնշվեն ու ոչնչացվեն ռեժիմների պատճառով։ Խնդրի հետաքրության սուբյեկտիվ կողմը՝ համընդհանուր զարգացման խոչընդոտումն է ռեժիմների վարած ոչ օպտիմալ տնտեսական, սոցիալական, բարոյական, ռազմական և այլ քաղաքականությունների պատճառով։ Սա մեղմ ասած։
Քննարկում ենք դիկտատուրայից դեմոկրատիայի անցման հնարավոր ուղիները, դեմոկրատիայի պահպանման անհրաժեշտ և բավարար պայմանները։
Ժամանակի ընթացքում կմանրամասնեցնեմ ու կհստակեցնեմ հարցերը, շնորհակալություն։
Հասարակարգի առումով, կարծում եմ Հայաստանում այժմ ճորտատիրական հասարակարգ է, տեղ-տեղ նաև ստրկատիրական հասարակարգին հատուկ ատրիբուտներով:
…
Կառավարման տեսակը այժմ Հայաստանում օլիգարխիկից դիկտատորական անցման տեսակ է:
…
Այստեղ կարծում եմ հաշվի առնելով պատմական օրինաչափությունները ու զարգացման անխուսափելիությունները, ոչ պակաս հետաքրիքիր է դրտարկել նաև Դիկտատորի անձը, քանի որ դիկտատուրան ունի իր լայն տեսակաին, կապված դիկտատորի անձի ու անհատականության հետ: Այս տեսակետից Հայսատանում ամենավատ տարբերակն է ըստ իս հասունանում: Հայտնի փաստ է, որ ինչքան վախկոտ ու անշուք է լինում դիկտատորի մարդկային տիպը, այնքան դաժան ու այրունարբու է լինում նրա դիրկատուրան: Հիշենք թեկուզ Ներոնին, կամ Ստալինին ու Հիտլերին :
…
Իսկ դուրս գալու ուղիները՞:
Դրանք կոնկրետ մեր դեպքում, երբ համարյա թե բացառվում է զինված պայքարը /հաշվի առնելով մեր ժողովրդի հատկությունները/, այդ ուղինը հիմնականում կարող են ունենալ արտաքին ազգեցություններ:
Ներողություն, մոռացկոտությանս համար։
Ուրեմն Ջին Շարպի От диктатуры к демократии Концептуальные основы освобождения (http://psyfactor.org/lib/sharp.htm) գիրքը բավականին հանրամատչելի կերպով մատուցում է սույն հարցի լուծման ուղիները։ Ժամանակ ունեցող մադրկանց կխնդրեի կարդալ և առավել կարևոր ու մեզ համար արդիական կետերը մեջբերել այստեղ՝ քննարկելու–հասկանալու համար։
Վիշապ ձյա, ահավոր բարդ թեմա ես բացել: Ուզում եմ մտքերս հավաքել ու մի խելոք բան գրել, չի ստացվում: Լուրջ:
Բայց եթե լուրջ քննարկում ծավալվի, հնարավոր է կամաց կամաց բացվել: Ամեն դեպքում, որպես մուտք, ուզում եմ գոնե վերջում առաջ քաշված երկու հարցերին պատասխանել:
Քննարկում ենք դիկտատուրայից դեմոկրատիայի անցման հնարավոր ուղիները, դեմոկրատիայի պահպանման անհրաժեշտ և բավարար պայմանները։
Ուրեմն հարցը ենթադրում է, որ գոնե դու, անկախ հարցման արդյունքներից, համոզված ես, որ Հայաստանում դիկտատուրա է: Մեր մեջ ասած ես էլ եմ դրա օգտին քվերակել, առանց երկար բարակ մտածելու, ու մինչև քո գրած սահմանումները կարդալը: Վերջին հաշվով էական տարբերություւն չեմ տեսնում դիկտատուրայի ու օլիգարխիայի միջև: Ոչ մի տարբերություն չկա երկիրը կառավարվում է մեկ հոգու կողմից, թե մի քանի հոգու կողմից: Արդյունքում այն չի կառավարվում ժողովորդի կողմից: Այսինք չկա դեմոկրատիա:
Դեմոկրատիան, իմ պատկերացմամբ, դա կոլեկտիվ որոշուներ ընդունելու մեխանիզմ է, որի արդյունքում հասարակությունն իր ամբողջության մեջ ստանում է առավելագույն օգտակարություն: Դիկտատուրայի կամ օլիգարխիայի դեպքում, ընդունված որոշումների օգտակարությունը բաժին է ընկնում մեկ, կամ մի քանի հոգու: Հիմա փաստորեն քո առաջին հարցը ենթադրում, թե ինչպես պետք է անցնել որոշումներ ընդունելու մի մեխանիզմից մյուսին: Իմ պատասխանը միանշանակ է - բոլոր հնարավոր միջոցներով` ներառյալ ուժի գործադրումը: Սա այն դեպքում, եթե հասարակությունը համոզված է, որ հետագայում ինքը կարող է ստեղծել ու երկարաժամկետ հեռանկարում պահպանել կոլեկտիվ որոշումներ ընդունելու մեխանիզմ: Քանի որ, եթե հասարակությունը չկարողանա այն ստեղծել ու պահպանել, մեծամասնությունը նորից կհանգի այն եզրակացության, որ որոշումների ընդունման իրավունքը նորից պետք է տալ մեկ հոգու: Լավագույն օրինակը ԽՍՀՄ քայքայվելուց հետո բնակչության մի լուրջ զանգվածի կողմից Ստալինի ժամանակներին էրնեկ տալն էր:
Փաստորեն սահուն անցում կատարեցինք քո երկրորդ հարցին: Ինչպես պահպանել դեմոկրատիան, եթե ի վերջո այն կարողացել ենք ձևավորել: Ահագին մտածեցի, մտածեցի ու պարզեցի որ չգիտեմ: Երևի ՄԱԿ-ի երկնագույն սաղավարտներին կանչենք, որ մեր տեղը պահեն: Էս լիրիկական շեղման կարգով:
Չեմ ուզում գիտական ֆանտաստիկայի ոլորտին անցնել, բայց երկրում պիտի լիքի քաղաքական ու տնտեսական էլիտա, որը պիտի օրինակ ծառայի մնացած բոլորին: Այսինք, սկզբի համար պետք է ազատվել բոլոր տեսակի բաշիբոզուկ բոսյկաներից, որոնք մի քանի մանեթե փողով առնում են դատարանները ու բռնաբարում են արդարադատության համակարգը: Մի քանի տարի իրապես հավասարակշռված իշխանության թևեր ու մի քանի գործընթացներ (օրենքների ընդունման ու կիրառման, դատական պրոցեսների և այլն), որոնք պրակտիկորեն ցույց կտան, որ կոլեկտիվ որոշումներ ընդունելն ավելի մեծ օգտակարության է հանգեցնում, քան մեկի կամ մի քանիսի կողմից ընունված որոշումները, բավական է, որ բնակչության մեծամասնությունը հասկանա, թե ինչքան լավ է, երբ առանց մեկին թագավոր ասելու ես ապրում: Ես ավելի քան համոզված եմ, որ մեզ պետք չի անցնել Եվրոպայի անցած երեք հարյուր տարիները եվրապական տիպի հասարակություն կառուցելու համար: Եվրոպան օրինակներ չի ունցել ու կառուցել է զրոյից, իսկ մենք մեր աչքի առաջ ունենք աշխատող օրինակներ, որոնցից կարելի է սովորել, ու դրա մեջ ոչ մի վատ բան չկա: Մենք շատ արագ եվրոպացիներից սովորեցինք որ ոչ մի վատ բան չկա գոմիկության մեջ, ու մեկը մյուսի հետևից երկնագույն կառավարություններ ենք փոխել, բայց չգիտես ինչի չենք ցանկանում սովորել, որ լավ բան է նաև առանց հոպար-քեռիի դատարանում սեփական իրավունքները պաշտպանելն ու առանց ապերոների հուշելու ու հինգ հազար դրամ վերցնելու ընտրության գնալը: Չենք սովորել, քանի որ չենք ունեցել գոնե մի նորմալ նախադեպ մեր անկախության մոտ քսան տարվա ընթացքում: Ուրեմն նախ նախադեպ, հետո սովորել-սովորել-սովորել, ինչպես կասեր Ձմեռ Պապին: Նախ գոնե մի նորմալ ընտրություն, հետո գործընթացներ, որոնք կապացուցեն, թե որքան լավ է գոմիկ, չէ կներեք, դեմոկրատ լինելը:
Հարցման պատասխանը. ես կասեի ավտորիտար ռեժիմ է, հասարակարգը` օլիգարխիա:
Հարց. Վիշապ ջան արդյոք ԱՄԷ -ը կառավարման ձևը դիկտատուրա է?
Հարց. Վիշապ ջան արդյոք ԱՄԷ -ը կառավարման ձևը դիկտատուրա է?
ԱՄՆ գուզե՞ս ըսաձ ըլլալ: ԱՄՆ-ի կառավարման ձևի նրբություններին ծանոթ չեմ, բայց այն համարվում է դեմոկրատական: Հայաստանի կառավարման ձևն էլ ընդօրինակվել է դեմոկրատական երկրների ձևերից, Հայաստանի Հանրապետությունը պրեզիդենտական կառավարմամբ պետություն է, սակայն եթե ուշադրություն դարձնենք մեր սահմանադրության մեջ պրեզիդենտի անձեռնմխելության աստիճանին, ապա դժվար չի հասկանալ որ մեր սահմանադրությունը նպաստում է դիկտատուրայի հաստատմանը:
Տեսականորեն պետությունը կարող է ունենալ դեմոկրատական կառավարման ձև, սական գործնականում այդ ձևերը շրջանցնել ու ունենալ հայելային կամ ներքին կառավարման ձև, որը ամբողջովին բռնապետական է: Այսինքն երկրում ձևականորեն կա օրենք, բայց հարցերը լուծում է պախանը, ասենք պախանն է որոշում ում դատել, ում չդատել, օրենքով;):
ԱՄՆ գուզե՞ս ըսաձ ըլլալ: ԱՄՆ-ի կառավարման ձևի նրբություններին ծանոթ չեմ, բայց այն համարվում է դեմոկրատական: Հայաստանի կառավարման ձևն էլ ընդօրինակվել է դեմոկրատական երկրների ձևերից, Հայաստանի Հանրապետությունը պրեզիդենտական կառավարմամբ պետություն է, սակայն եթե ուշադրություն դարձնենք մեր սահմանադրության մեջ պրեզիդենտի անձեռնմխելության աստիճանին, ապա դժվար չի հասկանալ որ մեր սահմանադրությունը նպաստում է դիկտատուրայի հաստատմանը:
Տեսականորեն պետությունը կարող է ունենալ դեմոկրատական կառավարման ձև, սական գործնականում այդ ձևերը շրջանցնել ու ունենալ հայելային կամ ներքին կառավարման ձև, որը ամբողջովին բռնապետական է: Այսինքն երկրում ձևականորեն կա օրենք, բայց հարցերը լուծում է պախանը, ասենք պախանն է որոշում ում դատել, ում չդատել, օրենքով;):
Վիշապ ջան էդքան անգրագետի տպավորություն եմ թողել?:(
Խոսքը Արաբական Միացյալ Էմիրությունների մասին էր եղբայր:
Որպեսզի հասկանանք թե մեզ տվյալ համակարգի ինչ ձև է կոնկրետ անհրաժեշտ, պետք է նայենք այլ երկրների փորձը: Տրիբունը նշեց Եվրոպան: Բայց ...լավ դեռ կարծիքս վերջնական չի: Գիրքը վերջացնեմ նոր կգրեմ:
Բայց հարցս ուժի մեջ է:hands
Դեռևս մենակ ես եմ անարխիա քվեարկել: Իմ կարծիքով լրիվ անարխիայա մեր մոտ: Նման կարծիքի հանգել եմ նրանով, որ ընդիմադիր օլիգարխներ էլ ունենք:
Վիշապ ջան էդքան անգրագետի տպավորություն եմ թողել?:(
Խոսքը Արաբական Միացյալ Էմիրությունների մասին են եղբայր:
Որպեսզի հասկանանք թե մեզ տվյալ համակարգի ինչ ձև է կոնկրետ անհրաժեշտ, պետք է նայենք այլ երկրների փորձը: Տրիբունը նշեց Եվրոպան: Բայց ...լավ դեռ կարծիքս վերջնական չի: Գիրքը վերջացնեմ նոր կգրեմ:
Բայց հարցս ուժի մեջ է:hands
Վայ հազար ներողություն, մտքովս էլ չանցավ:8 ԱՄԷ-ն ինչքան գիտեմ միապետություն է, որտեղ օրենքները ավելի շատ սահմանափակում են մարդու ազատությունը, միևնույն ժամանակ խրախուսելով ազատ առևտուրը: Առևտրական լայն շերտերի համար ԱՄԷ-ն գուցե և թվա ամենադեմոկրատականներից մեկը, բայց մարդս բացի առևտրից եթե այլ նպատակներ ու ցանկություններ ունի, ապա սահմանափակումները այստեղ սկսվում են, այն էլ խստորեն: Սկբունքորեն բարդ ու ժամանակատար է բոլոր երկրներում մարդու իրավուքների ու ազատության աստիճանի հետ ծանոթանալը, ինձ թվում է այս խնդրին կարելի է նաև բացարձակ նայել, այսինքն չհամեմատել այլ երկրների հետ, յուրաքանչյուր պետություն ու այդ պետության հասարակություն ինքն է հիմնականում որոշում իր ճանապարհը:
Վիշապ ջան ասեմ իմ տպավորությունները... Օրինակ Դուբայից:
Դու ճիշտ ես այնտեղ արված է ամենինչ որպեսզի տնտեսությունը զարգանա: Ճիշտ է այնտեղ չկա ժողովրդավարություն: Բայց ինչ կա? Կան գրված օրենքներ, որենք խստագույնս կատարվում են: Ի դեպ այնտեղ էլ մի հոգի չի ընդունում որոշումները, այլ էմիրների խորհուրդը: Չկա կաշառակերություն, չկա բարեկամ-հարազատ կապերով հարց լուծել, չկա օլիգարխիա, մոնոպոլիայի մասին ընդհանրապես խոսք չկա: Մի գուցե կան թերություններ կամ խիստ սահամանափակումներ օրենքների մեջ, բայց իրենք ղեկավարները ամենամեծ երաշխավորներն են օրենքի: Հա դու չես կարող շահի դեմ միտինգ անել, բայց ստեղծված են բոլոր պայմանները` օգտվելու բարձրորակ ծառայությններից, ստեղծել լավ կարերիա, առաջ գնալու, կա արդարություն, ինֆորմացված լինելու շատ մեծ հնարավորություններ...մի խոսքով այն ամենը ինչ պետք է նորմալ ապրելու համար: Այնտեղ եթե դու նպատակասլաց ես, օրինապահ կարող ես հասնել մեծ բարձունքների: Ու եթե որոշես հեռախոս բերել, չեն ասի ախպեր էտի մենակ շահի տղեն բերում էտ մոռացի...
Ուզում ասել այնտեղ օբյեկտիվորեն չկա ժովովրդավարության անհրաժեշտություն: Օրենք է խախտվել. դիմի դատարան:
Ուզում եմ ասեմ ժողովրդավարությունը միակ արժանավայել ապրելու ճանապարհը չի...
Rammstein
10.05.2009, 12:08
Չնայած շատերը քվեարկել են Օլիգարխիա, բայց ասեմ, որ իմ կարծիքով համարյա ամեն տեղ էլ օլիգարխներ կան, մենակ մեր մոտ չի, բայց բոլոր նման երկրները չեն, որ դառնում են օլիգարխիա։ Մեր մոտ իմ կարծիքով ավելի վատ է, քան օլիգարխիան։
Քվեարկել եմ «Անարխիա»։
Վիշապ ջան ասեմ իմ տպավորությունները... Օրինակ Դուբայից:
Դու ճիշտ ես այնտեղ արված է ամենինչ որպեսզի տնտեսությունը զարգանա: Ճիշտ է այնտեղ չկա ժողովրդավարություն: Բայց ինչ կա? Կան գրված օրենքներ, որենք խստագույնս կատարվում են: Ի դեպ այնտեղ էլ մի հոգի չի ընդունում որոշումները, այլ էմիրների խորհուրդը: Չկա կաշառակերություն, չկա բարեկամ-հարազատ կապերով հարց լուծել, չկա օլիգարխիա, մոնոպոլիայի մասին ընդհանրապես խոսք չկա: Մի գուցե կան թերություններ կամ խիստ սահամանափակումներ օրենքների մեջ, բայց իրենք ղեկավարները ամենամեծ երաշխավորներն են օրենքի: Հա դու չես կարող շահի դեմ միտինգ անել, բայց ստեղծված են բոլոր պայմանները` օգտվելու բարձրորակ ծառայությններից, ստեղծել լավ կարերիա, առաջ գնալու, կա արդարություն, ինֆորմացված լինելու շատ մեծ հնարավորություններ...մի խոսքով այն ամենը ինչ պետք է նորմալ ապրելու համար: Այնտեղ եթե դու նպատակասլաց ես, օրինապահ կարող ես հասնել մեծ բարձունքների: Ու եթե որոշես հեռախոս բերել, չեն ասի ախպեր էտի մենակ շահի տղեն բերում էտ մոռացի...
Ուզում ասել այնտեղ օբյեկտիվորեն չկա ժովովրդավարության անհրաժեշտություն: Օրենք է խախտվել. դիմի դատարան:
Ուզում եմ ասեմ ժողովրդավարությունը միակ արժանավայել ապրելու ճանապարհը չի...
Հա, դու ճիշտ ես: Միապետության մեջ եթե միապետը անի էն, ինչ որ բոլորի սրտով է, ապա ավելորդ քաղաքական բազարների կարիքն էլ չի զգացվի: Սակայն միապետը հենց այնպես չի անում էն. ինչ որ բոլորի սրտով է, եթե Արաբական Էմիրություններով ալամ աշխարհի ապրանքներն են անցնում, արտադրությունից ու զարգացումից երկրի եկամուտները ավելանում են, միապետինն էլ հետը, ապա մեր պարագայում թերարժեքության խորը բարդույթով տառապող որոշ իշխանիկներ կասկածում են, որ իրենք կկարողանան անել էն, ինչ կարողանում է անել Էմիրությունների էմիրը, դրա համար ճնշում են բոլոր պոտենցիալ էմիրներին, հետևաբար իրենց պարբերաբար փոխելու կարիքն է առաջանում: Իսկ փոխելու համար ստիպված հնարել են ժողովրդավարական ջանջալ մեխանիզմները:
Հա, դու ճիշտ ես: Միապետության մեջ եթե միապետը անի էն, ինչ որ բոլորի սրտով է, ապա ավելորդ քաղաքական բազարների կարիքն էլ չի զգացվի: Սակայն միապետը հենց այնպես չի անում էն. ինչ որ բոլորի սրտով է, եթե Արաբական Էմիրություններով ալամ աշխարհի ապրանքներն են անցնում, արտադրությունից ու զարգացումից երկրի եկամուտները ավելանում են, միապետինն էլ հետը, ապա մեր պարագայում թերարժեքության խորը բարդույթով տառապող որոշ իշխանիկներ կասկածում են, որ իրենք կկարողանան անել էն, ինչ կարողանում է անել Էմիրությունների էմիրը, դրա համար ճնշում են բոլոր պոտենցիալ էմիրներին, հետևաբար իրենց պարբերաբար փոխելու կարիքն է առաջանում: Իսկ փոխելու համար ստիպված հնարել են ժողովրդավարական ջանջալ մեխանիզմները:
Բոլոր օրենքները գործում են որոշակի հաշվարկման համակարգում: Ամեն ինչն է այդպես...կեցցե պոլիտեխը:hands Հիմա...Ժողովրդավարական երկրներում այո գործում են ժողովրդավարական ջանջալ մեխանիզմները, բայց քո նշած համակարգերից և ոչ մեկում չի կարող գործել այդ մեխանիզմները` հաշվարկման համակարգերն են տարբեր: Կոմիտ ասած գերմանիայում չինարենով սուպերմակետում առևտուր չես անի( էս կատակով, հիմա արդեն կանես ;)): Բայց թշնամուն հաղթելու համար պետք ա իրա լեզուն`օրենքները իմանանք և օգտագործենք: Իսկ մենք ոտներս դրել ենք մի կոշիկի մեջ ու մենակ շարժվում ենք ժողովրդավարական "լեզվով"...Չգիտեմ կարող է գիրքը կարդամ և համոզվեմ որ այդպես հնարավոր է մի բան փոխել, բայց էս պահին մեղմ ասած թերահավատորեն եմ մոտենում այդ տակտիկային...:think
Հայաստանում, հատկապես մտավորականների ( բժիշկներ, ինժեներներ, ուսուցիչներ, դասախոսներ և այլն) մի ահռելի զանգված պարզապես թքած ունի քաղաքականության, երկրի իշխանության, ընդդիմության, հայլուրի ու մնացածի վրա: Այսօր ապրում են կամ գոյատևում են (թեկուզ անազատ, թեկուզ ունենալով խայտառակ իշխանություններ, թեկուզ երկրում ունենալով խայտառակ բարքեր և այլն) և դա իրենց հերիք է: Հիմնականում իմ կողմից նշված մարդիկ պատկանում են միջին սերնդին: Ընդ որում, այս մարդիկ լուրջ կոմպլեքսներ ունեն՝ կապված իննսունականների հետ: Նրանք բոլորն էլ ընկալում են, որ սրանք ընդհանրապես մարդ չեն, հասկանում են, որ իննսունականներին եղել են «վատ ապրելու» օբյեկտիվ պատճառներ, բայց այժմ մատը մատին չեն խփի: Իսկ նրանց քանակը բավականին շատ է:
Մի անգամ ընդդիմադիր վերլուծաբանի հոդված կարդացի, որտեղ ասվում էր, որ հասրակության մեծամասնությունը ՀԱԿ-ի համախոհներ են, բայց այդ մեծամասնությունը բացարձակ մեծամասնություն չէ: Եվ դա իրոք այդպես է: Խնդիրն այստեղ ՀԱԿ-ի համախոհ լինել կամ չլինելը չէ: Խնդիրը նրանում է, որ մեր հասարակության մի ահռելի զանգված, որոնց գերակշիռ մեծամասնությունը կազմում են մտավորականներ, կրկնում եմ՝ թքած ունի ցանկացած քաղաքական պրոցեսի վրա, անգամ չի էլ փորձում հետաքրքրվել իր երկրում կատարվող գործընթացներով: Աշխատանքն ունի, կարողանում է որոշակի գումար վաստակել, կարողանում է ընտանիքը մի կերպ պահել, իրեն հերիք է: Եվ դրանում իրենք մեղավոր չեն: Կյանքն է այդպիսին դարձրել նրանց:
Անհրաժեշտ է մարդկանց մեջ քաղաքացիական գիտակցություն արթնացնել, որը Հայաստանում ստեղծված իրավիճակում շատ բարդ է: Ընդդիմությունն ի տարբերություն հանցագործ վարչախմբի հզոր լծակների չի տիրապետում… Ինձ թվում է՝ փոփոխությունները պետք է կատարվեն աստիճանաբար: Իհարկե, ցանկալի չէ ապրել այսպիսի իրավիճակում երկար ժամանակ, բայց վիճակն այսպիսին է: Պետք է ընդունել: Փոփոխությունների համար ժամանակ է պետք:
Մարկիզ ջան ոնց էս այդ մարդկանց մտավորական ասում? Դրանք աղիստամոսաքյին համակարգով են առաջնորդվում...
Մարկիզ ջան ոնց էս այդ մարդկանց մտավորական ասում? Դրանք աղիստամոսաքյին համակարգով են առաջնորդվում...
Իհարկե, մտավորական են: Լավ բժիշկն ու դասախոսը, անկախ իրենց քաղաքացիական հասունության աստիճանից, մտավորակա՞ն չեն::)
Mephistopheles
10.05.2009, 15:05
Քվեարկել եմ օրիգալխիայի օգտին… օլիգարխիա, որովհետև երկիրը "կառավարվում է" ոչ թե մեկ այլ մի խումբ անձանց կողմից ու այս պարագային անձը լինի դա օլիգարխ կամ "նախագահ" որևէ բան անել չի կարող, սա ավելի վտանգավոր է քան միապետությունը. չնայած կարելի է պնդել որ դրանք սկզբմունքորեն նույն բանն են… Օլիգարխիկը մի առանձնահատկություն ունի որ այն կարող է առաջանալ նաև դեմոկրատական հասարակարգերում և դրա առաջն առնելու համար հատուկ օրենքներ են մշակվում… գտնում եմ որ սրա դեմ պայքարը շատ ավելի լուրջ է քան միապետության… Հայաստանի դեպքն առավել առանձնահատուկ է և ավելի վատ քան կլասիկ օլիգարխիան… ինչու… եթե կլասիկ օլգարխիան ենթադրում է տնտեսական մենաշնորհ երկրի ներսում ապա մեր դեպքում դա նշանակում է թալանի մենաշնորհ, այսինքն կլասիկ օլիգարխն այնուամենայնիվ շահագռգռված է ժողովրդի գնողունակությամբ, բարեկեցությամբ ու նրա մասնակցությամբ տնտեսության զարգացման մեջ. մեր դեպքում օլիգարխը շահագռգռված է դրսից եկող օգնություններով, արտաքին առևտրով (գազ, նավթ և այլն որոնք հետո ժողովրդի վրա ավելի թանկ վաճառվելու է), իսկ ժողովրդի գնողունակությունը հիմնված է մեծամասամբ արտագնա աշխատանքի ու թրանսֆերների վրա: Սա մեր օլիգարխներին դարձնում է բացառիկ դաժան ու անզիջող… նրանց հարստացման միջոցը երկրի տնտեսությունը չի, իսկ ժողովրդին սանձելն ու սսկացնելը կատարվում է զուտ ուժային միջոցներով ու եթե ուշադիր լինենք ապա բանակն ու ոստիկանությունն այնուամենայնիվ նրանց ամենավստահելի միջոցները չեն, այլ նրանց հետ սերտաճած անձնական պահակախմբերը… մի դիտարկում ևս… բռնապետություններում կամ օլիգարխիկ համակարգերում հասարակական դժգոհությունները որքան էլ որ դաժան ձևով են սանձվում, այնուամենայնիվ ամակարգը վերջում գնում է որոշակի զիջումների հասկանալով որ կան սահմաններ որնոք պետք է պահպանվեն և սա արվում է զուտ գործնական նպատակներով այլ ոչ թե բարեգործությունից ելնելով… մեր պարագային ոչ հասարակությունը ոչ էլ համակարգը զիջելու բան ունեն…Երևի սա է պատճառը որ Սերժը իր առջև ծառացած պրոբլեմները փորձում է դրսում կամ "դրսի"միջոցով լուծել (ինչում նա շարժմանն է մեղադրում)… "Հայկական օլիգարխիկ համակարգի" առանձնահատկություններից մեկն էլ այն է, որ հասարակությունն արագ տեմպերով բարոյազրկվում է ինչը չես ասի այլ օլիգարխիկ ու դիկտատուրային համակարգերի համար (Ադրբեջանն անգամ այս առանձնահատկությունը չունի)
Առ այսօր նրանց հաջողվել է դա իրականացնել, բայց 2008-ի Սեպտեմբերի 21-ից հետո կյանքն ու հանգամանքներն անդառնալիորեն փոխվեցին…
Փոխելու ձևերը՝ կողմ եմ բոլոր օրինական ձևերին, բայց գնալով հակվում եմ մտածելու որ դա անհնար է… Միսյո Տղեբյունի հետ համաձայն եմ երկու ձեռքով և երեք ոտքով… ամեն գնով ազատվել, ամեն գնով
Բոլոր օրենքները գործում են որոշակի հաշվարկման համակարգում: Ամեն ինչն է այդպես...կեցցե պոլիտեխը:hands Հիմա...Ժողովրդավարական երկրներում այո գործում են ժողովրդավարական ջանջալ մեխանիզմները, բայց քո նշած համակարգերից և ոչ մեկում չի կարող գործել այդ մեխանիզմները` հաշվարկման համակարգերն են տարբեր: Կոմիտ ասած գերմանիայում չինարենով սուպերմակետում առևտուր չես անի( էս կատակով, հիմա արդեն կանես ;)): Բայց թշնամուն հաղթելու համար պետք ա իրա լեզուն`օրենքները իմանանք և օգտագործենք: Իսկ մենք ոտներս դրել ենք մի կոշիկի մեջ ու մենակ շարժվում ենք ժողովրդավարական "լեզվով"...Չգիտեմ կարող է գիրքը կարդամ և համոզվեմ որ այդպես հնարավոր է մի բան փոխել, բայց էս պահին մեղմ ասած թերահավատորեն եմ մոտենում այդ տակտիկային...:think
Խառնվեմ էլի: Ներող ըլեք ապե:
Ուրեմն, ԱՄԷ-ում, անկախ այն բանից, որ երկիրը կառավարվում է էմիրների խորհրդի կողմից, միապետություն է: Այն էլ բացարձակ: Միապետությունը կառավարման համակարգ է: Ի միջի այլոց, Եվրոպական երկրների մեծ մասը սահմանադրական միապետություններ են: Սա բոլորս էլ լավ գիտենք: Բայց կառավարման համակարգը մի բան է, հասարակարագը մեկ այլ բան: ԽՍՀՄ սահմանադրությունը ամենադեմոկրատական սահմանադրություններից մեկն է, իսկ փաստացի երկրում դիկտատուրա էր: Մեկ մարդու դիկտատուրա Ստալինի ժամանակ, մի քանիսի (քղբյուրոյի) դիկտատուրա մնացածի ժամանակ:
Ուրեմն էս վերևի գրածս լրիվ շիլաշփոթ էր: Հիմա ասեմ, թե ինչ էի ուզում գրել:
Օրենքները դեմոկրատական երկրկներում գրվում են նրա համար, որ ընդհանու կարգ ու կանոնից օգուտ ստանա ողջ հասարակությունը (Եվրոպա): Իսկ ավտորիտար ռեժիմով երկրներում օրենքները գրվում ու կիրառվում են նրա համար, որ ընդհանուր կարգ ու կանոնի արդյունքում հարատևի դիկտատորը, ու որ նրա կառավարմանը ոչ իմ վտանգ չսպառնա (ԱՄԷ): Դեմոկրատական երկրներում բոլորը օրենքները պահում են նախ, քանի որ հասկանում են, որ օրենքը պահել է օգուտ է նաև իրենց, և երկրորդ գիտեն որ կպատժվեն (Եվրոպա): Ավոտրիտար երկրներում, օրենքին հետևում են միայն այն պատճառով, որ կպատժվեն, եթե օրենքին չհետևեն (ԱՄԷ): Դեմոկրատական երկրներում օրենքին հետևելը ապահովում է արդյունավետ կառավարման մեխանիզմներ, և հետևապես նաև արդյունավետ տնտեսություն ու բարեկեցիկ հասարակություն (Եվրոպա): Դիկտատուրայով երկրներում հասարակությունը կարելի է մշտապես ստիպել որ հետևեն օրենքներին, հասարակությանը հսկայական ռեսուրսներով ու փողով կերակրելով (ԱՄԷ): Կարճ ասած, ԱՄԷ տիպի օրինապահ հասարակությունը կարող է գոյատևել այնքան, քանի դեռ ԱՄԷ-ն նավթ ունի ու հարուստ է: Հենց վերջացավ, բոլորը պալաժիտ կանեն օրենքները: Ոչ մի ԱՄԷ-ում ապրող արաբ Եգիտոսում ապրող արաբից իր մենթալիտետով չի տարբերվում: Բայց մի տեղ կարգ ու կանոն կա, իսկ մյուս տեղում բարդակ է, քանի որ մի տեղ նավթ կա, շատ փող կա ու քիչ բնակչություն, իսկ մյուս տեղում ոչ մի բան չկա, ու մի վախտ բնակչություն: Իսկ դրան հակառակ դեմոկրատական երկրներում, որտեղ օրենքին հետևելն ու դեմոկրատական մեխանիզմները ի վերջո հանգեցրել են արդյունավետ տնտեսական համակարգի, անկախ այն բանի կա նավթ, կան ռեսուրսները, թե չկան, հասարակությունը կապրի բարեկեցիկ կյանքով: ԱՄԷ-ում փողերի հասկայական մասը գնում է էմիրներին, բայց մի ահագին էլ, քանի որ շատ կա, գնում է սահամանափակ թվով բնակչությանը, ու բոլորը երջանիկ են: Եվրոպայում, տնտեսությունն աշխատում է, ու կան եկամուտների բաշխման ու վերաբաշխման հստակ գործող մեխանիզմներ, որոնք բոլորին բավարարում են:
Էսօր, ԱՄԷ տիպի երկիր հոտխորհրդայիններից դառնում է Ղազախստանը: Նազարբաեվ միապետի ու նրա ընտանիքի տիրապետության տակ բոլորը երջանիկ ապրում են, ու Ալմաթան այօր ոնց որ եվրոպական առաջնակարգ քաղաք լինի: Նայում ես ու չես հավատում որ ղազաները կարող են ասենք տենց կարոգ ու կանոնով մեքենա քշել: Նավթ կա, լիքը փող կա, ու բոլորը երջանիկ են ու օրինապահ: Նազարբաեվի հասցեին բան ասողին տաս տարի գրողի ծոցը:
Ընդդիմությունն ի տարբերություն հանցագործ վարչախմբի հզոր լծակների չի տիրապետում…
Ժամանակին արքայազն Կոնդեն հզոր լծակների էր տիրապետում իր տիրույթներում: Իսկ Լուդովիկն էլ մնացածում: Հետո՞ ինչ: դրանից ինչ է, Ժողովդին վնասից բացի ուրիշ բան կար՞: Երբ իրանց համար ժողովրդին իրար մորթել էին տալիս:
…
Հարցը էն չի, թե ինչ ունի ընդիմությունը, հարցը էն է, թե ինչքանով է դա վերաբերվում ժողովրդին ու պետությանը:
Հայաստանում ավտորիտար համակարգ է՝ տեղ-տեղ տոտալիտարիզմի տարրերով: Ավտորիտար համակարգերում պարզա պետքա զարգացած լինի օլիգարխիկ համակարգը, որը և հանդիսնում է ռեժիմի տնտեսական հիմքը, էդքան բան:
http://i43.tinypic.com/54bus2.jpg
Դեմոկրատիայի իմ պատկերացրած սխեման ա:
Ներքևում իշխանության 3 ճյուղերն են, վերևի գագաթը մասս- մեդիան ա:
http://i43.tinypic.com/54bus2.jpg
Դեմոկրատիայի իմ պատկերացրած սխեման ա:
Ներքևում իշխանության 3 ճյուղերն են, վերևի գագաթը մասս- մեդիան ա:
Ճուղերից մեկը քաղաքացին է?
Ճուղերից մեկը քաղաքացին է?
ճաղերը դժվար է քաղաքացիներ կոչել, բայց վանդակը հաստատ քաղհասարակության "բանտն" է: :D
Իսկ եթե լուրջ ես հետաքրքրվում, կարող եմ մանրամասնել քեզ նամակով:
Ճուղերից մեկը քաղաքացին է?
Նամակը երկար ստացվեց, էստեղ եմ պատասխանում:
Հայտնի է, որ ձևավորված հասուն, գործող դեմոկրատիան ունի իրար հետ որոշակի հարաբերություններով խարսխված իշխանության 4 ճյուղ: Անունները գիտես, բոլոր քաղաքականությամբ զբաղվողները գիտեն:
Ներկայացված մեդելը սխեմատիկորեն նկարագրում է է դրանց հարաբերությունները: Ստորին 3 ֆորմալ իշխանական ճյուղերը /ներկայացված են որպես բուրգի գագաթներ- օրենսդիր, դատական, գործադիր/ գտնվում են միևնույն հարթության վրա, իսկ ազատ մամուլը /ինֆորմացիան/ հանդես է գալիս որպես բոլորի հանդեպ գերագույն ուժ- որպես ժողովրդական վերահսկողության հիմնական լծակ -իշխանություն: / վերին գագաթն է/: Բուրգի կողմերը սուբյեկտներ չեն, այլ ներկայացնում են այդ երեքի հարաբերությունները: Այսինքն բոլորն էլ իրար հակազդելու հնարավորություններ ունեն:
Ստորին ճյուղերը միտում ունեն կոռռուպցիայի ու դրանով էլ զբաղված են անկախ երկրից: Իսկ ազատ մամուլն էլ զբաղված է դրանց կերած բողկերը բացահայտելով: Ու հենց ազատ ինֆորմացիան է հանդիսանում այն զսպիչ մեխանիզմը, որը չափավորում է պաշտոնյաներին ու ընտրյալներին:
Էսքանը մոդելի մասին::
Հիմա դրա հետ կապված հայկական իրականության մասին::ok
Ազատ մամուլն ինքնին ոչինչ է, եթե չկա տեղեկացված քաղաքացու պատրաստակամությունը իր իրավունքներին տեր կանգնելու ու խախտողին պատժելու: Մամուլը տեղեկացնում է քաղաքացուն սրա նրա ԲՏ-ության մասին, մարդիկ էլ պետք է դրանց պատժեն -էլ չընտրեն, իսկ եթե համը շատ հանած եղավ -նստացնեն, դա էլ չհերիքեց -սատկացնեն: Այսինքն հարցը պատժելն է: Ըստ հայաստանում սավառնող տեսությունների, դեմոկրատիան իրացվում է ամեն ցիկլում միայն նորի ընտրությամբ, բայց չգիտենք, որ դա բավարար չէ- սխալ գործածին պետք է պատժել, որ հինը չկրկնվի: Այսինքն մենք զոռ ենք տալիս միայն իշխանությունից հեռացնելու մեխանիզմին, իսկ իրականում դեմոկրատիան գործուն է միայն ադեկվատ պատժի դեպքում: :ok
Մեր մոտ սաղս էլ ամեն ինչ գիտենք, թե որ ԲՏ-ն ինչ արեց, բայց անհատականորեն ոչ մեկս էլ ձեն չի համում, դեռ հակառակը, ձգտում է մաս դառնալ կերակրատաշտին: Իսկ շատ դժգոհին էլ կանչում են միտինգին, ասում են արի ըստե կայնի, հեսա դրանք վախից տակները կանեն, մենք կդառնանք չեստնի իշխանություն:
Այսինքն այն, որ ասվում է, թե ժողովուրդն է իշխանության տերը իսկապես ճիշտ է, բայց պայմանով, որ ժողովուրդն անհատ-անհատ պատրաստ է այդ իշխանությունը իրացնելու: Ազատ ինֆորմացիան որոշիչ է , բայց էդ ինֆորմացիան նրա համար է, որ մարդը դրանով ինչ որ գործ անի, գոնե իր արժանապատվությանը տեր կանգնի:
Մեր պրոբլեմը ոչ թե կեղտոտ իշխանություններն են, այլ մարդկանց մոտ անձնական արժանապատվության քռչ վիճակը: Սկզբից դա է պետք դզել: Ու դա դզվում է ոչ թե կրթելով, այլ անձնական համարձակությունը խրախուսելով, համը հանածի հանդեպ վրեժի մեխանիզմը, անհատական պատիժը կյանք մտցնելով: Անմիտ է հույս ունենալ, որ եթե հայերով բոլորը ելան միտինգի, կամ կարգ ու կանոն պաշտպանեցին, քաղհասարակությունը կկայանա:
Ոչ, ԲՏ-ն կմնա այնքան, քանի դեռ էդ գործը անվտանգ է:
Այսինքն դեռ մենք շատ հեռու ենք մոդելից ու անիմաստ է հույս ունենալ, որ քաղհասրակության միայն մի էլեմենտը ունենալով, ինչ որ արդյունքի է հնարավոր հասնել: Մոտավորապես նույնն է, որ մեկն ասի, թե արդեն ես մերսեդեսի էմբլեմն ունեմ, հեսա ցեխ-ավազից մերսեդես եմ սարքում, նստեմ քշեմ: :D
Ես համոզված եմ, որ քաղմասերում սպանված տղերքին մլիցեքը սպանել են հենց արժանապատվություն ցուցաբերելու համար: Մարդիկ չեն դիմացել քֆուրին, անարգանքին ու դիմադրել են: Ի պատասխան- կյանքն են կորցնում:
Հիմա հայաստանի ամենահիմնական հրեշը մլիցեն է: Դրանցից գոնե ամենայլանդկաները պետք է սատկացվեն, որ մյուսները խելքները գլուխը հավաքեն: Ու սատկացնելը պետք է դառնա ոչ թե միտինգի գործ, այլ ամեն մի մարդ պետք է մլիցա ասելուց հասկանա, որ գործ ունի վիժվածքի հետ, բորենու, իժի հետ ու պետք է ձգտի սատկացնել դրան
Այ սրան ենք հասել մեր ազգային-հասարակական հոգեբանության ոչ ադեկվատության պատճառով:
Չի ստացվում էլի, ոնց խոսում եմ հասնում եմ ԲՏ-մլիցուն: :D