Դիտել ողջ տարբերակը : «Ինչպէ՞ս», թէ՞ «Ի՞նչպէս»
Մի անգամ Մխիթարեան վարդապետներից մեկից լսեցի, որ ներկայ արեւելահայերէնում սխալ են արտասանում ի՞նչպէս, ո՞րպէս, ո՞րչափ, ի՞նչչափ, ո՞րքան, ի՞նչքան, ա՛յսպէս, ա՛յդպէս, ա՛յնպէս, ա՛յսքան, ա՛յնքան, ա՛յդքան եւ այլ դերանուններ՝ շեշտը դնելով ոչ թէ առաջին, այլ երկրորդ վանկի ձայնաւորի վրայ: Ի՞նչ կարծիքներ ունէք սրա վերաբերեալ: Ինձ թւում է, որ ճիշտ է այդ միտքը, քանի որ հարցական դերանունների մէջ հարցը պարունակողը ոչ թէ պէս-ը կամ քան-ն են, այլ՝ ինչ-ը եւ որ-ը: Չէք ասի չէ՝ ինչ ձեւո՞վ, այլ ի՞նչ ձեւով, նոյնպէս եւ ի՞նչպէս, ո՞րպէս: Միւսին յստակ բացատրութիւն չեմ կարող տալ, բայց տրամաբանօրէն...:think
Այստեղ (http://cpanel.host.am/~akumb/showthread.php?t=20&highlight) քննարկվում են նման հարցերը, այնպես որ նման թեմա բացելու կարիքը, կարծում եմ` չկար: Ես ճիշտ եմ համարում այն տարբերակը, որը հիմա օգտագործում ենք, քանի որ հակառակն ուղղակի անհարմար է արտասանելու համար և խոսքին հաղորդում է տհաճ տոնայնություն:
Ներողութիւն, հէնց այս հարցը կա՞յ, թէ՞ ես դնեմ... յետոյ ես մտածեցի՝ երկար ժամանակ քննարկման առարկայ կլիներ այս մեկը... դրա համար բացեցի...
Ներողութիւն, հէնց այս հարցը կա՞յ, թէ՞ ես դնեմ... յետոյ ես մտածեցի՝ երկար ժամանակ քննարկման առարկայ կլիներ այս մեկը... դրա համար բացեցի...
Ներողության կարիքը չկար, ես ընդամենը կարծիքս էի արտահայտել, բայց եթե դու ունես բավականին նյութ և ասելիք այս հարցի շուրջ, խնդրեմ. ես էլ գիտելիքներիս չափով կփորձեմ մասնակցել քննարկմանը:)
Ներսես_AM
19.07.2008, 17:31
ըստ հայերենի լեզվական կանոնների շեշտը դրվում է բառի վերջին վանկի ձայնավորի վրա: այպես որ հայերեն ճիշտ տարբերակն է ինչպե՞ս, իսկ ի՞նչպեսը ղարաբաղերեն է :D
Ուլուանա
19.07.2008, 18:24
Մի անգամ Մխիթարեան վարդապետներից մեկից լսեցի, որ ներկայ արեւելահայերէնում սխալ են արտասանում ի՞նչպէս, ո՞րպէս, ո՞րչափ, ի՞նչչափ, ո՞րքան, ի՞նչքան, ա՛յսպէս, ա՛յդպէս, ա՛յնպէս, ա՛յսքան, ա՛յնքան, ա՛յդքան եւ այլ դերանուններ՝ շեշտը դնելով ոչ թէ առաջին, այլ երկրորդ վանկի ձայնաւորի վրայ: Ի՞նչ կարծիքներ ունէք սրա վերաբերեալ: Ինձ թւում է, որ ճիշտ է այդ միտքը, քանի որ հարցական դերանունների մէջ հարցը պարունակողը ոչ թէ պէս-ը կամ քան-ն են, այլ՝ ինչ-ը եւ որ-ը: Չէք ասի չէ՝ ինչ ձեւո՞վ, այլ ի՞նչ ձեւով, նոյնպէս եւ ի՞նչպէս, ո՞րպէս: Միւսին յստակ բացատրութիւն չեմ կարող տալ, բայց տրամաբանօրէն...:think
Այո, բայց «ի՞նչ ձևով»–ը երկու բառից կազմված արտահայտություն է, իսկ «ինչպե՞ս»–ը մեկ բառ է։ Եվ, ինչպես Ներսեսն արդարացիորեն նկատեց, հայերենի կանոնների համաձայն շեշտը դրվում է վերջին վանկի վրա։ Այդ առումով «ինչպե՞ս» ձևը, փաստորեն, ճիշտ է։ Ինչ խոսք, զուտ տրամաբանորեն ձեր ասած տարբերակն է ճիշտ, բայց լեզվում, ի տարբերություն ճշգրիտ գիտությունների, ամեն հարց չէ, որ հօգուտ տրամաբանության է լուծվում։
Այստեղ (http://cpanel.host.am/~akumb/showthread.php?t=20&highlight) քննարկվում են նման հարցերը, այնպես որ նման թեմա բացելու կարիքը, կարծում եմ` չկար:
Սկզբում՝ թեմայի վերնագիրը տեսնելով, ես էլ մտածեցի, որ չարժեր այդ մի հարցը տալու համար առանձին թեմա բացել, բայց թեմայի առաջին գրառումը կարդալով՝ հասկացա, որ տվյալ դեպքում հեղինակը թեման բացել է ոչ թե պարզելու, թե որ ձևն է համարվում ճիշտ, այլ քննարկելու, թե արդյոք ճիշտ համարվող ձևն իսկապես ճիշտ է։ Այնպես որ թեմայի առանձին լինելը, կարծում եմ, արդարացված է։
Ես ճիշտ եմ համարում այն տարբերակը, որը հիմա օգտագործում ենք, քանի որ հակառակն ուղղակի անհարմար է արտասանելու համար և խոսքին հաղորդում է տհաճ տոնայնություն:
Կարծում եմ՝ բոլորիս համար էլ օգտագործվող տարբերակը պիտի որ ավելի բարեհունչ թվա, բայց համոզված եմ, որ դրա պատճառը զուտ սովորությունն է. ինչին որ սովոր ենք, այն էլ մեզ բարեհունչ ու ճիշտ է թվում, հետևաբար եթե սովոր լինեինք ըշտը–ի առաջարկած տարբերակին, նույն հաջողությամբ մեզ հենց դա բարեհունչ կթվար, իսկ մյուսը՝ հակառակը։
Ի դեպ, թեմայի հետ կապված մի «հետաքրքիր» բառ հիշեցի. «որտե՞ղ» և «ո՞րտեղ»։ Նկատե՞լ եք, որ խոսակցականում մենք գործածում ենք ոչ թե «որտե՞ղ» ձևը, այլ «ո՞րտեղ» (օրինակ՝ ո՞րտեղ ես ապրում), ու մեզ շատ էլ բարեհունչ է թվում, չէ՞։ ;)
Մի խոսքով՝ բարդ հարց է, քանի որ տվյալ դեպքում բախվում են լեզվի կանոններն ու տրամաբանությունը։ Իսկ նման դեպքերում, կարծում եմ, հարցը միանշանակ լուծում ունենալ չի կարող։
Ճիշտ է՝ հարցը վերաբերում է «ճիշտ»-ի ճիշտ լինելուն կամ չլինելուն: Նաեւ ճիշտ է, որ արտասանութեան բարեհնչիւնութիւնը սովորութեան հարց է. ես ինքս ինձ սովորեցրի այս «նոր» տարբերակին, եւ հիմա այն շատ աւելի հաճելի է իմ ականջին, մանաւանդ, որ մտածում եմ՝ այն աւելի տրամաբանական է: Ասեմ, որ ողջ արեւմտահայութիւնը օգտագործում է հէնց այդ տարբերակը՝ ըստ իր կանոնների, եւ երեւի բախումը այնքան էլ մեծ չէ, փոխել կարելի է... Իսկ արեւելահայերէնի կանոնների համաձայն, այնուամենայնիւ, մեկ բառ կայ, որտեղ շեշտը դրւում է առաջին վանկի վրայ՝ ո՞րերորդ: Հարցն այն է, որ այստեղ երկրորդ արմատ չկայ...:think
Ավելացվել է 2 րոպե անց
Kuk շնորհակալութիւն
Նկատե՞լ եք, որ խոսակցականում մենք գործածում ենք ոչ թե «որտե՞ղ» ձևը, այլ «ո՞րտեղ» (օրինակ՝ ո՞րտեղ ես ապրում), ու մեզ շատ էլ բարեհունչ է թվում, չէ՞։ ;)
Քանի անգամ է փորձում եմ այդ «ո՞րտեղ» -ը ու բան չի ստացվում :D: Իսկապե՞ս այդ ձևով խոսակցականում օգտագործող կա :o:
Ձայնալար
21.07.2008, 09:06
Քանի անգամ է փորձում եմ այդ «ո՞րտեղ» -ը ու բան չի ստացվում :D: Իսկապե՞ս այդ ձևով խոսակցականում օգտագործող կա :o:
:aha Ինձ թվում է դու էլ ես տենց ասում: Հլը պատկերացրու ասենք ընկերոջդ հետ խոսելիս ասում ես «արա, որտեղ ես դու տենց բան տեսել»: Որտե՞ղ կդնես հարցական նշանը :)
Հ.Գ. Ի դեպ ես երբեք դրա վրա ուշադրություն չէի դարձրել, մինչև միօր Արշակը չնկատեց, որ Artgeo-ն ի տարբերություն մեզ բոլորիս հարցական նշանը այդ բառում դնում է վերջին ձայնավորի վրա ինչպես որ հարկն է :)
ըստ հայերենի լեզվական կանոնների շեշտը դրվում է բառի վերջին վանկի ձայնավորի վրա:
Մի՞թե ;)
varduuhi
21.07.2008, 11:16
Մի՞թե ;)
Իհարկե::) Հայերենում միշտ շեշտը դրվում է վերջին վանկի ձայնավորի վրա: Բացառություններ կան, երբ վերջին վանկի ձանավորը ը է, էդ դեպքում նոր շեշտվում է դրան նախորդող վանկը: Օրինակ` աստղ, ա-ն է շեշտվում:oy
Իհարկե::) Հայերենում միշտ շեշտը դրվում է վերջին վանկի ձայնավորի վրա: Բացառություններ կան, երբ վերջին վանկի ձանավորը ը է, էդ դեպքում նոր շեշտվում է դրան նախորդող վանկը: Օրինակ` աստղ, ա-ն է շեշտվում:oy
Աստղը հասկացանք, բա «ղըրղըզ» (կամ էլ, ավելի վատ, ղրղզ) բառի մեջ շեշտը կարելի՞ է «ը»–ի վրա դնել։ ;)
Մի քերականական ձեռնարկում վերջերս կարդացել եմ, որ ճիշտ է ո՞րտեղ, այլ ոչ՝ որտե՞ղ տարբերակը։ Տեսնես, ո՞րտեղ եմ կարդացել։ Որտե՞ղ... :think
Նկատե՞լ եք, որ խոսակցականում մենք գործածում ենք ոչ թե «որտե՞ղ» ձևը, այլ «ո՞րտեղ» (օրինակ՝ ո՞րտեղ ես ապրում), ու մեզ շատ էլ բարեհունչ է թվում, չէ՞։ ;)
չէ՛։ Այդ շեշտադրությամբ խոսողը հնարավոր է, որ լո՜ռե՛ցի ա…
varduuhi
21.07.2008, 12:48
[quote=ars83;982761]Աստղը հասկացանք, բա «ղըրղըզ» (կամ էլ, ավելի վատ, ղրղզ) բառի մեջ շեշտը կարելի՞ է «ը»–ի վրա դնել։ ;)
Քանի որ 2 վանկերում էլ ձայնավորը ը-ն է, ուրեմն հայերենի շեշտադրության կանոններին համաձայն կշեշտենք 2-րդ վանկը::oy ղրղզ:think
Ուլուանա
21.07.2008, 18:17
:aha Ինձ թվում է դու էլ ես տենց ասում: Հլը պատկերացրու ասենք ընկերոջդ հետ խոսելիս ասում ես «արա, որտեղ ես դու տենց բան տեսել»: Որտե՞ղ կդնես հարցական նշանը :)
Հ.Գ. Ի դեպ ես երբեք դրա վրա ուշադրություն չէի դարձրել, մինչև միօր Արշակը չնկատեց, որ Artgeo-ն ի տարբերություն մեզ բոլորիս հարցական նշանը այդ բառում դնում է վերջին ձայնավորի վրա ինչպես որ հարկն է :)
Ի դեպ, դա առաջինը ես եմ նկատել ու ասել ակումբցիներին, :P դեռ մի երկու տարի առաջ կարծեմ։ Պատճառը, կարծում եմ, պարզ է. Artgeo–ն պարզապես հայաստանցի չի, հակառակ դեպքում ինքն էլ «ո՞րտեղ» կասեր։ :))
Մի՞թե ;)
Մի՞թե, իհա՛րկե... Բաառություններ կան, բնականաբար, բայց ըստ հայերենի կանոնների շեշտը վերջին ձայնավորի վրա է դրվում։ ;)
Մի՞թե, իհա՛րկե... Բաառություններ կան, բնականաբար, բայց ըստ հայերենի կանոնների շեշտը վերջին ձայնավորի վրա է դրվում։ ;)
Հա, գիտեմ :) Ուղղակի բացառություններն էի ուզում մատնացույց անել։
Ուլուանա, բա ե՞րբ ես միջազգային տերմինները հայերենի թարգմանելու։ Ասեցիր՝ այնտեղ տեղադրիր, ես էլ տեղադրել եմ, ձեն–ձուն չկա :esim
Իհարկե: Հայերենում միշտ շեշտը դրվում է վերջին վանկի ձայնավորի վրա:
Եվ ոչ միայն, հարցական նշանը նույնպես դրվում ե բառի վերջին վանկի ձայնավորի վրա, որի մասին էլ բացվել է թեման:
չէ՛։ Այդ շեշտադրությամբ խոսողը հնարավոր է, որ լո՜ռե՛ցի ա…
Ինչի մյուս մարզերում բոլորն իրենց կոտորու՞մ են ճիշտ շեշտադրմամբ խոսելով ;)
Մի քերականական ձեռնարկում վերջերս կարդացել եմ, որ ճիշտ է ո՞րտեղ, այլ ոչ՝ որտե՞ղ տարբերակը։ Տեսնես, ո՞րտեղ եմ կարդացել։ Որտե՞ղ... :think
Երեւի արեւմտահայերէնի քերականութեան որեւէ ձեռնարկում:
Լեզուն, ճիշտ է, անընդհատ փոփոխւում է, զարգանում. ես դէմ չեմ դրան: Սակայն չեմ ուզի, որ այն աղքատանայ: Օրինակ՝ երբ բառերը կորցնեն իրենց իմաստը: Հիմայ, «ինչպէս», «որպէս» եւ նման այլ դերանուններում շեշտը (շեշտ ասելով՝ նկատի ունեմ նաեւ հարցը եւ բացականչութիւնը) իմաստային առումով կրողը ինչ-ը, որ-ը եւ այլ բաղադրիչներ են: Եւ երբ այդ իմաստը կորցնում են, արդէն տեղի է ունենում աղքատացում: Մեկ-երկու այլ օրինակ. խօսակցականում երբեմն մի բան աւարտելով (որեւէ սովորական բան, որ տհաճ չէ) ասում ենք՝ պրծայ (միգուցէ իմ արշինով եմ չափում, չգիտեմ): Սակայն «պրծայ» բառը, վերջերս նկատել եմ, ինչ-որ բացասական երանգ ունի, այսինքն՝ «պոկուեցի... վա՜յ, վերջապէս...»: Տեղի է ունեցել իմաստի որոշ կորուստ: Կամ՝ «ցանկացած բան հիմայ կարող է վնասել նրա առողջութեանը»: Ի՞նչպէս կարող է որեւէ վատ բան «ցանկացած» լինել:
Ուլուանա
22.07.2008, 03:03
Լեզուն, ճիշտ է, անընդհատ փոփոխւում է, զարգանում. ես դէմ չեմ դրան: Սակայն չեմ ուզի, որ այն աղքատանայ: Օրինակ՝ երբ բառերը կորցնեն իրենց իմաստը: Հիմայ, «ինչպէս», «որպէս» եւ նման այլ դերանուններում շեշտը (շեշտ ասելով՝ նկատի ունեմ նաեւ հարցը եւ բացականչութիւնը) իմաստային առումով կրողը ինչ-ը, որ-ը եւ այլ բաղադրիչներ են: Եւ երբ այդ իմաստը կորցնում են, արդէն տեղի է ունենում աղքատացում: Մեկ-երկու այլ օրինակ. խօսակցականում երբեմն մի բան աւարտելով (որեւէ սովորական բան, որ տհաճ չէ) ասում ենք՝ պրծայ (միգուցէ իմ արշինով եմ չափում, չգիտեմ): Սակայն «պրծայ» բառը, վերջերս նկատել եմ, ինչ-որ բացասական երանգ ունի, այսինքն՝ «պոկուեցի... վա՜յ, վերջապէս...»: Տեղի է ունեցել իմաստի որոշ կորուստ:
Վերոնշյալ դեպքն, իմ կարծիքով, ոչ թե բառիմաստի կորուստ է, այլ ընդհակառակը՝ բառիմաստի ընդլայնում. եթե «պրծնել» բառը նախկինում ունեցել է միայն «ազատվել, պոկվել, փրկվել» իմաստը, ապա հետագայում, պահպանելով իր նախնական իմաստը, ձեռք է բերել լրացուցիչ՝ «վերջացնել, ավարտել» իմաստը։ Էլ ի՞նչ իմաստային կորստի մասին է խոսքը։ Չգիտեմ, համենայնդեպս, ես այդպես եմ հասկանում, հետևաբար կոնկրետ տվյալ դեպքում ոչ մի բացասական բան (աղքատացում) չեմ տեսնում։
Կամ՝ «ցանկացած բան հիմայ կարող է վնասել նրա առողջութեանը»: Ի՞նչպէս կարող է որեւէ վատ բան «ցանկացած» լինել:
Էս մի հարցը մի քիչ բարդ է. եթե խորանանք, բառը լրացուցիչ իմաստ է ստացել՝ էլի միաժամանակ պահպանելով նաև նախնական իմաստը։ Ի դեպ, եթե վերցնենք, օրինակ, «ցանկացած» բառին հոմանիշ «կամայական» բառը, որն առաջին հայացքից կարծես թե լավ ու տեղին է հնչում, այնուամենայնիվ, կտեսնենք, որ վերջինիս հիմքում նույնպես ընկած է «կամք», նույնն է՝ «ցանկություն» բառը։ Սա լեզվին բնորոշ երևույթ է, միշտ եղել է ու, կարծում եմ, միշտ էլ կլինի։ Եթե մենք «աշխատել, սովորել» իմաստն արտահայտելու համար հանգիստ խղճով գործածում ենք «պարապել» բառը, որը նախկինում լրիվ հակառակ իմաստն է ունեցել՝ «պարապ լինել, ոչինչ չանել», ապա ի՞նչն է մեզ խանգարում, որ առավել հանգիստ խղճով գործածենք «ցանկացած» բառը «որևէ» իմաստով։ ;)
Երեւի արեւմտահայերէնի քերականութեան որեւէ ձեռնարկում:
Չէ, արևելահայերենի ձեռնարկ էր, պարզապես հեղինակին չեմ հիշում։
Ինձ թւում է, որ այդ բնորոշ յատկութիւնը շատերի անգրագիտութեան արդիւնք է: Չգիտեմ, եթէ բառը սխալ օգտագործեցի, բայց մի օրինակ բերեմ, նորութիւն, դուք ասէք՝ ինչ է դա: Շատերը սկսել են (այսինքն՝ ես անձամբ չեմ լսել) անպայմանի փոխարէն ասել անպաճոյճ (անզարդ): Հիմայ, լա՞ւ է, որ անպաճոյճ բառը մի լրացուցիչ իմաստ ստանայ, որն ընդհանրապէս կապ չունի դրա իրական իմաստի հետ: Խառնակութիւն է ստացւում: Հայերէնը կը դառնայ Անգլերէնի պէս մի բան, որ մի բառն ունենայ տասը իմաստ: Ես, օրինակ, հաճոյք եմ ստանում երբ խօսելիս բառերն օգտագործում եմ դրանց իմաստներին ուշադրութիւն դարձնելով: Աւելի լաւ չի՞ լինի, եթէ ամեն բառ դրա իսկական իմաստով օգտագործենք. հայերէնը շաատ հարուստ լեզու է: Եսիմ... իմ կարծիքով...
Ուլուանա
23.07.2008, 23:25
Ինձ թւում է, որ այդ բնորոշ յատկութիւնը շատերի անգրագիտութեան արդիւնք է: Չգիտեմ, եթէ բառը սխալ օգտագործեցի, բայց մի օրինակ բերեմ, նորութիւն, դուք ասէք՝ ինչ է դա: Շատերը սկսել են (այսինքն՝ ես անձամբ չեմ լսել) անպայմանի փոխարէն ասել անպաճոյճ (անզարդ): Հիմայ, լա՞ւ է, որ անպաճոյճ բառը մի լրացուցիչ իմաստ ստանայ, որն ընդհանրապէս կապ չունի դրա իրական իմաստի հետ:
«Անպաճույճ» բառը, համենայնդեպս, ես ինչքան լսել եմ, զուտ կատակով ասվելիս եմ լսել, ոչ թե լրջորեն։ Չգիտեմ, գուցե արդեն որոշ մարդիկ լրջորեն այն գործածում են «անպայման» բառի փոխարեն... :o Էդ դեպքում իրոք տխուր է։ :think
Խառնակութիւն է ստացւում: Հայերէնը կը դառնայ Անգլերէնի պէս մի բան, որ մի բառն ունենայ տասը իմաստ: Ես, օրինակ, հաճոյք եմ ստանում երբ խօսելիս բառերն օգտագործում եմ դրանց իմաստներին ուշադրութիւն դարձնելով: Աւելի լաւ չի՞ լինի, եթէ ամեն բառ դրա իսկական իմաստով օգտագործենք. հայերէնը շաատ հարուստ լեզու է: Եսիմ... իմ կարծիքով...
Համաձայն եմ ասածներիդ, բայց դե լեզուն ընդհանրապես այդպիսին է՝ մշտապես փոփոխվող, ընդարձակվող, ճկուն ու երբեմն աղավաղվող։ Բոլոր լեզուներն են այդպիսին, այնպես որ դժվար է միայն հայերենը զերծ պահել նման երևույթներից։
Դժուար է, բայց պէտք է փորձել, չէ՞, կարողութեան չափով... Գոյութիւն ունեն յատուկ հաղորդումներ բաներ դրա համար: Ես կողմ չեմ թողնելուն, որ լեզուն աղաւաղուի::nono