Դիտել ողջ տարբերակը : Հայոց Ազգային Գաղափարախոսություն
Գաղթական
09.07.2008, 05:51
Լիովին համաձայն եմ ու կողմ, որ այսօր առավել քան երբևէ Հայ Ազգը ՆՈՐ ու առօրեական գաղափարախոսություն «կերտելու» ու դրան հետևելու կարիք ու պահանջ ունի..
Գաղափարախոսություն, որին կհետևեն Հայազգիներից շատերը ու կհամախմբվեն դրա շուրջ մեկ ընդհանուրի` խորը նվիրվածությամբ..
Առաջարկում եմ առաջարկել ու քննարկել նման Գաղափարախոսության հավանական օրինակներ..
Իմ կողմից քննարկմանն արժանացնեմ ՀԱՅՈՑ ԵՌԱԺԱՆԻԻ՝ ՀՀ-Սփյուռք-ԼՂՀ - ամրապնդումն ու զարգացումը՝ բառիս բուն իմաստով բոլոր բնագավառներում, քանի որ այսօրվա աշխարհում, այսպես ասած, մենք ենք ու մեր գլուխը.. ուրիշ մեր ցավը հոգացող չենք ունեցել ու չունենք.. իսկ «նստել թախտին ու սպասել բախտին»՝ այլևս իմաստ չունի..
Mephistopheles
09.07.2008, 11:03
Լիովին համաձայն եմ ու կողմ, որ այսօր առավել քան երբևէ Հայ Ազգը ՆՈՐ ու առօրեական գաղափարախոսություն «կերտելու» ու դրան հետևելու կարիք ու պահանջ ունի..
Գաղափարախոսություն, որին կհետևեն Հայազգիներից շատերը ու կհամախմբվեն դրա շուրջ մեկ ընդհանուրի` խորը նվիրվածությամբ..
Առաջարկում եմ առաջարկել ու քննարկել նման Գաղափարախոսության հավանական օրինակներ..
Իմ կողմից քննարկմանն արժանացնեմ ՀԱՅՈՑ ԵՌԱԺԱՆԻԻ՝ ՀՀ-Սփյուռք-ԼՂՀ - ամրապնդումն ու զարգացումը՝ բառիս բուն իմաստով բոլոր բնագավառներում, քանի որ այսօրվա աշխարհում, այսպես ասած, մենք ենք ու մեր գլուխը.. ուրիշ մեր ցավը հոգացող չենք ունեցել ու չունենք.. իսկ «նստել թախտին ու սպասել բախտին»՝ այլևս իմաստ չունի..
Գաղթական ջան, ժամանկդ մի վատնի, ավելի լավ է հմտանաս մասնագիտությանդ մեջ…
Անձամբ ես որևէ մեկին թույլ չեմ տա ինձ ասել, կամ ստիպել թե ինչ մտածեմ և ինչին հավատամ…իմ ազատ կամքի վրա որևէ մեկը իրավունք չունի բռնանալու, ինչքան էլ որ վեհ լինեն այդ գաղափարները…
Այդպիսի բան գոյություն չունի, իսկ եթե լինում է վերջը վատ է լինում…նացիստները Գերմանիայում, Կոմունիստները Սովետում և այլն…մի ամբողջ ժողովուրդ չի կարող նույն ձևի մտածել
Անձամբ ես որևէ մեկին թույլ չեմ տա ինձ ասել, կամ ստիպել թե ինչ մտածեմ և ինչին հավատամ…իմ ազատ կամքի վրա որևէ մեկը իրավունք չունի բռնանալու, ինչքան էլ որ վեհ լինեն այդ գաղափարները…
Այդպիսի բան գոյություն չունի, իսկ եթե լինում է վերջը վատ է լինում…նացիստները Գերմանիայում, Կոմունիստները Սովետում և այլն…մի ամբողջ ժողովուրդ չի կարող նույն ձևի մտածել
Մի քանի հարց Mephistopheles–ին։
Նախ, ինչի՞ց ենթադրեցիք, թե ազգային/պետական գաղափարախոսությունը անպայման պիտի բռնանա ձեր մտքի ու ազատ կամքի վրա։ Օրինակ, պատկերացնո՞ւմ եք, որ նման բան լինի մի գաղափարախոսության դեպքում, որի հիմնարար արժեքներից մեկը ազատ կամքի իրավունքն է։:)
Մի հատ էլ թարս հարց.
Գիտե՞ք որևէ պետություն, որի ազգային/պետական գաղափարախոսությունը Ձեր առաջ տեսակետների, դիրքորոշման, հետևաբար նաև գործունեության սահմանափակումներ չի դնում։ Կարո՞ղ եք որևէ նման օրինակ բերել։
Մի քանի հարց Mephistopheles–ին։
Նախ, ինչի՞ց ենթադրեցիք, թե ազգային/պետական գաղափարախոսությունը անպայման պիտի բռնանա ձեր մտքի ու ազատ կամքի վրա։ Օրինակ, պատկերացնո՞ւմ եք, որ նման բան լինի մի գաղափարախոսության դեպքում, որի հիմնարար արժեքներից մեկը ազատ կամքի իրավունքն է։:)
Արշակ ջան, նախ ասեմ, որ պատասխանս քեզ չի ենթադրում որ այս հարցում ամբողջովին համաձայն եմ Mephistopheles-ի հետ: Անձամբ ես օրինակ չեմ կողմնորոշվել, արդյոք ֆորմալ առումով, ազգային գաղափարախոսություն ձևավորելու կարիք կա թե՞ չկա: Ազգային մշակույթի ու պատմության շրջանակներում ազգային դաստիարակության կարիք հաստատ կա: Դա մեր ինքնության պահպանման հիմնական գրավականներից մեկն է: Բայց, արդյո՞ք պետք է նաև փաստաթղթային ձևակերպում տալ ազգային գաղափարախոսությանը, թե ոչ, չեմ կարող ասել:
Մի հատ էլ թարս հարց.
Գիտե՞ք որևէ պետություն, որի ազգային/պետական գաղափարախոսությունը Ձեր առաջ տեսակետների, դիրքորոշման, հետևաբար նաև գործունեության սահմանափակումներ չի դնում։ Կարո՞ղ եք որևէ նման օրինակ բերել։
Հիմա կոնկրետ պատասխանը: Ժամանակաից պետությունների մեծ մասը, ազգային/պետական գաղափարախոսության փոխարեն ունի պետական քաղաքականություն: Կարելի է ենթադրել, որ պետական քաղաքականության հիմքում պետք է ընկած լինի որևէ գաղափարախոսություն, բայց դա ոչ միշտ է այդպես, եթե չասենք որպրես կանոն այդպես չէ: Պետական քաղաքականության հիմքում ժամանակակից պետությունները դնում են երկու բան. արժեքային որոշակի համակարգ և երկարաժամկետ զարգացման հեռանկար: Արժեքային համակարգը ոչ միշտ է առնչվում ազգային արժեքային համակարգի հետ և ստանում է համամարդկային դրսևորումներ: Օրինակ, ժամանակակից Եվրոպայի բոլոր երկրների պետական քաղաքականության հիմքում ընկած են (1) համամարդկային արժեքներ, որոնք ազգային պատկանելություն չունեն, և (2) երկարաժամկետ զարգացման հեռանկարի տեսանկյունից, որոշակի կոնկրետ հիմնախնդիրների լուծումներ (էներգետիկա, էկոլոգիա, ահաբեկչություն և այլն): Այս դեպքերում երկրները ազգային գաղափարախոսության փոխարեն մշակում են զարգացման միջինժամկետ ու երկարաժամկետ ռազմավարություններ: Այսինքն, ֆորմալ առումով, փաստաթղթավորված, նրանք ունենում են ոչ թե գաղափարախոսություն, այլ ռազմավարություն:
Մեր դեպքը, հասկանալի է, որ սպեցիֆիկ է, քանի որ ամեն անգամ ազգային գաղափարախոսության մասին խոսելիս առաջին պլան է մղվում պահանջատիրությունը: Թե որքանով է ռեալ պահանջատիրությունը և որքանով այն կարող է դառնալ մեր պրակտիկ քաղաքականության բաղադրիչ, հարցի մի կողմն է: Բայց փաստ է, որ տվյալ պահին մեր ենթադրյալ ազգային գաղափարախոսությունը (պահանջատիրությունը) մեր պետական քաղաքականության հիմքում չի կարող ընկած լինել: Ավելին, կարող է նույնիսկ խանգարել ու տանել սխալ ճանապարհով:
Ամեն դեպքում, ենթադրում եմ/չեմ բացառում, որ հնարավոր է նաև ձևավորել ռացիոնալ ազգային գաղափարախոսություն, որը նաև պետական քաղաքականության հիմք կհանդիսանա: Դրա համար էլ ցանկանում եմ մասնակցել այս թեմայի տակ կազմակերպվող մտքերի փոխանակությանը:
Մի քանի հարց Mephistopheles–ին։
Նախ, ինչի՞ց ենթադրեցիք, թե ազգային/պետական գաղափարախոսությունը անպայման պիտի բռնանա ձեր մտքի ու ազատ կամքի վրա։ Օրինակ, պատկերացնո՞ւմ եք, որ նման բան լինի մի գաղափարախոսության դեպքում, որի հիմնարար արժեքներից մեկը ազատ կամքի իրավունքն է։:)
Մի հատ էլ թարս հարց.
Գիտե՞ք որևէ պետություն, որի ազգային/պետական գաղափարախոսությունը Ձեր առաջ տեսակետների, դիրքորոշման, հետևաբար նաև գործունեության սահմանափակումներ չի դնում։ Կարո՞ղ եք որևէ նման օրինակ բերել։
Նախ հասկանանք ինչի մասին է խոսքը։ Ազգային/պետական գաղափարախոսություն կարող է լինել ասենք ԱՄՆ–ում, որտեղ ազգն ու պետությունը մարդիկ համարում են որ նույն բանն են, ու մի բառով էլ կոչվում են՝ nation: Այնտեղ անկախ ազգային կամ ռասսայական պատկանելիությունից մարդը իրեն համարում է ամերիկացի չնայած կարող է հպարտանալ որ ինքը ասենք ծագումով իռլանդացի է, բայց սակայն դա անում է առանց ամերիկյան արժեքները վիրավորելու քանի որ հասկանում է, թե որ երկրում է ապրում, հարկեր տալիս ու որ այդ երկիրն է իր մեջքին կանգնելու «եսլի շտո»։ Արդյո՞ք մենք նկատի ունենք որ ազգայինը նույն ինքը պետականն է, իսկ պետականը նույն ինքը ազգայինն է։ Եթե այո, ուրեմն կեցցե հայոց ազգային գաղափարախոսությունը։ Իսկ եթե նկատի ունենք ազգային գաղափարախոսություն պետականից անջատ, ապա դա արդեն նմանվում է ֆաշիզմի, ռասսիզմի, ցանկացած խտրականության։ Եթե պետականի դեպքում օրենքով հաշվի են առնվում նաև օտարերկրյա քաղաքացիների շահերը, և պետության ներսում կան հստակ օրենքներ, որոնք լավը վատից, թացը չորից տարբերելու պարադիգմեր են պարունակում, ապա զուտ ազգային գաղափարախոսության դեպքում ոչ մի օրենք կամ ռացիոնալ կանոն չկա, պարզապես ուղեղների լվացում ի նպաստ որոշ թայֆայականների ու ազգայնամոլ ծայրահեղականների՝ թե ամբիցիաների բավարարման, թե՝ գրպանի հաստացման։ Չի կարող մի ամբողջ ազգ ունենալ նույն գաղափարախոսությունը, իսկ ստիպել ունենալը դա երկիր մոլորակի ներկա քաղաքակրթության չափանիշներով մարդու իրավունքների ոտնահարում է, ուրիշ բան որ պետք է ապրել ըստա տվյալ պետության սահմանադրության ու օրենքների։ Մարդկությունը հիմա այդպես է որոշել :esim
Անձամբ ես օրինակ չեմ կողմնորոշվել, արդյոք ֆորմալ առումով, ազգային գաղափարախոսություն ձևավորելու կարիք կա թե՞ չկա: Ազգային մշակույթի ու պատմության շրջանակներում ազգային դաստիարակության կարիք հաստատ կա: Դա մեր ինքնության պահպանման հիմնական գրավականներից մեկն է: Բայց, արդյո՞ք պետք է նաև փաստաթղթային ձևակերպում տալ ազգային գաղափարախոսությանը, թե ոչ, չեմ կարող ասել: Ճիշտն ասած, էս հարցի հստակ պատասխանը ես էլ չունեմ։ Բայց ամեն դեպքում, ցանկացած պետության օրենքները արտահայտում են կամ գոնե ձգտում են համապատասխանեցնել չէ՞ տվյալ հասարակության մեջ ընդունված բարոյական նորմերին, օրենքներին ու աշխարհընկալմանը։ Սա էլ հենց տնավարի ասած գաղափարախոսություն կոչվածը չի՞։ Այլ հարց է, թե ինչպե՞ս պիտի արտահայտվի, ձևակերպվի ազգային/պետական գաղափարախոսությունը։
Հիմա կոնկրետ պատասխանը: Ժամանակաից պետությունների մեծ մասը, ազգային/պետական գաղափարախոսության փոխարեն ունի պետական քաղաքականություն: Կարելի է ենթադրել, որ պետական քաղաքականության հիմքում պետք է ընկած լինի որևէ գաղափարախոսություն, բայց դա ոչ միշտ է այդպես, եթե չասենք որպրես կանոն այդպես չէ: Պետական քաղաքականության հիմքում ժամանակակից պետությունները դնում են երկու բան. արժեքային որոշակի համակարգ և երկարաժամկետ զարգացման հեռանկար:
Նորից եկանք էն նախնական հարցին, թե ի՞նչ է ազգային/պետական գաղափարախոսությունը։ Դա հենց արժեքային համակարգի ու քո ասած զարգացման հեռանկարի՝ իդեալների ամբողջությունը չի՞ արդյոք (իդեալ բառից չգիտես ինչու ոմանք հուշտ են լինում)։ Այսինքն՝ ինչպիսի՞ երկիր ենք ուզում կառուցել, այդ երկրի ինչպիսի՞ քաղաքացիներ ենք ուզում ունենալ, ինչպիսի՞ մարդկային ու ազգամիջյան և այլ հարաբերություներ և այլն։ Այսինքն՝ նախ պիտի հստակ լինեն նպատակները, որպեսզի հետո դրանց հասնելու ռազմավարություն ու համապատասխան քաղաքականություն մշակվի։ Ռազմավարությունը կոչվածը հենց ինչ–որ նպատակի հասնելու միջոցների, մեթոդների, ծրագրերի ամբողջությունն է։ Առանց նպատակի ռազմավորությունն աբսուրդ, անբովանդակ բառ է դառնում։
Արժեքային համակարգը ոչ միշտ է առնչվում ազգային արժեքային համակարգի հետ և ստանում է համամարդկային դրսևորումներ: Օրինակ, ժամանակակից Եվրոպայի բոլոր երկրների պետական քաղաքականության հիմքում ընկած են (1) համամարդկային արժեքներ, որոնք ազգային պատկանելություն չունեն, և (2) երկարաժամկետ զարգացման հեռանկարի տեսանկյունից, որոշակի կոնկրետ հիմնախնդիրների լուծումներ (էներգետիկա, էկոլոգիա, ահաբեկչություն և այլն): Այս դեպքերում երկրները ազգային գաղափարախոսության փոխարեն մշակում են զարգացման միջինժամկետ ու երկարաժամկետ ռազմավարություններ: Այսինքն, ֆորմալ առումով, փաստաթղթավորված, նրանք ունենում են ոչ թե գաղափարախոսություն, այլ ռազմավարություն:
Ռազմավարություն-գաղափարախոսություն հարաբերության մասին արդեն ոնցոր խոսեցինք, իսկ ինչ վերաբերում է համամարդկային արժեքներին, երևի ուղղակի պետական գաղափարախոսությունը նախ պիտի հիմնված լինի համամարդկային արժեքների վրա, բայց պիտի արտահայտի նաև տվյալ երկրի ազգային առանձնահատկությունները։ Այսինքն՝ ազգային արժեքները մշակելիս, կատարելագործելիս դրանք պիտի անպայման անցկացնենք համամարդկայինի ֆիլտրով։ Հակառակ դեպքում լուրջ պրոբլեմներ կունենանք։
Ընդհանրապես վերջերս ազգայինը հաճախ շփոթվում է ազգայնամոլության հետ, բայց դրանք տարբեր բաներ են։:) Ազգային գաղափարախոսությունը բոլորովին պարտադիր չի (ես կասեի՝ չպիտի) ազգայնամոլական (նացիստական) լինի։
Մեր դեպքը, հասկանալի է, որ սպեցիֆիկ է, քանի որ ամեն անգամ ազգային գաղափարախոսության մասին խոսելիս առաջին պլան է մղվում պահանջատիրությունը: Թե որքանով է ռեալ պահանջատիրությունը և որքանով այն կարող է դառնալ մեր պրակտիկ քաղաքականության բաղադրիչ, հարցի մի կողմն է: Բայց փաստ է, որ տվյալ պահին մեր ենթադրյալ ազգային գաղափարախոսությունը (պահանջատիրությունը) մեր պետական քաղաքականության հիմքում չի կարող ընկած լինել: Ավելին, կարող է նույնիսկ խանգարել ու տանել սխալ ճանապարհով:
Ճիշտն ասած սկի հստակ չգիտեմ էլ էդ պահանջատիրություն ասածդ որն է։:oy Չնայած ենթադրում եմ մոտավորապես ինչ կլինի։:think Չեմ կարծում թե պահանջատիրությունը կարելի է դիտարկել որպես ազգային գաղափարախոսություն նախ էն պատճառով, որ այն չափից դուրս նեղ է՝ արտահայտում է զուտ քաղաքականության ոլորտը, էն էլ միայն արտաքին։ Մինչդեռ պետական գաղափարախոսությունը, որքանով որ ես եմ հասկանում, պետք է ընդգրկի կյանքի բոլոր ոլորտները։
Ամեն դեպքում, ենթադրում եմ/չեմ բացառում, որ հնարավոր է նաև ձևավորել ռացիոնալ ազգային գաղափարախոսություն, որը նաև պետական քաղաքականության հիմք կհանդիսանա: Դրա համար էլ ցանկանում եմ մասնակցել այս թեմայի տակ կազմակերպվող մտքերի փոխանակությանը:
:ok
Ճիշտն ասած, էս հարցի հստակ պատասխանը ես էլ չունեմ։ Բայց ամեն դեպքում, ցանկացած պետության օրենքները արտահայտում են կամ գոնե ձգտում են համապատասխանեցնել չէ՞ տվյալ հասարակության մեջ ընդունված բարոյական նորմերին, օրենքներին ու աշխարհընկալմանը։ Սա էլ հենց տնավարի ասած գաղափարախոսություն կոչվածը չի՞։ Այլ հարց է, թե ինչպե՞ս պիտի արտահայտվի, ձևակերպվի ազգային/պետական գաղափարախոսությունը։
Ընկեր, հենց սկզբից զգուշացնում եմ, որ ձևակերպումների-սահմանումների մեջ ես էլ կարող է սխալվեմ:
Օրենքները իրավական փաստաթուղթ են: Պարդաիր չի որ դրանք համապատասխանեն բարոյական նորմերին ու աշխարհընկալմանը:
Երկու օրինակ.
Ասենք, համաձայն մեր աշխարհընկալման, եթե մեկը քեզ վրաերթի է ենթարկել կարմիր լույսի տակով անցնելուց, ապա դու լրիվ բարոյական իրավունք ունես մի հատ ապտակ հասցնես նրան: Քո ապակելու իրավունքը հաստատ օրենքով սահմանված չի լինի:
Կամ, Ապարանում, ասենք թե, կամ ընդհանրապես ըստ հին հայկանա-արևելյան-ասիական ավանդության, աղջիկը պիտի պարտադիր կույս լինի մինչև ամուսնությունը: Հիմա պատեկարցրու սա օրենքով ամրագրված լինի:
Բայց էս լրիվ հանգիստ թողնենք, սա արդեն իրավագիտության ոլորտի հարցեր են, ու անցնենք բույն գաղափարախոսությանը:
Գաղափարախոսությունը կամ իդեալոգիան դա ոչ կրոնական գաղափարների, նախապաշարմունքների, քաղաքական փաստաթղթերի, փիլիսոփայական կոնցեպցիաների հանրագումար է: Ձևավորվում է իրական կամ հորինված իրողությունների հիման վրա՝ ընդհանուր հետաքրքրություններով խմբերի կողմից: Օգտագործվում է մարդկանց մեծ խմբերի հետ մանիպուլյացիաներ անելու նպատակով:
Գաղափարախոսության հիմքում պետք է ընկած լինեն որոշակի կոնկրետ սկզբունքներ, միֆեր, նախապաշարմունքներ: Օրինակ, դասակարգային հավասարություն, բնական իրավունք, սև ու սպիտակ մարդկանց ինտելեկտուալ հնարավորությունների տարբերություն և այլն, հազար ու մի նման բան:
Նորից եկանք էն նախնական հարցին, թե ի՞նչ է ազգային/պետական գաղափարախոսությունը։ Դա հենց արժեքային համակարգի ու քո ասած զարգացման հեռանկարի՝ իդեալների ամբողջությունը չի՞ արդյոք (իդեալ բառից չգիտես ինչու ոմանք հուշտ են լինում)։ Այսինքն՝ ինչպիսի՞ երկիր ենք ուզում կառուցել, այդ երկրի ինչպիսի՞ քաղաքացիներ ենք ուզում ունենալ, ինչպիսի՞ մարդկային ու ազգամիջյան և այլ հարաբերություներ և այլն։ Այսինքն՝ նախ պիտի հստակ լինեն նպատակները, որպեսզի հետո դրանց հասնելու ռազմավարություն ու համապատասխան քաղաքականություն մշակվի։ Ռազմավարությունը կոչվածը հենց ինչ–որ նպատակի հասնելու միջոցների, մեթոդների, ծրագրերի ամբողջությունն է։ Առանց նպատակի ռազմավորությունն աբսուրդ, անբովանդակ բառ է դառնում։
Նորից, գաղափարախոսությունը այն է, ինչ գրված է վերևում, ու դա հաստատ արժեքային համակարգի ամբողջություն չի: Արժեքային համակարգի ամբողջությունը մեր մշակույթն է: Ինչպիսի քաղաքացիներ ենք ուզում ունենալ, ում հետ ինչ հարաբերություններ ենք ուզում ունենալը, դա պետական քաղաքականությունն է:
Ռամավարությունը սահմանում է ոչ միայն միջոցները այն նաև նպատակները: Լավ ռազմավարությունու ունենում հետևյալ բաժինները. Ընհանուր կամ Գլխավոր նպատակ, Կոնկրետ կամ Սպեցիֆիկ Նպատակ, Ակնկալվող Արդյունքներ, Արդյունքների Հասնելու Միջոցներ, Միջոցների Արժեք (կարանք դա մեզ թույլ տանք, թե՞ ոչ): Ամեն դեպքում ռազմավարությունը նույնպս բխում է քաղաքականությունից: Այսինք, պետությունը մի հատ հստակ ձևավորում է իր ներքին ու արտաքին քաղաքականությունը, փաստաթղթավորված, որոնք ամրագրվում են Սահմանադրության մեջ, օրենքներում, այլ փաստաթղթերում, միջազգային պայմանագրերում, տարբեր միջազգային բլոկներին մասնակցությամբ և այլն, ու հետո այդ քաղաքականության հիման վրա մշակում է ռազմավարություն: Հաճախ կարող է նաև հակառակը լինել: Մեր յանկի եղբայրները կասեին first policy and then strategy.
Ռազմավարություն-գաղափարախոսություն հարաբերության մասին արդեն ոնցոր խոսեցինք, իսկ ինչ վերաբերում է համամարդկային արժեքներին, երևի ուղղակի պետական գաղափարախոսությունը նախ պիտի հիմնված լինի համամարդկային արժեքների վրա, բայց պիտի արտահայտի նաև տվյալ երկրի ազգային առանձնահատկությունները։ Այսինքն՝ ազգային արժեքները մշակելիս, կատարելագործելիս դրանք պիտի անպայման անցկացնենք համամարդկայինի ֆիլտրով։ Հակառակ դեպքում լուրջ պրոբլեմներ կունենանք։
Ընդհանրապես վերջերս ազգայինը հաճախ շփոթվում է ազգայնամոլության հետ, բայց դրանք տարբեր բաներ են։:) Ազգային գաղափարախոսությունը բոլորովին պարտադիր չի (ես կասեի՝ չպիտի) ազգայնամոլական (նացիստական) լինի։
Ճիշտ ես: Բայց որպես կանոն, գաղափարախոսությունը, կլինի դա ազգային թե դասակարգային թե մի ուրիշ ձևի, միշտ հակասության մեջ է մտնում համամարդկային արժեքների հետ, քանի որ գաղափարախոսությամբ սահմանված դոգմաների ընդունումը ու դրանց հետևելը հակասում է մարդկանց բազային ազատությունների հիմնական սկզբունքին - մտքի ու խղճի ազատությանը:
Մինչդեռ պետական գաղափարախոսությունը, որքանով որ ես եմ հասկանում, պետք է ընդգրկի կյանքի բոլոր ոլորտները։
;)
Նախ հասկանանք ինչի մասին է խոսքը։ Ազգային/պետական գաղափարախոսություն կարող է լինել ասենք ԱՄՆ–ում, որտեղ ազգն ու պետությունը մարդիկ համարում են որ նույն բանն են, ու մի բառով էլ կոչվում են՝ nation: Այնտեղ անկախ ազգային կամ ռասսայական պատկանելիությունից մարդը իրեն համարում է ամերիկացի չնայած կարող է հպարտանալ որ ինքը ասենք ծագումով իռլանդացի է, բայց սակայն դա անում է առանց ամերիկյան արժեքները վիրավորելու քանի որ հասկանում է, թե որ երկրում է ապրում, հարկեր տալիս ու որ այդ երկիրն է իր մեջքին կանգնելու «եսլի շտո»։ Արդյո՞ք մենք նկատի ունենք որ ազգայինը նույն ինքը պետականն է, իսկ պետականը նույն ինքը ազգայինն է։ Եթե այո, ուրեմն կեցցե հայոց ազգային գաղափարախոսությունը։ Իսկ եթե նկատի ունենք ազգային գաղափարախոսություն պետականից անջատ, ապա դա արդեն նմանվում է ֆաշիզմի, ռասսիզմի, ցանկացած խտրականության։ Եթե պետականի դեպքում օրենքով հաշվի են առնվում նաև օտարերկրյա քաղաքացիների շահերը, և պետության ներսում կան հստակ օրենքներ, որոնք լավը վատից, թացը չորից տարբերելու պարադիգմեր են պարունակում, ապա զուտ ազգային գաղափարախոսության դեպքում ոչ մի օրենք կամ ռացիոնալ կանոն չկա, պարզապես ուղեղների լվացում ի նպաստ որոշ թայֆայականների ու ազգայնամոլ ծայրահեղականների՝ թե ամբիցիաների բավարարման, թե՝ գրպանի հաստացման։ Չի կարող մի ամբողջ ազգ ունենալ նույն գաղափարախոսությունը, իսկ ստիպել ունենալը դա երկիր մոլորակի ներկա քաղաքակրթության չափանիշներով մարդու իրավունքների ոտնահարում է, ուրիշ բան որ պետք է ապրել ըստա տվյալ պետության սահմանադրության ու օրենքների։ Մարդկությունը հիմա այդպես է որոշել :esim
Էս թեմայով ցանկացած խոսակցության ժամանակ անպայման հիշվում է ԱՄՆ–ի դեպքը։ :) Մինչդեռ ԱՄՆ–ի դեպքը պատմականորեն շատ սպեցիֆիկ է. ի տարբերություն այլ պետությունների, ԱՄՆ–ն չի ստեղծվել կոնկրետ մի ազգի բազայի վրա։ Մի քիչ գեղավարի եթե ասենք՝ եվրոպական մի քանի ազգեր եկել զավթել են Ամերիկան, բնիկներին գրեթե ոչնչացրել են, մնացածն էլ խառնվել են, Աֆրիկայից սևամորթներին զոռով որպես ստրուկ բերել լցրել են, արդյունքում ստցված շիլա–փլավից մի կերպ պետություն են սարքել։ Ուզած–չուզած էլ շեշտը պիտի զուտ պետականի վրա դնեին, ազգայինը պիտի փոխարինեին զուտ պետականով, որ մի ընդհանուր գաղափար լիներ, թե չէ յոլա չէին գնա։ Ու արդյունքում լավ էլ պինդ պետություն է ստացվել։:) Ու իմիջիայլոց, ժամանակի ընթացքում էդ պետության մեջ քիչ–քիչ ազգայինին հատուկ առաձնահատկություններ են ձևավորվում՝ մշակույթ, սովորություններ, տոներ, նաև ամերիկացի լինելով հպարտանալը և այլն։ Ինչևէ, ԱՄՆ–ին հլը մի կողմ թողնենք։
Դիտարկենք քոչվոր ժողովուրդներին, ասենք՝ ցիգաններին՝ նրանց գաղափարախության մեջ պետություն, պետականություն չկա, զուտ ազգայինն է։
Իսկ հայերի, ինչպես նաև շատ ուրիշ ազգերի գաղափարախոսության մեջ պետությունն ու պետականությունը կարևոր տեղ ունի։ Մեզ պետություն է պետք։ Գաղափարախոսության մասին խոսելիս ամեն անգամ գրում եմ պետական/ազգային էն պատճառով, որ վստահ չեմ թե որն է առաջնայինը։ Մեր դեպքում խիստ փոխկապակցված են։ Բայց ամեն դեպքում ինչպես ուզում ենք անվանենք, մեկ է ունենք պետություն՝ Հայաստան ու նրա բնակչության ճնշող մեծամասնությունը հայերս ենք՝ մեր ազգային կուլտուրայով։ Այնպես որ, եթե ձևավորվում է գաղափարախոսությունը, որն ուզում ենք որ կենսունակ լինի, օգնի մեզ առաջ գնալուն, այն պիտի պետականամետ լինի ու նաև հաշվի առնի ազգային, աշխարհագրական և այլ բոլոր մյուս առանձնահատկությունները։ Բայց նորից շեշտեմ՝ ազգայինը բոլորովին չի նշանակում ազգայնամոլական կամ ֆաշիստական։ Ինչպես արդեն նախորդ գրառմանս մեջ ասացի, ազգայինը պիտի անցնի համամարդկայինի ֆիլտրով։ Ու այդ դեպքում հարգված կլինեն նաև պետության այլազգի քաղաքացիներն ու ընդհանրապես բոլոր օտարազգիները։ Այսինքն՝ այդ դեպքում այլ ազգերին վերևից նայելը, նրանց ստորադաս համարելը տեղ չունի։
Էս իմ շատ համեստ ու դեռևս ոչ բավականաչափ հստակացված մտորումներն են հարցի վերաբերյալ։:)
Ընկեր, հենց սկզբից զգուշացնում եմ, որ ձևակերպումների-սահմանումների մեջ ես էլ կարող է սխալվեմ: Առխային, ես էլ եմ էդ օրի. էս ոլորտի մասնագետ չեմ ու հաճախ սահմանումներիս մեջ կաղում եմ։ Ամեն դեպքում քննարկելիս պիտի ձգտենք, որ թեմայի հիմնական հասկացությունների վերաբերյալ քիչ թե շատ հստակ ու ընդհանուր ընդունելի ձևակերպումներ ունենանք, թե չէ իրար չենք հասկանա։
Օրենքները իրավական փաստաթուղթ են: Պարդաիր չի որ դրանք համապատասխանեն բարոյական նորմերին ու աշխարհընկալմանը:
Երկու օրինակ.
Ասենք, համաձայն մեր աշխարհընկալման, եթե մեկը քեզ վրաերթի է ենթարկել կարմիր լույսի տակով անցնելուց, ապա դու լրիվ բարոյական իրավունք ունես մի հատ ապտակ հասցնես նրան: Քո ապակելու իրավունքը հաստատ օրենքով սահմանված չի լինի:
Կամ, Ապարանում, ասենք թե, կամ ընդհանրապես ըստ հին հայկանա-արևելյան-ասիական ավանդության, աղջիկը պիտի պարտադիր կույս լինի մինչև ամուսնությունը: Հիմա պատեկարցրու սա օրենքով ամրագրված լինի:
Բայց էս լրիվ հանգիստ թողնենք, սա արդեն իրավագիտության ոլորտի հարցեր են, ու անցնենք բույն գաղափարախոսությանը:
Նախ, էն, որ օրենքները պիտի հնարավորինս համապատասխանեն տվյալ հասարակության բարոյական նորմերին, էդ որքան գիտեմ իրավաբանության հիմքերում է դրված (ինսոյում իրավագիտության լեկցիայից եմ հիշում)։ Որ կարաս քեզ վրաերթի ենթարկողին սամասուդ անես, էդ արդեն կոնրետ մարդու բարոյական նորմերն են, որ կարող են հասարակության ընդհանուր նորմերից շեղվել։ Տվյալ դեպքում հասարակությունն եկել է էն եզրակացության, որ հանցագործի հետ դատ–դատաստան տեսնելը ավելի լավ է թողնել համապատասխան մարմիններին։ Ինչ վերաբերվում է կույսի օրինակին՝ էլի իրավաբանության լեկցիաներից եմ հիշում՝ պետության իրավաբանական օրենքները չեն կարող ամբողջությամբ ծածկել, պարունակել հասարակության բոլոր բարոյական նորմերն ու օրենքները, բայց պիտի համապատասխանեն՝ չհակասեն դրանց։
Գաղափարախոսությունը կամ իդեալոգիան դա ոչ կրոնական գաղափարների, նախապաշարմունքների, քաղաքական փաստաթղթերի, փիլիսոփայական կոնցեպցիաների հանրագումար է: Ձևավորվում է իրական կամ հորինված իրողությունների հիման վրա՝ ընդհանուր հետաքրքրություններով խմբերի կողմից: Օգտագործվում է մարդկանց մեծ խմբերի հետ մանիպուլյացիաներ անելու նպատակով:
Գաղափարախոսության հիմքում պետք է ընկած լինեն որոշակի կոնկրետ սկզբունքներ, միֆեր, նախապաշարմունքներ: Օրինակ, դասակարգային հավասարություն, բնական իրավունք, սև ու սպիտակ մարդկանց ինտելեկտուալ հնարավորությունների տարբերություն և այլն, հազար ու մի նման բան:
Նորից, գաղափարախոսությունը այն է, ինչ գրված է վերևում, ու դա հաստատ արժեքային համակարգի ամբողջություն չի: Արժեքային համակարգի ամբողջությունը մեր մշակույթն է: Ինչպիսի քաղաքացիներ ենք ուզում ունենալ, ում հետ ինչ հարաբերություններ ենք ուզում ունենալը, դա պետական քաղաքականությունն է:
Ռամավարությունը սահմանում է ոչ միայն միջոցները այն նաև նպատակները: Լավ ռազմավարությունու ունենում հետևյալ բաժինները. Ընհանուր կամ Գլխավոր նպատակ, Կոնկրետ կամ Սպեցիֆիկ Նպատակ, Ակնկալվող Արդյունքներ, Արդյունքների Հասնելու Միջոցներ, Միջոցների Արժեք (կարանք դա մեզ թույլ տանք, թե՞ ոչ): Ամեն դեպքում ռազմավարությունը նույնպս բխում է քաղաքականությունից: Այսինք, պետությունը մի հատ հստակ ձևավորում է իր ներքին ու արտաքին քաղաքականությունը, փաստաթղթավորված, որոնք ամրագրվում են Սահմանադրության մեջ, օրենքներում, այլ փաստաթղթերում, միջազգային պայմանագրերում, տարբեր միջազգային բլոկներին մասնակցությամբ և այլն, ու հետո այդ քաղաքականության հիման վրա մշակում է ռազմավարություն: Հաճախ կարող է նաև հակառակը լինել: Մեր յանկի եղբայրները կասեին first policy and then strategy.
Փաստորեն գաղափարախոսություն տերմինն այնուամենայնիվ տարբեր կերպ ենք ընկալում։ Այսինքն՝ վեճը շարունակելուց առաջ նախ պիտի տվյալ տերմինի իմաստի վերաբերյալ ընդհանուր հայտարարի գանք։ Հիմա ժամանակ չունեմ, դուրս պիտի գամ, հետո էս բոլորը մի հատ նորից կճշտենք իրար հետ։ ;)
Ճիշտ ես: Բայց որպես կանոն, գաղափարախոսությունը, կլինի դա ազգային թե դասակարգային թե մի ուրիշ ձևի, միշտ հակասության մեջ է մտնում համամարդկային արժեքների հետ, քանի որ գաղափարախոսությամբ սահմանված դոգմաների ընդունումը ու դրանց հետևելը հակասում է մարդկանց բազային ազատությունների հիմնական սկզբունքին - մտքի ու խղճի ազատությանը:
Էս թերությունները որ ասում ես՝ դա ոչ թե գաղափարախոսությանը բնորոշ է ըստ սահմանման, այլ հաճախ այդպես է լինում։ Որի հետևանքով պրոբլեմներ են լինում Այսինքն՝ հարց է առաջանում. ինչպիսի՞ գաղափարախոսություն կառուցենք, որ էդ պրոբլեմների առաջ չկանգնենք։ Փաստորեն, հենց նաև քո նշածից ստացվում է.
1. Գաղափարախոսությունը չպիտի լինի դոգմատիկ, նախապաշարումների վրա կառուցված։ Այն պիտի խիստ հիմնավորված, պրակտիկ, օգտակար լինի։
2. Ինչպես արդեն ասեցի, պիտի ընդգրկի համամարդկային արժեքները, չպիտի հակասի դրանց։ Որո՞նք էն էդ արժեքները։ Կարգին քննարկման թեմա է։ :)
Լավ, մնացածը հետո, հիմա պիտի գնամ։
Մեզ պետություն է պետք։ Գաղափարախոսության մասին խոսելիս ամեն անգամ գրում եմ պետական/ազգային էն պատճառով, որ վստահ չեմ թե որն է առաջնայինը։ Մեր դեպքում խիստ փոխկապակցված են։ Բայց ամեն դեպքում ինչպես ուզում ենք անվանենք, մեկ է ունենք պետություն՝ Հայաստան ու նրա բնակչության ճնշող մեծամասնությունը հայերս ենք՝ մեր ազգային կուլտուրայով։ Այնպես որ, եթե ձևավորվում է գաղափարախոսությունը, որն ուզում ենք որ կենսունակ լինի, օգնի մեզ առաջ գնալուն, այն պիտի պետականամետ լինի ու նաև հաշվի առնի ազգային, աշխարհագրական և այլ բոլոր մյուս առանձնահատկությունները։ Բայց նորից շեշտեմ՝ ազգայինը բոլորովին չի նշանակում ազգայնամոլական կամ ֆաշիստական։ Ինչպես արդեն նախորդ գրառմանս մեջ ասացի, ազգայինը պիտի անցնի համամարդկայինի ֆիլտրով։ Ու այդ դեպքում հարգված կլինեն նաև պետության այլազգի քաղաքացիներն ու ընդհանրապես բոլոր օտարազգիները։ Այսինքն՝ այդ դեպքում այլ ազգերին վերևից նայելը, նրանց ստորադաս համարելը տեղ չունի։
Էս իմ շատ համեստ ու դեռևս ոչ բավականաչափ հստակացված մտորումներն են հարցի վերաբերյալ։:)
Արշակ ջան, ստորև մի հատ մեջբերում եմ անում: Իմ գրածներից է, ուրիշ ֆորումում, նույն հարցի կապակցությամբ: Հիմա որ կարդում եմ գրածներս, մտածում եմ, որ ահագին բանմ շաաաատ բան, այսպես չէի գրի: Ինչ եմ ուզում ասել: Հարցը և տերմինաբանակն և իմացական առումով շատ բարդ է, ու բոլորս էլ ընկնում ենք լուրջ փնտրտուքի մեջ, ի վերջո ինչ է ընդհանրապես գաղափարախոսությունը, պետք է թե ոչ, ինչ է ազգայինը, ինչ գույնի է, ինչ հատկանիշներ ունի և այլն:
Ազգային հատկանիշներ և ազգային գաղափարախոսություն
Ուրեմն, եթե գեները մեր ինքնության սահմանման հետ ոչ մի կապ չունեն, ապա ինչպես ենք մենք ինքներս մեզ տարբերակում մյուսներից: Պատմականորեն մի քանի կարևոր գործոններ կանխորոշել են մեր ինքնությունը` լեզուն, գիրը, կրոնը, ու այս ամենն իրենցը համարող մարդկանց պատմությունը նույն աշխարհագրական տարածքի վրա, որտեղ մենք ապրում ենք շատ երկար: Հայ, это звучит гордо.
Համաձայնվեք, որ երբ մեզ արտասահմանում հարցնում են մեր ազգային պատկանելության մասին, մենք պատասխանելիս առանձնակի հպարտությամբ ենք լցվում, անկախ այն բանից հարցնողը ընդհանրապես գիտի թե ինչ է հայը, թե ոչ: Մենք նրան դրա մասին մանրամասն կպատմենք, Հայկ ու Բելից մինչև Ղարաբաղյան պատերազմ:
Ունենք մենք արդյոք որոշակի ազգային հատկանիշներ? Միանշանակ ունենք: Կդժվարանամ պատասխանել ինքս իմ հարցին, թե ինչ հատկանիշներ են դրանք, քանի որ ինքս կընկնեմ մեծահայության հորձանուտը ու կսկսեմ բարբաջել, որ մենք խելացի ենք, աշխատասեր, հյուրասեր., բոլորս անկախ անհատականություններ ենք, ինքնավստահ .....
Էական չի թե ինչ հատկանիշներ են դրանք, էական այն է, որ դրանք ունիկալ հատկանիշներ չեն: Այսինք միայն մենք չենք որ այսքան խելացի ու աշխատասեր ենք, կամ այսքան բարի ու խաղաղասեր ենք: Հավատացեք փորձիս, թուրքերը, որոնց մենք այդքան չենք սիրում, պակաս հյուրասեր ժողովուրդ չեն:
Ուրեմն ինչն է մեզ այսպես կապում իրար հետ ? Մեր բոլորի ընդհանուր պատմությունը մեր ընդհանուր հայրենիքում, որը ցեմենտված է ընդհանուր լեզվով, գրով ու կրոնով: Մեկի մոտ բացակայում է մեկ կամ մյուս գործոնը, բայց այնքանով որքանով նա իրեն համարում է ընդհանուր պատմության կրողն ու ճանաչում ու ընդունում է իր պատմությունը, այդքանով նա ինքն իր կողմից ու մեր բոլորի կողմից ընկալվում է որպես հայ մարդ:
Այդ ընդհանուր պատմության ընկալումն էլ ձևավորում է մեր այսպես կոչված ազգային գաղափարախոսությունը: Փորձեմ ձևակերպել, թե ինչ ազգային գաղափարախոսության մասին է խոսքը: Մենք հայերս, ցանկանում ենք ապրել ու գործել մեր պատմական հայրենիք Հայաստանում, բարգավաճել ու ծաղկել, ունենալով ազգային անվտանգության հստակ երաշխքիներ, որոնք մեզ հնարավորություն կտան պահպանել մեր ազգային ինքնությունը: Հիմա հարց է թե ազգային այս գաղափարոխոսության իրագործումը ինչպես է ընկալվում տարբեր մարդկանց կողմից: Խնդիրը կայանում է նրանում, որ պատմական հայրենիք ասելով մարդիկ ընկնում են տարընթերցումների մեջ: Որն է մեր պատմական հայրենիքը, այն ինչ ունեցել ենք, թե այն ինչ ունենք հիմա: Ու անցանք առաջ:
Բա ոնց եղավ որ սենց եղավ, կամ թաղեմ քաղաքական տեխնոլոգիաներ ստեղծողների բոյը
Այս ազգային գաղափարախոսության իրագործումն էլ, երևի թե իրենից ներկայացնում է մեր պրատկտիկ քաղաքականությունը:
50-60ականներին արևմտյան փիլիսոփայության մեջ առաջ եկավ այսպես կոչված հումանիստական ուղղությունը, ըստ որի մարդ արարածն ընդհանուր առմամբ դրական էակ է և անըդհատ ձգտում է զարգացման: Դրան հակադիր ուղղությունները պնդում են, որ մարդիկ ընդհանուր առմամբ ծույլ են և անկառավարելի, և միայն նրա առանձին ներկայացուցիչներ են օժտված այնպիսի հատկանիշներով, որոնք նրան իրավունք են տալիս կառավարել ու ուղղորդել այդ ծույլ զանգվածին, իր իսկ բարօրության համար: Ես հակված եմ ենթադրել, որ մարդիկ իրոք դրական էակներ են: Բայց փաստը մնում է փաստ, որ մարդկանց հսկայական զանգվածների ճակատագիրը շատ հաճախ կախված է մի խումբ առաջնորդների (քաղաքական գործիչների) կողմից ընդունված որոշումներից: Ոնց որ շեղվեցի:
Մեր խնդիրը կայանում է նրանում, որ ունենալով հստակ ձևավորված ազգային գաղափարախոսություն, ունենք մի հսկայական պրոբլեմ, որին դեռ պատասխան չենք տվել: Ինչ անել մեր պատմական հայրենիքի հետ, որի տերը այժմ մենք չենք: Ու հենց այստեղ է, որ մեր պրակտիկ քաղաքականությունը դառնում է անկանխատեսելի: Իրոք որ ցավալի դիլեմա է: Կամ ասում ենք «Հայեր, խելքի եկեք, հազիվ երկու համաշխարհաին պատերազմի միջով անցնելով ու ցեղասպանությունից մի կերպ պրծած մի կտոր հայրենիք ենք պահել, եկեք ծաղկեցնենք ու հոզորացնենք մեր այս մի կտոր հայրենիքը ու սարքենք այն աշխարհի լավագույն երկրներից մեկը, ու մեր նախահայր Հայկը կհպարտանա մեզանով», կամ էլ պիտի ասենք «Հայեր, մենք ունեցել ենք հզոր ու մեծ հայրենիք, ու կորցրել ենք այն հանգամանքների բերումով, մենք պիտի ներդնենք մեր ողջ ներուժը որ հետ բերենք մեր կորցրած հայրենիքը, վրեժ լուծենք բոլոր նրանցից ովքեր մեզ կոտորելով զրկեցին մեզ մեր հայրենիքից, ու երբ մենք կունենանք մեծ Հայաստան, միայն այն ժամանակ կունենք հստակ երաշխիքներ որ մեր ու մեր ժառանգնների անվտանգությունն ապահովված է, ու մեր նախահայր Հայկը կհպարտանա մեզանով»: Ու արի ու տես որ վերջին նախագահական ընտրությունների ժամանակ բավականին պրիմիտիվ ձևով հենց այս հարցն էր անընդհատ առաջ գալիս – մեկն ասում էր, «սա եկել է որ ծախի, հանձնի, մոռացության տա», մյուսն ասում էր, որ «սրանք անիրականանալի ծրագրերով մեզ մտցրել են փակուղի, եկեք կենտրոնանաք նրա վրա ինչ ունենք ու տեսնենք թե ինչ ենք անելու»: Ու մենք կամ հավատում ենք առաջինին ու հստակ հայհոյում ենք թուրք-մասոնին, կամ ընդհակառակը: Այսինք, ամբողջ խնդիրը կայանում է նրանում, որ մեր ազգային գաղափարախոսության իրագործման ճանապարհները մենք մեզ համար դեռ չենք պարզել: Մենք չգիտենք թե ինչ ենք ուզում, կամ եթե գիտենք ինչ ենք ուզում, չգիտենք թե ինչպես ենք հասնելու մեր ուզածին:
Mephistopheles
09.07.2008, 20:59
Մի քանի հարց Mephistopheles–ին։
Նախ, ինչի՞ց ենթադրեցիք, թե ազգային/պետական գաղափարախոսությունը անպայման պիտի բռնանա ձեր մտքի ու ազատ կամքի վրա։ Օրինակ, պատկերացնո՞ւմ եք, որ նման բան լինի մի գաղափարախոսության դեպքում, որի հիմնարար արժեքներից մեկը ազատ կամքի իրավունքն է։:)
Մի հատ էլ թարս հարց.
Գիտե՞ք որևէ պետություն, որի ազգային/պետական գաղափարախոսությունը Ձեր առաջ տեսակետների, դիրքորոշման, հետևաբար նաև գործունեության սահմանափակումներ չի դնում։ Կարո՞ղ եք որևէ նման օրինակ բերել։
Եթե "հիմնարար արժեքներից մեկը ազատ կամքի իրավունքն է", ապա դա համամարդկային է (որի համար մենք այսօր պայքարում են) դա ազգային չէ: եթե մարդն իրավունք ունի մտածելու ինչ ուզում է էլ ինչի է պետք "ազգային/պետական գաղափարախոսությունը" … Իսկ քո կարծիքով կուսակցություններն իրարից ինչով պիտի տարբերվեն, եթե ոչ քաղափարախոսությամբ…իսկ դու ասումես մի հատ ունենանք…
Թարս հարցիդ էլ ուղիղ պատասխան ախպերս, ԱՄՆ, ես էլ այնտեղ ապրում եմ…ոչ մի սահմանափակում իմ և որևէ մեկի "տեսակետների, դիրքորոշման, հետևաբար նաև գործունեության առաջ" եթե դրանք կրիմինալ նկատառումներ չունեն կամ չեն խանգարում որևէ մեկին…էլի կան այդպիսի երկրներ, բայց ես մենակ էս մեկում եմ ապրում
Արդեն որ երորդ կռուգն է անցնեում այս թեման հայկական միջավայրում:
Եվ ոչ մի արդյունք: Կարծում եմ ավելի օգտկար է անալիզ անել այս փաստը նախ և առաջ, քան թե փորձել մտորել նեոազգային գաղափարների մասին:
…
Մերոնցից շատերը պիվնոցներում "հետաքրքիր՛ մտքեր են լսում հրեական գաղափարաբանների մասին, և գիշերը մտորելով թե մենք ինչով ենք վատը, առավոտը առաջ են թաշում թեզեր ազգային գաղափարախոսության մասին:
…
Շուտ է եղբայրք: Շատ շուտ: մենք դեռ երկար ճամապարհ ունենք անցնելու մինչ այն պահը, որ կմնա միայն նստել ուգրել ազգի մեջ համընդհանուր գործո ընդհանուր խաղի կանոնները: Օրինակ բերեմ մի հասարակ սփյուռքահայ քաղաքի ՝ Տորոնտոյի: Կա մինիմում 3 խմբավորում, որոնք իրար հետ ոչ մի կապ չունեն: Անգամ մեկը մեկի հայերենը չեն հասկանում: Պետք է անցնի մի 2-13 սերունդ, մինչև երեխաները, թոռները և այլն ձուլվեն իրար հետ ;)
Իմիջիայլոց նորից առիթ եղավ համոզվելու, որ ինչ ներդաշնակ գաղափաև էլ ուզում է առաջ քաշվի, մեկ է հաղթելու է "սրբազան"մարդկային "հիմարությունը" :P:
Իմիջիայլոց նորից առիթ եղավ համոզվելու, որ ինչ ներդաշնակ գաղափաև էլ ուզում է առաջ քաշվի, մեկ է հաղթելու է "սրբազան"մարդկային "հիմարությունը" :P:
Էս գրածդ ուրիշ կերպ կարելի է ձևակերպել այսպես - մոդեռատորական. թեման փակված է: :hands