Ambrosine
21.06.2008, 17:54
Մարդու քաղաքական իրավունքներն ու ազատությունները իրավունքների ու ազատությունների ամբողջական համակարգի բաղկացուցիչ տարրերից են, որոնց ներպետական /ազգային/ և միջպետական /միջազգային/ պաշտպանության մեխանիզմներով է պայմնավորված հասարակության քաղաքական կյանքին քաղաքակիրթ մասնակցությունը:
Մարդու քաղաքական իրավունքները կազմում են իրավական նորմերի այնպիսի համակարգ, որը կարգավորում է մարդկանց և քաղաքական իրավունքի այլ սուբյեկտների միջև հարաբերությունները: Դրանց պաշտպանության մեխանիզմները սահմանված և երաշխավորված են Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագրով /1948/, Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին Եվրոպական կոնվենցիայով /1950/, Կանանց քաղաքական իրավունքների մասին կոնվենցիայով /1952/, Գաղութային երկրներին և ժողովուրդներին անկախություն տրամադրելու մասին հռչակագրով /1960/, Ռասայական խտրականության բոլոր ձևերի վերացման մասին միջազգային դաշնագրով /1965/, Քաղաքացիական և քաղաքական իրավունքների մասին միջազգային դաշնագրով /1966/, Կանանց հանդեպ խտրականության վերացման մասին հռչակագրով /1967/, Սոցիալական առաջադիմության ու զարգացման հռչակագրով /1969/, Կանանց հանդեպ խտրականության բոլոր ձևերի վերացման մասին կոնվենցիայով /1979/, Վիեննայի հռչակագրով և գործողությունների ծրագրով /1993/, ինչպես նաև միջազգային, ներպետական, տարածաշրջանային ու այլ փաստաթղթերով:
Մարդու քաղաքական իրավունքների համակարգը ներառում է.
քաղաքական կյանքին մասնակցելու իրավունքը,
ընտրական և հանրաքվեի իրավունքը,
խաղաղ ժողովներ, հանրահավաքներ, երթեր և ցույցեր անցկացնելու իրավունքը,
միավորվելու իրավունքը,
դիմելու իրավունքը,
պետական ծառայության հավասար հնարավորության իրավունքը,
խոսքի, տեղեկատվության և հաղորդակցման ազատության իրավունքը:
Վերոհիշյալ իրավունքների ու ազատությունների պաշտպանության ներպետական և միջազգային մեխանիզմների կայացման առումով առանցքային դերակատարություն ունեն ՄԱԿ-ը, ԵԽ, ԵԱՀԿ, ԵՄ, մասնավորապես` ՄԱԿ-ի Մարդու իրավունքների հանձնաժողովը, Մարդու իրավունքների կոմիտեն, Մարդու իրավունքների հարցերով Գերագույն հանձնակատարը, ՄԻջազգային դատարանը, Եվրախորհրդի Մարդու իրավունքների հանձնաժողովը, Մարդու իրավունքների գծով հանձնակատարը, Մարդու իրավունքների Եվրոպական դատարանը, ԵԱՀԿ-ի Մարդու իրավունքների և դեմոկրատական ինստիտուտների բյուրոն, Զանգվածային տեղեկատվության միջոցների ազատության հարցերով ներկայացուցիչը, Եվրամիության դատարանը, Եվրաօմբուդսմենը, Իրավունքների և քաղաքացիական իրավունքների կոմիտեն, Կանանց իրավունքների կոմիտեն ... Այստեղ գործ ունենք մարդու և քաղաքացու իրավունքների ու ազատությունների պաշտպանության բնագավառում փոխհամագործակցող մեխանիզմների հետ, որոնք կազմում են մեկ միասնական համակարգ: Վերջիններիս դրսևորման օրինակներից են Հայաստանի անդամակցությունը ՄԱԿ-ին, Եվրախորհրդին, ԵԱՀԿ-ին և միջազգային ու տարածաշրջանային մի շարք իրավական, քաղաքական և այլ կազմակերպություններին: Այս առումով առանցքային նշանակություն ունի նաև Հայաստան-Եվրամիություն քաղաքական և տնտեսական երկխոսությունը, որը հնարավոր դարձավ 1996թ. ապրիլի 22-ին ստորագրված Գործընկերության և համագործակցության համաձայնագրով: Կարևորվում է նաև 1998թ. ապրիլի 27-ին ՀՀ նախագահին առընթեր ստեղծված Մարդու իրավունքների հարցերի հանձնաժողովի գործունեությունը, իսկ 2004թ. մարտի 1-ից` Մարդու իրավունքների պաշտպանի ինստիտուտի ձևավորումը:
...
Մարդու քաղաքական իրավունքները կազմում են իրավական նորմերի այնպիսի համակարգ, որը կարգավորում է մարդկանց և քաղաքական իրավունքի այլ սուբյեկտների միջև հարաբերությունները: Դրանց պաշտպանության մեխանիզմները սահմանված և երաշխավորված են Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագրով /1948/, Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին Եվրոպական կոնվենցիայով /1950/, Կանանց քաղաքական իրավունքների մասին կոնվենցիայով /1952/, Գաղութային երկրներին և ժողովուրդներին անկախություն տրամադրելու մասին հռչակագրով /1960/, Ռասայական խտրականության բոլոր ձևերի վերացման մասին միջազգային դաշնագրով /1965/, Քաղաքացիական և քաղաքական իրավունքների մասին միջազգային դաշնագրով /1966/, Կանանց հանդեպ խտրականության վերացման մասին հռչակագրով /1967/, Սոցիալական առաջադիմության ու զարգացման հռչակագրով /1969/, Կանանց հանդեպ խտրականության բոլոր ձևերի վերացման մասին կոնվենցիայով /1979/, Վիեննայի հռչակագրով և գործողությունների ծրագրով /1993/, ինչպես նաև միջազգային, ներպետական, տարածաշրջանային ու այլ փաստաթղթերով:
Մարդու քաղաքական իրավունքների համակարգը ներառում է.
քաղաքական կյանքին մասնակցելու իրավունքը,
ընտրական և հանրաքվեի իրավունքը,
խաղաղ ժողովներ, հանրահավաքներ, երթեր և ցույցեր անցկացնելու իրավունքը,
միավորվելու իրավունքը,
դիմելու իրավունքը,
պետական ծառայության հավասար հնարավորության իրավունքը,
խոսքի, տեղեկատվության և հաղորդակցման ազատության իրավունքը:
Վերոհիշյալ իրավունքների ու ազատությունների պաշտպանության ներպետական և միջազգային մեխանիզմների կայացման առումով առանցքային դերակատարություն ունեն ՄԱԿ-ը, ԵԽ, ԵԱՀԿ, ԵՄ, մասնավորապես` ՄԱԿ-ի Մարդու իրավունքների հանձնաժողովը, Մարդու իրավունքների կոմիտեն, Մարդու իրավունքների հարցերով Գերագույն հանձնակատարը, ՄԻջազգային դատարանը, Եվրախորհրդի Մարդու իրավունքների հանձնաժողովը, Մարդու իրավունքների գծով հանձնակատարը, Մարդու իրավունքների Եվրոպական դատարանը, ԵԱՀԿ-ի Մարդու իրավունքների և դեմոկրատական ինստիտուտների բյուրոն, Զանգվածային տեղեկատվության միջոցների ազատության հարցերով ներկայացուցիչը, Եվրամիության դատարանը, Եվրաօմբուդսմենը, Իրավունքների և քաղաքացիական իրավունքների կոմիտեն, Կանանց իրավունքների կոմիտեն ... Այստեղ գործ ունենք մարդու և քաղաքացու իրավունքների ու ազատությունների պաշտպանության բնագավառում փոխհամագործակցող մեխանիզմների հետ, որոնք կազմում են մեկ միասնական համակարգ: Վերջիններիս դրսևորման օրինակներից են Հայաստանի անդամակցությունը ՄԱԿ-ին, Եվրախորհրդին, ԵԱՀԿ-ին և միջազգային ու տարածաշրջանային մի շարք իրավական, քաղաքական և այլ կազմակերպություններին: Այս առումով առանցքային նշանակություն ունի նաև Հայաստան-Եվրամիություն քաղաքական և տնտեսական երկխոսությունը, որը հնարավոր դարձավ 1996թ. ապրիլի 22-ին ստորագրված Գործընկերության և համագործակցության համաձայնագրով: Կարևորվում է նաև 1998թ. ապրիլի 27-ին ՀՀ նախագահին առընթեր ստեղծված Մարդու իրավունքների հարցերի հանձնաժողովի գործունեությունը, իսկ 2004թ. մարտի 1-ից` Մարդու իրավունքների պաշտպանի ինստիտուտի ձևավորումը:
...