Դիտել ողջ տարբերակը : Տիգրան Խզմալյանը քաղաքականության մասին "Խոսե՞լ ծաղիկների մասին, թե՞ չխոսել"
Խոսե՞լ ծաղիկների մասին, թե՞ չխոսել
Լիլիթ ԱՎԱԳՅԱՆ | Մայիս 21, 2008, 168 Ժամ
Զրույց կինոռեժիսոր Տիգրան Խզմալյանի հետ
- Պարոն Խզմալյան, ընդունված է հասարակությունը բաժանել երկու մասերի` Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի եւ Սերժ Սարգսյանի համակիրների: Դուք եւս հակված եք կարծել, որ այլ համակրություններ ունեցող մարդիկ հասարակությունում չկա՞ն:
- Մենք միաբջիջ մարդիկ չենք, որ բաժանվենք երկու մասի: Ես ինքս չեմ պատկանում ո՛չ մեկ, ո՛չ մյուս ճամբարին: Բայց վերջին ամիսներին պարբերաբար կրկնել եմ` եթե ինչ-որ մեկը հավակնություն ունի արվեստով զբաղվել, ապա նա պարտավոր է լինել նրանց կողքին, ում իրավունքները ոտնահարում են, ում սպանում են, նվաստացնում, որովհետեւ արվեստի հիմնական խնդիրներից մեկը քաղաքակրթության ընթացքում ձեւավորվել է որպես կարեկցանքի եւ ինչ-որ մեկի համար ցավ զգալու ունակություն: Հայերիս մեջ դա ստացել է մի եզակի լեզվամտածողական արտահայտություն` «ցավդ տանեմ»:
- Արվեստագետը մարդկանց կարեկցում է ուղղակի՞, թե՞ հումանիստական էմոցիաներն անհրաժեշտ են արվեստի գործ ստեղծելու համար: Պատմության մեջ եղել են շատ արվեստագետներ, որոնք իշխանությունների կողքին են եղել, օրինակ` Գյոթեն, սակայն դա նրան չի խանգարել ստեղծել, ասենք, «Ֆաուստը»:
- Կարծում եմ, Ձեր օրինակն այնքան էլ համոզիչ չէ, որովհետեւ Գյոթեն երբեք բռնապետության կողմից չի եղել: Բանաստեղծը կարող էր պաշտոն ստանալ արքունիքում, բայց նա իր ներկայությամբ միայն ավելի ազնվացնում էր իշխանություններին, նրանց ավելի մարդկային էր դարձնում: Երբ արվեստագետը փորձում էր ինքը դառնալ մարդակեր, նա վերանում էր որպես արվեստագետ: Հայտնի է, որ Հիտլերն, օրինակ, սկսել էր որպես նկարիչ: Բայց մենք նրան որպես նկարիչ չենք ճանաչում:
- Գտնում եք, որ իշխանությունների կողմից պաշտոններ ընդունող կամ նրանց պաշտպանող արվեստագետները ազնվացնո՞ւմ են իշխանություններին: Օրինակ` մեր այն արվեստագետները, ովքեր իշխանությունների կողքին են կյանքի բոլոր պարագաներում, ազնվացնո՞ւմ են իշխանություններին:
- Ես չեմ ճանաչում արվեստագետների, ովքեր իշխանության կողմից են:
- Դուք չե՞ք ճանաչում Ռազմիկ Դավոյանին, Զորի Բալայանին...
- Ես նման արվեստագետների, կրկնում եմ, չեմ ճանաչում: Դուք կարող եք անուններ ասել. ինձ այդ անունները ոչինչ չեն ասում: Եթե նույն անունը կրող մարդն անցնում է մարդասպանների կամ քրեականների կողմը, ես տվյալ դեպքում նկատի չունեմ միայն իշխանավորներին, նա փոխում է իր կարգավիճակը, անունը: Սա չի նշանակում, որ արվեստագետն անպայման սպիտակ ձեռնոցներով, սպիտակ ֆրակով է: Իմ սիրած արվեստագետներից մեկը` Ֆրանսուա Վիյոնը, գող-ավազակ էր: Իմ մտերիմ ընկեր Ռուբեն Հախվերդյանը երբեք սպիտակ ձեռնոց չի հագել, եւ իր խոսքը բավական սուր է ու շատերի համար տհաճ, բայց երբ պահը հասավ, նա եղավ մեր կողքին, երբ մենք փորձեցինք իշխանություններին մեր, մեղմ ասած, անհանգստությունը, անհամաձայնությունը հայտնել: Եվ նա ստորագրեց մի նամակ, որ մենք գրեցինք մարտի մեկի սպանություններից ընդամենը մի քանի օր հետո:
- Դուք գրեցիք մի քանի բաց նամակ: Նման նամակները ենթադրում են միայն դիրքորոշո՞ւմ, թե՞ նաեւ գործողություն, եթե նամակը մնա անարձագանք:
- Մեր վերջին նամակից երկու օր անց մի նկարչի, ի պաշտպանություն որի էինք գրել նամակը, բանտից ազատ են արձակել (խոսքը նկարիչ Տիգրան Բաղդասարյանի մասին է.- Լ.Ա.): Ասացին, որ փոխել են նրա խափանման միջոցը: Եթե գոնե մեկ մարդու մեկ օրով կարելի է բանտից հանել, դրա համար կարելի է եւ նամակներ գրել:
- Իրո՞ք կարծում եք, որ այն մարդկանց, ում խափանման միջոց կալանքը փոխարինել են չբացակայելու մասին ստորագրությամբ կամ գրավով, ազատ են արձակել հասարակության ճնշման, նամակների շնորհիվ: Չե՞ք կարծում, որ այդ սիրալիրությունների հասցեատերը միջազգային կառույցներն են:
- Իհարկե: Դա պատահականություն էր: Իրենք ամեն երեկո ղուշ-գիր են գցում` ում ազատել, եւ մեր նամակը համընկավ դրա հետ. դա մեզ համար հաճելի զուգադիպություն էր ընդամենը: Սա չի նշանակում, որ քամին փչում է, հետեւաբար տերեւները շարժվում են: Գուցե ճիշտ հակառակը` տերեւները շարժվում են, հետեւաբար քամի՞ է առաջանում: Ես գիտեմ մի բան. իմ սիրած ռեժիսորներից մեկը` Բերտոլդ Բրեխտը նման իրավիճակում ասել էր. «Մեր ժամանակներում ծաղիկների մասին խոսելը հանցագործություն է, որովհետեւ այդ խոսակցության մեջ թաղված է լռությունը մարդասպանների մասին»: Այնպես որ, մինչեւ այս կատարվող անարդարություններն այսպես թե այնպես լուծում չստանան, ես ուրիշ ոչ մի բանի մասին չեմ կարող լուրջ խոսել եւ չեմ կարող հոգեպես հանգիստ լինել:
- Ի՞նչ եք կարծում, ո՞րն է այն պատճառը, որը մարդուն ստիպում է նվաստացնել, ծեծել, սպանել իր նմանին:
- Ես շատ մեծ եւ խոր կարեկցանք եմ զգում այն մարդկանց հանդեպ, ովքեր կարող են նվաստացնել, ծեծել իրենց նմանին: Կարծում եմ, որ նրանք շատ վատ են քնում, եւ կարծում եմ, որ իրենք շատ դժբախտ են:
- Դուք այդպես եք կարծում` դատելով նրանց աչքերի տակ հայտնված այտուցների՞ց:
- Այն, ինչ լսում եմ, տեսնում եմ, ինձ դրդում է այն մտքին, որ մենք պետք է նրանց օգնենք: Պետք է բարձրացնել նրանց աշխատավարձը, բազմապատկել թիկնապահների քանակը: Ես հոգեբանական եւ նյութական աջակցություն եմ մաղթում այդ մարդկանց: Այն արտոնությունները, որոնք ունեն իրենք, բավարար չեն. պետք է կրկնապատկել:
- Դուք սարկազմով մաղթեցիք նրանց կրկնակի երջանկություն եւ առողջություն, սակայն ստացվում է, որ մարդկանց մի մեծ, շատ մեծ խումբ ունի իրոք լուրջ խնդիրներ բարոյականության հետ:
- Մարտի մեկից հետո կալանավորվածներից մեկը պատմում էր, որ ինքը ցնցված է` տեսնելով, որ բանտի ներսում եւ համապատասխան հիմնարկներում եւս տիրում է շատ ծանր մթնոլորտ: Քննիչների մի մասը չի ցանկանում զբաղվել դրանով, ոստիկանների մի մասն ամաչում է, մի մասը հրաժարվում է հրամանները կատարել, գաղտնի ներողություն են խնդրում կալանավորվածներից: Անգամ քրեական հանցագործներն են քաղաքացիական խիզախություն հանդես բերում, իրենց համերաշխությունը հայտնում: Իրականում կյանքը շատ ավելի բարդ է: Եվ ես չեմ փորձում սարկազմով խոսել դրա մասին: Կարծում եմ, դա մի հոգեբանական, արվեստաբանական խնդիր է, որ նույնպես պետք է լուծել: Օրինակ` ինչպես է ապրում մարդը, որը ստիպված է, կամ որին ստիպել են դառնալ մարդկանց անեծքների թիրախ։
- Ըստ Ձեզ` դա սեփակա՞ն ընտրություն է, թե՞ պարտադրված քայլ:
- Կարծում եմ, այն, ինչ մենք անում ենք, մեր ընտրությունն է: Մենք ոչ միայն չորս տարին մեկ նախագահ ենք ընտրում, այլ մենք ամեն օր ընտրում ենք` թքե՞լ փողոցում, թե՞ չթքել: Խաբե՞լ մարդուն, թե՞ չխաբել:
- Այսօր քննարկվում է քաղաքական երկխոսության անհրաժեշտությունը: Ի՞նչ եք կարծում, այդ երկխոսությունը որքանո՞վ մեխանիկական չի լինի:
- Երկխոսությունը նպատակ է եւ անգամ՝ ո՛չ միջոց: Դա նորմալ կյանքի միակ ձեւն է: Եվ քանի որ ժամանակակից աշխարհում նորմալ կյանքը շատ հազվադեպ բան է մեր ընտանիքներում, դպրոցներում, գիտության եւ մշակույթի ոլորտում, մենք ապրում ենք մենախոսությունների աշխարհում. յուրաքանչյուրս անհատ ենք եւ ունենք ասելիք, որն էլ շտապում ենք ասել: Օրինակ` երբ մարդը սիրահարված է, ես համարում եմ դա կյանքի այն քիչ նորմալ դրսեւորումներից մեկը: Սերը երկխոսություն է, որովհետեւ, երբ մենք սիրահարված ենք, կարեւորում ենք մեր դիմացինին: Անում ենք այնպես, որ նրա վրա տպավորություն թողնենք, իր հետ քնքուշ վարվենք, շոյենք եւ հակառակը: Նույնը ակնկալում ենք կյանքի բոլոր դրսեւորումներում:
- Քաղաքականության մեջ երկխոսությունը ցանկալի է պակաս քնքշություններով` ասենք, առանց շոյելու:
- Իհարկե, առանց շոյանքների: Եթե ցանկանում ենք պետություն կառուցել, պետք է երկխոսություն. մենախոսություններով կարելի է կառուցել միապետություն, ուր կլինեն մենակյացներ, որոնք կմտնեն իրենց խցերն ու կերկրպագեն իրենց Աստծուն կամ սատանային: Եթե մենք ուզում ենք ունենալ պետություն, ապագա, պարտավոր ենք գնալ երկխոսության: Բայց դրա նշույլները չեն երեւում:
Շարունակություն
- Ի՞նչ եք կարծում, գործողությունների տրամաբանությունը պայմանավորվա՞ծ է նրանով, որ շատերը երբեւէ չեն փորձում փնտրել տրիվիալ թվացող, սակայն ոչ անկարեւոր հարցերի պատասխաններ` ի՞նչ առաքելություն ունի մարդը կյանքում, ի՞նչ է կյանքը, եւ այլն: Դուք ունե՞ք այս հարցերի պատասխանները Ձեզ համար:
- Կարծում եմ` կյանքի իմաստը կյանքն է: Կյանքի շարունակությունը: Դա մեծագույն շնորհ եւ նպատակ է` շարունակել ինքդ քեզ, կյանքի ֆենոմենը: Մարդկանց մեջ այլ է` մարդիկ այլ կենդանիներից տարբերվում են նրանով, որ գիտակցում են իրենց մահկանացու լինելը: Այդ պատճառով մենք ստեղծում ենք արվեստ, որ պատրանքների վահանի տակ թաքնվենք մահվան վախից: Սա գլխավոր նպատակը չէ, սակայն գլխավորներից մեկն է: Կարծում եմ, որ մարդը պարտավոր է կայանալ, անել այն, ինչի համար ծնվել է: Յուրաքանչյուրս ունենք մեր առաքելությունը, որը գտնելն այդքան էլ հեշտ չէ: Ողբերգություն է, երբ մարդը չի կայանում: Օրինակ` ծնվել, որպեսզի կյանքն անցկացնես որպես հարկային տեսո՞ւչ կամ ...
- Ասենք, բանտապահ, մսագործ` սպանդանոցում...
- Չէ, բանտապահի դեպքում համաձայն չեմ: Բանտում էլ, եթե կան մարդասպաններ, ինչ-որ մեկը պետք է նրանց բանտարկի, որ մեր երեխաները հանգիստ քայլեն փողոցով: Ողբերգությունը սկսվում է այն պահին, երբ նա շատ լավ գիտակցում է, որ կարգին մարդիկ գտնվում են բանտում, իսկ մարդասպանները` դրսում: Այդ պահին բանտապահը երեւի ապրում է փոքրիկ ներքին ողբերգություն:
- Քիչ առաջ տվեցիք Աստծո եւ սատանայի անունը: Թեեւ թերթի ժանրը, բարեբախտաբար, անձնական հարցեր չի ենթադրում, բայց, այնուամենայնիվ, գիտեմ, որ Դուք մկրտված եք, սակայն որոշակի վերապահությամբ եք ընդունում քրիստոնեությունը:
- Ես չեմ պատասխանում կրոնի հետ կապված հարցերին, քանի որ, ինչպես ամուսնական հավատարմությունը, այնպես էլ հավատի թեման հրապարակային քննարկման ենթակա չեն:
- Պարզապես հետաքրքիր է, թե քրիստոնեության մեջ ինչը կարող է չբավարարել մարդուն, ստիպել, որ նա կատարի ընտրություն ոչ հօգուտ քրիստոնեության:
- Կարող եմ նշել մի գիրք, որը Հայաստանում վերջին տասնամյակում տպագրված ամենակարեւոր գրքերից մեկն է`«Մեզ անհայտ Վարդանանց պատերազմը», որը շատ լուրջ գործ է, ուր մեծ ցավով վերլուծվում է մեր ազգային առասպելներից մեկը` Ավարայրի ճակատամարտը: Եվ գրքի հեղինակը, որի հետ ես պատիվ չունեմ ծանոթ լինել, բայց հույս ունեմ ծանոթանալ, շատ համոզիչ ապացուցում է, որ 451 թվականին Տղմուտ գետի ափին տեղի է ունեցել քաղաքացիական պատերազմ եւ հեղաշրջում, որի ընթացքում Հայաստանյայց եկեղեցին չխնայեց ոչ մի ջանք` տապալելու հայոց թագավորությունը: Եվ դա իշխանության կռիվ էր. իրենք ձգտում էին ինքնուրույն ղեկավարել ազգը, որպեսզի կատարեն դատավորի, հարկահավաքի դերը: Այսինքն` ինչպես միշտ, աստառը նյութականն էր: Արդյունքում մենք ստացանք ողբերգական ինքնագիտակցության տեսակը, որը մեզ ուղղորդեց 15 դար եւ որը մեզ բերեց 15 թվի ցեղասպանության:
- Կարծում եք, ցեղասպանության արմատները 301 թվին քրիստոնեությունը որպես պետական կրոն հռչակե՞լն էր:
- Ոչ, ես դա չեմ ասել, եւ դա չի ասել նաեւ հեղինակը, որովհետեւ քրիստոնեությունը համաշխարհային կրոն է, եւ տեսնում ենք, որ հիմնականում ազատ պետությունները եւ դրանց քաղաքացիները ապրում են քրիստոնեական երկրներում, այսինքն` դա քրիստոնեության մեղքը չէր: Դա մեր եպիսկոպոսական դասի, իշխանատենչ հոգեւորականների մեղքն էր:
- Բայց քրիստոնեության մասին դատել, ասենք, հոգեւորականների վարքով, ինկվիզիցիայի շրջանով կամ խաչակրաց արշավանքներով, ճիշտ ելակետ չէ:
- Համաձայն եմ, սակայն ես Աստծո հետ առնչվելու համար եկեղեցու կարիքը չունեմ: Չնայած որ բոլոր քրիստոնեական եկեղեցիները հիմքում ընդունում են առաքյալներից մեկի պնդումը, թե եկեղեցուց դուրս փրկություն չկա: Անձամբ ես համաձայն չեմ այդ պնդմանը: Բայց այս դեպքում խոսում ենք քրիստոնեության` մեր ազգային ընկալման մասին, որը ունեցավ ողբերգական հետեւանքներ: Կա տեսակետ, որ մահմեդականությունը բողոքական քրիստոնեության ձեւ է, որովհետեւ ընթերցելով Ղուրանը` քրիստոնյան կապշի, որ Ղուրանն Աստվածաշնչի մի փոքր աղավաղված կամ վերաձեւված տարբերակն է: Այնտեղ կան Ադամն ու Եվան, կա Մովսեսը:
- Ղուրանում կան Հին Կտակարանի «պերսոնաժները»:
- Սակայն կա նաեւ Հիսուսը` Իսա անունով:
- Ղուրանում, մահմեդականների համար` առհասարակ, Հիսուս Քրիստոսը միայն մարգարեներից մեկն է: Պարոն Խզմալյան, գիտեմ, որ Դուք, այդուհանդերձ, եկեղեցի գնում եք:
- Գերադասում եմ այն եկեղեցիները, որոնք չեն գործում: Որտեղ չկան հոգեւորականներ: Ես երջանկություն ունեմ ճանաչելու ընդամենը մի քանի եկեղեցականների, որոնք հավատացյալ են եւ որոնք վարակում են մարդկանց իրենց հավատով: Սակայն գիտեմ նաեւ շատ ու շատ ուրիշների: Կարծում եմ` Դուք էլ գիտեք:
impression
15.06.2008, 12:03
Ապրես, Գժուկ ջան, որ տեղադրեցիր էս հարցազրույցը: Խզմալյանին սկսեցի ճանաչել "Փշալար" հաղորդումից, հիշում եմ, ամենահետաքրքիր եթերները հենց իր հետ անցկացրած զրույցներն էին: Իր մի քանի կարճամետրաժ ֆիլմ եմ դիտել: Իսկ էս հարցազրույցը ավելի բացահայտեց նրան: :)
Philosopher
15.06.2008, 12:20
Էս խոսքերը հազվադեպ եմ ասում, բայց հիմա պիտի ասեմ. հպարտ եմ` Խզմալյանի հետ նույն քաղաքում ապրել ու մտածել անմտածելիի նույն դաշտում: Փայլուն էր:)
Ապրես, Գժուկ ջան, որ տեղադրեցիր էս հարցազրույցը: Խզմալյանին սկսեցի ճանաչել "Փշալար" հաղորդումից, հիշում եմ, ամենահետաքրքիր եթերները հենց իր հետ անցկացրած զրույցներն էին: Իր մի քանի կարճամետրաժ ֆիլմ եմ դիտել: Իսկ էս հարցազրույցը ավելի բացահայտեց նրան: :)
Խնդրեմ։ Ես Խզմալյանի մեծ երկրպագուներից եմ։
Գժուկ ջան ապրես, ուրեմն էնքան էլ փոքրամասնություն չես;)
Էս խոսքերը հազվադեպ եմ ասում, բայց հիմա պիտի ասեմ. հպարտ եմ` Խզմալյանի հետ նույն քաղաքում ապրել ու մտածել անմտածելիի նույն դաշտում: Փայլուն էր:)
Շատ ապրես, Խզմալյանը ուղեղ ա։ Ես հպարտ եմ, որ ինքն իմ դասախոսն ա։
Գժուկ ջան ապրես, ուրեմն էնքան էլ փոքրամասնություն չես;)
Ինձ համար Խզմալյանն արժի մի ամբողջ ժողովուրդ։ Դուք պետք ա տեսնեիք, թե ինպոս Հայաստանի պատիվը բարձր պահեց Ադրբեջանցիների մոտ, երբ մենք Թիֆլիսում էինք։ Առաջին լեկցիան ինքն էր վարում։ Փելեշյան էր դրել։ Վրացիների ու ազերների հետ նայում էինք։ Հզոր ա
Ասողին լսող է պետք:
Դուք պետք ա տեսնեիք, թե ինպոս Հայաստանի պատիվը բարձր պահեց Ադրբեջանցիների մոտ
Կարծես շտանգիստի մասին ես խոսում… Հայաստանի պատիվ… Ադրբեջանցիների մոտ…
Ասողին լսող է պետք:
Կարծես շտանգիստի մասին ես խոսում… Հայաստանի պատիվ… Ադրբեջանցիների մոտ…
դե եթե դու թքած ունես, էդ քո խնդիրն ա։ Ինձ համար կարևոր էր, ու ընդհանրապես դու այդ մարդու ինտելեկտը չես ճանաչում։ Քեզ հետ խոսելն ավելորդ է։
ClassicDancer
15.06.2008, 22:59
Տիգրան Խզմալյանը այսօրվա դրույամբ մեկն է այն սակավ մարդկանցից Հայաստանում, ով իրոք կատարում է ճիշտ վերլուծություններ, երբեք չի խեղաթյուրում փաստերը, կատարում է իր գործն այս կյանքում եվ ամեն կերպ փորձում է օգտակար լինել մարդկանց: Ասում են, որ Հայաստանում չկան մտավորկանաններ, բայց Տիգրան Խզմալյանը եւ եւս մի քանի խելացի անհատներ ջարդում են այս մտածելակերպը ու ՀՈՒՅՍ տալիս մեզ նման երիտասարդներին, որ մեր այսօրվա գործերն ու մեր մտածելակերպը ճիշտ է եւ անհրաժեշտ::)
Ուլուանա
16.06.2008, 06:52
Հարցազրույցը կարդալիս անընդհատ Խզմալյանին վարկանիշ տալու ցանկություն էի ունենում։ :))
Քաղաքականության բաժնից հեռու մարդ եմ, բայց Տիգրան Խզմալյանի անունը որևէ տեղ տեսնելիս չեմ կարողանում անտարբեր անցնել... Իսկապես մեր օրերի հազվագյուտ օրինակելի մտավորականի կերպար է, որին լսելիս կամ կարդալիս միշտ ուրախանում եմ, որ նրա պես օրինակելի մարդ ու հայրենակից ունենք, ու մտածում եմ, որ եթե այդպիսի մարդիկ դեռ կան մեր երկրում, ուրեմն, չնայած ամեն ինչին, էնքան էլ կորած չենք։
Խզմալյանն այն հազվագյուտ մարդկանցից է, որոնց խոսքը եթերում լսելով՝ մեծագույն հաճույք եմ ստանում՝ թե՛ մտքերի հստակ ձևակերպումներից, թե՛ մտածելակերպի լայնությունից ու մաքրությունից։
Հարցազրույցը լավն էր, օգնեց, որ ավելի լավ բացահայտեմ Խզմալյան մարդուն, ու դրական կարծիքս է՛լ ավելի ամրապնդվեց։ :)
Տիգրան Խզմալյանին միշտ հարգել եմ, իսկ էս վերջին դեպքերից հետո արդեն շատ շատ շատ եմ հարգում, իսկական մարդու ու մտավորականի տեսակ, իր հայցաքների հետ 100 տոկոս համաձայն եմ
Տիգրան Խզմալյանին միշտ հարգել եմ, իսկ էս վերջին դեպքերից հետո արդեն շատ շատ շատ եմ հարգում, իսկական մարդու ու մտավորականի տեսակ, իր հայցաքների հետ 100 տոկոս համաձայն եմ
Ուխ, ապրես Եր ջան։
Sunny Stream
16.06.2008, 18:39
Խզմալյանը ուղեղ ա։ Ես հպարտ եմ, որ ինքն իմ դասախոսն ա։
...ու գիտես, չէ՞, թե ինչքա~ն երանի եմ տալիս քեզ :roll :(
մյուս տարի իր մոտ դաս ունենալու ե՞ք... եթե հա, անպայման կհարմարացնեմ, կթաքնվեմ քո ետևում ու կլսե~մ...
մի մարդ, ում նույնպես ես շատ եմ հարգում իր քաղաքացիական հայացքների ու լուրջ մասնագետ լինելու համար, մի անգամ ասաց` Խզմալյանը նրբագույն մարդ է... էդ ժամանակ դեռ կարգին չէի տեսել-լսել Խզմալյանին ու նրա ֆիլմերը... հիմա իսկապես հասկանում եմ, որ Խզմալյանը հազվագյուտ նրբությամբ ու խորությամբ է ընկալում աշխարհն ու երևույթները, ինչի շնորհիվ էլ կարողանում է էդպես ճիշտ ու ըմբռնելի վերլուծել ու ներկայացնել դրանք... ախր խոսելիս էլ` ձայնը, շարժումները, հայացքը էնքան հանգիստ են, էնքան նուրբ, էնքան հաստատ... ու ինչքա~ն լայն է մտքերի ընդգրկումը, անկախ խոսակցության թեմայից...
միշտ նրան հիշում եմ Սեֆիլյանի շապիկով, նուրբ շարֆով, կեպիատիպ գլխարկով, վրան էլ` Չէ Գևարայի значок :love
հարցազրույցը լավն է, դժվար է Խզմալյանի պես մարդկանց հետ զրուցել նույն մթնոլորտում, նույն տեսակի մեջ տալ հարցերը... թեև վերջում շատ էին շեղվել թեմայից, ինձ շատ դուր եկավ հարկադրված սրիկա բանտապահների, ոստիկանների մասին հատվածը... :roll
...ու գիտես, չէ՞, թե ինչքա~ն երանի եմ տալիս քեզ :roll :(
մյուս տարի իր մոտ դաս ունենալու ե՞ք... եթե հա, անպայման կհարմարացնեմ, կթաքնվեմ քո ետևում ու կլսե~մ...
մի մարդ, ում նույնպես ես շատ եմ հարգում իր քաղաքացիական հայացքների ու լուրջ մասնագետ լինելու համար, մի անգամ ասաց` Խզմալյանը նրբագույն մարդ է... էդ ժամանակ դեռ կարգին չէի տեսել-լսել Խզմալյանին ու նրա ֆիլմերը... հիմա իսկապես հասկանում եմ, որ Խզմալյանը հազվագյուտ նրբությամբ ու խորությամբ է ընկալում աշխարհն ու երևույթները, ինչի շնորհիվ էլ կարողանում է էդպես ճիշտ ու ըմբռնելի վերլուծել ու ներկայացնել դրանք... ախր խոսելիս էլ` ձայնը, շարժումները, հայացքը էնքան հանգիստ են, էնքան նուրբ, էնքան հաստատ... ու ինչքա~ն լայն է մտքերի ընդգրկումը, անկախ խոսակցության թեմայից...
միշտ նրան հիշում եմ Սեֆիլյանի շապիկով, նուրբ շարֆով, կեպիատիպ գլխարկով, վրան էլ` Չէ Գևարայի значок :love
հարցազրույցը լավն է, դժվար է Խզմալյանի պես մարդկանց հետ զրուցել նույն մթնոլորտում, նույն տեսակի մեջ տալ հարցերը... թեև վերջում շատ էին շեղվել թեմայից, ինձ շատ դուր եկավ հարկադրված սրիկա բանտապահների, ոստիկանների մասին հատվածը... :roll
Մի բան էլ ասեմ, իր հետ հարղազրույցում պետք ա լավ պատրաստված լինել, թե չէ էս լրագրողի օրին կընկնենք։ լօլ
ՇԱԱԱԱԱԱԱԱԱԱԱԱՏՏՏՏՏՏՏՏ եմ սիրում ԽԶԶԶՄՄՄՄՄՄՈՈՈՈՈՈՈՅԻԻԻՍՍՍ։Սեդ ջան, մեկ էլ մոռացար բուդդիստական զեղումները, իմ նման ա, չինական հիերոգլիֆներն անպակաս են։
Սա էլ Խզմոյիս նկարներից։
Ինչ լավն ա չէ։ Թիֆլիս գնալիս։ Լոռում է, հարազատ հողում։:)
Էս էլ մենք՝ Խզմալյանի սաները Թիֆլիսում։:hands
Գժուկ դու որտե՞ղ ես սովորում, որ Խզմալյանը քեզ դաս է տալիս։:oy
Հ.Գ. Երանի քեզ։;)
Sunny Stream
05.07.2008, 18:41
Էս էլ մենք՝ Խզմալյանի սաները Թիֆլիսում։:hands
լա~վ նկար ա, լավն եք :roll
Լույս, Խզմալյանին ասեք, թող համոզի, Փելեշյանը գա, էլի~ :oy
ախր... պատահական չի, որ էդպիսի Մեծությունը Խզմալյանի հետ մտերիմ հարաբերությունների մեջ է... :roll
լա~վ նկար ա, լավն եք :roll
Լույս, Խզմալյանին ասեք, թող համոզի, Փելեշյանը գա, էլի~ :oy
ախր... պատահական չի, որ էդպիսի Մեծությունը Խզմալյանի հետ մտերիմ հարաբերությունների մեջ է... :roll
Սեդ ջան ինքը կարծեմ ասել էր, որ գալու ա Փելեշը։ Հա, հաստատ եմ հիշում։
Ավելացվել է 2 րոպե անց
Գժուկ դու որտե՞ղ ես սովորում, որ Խզմալյանը քեզ դաս է տալիս։:oy
Հ.Գ. Երանի քեզ։;)
Դե ես ԵՊՀ-ի Ժուռ ֆակի ուսանող եմ, ինքը համ մեզ մոտ է դասավանդում, համ էլ Ինտերնյուսի ծրագրով, երբ գնացինք Թիֆլիս, մեր ռեժիսոր-լեկտորն էր։ Հրաշք մարդ է։
Ես երբ հարցազրույց տեսնեմ նորից տպագրվի, այս թեմայում պարտադիր կդնեմ։
Ավելացվել է 18 րոպե անց
Ժողովուրդ, հենց նոր մի քանի բան պրպտեցի ինետից Խզմալյանի մասին։
ՏԻԳՐԱՆ ԽԶՄԱԼՅԱՆ
Ծնվել է 1963-ին Երեւանում: Ավարտել է Մոսկվայի Բարձրագույն կինոռեժիսորական կուրսերը 1991 թ.: Հեղինակն է երեք խաղարկային եւ տաս վավերագրական ֆիլմերի, որոնք ստացել են մրցանակներ Ռուսաստանի, Թուրքիայի, Գերմանիայի, Բելառուսի, Ուկրաինակի միջազգային կինոփառատոններում:
NO PASARAN!
•Ուզում եմ ձեր թերթի միջոցով արտահայտել զարմանքս ու տագնապը, որով դիտեցի վերջերս «Կենտրոն» հեռուստաալիքով «Ուրվագիծ» հաղորդաշարի այն թողարկումը, ուր Հայաստանի երիտասարդական կուսակցության նախագահ ներկայացող ոմն Վ. Բաբայան հանդես եկավ մի շարք հայտարարություններով, որոնք քաղաքակիրթ աշխարհում վաղուց որակվում են որպես սովորական ֆաշիզմ: Մի կողմ թողնելով մարտի 1-ի ողբերգության մասին երիտասարդ գործչի հասուն ցինիզմով լցված դատողությունները, չեմ կարող հետեւել հաղորդավար Պետրոս Ղազարյանի օրինակին եւ անտեսել Բաբայանի վեհատես պերճախոսության գոհարները՝ «հրեական խաղերի», «թուրք-ամերիկյան դավանանքի» եւ նման այլ էժանագին գլուխգործոցների շարքից, որ մեզանում միշտ հանդես են գալիս այն պահերին, երբ պետք է քողարկել սեփական սխալներն ու ապիկարությունը: Եթե Բաբայանն այնքան է արհամարհում հայ ժողովրդին, որ հարյուր հազարների հասնող բողոքարարների համարում է օտարերկրյա գործակալներ կամ նրանց խամաճիկներ, դժվար է նրանից ակնկալել հարգանք այլ ազգերի նկատմամբ: Սակայն որքան նողկալի է հնչում նման քարանձավային ու գավառական շովինիզմը եղեռն ապրած ու աշխարհի ցանկացած անկյունում ապաստան գտած հայ ազգի ներկայացուցչի շուրթերից:
Արդյո՞ք չմոռացավ Բաբայանը նշել իր «դիմակազերծումների» ցուցակում ազգությամբ հրեա ԱՄՆ դեսպան Մորգենթաուին, որի հովանավորությամբ հազարավոր հայ մանուկներ ցեղասպանությունից փրկվեցին ամերիկյան որբանոցներում: Կամ՝ նույնպես հրեա Արմին Վեգներին, որի լուսանկարները դարձան Հայոց եղեռնի գրեթե միակ տեսանելի ապացույցը:
Պատերազմի տարիներին աշխատելով Արցախում որպես «Ա1»-ի եւ «Վեստիի» հեռուստալրագրող, ես չեմ տեսել ազատամարտիկների շրջանում այնպիսի ազգայնամոլություն ու ատելություն հակառակորդի հանդեպ, որն այսօր հանդես են բերում անգամ սեփական համաքաղաքացիների վերաբերյալ՝ վառոդի հոտին անծանոթ որոշ «երիտհայեր»: Սրանք նույնքան հեռու ու օտար են մեր երիտասարդությանը, որքան այս նույն կուշտ ու ցինիկ կեցվածքով 1980-ականների «կոմսոմոլի» ջահել առաջնորդ-դուրսպրծուկները՝ արցախյան ազատամարտիկներ տված մեր սերնդին: Այսօր իշխանության հասնելու համար «երիտհայերի» այս տեսակը կոմսոմոլից արագ վերածվեց «Հիտլերյուգենդի», հագնելով մոլի ազգայնականների դիմակները: Նրանցից ոչ մեկը չի հիշել ազգային արժանապատվության մասին՝ մարտի 1-ի զոհերի հիշատակը հարգելու համար: Մինչդեռ Հրանտ Դինքի հուղարկավորության բազմահազարանոց ցույցի եկած թուրքերը, որոնք Ստամբուլում կրում էին «Ես հայ եմ» կարգախոսը, իրական ազգամիջյան համերաշխության ու ժողովրդավարության դաս էին տվել, որին, իհարկե, անհաղորդ մնացին մեր «երիտհայերը»:
Ոչ ոք իրավունք ու մենաշնորհ չունի խոսելու հայ երիտասարդության անունից: Այսօր, Չե Գեւառայի ծննդյան տարեդարձին ուզում եմ կոչով դիմել մեր երիտասարդներին՝ ֆաշիզմը չի անցնի Հայաստանում: Ինչպես ասում էին Իսպանիան ֆաշիստներից պաշտպանող ինտերբրիգադների կամավորները՝ No Pasaran!
•ՏԻԳՐԱՆ ԽԶՄԱԼՅԱՆ ռեժիսոր
Ավելացվել է 19 րոպե անց
ՏԻԳՐԱՆ ԽԶՄԱԼՅԱՆ. «ԾՈՎԻՑ ԾՈՎ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻՆ ՊԻՏԻ ՓՈԽԱՐԻՆԻ ԳԵՏԻՑ ԳԵՏ ՀԱՅԱՍՏԱՆԸ»
•«Հույս ունեմ, որ սա կսթափեցնի այն մարդկանց, ովքեր կդիտեն ֆիլմը: Ես հույս ունեմ, որ այս ֆիլմը կցուցադրվի հեռուստատեսությամբ, ի տարբերություն իմ այլ ֆիլմերի, որոնք չեն ցուցադրվում»,- այսօր «Արաքսից` Կուր, Արցախից` Ջավախք» իր վավերագրական ֆիլմի շնորհանդեսի ժամանակ ասաց ռեժիսոր Տիգրան ԽԶՄԱԼՅԱՆԸ: «Կա շշնջալու ժամանակ և ճչալու ժամանակ, կա պաստառի ժամանակ և ջրաներկի ժամանակ. սա պաստառ է, սա ճչալու փորձ է»,- այսպես բնորոշեց իր հերթական ֆիլմը ռեժիսորը:
Տ. Խզմալյանի 12-րդ վավերագրական ֆիլմը նպատակ ունի սթափեցնել հասարակությանը, զգուշացնել, որ Ջավախքում էլ կարող է կրկնվել նույնը, ինչ եղավ տարիներ առաջ Արցախում: Ֆիլմում ասվում է, որ չնայած Արցախը 20-րդ դարավերջում ազատագրվեց, Ջավախքը 21-րդ դարի սկզբին կանգնած է պատմական ընտրության առաջ. «կամ նա կրկնելու է Նախիջևանի ճակատագիրը` ավարտելով հազարամյակների փառահեղ պատմությունը` իբրև հայոց ազգի ու մշակույթի հյուսիսային ամրոց` անպաշտպան թողնելով երկրի սիրտը, կամ էլ նա ընտրելու է արցախյան սխրանքների ու փառքի ճանապարհը»: Այդ դեպքում, համաձայն ռեժիսորի, կկատարվի մեր նախնիների պատգամն ու կպահպանվի հայոց պետությունը Արաքսից մինչև Կուր:
«Դյուցազնական ծովից ծով Հայաստան պատկերացումը, իմ կարծիքով, վաղուց արդեն պետք է փոխարինվի ավելի իրատես և վաղուց արդեն ձևավորված գաղափարով` գետից գետ Հայաստանի: Հայաստանն ունի իր բնական սահմանները, և մինչև մենք որպես ազգ չհասկանանք մեր ոչ միայն աշխարհագրական, այլև բնական ազգագրական, մշակութային, հոգեբանական սահմանները, մենք չենք լուծի այն խնդիրները, որի համար մարտնչել են մեր նախնիները, մեր եղբայրները»,- ֆիլմի ցուցադրությունից հետո իր ասելիքն ամփոփեց ռեժիսորը:
Այս ուսումնական տարին, ինչ սկսել է այլևս ո՜չ Խզմալյանին ենք տեսնում համալսարանում, ո՜չ էլ Էդիկ Բաղդասարյանին։ Շատերն են ցանկանում իմանալ նրանց՝ համալսարանից հեռացման պատճառը։ Նոր նայեցի, Ա1+-ը հետևյալն է պարզել, ճիշտ է նյութը թարմ չէ, դրա համար կներեք։
ԻՆՉՈ՞Ւ ԵՆ ՓՈԽՎԵԼ ԴԱՍԱԽՈՍՆԵՐԸ:(
Վերջերս մամուլում հրապարակումների` ԵՊՀ-ում աշխատող դասախոսներ Վահան Փափազյանը, Տիգրան Հակոբյանը, Էդիկ Բաղդասարյանը եւ Տիգրան Խզմալյանը հեռացվել են աշխատանքից ընդդիմադիր հայացքներ ունենալու պատճառով:
ԵՊՀ լրատվության բաժնի ղեկավար Կարեն Գրիգորյանը ՚Ա1+ՙ-ին տեղեկացրեց, որ նրանք այս տարի ԵՊՀ-ում չեն աշխատելու, քանի որ ֆակուլտետների ուսումնական ծրագրերում փոփոխություններ են եղել: Ըստ նրա` նրանք եղել են հրավիրված դասախոսներ, Վահան Փափազյանն ու Տիգրան Հակոբյանը համագործակցել են Միջազգային հարաբերությունների ֆակուլտետի ամբիոնի, իսկ Էդիկ Բաղդասարյանն ու Տիգրան Խզմալյանը` Ժուռնալիստիկայի ֆակուլտետի հետ:
Հակառակ սրա` Միջազգային հարաբերությունների ամբիոնի վարիչ Էդիկ Զոհրաբյանը ՚Ա1+ՙ-ի հետ զրույցում ասաց, թե Տիգրան Հակոբյանը իրենց ամբիոնի հետ երբեւէ չի աշխատել: Էդիկ Զոհրաբյանը նաեւ հրաժարվեց մեկնաբանել Վահան Փափազյանի հետ այս ուսումնական տարում պայմանագիր չկնքելու պատճառները:
Իսկ Ժուռնալիստիկայի ֆակուլտետի դեկան Նաղաշ Մարտիրոսյանն ՚Ա1+ՙ-ին պարզաբանեց, որ Տիգրան Խզմալյանի դասավանդած ՚Վավերագրական կինոՙ առարկան այս տարի վերափոխվել է Կինոյի պատմության եւ տեսության, որը կդասավանդի մեկ այլ մասնագետ: ՚Բացի այդ Տիգրան Խզմալյանն ինքն է զանգահարել եւ ասել, որ իրեն այս տարի դասաժամ չտանք, քանի որ զբաղված էՙ,- ասաց Նաղաշ Մարտիրոսյանը:
Նաղաշ Մարտիրոսյանն ՚Ա1+ՙ-ին ցույց տվեց ուսումնական պլանը, որտեղ նշված էր, որ Էդիկ Բաղդասարյանը դասավանդելու է 3-րդ եւ 4-րդ կուրսերում: ՚Պարզապես ուսումնական պլանով այնպես է ստացվել, որ նա այս տարի մեր ուսանողներին չի դասավանդելու, բայց սա քաղաքական հայացնքների հետ կապ չունիՙ,- պնդում է Նաղաշ Մարտիրոսյանը: Ռեժիսոր Տիգրան Խզմալյանը եւ Էդիկ Բաղդասարյանը ՚Ա1+ՙ-ի հետ զրուցյում հաստատեցին ֆակուլտետի դեկանի խոսքերը:
Ի դեպ, այս տարի ժուռնալիստիկայի ֆակուլտետում չի դասավանդելու նաեւ սոցիոլոգ Ահարոն Ադիբեկյանը:
Մեղապարտ
21.01.2009, 19:46
Ներկայացնում եմ ֆիլմի ամբողջ տեքստը մասնակի հատվածների տեղափոխությանբ հեղինակաին ավելի լավ հասկանալու համար:Սա շատ սեղմ մեկնաբանություն է և ընդհամենը երկու հարթության վրա և բավականին հպանցիկ և ընդհանրական:
Առաջին շինությունը մարդկային պատմության մեջ,որը հիշատակված է աստվա ծաշնչում, բաբելոնյան աշտարակն է :Ահա ինչպես են այնտեղ նկարագրված սույն կառույցի միջոցներն ու նպատակը:
«Եվ ասասցին մի միանց ,աղյուսներ պատրաստենք ու կրակով թրծենք և կառու ցենք մեզ համար մի քաղաք ու աշտարակ մինչև երկինքը և փառաբանենք մեր անունը մինչև որ սփռվեբք աշխարհով մեկ»:
Այսպիսով սա էր նպատակը երկինք հասնող աշտարակի կառուցումը և սեփական անունների հավերժացումը:
Ինչպես հայտնի է բաբելոնյան աշտարակը մնաց անավարտ քանի որ աստվածը խառնեց մարդկանց լեզուներն ու շինարարներ սկսեցին մի միանց չհասկանալ:
Հեղինակը հենց սկզբից շեշտում է ,բաբելոնցիների Ստալինի և մեր ՝հայ ժողովրդի ճղճիմ նպատակները ընդհամենը հավերժացնել սեփական անունները
Մովսես Խորենացին հայոց պատմությունում մեջ բերում է ասորի հեղինակ Մար Աբաս Կատինայի պատմվածքը բաբելոննյան մայրաքաղաք Նինվեյի արքայական գրադարանում պահվող քաղդեական աղբյուրներից այնտեղ նկարագրված են աշ խարհի ստեղծումը ջրհեղեղը ու Քսիտուսրոսի փրկարար տապանը ում բիբիլիա կան հրեա հեղինակաները վերանվանել են Նոյ:
Այնտեղ հայ ազգի առաջացումը վերագրվում է թ.ա. 23 դարին, երբ Հաբեթի թոռ ու Թարգամի որդի Հայկը իր ցեղը դուրս բերեց Բաբելոնից ու տարավ Արարատյան երկիր դա առասպելական աշտարակի կառուցման ամենա թեժ պահին էր:
Հայկը դավաճանաբար աշխարհի կառույցից հեռացավ
ինչ որ պատճառով բաբելոնի Բել Նիմրոդ արքան շատ ցավագին ընդունեց հայերի փախուստը ու սկսեց մեծ զորքով հետապնդել նրանց:
Հայերը ոչ միայն դավաճանեցին այլ Մովսեսի պես փախան
Ք.Ա. 2107 թ.Վանա լճի ափին տեղի ունեցած ճակատամարտում Հայկը Բելին սպա նեց, արքային կորցրած բաբելոնյան բանակը կազմալուծվեց ,իսկ հետո ինչպես հայտնի է քանդվեց նաև անավարտ մնացաց բաբելոնյան աշատա րակը:
Աստված օգնում էր Հայերին
Սակայն ինչ առնչություն ունի այս ամենը երևանի օպորայի շենքի հետ եկեք հարց տանք այդ ինչու էր Բելը այդքան ջանում Հայկի համառ ցեղը վերադարձնել Բաբելոն հանուն, դրա անգամ զորքով եկավ Արարարտայն երկիր թողնելով իր կյանքի կարևորագույն գործը, աշտարակի կառուցումը, պատասխանը հենց ինքը աշտարակն է:
Դավաճանությունից բացի հեղինակը այլ բանել է փնտրում
բանն այն է, որ Թարգամի զավակ Հայկի ժողովուրդը Բաբելոնում կատարում էր թարգմանիչների կարևորագույն աշխատանքը, որի անվանումը առայսօր հայերենում պահպանել է այդ հնգույն գաղտնիքը ուստի և Հայկը իր ազգի հետ հրաժարվեց ծառաել անաստված արքային,շինարարությունը կանգ առավ իսկ Բելի մահից հետո աշտարակը ընդհանրապես փլվեց:
Ֆանտաստիկ հայտնագործում, մենք պատշար ել չենք այլ ընդհամենը թարգմանիչ ենք սա է մեր առաքելությունը
Հետ այսու բոլոր մարդկային շինությունները եգիպտական բուրգերից մինչև ամերկ յան երկնաքերերը անխուսափելիորեն հիշեցնում և վաղ թե ուշ կրկնորինակում էին այս առաջինի՝ բաբելոնյան աշտարակի ճալատագիրը:
քանի որ դավաճանութուն կա
16 –րդ դարի կեսին ֆլո մանդացի նկարիչ Պիթեր Բռեյգելը նույն բովանդակութ յամբ երեք նկար էր ստեղծել:Բաբելոնյան աշտարակի վերևում Բռեյգելը պատկերել էր մի անավարտ շինություն որը զարմանալիօրեն հիշեցնում էր այսօրվա հայոց մայրաքաղաքի ամենա հայտնի շենքնը՝ երևանյան օպեռան:
Սա արդեն հեղինակի պրպտըւմների արդյունքն է որը ևս մեկ անգամ հաստատում է որ օպեռան բաբելոնի մասն է կազմում:
Երևանյան օպեռայի կառուցումը սկսվեց 30 թվականին ճարտարապետ Ալ Թաման յանի նախագծով, նրա ստեղծած ժողովրդական տունը իր միջավայրով ճակատա գրի բերումով թե բիբիլիական մարգարեությանբ դարձավ հայ ժողովրդի կարևո րագույն ժամանակաշրջանի կյանքի, պատմության կերտման թատերաբեմ, կատա րելիության ձգտման անվերջ ոլորապտույտներով դեպի անսահմանություն մի ուղե կցող որի շուրջը ժամանակը հուսում է անանսելի արագությամբ, սա միջավայր է որը ինքն է կանխորոշում պատմությունը, միջավայր ճարտարապետությունից դուրս, միջավայրեր որոնք կազմավորվում են ժամանակի թելադրանքով և մարգա րեների միջամտությամբ պարտադրում են մարդկանց կենսակերպ կապում են իրենց դարերով, պատերազմ, արհավիրք ,էկոլոգիա, քաղաքաշինություն, կրոն մշակույթ ոչ մի ուժ, չի կարող տարանջատել նրանց միմիանցից , քանզի դա մարգարեների կողմից կանխորոշված էր:
Հայ շինարի ձեռքի կարարած աշխատանքը պետք է կործանվի քանի որ «մարգարեների կողմից կանխորոշված էր»
1930թ-ին շինարարության թեժ պահին միջամտեց ինքը՝ Ստալինը,որը բոլոր մեծ բռնակալների նման սիրում էր կայսերական վիթխարիություն :Նա հրամայեց երե ւանյան օպերայի կտուրին կանգնեցնել Լենինի հսկայական արձանը:
Երեւի թե խորհարդային առաջնորդը շենքի ուրվագծի միջից ըմբռնեց Բաբելոնյան աշտարակի նշմարվող պատկերը:Բոլոր տիրակալների անհասելի երազանքը,
Ինչպիսի զգացողություն հեղինակի կողմից
Սարսափած ճարտարապետը ստիպված էր ենթարկվել ,սակայն բարեբախտաբար Ստալինը շուտով փոխեց իր մտադրությունը եւ որոշեց կառուցել սույն աշտա րակը խորհրդային Բաբելոնի սրտում,Մոսկվայում:
Միջանկյալ ռեւերանսներ
Այս նպատակով նա հրամայեց քանդել քաղաքի ամենամեծ եկեղեցին՝Ամենափրկիչ Քրիստոսի տաճարը,տեղ ազատելու համար:Սակայն այդ տեղում նախատեսված խորհուրդների պալատի վիթխարի շենքը ոչ մի կերպ չէր կառուցվում,հսկայական փոսի մեջ լցվում էին ստորգետնյա ջրերը ,հետո խանգարեց պատերազմը եւ իվեր ջո այդ տեղում կառուցեցին հանրային լողավազան
Միջանկյալ ռեվերանսներ
եւ այնուամենայնիվ Բաբելոնյան աշտարակի ստվերն ընկավ երեւանյան օպերյի վրա,մարգարեության կատարումը կարելի է միայն հետաձգել բայց երբեք վերաց նել:
Նորից հիշեցում հայաստանը բաբելոնի մասին
Շուրջ կես դար շարունակ այդ շենքը հանդիսացել է հայոց մայրաքաղաքի հոգեւոր կենտրոնը, այստեղ էին հնչում Արամ Խաչատրյանի աշխարհահռչակ երաժշտութ յունը, այստեղ էին հավաքվել մարդիկ 1963թ ի մայիսին նշելու աշխարհի 9-րդ չեմպիոն Տիգրան Պետրոսյանի թագադրությունը,
ռեվերանս
2 տարի անց 1965թ-ի ապրիլին հայերը հենց այստեղ՝օպերայի մոտ, կազմակերպեցին խորհրդային պատմության մեջ առաջաին քաղաքսական ցույցերը՝պահանջելով ճանաչել ու նշել մեծ եղեռնի 50–ամյակը:
հայաստան բաբելոնի անկման սկիզբը
Օպերայի շենքում այսուհետեւ անցնում էին մեծ արվեստագետների ու ազգային հերոսների հոգեհանգստի արարողությունները:
ծիսական թաղումներ
Թերեւս առաջինը՝ում դագաղը բերեցին դեռեւս անավարտ շենքի պատերից ներս ,հենց ինքն էր՝1936թ-ին վախճանված, օպերայի հեղինակ՝ճարտարապետ՝ Ալեքսանդր Թամանյանը: Այստեղից էին հուղարկացորում հանճարեղ երաժիշտ ՜Արամ Խաչատրյանին եւ կինորեժիսոր ՝Սերգեյ Փարաջանովին:
ծիսական թաղումներ
Իհարկե ,ոչ միշտ էր այս շենքը նայում աշխարհին ողբերգական դիմակով, տարի ներ շարունակ օպերայի հրապարակում անց էր կացվում մանկական նկարիչների մրցույթ եւ հայ երեխաները գույնզգույն կավիճներով զարդարում էին գորշ հատակը պատկերելով սեփական երազները՝խաղաղ ու երջանիկ ապագայի մասին:
ռեվերանս
Սակայն Բաբելոնյան աշտարակի խորհուրդն ու անեծքը կանխագուշակումն ու մարգարեությունըկրկին իրականացավ 1988թ-ի փետրվարին, երբ մարդկանց միլի ոնավոր բազմությունը հավաքվեց այստեղ՝ օպերայի հրապարակում՝ ազատութ յան ու արդարության պահանջներով,որոնք սկիզբ դարձան վիթխարի խորհրդային բաբելոնի անհավատալի թվացող վախճանին:
բաբելոնյաբ մարգարեության անխուսափելիություն հայերի համար
10 տարի անց, 1999թ-ի աշնանը ,երբ նոր անկախ Հայաստանի կառավարությունը դարձավ ահաբեկչական գրոհների թիրախ,զոհավածների դիակները կրկին դրել էին օպերայի շենքի բեմահարթակին:
բաբելոնյաբ մարգարեության անխուսափելիություն հայերի համար
Անցավ եւս մեկ տասնամյակ եւ արդեն 2008թ-ի գարնանը,ընդդիմությունն իշխանությունը Հայաստանում կրկին բախվել էին օպերայի հրապարակում, կարծես անվերջ շարունակելով շեքսպիրյան մի ներկայացում,ուր արքաները ու ծաղրածուները շարունակ փոխվում էին տեղե րով,պատերից նայող հավերժական թատերական դիմակների հայացքների ներքո՝ ՏՈԹՈՍ,ՄՈՒՆԴԻՍ,ՖԱՑԻՏ, ԻՍՏՐԻ ՈՆԵՆ''ողջ աշխարհը դերասանություն է անում , գրված է շեքսպիրյան ''Գլոբուս'' թատրոնի պատին:
Մեր սխալ Խաղի ավարտը
Մեր խաղերն այլեւս չեն տեղավորվում թատրոնում: Թամանյանը կառուցեց իր օպերան այնպես, որ բեմահարթակը հայտնվեց դրսում,շենքի շուրջը եւ մենք բո լորս այս անվերջ ներկայացման դերակատարներն ենք:
Խաղը անկանոն է մեր կողմից
Ընդհանուր լեզուն կորցրած, փառասիրությամբ տանջվող, աշխարհով մեկ սփռված դերակատարներ, որ շարունակում ենք մոլորված շրջել, մեզ որպես հիշատակ ու զգուշացում թողնված օպերայի՝ բաբաելոնյան աշտարակի շուրջը:
Վերջաբանը սկզբի տրամաբանական շարունակությունն է անխուսաթելի կործանում:
Կարդալուց հետո մեկ անցամ ել ֆիլմը նաեք առանց ձայնի