Ծով
26.10.2006, 19:39
Ես կաթ չեմ սիրում…
Ձմեռվա ցուրտ ու տխուր օրերից մեկն էր;Այդ առավոտ կովը ծախեցին։
Շուշիկն աչքերը լցրեց ,երբ իրենց միակ հարստությունը տարան,հետո մտածեց«Բա Լիլիթիկին ի՞նչ ենք ասելու»։
—Հիմա ի՞նչ ենք անելու,Հա՛յկ,էրեխեքը գոնե մի քիչ սնունդ էին ստանում
—Վաղը Երևան եմ գնում՝Շոնի համար դեղ գնելու
—Իսկ հետո,երբ փող էլ չունենանք,մենք ծախելու բան էլ չունենք,ի՞նչ ենք անելու
—Չգիտեմ Շու՛շ,չգիտեմ,մի բան կմտածեմ,մինչ այդ հետոն Աստված մի դուռ կբացի,պիտի հավատանք չէ,մի բան կմտածեմ…
—Քո ասած հետոն այնքան էլ հեռու չէ,իսկ Շոնն օր օրի ավելի է տկարանում
—Դե –դե վերջ տուր,մի բան կմտածեմ։
Շուշիկը տխուր ժպտաց…
—Շոն,փոքրի՛կս,դու արդեն արթնացել ես…տաք հագնվիր լսու՞մ ես,էն ծակծկիկը,ինչպես դու ես ասում,չես հանել չէ՞,եկ մի տեսնեմ
—Ես փոքր չեմ,մայրի՛կ
—Լիլիթը քնա՞ծ է
—Լիլուն կաթ է ուզում,թարմ կաթ
—Շո՛ն,նստի։ր տղաս,գիտե՞ս, ես պիտի քեզ մի շատ կարևոր բան ասեմ
—Գիտեմ ինչ ես ասելու
—Իսկապե՞ս
—Ինչու՞ կովը ծախեցիք
—Շո՛ն…
—Իմ դեղերի համար հա՞ մայրի՛կ,ես չեմ ուզում,որ իմ պատճառով Լիլուն իր սիրած կաթը չխմի,չեմ ուզում,դա անարդար է։
—Կան շատ ավելի կարևոր բաներ,քան Լիլուի կաթն է,Շո՛ն…
—Օրինակ…
—Մարդու կյանքը
—Լիլուի կաթից թանկ է իմ կյանքը…ես չեմ հասկանում
—վե՛րջ տուր,Շո՛ն մեծերը վարվում են այնպես, ինչպես հարմար են գտնում, և դու շատ փոքր ես մեզ հետ վիճելու համար,այնպես չէ՞…
Շոնը նստեց սեղանի մոտ ու սկսեց լաց լինել։Հայկը շատ բարկացավ,երբ իր տղային լացելիս տեսավ։Նա թեթև ապտակեց որդուն,որ «տղամարդ» «մեծանա»,ես մտածեցի ՝ապտակի թափն ինչպե՞ս են որոշում…
Լիլուն ոտաբոբիկ հյուրասենյակ մտավ,մայրիկը բարկացավ ,բայց Շոնը շատ արագ քույրիկի ոտքերին տաք գուլպաներ հագցրեց,և մայրիկը հանդարտվեց։
Հայկը դուրս եկավ,որ ծխի,երբ Լիլուն կաթ ուզեց…
—Մեր կովիկը էլ կաթ չի տա,—հորինեց մայրիկը։
Շոնը հիշեց,որ սուտ խոսելը վատ բան է։
—Ինչու՞ չի տա,նա հիվա՞նդ է
—Ոչ քույրի՛կս,ես եմ հիվանդ,—մեջ մտավ Շոնը,ու մայրիկի հայացքը շանթեց նրան…
—Դու հո կովիկը չես,գիժու՛,—ծիծաղեց Լիլուն իր վարակիչ կչկչով։
Բայց առաջին անգամ նա ոչ ոքի չվարակեց…
Մայրիկը նախաճաշ պատրաստեց, Լիլուն ոչինչ չկերավ,Շոնը միայն թեյ խմեց։
—Ինչքա՜ն լուռ է տունը,—շշնջաց Լիլուն։
—Ե՛կ աղմկենք,—առաջարկեց Շոնը։
Մայրիկի նեարդերը էլ չէին դիմանում,բայց նա անզոր էր խախտելու նրանց երջանիկ աղմուկը,որից կշտանում էին ,ասենք ինչպես Լիլուն կաթից,իսկ Շոնը նոր թխած հացից։
—Երբ ձմեռը անցնի,Շո՛ն,ինձ թիթռներ կնվիրես…
—Մայրիկ,իսկ ես մինչև գարուն կապրե՞մ…
Շուշիկը հասկացավ,որ Շոնը լսել էր առավոտվա ողջ խոսակցությունը ու այս պահին դժվար էր որոշել՝ մխիթարել որդուն,եդ պահել նրան այդքան անզուսպ կամակորությունից,թե շեղել դստերը,որ չհասկանա ոչինչ,այն տարիքում,երբ նման բաները չեն հասկանում,այլ երբեմն զգում են։
Երբ երեկոն իջավ,ձյան փաթիլները օրորվեցին քամուց,ու շուտով մրրիկ սկսվեց…Ցուրտ էր,սարսափելի,երբ լսվում էր,թե ինչպես էր տունը ճռռում,երբ փողոցային շների վայնասունը խառնվում էր դողղացող ոսկորներիդ ,
և քո մարմնում պարող սառնությունը հետզհետե ավելի անտանելի էր դառնում…
Շոնն այնքան տաք հագուստ էր իրար վրա հագել,որ ծանրությունից քայլել չէր կարողանում,իսկ Լիլուն անդադար կրկնում էր.
—Դու իսկական բոքոնիկ ես,—և տարածվում էր վարակիչ ծիծաղը,բայց էլ ոչ ոքի վարակել չէր կարողանում…
—Տունը շատ տխուր է,—շշնջաց Լիլուն։
—Ե՛կ ծիծաղենք,—առաջարկեց Շոնը։
Լիլուն կչկչաց,Շոնն այս անգամ փորձեց վարակվել,մայրիկը տխուր
ժպտաց,Հայկըհառաչեց ու վառեց ծխախոտը…
—Լիլիթ,Շոն…
—Հիշում ենք մայրիկ
—Իսկ ես ի՞նչ էի ուզում ասել
—Հենց որ վերջին փայտը մոխրանա, գնանք քնելու
—Այո…
—Եվ Շոնն իր ծակծկիկը չպետք է հանի
—Այո…
—Իսկ ես վա՞ղն էլ կաթ չեմ խմի
Հայկը բարձրացրեց գլուխը.
—Դե համբուրե՛ք ու գնացե՛ք ննջասենյակ…
—Բայց դեռ չի մոխրացել
—Գնացե՛ք քնելու…
………
—Շո՛ն
—Հա,Լիլու՛
—Ու՞ր է կովիկը
—Չգիտեմ
—Ես նրան կկարոտե՞մ
—Չգիտեմ
—Նա մեռե՞լ է ցրտից
—Չգիտեմ
—Հիմա կլացեմ
—Պետք չէ
………
—Շո՛ն
—Հա ,Լիլու՛
—Դու քնա՞ծ չես
—Չէ
—Այս ի՞նչ ձայն է լսվում
—Քամու ձայնն է
—Մարդու պես է հա՞ Շոն
—Չէ
—ինչու՞
—Որովհետև ,Լիլու՛, նա չի մեռնում
—Բայց երբ այն չի լինում,դա մահ չէ՞,հնննն
—Նա չի մեռնում,Լիլու՛,նա հեռանում է,բայց մի օր ետ է դառնում
………
—Շո՛ն
—Հա,Լիլու՛,
—Վախենում եմ քնել
—Ինչու՞
—Այս ձայնն ինձ վախեցնում է
—Ե՛կ ինձ մոտ,
—Քո մեծ անկողնում քնեմ,հա՞
—Հա,Լիլու՛,ե՛կ,ես չեմ թողնի,որ վախենաս,
………
—Լիլու՛…
«Նա քնեց,իմ քույրիկը քնեց,բայց ես չպետք է քնեմ,ես լուսադեմին պիտի արթուն լինեմ,իսկ եթե քնեմ,քնած կմնամ ու չեմ հասցնի …
Բայց ճի՞շտ է,թե ոչ,դա ճի՞շտ է ,թե ոչ,…
Ճիշտ չէ Լիլուին կաթից զրկելն իմ դեղերի համար…
Մայրիկն ասաց,որ մի օր փողը չի հերիքի,ուրեմն ես մի օր կգնամ ու ետ չեմ դառնա,
ես քամին չեմ,ես ետ չեմ դառնա,ուրեմն եթե այդ փողն իմ դեղերի համար է, հենց իմն է, ես իրավունքներ ունեմ այդ փողի վրա,ուրեմն հանցանք չէ,մի քիչ վերցնելը,…ժամը հինգին դուրս կգամ,մեկ է տունը ցրտից ճռռում է,մայրիկն ու հայրիկը իմ դուրս գալը չեն զգա,որ արգելեն, կիջնեմ ներքև՝Վարդիկ տատիկենց տուն,կաթ կբերեմ,չէ նա ինձ կաթ չի վաճառի,նա կտա,իսկ եթե դա ողորմություն է…չէ…
Ես կգնամ այնքան հեռու,որ ինձ հազիվ թե ճանաչեն,ես կգնամ մեծահարուստ Համոյենց տուն,հավանաբար հենց նա տարավ մեր կովիկը.նա ինձ դժվար թե ճանաչի…»
………
—Շո՛ն…
—Դեռ քնած չե՞ս…
—Շատ ես հազում, արթնացնում ես…
—Ներիր ,պուճու՛ր…
………
«Նա չգիտի ,թե ինչու եմ այդքան հազում,և ես նույնպես լավ չգիտեմ,հարկավոր է խլացնել այս անտանելի հազը,որ քույրիկս կարողանա քնել …և ես ել պիտի մի քիչ աչքերս փակեմ,միևնույն է այս նզովյալ ծակծկինը չի թողնի որ խորը քնեմ ,և հազն էլ հարազատ դարձած իմ թշնամին է…ինչքա՜ն երկար է գիշերը և ի՞նչ գիշեր է սա,կուրծքս ցավում է,հարկավոր է հազալ…լռի՛ր…
Ես կկարոտեմ քեզ,Լիլու,՛…
Տեսնես ի՞նչ կլինի…ես կխնդրեմ Աստծուն,որ թողնի քեզ հյուր գալ…
Երբ դու արթուն կլինես,որ հազս հանկարծ քեզ չարթացնի և որ ես լսեմ քո զրնգուն կչկչոցը…
Բայց ախր թիթեռների հարցն ի՞նչ է լինելու,հնննննն…
Եթե մինչև գարուն հասցնեմ,ես քեզ պիտի թիթեռները բռնել սովորեցնեմ։
Գուցե լավ է,եթե չսովորես.դու կվազես նրանց հետևից և չես հասնի,որովհետև եթե բռնես, ամեն անգամ նրանց մահը տեսնելիս,դու կմտածես,որ մարդու նման են,դու կմտածես որ ես եմ, ու դու կտխրես,իսկ ես չեմ ուզում որ իմ Լիլուն տխրի…»
………
Ձմեռվա ցուրտ ու տխուր օրերից մեկն էր;Այդ առավոտ կովը ծախեցին։
Շուշիկն աչքերը լցրեց ,երբ իրենց միակ հարստությունը տարան,հետո մտածեց«Բա Լիլիթիկին ի՞նչ ենք ասելու»։
—Հիմա ի՞նչ ենք անելու,Հա՛յկ,էրեխեքը գոնե մի քիչ սնունդ էին ստանում
—Վաղը Երևան եմ գնում՝Շոնի համար դեղ գնելու
—Իսկ հետո,երբ փող էլ չունենանք,մենք ծախելու բան էլ չունենք,ի՞նչ ենք անելու
—Չգիտեմ Շու՛շ,չգիտեմ,մի բան կմտածեմ,մինչ այդ հետոն Աստված մի դուռ կբացի,պիտի հավատանք չէ,մի բան կմտածեմ…
—Քո ասած հետոն այնքան էլ հեռու չէ,իսկ Շոնն օր օրի ավելի է տկարանում
—Դե –դե վերջ տուր,մի բան կմտածեմ։
Շուշիկը տխուր ժպտաց…
—Շոն,փոքրի՛կս,դու արդեն արթնացել ես…տաք հագնվիր լսու՞մ ես,էն ծակծկիկը,ինչպես դու ես ասում,չես հանել չէ՞,եկ մի տեսնեմ
—Ես փոքր չեմ,մայրի՛կ
—Լիլիթը քնա՞ծ է
—Լիլուն կաթ է ուզում,թարմ կաթ
—Շո՛ն,նստի։ր տղաս,գիտե՞ս, ես պիտի քեզ մի շատ կարևոր բան ասեմ
—Գիտեմ ինչ ես ասելու
—Իսկապե՞ս
—Ինչու՞ կովը ծախեցիք
—Շո՛ն…
—Իմ դեղերի համար հա՞ մայրի՛կ,ես չեմ ուզում,որ իմ պատճառով Լիլուն իր սիրած կաթը չխմի,չեմ ուզում,դա անարդար է։
—Կան շատ ավելի կարևոր բաներ,քան Լիլուի կաթն է,Շո՛ն…
—Օրինակ…
—Մարդու կյանքը
—Լիլուի կաթից թանկ է իմ կյանքը…ես չեմ հասկանում
—վե՛րջ տուր,Շո՛ն մեծերը վարվում են այնպես, ինչպես հարմար են գտնում, և դու շատ փոքր ես մեզ հետ վիճելու համար,այնպես չէ՞…
Շոնը նստեց սեղանի մոտ ու սկսեց լաց լինել։Հայկը շատ բարկացավ,երբ իր տղային լացելիս տեսավ։Նա թեթև ապտակեց որդուն,որ «տղամարդ» «մեծանա»,ես մտածեցի ՝ապտակի թափն ինչպե՞ս են որոշում…
Լիլուն ոտաբոբիկ հյուրասենյակ մտավ,մայրիկը բարկացավ ,բայց Շոնը շատ արագ քույրիկի ոտքերին տաք գուլպաներ հագցրեց,և մայրիկը հանդարտվեց։
Հայկը դուրս եկավ,որ ծխի,երբ Լիլուն կաթ ուզեց…
—Մեր կովիկը էլ կաթ չի տա,—հորինեց մայրիկը։
Շոնը հիշեց,որ սուտ խոսելը վատ բան է։
—Ինչու՞ չի տա,նա հիվա՞նդ է
—Ոչ քույրի՛կս,ես եմ հիվանդ,—մեջ մտավ Շոնը,ու մայրիկի հայացքը շանթեց նրան…
—Դու հո կովիկը չես,գիժու՛,—ծիծաղեց Լիլուն իր վարակիչ կչկչով։
Բայց առաջին անգամ նա ոչ ոքի չվարակեց…
Մայրիկը նախաճաշ պատրաստեց, Լիլուն ոչինչ չկերավ,Շոնը միայն թեյ խմեց։
—Ինչքա՜ն լուռ է տունը,—շշնջաց Լիլուն։
—Ե՛կ աղմկենք,—առաջարկեց Շոնը։
Մայրիկի նեարդերը էլ չէին դիմանում,բայց նա անզոր էր խախտելու նրանց երջանիկ աղմուկը,որից կշտանում էին ,ասենք ինչպես Լիլուն կաթից,իսկ Շոնը նոր թխած հացից։
—Երբ ձմեռը անցնի,Շո՛ն,ինձ թիթռներ կնվիրես…
—Մայրիկ,իսկ ես մինչև գարուն կապրե՞մ…
Շուշիկը հասկացավ,որ Շոնը լսել էր առավոտվա ողջ խոսակցությունը ու այս պահին դժվար էր որոշել՝ մխիթարել որդուն,եդ պահել նրան այդքան անզուսպ կամակորությունից,թե շեղել դստերը,որ չհասկանա ոչինչ,այն տարիքում,երբ նման բաները չեն հասկանում,այլ երբեմն զգում են։
Երբ երեկոն իջավ,ձյան փաթիլները օրորվեցին քամուց,ու շուտով մրրիկ սկսվեց…Ցուրտ էր,սարսափելի,երբ լսվում էր,թե ինչպես էր տունը ճռռում,երբ փողոցային շների վայնասունը խառնվում էր դողղացող ոսկորներիդ ,
և քո մարմնում պարող սառնությունը հետզհետե ավելի անտանելի էր դառնում…
Շոնն այնքան տաք հագուստ էր իրար վրա հագել,որ ծանրությունից քայլել չէր կարողանում,իսկ Լիլուն անդադար կրկնում էր.
—Դու իսկական բոքոնիկ ես,—և տարածվում էր վարակիչ ծիծաղը,բայց էլ ոչ ոքի վարակել չէր կարողանում…
—Տունը շատ տխուր է,—շշնջաց Լիլուն։
—Ե՛կ ծիծաղենք,—առաջարկեց Շոնը։
Լիլուն կչկչաց,Շոնն այս անգամ փորձեց վարակվել,մայրիկը տխուր
ժպտաց,Հայկըհառաչեց ու վառեց ծխախոտը…
—Լիլիթ,Շոն…
—Հիշում ենք մայրիկ
—Իսկ ես ի՞նչ էի ուզում ասել
—Հենց որ վերջին փայտը մոխրանա, գնանք քնելու
—Այո…
—Եվ Շոնն իր ծակծկիկը չպետք է հանի
—Այո…
—Իսկ ես վա՞ղն էլ կաթ չեմ խմի
Հայկը բարձրացրեց գլուխը.
—Դե համբուրե՛ք ու գնացե՛ք ննջասենյակ…
—Բայց դեռ չի մոխրացել
—Գնացե՛ք քնելու…
………
—Շո՛ն
—Հա,Լիլու՛
—Ու՞ր է կովիկը
—Չգիտեմ
—Ես նրան կկարոտե՞մ
—Չգիտեմ
—Նա մեռե՞լ է ցրտից
—Չգիտեմ
—Հիմա կլացեմ
—Պետք չէ
………
—Շո՛ն
—Հա ,Լիլու՛
—Դու քնա՞ծ չես
—Չէ
—Այս ի՞նչ ձայն է լսվում
—Քամու ձայնն է
—Մարդու պես է հա՞ Շոն
—Չէ
—ինչու՞
—Որովհետև ,Լիլու՛, նա չի մեռնում
—Բայց երբ այն չի լինում,դա մահ չէ՞,հնննն
—Նա չի մեռնում,Լիլու՛,նա հեռանում է,բայց մի օր ետ է դառնում
………
—Շո՛ն
—Հա,Լիլու՛,
—Վախենում եմ քնել
—Ինչու՞
—Այս ձայնն ինձ վախեցնում է
—Ե՛կ ինձ մոտ,
—Քո մեծ անկողնում քնեմ,հա՞
—Հա,Լիլու՛,ե՛կ,ես չեմ թողնի,որ վախենաս,
………
—Լիլու՛…
«Նա քնեց,իմ քույրիկը քնեց,բայց ես չպետք է քնեմ,ես լուսադեմին պիտի արթուն լինեմ,իսկ եթե քնեմ,քնած կմնամ ու չեմ հասցնի …
Բայց ճի՞շտ է,թե ոչ,դա ճի՞շտ է ,թե ոչ,…
Ճիշտ չէ Լիլուին կաթից զրկելն իմ դեղերի համար…
Մայրիկն ասաց,որ մի օր փողը չի հերիքի,ուրեմն ես մի օր կգնամ ու ետ չեմ դառնա,
ես քամին չեմ,ես ետ չեմ դառնա,ուրեմն եթե այդ փողն իմ դեղերի համար է, հենց իմն է, ես իրավունքներ ունեմ այդ փողի վրա,ուրեմն հանցանք չէ,մի քիչ վերցնելը,…ժամը հինգին դուրս կգամ,մեկ է տունը ցրտից ճռռում է,մայրիկն ու հայրիկը իմ դուրս գալը չեն զգա,որ արգելեն, կիջնեմ ներքև՝Վարդիկ տատիկենց տուն,կաթ կբերեմ,չէ նա ինձ կաթ չի վաճառի,նա կտա,իսկ եթե դա ողորմություն է…չէ…
Ես կգնամ այնքան հեռու,որ ինձ հազիվ թե ճանաչեն,ես կգնամ մեծահարուստ Համոյենց տուն,հավանաբար հենց նա տարավ մեր կովիկը.նա ինձ դժվար թե ճանաչի…»
………
—Շո՛ն…
—Դեռ քնած չե՞ս…
—Շատ ես հազում, արթնացնում ես…
—Ներիր ,պուճու՛ր…
………
«Նա չգիտի ,թե ինչու եմ այդքան հազում,և ես նույնպես լավ չգիտեմ,հարկավոր է խլացնել այս անտանելի հազը,որ քույրիկս կարողանա քնել …և ես ել պիտի մի քիչ աչքերս փակեմ,միևնույն է այս նզովյալ ծակծկինը չի թողնի որ խորը քնեմ ,և հազն էլ հարազատ դարձած իմ թշնամին է…ինչքա՜ն երկար է գիշերը և ի՞նչ գիշեր է սա,կուրծքս ցավում է,հարկավոր է հազալ…լռի՛ր…
Ես կկարոտեմ քեզ,Լիլու,՛…
Տեսնես ի՞նչ կլինի…ես կխնդրեմ Աստծուն,որ թողնի քեզ հյուր գալ…
Երբ դու արթուն կլինես,որ հազս հանկարծ քեզ չարթացնի և որ ես լսեմ քո զրնգուն կչկչոցը…
Բայց ախր թիթեռների հարցն ի՞նչ է լինելու,հնննննն…
Եթե մինչև գարուն հասցնեմ,ես քեզ պիտի թիթեռները բռնել սովորեցնեմ։
Գուցե լավ է,եթե չսովորես.դու կվազես նրանց հետևից և չես հասնի,որովհետև եթե բռնես, ամեն անգամ նրանց մահը տեսնելիս,դու կմտածես,որ մարդու նման են,դու կմտածես որ ես եմ, ու դու կտխրես,իսկ ես չեմ ուզում որ իմ Լիլուն տխրի…»
………