Դիտել ողջ տարբերակը : LHC-Մեծ Հադրոնային Կոլլայդեր
Ուրվական
30.04.2008, 11:03
Մեծ Հադրոնային Կոլլայդերը (LHC, Large Hadron Collider), ներկայումս կառուցվում է Միջուկային Ուսումնասիրությունների Եվրոպական Կենտրոնում (Centre Europeen de Recherche Nucleaire) ամբողջ աշխարհի ֆիզիկոսների ջանքերով: Այն իրենից ներկայացնում է արագացուցիչ՝ նախատեսված պրոտոնների և ծանր իոնների արագացման համար: LHC նախագծի նպատակն է հանդիսանում Հիգգսի Բոզոնի հայտնաբերումը (այն ստանդարտ մոդելի կարևորագույն փորձնականորեն չհայտնաբերված մասնիկն է): Ինչպես նաև նպատակ կա ուսումնասիրել ստանդարտ մոդելից դուրս ֆիզիկայի երևույթները և W, Z բոզոնները: Եթե կհետաքրքրի, ավելի մանրամասն ինֆորմացիա կգտնենք: Քննարկենք:
Նկարում պատկերվածը 27կմ-անոց թունել է արագացուցիչի տեղավորման համար:
Հակոբ Գեւորգյան
11.09.2008, 06:16
http://www.google.com/logos/lhc.gif
Արդեն սկսվել է պրոտոնների բախման գործը։
Լավ ընկերներիցս մեկը, ով գիտնական է եւ տիեզերագետ, ինձ ասաց այս գործի մասին։ Նրա հաշվարկներով այս փորձը բավականին վտանգավոր է, քանզի անհայտ են ակնկալիքները։ Երկու պրոտոնները, որոնք բաց են թողնվելու՝ մոտավորապես լույսի արագությամբ, երկու երկար թուննելանման գետնատակային լաբորատորիայում, բախվելով իրար պետք է որ կոտրվեն (գոնե նրանցից մեկը։) Ըստ ընկերոջս հաշվարկների, այն շատ վտանգավոր է, քանզի այն պրոտոնը, որն արդեն կոտրված է, կարող է մյուս պրոտոնին դուրս քաշել իր կազմից, լուծարելով ատոմային կապը։ Որն էլ կարող է «մութ անցքեր» (black hole) առաջացնել մեր մոլորակի վրա։ Ավելին, շխփայական ռեակցիայի ժամանակ շատ ու շատ բաներ կփոխվեն։ Ու այդ բանը, որը դուրս է գալու պրոտոնի միջից, հնարավոր է որ կազմաքանդի այն բանը, որն Աստված էր… (առանց կատակի, պրոտոնին նորսում գտնվող տարը այլ կերպ չի կարելի անվանել. այն մի բան է, որ ոչ ոք դեռ չգիտի։)
LHC նախագծի տվյալներով կրիտիկական վտանգի հավանականությունն է 1/500,000,000 փորձից։
Ձայնալար
11.09.2008, 10:54
Մեկդ ասեք բոզոնը ինչ ա, քանի չեմ ջրիկացել :oy
Մեկդ ասեք բոզոնը ինչ ա, քանի չեմ ջրիկացել :oy
Վայթեմ քվազիմասնիկ ա, ինչպես մյուոնը :)
Ավելացվել է 9 րոպե անց
Բոզոնները դրանք այն քվազիմասնիկներն են, որոնք եթնթարկվում են Բոզե-Այնշտայնի տեսությանը, միևնույն քվանտայնի վիճակում կարող են լինել ցանկացած քանակի այսպիսի մասնիկներ, որպեսզի ավելի պարզ լինի բերեմ օրինակ
Բոզոններ են համարվում.
Գրավիտացիոն դաշտի քվանտը` գրավիտոնները (ինչքան հիշում եմ փորձնականորեն հայտնաբերված չի), և լուսային սպեկտրի էլեկտրամագնիսական դաշտի քվանտը ֆոտոնները: Բոզոնների շարքը սրանցով չի սհմանափակվում ուղղակի նշեցի քիչ թե շատ հայտնի քվանտները, որպեսզի պարզ լինի :)
Ավելացվել է 13 րոպե անց
Հա ճշտեցի գրավիտոնը փորձնականորեն հայտնաբերված չի, բայց դե տեսությունը ասում ա, որ պիտի լինի, որովհետև եթե կա գրավիտացիոն դաշտ ուրեմն այն օժտված է էներգիայով, եթե կա էներգիա ուրեմն պիտի լինեն դրա կրողները այսինքն քվանտները` գրավիտոնները :)
REAL_ist
11.09.2008, 11:53
ես ենա որ ասումեն պոտենցիալ աշխարհի վերջնա?:D
ուզումեն ապացուցեն որ երկրագունդը պայթյունիցա առաջացել չե, թե ետ ուրիշ բաներ?
Վայթեմ քվազիմասնիկ ա, ինչպես մյուոնը :)
Ավելացվել է 9 րոպե անց
Բոզոնները դրանք այն քվազիմասնիկներն են, որոնք եթնթարկվում են Բոզե-Այնշտայնի տեսությանը, միևնույն քվանտայնի վիճակում կարող են լինել ցանկացած քանակի այսպիսի մասնիկներ, որպեսզի ավելի պարզ լինի բերեմ օրինակ
Բոզոններ են համարվում.
Գրավիտացիոն դաշտի քվանտը` գրավիտոնները (ինչքան հիշում եմ փորձնականորեն հայտնաբերված չի), և լուսային սպեկտրի էլեկտրամագնիսական դաշտի քվանտը ֆոտոնները: Բոզոնների շարքը սրանցով չի սհմանափակվում ուղղակի նշեցի քիչ թե շատ հայտնի քվանտները, որպեսզի պարզ լինի :)
Ավելացվել է 13 րոպե անց
Հա ճշտեցի գրավիտոնը փորձնականորեն հայտնաբերված չի, բայց դե տեսությունը ասում ա, որ պիտի լինի, որովհետև եթե կա գրավիտացիոն դաշտ ուրեմն այն օժտված է էներգիայով, եթե կա էներգիա ուրեմն պիտի լինեն դրա կրողները այսինքն քվանտները` գրավիտոնները :)
Շատ մանարմասն ես բացատրել էս տարօրինակ անունով տեսությունը Նոր ջան:love:))
Հիմա վերջը երկրագունդը ե՞րբ կարող է գմփալ: Մի քանի գործ ունեմ, ուզում եմ հասցնեմ անեմ :sulel
ես ենա որ ասումեն պոտենցիալ աշխարհի վերջնա?:D
ուզումեն ապացուցեն որ երկրագունդը պայթյունիցա առաջացել չե, թե ետ ուրիշ բաներ?
Հենց էդ ա որ կա: Կոլլայդերի փորձնական գործարկումը «հիասթափեցրեց» սկեպտիկներին: Ոնց տեսնում ենք աշխարհը դեռ չի քանդվել: Հիմա էլ սպասում են, որ աշխարհը կվերանա, երբ արագացուցիչը ամբողջ հզորությամբ գործարկեն: Շատ սայթերում կարելի է հանդիպել այսպիսի հաշվիչներ:
http://3pix.ru/counter/counter.png (http://track-traiding.com)
Իմ անձնական կարծիքով դա պարզապես շատ թանկարժեք փորձ է: Բախել իրար 2 պրոտոն և տեսնել ինչ դուրս կգա մեջից: :) հետաէրքիր է: Իսկ հնարավոր միկրո «սև անցք»-ը դժվար թե կլանի Երկիրը: Հուսով եմ::D
Մեծ Հադրոնային Կոլլայդերը (LHC, Large Hadron Collider), ներկայումս կառուցվում է Միջուկային Ուսումնասիրությունների Եվրոպական Կենտրոնում (Centre Europeen de Recherche Nucleaire) ամբողջ աշխարհի ֆիզիկոսների ջանքերով: ...
Այ դու ապրես :ok Ես էլ ուզում էի ամսի 10-ին, երբ առաջին փնջերի բախումն էր տեղի ունեցել արագացուցիչում, թեմա բացեի, բայց ժամանակ չկար։
Շատ լավ թեմա է։ Ասեմ, որ Հայաստանը CERN–ում ներկայացված է Ֆիզիկայի ինստիտուտի երեք աշխատանքային խմբերով (ALICE, ATLAS և CMS գիտափորձերի, LHCb–ում չկանք, կարծեմ)։ Մասնավորապես, մեր գիտափորձի (ես ALICE–ի խմբից եմ), գլխավոր նպատակն է՝ ստեղծել Մեծ պայթյունին անմիջքապես հաջորդած ժամանակաշրջանի պայմանները։
Կարող եմ ասել, որ նույնիսկ գիտափորձի նախապատրաստական աշխատանքների ընթացքում ձեռքբերումները շատ տպավորիչ են, օրինակ հաշվողական տեխնիկայում (computing, մեր բնագավառն է ;))։ Ստեղծված է գրեթե աշխարհով մեկ սփռված հաշվողական ցանց (grid), որն օգտագործում են իրենց հաշվարկների և տվյալների մշակման համար հազարավոր օգտագործողներ աշխարհի տարբեր ծայրերից, այդ թվում ոչ ֆիզիկոսներ՝ բժշկությունում (օրինակ՝ կանացի կրծքի քաղցկեղի դեմ պայքարելու համար), աստղագիտությունում, էկոլոգիայում, և այլն։ Եվ սա որպես «կողմնակի էֆեկտ», կարելի է ասել :)
Egern.net
11.09.2008, 19:10
մարդկության մեծագույն նախագծերից է հաստատ, ինչքան կարդում եմ, էնքան հիանում եմ էս նախագծով: Էն շաաատ հազվադեպ դեպքերից է, երբ միլիարդներ են դրվում բացառապես գիտական նպատակների համար (արդեն 6մլրդ դոլլար ծախսվել է): Շաաատ-շատ հարցերի պատասախաններ են ակնկալում ստանալ էստեղ կատարվող փորձերից: Բայց շատերն էլ ասում են, որ հավանաբար ավելի շատ հարցեր կառաջանան, քան կլուծվեն :) Հենց դա էլ շատ հետաքրքիր կլինի
Օրինակ` BBC-ի հետ հարցազրույցում էն հայտնի աստղագետ-ֆիզիկոսը (Hawking) ասել է, որ ավելի հավանական է համարում, որ Հիգգսի բոզոնը չհայտնաբերվի, ինչը ցույց կտա, որ պետք է նոր տեսություններ մշակել :) http://news.bbc.co.uk/today/hi/today/newsid_7605000/7605748.stm
Էնքան ուրախացա, որ հայերն էլ են մասնակցում ! Իսկ էդ գրիդի "ճյուղերից" Հայաստան գալի՞ս է...
Հա, մի բան էլ էի ուզում ասեի... էդ աշխարհի վերջին մասին "ամենավերջը" էս էր. http://www.HasTheLHCDestroyedTheEarth.com/
Ուրվական
11.09.2008, 19:24
մարդկության մեծագույն նախագծերից է հաստատ, ինչքան կարդում եմ, էնքան հիանում եմ էս նախագծով: Էն շաաատ հազվադեպ դեպքերից է, երբ միլիարդներ են դրվում բացառապես գիտական նպատակների համար (արդեն 6մլրդ դոլլար ծախսվել է): Շաաատ-շատ հարցերի պատասախաններ են ակնկալում ստանալ էստեղ կատարվող փորձերից: Բայց շատերն էլ ասում են, որ հավանաբար ավելի շատ հարցեր կառաջանան, քան կլուծվեն :) Հենց դա էլ շատ հետաքրքիր կլինի
Օրինակ` BBC-ի հետ հարցազրույցում էն հայտնի աստղագետ-ֆիզիկոսը (Hawking) ասել է, որ ավելի հավանական է համարում, որ Հիգգսի բոզոնը չհայտնաբերվի, ինչը ցույց կտա, որ պետք է նոր տեսություններ մշակել :) http://news.bbc.co.uk/today/hi/today/newsid_7605000/7605748.stm
Էնքան ուրախացա, որ հայերն էլ են մասնակցում ! Իսկ էդ գրիդի "ճյուղերից" Հայաստան գալի՞ս է...
Հա, մի բան էլ էի ուզում ասեի... էդ աշխարհի վերջին մասին "ամենավերջը" էս էր. http://www.HasTheLHCDestroyedTheEarth.com/
Չէ, աշխարհի վերջ, բան, դրանք ստից բաներ են, ուղղակի ափսոս իմ մոտ չկարողացա հարցազրույցը նայել, իսկ ինչ հիմքերից ելնելով է ասվում, որ հնարավոր է, որ չհայտնաբերվի: Չէ որ եթե պրոտոնը արագացնեն, բախեն իրար, պետք ա որ հենց հայտնաբերվի էդ բոզոնը: Ուղղակի շատ հետաքրքիր ա, թե ինչ հիմնավորումներ կան:)
Egern.net
11.09.2008, 19:59
Չէ, աշխարհի վերջ, բան, դրանք ստից բաներ են, ուղղակի ափսոս իմ մոտ չկարողացա հարցազրույցը նայել, իսկ ինչ հիմքերից ելնելով է ասվում, որ հնարավոր է, որ չհայտնաբերվի: Չէ որ եթե պրոտոնը արագացնեն, բախեն իրար, պետք ա որ հենց հայտնաբերվի էդ բոզոնը: Ուղղակի շատ հետաքրքիր ա, թե ինչ հիմնավորումներ կան:)
Ես սենց եմ հասկանում. Մասնիկային ֆիզիկայի ստանդարտ մոդելի համաձայն, բոլոր տարրական մասնիկները, որոնք "պատասխանատու են" ֆունդամենտալ փոխազդեցությունների համար (gauge boson` ֆոտոն, գրավիտոն(եթե կա) և այլն), բոլորը պիտի դադարի զանգված չունենան: Բայց պարզվում է, որ մի քանիսը (W+, W- և այլն) լավ էլ ծանր են :) Ու էդ պրոբլեմը լուծելու համար գիտնական Հիգգսը ինչ-որ մեխանիզմ է առաջարկել: Անկեղծ ասած էդ մեխանիզմի մասին հոդվածը (http://en.wikipedia.org/wiki/Higgs_mechanism)10-15 անգամ կարդացել եմ, բայց ոչ մի բան չեմ հասկացել (ուղեղս չի ընկալում :) ): Էդ մեխանիզմը հիմա գիտնականների մեծ մասի կողմից ընդունված է, միայն թե որ էդ մեխանիզմը ճիշտ "դուրս գա", պետք է գոյություն ունենա մի նոր մասնիկ (որը կոչվեց Higgs Boson): Հիմա էս LHC-ն հնարավորություն ունի էդ մասնիկը գտնել կամ չգտնել, այսինքն թույլ կտա պարզել տենց մասնիկ կա թե չէ:
Հիմա էս մարդը ասում է, որ իր կարծիքով հավանաբար էդ մասնիկը չի գտնվի, ու պետք կլինի նոր մեխանիզմներ մտածել :)
Էնքան ուրախացա, որ հայերն էլ են մասնակցում !
Բավականաչափ ակտիվ (չնայած, ավելի լավ կլիներ ավելի ակտիվ լիներ այդ մասնակցությունը, բայց պետական ֆինանսկան աջակցության չափը գիտությանը բավարար չէ)։ Նույնիսկ LHC արագացուցչի կոնստրուկցիաներից մեկը, ալյումինե օղակը, որն օգտագործվում է ALICE դետեկտորի մյուոնային թևում (մյուոնների գրանցման համար) պատրաստված է Հայաստանում, ալյումինի գործարանում, տարվել է CERN, ստուգվել, այնուհետև տեղադրել մեր խմբի անդամ մասնակիցներից մեկի մասնակցությամբ :) Գրիդի ALICE համագործակցության ծրագրային ապահովման մեջ կան մեր մասնագետների գրած կոդի կտորներ։ Այնպես որ, ներդրում ունենք։
Իսկ էդ գրիդի "ճյուղերից" Հայաստան գալի՞ս է...
Որոշ ժամանակ առաջ մենք Ֆիզիկայի ինստիտուտում ունեինք հավաստագրում անցած (այսինքն՝ եվրոպական չափանիշներին համապատասխանող) գրիդ–հանգույց, սակայն ինտերնետ–կապի անբավարար լինելու պատճառով հանգույցի գործունեությունը ստիպված դադարեցվեց։ Գրիդի զարգացման համար ՀՀ–ում աշխատանքներ են տարվում հիմա (tարբեր ֆինանսավորման դրամաշնորհների միջոցով (օրինակ, NATO–ի), տեսնենք, թե պետությունն ինչպես կաջակցի)։ Գիտական ինստիտուտներին հատկացվող կապը պետք է որ ավելի լավանա՝ Թուրքիայի միջոցով եվրոպական Géant ցանցին միանալուց հետո։ Դա էլ պիտի որ ինչ–որ չափով նպաստի գրիդի զարգացմանը։
Հակոբ Գեւորգյան
12.09.2008, 04:50
Ամենա հետաքրքիրն այն է, որ եթե այս փորձը ձախողվի, ոչ միայն Երկիր մոլորակն է ցվրվում, այլ Արեգակնային համակարգը…
Եվ, որքան հիշում եմ Վիկտոր Համբարձումյանը մի անգամ ասել է [տիեզերքում այնպիսի բաներ են տեղի ունենում, որ մարդուն պետք չէ խառնվել դրանց…] (մոտավորապես եմ հիշում, եթե կա մեկը որ կարող է վավերացնել այն, կխնդրեմ անպայման դա անել)
Ամենա հետաքրքիրն այն է, որ եթե այս փորձը ձախողվի, ոչ միայն Երկիր մոլորակն է ցվրվում, այլ Արեգակնային համակարգը…
Եվ, որքան հիշում եմ Վիկտոր Համբարձումյանը մի անգամ ասել է [տիեզերքում այնպիսի բաներ են տեղի ունենում, որ մարդուն պետք չէ խառնվել դրանց…] (մոտավորապես եմ հիշում, եթե կա մեկը որ կարող է վավերացնել այն, կխնդրեմ անպայման դա անել)
Այ մարդ եթե երկրին մի բան լինի ջանդամ թող արեգակնաային համակարգին էլ լինի.. մեկա մեր համար արդեն միևնույն կլինի :D
Երկրին վտանգ չի սպառնում: Ավելի հավանական է որ "մոլորյալ" սև խոռոչը տիեզերքից մոտենա Երկրին կամ Արեգակին, քան կոլլայդերում հնարավոր առաջացումն ու առավել ևս նրա կայունլ ինելն ու կլանելու կարողությունը: Ի դեպ, կարծեմ ֆիզիկոսները չեն հերքում միկրո սև խոռաչների առկայությունը Երկրի վրա:
ars83 ինչքան գիտեմ շատ հեղինակավոր աստղաֆիզիկոսներ հերքում են "մեծ պայթյունի" տեսությունը: Դրա մասին ինչ որ բան կգրե՞ս:
Հակոբ Գեւորգյան
12.09.2008, 20:22
Հիմա էլ Ռուսներն իրենց կոլլայդերով…
[flash=470,353,http://video.rutube.ru/d2adb6bbdd4b75bbed072cfa4e8ee49f]
http://rutube.ru/tracks/996602.html?v=d2adb6bbdd4b75bbed072cfa4e8ee49f
Հակոբ Գեւորգյան
13.09.2008, 04:45
Կոլլայդերի աշխատանքը, բավականին հասարակ եւ միառժամանակ բարդ…
http://rutube.ru/tracks/1003925.html?v=a24933b9e6887fb409f30576b537354f
Հակոբ Գեւորգյան
13.09.2008, 09:18
Քիչ առաջ դուրս էի եկել դուրս ծխելու։ Փորձում էի ամպոտ երկնքում մի չեզոք աստղ գտնել։ Ու հանկարծ մի լավ զգացմունք առաջ եկավ մոտս. այն է՝ ինձ թվում է այս փորձարկումը կհետաձգվի։ Որոշ այլ խնդիրներ կծագեն նրա շուրջ, բայց ամեն ինչ կպարզվի վերջնականապես։
Ժողովուրդ ջան, դուք ի՞նչ եք կարծում։
ars83 ինչքան գիտեմ շատ հեղինակավոր աստղաֆիզիկոսներ հերքում են "մեծ պայթյունի" տեսությունը: Դրա մասին ինչ որ բան կգրե՞ս:
Մեծ Պայթյունի տեսությունը ներկայումս «ամենահաստատված» տեսությունն է տիեզերքի առաջացման մասին։ Մնացած տեսությունների համար չեն ստացվել այդ քանակով գիտական ապացույցներ։
Տեսությունն առաջարկվել է բելգիացի ֆիզիկոս, կաթոլիկ քահանա Ժորժ Լըմետրի (Georges Lemaître) կողմից՝ 1927-1931թթ.։ Տեսության զարգացման համար հիմք են հանդիսացել տիեզերքի կառուցվածքի դիտարկումներն ու տեսական (աստղա)ֆիզիկայի տվյալները։ 1912թ. Վեստո Սլիֆերը հայտնաբերել է, որ պարուրաձև գալակտիկաները հեռանում են Երկրից։ Այդ ժամանակ անհայտ էր՝ արդյո՞ք այս գալակտիկաները մեր Ծիր Կաթինից դուրս են, թե՞ ոչ։ 1922–ին ռուս աստղագետ և մաթեմատիկոս Ֆրիդմանը Անշթայինի ընդհանուր հարաբերականության տեսությունից դուրս բերեց Ֆրիդմանի հավասարումները, որոնք ցույց տվեցին, որ տիեզերքը կարող է ընդարձակվել՝ ի հեճուկս տիեզերքի ստատիկ(անշարժ) մոդելի։ 1924–ին Էդվին Հաբլի չափումները ցույց տվեցին, որ պարուրաձև գալակտիկաներից ամենամոտը, իրոք, գտնվում է մեր գալակտիկայից դուրս։ 1927–ին, Ֆրիդմանից անկախ, Ժորժ Լըմետրը կանխագուշակեց, որ գալակտիկաների հեռացումը տիեզերքի ընդարձակման հետևանք է։ 1931–ին նա ենթադրություն արեց, որ տիեզերքի՝ ժամանակի ընթացքում ընդարձակումը հուշում է, որ եթե ժամանակը ետ շրջենք, ապա տիեզերքը կսկսի սեղմվել, տիեզերքի ողջ զանգվածը ժամանակի որոշ պահի կկուտակվի մի կետի մեջ, որը նա կոչեց «նախնական ատոմ», ըստ որում այդ պահից առաջ գոյություն չի ունեցել ո՛չ ժամանակ, ո՛չ տարածություն։
Երկրորդ աշխարհամարտից հետո գոյությւոն ուներ տիեզերքի կազմավորման երկու տեսակետ։
Առաջինը Ֆրեդ Հոյլի տեսույթունն էր, ըստ որի, տիեզերքի ընդարձակման ժամանակ ստեղծվում է մատերիա, բայց տիեզերքը գրեթե նույնն է իր գոյության բոլոր փուլերում։
Մյուսը «Մեծ Պայթյունի» (այսպես էր հեգնորեն կոչել Հոյլը Լըմետրի տեսությունը 1949թ. Բի–Բի–Սի–ի եթերում) տեսությունն էր։ Այս տեսության համաձայն, Մեծ Պայթյունի ժամանակ տիեզերքն իրենից ներկայացրել է անսահման խտություն և ջերմություն (10–ի 32 աստիճան Ցելսիուս) ունեցող կետ, որն սկսել է ընդրձակվել և սառչել։ Վայրկյանի 10–ի 35 աստիճաներորդ (1/100000000000000000000000000000000000) մասի ընթացքում (այսպիսի թվերը պատկերացնել, իհարկե անհնար է) խնձորի չափ ունեցող տիեզերքը սկսել է հսկայական արագությամբ ընդարձակվել(մինչև 300մլն կմ շառավղով գունդ), իսկ նրա ջերմաստիճանն ընկել է հազար միլիարդ անգամ (հասնելով միլիոն միլիարդ աստիճանի)։ Այս ժամանակահատվածում նյութը բաղկացած է եղել գերխիտ և գերտաք քվարկ–գլյութնային պլազմայից։ Պայթյունից 0.01 միլիվայրկյան հետո կազմավորվել են նեյտրոններն ու պրոտոնները, 3 րոպե հետո՝ միջուկները, 380000 տարի հետո՝ ատոմները, 200 մլն տարի հետո՝ աստղերն ու գալակտիկաները, 9.2 միլիարդ տարի հետո՝ Արեգակնային համակարգը, 10 մլրդ տարի հետո՝ կյանքը երկրագնդի վրա և հիմա Մեծ Պայթյունից անցել է մոտ 13.7 միլիարդ տարի։
(տես http://cdsweb.cern.ch/record/1092437/files/CERN-Brochure-2008-001-Eng.pdf
գրքի 10-11 էջերը և http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/60/CMB_Timeline75.jpg ):
CERN–ի ALICE գիտափորձի նպատակն է՝ ուսումնասիրել Մեծ պայթյունից 1/10000000000000000000000000 (տասի մինուս քսանհինգ աստիճան) վայրկյան հետո ենթադրաբար գոյություն ունեցած քվարկ–գլյուոնային պլազմայի հատկությունները։
Հիմա Մեծ պայթոյւնի տեսությունը մնացածներից ավելի շատ ապացույցներ է հավաքել, բայց դրանք դեռ բավարար չեն ասելու, որ այն ճիշտ է։ Դեռ տիեզերքի մատերիայի շատ քիչ մասն է ուսումնասիրված (մոտ 4% տոկոս, մնացածը «սև նյութ» և «սև էներգիա» է), և այլն։ CERN–ի գիտափորձերի հաջողությունը մեծ քայլ կլինի՝ այս տեսությունն ապացուցելու գործում։
Խնդրում եմ՝ նաև մի քիչ բացատրեք «հականյութի» տեսությունը: Ինչքան հասկանում եմ՝ հականյութում ատոմի միջուկը բացասական լիցք ունի, իսկ էլեկտրոնները՝ դրական: Իսկ սուբատոմային մասնիկնե՞րը: Դրանք լիցք ունե՞ն, թե՞ ոչ, և արդյո՞ք նյութի ու հականյութի համար դրանք նույնն են: Ու նաև՝ արդյո՞ք հականյութը գոյություն ունի մե՛ր տիեզերքում, թե՞ տեսությունը ենթադրում է, որ կա նաև ինչ-որ «հակատիեզերք»: Երկրային պայմաններում հնարավո՞ր է հականյութ ստանալ: Իսկ վակուումու՞մ:
REAL_ist
13.09.2008, 18:03
դաժե եթե 0.1 տոկոս հավանականություն կա որ կարողա երկիրը վարի տա ես կոլլայդերը արդեն պտի չանեն, ոնցա խելքներին փչում տենց ռիսկի եթալ, թե ետ 0.1 տոկոսնել չկա?
REAL_ist Ցանկացա՛ծ բանի մեջ 0.000....0001 տոկոս հավանականություն կա, որ դրա արդյունքում Երկիրը կարող է կործանվել: Ցանկացա՛ծ: Հավանականությունները մուխանաթ բաներ են, գործ չունես :)) Ռեյ Բրեդբերի կարդա, գրել է՝ թիթեռ ճզմելուց աշխարհը ոնց է փոխվում: Իսկ կոլլայդերի փորձարկման արդյունքում ոչ մի բան է չի լինի: Աշխարհի վերջի մասին աղմուկ պարբերաբար՝ մի 5 տարին մեկ լինում է: Ուղղակի առիթ է պետք ու քավության նոխազ:
REAL_ist
13.09.2008, 21:30
բաներ կան որ մարուն տրված չի հասկանալ, բայց բախտախնդիրները չեն դադարի փնտրել անբացատրելիների բացատրությունները ու սենց որ շարունակվի կարողա ետ 0.1 ին էլ չե 10 տոկոս հավանականության վրա էլ աչք փակեն…
0.000....0001–ն ու 0.1 –ը միքիչ տարբեր բաներեն
բաներ կան որ մարուն տրված չի հասկանալ, բայց բախտախնդիրները չեն դադարի փնտրել անբացատրելիների բացատրությունները ու սենց որ շարունակվի կարողա ետ 0.1 ին էլ չե 10 տոկոս հավանականության վրա էլ աչք փակեն…
0.000....0001–ն ու 0.1 –ը միքիչ տարբեր բաներեն
LHC նախագծի տվյալներով կրիտիկական վտանգի հավանականությունն է 1/500,000,000 փորձից։
;):8
REAL_ist
13.09.2008, 21:48
հա ետի ուրիշ բան ինձ պատմողը ուրիշ ձևեր ներկայացրել միքիչ:D:D
հա ետի ուրիշ բան ինձ պատմողը ուրիշ ձևեր ներկայացրել միքիչ:D:D
Խելառ են ինչ են 0.1 Տոկոսի դեպքում առաջի Բարեհաջող փորձից հետո /բախտներս բերելա :D/ մի հատ էլ անեյն :D:D:hands
Թե չէ սենց համարյա անհնարա :think /Իրանց ասելով :D/
Հակոբ Գեւորգյան
13.09.2008, 22:33
http://www.gallery.ca/1930/images/Dali_Enfant_geopolitique_large.jpg
Հլա մատն էլ ցցելա ա Կոլլայդերի վրա :D
(խեղճ Դալի, ինչ էիր նկարել, ինչ տեսանք…)
Հարգելի ֆիզիկոսներ, խնդրում եմ՝ պատասխանեք բանասերիս հարցին.
Խնդրում եմ՝ նաև մի քիչ բացատրեք «հականյութի» տեսությունը: Ինչքան հասկանում եմ՝ հականյութում ատոմի միջուկը բացասական լիցք ունի, իսկ էլեկտրոնները՝ դրական: Իսկ սուբատոմային մասնիկնե՞րը: Դրանք լիցք ունե՞ն, թե՞ ոչ, և արդյո՞ք նյութի ու հականյութի համար դրանք նույնն են: Ու նաև՝ արդյո՞ք հականյութը գոյություն ունի մե՛ր տիեզերքում, թե՞ տեսությունը ենթադրում է, որ կա նաև ինչ-որ «հակատիեզերք»: Երկրային պայմաններում հնարավո՞ր է հականյութ ստանալ: Իսկ վակուումու՞մ:
Հակոբ Գեւորգյան
14.09.2008, 00:48
Ապեր, դու գիտե՞ս քանի միլիարդ եվրոյի հարց ես տալիս։
Դե գոնե էն արսեք, ինչ որ արդեն հայտնի ա: Էդ «հականյութ» բառը ինչ-որ տեղից հայտնվել ա, չէ՞: Ինչ-որ մեկը պիտի որ շրջանառության մեջ մտցրած լինի:
Է՜հ... Անցած լինի: Գնացի Wiki-ներում կարդալու...
Հակոբ Գեւորգյան
14.09.2008, 01:03
Դե գոնե էն արսեք, ինչ որ արդեն հայտնի ա: Էդ «հականյութ» բառը ինչ-որ տեղից հայտնվել ա, չէ՞: Ինչ-որ մեկը պիտի որ շրջանառության մեջ մտցրած լինի:
Է՜հ... Անցած լինի: Գնացի Wiki-ներում կարդալու...
Թե մի բան գտնես, կուռսի պահի…
Egern.net
14.09.2008, 11:17
Խնդրում եմ՝ նաև մի քիչ բացատրեք «հականյութի» տեսությունը: Ինչքան հասկանում եմ՝ հականյութում ատոմի միջուկը բացասական լիցք ունի, իսկ էլեկտրոնները՝ դրական: Իսկ սուբատոմային մասնիկնե՞րը: Դրանք լիցք ունե՞ն, թե՞ ոչ, և արդյո՞ք նյութի ու հականյութի համար դրանք նույնն են: Ու նաև՝ արդյո՞ք հականյութը գոյություն ունի մե՛ր տիեզերքում, թե՞ տեսությունը ենթադրում է, որ կա նաև ինչ-որ «հակատիեզերք»: Երկրային պայմաններում հնարավո՞ր է հականյութ ստանալ: Իսկ վակուումու՞մ:
Հականյութ տերմինը հիմնված է հակամասնիկ հասկացության վրա: Շատ տարրական մասնիկներ ունեն իրենց "հակա" զույգը, որն ունի նույն զանգվածը, բայց տարբերվում է լիցքի նշանով: Հակամասնիկներ ունեն օրինակ` էլեկտրոնը (պոզիտրոն), քվարկները` հետևաբար նաև նրանցից կազմված պրոտոնն ու նեյտրոնը (հակապրոտոն և հականեյտրոն): Այսինքն ատոմը կազմող բոլոր մասնիկները ունեն իրենց "հակա" տեսակները, ուստի կարող է գոյություն ունենալ վերջիններից կազմված "հակաատոմ": Իսկ հակաատոմներից կազմված նյութը կոչվում է հականյութ :)
Հակամասնիկները մի կարևոր հատկությամբ են օժտված: Դրանք հանդիպելով իրենց "նորմալ" զույգին, անմիջապես աննիհիլացվում են` "պայթում" են: Դրա համար շատ դժվար է այդպիսի մասնիկներ (առավել ևս նյութ) գտնելը, ուսումնասիրելը:
Հականյութ տիեզերքում կա, չնայած տեսանելի տիեզերքում այն շաաատ քիչ է համեմատած սովորական նյութի հետ: Բազմաթիվ պրոցեսներում ստացվում են հակամասնիկներ, որոշ դեպքերում նաև հականյութ (ու հիմնականում ակնթարթորեն էլ վերանում են): Այդպիսի պրոցեսներ տեղի են ունենում տիեզերքում, ինչպես նաև Երկրի վրա` արագացուցիչներում: http://en.wikipedia.org/wiki/Antihydrogen հոդվածում գրված է, որ CERN-ում ստացվել են բազմաթիվ "հակաջրածնի" ատոմներ:
Հակոբ Գեւորգյան
14.09.2008, 11:24
Հականյութ տերմինը հիմնված է հակամասնիկ հասկացության վրա: Շատ տարրական մասնիկներ ունեն իրենց "հակա" զույգը, որն ունի նույն զանգվածը, բայց տարբերվում է լիցքի նշանով: Հակամասնիկներ ունեն օրինակ` էլեկտրոնը (պոզիտրոն), քվարկները` հետևաբար նաև նրանցից կազմված պրոտոնն ու նեյտրոնը (հակապրոտոն և հականեյտրոն): Այսինքն ատոմը կազմող բոլոր մասնիկները ունեն իրենց "հակա" տեսակները, ուստի կարող է գոյություն ունենալ վերջիններից կազմված "հակաատոմ": Իսկ հակաատոմներից կազմված նյութը կոչվում է հականյութ :)
Հակամասնիկները մի կարևոր հատկությամբ են օժտված: Դրանք հանդիպելով իրենց "նորմալ" զույգին, անմիջապես աննիհիլացվում են` "պայթում" են: Դրա համար շատ դժվար է այդպիսի մասնիկներ (առավել ևս նյութ) գտնելը, ուսումնասիրելը:
Հականյութ տիեզերքում կա, չնայած տեսանելի տիեզերքում այն շաաատ քիչ է համեմատած սովորական նյութի հետ: Բազմաթիվ պրոցեսներում ստացվում են հակամասնիկներ, որոշ դեպքերում նաև հականյութ (ու հիմնականում ակնթարթորեն էլ վերանում են): Այդպիսի պրոցեսներ տեղի են ունենում տիեզերքում, ինչպես նաև Երկրի վրա` արագացուցիչներում: http://en.wikipedia.org/wiki/Antihydrogen հոդվածում գրված է, որ CERN-ում ստացվել են բազմաթիվ "հակաջրածնի" ատոմներ:
նիհիլիսմի հետ կապ ունի՞
Egern.net Շնորհակալություն :)
Հակոբ Գևորգյան Նիհիլիզմը փիլիսոփայական հասկացություն չի՞: Լատ. նիհիլ՝ ոչինչ բառից է գալիս: Աննիհիլանալ՝ ոչնչանալ, նիհիլիզմ՝ ոչնչապաշտություն (մոտավորապես):
Լավ կլինի, որ զանգվածի բոզոնը գտնեն:
Լավ կլինի, որ զանգվածի բոզոնը գտնեն:
I Believe I can Fly Վիճակ կառաջանա :love
Հակոբ Գեւորգյան
15.09.2008, 07:09
Էս նկարը լավ էլ սարքել են :D
http://i454.photobucket.com/albums/qq262/freehostingbucket/gordonfreeman.jpg
ԱԱԱԱԱԱԱ՜, Մորգան Ֆրիմե՜նը... Փրկվե՜ք, «Բլեք Մեսան» աշխարհը վարի ա տալիս :D:D:D:
Elmo Զանգվածը կշիռից ինչո՞վ ա տարբերվում: Զանգվածը միշտ կա, իսկ կշիռը՝ միայն գրավիտացիայի պայմաններու՞մ:
ԱԱԱԱԱԱԱ՜, Մորգան Ֆրիմե՜նը... Փրկվե՜ք, «Բլեք Մեսան» աշխարհը վարի ա տալիս :D:D:D:
Elmo Զանգվածը կշիռից ինչո՞վ ա տարբերվում: Զանգվածը միշտ կա, իսկ կշիռը՝ միայն գրավիտացիայի պայմաններու՞մ:
Ահա, հենց տենց:
Միևնույն զանգվածով մարմինը տարբեր տեղերում, կամ պայմաններում տարբեր կշիռ ունի: Օրինակ եթե տանիքից քար գցես ներքև, նա անկման պահին(օդում) անկշիռ կլինի: Կամ նույն քարը երկրի վրա ու լուսնի վրա տարբեր կշիռ կունենա:
Հակոբ Գեւորգյան
20.09.2008, 07:42
Քիչ առաջ դուրս էի եկել դուրս ծխելու։ Փորձում էի ամպոտ երկնքում մի չեզոք աստղ գտնել։ Ու հանկարծ մի լավ զգացմունք առաջ եկավ մոտս. այն է՝ ինձ թվում է այս փորձարկումը կհետաձգվի։ Որոշ այլ խնդիրներ կծագեն նրա շուրջ, բայց ամեն ինչ կպարզվի վերջնականապես։
Ժողովուրդ ջան, դուք ի՞նչ եք կարծում։
Փորձարկման պահին, խողովակների ջերմաստիճանը, որը պետք է լիներ 0-ից ցած, բարձրացել եւ անցել է 100 աստիճանը՝ կործանելով կոլլայդերի մագնիսները։ Իմ կարծիքով սրանք ձեւեր են :) եւ ինչպես ասում էի առաջ, այլ կոլայդերը ուրիշ նպատակներ ունի ;) միգուցե լրիվ քաղաքական…
Փորձարկման պահին, խողովակների ջերմաստիճանը, որը պետք է լիներ 0-ից ցած, բարձրացել եւ անցել է 100 աստիճանը՝ կործանելով կոլլայդերի մագնիսները։
Ո՞րտեղից այսպիսի տեղեկություններ։
Հակոբ Գեւորգյան
20.09.2008, 10:53
Ո՞րտեղից այսպիսի տեղեկություններ։
Անձնական եւ ընկերներիս հետ կատարած վերլուծումների արդյունքից։
http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/7626256.stm
Անձնական եւ ընկերներիս հետ կատարած վերլուծումների արդյունքից։
http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/7626256.stm
Շնորհակալություն հղումի համար։ Ժամանակավոր բան է երևում, պիտի որ կարողանան վերականգնել և շարունակել...
Egern.net
20.09.2008, 12:16
Ո՞րտեղից այսպիսի տեղեկություններ։
ինչքաաան հասկացա, մոտ 100 գերհաղորդիչ մագնիսների փաթույթների մի մասը դուրս է եկել գերհաղորդիչ վիճակից, ինչի պատճառով մոտ 1տ հելիում է թափվել (հելիումը սառեցնում է այդ մագնիսները): Ու դրա պատճառով մինչև 100Կ բարձրացել է այդ մագնիսների ջերմաստիճանը...
ասում են` նորմալ երևույթ է, սենց բաներ պատահում են :)
Էսօր երևանի ժամանակով 15:00 National Geographic-ով Կոլլայդերի մասին հաղորդումա լինելու
Egern.net
20.09.2008, 13:14
Էսօր երևանի ժամանակով 15:00 National Geographic-ով Կոլլայդերի մասին հաղորդումա լինելու
ինտերնետով կարո՞ղ ենք նայել
ճիշտն ասած չգիտեմ, Ես ինտերնետով National Geographic չեմ հանդիպել , եթե կաբելային НТВ+ ունես դրանով էլ կարաս նայես (իրանց պակետի NG-ով ա լինելու):
Մինչև տարվա վերջ, երևի, LHC–ն չի գործի։
Incident in LHC sector 34
During commissioning (without beam) of the final LHC sector (sector 34) at high current for operation at 5 TeV, an incident occurred at mid-day on Friday 19 September resulting in a large helium leak into the tunnel. Preliminary investigations indicate that the most likely cause of the problem was a faulty electrical connection between two magnets which probably melted at high current leading to mechanical failure. CERN's strict safety regulations ensured that at no time was there any risk to people.
A full investigation is underway, but it is already clear that the sector will have to be warmed up for repairs to take place. This implies a minimum of two months down time for the LHC operation. For the same fault, not uncommon in a normally conducting machine, the repair time would be a matter of days.
Yellow Raven
03.01.2009, 21:14
Խաբար եք երբ են որոշել գործի դնել կոլայդերը՞:aaa
Խաբար եք երբ են որոշել գործի դնել կոլայդերը՞:aaa
Դեռ մաքրում են վնասված մագնիսները և փոխարինում անպիտանները: Ըստ պաշտոնական տեղեկատվության՝ պետք է վերագործարկեին գարնանը, հետո հայտնեցին, որ ամռանը: Ոչ պաշտոնական տեղեկատվության համաձայն՝ սեպտեմբերից ոչ շուտ:
Yellow Raven
03.01.2009, 21:44
http://www.youtube.com/watch?v=mwL7QthylwY&feature=related :aaa
http://www.youtube.com/watch?v=mwL7QthylwY&feature=related :aaa
Եվ ի՞նչ:
Yellow Raven
03.01.2009, 23:29
Ուղղակի հետաքրքիր էր,մեկ էլ տեսար տենց եղավ ու մի ակնթարթում սաղ ֆուկ եղավ:D
aerosmith
04.01.2009, 00:10
համակարգչային չտեսնված աշխատանք էր կատարված:hands բայց ինչ խոսք չափազանց հետաքրքիր էր
Ուրվական
24.11.2009, 12:19
Արս83, հլը պատմի, պատմի, ասում են աշխատել ա, բախում ա եղել, նորմալ ա, համեմատում են նույնիսկ լուսին թռիչքի հետ իր կարևորությամբ: Երկուշաբթի օրվա դրությամբ թունելով լույսի արագությամբ շարժվել ա պրոտոնների փունջը: Հիմա 450 ԳիգաԷլեկտրոնՎոլտ ա, հունվար-փետրվարին կհասնի 7 ՏերաԷլեկտրոնՎոլտի:o:o:
Հա Արս ջան պատմի տենանք ի՞նչ եք պայթացրել, ո՞նց վերանորոգեցիք, ի՞նչ եք պատրաստվում պայթացնելու ու ի՞նչ գտաք էդքանից հետո:
ասում են աշխատել ա, բախում ա եղել
Պրոտոնների փունջը բաց են թողել ժամսլաքի ուղղությամբ, որը հանգցնելուց հետո միայն՝ դրան հակառակ ուղղությամբ։ Այնպես որ բախում դեռևս չի կատարվել։ Բախման առաջին փորձը նախատեսված է հաջորդ տարվա փետրվարին, այնպես որ զինվեք համբերությամբ :B
Ուրվական
26.11.2009, 00:13
Պրոտոնների փունջը բաց են թողել ժամսլաքի ուղղությամբ, որը հանգցնելուց հետո միայն՝ դրան հակառակ ուղղությամբ։ Այնպես որ բախում դեռևս չի կատարվել։ Բախման առաջին փորձը նախատեսված է հաջորդ տարվա փետրվարին, այնպես որ զինվեք համբերությամբ :B
Բայց ես կարդացի, որ փորձնական մի հատ բախում եղել ա:think
Բայց ես կարդացի, որ փորձնական մի հատ բախում եղել ա:think
Կարո՞ղ ես հղումը տալ, թե որտեղից ես կարդացել...
Ուրվական
26.11.2009, 10:46
Կարո՞ղ ես հղումը տալ, թե որտեղից ես կարդացել...
Օրինակ՝
http://news.mail.ru/society/3077304
Իմ իմացած տվյալները պարզվումա, որ մի քիչ հնոտ էին․․․բախումը տեղի է ունեցել նոյեմբերի 23-ի երեկոյան :)
Գտա պաշտոնական կայքում բերված հոդվածը, կարող եք կարդալ, կան նաև առաջին փորձարկման նկարները։
http://press.web.cern.ch/press/PressReleases/Releases2009/PR17.09E.html
Հա, ամեն ինչ էլ տեղի ա ունեցել :)
Մի քիչ ազատ ժամանակս շատանա, կգրեմ:
Ժող, էսօր խառնվել էին իրար, որ բախվել են։ Բանից պարզվում ա, ակումբում 4 ամիս առաջ են բախվել… Բան չեմ հասկանում։
Մարտի 30-ի բախումը 7ՏԷՎ է եղել՝ առավելագույն էներգիայի կեսի չափով, իսկ նախորդ բախումները ավելի ցածր էներգիաների դեպքում էին :) Աշխատանքները շարունակվելու են 18-24 ամիս՝ առանց էներգիայի ավելացման, որոնց ընթացքում գիտնականները նախատեսում են հավաքել բավականաչափ ինֆորմացիա արդյունքների վերլուծության համար։
Մարտի 30-ի բախումը 7ՏԷՎ է եղել՝ առավելագույն էներգիայի կեսի չափով, իսկ նախորդ բախումները ավելի ցածր էներգիաների դեպքում էին :) Աշխատանքները շարունակվելու են 18-24 ամիս՝ առանց էներգիայի ավելացման, որոնց ընթացքում գիտնականները նախատեսում են հավաքել բավականաչափ ինֆորմացիա արդյունքների վերլուծության համար։
Հա, արդեն տարբերությունները իմացել էի։
Պարզվեց, որ ամբողջական ուժող 2012 թվականին են բախվելու։ Մայաները ճիշտ էին…
Ճիշտն ասած համոզված չեմ, իրոք CERN-ի աշխատակիցներն են երգող-պարողները, բայց բավական համոզիչ է երեւում, երգն էլ լավ է ստացվել! Եվ այսպես...ռեպ՝ նվիրված LHC-ին :)
http://www.youtube.com/watch?v=j50ZssEojtM