PDA

Դիտել ողջ տարբերակը : Դադարել եմ հասկանալ



Apsara
31.03.2008, 23:29
Մի քանի օր առաջ հասկացա, որ դադարել եմ հասկանալ փողոցային հայերենը, ապշել էի, երբ մի խումբ պատանիներ կանգնած կողքս խոսում էին, և ինձ մի պահ թվաց թե արտասահմանցիներ են, բայց ավելի ուշադիր լսելուց հետո, երբ ուզում էի պարզել, թե ինչ լեզու է հայտնաբերեցի, որ հայերեն է, իսկ նյութի իմաստը այդպես էլ գաղտնի մնաց, միայն ապեր և էլի նմանատիպ բառերը հուշեցին այդ բարբաջանքի հայերեն լինելը:

Ինչ է ասածս, եկեք մեր լեզուն չաղավաղենք, խոսենք նորմալ հայերենով, չեմ ասում գրական, բայց չռուսիֆիկացնենք կամ չկրճատենք այն աստիճան, որ բառերը իրենք իրենց չճանաչեն: Ակումբում կա 3000-ից ավել անդամ, նրանց մեջ պատանիները զգալի մաս են զբաղեցնում, կոչ եմ անում նրանց ևս պահպանել և ազդել իրենց շրջապատի վրա հայերենը մաքուր պահել:

Էխ Էխ կարծես թե հրաշքներին դեռ հավատում եմ:oy

Լեո
31.03.2008, 23:41
Թեման բավականին տխուր է:(
Այդ զզվելի (չեմ վախենա այս բառն օգտագործել) երևույթի դեմ շատ դժվար է պայքարել: Դրանում իրենց մեղքի բաժինն ունեն բոլորը: Օրինակ` այդ երևույթին շատ լավ նպաստում է այսօրվա մեր "ՎԱՅ" հեռուստատեսությունը, որով բացի քաղաքականությունից (ընդ որում ոչ օբյեկտիվ) գովազդից ու SMS քվեարկությունից ուրիշ ոչինչ չի հնչում::[ Բայց չէ՞ որ դրա փոխարեն կարելի էր հայոց լեզվի հեռուսատադասեր անցկացնել (որոշ հեռուստաալիքներ նմանապիտ հաղորդումներ ունեն, որոնցում հիմնականում ոչ թե լեզուն է ուսուցանվում, այլ լուսաբանվում են լեզվական այս ու այն սխալները: Սակայն այդպիսի հաղորդումների թիվը շատ քիչ է, ու դրանք շատ քիչ են հեռարձակվում): Մեղավորների թվին կարելի է դասել, օրինակ, ակումբ.ամ-ի մոդերատորներին, ովքեր անմիջես չեն ջնջում անիմաստ ու անգրագետ լեզվով կատարված գրառումները...
Մի խոսքով` եթե շարունակեմ թվարկել մեղավորներին, երևի չեմ կարողանա ցուցակի վերջին հասնել: Ես ինքս իմ մեղքն էլ եմ տեսնում դրանում, որ ամբողջ ուժով չեմ պայքարում դրա դեմ ու հանդուրժում եմ...

Apsara
31.03.2008, 23:51
Թեման բավականին տխուր է:(
Այդ զզվելի (չեմ վախենա այս բառն օգտագործել) երևույթի դեմ շատ դժվար է պայքարել: Դրանում իրենց մեղքի բաժինն ունեն բոլորը: Օրինակ` այդ երևույթին շատ լավ նպաստում է այսօրվա մեր "ՎԱՅ" հեռուստատեսությունը, որով բացի քաղաքականությունից (ընդ որում ոչ օբյեկտիվ) գովազդից ու SMS քվեարկությունից ուրիշ ոչինչ չի հնչում::[ Բայց չէ՞ որ դրա փոխարեն կարելի էր հայոց լեզվի հեռուսատադասեր անցկացնել (որոշ հեռուստաալիքներ նմանապիտ հաղորդումներ ունեն, որոնցում հիմնականում ոչ թե լեզուն է ուսուցանվում, այլ լուսաբանվում են լեզվական այս ու այն սխալները: Սակայն այդպիսի հաղորդումների թիվը շատ քիչ է, ու դրանք շատ քիչ են հեռարձակվում): Մեղավորների թվին կարելի է դասել, օրինակ, ակումբ.ամ-ի մոդերատորներին, ովքեր անմիջես չեն ջնջում անիմաստ ու անգրագետ լեզվով կատարված գրառումները...
Մի խոսքով` եթե շարունակեմ թվարկել մեղավորներին, երևի չեմ կարողանա ցուցակի վերջին հասնել: Ես ինքս իմ մեղքն էլ եմ տեսնում դրանում, որ ամբողջ ուժով չեմ պայքարում դրա դեմ ու հանդուրժում եմ...


Ոչ ոչ, մեղավորներ փնտրելը անիմաստ է, պետք է գործել և սկսել հենց ինքներս մեզանից, ես օրինակ ժառգոնով չեմ խոսում, իսկ եթե ձորձեն հետս խոսել անհասկացող կձևացնեմ, ստիպելով նրանց օգտագործել նորմալ հայերեն բառեր: Հեռուստատեսությունը ինչևէ շատ բան է փոխում հասարակության թե լեզվում թե աշխարհայացքում: Ափսոս, բայց այդ քո թվարկած լավ լեզվաբանական հաղորդումները չեն դիտում այն մարդիկ ովքեր պիտի դիտեն, նրանք նստած 2 աստղ են նայում:[, ու ահա …

Լեո
31.03.2008, 23:57
... նրանք նստած 2 աստղ են նայում:[, ու ահա …

Կեցցե 2 աստղ դիտող իմ ազգը:[
Մենք այսպես երբեք քաղաքակիրթ ազգ չենք դառնա:( Էլ ուր մնաց խոսենք մեր սեփական լեզվով` հայերենով:
Երևի պիտի այս իրավիճակից գոհ լինենք, լավ է որ ադրբեջաներեն չենք խոսում:

Apsara
01.04.2008, 00:00
Կեցցե 2 աստղ դիտող իմ ազգը:[
Մենք այսպես երբեք քաղաքակիրթ ազգ չենք դառնա:( Էլ ուր մնաց խոսենք մեր սեփական լեզվով` հայերենով:
Երևի պիտի այս իրավիճակից գոհ լինենք, լավ է որ ադրբեջաներեն չենք խոսում:

Վայ եթե բոլորը քեզ պես անհավատ լինեն ու հույս չունենան հա մի օր ադրբեջաներեն էլ կխոսենք, ինչ կա որ, պայքարել է պետք , բայց ոչ թե զենքով այլ խելքով

Լեո
01.04.2008, 00:10
Մի բան կարող եմ ասել.
Եթե փորձենք մեր փողոցներում կանգնեցնել պատահական 100 մարդու և հարցնել` արդյոք նրանք իրենց հայրենասեր են համարում, ապա համոզված եմ. որ 100-ից առնվազն 95-ը այդ հարցին "այո" կպատասխանի: Բայց նաև համոզված եմ, որ այդ նույն 100 մարդուց ամենաքիչը 70-ը խոսում է աղավաղված հայերենով: Բայց չէ՞ որ հենց մեր լեզուն է մեր հայրենիքը, սիրել հայրենիքը նշանակում է սիրել նաև լեզում... Ի՞նչ է ստացվում… Սու՞տ հայրենասիրություն…

Sunny Stream
01.04.2008, 00:13
Շատ կարևոր թեմա է...
ճիշտ եմ ասում, ես էլ էի վերջերս նույն վիճակում. փողոցով քայլում եմ ու փորձում գուշակել` արաբերեն է, թե հայերեն... թեև ես ոչ թե գրական հայերեն էի փնտրում, այլ պարզապես հայերեն, որովհետև երեկոյան Երևանով շրջելիս ականջիս ավելի հաճախ հասնում էին արաբերեն, հնդկերեն, պարսկերեն խոսակցություններ... ինչևէ, սա այլ թեմա է :(

Գիտե՞ք էս վերջերս ինչի վրա եմ զարմանում.
որ ասում են, թե գրաբարը անհասկանալի լեզու է, մինչդեռ ոչ միայն բավականին հասկանալի է, այլև մենք նորմալ հայերենում այսօր էլ շատ գրաբար բառեր ու արտահայտություններ ենք գործածում (համենայն դեպս, հօգուտ, ի միջի այլոց... (գրաբար են, չէ՞ :8))... ինքս երբեք գրաբար չեմ սովորել, բայց լսելիս կամ կարդալիս շատ բաներ հասկանում եմ... ու ահավոր է, որ նման հայերենի կողքին էսօր կա էդ աղավաղված "լեզուն"` թուրքա-ռուսա-հայերենի ինչ-որ խառնուրդ... ու չնայած ռուսա-հայկական տարօրինակ բառերին, ես ավելի շատ կատաղում եմ հայերեն խոսքի մեջ թուրքերեն բառերի գործածությունից! էդքան տափակ է՞ մեր ուղեղը, որ մինչև հիմա չենք կարողանում մաքրել մի լեզվից, որով ցեղասպանության հրամաններն են արձակվել?! :angry չեմ ասում, թե հայերը չպետք է թուրքերեն իմանան, բայց առօրյա խոսակցականից էդ լեզուն ՊԵՏՔ է վաղուց իսպառ մաքրված լիներ....

իսկ տհաճ ժարգոնային բառերից շատերը ես էլ, իսկապես, չգիտեմ... ու չգիտեմ` էդ լավ է՞, թե՞ վատ... :think

Adam
01.04.2008, 00:15
Apsara, շատ լավ թեմա է և մեծագույն պրոբլեմի մասին է ասում: Բայց ախր կան ծայրահեղ աստիճանի վրա գտնվողները.... խոսքս էտ լեզվով խոսացողների մասինա: Ախր ինչպե՞ս այդ երևույթը վերացնես, երբ նրանց ծնողներն էլ են այդպես խոսում և այդպես դաստիարակում իրենց երեխաներին: Ինձ թվում է, սա չլուծվող խնդիր է: Չեմ ուզում չհավատալ, բայց ինձ թվում է սրա լուծումը հեռու է գտնվում :(

Kuk
01.04.2008, 00:23
իսկ տհաճ ժարգոնային բառերից շատերը ես էլ, իսկապես, չգիտեմ... ու չգիտեմ` էդ լավ է՞, թե՞ վատ... :think

Պետք էլ չի որ իմանաս: Ապրե՛ս, որ չգիտես: քեզ մի հատ վարկանիշիկ «տհաճ ժարգոնային բառերից շատերը» չիմանալու համար;)

Ուլուանա
01.04.2008, 04:38
Մի քանի օր առաջ հասկացա, որ դադարել եմ հասկանալ փողոցային հայերենը, ապշել էի, երբ մի խումբ պատանիներ կանգնած կողքս խոսում էին, և ինձ մի պահ թվաց թե արտասահմանցիներ են, բայց ավելի ուշադիր լսելուց հետո, երբ ուզում էի պարզել, թե ինչ լեզու է հայտնաբերեցի, որ հայերեն է, իսկ նյութի իմաստը այդպես էլ գաղտնի մնաց, միայն ապեր և էլի նմանատիպ բառերը հուշեցին այդ բարբաջանքի հայերեն լինելը:
Հիշում եմ՝ ես էլ համանման իրավիճակում էի հայտնվել բուհն ավարտելուց հետո, երբ ֆորումներ այցելելով՝ հանկարծ հայտնաբերեցի, որ ժարգոնային բազմաթիվ արտահայտություններ ինձ պարզապես ոչինչ չեն ասում։ Դե, պարզ է, որ ինտերնետը, բացի սովորական ժարգոնից, նաև իրեն հատուկ բառապաշարն ու դրա վրա հիմնված ժարգոնն ունի։ Սկզբում կարծում էի, թե չհասկացածս բառերը հենց այդպիսի ինտերնետային «բառեզրեր» են, բայց շուտով որոշ մարդկանցից պարզեցի, որ ոչ, դրանցից շատերն իսկապես մեր առօրյայում լայնորեն կիրառվող, այսպես ասած, շարքային փողոցային բառերն են, պարզապես ես էի «կյանքից հետ մնացել»...

Դե, կարծում եմ, բոլորի համար էլ պարզ է, որ ժարգոնային բառապաշարն ամենաարագ զարգացող ու փոփոխվող «լեզուն» է, քանի որ խիստ զգայուն է ցանկացած արտաքին ազդեցության նկատմամբ ու արագորեն ներծծում է ամեն պատահած օտարալեզու բառ ու լեզվական աղբ։ Իսկ ես, 5 տարի սովորած լինելով Երևանի ամենատղայազուրկ բուհում՝ Բրյուսովում, ուսանողական տարիների ընթացքում կարծես լրիվ մեկուսացել էին ժարգոնից, իսկ շփումներիս շրջանակն այդ տարիներին խիստ նեղ էր, կարելի է ասել՝ գրեթե սահմանափակվում էր համալսարանով, դե, ընտանիքումս էլ լեզվի դրվածքն ի սկզբանե այնպիսին է եղել, որ ժարգոնն ու օտարաբանություններն ուղղակի բացակայում էին, այնպես որ ժարգոնից կտրվելու լիարժեք պայմաններն ապահովված էին ինձ համար։ Եթե դպրոցում այսպես թե այնպես հաճախակի գոնե լսում էի փողոցային բառապաշարն ու, բնականաբար, մեծ մասամբ հասկանում, ապա դպրոցն ավարտելուց հետո ժարգոնիս աղբյուրները սպառվել էին, ու ժարգոնային շատ նորամուծությունների պարզապես անտեղյակ էի դարձել։ :))


Մեղավորների թվին կարելի է դասել, օրինակ, ակումբ.ամ-ի մոդերատորներին, ովքեր անմիջես չեն ջնջում անիմաստ ու անգրագետ լեզվով կատարված գրառումները...Մի խոսքով` եթե շարունակեմ թվարկել մեղավորներին, երևի չեմ կարողանա ցուցակի վերջին հասնել: Ես ինքս իմ մեղքն էլ եմ տեսնում դրանում, որ ամբողջ ուժով չեմ պայքարում դրա դեմ ու հանդուրժում եմ...
Leo ջան, Ակումբի մոդերատորներին մեղադրել մի շտապիր։ Ես հասկանում եմ, որ կողքից նայելով՝ շատ հեշտ է նման մեղադրանքներ ներկայացնելը, քանի որ գրառումների զգալի մասն իսկապես ոչ մաքուր հայերենով է արվում։ Միաժամանակ վստահեցնում եմ քեզ, որ դժվար թե Ակումբում գտնվի մեկը, ում վրա նման հայերենն ավելի շատ է ազդում, ում ավելի շատ է նյարդայնացնում, քան ինձ... Կամ գուցե այդպիսի մարդկանց թիվը լավագույն դեպքում հասնի մեկ տասնյակի։ Գրագետ հայերենով հաղորդակցվողների թիվը ցավալիորեն փոքր է, նույնիսկ չեմ ուզում նշել, թե քանի տոկոս է կազմում, այնպես որ եթե, օրինակ, ես՝ որպես Ակումբի ավագ մոդերատոր ու նաև «Հայերեն» բաժնի մոդերատոր, ջնջեի բոլոր այն գրառումները, որոնք ինձ համար հայերեն չեն, ապա, կներեք, եթե մի քիչ կտրուկ ստացվի ու շատերին դուր չգա, բայց ընդամենը մի քանի անդամների գրառումներ կմնային տակը։ ;)

Խիստ ժարգոնային ու փողոցային լեզվով արված գրառումները նկատվելու դեպքում ջնջվում են, բայց, հավատա, ներկա պայմաններում խիստ դժվար է հաղորդակցության՝ իմ ու քո երազած աստիճանն ապահովելը։ Առանց այդ էլ (եթե ուրիշ ֆորումներ մտնում ես, պետք է որ նկատած լինես) Ակումբն այս, ինչպես նաև մի շարք այլ առումներով մնացած բոլոր ֆորումներից տասնապատիկ խիստ է ու կանոնակարգված։ Դա կարող է հաստատել այլ ֆորումներ հաճախող ցանկացած ակումբցի։ Իսկ ավելիին հասնելու համար պետք է մենք բոլորս մտածենք ու գործենք, ոչ թե այդ պարտականությունը դնենք միայն մոդերատորների վրա։ Օրինակ, մեզ վիրավորելու աստիճանի անգրագետ ու անհոդաբաշխ լեզվով արված գրառումները կարող ենք պարզապես անտեսել, որոշ՝ առավել ծանր դեպքերում կարող ենք բացասական վարկանիշ տալ (չնայած հեչ չեմ սիրում այդ մեթոդը, բայց եթե կա, ուրեմն, այնուամենայնիվ, ինչ–որ նպատակի համար է, չէ՞), և, վերջապես, կարող ենք մեր գրագետ գրառումներով ուրիշների անգրագետ գրառումների «աչքը հանել»։ ;)

Արդեն ամաչում եմ ասել, քանի որ շատ է ձգձգվում, բայց հենց գրագետ հայերենն Ակումբում խթանելու նպատակով վաղուց մի նախագիծ էի մշակել, որը պետք է իրականացնեինք Ակումբում, ուղղակի Chuk–ը հարգելի պատճառներով ժամանակ չի ունեցել, որպեսզի միասին գլուխ բերենք այդ նախագիծը, իսկ ես ինքս մենակ չեմ կարող իրականացնել՝ կապված տեխնիկական բազմաթիվ խնդիրների հետ... :( Համենայնդեպս, հուսով եմ, որ այն, ինչ նախատեսել եմ, զգալիորեն կնպաստի մաքուր հայերեն գրառումների ավելացմանը։ :ok Ինչևէ, Chuk–ի բանակային կյանքին արդեն շատ քիչ է մնացել, երբ ծառայությունն արդեն վերջացրած լինի, անպայման կաշխատենք այդ ուղղությամբ։ :)

dvgray
01.04.2008, 06:08
ես ավելի շատ կատաղում եմ հայերեն խոսքի մեջ թուրքերեն բառերի գործածությունից!
Եթե խնդրեի, չէի՞ր կարող մեջբերել այդ թուրքերեն բառերը :
:)


Օրինակ, մեզ վիրավորելու աստիճանի անգրագետ ու անհոդաբաշխ լեզվով արված գրառումները կարող ենք պարզապես անտեսել,
:hands
Միանշանակ համաձայն եմ :
Ափսոս, որ Ուլուանա-ի նման քչերն են հայ իրականության մեջ գիտակցում բարոյականության և դրանից բխող բարոյական դաշտում ի ցույց դրվող վերաբերմունքի հզոր ուժը:
...... աշխատում են բռի ուժային դաշտում "հիմքից" կտրել, որը երկարատև կտրվածքով չափազանց սխալ է: Ակընթարթային լուծում է:

Sunny Stream
01.04.2008, 18:49
Եթե խնդրեի, չէի՞ր կարող մեջբերել այդ թուրքերեն բառերը :
:)


սպասիր հիշեմ...
նախապես ներողությություն`
զիբիլ, խիար, չանգյալ... գյաբռլամիշ :o (չգիտեմ` իրական բառ է, թե հորինած)... հիմա միտքս չեն գալիս, բայց առաջին երեք բառերի "ընդհանրությունը" բացահայտել եմ ադրբեջանցիների հետ ունեցած զրույցի ընթացքում... իսկապես թուրքերենից "փոխառած" բառերը մեր լեզվում շատ են, բայց ախր բոլորիս հայտնի են նաև դրանց հայերեն համարժեքները, որոնք շատ լավն են ու սիրուն... բայց մեկ ա` չի մտնում!

Overdose
01.04.2008, 20:37
Ժողովուրդ, ես ձեզ հետ համաձայն եմ, բայց ախր ոչ ռեալ բաներ եք ասում: Օրինակ ես-միջին վիճակագրական տղա եմ, ապրում եմ մեր օրհնյալ Հայաստանում ու բնական է, խոսակցական լեզվում օգտագործում եմ ժարգոն: Ու հանկարծ մի գեղեցիկ օր որոշում եմ ձեզ լսել, ու խոսել միայն "ոսկեղենիկ" հայերենով: Դուք պատկերացնում եք այն անհարմարությունները, որոնց ես պետք է բախվեմ ու հավանաբար չկարողանամ հաղթահարել?
Իմ կարճ խելքով ժարգոնը դուրս մղելը երկար տարիների գործ է ու պետական մակարդակով պիտի արվի

Sunny Stream
01.04.2008, 22:11
Ժողովուրդ, ես ձեզ հետ համաձայն եմ, բայց ախր ոչ ռեալ բաներ եք ասում: Օրինակ ես-միջին վիճակագրական տղա եմ, ապրում եմ մեր օրհնյալ Հայաստանում ու բնական է, խոսակցական լեզվում օգտագործում եմ ժարգոն: Ու հանկարծ մի գեղեցիկ օր որոշում եմ ձեզ լսել, ու խոսել միայն "ոսկեղենիկ" հայերենով: Դուք պատկերացնում եք այն անհարմարությունները, որոնց ես պետք է բախվեմ ու հավանաբար չկարողանամ հաղթահարել?
Իմ կարճ խելքով ժարգոնը դուրս մղելը երկար տարիների գործ է ու պետական մակարդակով պիտի արվի

Չէ, է... ժարգոնը ինքնին նորմալ երևույթ է, կա բոլոր լեզուներում ու, կարծում եմ, եղել է բոլոր ժամանակներում... բայց ամեն ինչին ՉԱՓ ու Ձև կա! Մեզ մոտ էդ հասել է իսկականից զզվելի չափերի ու շատ տհաճ ձև ստացել. ժարգոնը ինքնուրույն ձևավորվող երևույթ է, այն անխուսափելի է, որովհետև միշտ էլ ցանկացած հասարակության մեջ էլ բարձրագույն կրթությամբ ինտելիգենցիան փոքր տոկոս է կազմում, անգամ դրան միացած մյուս տոկոսը` նրանք, ովքեր պարզապես գրական լեզվով են խոսում, էլի, հաստատ, քիչ կլինեն ժարգոնով խոսողներից: Բայց մեզ մոտ ժարգոնային բառ հնարելը մեծ սխրագործություն է դարձել, լեզվի բառերն աղավաղելն ու էկրանով տարածելը, անգամ, երբ նպատակը երևույթի ծաղրն է, շատ ջերմորեն է ընդունվում ու, իսկապես, էկրանից լսվող ամեն ծռմռված բառ շատ արագ տարածվում է ու մտնում շատերի բառապաշարի մեջ: Ինքս, պատահել է, ընկերներիս "ծաղրել եմ"` կրկնելով ինչ-ինչ տհաճ ժարգոնային բառեր, որպեսզի նրանք հրաժարվեն էդ բառերից, մեկ էլ հանկարծ նկատել եմ, որ փոխարենը դրանք իմ բառապաշարի մեջ են փորձում մտնել... էնպես որ սա շատ "վարակիչ" բան է: Ժարգոն մեր հասարակության մեջ կար նաև տարիներ առաջ, բայց էսօր արդեն խեղվել է ոչ թե գրականը, որովհետև գրական խոսողի համար ժամանակն ու էկրանից ասվող "հայերենը" դեր չեն խաղում, այլ հենց ժարգոնը...
Խնդիրը հենց դա է. թող վերականգնվի նորմալ մարդկային Հայերեն Ժարգոնը, թե չէ ո՞վ է խնդրում, որ, օրինակ, Երրորդ մասում պպզած տղան գրական խոսի. "Օ~, որքան համեղ են այս արևածաղիկի սերմերը, որոնք ես մեծագույն հաճույքով սեղմում եմ ատամներիս տակ"... :(

Ավելացվել է 5 րոպե անց


Դե, կարծում եմ, բոլորի համար էլ պարզ է, որ ժարգոնային բառապաշարն ամենաարագ զարգացող ու փոփոխվող «լեզուն» է, քանի որ խիստ զգայուն է ցանկացած արտաքին ազդեցության նկատմամբ ու արագորեն ներծծում է ամեն պատահած օտարալեզու բառ ու լեզվական աղբ։


Իսկ իմ կարծիքով էդ ժարգոնը չի, էդ ինչ-որ կեղտոտ բան է.
ժարգոնը, իմ կարծիքով, ձևավորվում է սովորական քաղաքացիների շրջանում` նրանց վարած զրույցներից, նրանց հետաքրքրություններից ու օգտագործած բառերի ինչ-որ ձևափոխումներից (կճատում, միացում... որպեսզի խոսքն ավելի կարճ լինի): Էդ տվյալ հասարակության լեզուն է, ոչ թե առանձին անհատի բստրած բառերը, որոնք ուղղակի դուր են գալիս մարդկանց, բայց նրանցը չեն... :8

Apsara
01.04.2008, 23:20
Ինչ լավ է որ այսքան շատ անհանգստացողներ կան:) միասին ամեն ինչի էլ կհասնենք, անհնարին ոչինչ չկա:

Լինելով լեզվաբան, պիտի ասեմ, որ լեզուն դա կենդանի օրգանիզմ է, և ինչպես ցանկացած կենդանի օրգանիզմ, այն աճում է փոփոխվում, և մահանում:(: Հիմա մեր խնդիրը պիտի լինի ոչ թե այդ նորմալ սովորական գործընթացը կանխելը, այլ լեզուն ինչքան հնարավոր է երիտասարդ պահելը՝ այլ կերպ ասած նրան առողջ պահել, զերծ պահել հիվանդություններից՝ այս դեպքում օտարամուծություններից և աղավաղումներից:

Լինելով փոքր բայց համառ խումբ ինչպիսին օրինակ ակումբն է/ մենք կարող ենք պահպանել և փոխանցել մեր սերունդներին մաքուր հայերենը, իմ երեխան ի տարբերություն ինձ կիմանա և կհասկանա ժարգոնը, բայց կտիրապետի նաև մաքուր հայերենին, գրական գեղեցիկ լեզվին, որ նրան կփոխանցեմ ես:

Ինչպես նաև շատ մեծ դեր է խաղում տվյալ պարագայում դպրոցը: Եթե բոլոր ուսուցիչները Ուլուանայի մայրիկի պես գրագետ խոսել իմանան, ապա ինչպես Արշակենց ընտանիքը, այնպես էլ նրա դասարանը ինքնիրեն կխոսի մաքուր հայերեն, գոնե տանը և դասարանում, չէ որ խոսում ենք այնպես ինչպես լսում ենք:

Այնպես որ ի զեն:)

Norton
01.04.2008, 23:31
Ասեմ ,որ վերջին տարիներին ժառգոնը մի քիչ մաքրվելա,ու հիմա արդեն հասկանալի հայերեն բառերը ավելի շատ են արտասնվու,քան ասենք 5 տարի առաջ

Apsara
01.04.2008, 23:51
Ասեմ ,որ վերջին տարիներին ժառգոնը մի քիչ մաքրվելա,ու հիմա արդեն հասկանալի հայերեն բառերը ավելի շատ են արտասնվու,քան ասենք 5 տարի առաջ

ուհու դրա համար ի տարբերություն 5 տարի առաջվա, ես չեմ հասկանում ոչինչ փողոցային խոսակցություններից:think

Լեո
02.04.2008, 01:31
Leo ջան, Ակումբի մոդերատորներին մեղադրել մի շտապիր։ Ես հասկանում եմ, որ կողքից նայելով՝ շատ հեշտ է նման մեղադրանքներ ներկայացնելը, քանի որ գրառումների զգալի մասն իսկապես ոչ մաքուր հայերենով է արվում։ Միաժամանակ վստահեցնում եմ քեզ, որ դժվար թե Ակումբում գտնվի մեկը, ում վրա նման հայերենն ավելի շատ է ազդում, ում ավելի շատ է նյարդայնացնում, քան ինձ... Կամ գուցե այդպիսի մարդկանց թիվը լավագույն դեպքում հասնի մեկ տասնյակի։ Գրագետ հայերենով հաղորդակցվողների թիվը ցավալիորեն փոքր է, նույնիսկ չեմ ուզում նշել, թե քանի տոկոս է կազմում, այնպես որ եթե, օրինակ, ես՝ որպես Ակումբի ավագ մոդերատոր ու նաև «Հայերեն» բաժնի մոդերատոր, ջնջեի բոլոր այն գրառումները, որոնք ինձ համար հայերեն չեն, ապա, կներեք, եթե մի քիչ կտրուկ ստացվի ու շատերին դուր չգա, բայց ընդամենը մի քանի անդամների գրառումներ կմնային տակը։ ;)

Խիստ ժարգոնային ու փողոցային լեզվով արված գրառումները նկատվելու դեպքում ջնջվում են, բայց, հավատա, ներկա պայմաններում խիստ դժվար է հաղորդակցության՝ իմ ու քո երազած աստիճանն ապահովելը։ Առանց այդ էլ (եթե ուրիշ ֆորումներ մտնում ես, պետք է որ նկատած լինես) Ակումբն այս, ինչպես նաև մի շարք այլ առումներով մնացած բոլոր ֆորումներից տասնապատիկ խիստ է ու կանոնակարգված։ Դա կարող է հաստատել այլ ֆորումներ հաճախող ցանկացած ակումբցի։ Իսկ ավելիին հասնելու համար պետք է մենք բոլորս մտածենք ու գործենք, ոչ թե այդ պարտականությունը դնենք միայն մոդերատորների վրա։ Օրինակ, մեզ վիրավորելու աստիճանի անգրագետ ու անհոդաբաշխ լեզվով արված գրառումները կարող ենք պարզապես անտեսել, որոշ՝ առավել ծանր դեպքերում կարող ենք բացասական վարկանիշ տալ (չնայած հեչ չեմ սիրում այդ մեթոդը, բայց եթե կա, ուրեմն, այնուամենայնիվ, ինչ–որ նպատակի համար է, չէ՞), և, վերջապես, կարող ենք մեր գրագետ գրառումներով ուրիշների անգրագետ գրառումների «աչքը հանել»։ ;)

Արդեն ամաչում եմ ասել, քանի որ շատ է ձգձգվում, բայց հենց գրագետ հայերենն Ակումբում խթանելու նպատակով վաղուց մի նախագիծ էի մշակել, որը պետք է իրականացնեինք Ակումբում, ուղղակի Chuk–ը հարգելի պատճառներով ժամանակ չի ունեցել, որպեսզի միասին գլուխ բերենք այդ նախագիծը, իսկ ես ինքս մենակ չեմ կարող իրականացնել՝ կապված տեխնիկական բազմաթիվ խնդիրների հետ... :( Համենայնդեպս, հուսով եմ, որ այն, ինչ նախատեսել եմ, զգալիորեն կնպաստի մաքուր հայերեն գրառումների ավելացմանը։ :ok Ինչևէ, Chuk–ի բանակային կյանքին արդեն շատ քիչ է մնացել, երբ ծառայությունն արդեն վերջացրած լինի, անպայման կաշխատենք այդ ուղղությամբ։ :)

Հարգելի Ուլուանա, ինչպես տեսնում ես, ես միայն մոդերատորներին չէ, որ մեղադրում եմ: Ես գտնում եմ, որ այդ արատավոր երևույթում մեղքի իրենց բաժինն ունեն համարյա բոլորը (այդ թվում նաև ինքս ինձ եմ մեղադրում): Իհարկե, ես մեծ ցանկություն ունեմ համաձայնել քեզ հետ, սակայն եթե շարունակենք հանդուրժողականություն ցուցաբերել, ապա կարծում եմ, որ այս հրեշավոր երևույթը երբեք մեր միջից արմատախիլ չի լինի: Սա վիրուսի նման մի բան է. ինչքան աչքաթող ես անում, նա այնքան ավելի արագ է բազմանում ու տարածվում:
Խնդրում եմ ներող եղիր, եթե կտրուկ եմ արտահայտվում: Ուղղակի ցանկությունս մեծ է մեր լեզուն տեսնել մաքուր ու անաղարտ:

Հ.Գ. Հրեշավոր ու արատավոր երևույթ ասելով` ես նկատի ունեմ անհասկանալի ու տգեղ ժարգոնը, և ոչ թե առօրյա խոսակցական լեզուն: Առանց առօրյա խոսակցականի պարզապես անհնար է:

Belle
02.04.2008, 11:57
Շատ ողջունելի թեմա է: :)
Apsara-ն ինչպես միշտ կարևորագույն խնդիրնեից մեկին է դիպել;

Ասելիքս միայն ժարգոնին չի վերաբերում, բայց ուղղակի կապ ունի լեզվական տհաճ, ականջ ծակող բառերի հետ, այնպես որ խնդրում եմ թեմայից շեղում չհամարել:


Լեօ ջան, համաձայն եմ, որ կան մեղավորներ: Ինչ խոսք մեր լսած երգերն ու հոռուստաշոուները շատ մոծ ազդեցություն են ունենում մեր խոսքի վրա / ”Քո համար” երգը վառ օրինակ / , բայց ամենից առաջ եկեք ինքներս մեր մեջ փնտրենք մեղքը: Իսկ սուտ հայրենասիրությունը շատ դիպուկ էր:
Օրինակ` ես, ժարգոնից բավական հեռու եմ ու երբ լսում եմ ժարգոնային բառեր օգտագործող աղջիկնեին, ուղղակի տհաճություն եմ զգում: Շեշտում եմ աղջիկները, քանի որ վաղը հենց մենք ենք մեր երեխաների մեջ դաստիարակելու խոսքի արվեստը: /մի քիչ ամպագորոռ ստացվեց :oy /
Իսկ ինչ վերաբերում է օտար ծագում ունեցող բառերին, ցավոք, դրանցից մի քանիսը ինքս դեռ օգտագործում եմ` «վապշե», «դավայ», «վոպշեմ»: Հիմա չեմ կարողանում հիշեմ, բայց մի քնիսն էլ կան: ինքս ինձ վրա աշխատում եմ ու շատերին էլ ուղղում եմ` «տորօրինակ» բառեր լսելիս:

Գրաբարի մասին խոսվեց: Անձամբ ես գերագույն հաճույք եմ ստանում, օրինակ, Նարեկացու տաղերից ու խաղիկներից, որոնք գրաբարով են գրված: Շատ երգեցիկ են:
Իսկ “տհաճ” բառերի մի մասն էլ Արևմտահայերնի աղավաղված տարբերակ են` կ’ էրթամ – կէթամ, յերթալ – էթալ: Ասեք “կգնամ”, “գնալ” էլի, ի?նչ վատ է:

Իմ կարծիքով էս խնդիրը կարճ ժամանակում լուծելն այնքան էլ հնարավոր չէ: Պետք է սկսել ամենափոքր տարիքից ու սպասել միչև մեր խոսքը լրիվ մաքրվի:

Հ. Գ. Շատերը կարծում են` անգլերեն, ռուսերեն կամ էլի ինչ-որ լեզվով ասված կիսասխասլ, կիսաճիշտ բառերն ու արտահայտությունները իրենց ավելի կիրթ են դարձնում, բայց էթիկայի մասին մի գրքում կարդացել եմ, որ կիրթ մարդիկ օտարալեզու բարեռ օգտագերծելիս անպայման նշում են բառի ծագումը:

dvgray
02.04.2008, 16:15
սպասիր հիշեմ...
նախապես ներողությություն`
զիբիլ, խիար, չանգյալ... գյաբռլամիշ :o (չգիտեմ` իրական բառ է, թե հորինած)... հիմա միտքս չեն գալիս, բայց առաջին երեք բառերի "ընդհանրությունը" բացահայտել եմ ադրբեջանցիների հետ ունեցած զրույցի ընթացքում... իսկապես թուրքերենից "փոխառած" բառերը մեր լեզվում շատ են, բայց ախր բոլորիս հայտնի են նաև դրանց հայերեն համարժեքները, որոնք շատ լավն են ու սիրուն... բայց մեկ ա` չի մտնում!
Չգիտեմ երբ ու որտեղ եմ կարդացել /կներես՝ մասնագետ չեմ/, որ թուրքերենից հայերեն են անցել ընդհամենը 25 բառ:
Այստեղ կարող է լինել շփոթմունք: Թուրքերեն, ադրբեջաներեն, հայերեն, նաև վրացերեն լիքը բառեր կան, որոնք լեզվի մեջ են անցել մայր իրանական կամ արաբական լեզուներից:

Իսկ եթե մի քիչ ավելի խորը գնաս, ապա հայերեն բառերի մեծամասնությունը ունեն օտար ծագում: Հունական, իրանական և այլն:

Apsara
02.04.2008, 19:42
Չգիտեմ երբ ու որտեղ եմ կարդացել /կներես՝ մասնագետ չեմ/, որ թուրքերենից հայերեն են անցել ընդհամենը 25 բառ:
Այստեղ կարող է լինել շփոթմունք: Թուրքերեն, ադրբեջաներեն, հայերեն, նաև վրացերեն լիքը բառեր կան, որոնք լեզվի մեջ են անցել մայր իրանական կամ արաբական լեզուներից:

Իսկ եթե մի քիչ ավելի խորը գնաս, ապա հայերեն բառերի մեծամասնությունը ունեն օտար ծագում: Հունական, իրանական և այլն:

25 բառը մի տեսակ շատ կոնկրետ է հնչում, բոլոր լեզուները պատկանում են ինչ-որ լեզվաընտանիքների, ու Երկիրների հարաբերության ժամանակ, ասենք առևտրային կամ քաղաքական, շփման ժամանակ առանց փոխառությունների հնարավոր չէ: Եթե շատ խորանանք այնքան ընդհանուր բառեր կգտնենք թե պարսկերենի թե արաբերենի թե հինդու լեզվի մեջ, բերեմ ամենապարզ օրինակը, պանիր բառը բոլոր թվարկածս լեզուներում նույն կերպ է հնչում: Հիմա որտեղից կարող են իմանալ, նրա սկզբնաղբյուրը:


Ուզում եմ ասել, որ այդ բառերի հետ ոչինչ անել պետք չէ, պետք է պահպանել այն ինչ ունենք, այն ամեն հայկականը, որ դեռ գոյություն ունի

Sunny Stream
02.04.2008, 19:56
Եթե շատ խորանանք այնքան ընդհանուր բառեր կգտնենք թե պարսկերենի թե արաբերենի թե հինդու լեզվի մեջ, բերեմ ամենապարզ օրինակը, պանիր բառը բոլոր թվարկածս լեզուներում նույն կերպ է հնչում: Հիմա որտեղից կարող են իմանալ, նրա սկզբնաղբյուրը:
Ուզում եմ ասել, որ այդ բառերի հետ ոչինչ անել պետք չէ, պետք է պահպանել այն ինչ ունենք, այն ամեն հայկականը, որ դեռ գոյություն ունի
Հա, ճիշտ ես էդ բառերի հետ ոչինչ էլ պետք չի անել:
Բայց ես գրել էի նրանց մասին, որոնք ակնհայտ դեռ մերը չեն ու հեչ էլ պետք չի որ մերը դառնան, որովհետև գործածության մեջ կան դրանց լրիվ նորմալ հայերեն ահամրժեքները`
զիբիլ, խիար, չանգյալ - աղբ, վարունգ, պատառաքաղ.
լավ, կասեք, թե «խիար»-ը բարբառային է համարվում, գրական գործերում էլ կա: Կուզեք` դա հանենք քննարկումից:
Հավատացեք, ադրբեջանցիները շատ ուրախացան, երբ մեր խմբից մի միամիտ տղա ասաց` բա գիտեք, մենք էլ ենք գործածում ձեր «չանգյալ»-ն ու «զիբիլ»-ը: :angry
լեզուն, իրականում, մեր ազգերի "ամեն ինչում մյուսից լավը լինելու, մյուսին գերազանցելու" հնարավորություն տվող հերթական ասպարեզն է ու իմ կարծիքով, երբ մենք գործածում ենք վերը նշված բառերը, էլ իզուր ենք կռիվներ տալիս "դուդուկ-բալաբան" հարցի շուրջ: Սրանք համարժեք բաներ են, բայց դե մենք, ինչպես միշտ, կռիվները մղում ենք միայն եվրոպացիների աչքը ինչ-որ բան մտցնելու համար, իսկ մեր ներսում ոչինչ չի փոխվում...

Գլոբալ Հայացք
02.04.2008, 20:22
Ասեմ ,որ վերջին տարիներին ժառգոնը մի քիչ մաքրվելա,ու հիմա արդեն հասկանալի հայերեն բառերը ավելի շատ են արտասնվու,քան ասենք 5 տարի առաջ
Հաստատ.

Համաձայնվեք, որ շատ բառեր, որոնց փոխարեն առաջ օգտագործվում էին, ասենք, ռուսերեն բառեր, հիմա փոխարինվել են (կարծես իրենք իրենց) հայերենի, ասենք՝ "սոտըվի" (հեռախոս) կամ թեկուզ այսպես կոչված "գողական" (դե գոնե տեսականորեն ծանոթ եմ :) ) լեզվում շատ "տերմիններ" փոխարինվեցին հայերեն տարբերակներով (էլ օրինակներ չբերեմ ձեր նյարդերը չանհանգստացնելու և, ինչն ավելի անցանկալի է, ակումբի էջերը այդ բառերով "չգեղեցկացնելու" համար :) )

Ինձ, նաև, թվում է, որ այդ փոփոխությունները, որոնց անխուսափելիության մեջ կասկած չունեմ, կշարունակվեն, որովհետև դրանք ազգի յուրաքանչյուր ներկայացուցչի, որպես այդ ազգի ներկայացուցիչ հաստատվելու հետևանք են (այո՛, նույնիսկ երրորդ մասի արևածաղիկի սերմերը ատամների տակ սեղմող երիտասարդի):

Պարզ՝ ինչքանով ավելի մարդիկ կսկսեն զգալ Հայաստանը ԻՐԵՆՑ երկիրը, այնքանով էլ Հայերենը կլինի ԻՐԵՆՑԸ, իսկ դա կապված հազար ու մի մանրուքներից (ներկայումս ավելի շատ դրանց պակասի հետ), սկսած հայլուրից ավարտած հայրենիքում ապագայիտ մշուշոտ լինելով

Հ.Գ. Կներեք, շատ ստացվեց

dvgray
02.04.2008, 20:35
էլ իզուր ենք կռիվներ տալիս "դուդուկ-բալաբան" հարցի շուրջ:
Կռրվ տալ պետք չէ: Պետք է երկուսով /երեքով... հազարով/ էլ նվագենք էտ գործիքի վրա ու ըմբոշխենք դրա հաճույքը:
Մանավանդ որ ունեցել ենք Սայաթ-Նովա ;):

Sunny Stream
02.04.2008, 20:52
Կռրվ տալ պետք չէ: Պետք է երկուսով /երեքով... հազարով/ էլ նվագենք էտ գործիքի վրա ու ըմբոշխենք դրա հաճույքը:
Մանավանդ որ ունեցել ենք Սայաթ-Նովա ;):
կներես, բայց չեմ հիշում, որ Սայաթ-Նովան դուդուկ նվագած լինի (եթե այդ նկատի ունեիր). «բալաբանը» այն անվանումն է, որ ադրբեջանցիները տալիս են դուդուկին:
Իսկ Սայաթ-Նովան (ինձ պիսիմիստի տեղ մի դրեք, անձնական փորձով հաստատված բաներ եմ գրում) դրանց հավասար խնդիր է Անդրկովկասում` վրացիներն իրենցն են համարում, ադրբեջանցիները իրենցը, մենք էլ` մերը: Երևակայեք` երեք ազգերի երեխեքով ամեն մեկն իր լեզվով "Աշխարհումս իմն դուն իս" էինք երգում :o թեև Սայաթ-Նովան թաղված է Թբիլիսիի (արդեն միակ) հայկական եկեղեցու բակում:

dvgray
02.04.2008, 22:45
կներես, բայց չեմ հիշում, որ Սայաթ-Նովան դուդուկ նվագած լինի (եթե այդ նկատի ունեիր). «բալաբանը» այն անվանումն է, որ ադրբեջանցիները տալիս են դուդուկին:

Ես դուդուկի անուն չեմ տվել Սայաթ-Նովայի անվան կողքին :):


Իսկ Սայաթ-Նովան (ինձ պիսիմիստի տեղ մի դրեք, անձնական փորձով հաստատված բաներ եմ գրում) դրանց հավասար խնդիր է Անդրկովկասում` վրացիներն իրենցն են համարում, ադրբեջանցիները իրենցը, մենք էլ` մերը: Երևակայեք` երեք ազգերի երեխեքով ամեն մեկն իր լեզվով "Աշխարհումս իմն դուն իս" էինք երգում :o թեև Սայաթ-Նովան թաղված է Թբիլիսիի (արդեն միակ) հայկական եկեղեցու բակում:
Ու պատկերացնում ես , եղել է ժամանակ, որ ոչ թե իրար հետ կռիվ էիր տալիս, թե ում է Սայաթ-Նովան, այլ հավաքվում էին էս 3 երկրներից մեկում, ու համերգներ ու փառատոններ անցկացնում երգելով Սայաթ-Նովայի երգերը իրենցվ լեզվով:
Հ.Գ. Սայաթ-Նովան եղել է և էլի կարող է լինել էս տարածաշրջանը միացնող գործող: Նա ասեմ, որ պարսկերեն էլ է ստեղծագործել:
Այս տարածքը պառակտելու լիքը բաներ կան: Ավելի լավ կլինի միացնելու բաներ գտնենք ;):

Pchuk
03.04.2008, 00:10
Չնայած այս թեմայում խոսվում է խոսակցականի մասին, բայց գրելուց էլ բավականին սխալներ ենք թույլ տալիս, մանավանդ այս ֆորումում գրելիս: Հնարավոր է՞ այս ֆորումում ավելացնել նոր հնարավորություն. ուղղագրությունը ստուգող համակարգ(Հարցս ուղղում եմ կայքի ադմիններին): Բրաուզերները այդպիսի հնարավորություններ ունեն, օրինակ FireFox-ը տարբեր լեզուների ուղղագրական բառարաններ ունի և այդ բառարանների օգնությամբ ուղղագրական ստուգումներ է անում(բավականին օգտակար է երբ գրում ես անգլերեն կամ ռուսերեն): Բայց թարսի պես Հայերեն բառարան չունի: :(

Լեո
03.04.2008, 01:43
Չնայած այս թեմայում խոսվում է խոսակցականի մասին, բայց գրելուց էլ բավականին սխալներ ենք թույլ տալիս, մանավանդ այս ֆորումում գրելիս: Հնարավոր է՞ այս ֆորումում ավելացնել նոր հնարավորություն. ուղղագրությունը ստուգող համակարգ(Հարցս ուղղում եմ կայքի ադմիններին): Բրաուզերները այդպիսի հնարավորություններ ունեն, օրինակ FireFox-ը տարբեր լեզուների ուղղագրական բառարաններ ունի և այդ բառարանների օգնությամբ ուղղագրական ստուգումներ է անում(բավականին օգտակար է երբ գրում ես անգլերեն կամ ռուսերեն): Բայց թարսի պես Հայերեն բառարան չունի: :(

Հետաքրքիր բան ես ասում, բայց այստեղ կա մի բայց: Քո ասած ուղղագրություն ստուգող համակարգը, ցավոք, ստուգում է միայն տեքստի ուղղագրությունը: Իսկ մեր ակումբում, ինչպես երևի բոլորդ էլ նկատել եք, ավելի շատ են ոչ թե ուղղագրական, այլ ոճաբանական սխալները, իսկ նմանատիպ ծրագրերը չեն կարողանում ստուգել տեքստի ոճաբանական ճշտությունը:
Իսկ իմ կարծիքը հետևյալն է. ինչու՞ պիտի մենք դիմենք նման ծրագրերի օգնությանը: Ի՞նչ է դժվա՞ր է մեզ համար մեր իսկ սեփական լեզվով ճիշտ խոսել::angry Մենք բոլորս էլ (ակումբեցիներին նկատի ունեմ) դպրոց գնացել ենք և հիմա պարտավոր ենք անթերի իմանալ մեր լեզուն: Իսկ եթե ինչ-որ մեկը չգիտի, թող ինքն աշխատի իր սխալների վրա: Նման համակարգեր ու ծրագրեր մեզ պետք չեն և ոչ էլ հարիր են մեզ:angry

Ուլուանա
04.04.2008, 03:14
Հաստատ.

Համաձայնվեք, որ շատ բառեր, որոնց փոխարեն առաջ օգտագործվում էին, ասենք, ռուսերեն բառեր, հիմա փոխարինվել են (կարծես իրենք իրենց) հայերենի, ասենք՝ "սոտըվի" (հեռախոս) կամ թեկուզ այսպես կոչված "գողական" (դե գոնե տեսականորեն ծանոթ եմ :) ) լեզվում շատ "տերմիններ" փոխարինվեցին հայերեն տարբերակներով (էլ օրինակներ չբերեմ ձեր նյարդերը չանհանգստացնելու և, ինչն ավելի անցանկալի է, ակումբի էջերը այդ բառերով "չգեղեցկացնելու" համար :) )
Այո, Սովետի փլուզումից հետո մինչ այդ ռուսերեն գործածվող շատ բառեր, որոնց հայերեն համարժեքները հայ ազգաբնակչության զգալի մասը նույնիսկ չէր էլ լսել, էլ ուր մնաց, թե գործածեր, իսկապես փոխարինվեցին իրենց հայերեն համարժեքներով, միայն թե ոչ թե իրենք իրենց, ինչպես դու ես նշել, այլ նպատակաուղղված, լուրջ պայքարի շնորհիվ, որի նպատակն էր ռուսերենը դուրս մղել երկրորդ մայրենի լեզվին հավակնող կարգավիճակից (չէ՞ որ շատ հայերի համար, որոնք ինչ–ինչ պատճառներով ռուսական կրթություն էին ստացել, ռուսերենն իրոք մայրենի լեզու էր) և բարձրացնել հայերենի դերն ու նշանակությունը։ Այդ հարցում մեծ դեր ուներ Ռաֆայել Իշխանյանը, ինչպես նաև մի շարք այլ լեզվաբաններ, որոնք պայքարում էին լեզվի անարատության ու հայերենը ռուսերենի ազդեցությունից մաքրելու համար։

Օրինակ, դեռևս 20 տարի առաջ շատ հայեր չգիտեին նրբերշիկ, թթվասեր, վերելակ, վերնաշապիկ և նմանատիպ առօրեական գործածության շատ բառեր, քանի որ փոխարենը, որպես կանոն, գործածվում էին դրանց ռուսերեն համարժեքները։ Հազվագյուտ մարդկանց կարելի էր գտնել, ովքեր ոչ միայն գիտեին այդ բառերի հայերեն համարժեքները, այլև առօրյայում գործածում էին։ Եթե միջին վիճակագրական հային ասեիր, որ դու այսօր թթվասեր ես կերել, կամ կծիծաղեր վրադ, կամ էլ լավագույն դեպքում էշացած հայացքով կնայեր երեսիդ, իբր՝ էս ի՞նչ ես ասում, հայերեն խոսի, բան հասկանանք... :o Իսկ այսօր այդ բառերը միանգամայն սովորական բառեր են ու գործածվում են եթե ոչ բոլորի, ապա, համենայնդեպս, շատերի կողմից, ու դրանք լսելով՝ հիմա հաստատ ոչ ոք չի զարմանա կամ ծիծաղի։

Հիշում եմ, փոքր ժամանակ, որ ես, քույրս կամ եղբայրս վերելակ բառն էինք օգտագործում, բակի երեխաները չէին հասկանում, թե ինչի մասին է խոսքը, ստիպված պիտի թարգմանեինք՝ ներկայացնելով իրենց հասկանալի ռուսերեն տարբերակները, որպեսզի տեղը բերեին... Մեկ էլ հիշում եմ, որ փոքր ժամանակ մի անգամ մեր հարևանի երեխայի հետ խոսելիս մահճակալ բառն օգտագործեցի, չհասկացավ, թե դա ինչ է. ըստ երևույթին, առաջին անգամ էր այդ բառը լսում, քանի որ ինքը սովոր էր միայն դրա կառավաթ :[ տարբերակին... :{

Ավելացվել է 11 րոպե անց

Հետաքրքիր բան ես ասում, բայց այստեղ կա մի բայց: Քո ասած ուղղագրություն ստուգող համակարգը, ցավոք, ստուգում է միայն տեքստի ուղղագրությունը: Իսկ մեր ակումբում, ինչպես երևի բոլորդ էլ նկատել եք, ավելի շատ են ոչ թե ուղղագրական, այլ ոճաբանական սխալները, իսկ նմանատիպ ծրագրերը չեն կարողանում ստուգել տեքստի ոճաբանական ճշտությունը:
Իսկ իմ կարծիքը հետևյալն է. ինչու՞ պիտի մենք դիմենք նման ծրագրերի օգնությանը: Ի՞նչ է դժվա՞ր է մեզ համար մեր իսկ սեփական լեզվով ճիշտ խոսել::angry Մենք բոլորս էլ (ակումբեցիներին նկատի ունեմ) դպրոց գնացել ենք և հիմա պարտավոր ենք անթերի իմանալ մեր լեզուն: Իսկ եթե ինչ-որ մեկը չգիտի, թող ինքն աշխատի իր սխալների վրա: Նման համակարգեր ու ծրագրեր մեզ պետք չեն և ոչ էլ հարիր են մեզ:angry
Համաձայն եմ, որ գրագիտության համար ոչ թե ուղղագրությունը ստուգող համակարգեր են պետք, այլ համապատասխան լեզվական գիտելիքներ ու գրագետ գրելու անհրաժեշտության գիտակցում։ Ուղղող համակարգերի հույսին մնալու դեպքում մարդիկ ավելի անփույթ կլինեն ու չեն էլ ջանա ճիշտ գրել։ Բացի դրանից, մի մոռացեք, որ մեր կյանքն այսօր որքան էլ համակարգչայնացված լինի, միևնույն է, գոնե երբեմն մենք դեռևս առիթներ ունենում ենք մեր մտքերը ձեռագիր՝ առանց համակարգչի ու դրա տրամադրած ուղղագրություն ստուգող համակարգերի ձևակերպելու։ Այնպես որ ավելի լավ է հույսը դնել սեփական ուղեղի, գիտելիքների և գիտակցության վրա, հատկապես որ, ինչպես Leo_de_Gran–ն արդարացիորեն նկատեց, թույլ տրվող լեզվական սխալներն ավելի հաճախ ոճական, շարահյուսական և այլ բնույթի են լինում, ինչը չի կարող ուղղել և ոչ մի ներդրված համակարգ։ Էլ չեմ ասում բանավոր խոսքի խղճուկ մակարդակի մասին, քանի որ եթե գրավոր խոսքում մարդիկ գոնե մի քիչ մտածում են գրելուց առաջ, ապա բանավորի դեպքում շատ հաճախ դա էլ չեն անում, ինչի հետևանքով էլ հաճախ լսում ենք խեղված ու կցկտուր բարբաջանք..

Ի դեպ, մի հետաքրքիր բան եմ նկատել. իմ տիրապետած լեզուներից ոչ մեկի կրողները խոսելիս այնքան լեզվական սխալներ թույլ չեն տալիս, որքան հայերը հայերեն խոսելիս... Հետաքրքիր է, ինչո՞վ է դա պայմանավորված... :think Մի տեսակ հավատս չի գալիս, թե հայերի ունակությունների պակասից է...

Հենց նոր մտքովս անցավ, որ հնարավոր է՝ լեզվական սխալների համատարած լինելու պատճառը հայոց լեզվի արտակարգ ճկունությունը լինի, որը չարաշահելով՝ շատերը փորձում են ցանկացած ուղղությամբ ճկել մեր լեզուն՝ աղավաղելով ու խեղաթյուրելով այն... :(

Լեո
04.04.2008, 15:56
...Ի դեպ, մի հետաքրքիր բան եմ նկատել. իմ տիրապետած լեզուներից ոչ մեկի կրողները խոսելիս այնքան լեզվական սխալներ թույլ չեն տալիս, որքան հայերը հայերեն խոսելիս... Հետաքրքիր է, ինչո՞վ է դա պայմանավորված... :think Մի տեսակ հավատս չի գալիս, թե հայերի ունակությունների պակասից է...

Հենց նոր մտքովս անցավ, որ հնարավոր է՝ լեզվական սխալների համատարած լինելու պատճառը հայոց լեզվի արտակարգ ճկունությունը լինի, որը չարաշահելով՝ շատերը փորձում են ցանկացած ուղղությամբ ճկել մեր լեզուն՝ աղավաղելով ու խեղաթյուրելով այն... :(

Ես նույնպես զգացել եմ, որ հայերը ամենաշատն են աղավաղում իրենց լեզուն, քան աշխարհի` ինձ ծանոթ լեզուներով խոսող ազգերը:
Շատ հետաքրքիր վարկած ես առաջ քաշում: Եթե իրոք լեզուն աղավաղելու և նենգափոխելու դյուրինությունը բացատրվում է լեզվի արտակարգ ճկուն լինելու հանգամանքով, ապա ես արդեն սկսում եմ կասկածել, որ այդ ճկունությունը այնքան էլ առավելություն չէ, ինչքան մենք ենք պատկերացնում և դրանով հպարտանում: Միգուցե՞ ավելի լավ կլիներ ունենալ պարզ, բայց չաղավաղվող լեզու:think

Գլոբալ Հայացք
05.04.2008, 20:02
...........ռուսերեն գործածվող շատ բառեր............ իսկապես փոխարինվեցին իրենց հայերեն համարժեքներով, միայն թե ոչ թե իրենք իրենց, ինչպես դու ես նշել, այլ նպատակաուղղված, լուրջ պայքարի շնորհիվ.......Այդ հարցում մեծ դեր ուներ Ռաֆայել Իշխանյանը, ինչպես նաև մի շարք այլ լեզվաբաններ, որոնք պայքարում էին լեզվի անարատության ու հայերենը ռուսերենի ազդեցությունից մաքրելու համար։
Երևի միտքս լավ չարտահայտեցի,
Իհարկե, ես հասկանում եմ, որ կան լեզվի համար "լուրջ պայքարող" առանձին մարդիկ՝ էնտուզիաստներ կամ գործի բերումով, ցավոք [կամ ոչ այդքան] Ռաֆայել Իշխանյանի անունը ինձ բան չի ասում, ԲԱՅՑ ինձ թվում է, որպեսզի հասարակ մարդը [նկատի ունեմ Ռաֆայել Իշխանյաններից անտեղյակներին] ՍԿՍԻ օգտագործել "նրբերշիկ" բառը, իրեն չես կարող ստիպել, պետք են ինչ-որ ավելի հզոր, գլոբալ :) հանգամանքներ:
Ասենք, խանութում, հիմա էլ, ասում եմ "թթվասեր տվեք", ասում են "սմետա՜՞՛ն"...:

Հիշեցի Վ.Տերյանը ժամանակին ասում էր, որ, ասենք "հեծանիվ" կամ "կանգառ" բառերը երբեք չեն օգտագործվելու, բայց դե...