impression
10.07.2007, 00:41
Սարսափում եմ բարձրությունից: Ամենավատ երազում անգամ չէի ուզենա տեսնել այն, ինչը վերջերս պատահեց իրականում. օդանավ նստեցի: Ու եկավ այդ պահը` ինքնաթիռն սկսեց շարժվել: Ես փայտացա. մեխվեցի տեղումս, ամրագոտին արդեն մի ժամ առաջ կապել էի: Ուղեկցորդուհին ինձ երկար-բարակ բացատրում էր, որ վախենալու ոչինչ չկա, որ հարյուրավոր մարդիկ ամեն օր օգտվում են իրենց ծառայություններից և այլն, և այլն: Ողջ կյանքս անցավ աչքերիս առջև, մինչ օդանավը թափ կհավաքեր ու ի վերջո վեր կբարձրանար....
Իսկ վերևում ամեն ինչ այնքա~ն սիրուն է: Ես դուրս էի նայում կողքիս փոքրիկ կլոր լուսամուտից, կկոցած աչքերով ողջունում էի նոր զարթնող արևին, նայում ցած, հետզհետե փոքրացող երկրին: Ու հանկարծ զգացի, որ ուզում եմ պատուհանը բացել: Գիտեմ, որ այն չի բացվում: Բայց ախր շատ-շատ եմ ուզում բացել: Քանի որ այն իրականում բացելն անհնար էր, ես այն բացեցի մտքում: Զգույշ բացեցի փոքրիկ կլոր պատուհանն ու գլուխս դուրս հանեցի: Հաշվի չէի առել քամին ու արագությունը: Մի խոսքով,քամին գլուխս պոկեց, ու այն սկսեց օդում գլորվելով ետ սլանալ` վախից չռված աչքերով: Անգլուխ մարմինս շվարել էր: Երբևէ հայտնվե՞լ եք նման անհեթեթ իրավիճակում: Դրան ասում են «գլուխը կորցնել»: Այս արտահայտությունը շատ հաճախ ենք օգտագործում, առանց հասկանալու, թե դա իրականում ինչ է: Իսկ ես գիտեմ. դա իմ «գլխին եկել է»: Մարմինս միանգամից սառեց, քամին այնքան ուժեղ էր, որ բացված վերքից արյուն դուրս չհորդաց: Վերքս անմիջապես չորացավ: Գլուխս «աաաաաաաաաաաաաաաաաաաաաաաաաաաաաաաա~~~~~~~~» գոռալով գնալով ավելի էր հեռանում, ու ի վերջո անհետացավ տեսադաշտից: Տեսադա՞շտ… Ի՞նչ տեսադաշտ…. Ու այդ պահին գլխի ընկա (առանց գլխի գլխի ընկնելն էնքան հետաքրքիր գործ է), որ գլխի հետ կապված բոլոր զգայարաններս ու ֆունկցիաներս գործում են` տեսնում եմ, լսում, հոտառությունս էլ կա, ու նաև մտածում եմ: Ա~յ քեզ բան:
Ես (այսինքն այն, ինչ մնացել էր ինձանից) հետ քաշվեցի ու փակեցի պատուհանը: Չէի ցանկանում օդանավում գտնվողներին սարսափահար անել իմ անգլուխ մնացած մարմնով, դրա համար էլ վերցրի մի ամսագիր, բացեցի ու պահեցի գլխիս դիմաց` իբր կարդում եմ: Քիչ հետո ինձ մոտեցավ ուղեկցորդուհին.
-Ձեզ մոտ ամեն ինչ կարգի՞ն է:
“Հա, բա ո~նց”,-մտածում եմ ես ու պատասխանելու փոխարեն ավելի եմ կծկվում նստածս տեղը, ամսագիրն էլ այնքան եմ մոտեցնում նախկին դեմքիս, որ հաստատ աչքս կխոթեի, եթե այն իր տեղում լիներ:
-Ը~ըըը, այո, լավ եմ ,ամեն ինչ կարգին է, շնորհակալ եմ,- տե~ր աստված, անգամ խոսում եմ:
-Որևէ բան կուզենայի՞ք խմել:
“Հետաքրքիր է` ո՞նց”,-մտածում եմ ու միանգամից դուրս տալիս.
-Մի գավաթ մարտինի, խնդրեմ, սև զեյթունով, առանց լիմոնի:
“Ախմա՛խ”,-բարկանում եմ ինքս ինձ վրա,-“էդ մարտինին ի՞նչ պիտի անես: Ո~ւֆֆֆֆֆֆ... Տեսնես գլու՞խս ինչ եղավ: Գոնե Եվրոպայում վայր ընկնի, գոնե կասեմ` Եվրոպայում եմ եղել.... Հա, հիմա շատ ծիծաղելի է, ապուշ-ապուշ խնդում եմ ինքս ինձ վրա, բայց ախր ո՞նց եմ ապրելու առանց գլխիս: Ախր... ում ասեմ` չեն հավատա: Բայց հարևաններս հո՛ կուրախանա~ն: Տեսնեն ինձ` մեծամիտ գիտունիկիս, առանց իր ամենաթանկարժեք ու իրենց համար այդքան ատելի մարմնի մասի: Ընկերներս որ` հաստատ ծիծաղից կպայթեն: Ծնողներս` դեպրեսիայի մեջ ընկնելու թարմ առիթ կունենան... Գործի տեղը.... վա~յ....”:
-Երևում է` առաջին անգամ եք ինքնաթիռ նստել,- լսվեց մի ձայն:
Կողքիս նստածն էր` մի չորացած ծերուկ, ասես Անդերսենի հեքիաթներից հրաշքով դուրս թռած լիներ: Փաքրամարմին էր, այծամորուս ուներ, կլոր ակնոց, սուր դիմագծեր, գլխին էլ` իր դարը վաղուց ապրած գորշ գլխարկ:
Ես ամսագիրն էլ ավելի սեղմեցի ինձ ու մրթմրթացի.
-Ըհը, իսկ ի՞նչ իմացաք:
-Դե~, գլուխդ լրիվ կորցրել ես,- անծանոթս սահուն անցավ դու-ի:
Ես ամսագիրը քաշեցի մի կողմ:
-Վայ, տեսել եք հա... Խնդրում եմ, աղմուկ մի բարձրացրեք, ես ինձ լավ եմ զգում, գիտեմ, որ չեք հավատա, բայց իրոք լավ եմ զգում: Ասես բան պատահած չլինի:
-Մի մտածիր, ամեն ինչ կարգին է: Ոչ ոքի չեմ ասի: Դու առաջինը չես, ով կորցնում է գլուխը:
-Իրո՞ք,- հիասթափվեցի ես:
-Հապա մի շուրջդ նայիր,-ժպտաց անծանոթը:
Ես զգուշորեն սկսեցի դիտել մյուս ուղևորներին` փորձելով աննկատ մնալ նրանց աչքից, սակայն.... ինքնաթիռը լի էր անգլուխ մարմիններով: Նրանք խոսում ու ծիծաղում էին, ասես հենց այդպես էլ պետք է լիներ: Նրանք չնչին ուշադրություն անգամ չդարձրեցին ինձ վրա: Հենց այդ պահին մոտեցավ ուղեկցորդուհին. Նա էլ էր անգլուխ:
-Ձեր խմիչքը,- ժպտաց նա:
-Իսկ դու ո՞նց նկատեցիր, որ ուղեկցորդուհին ժպտում էր,- մտահոգ տեսքով հարցրեց բժիշկը, որի ակնոցը ցցվել էր օդում, վզից մի քիչ վերև, աչքերի մասում:- Նա, ախր առանց գլխի էր, ասացիր:
-Դե հա,- ծիծաղս հազիվ էի զսպում:- Մի բան ասեմ, բայց շատ իրար չխառնվեք:
-Լավ չե՞ս զգում,- բժիշկը լրիվ դերի մեջ էր:
-Չէ, ես լավ եմ, բայց այ դուք…. Հաստատ ծանր չեք տանի՞, եթե ասեմ:
-Ասա, ես կհասկանամ քեզ,- հուսադրող տոնով ասաց նա:
-Դե~, այնքան էլ չեմ հավատում, թե կհասկանաք, բայց….:-Առաջ թեքվեցի դեպի նրա կարծեցյալ գլուխն ու շշնջացի.- Ձեր գլուխն էլ չկա~….
Հիմա ափսոսում եմ, որ ասացի… Բժիշկը ծանր տարավ այդ հանգամանքը, ու վճռեց, որ ես պետք է մնամ իրենց հոգեբուժարանում այնքան ժամանակ, քանի դեռ չեմ որոշել հայտնել իրեն իր գլխի տեղը: Իսկ ես նույնիսկ սեփական գլխիս գտնվելու վայրից գաղափար չունեմ:
Բայց այստեղ լավ է: Էս վերջերս սկսել եմ նկատել, որ բոլորը չեն իրենց գլուխը կորցրել: Մեկը կա, իմ դիմացի սենյակի բնակիչն է, այ նա գլուխ ունի: Բոլորը նրան գիժ են համարում, ես էլ եմ վստահ, որ ամենաիսկական գիժ է, բայց` գլխով գիժ: Իսկ երեկ անասելի ուրախացել էի. մեր ամենօրյա բացօթյա զբոսանքն էր, ու հանկարծ ծանոթ դեմք տեսա` ինքնաթիռում կողքիս նստած պապիկն էր: Կանգնել էր արևի տակ, հենվել ձեռնափայտին ու խորամանկ ժպիտով ինձ էր նայում:
-Ո՞նց ես,- հարցրեց:
-Լավ եմ:
-Գլուխդ գտա՞ր:
-Չէ, որտեղի՞ց:
-Փնտրիր այնտեղ, ուր կորցրել ես…
-Ինքնաթիռու՞մ:
-Դու նրան մտովի ես կորցրել, երբ մտովի բացում էիր պատուհանը: Մի անհանգստացիր,կգտնես հաստատ: Օրերից մի օր… Երազել սիրու՞մ ես:
-Շա~տ:
-Ապրես: Բժշկիդ չասես, որ ինձ տեսել ես այս կողմերում, նա դա չի հասկանա….
Ու նա ձեռքով արեց, նորից ժպտաց հեքիաթային բարի թզուկի ժպիտով, ու կամաց-կամաց անէացավ:
Իսկ վերևում ամեն ինչ այնքա~ն սիրուն է: Ես դուրս էի նայում կողքիս փոքրիկ կլոր լուսամուտից, կկոցած աչքերով ողջունում էի նոր զարթնող արևին, նայում ցած, հետզհետե փոքրացող երկրին: Ու հանկարծ զգացի, որ ուզում եմ պատուհանը բացել: Գիտեմ, որ այն չի բացվում: Բայց ախր շատ-շատ եմ ուզում բացել: Քանի որ այն իրականում բացելն անհնար էր, ես այն բացեցի մտքում: Զգույշ բացեցի փոքրիկ կլոր պատուհանն ու գլուխս դուրս հանեցի: Հաշվի չէի առել քամին ու արագությունը: Մի խոսքով,քամին գլուխս պոկեց, ու այն սկսեց օդում գլորվելով ետ սլանալ` վախից չռված աչքերով: Անգլուխ մարմինս շվարել էր: Երբևէ հայտնվե՞լ եք նման անհեթեթ իրավիճակում: Դրան ասում են «գլուխը կորցնել»: Այս արտահայտությունը շատ հաճախ ենք օգտագործում, առանց հասկանալու, թե դա իրականում ինչ է: Իսկ ես գիտեմ. դա իմ «գլխին եկել է»: Մարմինս միանգամից սառեց, քամին այնքան ուժեղ էր, որ բացված վերքից արյուն դուրս չհորդաց: Վերքս անմիջապես չորացավ: Գլուխս «աաաաաաաաաաաաաաաաաաաաաաաաաաաաաաաա~~~~~~~~» գոռալով գնալով ավելի էր հեռանում, ու ի վերջո անհետացավ տեսադաշտից: Տեսադա՞շտ… Ի՞նչ տեսադաշտ…. Ու այդ պահին գլխի ընկա (առանց գլխի գլխի ընկնելն էնքան հետաքրքիր գործ է), որ գլխի հետ կապված բոլոր զգայարաններս ու ֆունկցիաներս գործում են` տեսնում եմ, լսում, հոտառությունս էլ կա, ու նաև մտածում եմ: Ա~յ քեզ բան:
Ես (այսինքն այն, ինչ մնացել էր ինձանից) հետ քաշվեցի ու փակեցի պատուհանը: Չէի ցանկանում օդանավում գտնվողներին սարսափահար անել իմ անգլուխ մնացած մարմնով, դրա համար էլ վերցրի մի ամսագիր, բացեցի ու պահեցի գլխիս դիմաց` իբր կարդում եմ: Քիչ հետո ինձ մոտեցավ ուղեկցորդուհին.
-Ձեզ մոտ ամեն ինչ կարգի՞ն է:
“Հա, բա ո~նց”,-մտածում եմ ես ու պատասխանելու փոխարեն ավելի եմ կծկվում նստածս տեղը, ամսագիրն էլ այնքան եմ մոտեցնում նախկին դեմքիս, որ հաստատ աչքս կխոթեի, եթե այն իր տեղում լիներ:
-Ը~ըըը, այո, լավ եմ ,ամեն ինչ կարգին է, շնորհակալ եմ,- տե~ր աստված, անգամ խոսում եմ:
-Որևէ բան կուզենայի՞ք խմել:
“Հետաքրքիր է` ո՞նց”,-մտածում եմ ու միանգամից դուրս տալիս.
-Մի գավաթ մարտինի, խնդրեմ, սև զեյթունով, առանց լիմոնի:
“Ախմա՛խ”,-բարկանում եմ ինքս ինձ վրա,-“էդ մարտինին ի՞նչ պիտի անես: Ո~ւֆֆֆֆֆֆ... Տեսնես գլու՞խս ինչ եղավ: Գոնե Եվրոպայում վայր ընկնի, գոնե կասեմ` Եվրոպայում եմ եղել.... Հա, հիմա շատ ծիծաղելի է, ապուշ-ապուշ խնդում եմ ինքս ինձ վրա, բայց ախր ո՞նց եմ ապրելու առանց գլխիս: Ախր... ում ասեմ` չեն հավատա: Բայց հարևաններս հո՛ կուրախանա~ն: Տեսնեն ինձ` մեծամիտ գիտունիկիս, առանց իր ամենաթանկարժեք ու իրենց համար այդքան ատելի մարմնի մասի: Ընկերներս որ` հաստատ ծիծաղից կպայթեն: Ծնողներս` դեպրեսիայի մեջ ընկնելու թարմ առիթ կունենան... Գործի տեղը.... վա~յ....”:
-Երևում է` առաջին անգամ եք ինքնաթիռ նստել,- լսվեց մի ձայն:
Կողքիս նստածն էր` մի չորացած ծերուկ, ասես Անդերսենի հեքիաթներից հրաշքով դուրս թռած լիներ: Փաքրամարմին էր, այծամորուս ուներ, կլոր ակնոց, սուր դիմագծեր, գլխին էլ` իր դարը վաղուց ապրած գորշ գլխարկ:
Ես ամսագիրն էլ ավելի սեղմեցի ինձ ու մրթմրթացի.
-Ըհը, իսկ ի՞նչ իմացաք:
-Դե~, գլուխդ լրիվ կորցրել ես,- անծանոթս սահուն անցավ դու-ի:
Ես ամսագիրը քաշեցի մի կողմ:
-Վայ, տեսել եք հա... Խնդրում եմ, աղմուկ մի բարձրացրեք, ես ինձ լավ եմ զգում, գիտեմ, որ չեք հավատա, բայց իրոք լավ եմ զգում: Ասես բան պատահած չլինի:
-Մի մտածիր, ամեն ինչ կարգին է: Ոչ ոքի չեմ ասի: Դու առաջինը չես, ով կորցնում է գլուխը:
-Իրո՞ք,- հիասթափվեցի ես:
-Հապա մի շուրջդ նայիր,-ժպտաց անծանոթը:
Ես զգուշորեն սկսեցի դիտել մյուս ուղևորներին` փորձելով աննկատ մնալ նրանց աչքից, սակայն.... ինքնաթիռը լի էր անգլուխ մարմիններով: Նրանք խոսում ու ծիծաղում էին, ասես հենց այդպես էլ պետք է լիներ: Նրանք չնչին ուշադրություն անգամ չդարձրեցին ինձ վրա: Հենց այդ պահին մոտեցավ ուղեկցորդուհին. Նա էլ էր անգլուխ:
-Ձեր խմիչքը,- ժպտաց նա:
-Իսկ դու ո՞նց նկատեցիր, որ ուղեկցորդուհին ժպտում էր,- մտահոգ տեսքով հարցրեց բժիշկը, որի ակնոցը ցցվել էր օդում, վզից մի քիչ վերև, աչքերի մասում:- Նա, ախր առանց գլխի էր, ասացիր:
-Դե հա,- ծիծաղս հազիվ էի զսպում:- Մի բան ասեմ, բայց շատ իրար չխառնվեք:
-Լավ չե՞ս զգում,- բժիշկը լրիվ դերի մեջ էր:
-Չէ, ես լավ եմ, բայց այ դուք…. Հաստատ ծանր չեք տանի՞, եթե ասեմ:
-Ասա, ես կհասկանամ քեզ,- հուսադրող տոնով ասաց նա:
-Դե~, այնքան էլ չեմ հավատում, թե կհասկանաք, բայց….:-Առաջ թեքվեցի դեպի նրա կարծեցյալ գլուխն ու շշնջացի.- Ձեր գլուխն էլ չկա~….
Հիմա ափսոսում եմ, որ ասացի… Բժիշկը ծանր տարավ այդ հանգամանքը, ու վճռեց, որ ես պետք է մնամ իրենց հոգեբուժարանում այնքան ժամանակ, քանի դեռ չեմ որոշել հայտնել իրեն իր գլխի տեղը: Իսկ ես նույնիսկ սեփական գլխիս գտնվելու վայրից գաղափար չունեմ:
Բայց այստեղ լավ է: Էս վերջերս սկսել եմ նկատել, որ բոլորը չեն իրենց գլուխը կորցրել: Մեկը կա, իմ դիմացի սենյակի բնակիչն է, այ նա գլուխ ունի: Բոլորը նրան գիժ են համարում, ես էլ եմ վստահ, որ ամենաիսկական գիժ է, բայց` գլխով գիժ: Իսկ երեկ անասելի ուրախացել էի. մեր ամենօրյա բացօթյա զբոսանքն էր, ու հանկարծ ծանոթ դեմք տեսա` ինքնաթիռում կողքիս նստած պապիկն էր: Կանգնել էր արևի տակ, հենվել ձեռնափայտին ու խորամանկ ժպիտով ինձ էր նայում:
-Ո՞նց ես,- հարցրեց:
-Լավ եմ:
-Գլուխդ գտա՞ր:
-Չէ, որտեղի՞ց:
-Փնտրիր այնտեղ, ուր կորցրել ես…
-Ինքնաթիռու՞մ:
-Դու նրան մտովի ես կորցրել, երբ մտովի բացում էիր պատուհանը: Մի անհանգստացիր,կգտնես հաստատ: Օրերից մի օր… Երազել սիրու՞մ ես:
-Շա~տ:
-Ապրես: Բժշկիդ չասես, որ ինձ տեսել ես այս կողմերում, նա դա չի հասկանա….
Ու նա ձեռքով արեց, նորից ժպտաց հեքիաթային բարի թզուկի ժպիտով, ու կամաց-կամաց անէացավ: