lili-4
05.06.2007, 17:30
Կիսաքանդ շինության հեռու անկյունում պառկած շունն անտարբեր էր չորս կողմն անց ու դարց անող մարդկանց, խաղացող երեխաների, անգամ հեռվում վազվզող շների նկատմամբ: Արդեն երկար ժամանկ է, ինչ նա ցերեկը թաքնվում, առանձնանում է բոլորից, իսկ ուտելիք գտնելու համար գիշերն է դուրս գալիս իր թաքստոցից: Իսկ դա ե՞րբ էր, ինչի՞ց սկսվեց…
… Լույս աշխարհ եկած ձագերից երկուսը դիմացան ցրտին ու ողջ մնացին: Ցուրտ էր, շատ ցուրտ, բայց դիմացավ: Երբ աչքերը բացվեցին, կողքին տեսավ իր քույրիկին ու մտածեց, որ ինքն էլ նրա նման գեղեցիկ, թռվռուն շնիկ է; Շատ գեղեցիկ էր քույրը. Սպիտակամորթի` սև ականջներով, սև դունչիկով, սև տոտիկներով, անգամ սև պոչիկով: Ու երբ երեխաները հացի կտոր կամ համեղ ուտելիք էին տալիս, նա թռվռում էր նրանց չորս կողմն ու ուրախ տարուբերում այդ սև պոչիկը: Ինքն էլ էր քրոջ պես վազվզում, թռվռում, անգամ պոչը տարուբերում, բայց հացի փոխարեն քարերի հարված էր ստանում: Չէր հասկանում, թե ինչի չեն երեխաներն իրեն սիրում, ինչի են քարկոծում, հեռու քշում: Ստացած ցավից կաղկանձելով հեռանում էր, բայց հաջորդ անգամ, մոռանալով ցավը, նորից էր քրոջ հետ վազում, սպասում մի կտոր ուտելիքի: Եվ այդ անհույս վազվզոցին վերջ տվեց, երբ սովորական քարկոծումից հետո ոտքին հասած ուժեղ հարվածից մնաց կաղ:
Սկսեց չսիրել ոչ միայն երեխաներին, այլ նաև իր քրոջը, որը միշտ կուշտ էր, միշտ ուրախ: Արդեն ստիպված էր ուտելիք գտնելու համար գնալ մոտակա աղբանոցը, որտեղ իրենից բացի էլի շներ կային, ու ինքը ստիպված էր նրանց հետ կռվել, պայքարել:Բայց այդ պայքրը շատ հաճախ իր պարտությամբ էր ավարտվում,նա իր վտիտ մարմնով ու կաղ վազքով չէր կարողանում հաղթել իրենից ուժեղներին: Շատ ժամանակ ավարի փոխարեն ետ էր դառնում շների ժանիքներից բաժին հասած վերքերով, որոնք ավելի էին այլանդակում առանց այն էլ նրա տգեղ տեսքը:
Իսկապես նա տգեղ էր, կարծես բնությունը ոչինչ չէր խնայել նրա քրոջ հակապատկերը ստեղծելու համար: Մորթին սևի ու շագանակագույնի անհամաչափ ու անճաշակ համադրություն էր: Դեմքի մի մասը սև էր, մյուսը` շագանակագույն և այդ կարծես կիսված դեմքի տգեղությունը լրացնում էին նրա շիլ աչքերը: Ծաղր է, չէ՞: Բնության մեջ հազվադեպ են հանդիպում շիլ շներ, այն էլ այսքան տգեղ մարմնի համադրությամբ: Դե հիմա պատկերացրեք. շիլ աչքեր, սևի ու շագանակագույնի անդուր համադրությամբ մորթի ու չպակասող վերքերով մի նիհար շուն: Տգեղ էր, շատ տգեղ: Բայց նա դա չէր տեսնում, իրեն պատկերացնում էր իր տեսած ամենագեղեցիկ շան, քրոջ տեսքով: Հիմա դա շատ հազվադեպ էր հիշում: Դա կարևոր չէր, կարևորը ուտելիք գտնելն էր: Ա~խ այդ ուտելիքը : Հիշում է, թե մի անգամ աղբ թափող կնոջ ետևից ոնց էին գլխապատառ վազում իրենք, այդ բակի շները` միմյանց ետ քշելով, կծելով, փորձում էին առաջինը հասնել: Եվ այդ խելահեղ վազքի ժամանակ շներից մեկը չնկատեց փողոցով սլացող մեքենան և դրա համար կյանքով հատուցեց: Մինչև հիմա էլ հիշում է այդ շան ահավոր կլանչոցը ու դրանից հետո, մինչև հոգին տալը, սրտամաշ վնգստոցը: Դրանից հետո վախենում էր նաև մեքենաներից ու ցերեկները չէր գնում ուտելիք փնտրելու: Մեկ է, այդ ցերեկվա փնտրտունքից շատ հաճախ էր դատարկ վեռադառնում: Հաճախ էր սոված մնաում և մեկ անգամ փորձեց խոտ ուտել: Ահավոր զզվելի էր, մինչև անգամ սրտխառնոց ունեցավ: Մի անգամ էլ փորձեց հող ուտել, նորից զզվելի էր: Ու սկսեց բավարարվել աղբանոցի գիշերվա փնտրտունքից գտած խղճուկ ուտելիքով: Սիրում էր տաք ու լուսնյակ գիշերները, երբ և՛ ցրտից կուչ գալ պետք չէր, և՛ ուտելիք գտնելն էր հեշտ, քանի որ սուր հոտառությանն օգնում էին նաև շիլ աչքերը:
…Հիմա էլ սպասում էր, թե երբ է մթնելու, որ գնա կեր փնտրելու: Իրեն շատ- շատ էր պետք այդ ուտելիքը, քանի որ հիմա մայր էր, ու իր երկու փոքրիկ ձագուկների համար էր բերելու: Արդեն ձագուկների աչքերը բացվել էին ու կարողանում էին ազատ այս ու այն կողմ թռչկոտել, խաղալ: Բայց թույլ չէր տալիս, որ երեխաներին մոտ գնան: Վախենում էր. նրանց էլ կքարկոծեն: Ամեն անգամ որոշում էր, որ ուտելիք փնտրելու համար ձագերին էլ իր հետ տանի, թող սովորեն, օգնեն իրեն, ախր մենակ շատ ուտելիք գտնել չէր կարողանում: Կտանի, անպայման կտանի, բայց այսօր էլի մենակ կգնա, թող մնա վաղը: Նորից մայրական քնքշությամբ սեղմվեց ձագերին, լիզեց, գգվեց, համոզվեց, որ քնած են, գնաց արդեն իր սովոր տեղը` աղբանոց:
Ճանապարհին շատ զգույշ էր, չէր ուզում ավելորդ քարկոծման արժանանա: Թփից- թուփ անցնելով` անընդհատ չորս կողմն էր նայում: Կարծես թե խաղաղ էր, ոչ- ոք չկար և ամենակրևորը, լուսնայկ գիշեր էր, հեշտ էր առաջ գնալը: Հանկարծ լսեց ուժեղ հարվածի ձայն:Շատ նման էր քարի հարվածից եկած ձայնի, բայց ավելի բարձր էր: Նորից լսեց այդ ձայնը ու չորս կողմը տարածվեց շան կլանչոց: Նայեց, բայց ոչինչ չտեսավ: Չէր հասկանում, թե որտեղից էր: Նորից ուժեղ ձայն ու նորից շան կլանչոց: Հետո էլ լսեց մեքենայի աղմուկ ու վախեցած մտավ թփերի տակ: Մեքենան հեռու էր, նրա մոտ մարդիկ այս ու այն կողմ էին գնում: Ետ դառնա՞ր , թե՞ …Չէ, կարելի է առաջ գնալ, շատ քիչ է մնացել, որ հասնի աղբարկղին: Նայեց այն կողմ ու տեսավ մի մեծ հացի կտոր: Առաջին անգամ էր այսքան մեծ ավար գտնում: Ուրախությունից շիլ աչքերը փայլում էին լուսնի լույսի տակ ոնց որ ֆոսֆորի երկու հատիկ: Չէ, ետ դառնալ հնարավոր չէ, հիմա, շատ արագ կհասնի հացին, թողնել չի կարելի: Իր կաղ քայլվածքով արագ- արագ մոտեցավ, հացն առավ բերանն ու շրջվեց, որ ետ դառնա, երբ կողքին զգաց մի ուժեղ հարված: Հարվածեցին, բայց ո՞վ: Մոտակա տարածքում ոչ ոք չկար, ու քարի հարվածից էլ ուժեղ ցավ էր, զգաց, թե ինչպես է կողքը տաքանում ու թրջվում: Արյուն էր հոսում: Այդպես էր լինում, երբ շներն էին իրեն սուր ժանիքներով խածում, ցավեցնում: Հիմա ցավի մասին մտածելու ժամանակ չկար: Շտապել էր պետք, քանի դեռ մարդիկ չէին մոտեցել: Շարժվեց առաջ: Կաղ քայլվածքն ավելի էր ժռմռվում կողքի ավելացող ցավից, բայց կանգնել չէր կարելի: Շուտով կհասն իր բուն- ապաստանը, շուտով: Քայլերն արդեն չորեքթաթ սողալու էին փոխվել, բայց չէր կանգնում: Հասավ բույնը, ատամներով սեղմած հացը պարզեց ձագերին ու պառկեց գետնին: Կիսափակ աչքերով նայում էր, թե ձագուկները ոնց են գռմռալով ուտում իր այդքան դժվարությամբ այստեղ հասցրած հացը, նայուն էր, ու թվում էր, թե շիլ աչքերը ժպտում են: Աչքերը փակվում էին, շատ- շատ էր ուզում քնել: Ինքն էլ էր սոված, բայց հիմա ուտել չէր ուզում, միայն քնել էր ուզում, մտածելով, որ ձագերին վաղն անպայման իր հետ կեր փնտրելու կտանի, գուցե այս հացից էլի լինի: Դա վաղը, իսկ հիմա կքնի, կհանգստանա, միայն թե վաղը չուշանա…
… Լույս աշխարհ եկած ձագերից երկուսը դիմացան ցրտին ու ողջ մնացին: Ցուրտ էր, շատ ցուրտ, բայց դիմացավ: Երբ աչքերը բացվեցին, կողքին տեսավ իր քույրիկին ու մտածեց, որ ինքն էլ նրա նման գեղեցիկ, թռվռուն շնիկ է; Շատ գեղեցիկ էր քույրը. Սպիտակամորթի` սև ականջներով, սև դունչիկով, սև տոտիկներով, անգամ սև պոչիկով: Ու երբ երեխաները հացի կտոր կամ համեղ ուտելիք էին տալիս, նա թռվռում էր նրանց չորս կողմն ու ուրախ տարուբերում այդ սև պոչիկը: Ինքն էլ էր քրոջ պես վազվզում, թռվռում, անգամ պոչը տարուբերում, բայց հացի փոխարեն քարերի հարված էր ստանում: Չէր հասկանում, թե ինչի չեն երեխաներն իրեն սիրում, ինչի են քարկոծում, հեռու քշում: Ստացած ցավից կաղկանձելով հեռանում էր, բայց հաջորդ անգամ, մոռանալով ցավը, նորից էր քրոջ հետ վազում, սպասում մի կտոր ուտելիքի: Եվ այդ անհույս վազվզոցին վերջ տվեց, երբ սովորական քարկոծումից հետո ոտքին հասած ուժեղ հարվածից մնաց կաղ:
Սկսեց չսիրել ոչ միայն երեխաներին, այլ նաև իր քրոջը, որը միշտ կուշտ էր, միշտ ուրախ: Արդեն ստիպված էր ուտելիք գտնելու համար գնալ մոտակա աղբանոցը, որտեղ իրենից բացի էլի շներ կային, ու ինքը ստիպված էր նրանց հետ կռվել, պայքարել:Բայց այդ պայքրը շատ հաճախ իր պարտությամբ էր ավարտվում,նա իր վտիտ մարմնով ու կաղ վազքով չէր կարողանում հաղթել իրենից ուժեղներին: Շատ ժամանակ ավարի փոխարեն ետ էր դառնում շների ժանիքներից բաժին հասած վերքերով, որոնք ավելի էին այլանդակում առանց այն էլ նրա տգեղ տեսքը:
Իսկապես նա տգեղ էր, կարծես բնությունը ոչինչ չէր խնայել նրա քրոջ հակապատկերը ստեղծելու համար: Մորթին սևի ու շագանակագույնի անհամաչափ ու անճաշակ համադրություն էր: Դեմքի մի մասը սև էր, մյուսը` շագանակագույն և այդ կարծես կիսված դեմքի տգեղությունը լրացնում էին նրա շիլ աչքերը: Ծաղր է, չէ՞: Բնության մեջ հազվադեպ են հանդիպում շիլ շներ, այն էլ այսքան տգեղ մարմնի համադրությամբ: Դե հիմա պատկերացրեք. շիլ աչքեր, սևի ու շագանակագույնի անդուր համադրությամբ մորթի ու չպակասող վերքերով մի նիհար շուն: Տգեղ էր, շատ տգեղ: Բայց նա դա չէր տեսնում, իրեն պատկերացնում էր իր տեսած ամենագեղեցիկ շան, քրոջ տեսքով: Հիմա դա շատ հազվադեպ էր հիշում: Դա կարևոր չէր, կարևորը ուտելիք գտնելն էր: Ա~խ այդ ուտելիքը : Հիշում է, թե մի անգամ աղբ թափող կնոջ ետևից ոնց էին գլխապատառ վազում իրենք, այդ բակի շները` միմյանց ետ քշելով, կծելով, փորձում էին առաջինը հասնել: Եվ այդ խելահեղ վազքի ժամանակ շներից մեկը չնկատեց փողոցով սլացող մեքենան և դրա համար կյանքով հատուցեց: Մինչև հիմա էլ հիշում է այդ շան ահավոր կլանչոցը ու դրանից հետո, մինչև հոգին տալը, սրտամաշ վնգստոցը: Դրանից հետո վախենում էր նաև մեքենաներից ու ցերեկները չէր գնում ուտելիք փնտրելու: Մեկ է, այդ ցերեկվա փնտրտունքից շատ հաճախ էր դատարկ վեռադառնում: Հաճախ էր սոված մնաում և մեկ անգամ փորձեց խոտ ուտել: Ահավոր զզվելի էր, մինչև անգամ սրտխառնոց ունեցավ: Մի անգամ էլ փորձեց հող ուտել, նորից զզվելի էր: Ու սկսեց բավարարվել աղբանոցի գիշերվա փնտրտունքից գտած խղճուկ ուտելիքով: Սիրում էր տաք ու լուսնյակ գիշերները, երբ և՛ ցրտից կուչ գալ պետք չէր, և՛ ուտելիք գտնելն էր հեշտ, քանի որ սուր հոտառությանն օգնում էին նաև շիլ աչքերը:
…Հիմա էլ սպասում էր, թե երբ է մթնելու, որ գնա կեր փնտրելու: Իրեն շատ- շատ էր պետք այդ ուտելիքը, քանի որ հիմա մայր էր, ու իր երկու փոքրիկ ձագուկների համար էր բերելու: Արդեն ձագուկների աչքերը բացվել էին ու կարողանում էին ազատ այս ու այն կողմ թռչկոտել, խաղալ: Բայց թույլ չէր տալիս, որ երեխաներին մոտ գնան: Վախենում էր. նրանց էլ կքարկոծեն: Ամեն անգամ որոշում էր, որ ուտելիք փնտրելու համար ձագերին էլ իր հետ տանի, թող սովորեն, օգնեն իրեն, ախր մենակ շատ ուտելիք գտնել չէր կարողանում: Կտանի, անպայման կտանի, բայց այսօր էլի մենակ կգնա, թող մնա վաղը: Նորից մայրական քնքշությամբ սեղմվեց ձագերին, լիզեց, գգվեց, համոզվեց, որ քնած են, գնաց արդեն իր սովոր տեղը` աղբանոց:
Ճանապարհին շատ զգույշ էր, չէր ուզում ավելորդ քարկոծման արժանանա: Թփից- թուփ անցնելով` անընդհատ չորս կողմն էր նայում: Կարծես թե խաղաղ էր, ոչ- ոք չկար և ամենակրևորը, լուսնայկ գիշեր էր, հեշտ էր առաջ գնալը: Հանկարծ լսեց ուժեղ հարվածի ձայն:Շատ նման էր քարի հարվածից եկած ձայնի, բայց ավելի բարձր էր: Նորից լսեց այդ ձայնը ու չորս կողմը տարածվեց շան կլանչոց: Նայեց, բայց ոչինչ չտեսավ: Չէր հասկանում, թե որտեղից էր: Նորից ուժեղ ձայն ու նորից շան կլանչոց: Հետո էլ լսեց մեքենայի աղմուկ ու վախեցած մտավ թփերի տակ: Մեքենան հեռու էր, նրա մոտ մարդիկ այս ու այն կողմ էին գնում: Ետ դառնա՞ր , թե՞ …Չէ, կարելի է առաջ գնալ, շատ քիչ է մնացել, որ հասնի աղբարկղին: Նայեց այն կողմ ու տեսավ մի մեծ հացի կտոր: Առաջին անգամ էր այսքան մեծ ավար գտնում: Ուրախությունից շիլ աչքերը փայլում էին լուսնի լույսի տակ ոնց որ ֆոսֆորի երկու հատիկ: Չէ, ետ դառնալ հնարավոր չէ, հիմա, շատ արագ կհասնի հացին, թողնել չի կարելի: Իր կաղ քայլվածքով արագ- արագ մոտեցավ, հացն առավ բերանն ու շրջվեց, որ ետ դառնա, երբ կողքին զգաց մի ուժեղ հարված: Հարվածեցին, բայց ո՞վ: Մոտակա տարածքում ոչ ոք չկար, ու քարի հարվածից էլ ուժեղ ցավ էր, զգաց, թե ինչպես է կողքը տաքանում ու թրջվում: Արյուն էր հոսում: Այդպես էր լինում, երբ շներն էին իրեն սուր ժանիքներով խածում, ցավեցնում: Հիմա ցավի մասին մտածելու ժամանակ չկար: Շտապել էր պետք, քանի դեռ մարդիկ չէին մոտեցել: Շարժվեց առաջ: Կաղ քայլվածքն ավելի էր ժռմռվում կողքի ավելացող ցավից, բայց կանգնել չէր կարելի: Շուտով կհասն իր բուն- ապաստանը, շուտով: Քայլերն արդեն չորեքթաթ սողալու էին փոխվել, բայց չէր կանգնում: Հասավ բույնը, ատամներով սեղմած հացը պարզեց ձագերին ու պառկեց գետնին: Կիսափակ աչքերով նայում էր, թե ձագուկները ոնց են գռմռալով ուտում իր այդքան դժվարությամբ այստեղ հասցրած հացը, նայուն էր, ու թվում էր, թե շիլ աչքերը ժպտում են: Աչքերը փակվում էին, շատ- շատ էր ուզում քնել: Ինքն էլ էր սոված, բայց հիմա ուտել չէր ուզում, միայն քնել էր ուզում, մտածելով, որ ձագերին վաղն անպայման իր հետ կեր փնտրելու կտանի, գուցե այս հացից էլի լինի: Դա վաղը, իսկ հիմա կքնի, կհանգստանա, միայն թե վաղը չուշանա…